ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Αθήνα, 21-11-2011 & ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Υ Αρ. Πρωτ:ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ54-46/107262/3297 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Δ/ΝΣΗ: ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΜΝΗΜΕΙΩΝ & ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Tαχ. Δ/νση : Μπουμπουλίνας 20-22 KOIN: 1. Γραφείο Υπουργού 2. Γραφείο Γενικής Γραμματέως Θέματα Συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων Ταχ. Κώδ.: 106 82, Αθήνα 3. Γραφείο Γ. Δ. Α. Π. Κ. telefax: 210.8201186 4. Γραφείο Γ. Δ. Α. Μ. Τ. Ε. Πληροφορίες: Π. Φουντά 5. Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή Περιφέρειας Πελοποννήσου Τέρμα Ερυθρού Σταυρού 22100 Τρίπολη Τηλέφωνο: 2131322410 6. 25 η Ε. Β. Α e- mail: dbmm@culture.gr 7. ΕΥΠΟΤ ΘΕΜΑ: Έγκριση εκτέλεσης εργασιών του έργου «Ανάδειξη Κάστρου Καρύταινας (Διαμόρφωση μονοπατιού, συντήρηση στερέωση Ιερού Ναού Παναγίας, στερέωση οικίας Κολοκοτρώνη και αποκατάσταση βυζαντινού πύργου Ματζουρανόγιαννη, αποκατάσταση πύργου Λεβένταινας)» απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την 25η ΕΒΑ. Έχοντας υπ όψιν: 1.Τις διατάξεις: ΑΠΟΦΑΣΗ α) του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ 98/Α/22-4-05) «Κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όργανα» β) του Π.Δ. 186/2009 (ΦΕΚ 213/Α/7-10-2009) «Συγχώνευση των Υπουργείων Πολιτισμού και Τουριστικής Ανάπτυξης» γ) του Π.Δ. 110/2011 (ΦΕΚ 243/Α/11-11-11) «Διορισμός Αντιπροέδρων της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» δ) της Κ.Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΓΝΟΣ/49610/28-11-90 (ΦΕΚ 743/Β/29-11-90) «Εξαίρεση από τον περιορισμό των τριών υπογραφών». ε) του Π.Δ. 191/2003 (ΦΕΚ 146/Α/13.6.2003) «Οργανισμός Υπουργείου Πολιτισμού». στ) του Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153/Α/28.6.2002) «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». ζ) του Ν. 1958/91 άρθρο 81 (ΦΕΚ 122/Α/5-8-1991) «Tρόπος εκτέλεσης αρχαιολογικών έργων», με το οποίο διαφοροποιούνται ή συμπληρώνονται οι διατάξεις των Ν.1418/84, 716/77, του Π.Δ. 609/85, κλπ. που ρυθμίζουν θέματα σχετικά με την μελέτη και την εκτέλεση αρχαιολογικών εν γένει έργων η) του Π.Δ. 99/92 (ΦΕΚ 46/Α/1992) «Μελέτη και εκτέλεση αρχαιολογικών εν γένει έργων», όπως τροποποιημένο και συμπληρωμένο ισχύει σήμερα 1
θ) του ΠΔ 263/87 (ΦΕΚ 127/Α/9-7-1987) «Όργανα που αποφασίζουν ή γνωμοδοτούν και ειδικές ρυθμίσεις σε θέματα έργων που εκτελούνται από το ΥΠΠΟ» ι) της παρ. 7 του άρθρου 80 του Ν. 3057/02 (ΦΕΚ 239/Α/10-10-2002) «Τροποποίηση και συμπλήρωση του Ν. 2725/1999 «Ρυθμίσεις θεμάτων πολιτισμού και άλλες διατάξεις ια) της παρ. 4 του άρθρου 17 και των παρ. 1 α, 1β, 11,26 α, 27 α, 27β του άρθρου 19 του Ν. 2947/01 (ΦΕΚ 228/Α/9-10-2001) «Θέματα Ολυμπιακής Φιλοξενίας, Έργων Ολυμπιακής Υποδομής και άλλες διατάξεις». 2. Τον Ν. 3614/2007 (ΦΕΚ 267/Α/3-12-07) «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2007-2013», όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 3840/2010 (ΦΕΚ 53/Α/31-3-10) 3. Τις υπ αρ. πρωτ. 3217/07-06-2010, 8925/23-12-2010 ΥΠΠΟΤ/ΔΑΒΜΜ/60421/1284/23-6-2011 και ΥΠΠΟΤ/ΔΑΒΜΜ/43818/877/20-04-2011 αποφάσεις έγκρισης των μελετών. 4.Την υπ αρ. πρωτ. 2636/24-10-2011 Απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου περί Ένταξης της πράξης στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτικής Ελλάδας Πελοποννήσου Ιονίων Νήσων 2007-2013» Α Π Ο Φ Α Σ Ι Ζ Ο Υ Μ Ε 1.Εγκρίνουμε την εκτέλεση του έργου «Ανάδειξη Κάστρου Καρύταινας (Διαμόρφωση μονοπατιού, συντήρηση στερέωση Ιερού Ναού Παναγίας, στερέωση οικίας Κολοκοτρώνη και αποκατάσταση βυζαντινού πύργου Ματζουρανόγιαννη, αποκατάσταση πύργου Λεβένταινας)» απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την 25 η ΕΒΑ. 2. Το έργο που θα εκτελεστεί αφορά στα εξής: Α. Διαμόρφωση του μονοπατιού Κάστρου Καρύταινας Στο έργο προβλέπεται η διατήρηση της σημερινής χάραξης της διαδρομής, η βελτίωση τοπικά των κλίσεων και η ομοιογενής επίστρωσή της με τοπικούς πλακοειδείς σχιστόλιθους ακανόνιστου σχήματος. Για την αποφυγή εκσκαφών και εκβραχισμών προβλέπεται τοπικά σε δύο σημεία η κάλυψη της υψομετρικής διαφοράς και γενικά η ομαλοποίηση των κλίσεων να γίνει με αναστρέψιμη μεταλλική κατασκευή επενδεδυμένη με ξύλινα πατήματα. Προβλέπεται επίσης η αποκατάσταση και διαμόρφωση του μονοπατιού από το Ναό της Παναγίας προς την πύλη του Κάστρου. Σε επικίνδυνο σημείο του τμήματος αυτού προβλέπεται η διαπλάτυνση του μονοπατιού με μεταλλική κατασκευή πακτωμένη στο βράχο. Η επίστρωση του κυρίως μονοπατιού θα γίνει με λίθινες πλάκες τοπικής προέλευσης ακανόνιστου σχήματος διαφόρων μεγεθών και πάχους 7 cm. περίπου. Αφού καθαιρεθούν οι κατασκευές από σκυρόδεμα και εξομαλυνθεί το έδαφος, θα γίνει συμπύκνωση και τοποθέτηση των πλακών με τσιμεντοκονιάμα. Κατά διαστήματα κατασκευάζονται λίθινες εγκάρσιες λωρίδες για την συγκράτηση των επιπέδων. Στα τμήματα των διαδρομών και σε θέσεις (βυζαντινός Πύργος, Οικία Κολοκοτρώνη) όπου δεν έχουν διερευνηθεί αρχαιολογικά, θα γίνει επίστρωση με πατητό χώμα. Σε επικίνδυνα τμήματα και στις μεταλλικές κατασκευές θα τοποθετηθεί μεταλλικό κιγκλίδωμα απλού σχεδίου. Στην αρχή της διαδρομής θα κατασκευαστεί λιθόκτιστο κτίσμα με κεραμοσκεπή το οποίο θα περιλαμβάνει φυλάκιο και χώρους W.C. κοινού, εμβαδού 50τ.μ. Τέλος στην διαδρομή θα τοποθετηθούν καθιστικά, ενημερωτικές πινακίδες και θέσεις θέασης σύμφωνα με τα σχέδια της μελέτης. Β. Συντήρηση και στερέωση Ι.Ν. Παναγίας του Κάστρου Καρύταινας Στο έργο προβλέπονται εργασίες αποκατάστασης των οικοδομικών προβλημάτων και παρεμβάσεις για την αισθητική αναβάθμιση της εικόνας του μνημείου. Συγκεκριμένα: 2
Για την αντιμετώπιση της υγρασίας προτείνεται η κατασκευή αποστραγγιστικής τάφρου στην βόρεια και στην ανατολική πλευρά του ναού. Καθαίρεση των νεότερων τσιμεντοκονιαμάτων από την εξωτερική επιφάνεια της λιθοδομής και από την στέγη. Βαθύ αρμολόγημα της λιθοδομής στην εξωτερική της πλευρά, μετά την απομάκρυνση του διαβρωμένου και σαθρού παλιού κονιάματος. Περιοχές με παλιό κονίαμα σε καλή κατάσταση θα διατηρηθούν ως έχουν. Επισκευή εσωτερικών επιχρισμάτων μετά από έρευνα του υποστρώματος και με τις υποδείξεις από ειδικευμένο συντηρητή αρχαιοτήτων. Καθαρισμός και συντήρηση του πλακόστρωτου δαπέδου του ναού και του εξωνάρθηκα. Αντικατάσταση των ξύλινων θυρών και συντήρηση του ξύλινου τέμπλου. Απομάκρυνση της βλάστησης από το άμεσο περιβάλλον του μνημείου και καθαρισμού των τοίχων από βιολογικές επικαθίσεις. Στο νάρθηκα θα γίνει στερέωση της σωζόμενης λιθοδομής με αρμολόγημα, μικρές συμπληρώσεις, λίθινα κλειδιά και επικάλυψη στην απόληξή τους με στεγανό κονίαμα για την αποτροπή της περαιτέρω αποσάθρωσης από τα όμβρια ύδατα. Γ. Στερέωση οικίας Κολοκοτρώνη στο Κάστρο Καρύταινας Εργασίες στερέωσης των δομικών στοιχείων για την αποφυγή περαιτέρω απώλειας υλικού όπως: Βαθύ αρμολόγημα των σωζόμενων τοιχοποιιών, Έμφραξη και συρραφή με επιμήκη λίθινα «κλειδιά» των ρωγμών, και Τοπικές συμπληρώσεις λιθοδομής στην παρειά του τοίχου κυρίως εξωτερική. Αποτροπή της κατερχόμενης υγρασίας με επίστρωση στεγανής τσιμεντοκονίας στην στέψη των τοίχων (σαμαράκι) με ενσωματωμένο δομικό πλέγμα. Οικοδομικές αποκαταστάσεις για την κατανόηση των επιμέρους στοιχείων όπως: Αποκατάσταση δύο τυφεκιοθυρίδων, Συμπληρώσεις λιθοδομών στους τρεις πυργίσκους μέχρι το ύψος συγκρότησης των μπάζων Καθαρισμός από λιθοσωρούς και χώματα στο εσωτερικό του κτηρίου για την αποκάλυψη στοιχείων που αφορούν στη δομή και τη λειτουργία του κτηρίου. Διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου και του πλατώματος μεταξύ οικίας Κολοκοτρώνη και Ι.Ν. της Παναγίας. Για τις επιστρώσεις θα χρησιμοποιηθεί τοπικός λίθος. Εργασίες που θα διευκολύνουν την ασφαλή επίσκεψη και την αναγνώριση του χώρου, όπως τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων διαμόρφωση διαδρομής κτλ. Δ. Στερέωση και Αποκατάσταση του βυζαντινού πύργου (ΜΑΤΖΟΥΡΑΝΟΓΙΑΝΝΗ) στο Κάστρο Καρύταινας. Για την αναστήλωση ενίσχυση και αποκατάσταση του μνημείου προβλέπονται οι ακόλουθες εργασίες: Επεμβάσεις δομικής αποκατάστασης του μνημείου όπως τοπικές καθαιρέσεις και επανακατασκευή της λιθοδομής, έμφραξη ρωγμών, αρμολογήματα και τοπικά ενέματα. 3
Αποκατάσταση των λίθινων κλιμάκων προσέγγισης και πρόσβασης στο μνημείο. Μερική αποκατάσταση του κεραμικού διάκοσμου και των εσωτερικών επιχρισμάτων. Αποκατάσταση των ανωφλιών και των κατωφλίων των κουφωμάτων και των κογχών. Στεγανοποίηση του δώματος. Αποκατάσταση του δαπέδου με χυτή κονία στον όροφο και το δώμα και πατητό χώμα στην κιστέρνα. Απομάκρυνση λιθοσωρών και της βλάστησης από το μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο του. Τοποθέτηση μεταλλικών προστατευτικών κιγκλιδωμάτων στα ανοίγματα και στο δώμα και σχαρών ασφαλείας στις καταπακτές. Στο δώμα θα γίνει υπερύψωση κατά 0,30 μ. στον περιμετρικό τοίχο ούτως ώστε να καλύπτεται το νέο προτεινόμενο δάπεδο που επιστρώνεται εσωτερικά του στηθαίου. Θύρα της εξωτερικής εισόδου δίφυλλη μεταλλική απλής μορφής με ύψος ίσο με τη σωζόμενη τοιχοποιία (2.10 μ.) για λόγους ασφαλείας. Ε. Αποκατάσταση του πύργου της Λεβένταινας στην Καρύταινα. Για την αναστήλωση, στερέωση, ενίσχυση και αποκατάσταση του κτηρίου προκειμένου να αποδοθεί σε χρήση με διδακτικό - μουσειακό χαρακτήρα, προβλέπονται οι ακόλουθες εργασίες: Αποχωματώσεις, εκσκαφές και καθαρισμός στο εσωτερικό του κτηρίου. Καθαιρέσεις ετοιμόρροπων τμημάτων της λιθοδομής. Έμφραξη και «κλειδιά» συρραφής στις μεγάλες ρωγμές της λιθοδομής. Βαθύ αρμολόγημα και ενέματα στις διατηρούμενες λιθοδομές. Συμπληρώσεις των τοίχων μέχρι τις αρχικές στάθμες του κτηρίου. Επανακατασκευή του θόλου του ισογείου, του πατώματος του ορόφου και της στέγης. Τοποθέτηση τεσσάρων μεταλλικών ελκυστήρων ανά στάθμη. Ενίσχυση των θεμελίων μετά από τη γεωτεχνική μελέτη. Επιχρίσματα, κουφώματα εσωτερική κλίμακα και χρωματισμός. Διαμόρφωση κλίμακας στην ανατολική πλευρά του περιβάλλοντα χώρου. Στ. Στο εσωτερικό του Κάστρου θα γίνουν εκτεταμένοι καθαρισμοί από την βλάστηση, διαμόρφωση διαδρομών περιήγησης και τοπικών στερεώσεων ετοιμόρροπων λίθων για την προστασία των επισκεπτών. Τέλος για την ενημέρωση των επισκεπτών και των ΑμεΑ, θα παραχθεί αρχαιολογικός οδηγός σε έντυπη μορφή και δίγλωσσο πληροφοριακό φυλλάδιο με αναφορά στην αρχαιολογική, αρχιτεκτονική και φωτογραφική τεκμηρίωση των μνημείων και των ευρημάτων και τις εργασίες που υλοποιήθηκαν σ αυτά, ενώ θα τοποθετηθούν δύο ενημερωτικές πινακίδες, μία στην έναρξη του μονοπατιού του Κάστρου και μία στον αύλειο χώρο του πύργου Λεβένταινας, αλλά και πέντε επιπλέον πινακίδες στο εσωτερικό του Κάστρου σε επιλεγμένα σημεία ενδιαφέροντος. 3.Όπου υπάρχει ανάγκη τροποποίησης ή συμπλήρωσης των ανωτέρω εργασιών θα υποβληθούν προς έγκριση οι αντίστοιχες μελέτες. 4
4.Για την εκτέλεση των παραπάνω εργασιών, την προμήθεια των αναγκαίων υλικών και κάθε άλλη ενέργεια, στο πλαίσιο της αυτεπιστασίας μέχρι ολοκλήρωσης του έργου εγκρίνεται συνολική δαπάνη ποσού 1.300.000 από τον κωδικό αριθμό 2011ΣΕ01480163 της ΣΑΕ 0148 του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. 5. Το έργο έχει έναρξη την 01-01-2012 και λήξη στις 31-12-2015. 6.Με την περαίωση των εργασιών εκδίδεται σχετική βεβαίωση περαίωσης, αφού συνταχθεί η προβλεπόμενη από το άρθρο 9 παρ. 5 του ΠΔ 99/92 έκθεση απολογισμού του έργου από τους επιβλέποντες. Τα στοιχεία αυτά κοινοποιούνται και στην Αρμόδια Διαχειριστική Αρχή. Εσωτερική Διανομή: ΔΒΜΑ, Τμήμα Β1 Β2 κα Ι. Παπαγεωργίου Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ Ακριβές Αντίγραφο Η Προϊσταμένη της Γραμματείας 5