«Πράσινες Επενδύσεις στην Ενέργεια» - (ανανεώσιμες πηγές και ενεργειακή αποδοτικότητα) Δρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Διευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας - Κ.Α.Π.Ε. e-mail: gayer@cres.gr
Μέρος 1 ο Επενδύοντας στην Ενέργεια (και το Περιβάλλον)
Γιατί να επενδύσουμε στην ενέργεια; ποιες οι δυνατότητες, ποια τα οφέλη, και ποιες οι προοπτικές Οι επενδυτικές δυνατότητες είναι: για άμεσες επιχειρηματικές δραστηριότητες (παραγωγή και πώληση ενέργειας), για επενδύσεις που βελτιώνουν την κύρια δραστηριότητα (βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας εγκαταστάσεων και εξοπλισμού), για παραγωγή συστημάτων, υποσυστημάτων, ανταλλακτικών και αναλώσιμων, και για παροχή υπηρεσιών (τεχνικών, μελετητικών, νομικών)
Τα οφέλη είναι: οικονομικά (άμεσα και έμμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα), περιβαλλοντικά (βιωσιμότητα στις νέες συνθήκες επιχειρηματικής δραστηριότητας), κοινωνικά (εταιρική κοινωνική ευθύνη), εθνικά (συμβολή στην επίτευξη των εθνικών δεσμεύσεων για ενέργεια και περιβάλλον) Οι προοπτικές είναι: μεγάλες, δεδομένων των αναγκών για ενέργεια και των περιβαλλοντικών συνθηκών και προβλημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο
Στόχος: Η παραγωγή καθαρής ενέργειας Η βέλτιστη αξιοποίηση της διατιθέμενης ενέργειας Η μείωση των εκπομπών Η διατήρηση θετικών ρυθμών ανάπτυξης Αυτό επιτυγχάνεται με: Ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ Βέλτιστη αξιοποίηση των καυσίμων υψηλή απόδοση στην παραγωγή ενέργειας Μείωση των απωλειών και της σπατάλης ενεργειακή αποδοτικότητα εγκαταστάσεων και εξοπλισμού
Με τον τρόπο αυτό αξιοποιούνται: οι φυσικά ανανεώσιμοι πόροι (ΑΠΕ) τα ορυκτά καύσιμα η διατιθέμενη ενέργεια Έτσι επιτυγχάνεται: Περιορισμός των εισαγόμενων καυσίμων Βελτιστοποίηση του ενεργειακού μίγματος των επιχειρήσεων και της χώρας Εκλογίκευση της μεταφοράς του κόστους ενέργειας στα παραγόμενα προϊόντα και υπηρεσίες Συμμόρφωση της λειτουργίας των εγκαταστάσεων με τους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς
Μέρος 2 ο Πολιτική, Δυναμικό, Επενδύσεις στις ΑΠΕ και την ΕξΕ
Άξονες της Εθνικής ενεργειακής πολιτικής Οι κύριοι άξονες της Εθνικής ενεργειακής πολιτικής συνοψίζονται στα ακόλουθα: Ασφάλεια εφοδιασμού Διαφοροποίηση ενεργειακών πηγών Βελτίωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας μέσω επενδύσεων σε καθαρές ενεργειακές τεχνολογίες, διασφαλίζοντας την περιφερειακή ανάπτυξη Προστασία του περιβάλλοντος
Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά κλάδο Ευρώπη των 25 Ελλάδα Πηγή: «Panorama of Energy», Eurostat 2007
Για την Ελλάδα μέχρι το 2020 Το Πακέτο 20 20 20 ΑΠΕ: 20% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας Εθνικός στόχος ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ: 40% Υποχρεωτικός στόχος 10% για βιοκαύσιμα στις μεταφορές Εξοικονόμηση 20% πρωτογενούς ενέργειας Έμφαση στη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπών η ηλεκτροπαραγωγή δεν παίρνει κανένα δικαίωμα δωρεάν Τομείς εκτός 2003/87/ΕΚ, μείωση κατά 4% των εκπομπών του 2005 (66,7 εκ. τον.) Τομείς εντός 2003/87/ΕΚ, όπως όλα τα Κράτη Μέλη, μείωση κατά 1,74% ετησίως
2.1. Ανανεώσιμες Πηγές
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα για το έτος 2008 Πηγή: Invest in Greece Agency
Εξέλιξη εγκαταστημένης ισχύος ΑΠΕ (χωρίς τον πρόσφατο Νόμο 3851/2010) N. 2244/1994 N. 2773/1999 N. 2941/2001 N. 3175/2003 N. 3468/2006
Επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος (όρια εγκατεστημένης ισχύος, MW, ανά τεχνολογία ΑΠΕ και κατηγορία παραγωγού) 2014 2020 Υδροηλεκτρικά 3650 4650 Μικρά (0 15 MW) 250 350 Μεγάλα (>15MW) 3400 4300 Γεωθερμία 20 120 Φωτοβολταϊκά 1500 2200 Εγκαταστάσεις από επαγγελματίες αγρότες της περίπτωσης (β) της παρ. 6 του άρθ.15 του Ν. 3851/2010 Εγκαταστάσεις σε κτίρια και στέγαστρα της περίπτωσης (α) της παρ. 6 του άρθ.15 του Ν. 3851/2010 500 750 200 350 Λοιπές εγκαταστάσεις 800 1100 Ηλιοθερμικά 120 250 Αιολικά (περιλαμβανομένων θαλάσσίων) 4000 7500 Βιομάζα 200 350
Παρούσα κατάσταση των ΑΠΕ (MW) (Ιούλιος 2010) στάδιο τεχνολογία θετικές γνωμοδοτήσεις αιτήσεις προς αξιολόγηση αιτήσεις προς ΠΠΕΑ άδεια παραγωγής άδεια εγκατάστασης άδεια λειτουργίας σύνολο αιολικά 29,10 3.221,76 805,40 2.071,37 403,85 308,40 6.839,88 φ/β 7,20 154,60 138,13 51,58 3,24 354,75 ΜΥΗΕ 4,35 7,39 50,48 71,63 14,44 29,45 176,74 βιομάζα 0,50 39,58 0,50 40,58 ΣΗΘ 2.02 2,02 λοιπά 77,27 77,27 σύνολο 40,65 3.461,52 1.033,59 2.197,10 417,29 341,09 7.491,24
Εθνική νομοθεσία για τις ΑΠΕ Με στόχο την ταχύτερη ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα, οι πλέον πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις είναι οι ακόλουθες: Νόμος 3775/2009 για τη διαδικασίας ταχείας αδειοδότησης (fast track), μεταξύ άλλων και στον ενεργειακό τομέα, και την εκχώρηση των σχετικών αρμοδιοτήτων στην «Invest in Greece A.E.» Νόμος 3851/2010 για την επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής Βάσει του άρθρου 11 του Νόμου 3851/2010 συστήνεται η «Αυτοτελής Υπηρεσία ΑΠΕ» στο Υ.Π.Ε.Κ.Α. με ρόλο «one stop shop» και όχι μόνο
Προβλήματα των ΑΠΕ Σημαντικό πρόβλημα των ανανεώσιμων πηγών, εκτός της γεωθερμίας και της βιομάζας, είναι ότι παράγουν ενέργεια όταν είναι διαθέσιμη η πηγή και όχι όταν υπάρχει απαίτηση για κατανάλωση. Το πρόβλημα επιτείνεται από το λόγο ότι η ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλη κλίμακα δεν μπορεί να αποθηκευθεί και να χρησιμοποιηθεί όταν υπάρξει ανάγκη.
Οι αδυναμίες αυτές των ανανεώσιμων πηγών μπορούν να ξεπερασθούν: με τη χρήση υβριδικών συστημάτων, με το συνδυασμό ενός συστήματος ανανεώσιμων πηγών με ένα σύστημα αποθήκευσης ενέργειας και απόδοσής της όταν αυτή είναι απαραίτητη ελπιδοφόρος συνδυασμός: με την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια να παράγεται υδρογόνο που θα τροφοδοτεί κυψέλες καυσίμου.
Συμπεράσματα για τις ΑΠΕ (1/2) Η Ελλάδα που είναι πλούσια σε δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παρέχει: θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο πλαίσιο οικονομικών ενισχύσεων για την ευρύτερη ανάπτυξη των ΑΠΕ σε όλα τα επίπεδα.
Συμπεράσματα για τις ΑΠΕ (2/2) Ωστόσο, για να γίνει βιώσιμη μία επένδυση εκμετάλλευσης ανανεώσιμων φυσικών πόρων χρειάζεται: κατανόηση της τεχνολογίας που θα χρησιμοποιηθεί, ενεργειακή διερεύνηση του σχετικού δυναμικού, σωστή επιλογή και διαστασιολόγηση της εξεταζόμενης εγκατάστασης, σωστή χρηματοοικονομική μελέτη, βέλτιστη αξιοποίηση των παρεχόμενων κινήτρων και γνώση των κανόνων της αγορά σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
2.2. Εξοικονόμηση Ενέργειας
Με την εξοικονόμηση ενέργειας: χωρίς να μειωθούν οι παραγωγικές δραστηριότητες ή να επηρεαστούν οι καθημερινές συνήθειες και οι τρόποι διαβίωσης και μετακίνησης, μπορούν να εξοικονομηθούν σημαντικές ποσότητες ενέργειας και καυσίμων, που με τη σειρά τους αντιστοιχούν σε εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων και σε μειωμένες εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα.
