ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ ΔΙΑ ΒΙΟΤ ΜΑΘΗΗ & ΘΡΗΚΕΤΜΑΣΩΝ ΠΕΡ/ΚΗ Δ/ΝΗ Π. & Δ. ΕΚΠ/Η Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΓΡΑΥΕΙΟ Δ/ΘΜΙΑ ΕΚΠ/Η Ν. ΠΙΕΡΙΑ ΓΤΜΝΑΙΟ ΚΟΡΙΝΟΤ ΓΡΑΠΣΕ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ ΠΕΡΙΟΔΟΤ ΜΑΪΟΤ-ΙΟΤΝΙΟΤ 2011 ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΑΡΦΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΑ Β ΣΑΞΗ Α ΚΕΙΜΕΝΟ: «Απρόσκλητοι βοηθοί» Οἱ Εὐβοεῖς ἁλιεῖς τοῖς δελφῖσι ἰσομοιρίαν τῆς θήρας ἀπονέμουσι. Καί ἡ ἄγρα τοιαύτη ἐστί. Σῆς πρῴρας τῶν ἀκατίων κοίλας τινάς ἐξαρτῶσιν ἐσχαρίδας πυρός ἐνακμάζοντος καί εἰσί διαφανεῖς, ὡς καί στέγειν τό πῦρ καί μή κρύπτειν τό φῶς. Οἱ τοίνυν ἰχθύες δεδιότες τήν αὐγήν πλησιάζουσι μαθεῖν βουλόμενοι τοῦ φοβοῦντος σφᾶς τήν αἰτίαν εἶτα ἐκπλαγέντες πρός τινι πέτρα ἡσυχάζουσιν ἀθρόοι παλλόμενοι τῷ δέει. Οἱ δέ παρανηχόμενοι δελφῖνες τούς ἐξωτέρω τῶν ἰχθύων φοβοῦντες ὠθοῦσι καί τοῦ διαδιδράσκειν ἀναστέλλουσιν. Οὐκοῦν ἐκεῖνοι πιεζόμενοι πανταχόθεν καί τρόπον τινά κεκυκλωμένοι ἁλίσκονται. Καί οἱ δελφῖνες προσίασιν ὡς ἀπαιτοῦντες τοῦ κοινοῦ πόνου τήν ἐπικαρπίαν τήν ὀφειλομένην σφίσιν ἐκ τῆς νομῆς, καί οἵ γε ἁλιεῖς πιστῶς καί εὐγνωμόνως ἀφίστανται τοῖς συνθήροις τοῦ δικαίου μέρους, εἰ βούλονται καί πάλιν σφίσι συμμάχους ἀκλήτους παρεῖναι. Αἰλιανός, Περί ζῴων ἰδιότητος 2.8 (διασκευή) Β ΠΑΡΑΣΗΡΗΕΙ 1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ονόματος που βρίσκεται στην παρένθεση: α. Στέργουσιν τοὺς... (ἀληθής) λόγους. β. Οἱ στρατιται ἔχουσιν τὰς... (ἀσπίς) ἐν ταῖς οἰκίαις. γ. Ὁ τν Ἀθηναίων δῆμος ἐπίστευε πολλάκις τοῖς (ἂφρων ῥήτωρ). δ. Οἱ τετελευτηκότες ἐρήμους τούς. (πατήρ) ἀπέλιπον. ε. Συμβουλεύει ἡμῖν (ὃστις, αιτιατ. ενικ. ουδέτ.) νομίζει ἂριστον εἶναι.
2. τις παρακάτω προτάσεις να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των ρημάτων που βρίσκονται σε παρένθεση: α. Ἐγώ δ ἠπόρουν ὃ,τι. (πράττω, Ευκτική Αορίστου, α ενικό) β. Ὑμεῖς μέν οὖν τοῦτο μη. (ἐπιτρέπω, Υποτακτική Ενεστώτα) γ. Σύ. τούς νόμους (φυλάττω, Προστακτική Ενεστώτα). δ. Εὐθύς δε τῶ βασιλεῖ εἶπεν ὃτι πολλοί (στρατεύομαι, Ευκτική Αορίστου). ε. Ἀλλ ἂγε ἡμεῖς. τοῖς νόμοις (πείθομαι, Υποτακτική Ενεστώτα). 3. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους όρους του κειμένου: τοῖς δελφῖσι-ἰσομοιρίαν, διαφανεῖς, μαθεῖν, ἁλιεῖς. 4. Να αναγνωρίσετε τους ομοιόπτωτους ονοματικούς προσδιορισμούς στις παρακάτω προτάσεις: α. Κατέλαβον τήν Ἀλεξάνδρειαν, πόλιν μεγάλην και πολυάνθρωπον. β. Κῦρος ἐπί τόν ἀδελφόν, Ἀρταξέρξην, ἐπορεύετο. γ. Ἐνταῦθα ἂριστοι πολῖται οἰκοῦσιν. δ. Πᾶσαν ὑμῖν τήν ἀλήθειαν ἐρ. ε. Ὁ βαθύς πλοῦτος ζηλωτός ἐστί. 5. Να επιλέξετε από την παρένθεση την κατάλληλη λέξη και να συμπληρώσετε τις προτάσεις: α. Σα παιχνίδια αυτά στα παιδιά πολεμικά ένστικτα (καλλωπίζω, καλλιεργώ, καλλιγραφώ). β. Είναι αφελής και σε όσα του λένε (πιστός, αξιόπιστος, εύπιστος). γ. Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν και έτσι έληξε μια μακροχρόνια αντιδικία (τελεσίδικος, τελειόφοιτος, ατελέσφορος). δ. Η ανέγερση κατοικιών σε δασικές εκτάσεις είναι δραστηριότητα που τιμωρείται αυστηρά (έννομος, έκνομος, σύννομος). 6. Να χωρίσετε τις παρακάτω σύνθετες λέξεις της αρχαίας ελληνικής στα συνθετικά τους μέρη και να δηλώσετε αν αυτά είναι λέξεις κλιτές ή άκλιτες: σύνθετη λέξη ἀπονέμω μητρόπολις ὑπεράνω Λευκοθέα κακόμοιρος α συνθετικό κλιτή/άκλιτη β συνθετικό κλιτή/άκλιτη 7. Πώς αντιδρούν τα ψάρια στο τέχνασμα των ψαράδων και με ποιο τρόπο τα δελφίνια που παρακολουθούν τη σκηνή βοηθούν στο ψάρεμα;
8. Σι διεκδικούν τα δελφίνια μετά το ψάρεμα; Οι ψαράδες ανταποκρίνονται στο «αίτημα» των δελφινιών και γιατί; 9. Ποιες θεματικές ομοιότητες εντοπίζετε ανάμεσα στο κείμενο του Αιλιανού Απρόσκλητοι βοηθοί και στο παρακάτω κείμενο του Αιλιανού, Περί ζῴων ἰδιότητος 3.14; Κυβερνήτης ἰδών ἐν πελάγει μέσῳ γεράνους ὑποστρεφούσας καί τήν ἒμπαλιν πετομένας, συνεῖδεν ἐναντίου προσβολῇ πνεύματος ἐκείνας ἀποστῆναι τοῦ πρόσω καί τν ὀρνέων ὡς ἂν εἴποις μαθητής γενόμενος παλίμπλους ἦλθε, καί τήν ναῦν περιέσωσε. Καί τοῦτο πρτον γενόμενον μάθημα τε ὁμοῦ καί παίδευμα ὑπό τνδε ὀρνίθων τοῖς ἀνθρώποις παρεδόθη. ΗΜΕΙΩΗ: Να απαντήσετε σε ΟΛΕ τις παρατηρήσεις. ΚΑΛΗ ΕΠΙΣΤΦΙΑ! ΚΟΡΙΝΟ, 24 ΜΑΪΟΤ 2011 Ο ΔΙΕΤΘΤΝΣΗ Ο ΕΙΗΓΗΣΗ ΠΟΤΣΗ ΙΩΑΝΝΗ
1. α. ἀληθεῖς β. ἀσπίδας γ. ἂφροσι ῥήτορσι δ. πατέρας ε. ὅ,τι ΑΠΑΝΣΗΕΙ 2. α. πράξαιμι β. ἐπιτρέπητε γ. φύλαττε δ. στρατεύσαιντο ε. πειθώμεθα 3. τοῖς δελφῖσι-ἰσομοιρίαν: έμμεσο και άμεσο αντικείμενο του ρήματος ἀπονέμουσι διαφανεῖς: κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος εἰσί μαθεῖν: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο της μετοχής βουλόμενοι ἁλιεῖς: υποκείμενο του ρήματος ἀφίστανται 4. α. πόλιν: παράθεση β. Ἀρταξέρξην: επεξήγηση γ. ἂριστοι: επιθετικός προσδιορισμός δ. Πᾶσαν: κατηγορηματικός προσδιορισμός ε. βαθύς: επιθετικός προσδιορισμός 5. α. καλλιεργούν β. εύπιστος γ. τελεσίδικη δ. έκνομη 6. σύνθετη λέξη α συνθετικό κλιτή/άκλιτη β συνθετικό κλιτή/άκλιτη ἀπονέμω ἀπό άκλιτη νέμω κλιτή μητρόπολις μήτηρ κλιτή πόλις κλιτή ὑπεράνω ὑπέρ άκλιτη ἂνω άκλιτη Λευκοθέα λευκή κλιτή θεά κλιτή κακόμοιρος κακός κλιτή μοῖρα κλιτή 7. Σα ψάρια από περιέργεια πήγαιναν κοντά στο φως και στη συνέχεια φοβισμένα κούρνιαζαν όλα μαζί σε κάποιο βράχο. Σα δελφίνια κολυμπούσαν προς τα ψάρια, τα τρόμαζαν και τα έσπρωχναν προς το μέρος των πλοιαρίων, διευκολύνοντας τους ψαράδες να τα πιάσουν. 8. Σα δελφίνια διεκδικούν μερίδιο από την ψαριά. Οι ψαράδες αναγνωρίζοντας τη συνδρομή των δελφινιών τους προσφέρουν ένα μεγάλο μέρος της ψαριάς τους, ευελπιστώντας ότι και στο μέλλον τα δελφίνια θα παραμείνουν απρόσκλητοι σύμμαχοί τους.
9. α. Αναφορά σε πλάσματα της φύσης και στη σχέση τους με τους ανθρώπους. β. Βοήθεια που προσφέρουν στους ανθρώπους και αναγνώριση της βοήθειας αυτής. γ. εβασμός του ανθρώπου προς τα πλάσματα της φύσης και διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας.