ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΟΗΕ Περιληπτική παρουσίαση του εγγράφου που υποβλήθηκε από τον u i!s2 ^ευθυντή^ης^υνε^οο^ Ι. ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΙΟΕΤΙΑΣ Υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και της UNESCO ανακηρύσσεται υεαπδ< κχση της 41ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ η ΙΟετία 1988 1997 "ΚΛΓΚΟΣΜΙΛ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ". Η ΙΟετία συνδέεται υε την εφαρμογή της Διεθνούς Στρατηγικής Ανάπτυξης στην 3η.ΙΟετία Ανάπτυξης του ΟΗΕ και έτσι αποτελεί συμβολή της UNESCO στον καθορισυό των στόχων της 4ηζ ΙΟετίας. Η εμπειρία των δύο προηγουμένων δεκαετιών ανάπτυξης δείχνει ότι η έννοια της ανάπτυξης εάν βασίζεται μόνο στην ποσοτική ανάπτυξη των υλικών μέσων δεν έχει νόημα, δεν μπορεί να κινητοποιεί τους λαούς. Αποφασιστικός παράγοντας για την επιτυχία της ανάπτυξης είναι η ενεργητική συμμετοχή αων ανθρώπων εφ'όσον αυτούς αφορά στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της στρατηγικής της ανάπτυξης. Η πολιτιστική ανάπτυξη δεν πρέπει επομένως να κατανοείται σαν ποιοτικός μόνο παράγοντας της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης αλλά σαν αληθινός τελικός στόχος και μέσον της προόδου. Στο σύγχρονο κόσμο της ολοένα και μεγαλύτερης αλληλεξάρτησης είναι ανάγκη να προταχθούν οι πολιτιστικές και ανθρωπιστικές αξίες, να διαμορφωθεί μία νέα σκέψη, να εξαλειφθεί η παλιά διάκριση ανάμεσα στην κουλτούρα σαν φορέα του ουμανισμού και της επιστήμης σαν γενέτειρας μίας υποδουλωτικής τεχνολογίας. Στην διαδικασία αυτή ο πολιτισμός προσφέρεται όχι μόνο σα μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης, αλλά επίσης και κυρίως σαν τρόπος ύπαρξης, αυτογνωσίας, αίσθησης του κόσμου και δημιουργίας. 2. 01 ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ 2Α. "Παραδοχή της πολιτιστικής διάστασης της ανάττυξης" α) Στρατηγικές και Προγράμματα Ανάπτυξης, β) Μεθοδολογικά μέσα και ανθρώπινες εφεδρείες. γ) Η επιστημονική ανάπτυξη σαν συστατικό της Πολιτιστικής Ανάπτυξης Περιεχόμενο και Θεματολογία. *% ^ Προβολή της πολιτιστικής πλευράς όλων των δραστηριοτήτων που συν
. δέονται με την δικονομική, κοινωνική, εττιστημον ική και ανάπτυξη. τεχνολογική Επεξεργασία συντονισμένης στρατηγικής επιστημονικής τεχνολογικής κοινωνικής πολιτιστικής ανάπτυξης, με νέες μορφές εκπαιδευτικής και πολιτιστ ικής:, δράσης που παίρνουν υπ'όψιν τις επιστημονικές εξελίξεις χωρίς να παραβλέπουν τις πολιτιστικές παραδόσεις. Διάλογος της ^επιστήμης με άλλες μορφές γνώσης. Πολιτιστικές ^πλευρές του καταμερισμού της εργασίας. Αλληλεπίδραση περιβαλλοντολογικών και πολιτιστικών επιλογών ^' Κοινωνικό ΙΤολιτιστικά φαινόμενα (π.χ. Βία, Ναρκωτικά). Πολιτιστική πλευρά της εκβιομηχάνισης. Διευρυμένη συμμετοχή πολιτιστικών παραγόντων στην αναπτυξιακή δραστηριότητα. Κοινωνικά προβλήματα και πολιτιστικές τους πλευρές (στέγαση, υποσιτισμός, αναλφαβητισμός και εκπαίδευση ενηλίκων, κλπ). Ποοβολή της επιστημονικής ανάπτυξης σαν συστατικού στοιχείου της πολιτιστικής ανάπτυξης. Μεταφορά τεχνολογίας και κοινωνικο πολιτιστικές συνθήκες των χωρών αποδοχής της. Η πλατειά πρόσβαση στην επιστήμη και τεχνολογία μέσα από την σχολική και εξωσχολική εκπαίδευση. Υποστήριξη για τη συγγραφή, μετάφραση και εξάπλωση δημοφιλών έργων, όπως "Η Ιστορία της Επιστημονικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης της Ανθρωπότητας". Ιδρυση μουσείω^ επιστήμης και τεχνολογίας, εργαστηρίων ή εξειδικευμένων τμημάτων πολιτιστικών κέντρων, ιδιαίτερα στις Φυσικές επιστήμες (Φυσική και βιολογία) και τις εφηρμοσμένες επιστήμες (βιοτεχνολογία, επικοινωνίας, κομπιούτερ). Πολιτιστικές επιπτώσεις της εισαγωγής νέων τεχνολογιών και συνεπαγόμενες προοπτικές για μια ΝΕΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ. Ιδιαίτερη προσοχή στα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα του συνδυασμού της τεχνολογίας επεξεργασίας δεδομένων, των τηλεπικοινωνιών και των οπτικοακουστικών μέσων ενημέ. ρωσης. 2Β. "Επιβεβαίωση και εμπλουτισμός των πολιτιστικών ταυτοτήτων" α) Υπεράσπιση και διεύρυνση της Πολιτιστικής κληρονομιάς, β) Δημιουργικός μετασχηματισμός της κουλτούρας, γ) Διατήρηση και ανανέωση τωνπολιτιστικων αξιών. Περιεχόμενο και Θεματολογία. \. # Κεντρικός στόχος είναι να εξασφαλισθεί η αρμονική πρόοδος των ηθικών
και αισθητικών αξιών με τις τεχνολογικές εξελίξεις, να προαχθούν και να διευρυνθούν οι ανθρώπινες ελευθερίες και δικαιώματα', έτσι ώστε η παγκόσμια εξάπλωση της γνώσης να λειτουργεί σαν κίνητρο για την συνειδητοποίηση των εθνικών ταυτοτήτων και την διεύρυνση της διαπολιτιστικής επ ικοινωνίας. Προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από την απειλή πολέμου, τις φυσικές καταστροφές και την μόλυνση του περιβάλλοντος. ~, c2.2 Κινητοποίηση για την αντιμετώπιση και αποθάρρυνση της καπηλείας έργων τέχνης και αρχαιολογικών θησαυρών. Χρήση νέων τεχνολογιών στη διατήρηση, αναζωογόνηση και διάφοάη των τολιτιστικών θησαυρών. Υποστήριξη γλωσσών μειονοτήτων και τοπικών διαλέκτων. Προβλήματα μετανάστευσης, μαζικού τουρισμού, αστυφιλίας, κλπ. Σε Βάθος εξέταση του ρόλου του εκπαιδευτικού συστήματος, των μέσων ενημέρωσης, της πολιτιστικής δραστηριότητας και γενικότερα της οργάνωσης της δημόσιας ζωής (π.χ. αποκέντρωση, συμμετοχή, κλπ). 0 ρόλος της οικογένειας σ:η μετάδοση των αξιών. Στοιχεία. αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας των παραδοσιακών αξιών. 