EEOΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ HSOO HELLENIC SOCIETY OF ORAL ONCOLOGY 6 th Υ π ό τ η ν Α ι γ ί δ α : Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Αιματολογίας Ογκολογίας Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Μυκητολογίας Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής Ελληνική Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας η Ετήσια Επιστημονική Ημερίδα Ογκολογίας Στόματος Αnnual Meeting of Oral Oncology Κυριακή Οκτωβρίου 2 0 1 7 Ξ ε ν ο δ ο χ ε ί ο 22 nd Sunday October 2 0 1 7 Crowne Plaza Αθήνα E n d o r s e d b y : International Society of Oral Oncology-ISOO Multinational Association of Supportive Care in Cancer-MASCC Mediterranean Multidisciplinary Oncology Forum-MMOF Eπιστημονικό πρόγραμμα
Eπιτροπές Οργανωτική Επιτροπή Τα Μέλη του ΔΣ της ΕΕΟΣ Πρόεδρος: Ουρανία Νικολάτου-Γαλίτη Αντιπρόεδρος: Γεώργιος Σαμέλης Γεν. Γραμματέας Βασιλική Κίτρα-Ρούσσου Ταμίας: Ερωφίλη Παπαδοπούλου Μέλη: Γρηγόριος Γεωργακόπουλος Εμμανουήλ Βάρδας Μαρία Κουρή 2
Χαιρετισμός Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Ε ΤΑ Ι Ρ Ι Α Ο Γ Κ Ο Λ Ο Γ Ι Α Σ Σ Τ Ο Μ ΑΤ Ο Σ Αγαπητές και Αγαπητοί Συνάδελφοι, Με μεγάλη χαρά σας καλωσορίζουμε στην «6 η Ετήσια Ημερίδα Ογκολογίας Στόματος» στο ξενοδοχείο Crown Plaza, 22 Οκτωβρίου 2017. H πρόληψη και η μείωση της τοξικότητας των ογκολογικών θεραπειών στη στοματική κοιλότητα αποτελούν τον συνεχιζόμενο εκπαιδευτικό στόχο μας. Τα «έξι βήματα εξέτασης» για την πρώϊμη διάγνωση του καρκίνου τους στόματος, τα έντυπα και οι κατευθυντήριες οδηγίες, mascc.org, για τη φροντίδα του στόματος κατά τη διάρκεια και μετά την ακτινοθεραπείας κεφαλής/τραχήλου και οι επιπλοκές/στοματίτιδες που συνδέονται με στοχεύουσες, βιολογικές θεραπείες και ανοσοθεραπείες αποτελούν κύρια θέματα της Ημερίδας. Είναι μεγάλη μας χαρά και τιμή να έχουμε προσκεκλημένο τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ομάδας Μελέτης της οστεονέκρωσης των γνάθων σε ασθενείς που λαμβάνουν σχετικά φάρμακα, Copenhagen 2017, Prof/Cons Morten Schioedt. Prof Schioedt Θα μας παρουσιάσει τον επικαιροποιημένο ορισμό και τη σταδιοποίηση της οστεονέκρωσης, όπως τέθηκε από την Ευρωπαϊκή Ομάδα καθώς και τη σύγχρονη θεραπευτική/χειρουργική αντιμετώπιση. Με πολλή χαρά αναμένουμε τη συμβολή των Συλλόγων Ασθενών-ΕΛΛΟΚ, Κ.Ε.Φ.Ι., Άλμα Ζωής και Αγκαλιάζω και την παρουσίαση του σπουδαίου έργου τους. Ο Καθηγητής κος Γεώργιος Σαμώνης θα κλείσει την Ημερίδα με τη δική του ξεχωριστή παρουσία. Ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής-ΟΣΑ, η Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας-ΕΕΑΟ, η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος-ΕΟΠΕ, η Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Αιματολογίας Ογκολογίας-ΕΕΠΑΟ, και η Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Μυκητολογίας-ΕΕΙΜ έχουν θέσει υπό την Αιγίδα τους την Ημερίδα. The Mediterranean Multidisciplinary Oncology Forum-MMOF, the Multinational Association of Supportive Care in Cancer-MASCC and the International Society of Oral Oncology-ISOO have endorsed the Meeting. Ελπίζοντας ότι η 6 η Ημερίδα θα είναι εποικοδομητική και ωφέλιμη για όλους, σας ευχαριστούμε θερμά για τη συμμετοχή σας. Με τιμή, Καθηγήτρια Ουρανία Νικολάτου-Γαλίτη Πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής ΕΕΟΣ Past President of ISOO & Chair of the Bone Study Group MASCC ASCO PalOnc 2017-2017 Steering Committee 3
Πρόγραμμα Kυριακή 22 Οκτωβρίου 2 0 1 7 09.00-10.00 Προσέλευση-Εγγραφές 10.00-10.10 Καλωσόρισμα και Χαιρετισμοί 4 1 η Συνεδρία 10.10-11.00 Ο Ασθενής με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου Προεδρείο: Π. Παπαδόπουλος, Ι. Γεωργακόπουλος 10.10-10.20 Πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του στόματος. Τα 6 βήματα της Εύας Grayzel Ε. Παπαδοπούλου 10.20-10.40 Ο ρόλος της ανοσοθεραπείας Ι. Κωτσαντής 10.40-10.50 Οξείες επιπλοκές του στόματος κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας /χημειοακτινοθεραπείας. Ξηροστομία Μ. Κουρή 10.50-11.00 Η α-αμυλάση ως δείκτης τοξικότητας της ακτινοθεραπείας στους σιαλογόνους αδένες Μ. Κουρή 2 η Συνεδρία 11.00-11.45 Χρόνιες επιπλοκές: Τρισμός, οστεοακτινονέκρωση Προεδρείο: Μ.Τριχάς, Ε. Κυροδήμος, Ι. Κωτσαντής 11.00-11.15 Τρισμός: Τρισμός και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο του στόματος μετά την ακτινοθεραπεία η/και χημειοθεραπεία Ε. Γαλίτης 11.15-11.30 Οστεοακτινονέκρωση των γνάθων Ε. Βάρδας 11.30-11.45 Τα έντυπα με οδηγίες για τους ασθενείς του MASCC/ISOO Ε. Παπαδοπούλου 11.45-12.15 Δ ι ά λ ε ι μ μ α 3 η Συνεδρία 12.15-13.45 Οστεονέκρωση των γνάθων σχετιζόμενη με φάρμακα Medication-related osteonecrosis of the jaw (MRONJ) Προεδρείο: Γ. Σαμέλης, Β. Κίτρα Ρούσσου 12.15-12.45 Definition of MRONJ: The Copenhagen Consensus, 2017 M. Schioedt 12.45-13.15 Πρόληψη, πρώιμη διάγνωση, οδοντική εξαγωγή, διακοπή του φαρμάκου: Η συστηματική ανασκόπηση της Ομάδας Μελέτης των Οστών, MASCC.ORG Ο. Νικολάτου-Γαλίτη 13.15-14.00 Management of MRONJ M. Schioedt
14.00-15.00 L i g h t l u n c h 4 η Συνεδρία 15.00-15.45 Παρουσίαση περιστατικών οστεονέκρωσης των γνάθων και θεραπευτικές προτάσεις/πρωτόκολλα. Ο ενεργός ρόλος των συλλόγων Πρόεδροι και Σχολιαστές: Β. Μπαρμπούνης, Η. Αθανασιάδης, M. Schoedt, Ε. Βάρδας, Ε. Παπαδοπούλου, Μ. Κουρή 15.45-16.30 Εκπρόσωποι Ασθενών Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου - ΕΛΛΟΚ Σύλλογος Καρκινοπαθών Εθελοντών Φίλων - Κ.Ε.Φ.Ι. Πανελλήνιος Σύλλογος γυναικών με καρκίνο μαστού Άλμα Ζωής Όμιλος Εθελοντών κατά του καρκίνου ΑγκαλιάΖΩ Ομιλία Λήξης 16.30-17.00 Η εξέλιξη της επιστήμης: Εμπνεύσεις, Εμπόδια, Επιτεύγματα Γ. Σαμώνης 17.00-17.15 Συμπεράσματα και λήξη της Ημερίδας 5
