Ε Ν Ε Ρ Γ Ο Σ Ε Ξ Ο Π Λ Ι Σ Μ Ο Σ Ι Κ Τ Υ Ο Υ Ο Π Τ Ι Κ Ω Ν Ι Ν Ω Ν

Ευχαριστώ τον καθηγητή μου κ Ασημόπουλο για την δυνατότητα που μου έδωσε μέσω αυτής της εργασίας, να ασχοληθώ τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο με τα δίκτυα των υπολογιστών και δη με την τεχνολογία των οπτικών ινών. και την οικογένειά μου για τον χρόνο και την συμπαράσταση που μου πρόσφερε απλόχερα. 2

Περίληψη Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος Συστήματα υπολογιστών του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Σοπός της είναι η περιγραφή του ενεργού εξοπλισμού του οπτικού μητροπολιτικού δικτύου οπτικών ινών του Δήμου Κοζάνης και του τρόπου λειτουργίας. 3

Λέξεις κλειδιά:(οπτικές ίνες, ενεργός εξοπλισμός, fiber optics) 4

Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή...8 2 Περιγραφή Οπτικών Ινών...11 2.2 Λειτουργία οπτικών ινών...11 2.3 Η δομή ενός δικτύου οπτικών ινών...13 3 Οι χρήσεις και τα πλεονεκτήματα των Οπτικών Ινών...17 3.1 Χρήσεις - Παραδείγματα...17 3.2 Πλεονεκτήματα Oπτικών Ινών...18 4 Είδη οπτικών ινών...20 4.1 Πολύτροπες οπτικές ίνες (Multimode fiber optics)...20 4.1.1 Οπτική ίνα διακριτού δείκτη (step index)...20 4.1.2 Οπτική ίνα βαθμιαίου δείκτη (graded index)...21 4.2 Μονότροπες οπτικές ίνες (single mode fiber optics)...21 5 Τεχνολογίες δικτύων οπτικών ινών...22 5.1 FTTC/FTTB/FTTH Τεχνολογίες...22 5.1.1 Οι τεχνολογίες FTTC/FTTB και η αρχιτεκτονική τους...23 5.1.2 Η τεχνολογία FTTH...25 6 Αναλυτική περιγραφή του δικτύου οπτικών ινών Δήμου Κοζάνης...27 6.1 Γενική περιγραφή έργου...27 6.2 Όδευση δικτύου...30 6.3 Τοπολογία δικτύου...31 7 Ενεργός Εξοπλισμός...40 7.1 Κόμβοι Πρόσβασης Α1, Α2, Α3 και Α4...40 8 Αναλυτική περιγραφή ενεργού εξοπλισμού...47 8.1 Πίνακας Χρηστών ανά κόμβο...50 8.2 Κόμβος CENTRAL - Ενεργός Εξοπλισμός...52 8.3 Κόμβος Α1 Ενεργός Εξοπλισμός...55 8.4 Κόμβος Α2 Ενεργός Εξοπλισμός...58 8.5 Κόμβος Α3 Ενεργός Εξοπλισμός...61 8.6 Κόμβος Α4 Ενεργός Εξοπλισμός...64 9 Παραμετροποίηση ενεργού εξοπλισμού...67 5

9.1 Κόμβος Α1...67 9.2 Κόμβος Α2...74 9.3 Κόμβος Α3...82 9.4 Κόμβος Α4...89 9.5 Κόμβος C1...96 10 Παράρτημα 1: Όδευση δικτύου οπτικών ινών...103 11 Παράρτημα 2: Μητροπολιτικά δίκτυα στην Δυτική Μακεδονία...105 12 Παράρτημα 3: Διεθνής εμπειρία μητροπολιτικών δικτύων οπτικών ινών...118 13 Βιβλιογραφία...137 6

1 Εισαγωγή Η χρήση των οπτικών ινών έχει γίνει σήμερα συνώνυμη με την υψηλή ταχύτητα μετάδοσης δεδομένων και τείνει να επικρατήσει παντού γύρω μας. Η ταχύτατη μετάδοσης δεδομένων αποτελεί σήμερα μια επιτακτική ανάγκη, τόσο σε μια σύνδεση Internet υψηλής ταχύτητας, όσο και για την υλοποίηση των τηλεφωνικών συνδέσεων Voice over IP. Η καλύτερη πρόταση για την κάλυψη των υψηλών σημερινών αναγκών σε bandwidth, δεν είναι άλλη από τη χρήση ενός δικτύου οπτικών ινών. Οι οπτικές ίνες μεταδίδουν φωτεινά σήματα σε μεγάλες αποστάσεις με μηδενικές σχεδόν απώλειες, ενώ η ταχύτητα μετάδοσης πλησιάζει αυτή με την οποία διαδίδεται το φως. Ιστορική Αναδρομή Επικοινωνία μέσω φωτεινών σημάτων Η ιδέα της χρήσης του φωτός για την επικοινωνία σε μεγάλες αποστάσεις δεν είναι κάτι νέο, αλλά έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες άναβαν φωτιές σε ψηλά σημεία, όπως κορυφές βουνών, για να ανταλλάξουν πληροφορίες μεταξύ τους άμεσα, σε αποστάσεις πολλών χιλιομέτρων. Ήταν τότε το ταχύτερο μέσο απομακρυσμένης επικοινωνίας και τελικά φαίνεται ότι ακόμη και σήμερα ισχύει το ίδιο, καθώς δεν υπάρχει τίποτα μέχρι στιγμής που να μπορεί να ξεπεράσει την ταχύτητα του φωτός. Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου οι καπετάνιοι των πλοίων χρησιμοποιούσαν ειδικούς ισχυρούς φακούς τους οποίους αναβόσβηναν, σύμφωνα με τον κώδικα Μορς, επικοινωνώντας άμεσα μεταξύ τους. Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας 8