2Γ. "Διεύρυνση της συμμετοχής στον πολιτισμό" α) Συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή. β) Προώθηση της δημιουργίας και δημιουργικότητας. Περιεχόμενο και θεματολογία. Πρόσβαση και συμμετοχή στον πολιτισμό Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. ; Η δημιουργία κατάλληλων κοινωνικο οικονομικών συνθηκών για την ελεύθερη πληροφόρηση, εκπαίδευση, κατανόηση και απόλαυση των πολιτιστικών αξιών. Πολιτιστική δημοκρατία συμμετοχή όλων στην κοινωνική Συμμετοχή στον πολιτισμό και ποιότητα ζωός. Η Συμμετοχή οδηγεί σε νέες ανυποψίαστες μορφές τέχνης.. Ενίσχυση του κύρους και ρόλου των εργατών της κουλτούρας. ανάπτυξη. Συνεργασία διαφόρων επαγγελματικών και κοινωνικών ομάδων, και κινημάτων για τον καθορισμό των στόχωνν, μέσο ν και μορφών δραστηριότητας. πολιτιστικής 0 εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης, εισαγωγή της εκπαίδευσης για την τέχνη και μεθόδων προώθησης της δημιουργικότητας, προγράμματα εξάλειψης του αναλφαβητισμού, ιτειραματ ικές,δραστηρ ιότητες στα πλαίσια του Διεθνούς Ετους Αλφαβητισμού, που'έχε,ί. προταθεί από την UNESCO,
εκπαίδευση!. -.. ι ενηλίκων. J - Καθιέρωση μέτρων ενίσχυσης της επικοινωνίας, οπτικο-ακουστικά συστή ματα επικοινωνίας, πολιτιστικά κέντρα επικοινωνίας. - 0 ρόλος των γυναικών, νεολαίας και υπερήλικων. Η πολιτιστική βϋμηχανία (φιλμ, φωτογραφία, TV, δισκογραφία, κλπ) των "μαζικών τεχνών" σε σχέση με παραδοσιακές (ζωγραφική, γλυπτική, ι, μουσική, χορός, κλπ). Οι "τεχνολογικές τέχνες" (3ίντεο, λέηζερ, κλπ) νέες τεχνολογίες και μετασχηματισμός των μορφών έκφρασης. >. Προβολή της οδηγίας για το Στάτους των Καλλιτεχνών, που υιοθετήθηκε στην 21η Συνέλευση της UNESCO (Βελιγράδι. 1980) για αυξημένη υποστήριξη στην πολιτιστική δημιουργία. Πιθανά μέσα στη 10ετία να προκηρυχθεί Διεθνές Ετος των Τεχνών. Παραδοσιακές τέχνες και νέες τεχνολογίες. κρατική Συμβολή καλλιτεχνών και συγγραφέων σε προγράμματα στους τομείς της κατοικίας, βιομηχανικού σχεδιασμού και προστασίας του περ ιβάλλο» ^^* Προστασία των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών μέσα από την εθνική νομοθεσία, ενίσχυση του κοπυράϊτ. Η ευαισθησία ειδικά των παιδιών και των νέων στην αισθητική της ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος. 2Δ. "Προώθηση της Διεθνούς Πολιτιστικής Συνεργασίας". α) Διευκόλυνση της πολιτιστικής επικοινωνίας, β) Διεύρυνση της αλληλεγγύης. Περιεγόμενο και 'θεματολογία. Αναγνώριση της ισοτιμίας όλων των πολιτισμών σαν βάση ειρηνικών σχέσεων μεταξύ των λαών (Διακήρυξη των Αρχών της Διεθνούς Συνεργασίας, όπως υιοθετήθηκε από την 14η συνέλευση το 1966). Η διεθνής κατανόηση σαν στοιχείο ανταλλαγής γνώσης, εμπειρίας μέσων προώθησης της πολιτιστικής ανάπτυξης. Πολιτιστικής Η πολιτιστική συνεργασία παράγοντας δράσης ενάντια σε όλες τις μορφές προκαταλήψεων,.ειδικά ρατσγστικών προκαταλήψεων που συνιστούν και απειλή στην ειρήνη. 0 πολιτισμός σαν στοιχείο για την προώθηση ισόρροπων και ισότιμων σχέσεων μεταξύ τωνκρατών ιδιαίτερα μεταξύ των βιομηχανικών και αναπτυσσομένων χωρών. \ Η σχέση πολιτισμού και ανάπτυξης καΐ η αλληλεξάρτηση των χωρών. i - Οι παράγοντες της αλληλεξάρτησης '*ης εποχής μας και οι απαιτούμενες και
νέες μορφές αλληλεγγύης. 5! i I j Μέτρα για την προώθηοη της επικοινωνίας δημιουργών, διανοουμένων, εκπαιδευτικών, κο ι vuli/ικών λειτουργών, πολιτιστικών παραγόντων, ερευνητών, νέων και φοιτητών. ι Αναθεώρηση ιστορικών έργων και εγχειριδίων για να περιληφθούν όλοι οι πολι τ ισμο ί. Ανταλλαγή πολιτιστικών ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων. Πειραματική εκπαίδευση σε ξένες γλώσσες που εοναι σπάνιες. Αδελφοποίηση εκπαιδευτικών και πολιτιστικών ιδρυμάτων, πανεπιστημίων βιβλιοθηκών, μουσείων και θεάτρων. Αδελφοποίηση πόλεων με διαφορετικές πολιτιστικές παραδόσεις. Εκπαίδευση καλλιτεχνών, εκπαιδευτικών, κλπ σε διαφορετικούς πολιτισμούς με επισκέφεις σε αντίστοιχες χώρες. Μέτρα πρακτικά: Ειδικές τιμές ταχυδρομείου για πολιτιστικά υλικά, αναθεώρηση διμερών η πολυμερών τελωνειακών συμβάσεων για τέτοια υλικά, ανάπτυξη της εθνικής νομοθεσίας και.των διοικητικών προβλέ L»^ ^ για την προώθηση πολιτιστικών ανταλλαγών, κλπ. Κοινά διακρατικά πολιτιστικά προγράμματα. Κοινές εκθέσεις και φεστιβάλ σε διάφορες περιοχές. Συν^τίαραγωγές Φιλμ, ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων, εκδόσεις. Προγράμματα κοινής πολιτιστικής ανάπτυξης σε παραμεθόριες περιοχές. Ιδρυση κέντρων έρευνας πληροφόρησης και τεκμηρίωσης για πολιτιστικά Θέματα. Η πολιτιστική διάσταση σε διακρατικές συμφωνίες στο οικονομικό και τεχνολογικό τομέα. Η πολιτιστική διάσταση στις τρέχουσες και μελλοντικές δεκαετίες του ΟΗΕ (μεταφορών και επικοινωνιών στην Αφρική, την Ασία και τον Ειρηνικό Βιομηχανικής Ανάπτυξης στην Αφρική. Παροχής πόσιμου νερού και υγιεινής αγώνα ενάντια στον ρατδίσμό και τις φυλετικές διακρίσεις τον αφοπλισμό των αναπήρων). 3. ΠΟΙΟΙ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠϋ TOM ΟΗΕ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΟΥΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Ιί 5ίΑϊϊϊί.Σ3 12 ΣϊάΣ 3Α. ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ. 3Β. 01 ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ (ΕΟΚ, Οργανισμός Αφρικανικής Ενότητας κλπ). 3Γ. Διεθνείς Μη κυβερνητικές Οργανώσεις (ιδιαίτερα της κουλτούρας). 3Δ. Οργανώσεις του Συστήματος του.οηε. ι
ί Ι Συντονιστικό ρόλο θα παίξει η ΟΥΝΕΕΚΟ που θα συντονίζει δραστηριότητες εθνικών επιτροπών που θα δημιουργηθούν στις διάφορες χώρες. Το Πρόγραμμα προβλέπει μια πρώτη φάση 1988 1992 και σύγκληση Διεθνούς Συνάντησης Εμπειρογνώμώνων το 1993 για εκτίμηση της δουλιάς της τετραετίας και πιθανή αναπροσαρμογή του προγράμματος και μία δεύτερη φάση 1993 1997, οπότε (το 1997) προβλέπεται να οργανωθεί από τον ΟΗΕ καιί την ΟΥΝΗΣΚΟ Διεθνής Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού και Ανάπτυξης και Εκπροσώπων τΐων Οργανώσεων του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. t2>