ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Αριστοτέλης Πολιτικά

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Αριστοτέλης Πολιτικά Ἀριστοτέλους Πολιτικὰ Α1,1 και Γ1, 1-2 απόσπασμα α Ἐπειδὴ πᾶσαν πόλιν ὁρῶμεν κοινωνίαν τινὰ οὖσαν καὶ πᾶσαν κοινωνίαν ἀγαθοῦ τινος ἕνεκεν συνεστηκυῖαν (τοῦ γὰρ εἶναι δοκοῦντος ἀγαθοῦ χάριν πάντα πράττουσι πάντες), δῆλον ὡς πᾶσαι μὲν ἀγαθοῦ τινος στοχάζονται, μάλιστα δὲ καὶ τοῦ κυριωτάτου πάντων ἡ πασῶν κυριωτάτη καὶ πάσας περιέχουσα τὰς ἄλλας. αὕτη δ ἐστὶν ἡ καλουμένη πόλις καὶ ἡ κοινωνία ἡ πολιτική. Αριστοτέλους Πολιτικά Θ 2.1-4 απόσπασμα β Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερόν τίς δ ἔσται ἡ παιδεία καὶ πῶς χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν. Νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων. Οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺς νέους οὔτε πρὸς ἀρετὴν οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν ἢ τὰ περιττὰ (πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάς τινας) περί τε τῶν πρὸς ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον (καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺς πάντες τιμῶσιν, ὥστ εὐλόγως διαφέρονται καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς). Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον ὅτι δὲ οὐ πάντα, διῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ 1 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

μετέχειν ὅσα τῶν χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον. Βάναυσον δ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων ἢ τὴν διάνοιαν. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε τα αποσπάσματα: «Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον... ἄσκησιν αὐτῆς». (μονάδες: 10) Β1. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη η ηθική φιλοσοφία είναι μέρος της πολιτικής φιλοσοφίας. Να εξηγήσετε με βάση το κείμενο της ενότητας 11, πως συνδέονται η ηθική και πολιτική σκέψη του. (μονάδες: 10) Β2. Ποιούς υπονοεί ο Αριστοτέλης πως πρέπει να ορίσουν νόμους για την παιδεία («νομοθετητέον περὶ παιδείας») και ποιά πολιτική θέση διατυπώνει με την έκφραση «κοινή ποιητέον»; (μονάδες: 10) Β3. Γιατί κατά τον Αριστοτέλη η παιδεία πρέπει να έχει δημόσιο χαρακτήρα; Πώς σχετίζεται η άποψη αυτή με το μεταφρασμένο απόσπασμα που ακολουθεί; Αριστοτέλης Πολιτικά (Α2, 10-13) Ώρα όμως να προσθέσουμε και κάτι άλλο στον λόγο μας: Στην τάξη της φύσης η πόλη προηγείται από την οικογένεια κι απ τον καθένα μας ως άτομο ο λόγος είναι ότι το όλον αναγκαστικά προηγείται του μέρους πραγματικά, αν πάψει να υπάρχει το σώμα ως σύνολο, δεν θα υπάρχει πια ούτε πόδι ούτε χέρι παρά μόνο ως (ίδια) 2 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

λέξη, όπως, ας πούμε, αν μιλούμε για πέτρινο χέρι (θα είναι, πράγματι, κάτι σαν αυτό, αν μια φορά πεθάνει).. (μονάδες: 10) Β4. Ποιά σημασία δίνει ο Αριστοτέλης στην έννοια «πόλις» και ποιός ο στόχος αυτής; (Μονάδες: 10) Β5. Να βρείτε ποιές λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις: νους, αλήθεια, τόνος, αυθαίρετος, λογίδριο, λήμμα, δόξα, εκκλησία, περιουσία, διηνεκής. (Μονάδες:10) ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Εἰ δ ἄρ ἀντιλέγομεν περὶ τούτου, διαιτητὴς ἡμῖν γενέσθω ὁ νόμος, ὃν οὐχ οἱ ἐρῶντες οὐδ οἱ ἐπιβουλεύοντες τοῖς ἀλλοτρίοις ἔθεσαν, ἀλλ ὁ δημοτικώτατος Σόλων ὃς εἰδὼς ὅτι πολλαὶ ὠναὶ γίγνονται ἐν τῇ πόλει, ἔθηκε νόμον δίκαιον, ὡς παρὰ πάντων ὁμολογεῖται, τὰς ζημίας ἃς ἃν ἐργάσωνται οἱ οἰκέται καὶ τὰ ἀναλώματα διαλύειν τὸν δεσπότην παρ ᾧ ἃν ἐργάσωνται οἱ οἰκέται. Εἰκότως καὶ γὰρ ἐάν τι ἀγαθὸν πράξῃ ἢ ἐργασίαν εὕρῃ ὁ οἰκέτης, τοῦ κεκτημένου αὐτὸν γίγνεται. Σὺ δὲ τὸν νόμον ἀφεὶς περὶ συνθηκῶν παραβαινομένων διαλέγῃ. Καὶ ὁ μὲν Σόλων οὐδ ὃ δικαίως ἔγραφεν ψήφισμά τις τοῦ νόμου οἴεται δεῖν κυριώτερον εἶναι σὺ δὲ καὶ τὰς ἀδίκους συνθήκας ἀξιοῖς κρατεῖν πάντων τῶν νόμων. 3 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

( Ὑπερείδου, Κατὰ Ἀθηνογένους Α, 21-22) Λεξιλόγιο: ἡ ὠνή: αγορά, μίσθωση, τιμή τὸ ἀνάλωμα: δαπάνη, κόστος ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Γ1. Να μεταφράσετε το κείμενο που σας δίνεται. (μονάδες: 20) Γ2. α) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους: ὃν: δοτική ενικού και πληθυντικού στο γένος που βρίσκεται ζημίας: αιτιατική ενικού και γενική πληθυντικού δεσπότην: κλητική ενικού και ονομαστική πληθυντικού ψήφισμα: δοτική ενικού και πληθυντικού αριθμού ἀδίκους: παραθετική αντικατάσταση εκεί που βρίσκεται ἐρῶντες: β ενικό υποτακτικής και προστακτικής ενεστώτα ἔθηκε: να αντικατασταθεί εγκλιτικά στο ίδιο πρόσωπο εὕρῃ: γ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα και αορίστου ἀφεὶς: να αντικατασταθεί χρονικά εκεί που βρίσκεται ἀξιοῖς: β πληθυντικό οριστικής και προστακτικής ενεστώτα (μονάδες: 10) Γ3. α. Να προσδιορίσετε τη συντακτική λειτουργία των παρακάτω λέξεων (να δηλώσετε τον όρο που αυτές συμπληρώνουν ή προσδιορίζουν): ἡμῖν, τοῖς ἀλλοτρίοις, εἰδὼς, τοῦ κεκτημένου, τοῦ νόμου. (μονάδες:5) 4 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

Γ3.β. «καὶ γὰρ ἐάν τι ἀγαθὸν πράξῃ ἢ ἐργασίαν εὕρῃ ὁ οἰκέτης, τοῦ κεκτημένου αὐτὸν γίγνεται»: στο συγκεκριμένο απόσπασμα να βρείτε και να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο που υπάρχει σ αυτό. (μονάδες: 2) Γ3.γ. καὶ γὰρ ἐάν τι ἀγαθὸν πράξῃ ἢ ἐργασίαν εὕρῃ ὁ οἰκέτης, τοῦ κεκτημένου αὐτὸν γίγνεται»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση απο το «Ὑπερείδης ἔλεγε...» (μονάδες: 2) Γ3.δ. εἰδὼς: να αναλυθεί η μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση. (μονάδες: 1) Τύχη ἀγαθή!!! 5 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 6 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