χρησιμοποιήθηκε εν μέρει και στην ξηρά, παρόλο που οι πρώτες συσκευές ενσύρματης επικοινωνίας είχαν κάνει την εμφάνισή τους την εποχή εκείνη. Σε όλα τα παραπάνω παραδείγματα έχουμε τρία κοινά στοιχεία. Το πρώτο είναι ο αποστολέας του φωτεινού σήματος, το δεύτερο ήταν το μέσο μετάδοσης, δηλαδή ο αέρας και το τρίτο ήταν ο παραλήπτης που το αποκωδικοποιούσε και το μετέτρεπε σε κατανοητή μορφή. Φυσικά οι προαναφερθείσες μέθοδοι είχαν ως σημαντικότερο μειονέκτημα το πρόβλημα της ορατότητας. Το φως μιας φωτιάς ή ενός τεχνητού μέσου δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την επικοινωνία κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς δεν μπορούσε κανείς να το ξεχωρίσει από το πολύ ισχυρότερο ηλιακό φως. Ακόμη και τη νύχτα όμως, διάφορες συνθήκες όπως η αυξημένη υγρασία ή η ομίχλη, μπορούσαν να καταστήσουν ανέφικτη την παρατήρηση του φωτεινού σήματος σε μεγάλη απόσταση. Σήμερα η φωτεινή ενέργεια εξακολουθεί να διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στις τηλεπικοινωνίες και κατ επέκταση στην καθημερινή μας ζωή. Αν στα προηγούμενα χρόνια το φως μεταδιδόταν μέσω της ατμόσφαιρας, σήμερα αυτό έδωσε τη θέση του στο γυαλί και σε ειδικό ανακλαστικό υλικό που το περιβάλλει. Κάπως έτσι έχουν σχηματιστεί οι οπτικές ίνες, οι οποίες είναι σε θέση να μεταφέρουν πληροφορίες σε αποστάσεις πολλών χιλιομέτρων, αποτελώντας έτσι αναπόσπαστο κομμάτι των σύγχρονων τηλεπικοινωνιών. 9

2 Περιγραφή Οπτικών Ινών Οι οπτικές ίνες, είναι ειδικά νήματα που έχουν κατασκευαστεί από γυαλί και με διάμετρο περίπου όσο μια ανθρώπινη τρίχα. Το υλικό από το οποίο έχουν κατασκευαστεί επιτρέπει τη μετάδοση φωτός από το εσωτερικό τους, ενώ συνήθως τις συναντάμε συγκεντρωμένες κατά χιλιάδες σε δέσμες, που σχηματίζουν τα λεγόμενα οπτικά καλώδια. Η δομή ενός καλωδίου οπτικών ινών είναι τέτοια, ώστε να αποτρέπει τις εξωτερικές φθορές, αλλά και την απώλεια σήματος, που θα προέκυπτε κατά τη διαρροή της φωτεινής ακτινοβολίας στο εξωτερικό του. Αν κόψουμε στη μέση ένα οπτικό καλώδιο, θα συναντήσουμε, από το κέντρο προς το εξωτερικό του, τα εξής τμήματα: Πυρήνας: Η δέσμη των οπτικών ινών, που αναλαμβάνουν τη μετάδοση των φωτεινών σημάτων. Βρίσκεται τοποθετημένη ακριβώς στο κέντρο του καλωδίου. Εσωτερική επένδυση: Είναι το υλικό που αντανακλά εσωτερικά το φως, εκμηδενίζοντας παράλληλα το ποσοστό διαφυγής του στο εξωτερικό του καλωδίου. Εξωτερική επένδυση: Ανθεκτικό υλικό, που αποτελείται από καουτσούκ για μικρά καλώδια οικιακής χρήσης, ή από ατσάλι για μεγαλύτερα, που χρησιμοποιούν οι εταιρείες σε εξωτερικό περιβάλλον. Προστατεύει το καλώδιο από ζημιές που θα προέκυπταν από τους διάφορους εξωτερικούς παράγοντες. 2.2 Λειτουργία οπτικών ινών Κατά την επινόηση των καλωδίων οπτικών ινών, οι κατασκευαστές τους είχαν έναν σημαντικό στόχο: να μην υπάρχει διαρροή φωτός στο εξωτερικό ενός καλωδίου, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια δεδομένων και πολλά ακόμη προβλήματα. Για το 11

λόγο αυτό έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος ώστε όλη η φωτεινή ενέργεια να παραμένει στο εσωτερικό του καλωδίου και να φτάνει δίχως εξασθένιση στον προορισμό της. Η αρχή λειτουργίας ενός οπτικού καλωδίου είναι η ολική εσωτερική αντανάκλαση (TIR - Total Internal Reflection) και βασίζεται στο γεγονός ότι όταν το φως αντανακλάται εξολοκλήρου σε έναν κλειστό εσωτερικό χώρο, μπορεί να ταξιδεύσει σε μεγάλες αποστάσεις, χωρίς να μειωθεί η έντασή του. Ως εκ τούτου, σε ένα οπτικό καλώδιο, η δεσμίδα των οπτικών ινών περικλείεται σε ειδικό υλικό που αντανακλά εσωτερικά όλο το φως, εξασφαλίζοντας έτσι δύο πράγματα: 1) Την ολική εσωτερική αντανάκλαση, που θα επιτρέψει στην πληροφορία να φθάσει αναλλοίωτη σε μεγάλες αποστάσεις. 2) Την αποφυγή διαρροής φωτός στο εξωτερικό του καλωδίου. Για τον λόγο αυτό, το φως διοχετεύεται στο εσωτερικό της οπτικής ίνας υπό συγκεκριμένη γωνία, ώστε να επιτευχθεί η κατάλληλη αντανάκλαση που θα αποτρέψει την διαρροή φωτεινής ενέργειας. Μέχρι να φθάσει στον προορισμό της, η φωτεινή δέσμη συνήθως πραγματοποιεί χιλιάδες ή και εκατομμύρια αντανακλάσεις στο εσωτερικό της οπτικής ίνας. Πάντως οι απώλειες ισχύος της φωτεινής ενέργειας είναι σε κάθε περίπτωση αναπόφευκτες, ακόμη και κατά την ολική εσωτερική αντανάκλαση του φωτός και παρατηρούνται κυρίως κατά τη μετάδοση των δεδομένων σε αποστάσεις πολλών χιλιομέτρων. Αυτό οφείλεται σε μικρές ατέλειες του μέσου μεταφοράς, που δεν είναι άλλο από το γυαλί. Η καθαρότητα του τελευταίου δεν φθάνει ποτέ το 100%, με αποτέλεσμα η ισχύς του φωτός να εξασθενεί. Ανάλογα με το πάχος του καλωδίου, οι απώλειες μπορούν 12

να φθάσουν ακόμη και το 20% ανά χιλιόμετρο, ωστόσο με κάποια σύγχρονα καλώδια, έχουν μειωθεί στο 5-10%. 2.3 Η δομή ενός δικτύου οπτικών ινών Η δομή ενός δικτύου οπτικών ινών είναι χωρίς αμφιβολία αρκετά απλή. Συγκεκριμένα αποτελείται από τα εξής μέρη: Πομπός, ο οποίος πραγματοποιεί την μετατρέπει το ψηφιακό σήμα σε φωτεινή πληροφορία και πραγματοποιεί την εκπομπή της. Βρίσκεται σε επαφή με το οπτικό καλώδιο και διαθέτει κατάλληλο φακό, ώστε να διοχετεύει το φως στο εσωτερικό του. Μέσο μεταφοράς, που δεν είναι άλλο από το καλώδιο οπτικών ινών. Ενισχυτής σήματος, ο οποίος για είναι απαραίτητος μόνο σε συνδέσεις μεγάλων αποστάσεων και αναλαμβάνει την ενίσχυση του σήματος σε τακτικά διαστήματα. Επειδή, όπως ήδη αναφέρθηκε προηγουμένως, σε μεγάλες αποστάσεις παρατηρείται εξασθένιση του σήματος, η παρουσία ενός ενισχυτή. Διαθέτει ειδικά κυκλώματα, τα οποία όταν λάβουν την εξασθενημένη φωτεινή πληροφορία, εκπέμπουν το σήμα εκ νέου, με πλήρη ισχύ. Δέκτης, ο οποίος λαμβάνει το φωτεινό σήμα και το μετατρέπει ξανά στην αρχική του μορφή, δηλαδή σε ψηφιακά δεδομένα. Όπως και ο πομπός, βρίσκεται σε άμεση επαφή με το καλώδιο οπτικών ινών και χρησιμοποιεί φωτοδιόδους για ανιχνεύσει το λαμβανόμενο σήμα. 13

2.4 Η δημιουργία ενός καλωδίου οπτικών ινών Μπορεί μεν οι οπτικές ίνες να δημιουργούνται από γυαλί, θα πρέπει να τονιστεί όμως ότι το γυαλί αυτό δεν μπορεί να συγκριθεί, ως προς την καθαρότητά του, με το κοινό γυαλί που συναντάμε σε διάφορα αντικείμενα γύρω μας. Η φύση των δεδομένων που μεταδίδονται, καθώς και οι μεγάλες αποστάσεις που καλύπτουν τα καλώδια αυτά, απαιτούν το υλικό κατασκευής τους να είναι απολύτως διαφανές. Φυσικά αυτό δεν είναι εφικτό σε ποσοστό 100% και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ισχύς του φωτεινού σήματος μειώνεται σταδιακά. Η δημιουργία μιας οπτικής ίνας πραγματοποιείται σε τρία βήματα, που είναι ο σχηματισμός ενός αρχικού υάλινου κυλίνδρου, η τομή των ινών από τον κύλινδρο αυτό, καθώς και η δοκιμή για την αντοχή τους, αλλά και για την σωστή λειτουργία τους. Στο πρώτο στάδιο, γίνονται όλες οι απαραίτητες χημικές διαδικασίες για τον σχηματισμό του καθαρού γυαλιού, ενώ ειδικός εξοπλισμός αναλαμβάνει να απομακρύνει από τον υάλινο κύλινδρο όλα τα ξένα σώματα, που θα είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση της απόδοσης της οπτικής ίνας. Όπως αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς, πρόκειται για το κυριότερο βήμα για τη δημιουργία των οπτικών ινών. Αφού δημιουργηθεί ο αρχικός κύλινδρος, στη συνέχεια τοποθετείται σε μια συσκευή η οποία έχει το σχήμα πύργου και αναλαμβάνει τη δημιουργία των μικροσκοπικών ινών. Ο πύργος αυτός λιώνει το γυαλί σε θερμοκρασία περίπου 2.300 βαθμών Κελσίου και στη συνέχεια αυτό ρέει κατακόρυφα από μικρές οπές, οπότε και ψύχεται σταδιακά, ώστε να πάρει την τελική μορφή οπτικής ίνας. Ειδικοί μηχανισμοί ελέγχουν τον σωστό της 14

σχηματισμό, ενώ εξασφαλίζουν ότι η διάμετρός της δεν θα ξεπεράσει το φυσιολογικό όριο. Στο κάτω μέρος του πύργου, συναντάμε μια τροχαλία που αναλαμβάνει την περιέλιξη της οπτικής ίνας σε κυλίνδρους. Στο τελικό στάδιο, η οπτική ίνα περνά από ένα σύνολο ελέγχων που εξασφαλίζουν ότι είναι σε θέση να διατεθεί προς χρήση, χωρίς να προξενηθούν τυχόν προβλήματα κατά τη χρήση της. Στα τεστ αυτά περιλαμβάνεται ο έλεγχος αντοχής κατά ενδεχόμενης θραύσης, το σωστό της σχήμα αλλά και η μέτρηση της διαφάνειας, καθώς από αυτή εξαρτάται η σωστή μετάδοση του φωτεινού σήματος. Καταγράφεται επίσης η μέγιστη ταχύτητα μετάδοσης δεδομένων, η συμπεριφορά της οπτικής ίνας στα διάφορα μήκη κύματος (χρώματα) του φωτός που μεταδίδει, καθώς και οι θερμοκρασίες περιβάλλοντος στις οποίες δύναται αυτή να λειτουργήσει σωστά. Όταν όλοι αυτοί οι έλεγχοι ολοκληρωθούν επιτυχώς, η οπτική ίνα πλέον διατίθεται στο εμπόριο για χρήση από τις εταιρείες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Αναλυτικότερα: Η κατασκευή της οπτικής ίνας Η βασική κατασκευή μιας οπτικής ίνας φαίνεται στο παρακάτω Σχήμα 1. Στο κέντρο του καλωδίου υπάρχει η οπτική ίνα, η οποία κατασκευάζεται από γυαλί ικανό να μεταφέρει φωτεινή δέσμη συγκεκριμένου μήκους κύματος με πολύ λίγες απώλειες. Την οπτική ίνα περιβάλλει ειδική επίστρωση υλικού με μικρότερο δείκτη διάθλασης από το υλικό της ίνας, το οποίο ονομάζεται clading ή buffer. To υλικό αυτό βοηθά στη συνεχή ανάκλαση της φωτεινής δέσμης, η οποία θα πέσει μέσα στην οπτική ίνα, εφόσον η γωνία πρόσπτωσης είναι μεγαλύτερη της οριακής διότι σε άλλη περίπτωση θα έχουμε διάθλαση στην 15

εξωτερική επίστρωση (cladding) (Βλέπε σχήμα 1). Με αυτό τον τρόπο η οπτική ίνα εγκλωβίζει τη δέσμη του φωτός και την οδηγεί στην άκρη της. Η βασική χημική αντίδραση από την οποία παράγεται το οπτικό γυαλί είναι: SiCl4 (gas) + O2 (SiO2 (solid)) + 2Cl2 (Υψηλή θερμοκρασία) GeCl4 (gas) + O2 ( GeO2 (solid)) + 2Cl2 (Υψηλή θερμοκρασία). Σχήμα 1. Η κατασκευή καλωδίου οπτικής ίνας Την επίστρωση περιβάλλει δέσμη συνθετικών ινών, οι οποίες έχουν στόχο την προστασία της ίνας από πιθανά τραβήγματα, όπου είναι επικίνδυνο να σπάσει το γυαλί, το οποίο αποτελεί και τον πυρήνα της ίνας. Όλα τα παραπάνω περικλείονται σε εξωτερικό πλαστικό περίβλημα όμοιο με αυτό των καλωδίων συνεστραμένων ζευγών. 16

3 Οι χρήσεις και τα πλεονεκτήματα των Οπτικών Ινών 3.1 Χρήσεις - Παραδείγματα Τα καλώδια οπτικών ινών, τα οποία, συνήθως περιέχουν δεσμίδες οπτικών ινών, χρησιμοποιούνται, κυρίως, από τους τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς για επίγειες και υποθαλάσσιες συνδέσεις μεγάλων αποστάσεων, αντικαθιστώντας τόσο τις γραμμές ομοαξονικών καλωδίων, όσο και τις επίγειες και δορυφορικές μικροκυματικές ζεύξεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν ποντισθεί πολλά καλώδια οπτικών ινών, με χωρητικότητα, η οποία ξεπερνά τα 30.000 κυκλώματα φωνής, για τη διασύνδεση ηπείρων. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν το καλώδιο BSFOCS, που εκτείνεται στην περιοχή της Μαύρης θάλασσας και συνδέει τη Βουλγαρία, Ουκρανία και Ρωσία, το καλωδιακό σύστημα SEA - ΜΕ - WE 3 (South East Asia - Middle East - West Europe), που ξεκινά από τη Δυτική Ευρώπη (Γερμανία, Μεγ. Βρετανία), περνά από τα στενά του Γιβραλτάρ στη Μεσόγειο (Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρο) συνεχίζει από τα στενά του Σουέζ προς την Ασία (Ινδία, Σιγκαπούρη) και χωρίζεται σε δύο μέρη, με το ένα άκρο να καταλήγει οτην Ιαπωνία και το άλλο στην Αυστραλία και το καλώδιο ADRIA-1, που συνδέει την Ελλάδα (Κέρκυρα), την Αλβανία (Durres) και την Κροατία (Dubrovnik). Οι οπτικές ίνες χρησιμοποιούνται, επίσης, από ιδιωτικές εταιρίες σε τοπικά δίκτυα, σε πανεπιστημιακά δίκτυα κορμού, σε δίκτυα ευρείας περιοχής, σε δίκτυα καλωδιακής τηλεόρασης, σε εφαρμογές με υψηλές απαιτήσεις σε ασφάλεια μετάδοσης, όπως οι 17