Curriculum Vitae for Morten Schiodt Sept, 20, 2017 Morten Schiodt is Senior Consultant, DDS, Dr. odont. Visiting Professor Aarhus University Hospital. Specialist in Oral & Maxillofacial Surgery at the University Hospital, Copenhagen Denmark. Doctoral thesis on Oral Manifestations of Lupus Erythematosis. Research interest Sjogren s Syndrome, HIV/AIDS, and on Osteonecrosis of the jaws from antiresorptive treatment. Morten Schiodt has been: Chairman of the Department of Oral & Maxillofacial Surgery, Copenhagen University Hospital, 2001-2011. President of the Danish Association of Oral & Maxillofacial Surgery for 6 years President of the Danish Society of Oral & Maxillofacial Surgery for 6 years Visiting Associate Professor at University of California, San Francisco, USA, 1986-1989. Copenhagen Business School Research Leadership Education 2007-08. Scientific reviewer for 11 scientific Journals. Consultant for WHO, did WHO projects on HIV and AIDS in Tanzania and Burkina Faso, and Geneva. He is co-author of WHO educational programs. He is Director of SICCA-Denmark founded in 2003 and part of an NIH-funded multicenter project leading to several new discoveries incl. a new classification of Sjogren s Syndrome. Present Research Positions: 2010 - now: Director of Osteonecrosis Research at Copenhagen University Hospital, Denmark. 2010 - now: Director of Copenhagen ONJ Cohort (310 patients) 2011 now: Scandinavian Coordinator for Scandinavian ONJ Database (Amgen XGEVA- 363-study) (approx. 1000 patients enrolled) 2014 now: European Lead Investigator for a Global Multicenter Study on Case registry ONJ study. 2015- now: Principal Investigator on Study on Prognosis of Dental Implants in Sjogren s Syndrome, Publications: He is the author of 187 publications incl. 87 peer-reviewed scientific papers and co-author of 25 textbook chapters, and author of 120 published scientific abstracts. 6
Oμιλητές - Πρόεδροι Schioedt M. Αθανασιάδης Η. Βάρδας Ε. Γαλίτης Ε. Γεωργακόπουλος Ι. Κίτρα Ρούσσου Κουρή Μ. Κυροδήμος Ε. Κωτσαντής Ι. Μπαρμπούνης Β. Νικολάτου Γαλίτη Ο. Παπαδόπουλος Π. Παπαδοπούλου Ε. Σαμέλης Γ. Σαμώνης Γ. Τριχάς Μ. DDS, Dr. odont., Specialist in Oral & Maxillofacial Surgery at the University Hospital, Copenhagen Denmark Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής, Ογκολογική Κλινική, ΜΗΤΕΡΑ, Επίκουρος Καθηγητής Ογκολογίας, Northwestern University, USA Οδοντίατρος, Διδάκτορας Παθοβιολογίας Στόματος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Κλινική Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) Γναθολόγος Οδοντίατρος Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος Β. Παιδίατρος Αιματολόγος, Συντονίστρια Διευθύντρια Μονάδος Μεταμόσχευσης Αιμοποιητικών Κυττάρων, Ογκολογικό Κέντρο Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη ''ΕΛΠΙΔΑ'', Νοσοκομείο Παίδων η Αγία Σοφία Οδοντίατρος, MSc, Υποψήφια Διδάκτωρ Παθοβιολογίας Στόματος, Κλινικής Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) Ωτορινολαρυγγολόγος Χειρουργός Κεφαλής και Τραχήλου, Επίκουρος Καθηγητής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.), Α Πανεπιστημιακή ΩΡΛ Κλινική, Γ.