7 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ1. Να μεταφράσετε το κείμενο που σας δίνεται. Αν λοιπόν έχουμε αντιρρήσεις σχετικά με αυτό, ας γίνει διαιτητής μας ο νόμος, τον οποίο δεν τον θέσπισαν ούτε όσοι επιθυμούν ούτε όσοι επιβουλεύονται τις ξένες περιουσίες αλλά ο κατεξοχήν δημοκρατικός Σόλων αυτός επειδή γνώριζε ότι γίνονται πολλές αγορές στην πόλη, θέσπισε δίκαιο νόμο, όπως ομολογείται από όλους, δηλαδή τις ζημίες που θα προκαλέσουν οι δούλοι και τις δαπάνες να τις πληρώνει ο κύριος, στις εργασίες του οποίου βρίσκονται οι δούλοι. Και δικαιολογημένα και μάλιστα αν ο δούλος κάνει κάτι καλό ή αν βρει (κάποια) δουλειά, αυτά ανήκουν σε όποιον τον έχει στην κατοχή του. Εσύ όμως αφήνεις τον νόμο και συζητάς για καταπατούμενες συμφωνίες. Και ο Σόλωνας θεωρεί ότι από το νόμο δεν πρέπει να είναι εγκυρότερο ούτε και το ψήφισμα που πρότεινε κάποιος νόμιμα εσύ όμως έχεις την αξίωση ακόμη και οι άδικες συμφωνίες να υπερισχύουν όλων των νόμων. Γ2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: ὃν: δοτική ενικού και πληθυντικού στο γένος που βρίσκεται: ᾧ, οἷς ζημίας: αιτιατική ενικού και γενική πληθυντικού: τὴν ζημίαν, τῶν ζημιῶν δεσπότην: κλητική ενικού και ονομαστική πληθυντικού: ὦ δέσποτα, οἱ δεσπόται ψήφισμα: δοτική ενικού και πληθυντικού: τῷ ψηφίσματι, τοῖς ψηφίσμασι(ν) ἀδίκους: παραθετική αντικατάσταση εκεί που βρίσκεται: ἀδικωτέρους, ἀδικωτάτους ἐρῶντες: β ενικό υποτακτικής και προστακτικής ενεστώτα: ἐρᾷς, ἔρα ἔθηκε: να αντικατασταθεί εγκλιτικά στο ίδιο πρόσωπο: ἔθηκε, θῇ, θείη, θέτω εὕρῃ: γ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα και αορίστου: εὑρίσκοιεν, εὕροιεν 9 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

ἀφείς: να αντικατασταθεί χρονικά εκεί που βρίσκεται: ἀφιείς, ἀφήσων, ἀφείς, ἀφεικὼς ἀξιοῖς: β πληθυντικό οριστικής και προστακτικής ενεστώτα: ἀξιοῦτε, ἀξιοῦτε Γ3. α) Να προσδιορίσετε τη συντακτική λειτουργία των παρακάτω λέξεων (να δηλώσετε τον όρο που αυτές συμπληρώνουν ή προσδιορίζουν): ἡμῖν, τοῖς ἀλλοτρίοις, εἰδὼς, τοῦ κεκτημένου, τοῦ νόμου. ἡμῖν: δοτική προσωπική χαριστική στο γενέσθω τοῖς ἀλλοτρίοις: αντικείμενο στη μετοχή ἐπιβουλεύοντες εἰδὼς: αιτιολογική μετοχή συνημένη στο υποκείμενο του ρήματος ἔθηκε τοῦ κεκτημένου: επιθετική μετοχή ως γενική κατηγορηματική κτητική στο γίγνεται τοῦ νόμου: γενική συγκριτική από το κυριώτερον β) «καὶ γὰρ ἐάν τι ἀγαθὸν πράξῃ ἢ ἐργασίαν εὕρῃ ὁ οἰκέτης, τοῦ κεκτημένου αὐτὸν γίγνεται»: στο συγκεκριμένο απόσπασμα να βρείτε και να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο που υπάρχει σ αυτό. Υπόθεση: ἐάν πράξῃ ἢ εὕρῃ (ἐάν + υποτακτική) Απόδοση: γίγνεται (οριστική ενεστώτα) Ο υποθετικός λόγος δηλώνει την αόριστη επανάληψη σε παρόν και μέλλον, είναι σύνθετος ως προς την υπόθεση και ανεξάρτητος. Γ3.γ. καὶ γὰρ ἐάν τι ἀγαθὸν πράξῃ ἢ ἐργασίαν εὕρῃ ὁ οἰκέτης, τοῦ κεκτημένου αὐτὸν γίγνεται»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση απο το «Ὑπερείδης ἔλεγε...» Ὑπερείδης ἔλεγε ἐάν τι ἀγαθὸν πράξοι ἢ ἐργασίαν εὕροι ὁ οἰκέτης, τοῦ κεκτημένου αὐτὸν γίγνεσθαι/ ὃτι γίγνοιτο τοῦ κεκτημένου αὐτὸν 10 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα

Γ3.δ. εἰδὼς: να αναλυθεί η μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση. Πρόκειται για αιτιολογική μετοχή συνυμμένη στο υποκείμενο του ρήματος ἔθηκε. Εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία (καθώς δε συνοδεύεται απο το ὡς) γι αυτό θα εισαχθεί με τους συνδέσμους ἐπεί, ἐπειδή, διότι, ὅτι. Εξαρτάται από ιστορικό χρόνο γι αυτό η εκφορά της θα είναι με Ευκτική. Συνεπώς, η ανάλυση θα είναι: ὃς ἔθηκε νόμον δίκαιον, ἐπεί εἰδείη 11 Επιμέλεια: Μαρία Ποντίκα