Η εξοικονόμηση ενέργειας δεν είναι ιδιαίτερη τεχνολογία, αλλά: εφαρμογή πολλών τεχνολογιών και συνδυασμός μέτρων συμπεριφοράς των τελικών χρηστών ενέργειας
Διαχείριση της ενέργειας χωρίς μέτρα εξοικονόμησης (Πηγή: Amory B. Lovins, «Περισσότερα κέρδη με πιο λίγο άνθρακα», Περιοδικό Scientific American Ελληνική έκδοση, Νοέμβριος 2005)
Δυναμικό ενεργειακής αποδοτικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα Εκτιμάται ότι μέχρι το 2020 μπορούν να εξοικονομηθούν σημαντικά ποσά ενέργειας στους κύριους τομείς κατανάλωσης ενέργειας: Ευρωπαϊκή Ένωση Ελλάδα τομέας ενεργειακή κατανάλωση (Mtoe) 2005 ενεργειακή κατανάλωση (Mtoe) 2020 (χωρίς μέτρα) δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας (Mtoe) 2020 δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας (Mtoe) 2020 δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας (Mtoe) 2020 οικιακός 280 338 91 27% 29% τριτογενής (εμπορικά κτίρια) 157 211 83 30% 30% μεταφορές 332 405 105 26% 36% βιομηχανία (εκτός ETS) 297 382 95 25% 15%
Εφαρμογές στο ΕΠΑΝ (1/4) α/α επενδυτής έργο επέμβαση εξε (MWh) CO 2 (tn) 1. τρόφιμα νέα μέθοδος συμπύκνωσης του τοματοχυμού για την εξοικονόμηση θερμικής ενέργειας 2. τρόφιμα υποκατάσταση συμβατικών καυσίμων με φυσικό αέριο φυγοκεντρικός διαχωριστής δεξαμενή ανάμιξης ινών χυμού ηλεκτρονικός εξοπλισμός ελέγχου ροής αυτοματισμοί αντικατάσταση καυστήρων υγραερίου και πετρελαίου 277,95 974,86 158,41 181,05
Εφαρμογές στο ΕΠΑΝ (2/4) α/α επενδυτής έργο επέμβαση εξε (MWh) CO 2 (tn) 3. ποτά εφαρμογή μεθόδων εξοικονόμησης ενέργειας για την μείωση του κόστους του προϊόντος 4. φάρμακα εγκατάσταση νέου εξοπλισμού για τη μείωση άεργων ενεργειακών καταναλώσεων και απωλειών ενέργειας αντικατάσταση οινοποιητών αντικατάσταση αεροσυμπιεστών εγκατάσταση ψυχόμενων δεξαμενών αντικατάσταση φίλτρων αντικατάσταση πλυντηρίων εγκατάσταση πυκνωτών εγκατάσταση παθητικών φίλτρων αρμονικών εγκατάσταση ρυθμιστών τάσης εγκατάσταση σταθεροποιητών τάσης 3.300,16 416,79 1.951,87 848,3
Εφαρμογές στο ΕΠΑΝ (3/4) α/α επενδυτής έργο επέμβαση εξε (MWh) CO 2 (tn) 5. τσιμέντα έργα εξοικονόμησης ενέργειας στο εργοστάσιο 6. ξενοδοχείο εξοικονόμηση ενέργειας στο ξενοδοχείο εγκατάσταση Fuzzy Logic στους μύλους τσιμέντου και στον περιστροφικό κλίβανο αντικατάσταση διαχωριστών στους μύλους τσιμέντου αντικατάσταση ηλεκτροκινητήρων στους ανελκυστήρες τοποθέτηση αυτόματης πόρτας εισόδου εξόδου αντικατάσταση συμβατικών λαμπτήρων 36.050,00 11.177,00 859,23 78,54
Εφαρμογές στο ΕΠΑΝ (4/4) α/α επενδυτής έργο επέμβαση εξε (MWh) CO 2 (tn) 7. υφάσματα εξοικονόμηση θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας αντικατάσταση βαφικών μηχανών αντικατάσταση καψαλίστρας αντικατάσταση μηχανής σταθεροποίησης υφάσματος 6.641,00 1.448,40 8. πλαστικά & μεταλλικά είδη υποκατάσταση ηλεκτρισμού και υγραερίου από φυσικό αέριο στο εργοστάσιο αντικατάσταση ηλεκτρικών αντιστάσεων με καυστήρες Φ.Α. 3.785,83-1.930,02 αντικατάσταση υγραερίου από Φ.Α.
Εθνική νομοθεσία για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα Τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί οι ακόλουθοι νόμοι: Νόμος 3425/2005 για τη χρήση βιοκαυσίμων στις μεταφορές Νόμος 3661/2008 για την ενεργειακή απόδοση στα κτίρια Νόμος 3437/2009 για τη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας Κοινή Υπουργική Απόφαση Δ6/B/14826 17.07.2008 για την ενεργειακή απόδοση στο δημόσιο τομέα Νόμος 3855/2010 για την ενεργειακή απόδοση στην τελική χρήση, όπου περιλαμβάνονται θέματα για τη Χρηματοδότηση Από Τρίτους (ΧΑΤ) και τις Εταιρίες Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ) Ετοιμάζεται ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος Προκηρύσσονται ή ετοιμάζονται σχετικά Προγράμματα στα πλαίσια του ΕΣΠΑ
Η αγορά των ενεργειακών υπηρεσιών μέσω ΕΕΥ Όλες οι Ενεργειακές Υπηρεσίες από μια ΕΕΥ Δημοπράτηση Κατασκευή Μελέτες Σχεδιασμός Χρήστης (Πελάτης) Συντήρηση ΕΕΥ Διαχείριση Λειτουργία Χρηματοδότηση Αποπληρωμή υπηρεσιών ΕΕΥ συναρτήσει: εγγυημένου οικονομικού οφέλους από το έργο εξοικονόμησης ενέργειας εγγυημένης ποιότητας σχετικού εξοπλισμού και συνθηκών διαβίωσης ή/και παραγωγής μετά την υλοποίηση του έργου εξε, με βάση τη ΣΕΑ
Η αγορά των ενεργειακών υπηρεσιών μέσω ΕΕΥ Χρηματοδοτικό μοντέλο ενεργειακής ανακατασκευής Συμβατικό ΕΕΥ/ΣΕΑ Συντήρηση + επισκευή Ενεργειακό κόστος Ενεργειακά οφέλη Ενεργειακό κόστος Εγγυημένα Ενεργειακά οφέλη Αμοιβή ΕΠΕΥ Bonus - Penalty Σύστημα t t
Κατανομή χρηματορροών ΣΕΑ
Συμπεράσματα για την ΕξΕ Η Ελλάδα έχει πολλές δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας και για το λόγο αυτό παρέχει: θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο, και πλαίσιο οικονομικών ενισχύσεων για τη βελτίωση της εξοικονόμησης ενέργειας, και της ενεργειακής αποδοτικότητας γενικότερα, σε όλους τους τομείς δραστηριότητας.
Σήμερα Κεντρικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Αλλάζοντας του κανόνες Αύριο: διασπαρμένη και επί τόπου παραγωγή με πλήρως ενσωματωμένη διαχείριση δικτύου Φωτοβολταϊκά Δίκτυο μεταφοράς αποθήκευση Έλεγχος ροής αποθήκευση Κατοικία Δίκτυο διανομής Τοπικός σταθμός ΣΗΘ αποθήκευση Διάταξη ποιότητας ισχύος Διάταξη ποιότητας ισχύος αποθήκευση Αιολικό πάρκο Κατοικία με οικιακή ΣΗΘ Εργοστάσιο Εμπορικό κτίριο Ενσωμάτωση αποκεντρωμένων ενεργειακών πηγών: ένα σύστημα καθαρότερο, φθηνότερο και πιο αξιόπιστο
Χρήσιμες ηλεκτρονικές διευθύνσεις www.ypeka.gr www.ypoian.gr www.investingreece.gov.gr www.cres.gr www.rae.gr www.desmie.gr www.dei.gr www.helapco.gr www.eletaen.gr www.hellasres.gr www.hachp.gr www.ebhe.gr www.hellabiom.gr www.esmye.gr Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Invest in Greece Agency Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρ. Ενέργειας Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολαταϊκών Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ Ελληνικός Σύνδεσμος Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού & Θερμότητας Ένωση Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας Ελληνική Εταιρία Βιομάζας Ελληνικός Σύνδεσμος Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων
Ευχαριστώ για την προσοχή σας