Ν.Α. Ιπποκράτειο MD, Παθολόγος Ογκολόγος, Επικουρικός Επιμελητής Β, Β Π.Π.Κ., Π.Γ.Ν. Αττικόν Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής, Γ Ογκολογική Κλινική, Νοσοκομείο Metropolitan Καθηγήτρια, Κλινική Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών Οδοντίατρος Στοματολόγος, Τελειόφοιτη Διδάκτωρ Παθοβιολογίας Στόματος, Κλινικής Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής, Ογκολογική Μονάδα, Γ.Ν.Α. Ιπποκράτειο, Προέδρος Ελληνικής και Διεθνούς Εταιρείας Μοριακά Στοχευμένων Εξατομικευμένων Θεραπειών Ογκολόγος Λοιμωξιολόγος, Καθηγητής Παθολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Ιασώ 7
Γενικές πληροφορίες Δ ι ο ρ γ ά ν ω σ η : EEOΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΜΑΤΟΣ Υπ ό τ η ν Α ι γ ί δ α : Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Αιματολογίας Ογκολογίας Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Μυκητολογίας Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής Ελληνική Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας E n d o r s e d b y : International Society of Oral Oncology-ISOO Multinational Association of Supportive Care in Cancer-MASCC Mediterranean Multidisciplinary Oncology Forum-MMOF Η μ ε ρ ο μ η ν ί α & Τό π ο ς Δ ι ε ξ α γ ω γ ή ς : 22 Οκτωβρίου 2017 Crowne Plaza Μιχαλακοπούλου 50 Αθήνα, 115 28 Ε γ γ ρ α φ ή - Π ι σ τ ο π ο ί η σ η : Η εγγραφή στην Ημερίδα είναι δωρεάν. Το πιστοποιητικό παρακολούθησης θα δοθεί μετά το πέρας του επιστημονικού προγράμματος. Γρ α μ μ α τ ε ί α Σ ε μ ι ν α ρ ί ο υ : E.T.S. Events & Travel Solutions A.E. Ελ. Βενιζέλου 154, 171 22 Ν. Σμύρνη, Τηλ.: 210-98 80 032, Φαξ: 210-98 81 303 E-mail: ets@otenet.gr, ets@events.gr Website: www.events.gr 8
Χορηγοί 9
Σημειώσεις 10
OSTEONECROSIS OF THE JAW http://ecancer.org/education/module/276-osteonecrosis-of-the-jaw.php Ecancer Educational Module on Medication-Related Osteonecrosis of the Jaw (ONJ) Επιστημονικός υπεύθυνος: Jean-Jacques Body - Belgium Διδάσκοντες Καθηγητές: Ourania Nicolatou-Galitis - Greece, Robert Coleman - UK, Allan Lipton - US, Janet E Brown - UK, Cesar Migliorati - US
1 st International Workshop and Course for Medication-Related Osteonecrosis of the Jaw Copenhagen, September 29, 2017 EU Group of Experts for the Medication Related Osteonecrosis of the Jaw: Morten Shioedt, Ourania Nicolatou-Galits, Thomas Kofod, Stefano Fedele, Alberto Bedogni, Sven Otto and Roman Guggenberger. Κύρια σημεία Η οστεονέκρωση των γνάθων σε ασθενείς που λαμβάνουν σχετικά φάρμακα, μπορεί να προληφθεί. Είναι ανάγκη να αναπτυχθεί η επικοινωνία μεταξύ των ογκολόγων, των οδοντιάτρων. Α/Δ: Ε. Παπαδοπούλου, Ε. Γαλίτης, Δήμητρα Γαλίτη, Α. Bedogni, Μ. Κουρή, M. Shioedt-Chair, Ε. Βάρδας, Ο. Νικολάτου, S. Fedele, S. Otto, R. Guggenberger, T. Kofod