στρατιωτικές και, τέλος, σε βιομηχανικές εφαρμογές, όπου υπάρχει υψηλός βιομηχανικός θόρυβος, στον οποίο οι οπτικές ίνες παρουσιάζουν ανοσία. 3.2 Πλεονεκτήματα Oπτικών Ινών. Η υψηλή διείσδυση της τεχνολογίας των οπτικών ινών στις σύγχρονες τηλεπικοινωνίες δεν είναι τυχαία, αλλά αντίθετα οφείλεται στον μεγάλο αριθμό πλεονεκτημάτων της, τα οποία συνοψίζονται στα εξής: Χαμηλό κόστος. Η δημιουργία ενός καλωδίου οπτικών ινών είναι πιο συμφέρουσα οικονομικά, σε σχέση με ένα χάλκινο καλώδιο ίδιας απόστασης και δυνατοτήτων. Αυτό ωφελεί αρχικά τους πάροχους υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών, οι οποίοι με μικρότερο κόστος παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες. Τελικά αυτό μειώνει και τις ανάγκες απόσβεσης εξόδων των παροχών, επομένως ωφελεί και τον καταναλωτή, που επιβαρύνεται με μικρότερες χρεώσεις για τις υπηρεσίες που χρησιμοποιεί. Υψηλό bandwidth, το οποίο ξεπερνά κατά εκατοντάδες φορές αυτό ενός κοινού καλωδίου. Οι υψηλές ταχύτητες μετάδοσης δεδομένων, εξασφαλίζουν ταχύτητες της τάξεως των Gbps, που με τη σειρά τους προσφέρουν αστραπιαία διαμεταγωγή δεδομένων και αξιόπιστες υπηρεσίες τηλεφωνίας μέσω πρωτοκόλλου IP. Μικρή εξασθένιση του σήματος, χάρη στην υψηλή ποιότητα του γυαλιού που χρησιμοποιείται ως μέσο μετάδοσης. Ακόμη και αν υπάρξει εξασθένιση σήματος, αυτό ενισχύεται πολύ εύκολα μέσω των κατάλληλων ενισχυτών. Μικρές απαιτήσεις σε ενέργεια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν παρατηρούνται σημαντικές απώλειες σήματος, καθώς και στον τρόπο μετάδοση δεδομένων, δηλαδή με τη 18

χρήση φωτεινής δέσμης, που απαιτεί πολύ μικρότερη κατανάλωση ενέργειας, σε σχέση με το ηλεκτρικό σήμα. Αμιγώς ψηφιακό σήμα, που εξασφαλίζει υψηλότερη ποιότητα επικοινωνίας και αποφυγή προβλημάτων που θα προέκυπταν σε μια αναλογική μετάδοση. Στον κόσμο της ψηφιακής πληροφορίας, τα δεδομένα αναπαρίστανται από τους αριθμούς 0 και 1, οι οποίοι ονομάζονται bits. Το 0 ισοδυναμεί με την κατάσταση «κλειστό» και το 1 με την κατάσταση «ανοικτό». Μια ακολουθία 8 bits σχηματίζουν 1 ψηφιακή λέξη που λέγεται byte ή octet. Οι οπτικές ίνες μεταδίδουν τις φωτεινές αναλαμπές με υψηλή αξιοπιστία, μεταφέροντας τα bytes με πολύ μικρότερες αλλοιώσεις σε σχέση με αυτές ενός κοινού καλωδίου δικτύου, ή μιας ασύρματης σύνδεσης δεδομένων. Υψηλή διαθεσιμότητα, που οφείλεται κυρίως στην ανθεκτική κατασκευή των σύγχρονων οπτικών καλωδίων, που μειώνει στο ελάχιστο το ενδεχόμενο εξωτερικής ζημιάς. Μικρές διαστάσεις και βάρος, καθώς ένα μικρό και ελαφρύ καλώδιο οπτικών ινών, μεταφέρει πολύ περισσότερα δεδομένα από ένα μεγαλύτερο και πιο βαρύ χάλκινο καλώδιο. Έτσι, απαιτείται πολύ λιγότερος χώρος για την υλοποίηση ενός δικτύου οπτικών ινών. 19

4 Είδη οπτικών ινών 4.1 Πολύτροπες οπτικές ίνες (Multimode fiber optics) Ο τρόπος αναφοράς των μεγεθών για τις οπτικές ίνες είναι να αναφέρουμε πρώτα τη διάμετρο του πυρήνα (γυαλιού) και στη συνέχεια τη διάμετρο της επίστρωσης (cladding). Οι μετρήσεις των παραπάνω μεγεθών γίνονται σε 10-6 μέτρα. Οι πολύτροπες οπτικές ίνες έχουν τυπικά μεγέθη 50μm/ 125μm, 62,5/125, 85/125 ή 100/140. Ο συνηθέστερος τύπος, ο οποίος κυκλοφορεί, είναι ο 62,5/125. Η ολική διάμετρος της οπτικής ίνας συμπεριλαμβανομένων των ενισχυτικών συνθετικών ινών και του εξωτερικού περιβλήματος φτάνει τα 900μm. Η αρχή μετάδοσης σε πολύτροπη οπτική ίνα είναι ότι οι διάφορες ακτίνες του οπτικού σήματος ανάλογα με την είσοδο τους στην οπτική ίνα ταξιδεύουν ανακλώμενες υπό διαφορετικές γωνίες, όπως φαίνεται στα σχήματα 2,3. Αυτός ο τρόπος μετάδοσης ονομάζεται πολύτροπος (multimode), επειδή έχουμε πολλούς δρόμους μετάδοσης, που αντιστοιχούν στις διαφορετικές γωνίες ανάκλασης. Οι πολύτροπες οπτικές ίνες διακρίνονται σε δυο κατηγορίες: τις διακριτού βήματος (step index) και τις βαθμιαίου βήματος (graded index). 4.1.1 Οπτική ίνα διακριτού δείκτη (step index) Στις ίνες αυτές συμβαίνει απότομη μεταβολή του δείκτη διάθλασης μεταξύ της κεντρικής ίνας και του υλικού επίστρωσης. Στην περίπτωση αυτή, η πορεία των ακτίνων εμφανίζεται στο Σχήμα 2. 20

Σχήμα 2. Οπτική ίνα διακριτού δείκτη 4.1.2 Οπτική ίνα βαθμιαίου δείκτη (graded index) Οι ίνες αυτές χαρακτηρίζονται από βαθμιαία μεταβολή του δείκτη διάθλασης του υλικού της κεντρικής ίνας. Συμβαίνει βαθμιαία μείωση όσο απομακρυνόμαστε από το κέντρο προς την εξωτερική επιφάνεια του γυαλιού. Η πορεία των ακτινών σε μια τέτοια ίνα είναι αυτή, που φαίνεται στο Σχήμα 3. Σχήμα 3. Οπτική ίνα βαθμιαίου δείκτη 4.2 Μονότροπες οπτικές ίνες (single mode fiber optics). Στις μονότροπες οπτικές ίνες η διάμετρος της κεντρικής ίνας είναι πολύ μικρή και πλησιάζει περίπου το επίπεδο του μήκους κύματος του εκπεμπόμενου σήματος. Στην περίπτωση αυτή, έχουμε έναν μόνο δυνατό τρόπο μετάδοσης του οπτικού σήματος, τον αξονικό. Η πορεία των ακτινών σε μια τέτοια οπτική ίνα φαίνεται στο Σχήμα 4. Η κεντρική 21

ίνα στις μονότροπες οπτικές ίνες έχει διάμετρο από 5μm έως 10μm με συνηθέστερη τιμή τα 8,3 μm. Σχήμα 4. Μονότροπη οπτική ίνα 5 Τεχνολογίες δικτύων οπτικών ινών 5.1 FTTC/FTTB/FTTH Τεχνολογίες Η τεχνολογία FTTx είναι: Η τεχνολογία που κάνει χρήση οπτικής ίνας μέχρι ένα ορισµένο σηµείο του δικτύου πρόσβασης καλείται FTTx (Fiber To The x). Το σηµείο x µπορεί να είναι η γειτονιά ή το κράσπεδο του πεζοδροµίου οπότε έχουµε αντίστοιχα FTTN (Fiber To The Neighborhood) και FTTC (Fiber To The Curb), το κτίριο οπότε έχουµε την περίπτωση FTTB (Fiber To The Building), ή το σπίτι µε το FTTH (Fiber To The Home). 22

Όλα τα FTTx δίκτυα βασίζονται στις αρχές των PONs (Passive Optical Networks). Το PON είναι ένας από τους τρόπου κατανοµής των πόρων σε περίπτωση που οι χρήστες δεν χρησιµοποιούν µεγάλο όγκο δεδοµένων. 5.1.1 Οι τεχνολογίες FTTC/FTTB και η αρχιτεκτονική τους H FTTC αρχιτεκτονική αποτελείται από οπτική ίνα στο δίκτυο πρόσβασης µέχρι την µονάδα τερµατισµού της οπτικής ίνας, που τοπολογικά βρίσκεται στο κράσπεδο του πεζοδροµίου (FTTC) ή µέχρι ένα συγκεκριµένο κτίριο (FTTB) εξυπηρετώντας µερικές δεκάδες συνδροµητές. Το τελευταίο τµήµα µέχρι τη συσκευή του χρήστη έχει τυπικά µήκος περίπου 300 µέτρα και αποτελείται από οµοαξονικό καλώδιο ή δισύρµατη τηλεφωνική γραµµή. Κάθε χρήστης συνδέεται µε το δικό του καλώδιο µέχρι τη µονάδα τερµατισµού της οπτικής ίνας, δηµιουργώντας µιας τοπολογία αστεριού. Προς το παρόν οι οπτικές ίνες χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση ευρυζωνικού δικτύου κορμού και διανομής, καθώς είναι ουσιαστικά η μόνη τεχνολογία που μπορεί να υποστηρίξει τη συγκέντρωση ευρυζωνικών συνδέσεων πρόσβασης και να μεταφέρει τις μεγάλες ποσότητες δεδομένων με υψηλό ρυθμό που απαιτεί η παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών από κεντρικά σημεία διανομής προς τους συνδρομητές. Για το λόγο αυτό είναι κοινή περίπτωση ο συνδυασμός υποδομών οπτικών ινών με άλλες ευρυζωνικές τεχνολογίες, όπου η υποδομή οπτικών ινών δημιουργείται και φτάνει μέχρι τις γειτονιές ή τα κτίρια των συνδρομητών και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται οι υπόλοιπες τεχνολογίες 23

ευρυζωνικής πρόσβασης για να δημιουργηθεί το δίκτυο πρόσβασης που φτάνει μέχρι το χώρο του χρήστη. Όσον αφορά την αρχιτεκτονική ενός δικτύου οπτικών ινών, σημειώνεται ότι αποτελείται από τρεις βασικές λογικές μονάδες: το δίκτυο κορμού, το δίκτυο διανομής και το δίκτυο πρόσβασης. Η λογική αυτή παρουσιάζεται καλύτερα στα σχήματα που ακολουθούν: Σχήμα 5: Δίκτυο Οπτικών Ινών Το δίκτυο κορμού αποτελείται από έναν αριθμό κόμβων οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους. Σημειώνεται ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ των κύριων κόμβων οι οποίοι βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Το δίκτυο διανομής, παρέχει συνδέσεις σημείου-πολλαπλών σημείων μεταξύ των κυρίων κόμβων και των κόμβων πρόσβασης. Στους κόμβους διανομής μπορεί να τοποθετηθεί ενεργός ή παθητικός εξοπλισμός για το διαχωρισμό του σήματος, οπότε λέμε ότι χρησιμοποιούμε Ενεργό Οπτικό Δίκτυο (ΑΟΝ, Active Optical Network) ή Παθητικό Οπτικό Δίκτυο (PON, Passive Optical Network) αντίστοιχα. 24

Τέλος, το δίκτυο πρόσβασης, που καταλήγει στις Οπτικές Μονάδες Δικτύου, αποτελεί τον οπτικό τερματισμό του σήματος. Από εκεί κι έπειτα το σήμα γίνεται ηλεκτρικό και μεταφέρεται μέσω χάλκινου καλωδίου στον συνδρομητή. Κάθε ΟΜΔ επικοινωνεί με 20 περίπου χρήστες. Αν αυτό το κομμάτι αναδιαταχθεί έτσι ώστε κάθε ΟΜΔ να επικοινωνεί με έναν χρήστη και μεταφερθεί η ΟΜΔ στο χώρο του χρήστη, θα έχει επιτευχθεί η τεχνολογία Οπτική Ίνα Στο Σπίτι (FTTH). Μέχρι τότε μπορούν να χρησιμοποιούνται οι τεχνολογίες ADSL/VDSL2 στο τελευταίο κομμάτι του δικτύου. 5.1.2 Η τεχνολογία FTTH Η τεχνολογία FTTH (Fiber To The Home) χρησιµοποιεί οπτική ίνα µέχρι το σπίτι. Μπορεί να συνδυαστεί είτε µε παθητικό τερµατισµό της οπτικής ίνας οπότε έχουµε ένα PON δίκτυο, είτε µε ενεργητικό τερµατισµό της ίνας. Στην τελευταία περίπτωση είναι πιθανό τα σήµατα να µεταφέρονται µε διαφορετικό µέσο µέχρι την τερµατική συσκευή. Τέλος είναι πιθανό οι ενεργοί τερµατισµοί της ίνας να χρησιµοποιηθούν για τη δηµιουργία τοπολογίας αστεριού µέχρι το τερµατικό. Με βάση τις τυπικές εφαρμογές της τεχνολογίας αυτής, οι κατηγορίες χρηστών περιλαμβάνουν: Οικιακούς χρήστες Επιχειρήσεις μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους Δημόσιους φορείς με μικρές απαιτήσεις όπως Α βαθμια εκπαίδευση, Κέντρα Υγείας και πολιτιστικούς φορείς 25

Από τις τοπολογίες που περιγράφηκαν στην προηγούμενη παράγραφο, η πρώτη (ΑΟΝ, με οπτικό δακτυλίου) ενδείκνυται για τη συγκέντρωση κίνησης από μικρότερες περιοχές (γειτονιές), ενώ αυτή της τοπολογίας δένδρου (ΡΟΝ) ενδείκνυται για τη διείσδυση της οπτικής ίνας σε κτήρια (FTTB, FTTH). Θα μπορούσε ακόμη να προταθεί συνδυασμός τοπολογίας δένδρου και δακτυλίου. Η τοπολογία πρέπει να επιλεγεί με βάση: την πυκνότητα του πληθυσμού ή την επιθυμητή διείσδυση τις απαιτήσεις εύρους ζώνης την κατηγορία των πελατών που το συγκεκριμένο τμήμα δικτύου εξυπηρετεί (business or residential) την υπάρχουσα υποδομή Οι συνδέσεις / υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν τα δίκτυα FTTx εξαρτώνται από τη σύνθεση των OLT & ONU και μπορούν γενικά να περιλαμβάνουν: Τηλεφωνία, ISDN Ψηφιακές μισθωμένες γραμμές n x 64 kb/s, 2Mb/s ή και περισσότερο, ανάλογα με την ταχύτητα μετάδοσης που χρησιμοποιείται (π.χ. 155 ή 622 Mb/s στην περίπτωση δακτυλίων SDH) Συνδέσεις IP & ATM και υπηρεσίες που βασίζονται σ αυτές Συνδέσεις VDSL και υπηρεσίες που βασίζονται σ αυτές Υπηρεσίες Video Broadcast Υπηρεσίες Video on Demand 26

6 Αναλυτική περιγραφή ραφή του δικτύου οπτικών ινών Δήμου Κοζάνης 6.1 Γενική περιγραφή έργου Το Μητροπολιτικό Δίκτυο του Δήμου Κοζάνης έχει σχεδιαστεί για την κάλυψη των σημερινών αλλά και πιθανών μελλοντικών τηλεπικοινωνιακών αναγκών του δήμου. Το δίκτυο παρέχει δικτυακές υπηρεσίες υψηλής ταχύτητας καταρχήν στους τομείς της Εκπαίδευσης, Υγείας και Δημόσιας Διοίκησης, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα επέκτασης και διασύνδεσης με σημεία ιδιωτικού ενδιαφέροντος. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται ονομαστικά όλοι οι φορείς οι οποίοι αποτελούν τα σημεία σύνδεσης του Μητροπολιτικού Δικτύου του Δήμου Κοζάνης: Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση Σ1 ΝΑ Κοζάνης - Διοικητήριο Δημοκρατίας 27 Σ2 ΝΑ Κοζάνης - Δ/νση Μεταφορών και Επικοινωνιών Λευκόβρυση Κοζάνης Σ3 ΝΑ Κοζάνης Αγίας Παρασκευής 14 Σ4 3ο Γυμνάσιο Κοζάνης Ανδρέα Κάλβου (Πανόραμα Κοζάνης) Σ5 ΤΕΙ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - Κεντρικό κτίριο Κοίλα Κοζάνης Σ6 8ο Δημοτικό Σχολείο Μινώταυρου Σ7 2ο και 5ο Γυμνάσιο Κοζάνης Φιλίππου Β 29 Σ8 ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ Μαματσίου 1 Σ9 Δημοτική Επιχ. Ύδρευσης Αποχ. Κοζάνης (ΔΕΥΑΚ) Ι. Μικρού 1 27

Αριθμός Σημείου Σ10 Ονομασία Φορέα Δημοτική Επιχ. Ύδρευσης Αποχ. Κοζάνης (ΔΕΥΑΚ) ΝΕΟ ΚΤΙΡΙΟ Διεύθυνση 2ο χλμ. Κοζάνης - Θεσ/νικης Σ11 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - Γραφεία Διοίκησης Ελευθ. Βενιζέλου 2 Σ12 Αστυνομία Τσόντσα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - Σ13 Β' Κτίριο Τμήματος Μηχανικών Διαχείρισης Ενεργ. Πόρων Αργυροκάστρου 13 Σ14 Εμπορικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Κοζάνης Ι. Φαρμάκη 2 Σ15 9ο και 12ο Δημοτικό Σχολείο Αιμιλιανού Κοζάνης 5 Σ16 Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Κοζάνης Κ. Δαβάκη 1 Σ17 Δημοτικό Ωδείο Κοζάνης Κοβεντάρειο Κτίριο Κοβεντάρων 5 Σ18 Δημοτικό Ωδείο Κοζάνης Δρίζειο Ίδρυμα Κ. Δαβάκη 6 Σ19 Δημοτικό Ωδείο Κοζάνης Κτίριο Άγιος Στυλιανός Β. Φόρη 36 Σ20 Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών Νομού Κοζάνης Ι. Δραγούμη 9 Σ21 Δημοτικό Σχολείο "ΧΑΡΙΣΙΟΣ ΜΟΥΚΑΣ" Κοβεντάρων 14 Σ22 Δημαρχείο Πλ. Νίκης 1 Σ23 Κτίριο Πνευματικού Κέντρου Πνευματικό Κέντρο Σ24 Κτίριο Δ/νσης Τεχν. Υπηρεσιών - Δημοτικής Βιβλιοθήκης - Ινστ. Βιβλίου και Ανάγνωσης Πλ. 28ης Οκτωβρίου 1 28

Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση (ΙΝΒΑ) Σ25 Κτίριο Αρχαιολογικής Συλλογής Δημοκρατίας 8 Σ26 Κτίριο Πολεοδομίας Π. Χαρίση 4 Σ27 Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών Ελευθ. Βενιζέλου 29 Σ28 Κέντρο Πληροφόρησης Νέων Π. Χαρίση 23 Σ29 Αρχοντικό ΛΑΣΣΑΝΗ Ολύμπου και Αρχελάου γωνία Σ30 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - Διοικητήριο ΖΕΠ Κοζάνης Σ31 ΔΕΠΕΠΟΚ Πλ. 25ης Μαρτίου Σ32 Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Κ. Δρίζη 8 Σ33 Δικαστικό Μέγαρο Δημοκρατίας 25 Σ34 2ο & 6ο Δημοτικό Σχολείο Ρουσιάδου 20 & Τριών Ιεραρχών 5 Σ35 7ο Δημοτικό Σχολείο Αυλώνος Σ36 Συγκρότημα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κάλβου Σ37 Πυροσβεστική Υπηρεσία Ανατ.Ρωμηλίας3 Σ38 10ο Δημοτικό Εβρου Σ39 1ο Ενιαίο Λύκειο Αγράφων 15α Σ40 ΔΟΥ Κ. Γκέρτσου Το μητροπολιτικό δίκτυο οπτικών ινών του Δήμου Κοζάνης αποτελείται από τα παρακάτω μέρη: Δίκτυο υπόγειων σωληνώσεων με τα απαραίτητα φρεάτια κατάλληλα για την διόδευση καλωδίων οπτικών ινών μεταξύ των κόμβων του δικτύου και των 29

παραπάνω τελικών χρηστών, και τις απαραίτητες κτιριακές εγκαταστάσεις για τη φιλοξενία των κόμβων. Δίκτυο κορμού οπτικών ινών για την διασύνδεση των κόμβων μεταξύ τους σε μορφή φυσικού και λογικού δακτυλίου, καθώς και δίκτυο οπτικών ινών για τη διασύνδεση των κόμβων με τους τελικούς χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των απαραίτητων κεντρικών κατανεμητών, των κατανεμητών τελικών χρηστών, μούφες και παρελκομένων. 6.2 Όδευση δικτύου Η όδευση του δικτύου παρουσιάζεται παράρτημα 1. Ο σχεδιασμός της φυσικής υποδομής (σωληνώσεις, ίνες κλπ.) έχει γίνει με βάση τις παρακάτω αρχές: Μεγιστοποίηση κάλυψης. Η φυσική υποδομή πρέπει να καλύπτει τις σημερινές ανάγκες και παράλληλα να προβλέπει μελλοντικές ανάγκες διασύνδεσης. Υψηλή Διαθεσιμότητα. Το δίκτυο πρέπει να είναι διαθέσιμο σε κάθε χρονική στιγμή και να μπορεί να παρέχει διασύνδεση ακόμα και σε περιπτώσεις ανωμαλιών, όπως μερική καταστροφή της φυσικής υποδομής. Επεκτασιμότητα. Η επέκταση του δικτύου, και κατ επέκταση η σύνδεση νέων χρηστών, πρέπει να είναι δυνατή με όσο το δυνατόν λιγότερες παρεμβάσεις και με μειωμένο κόστος, στοιχείο βασικό για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του δικτύου. Διαχειρισιμότητα. Η διαχείριση της φυσικής υποδομής που θα κατασκευαστεί πρέπει να καθίσταται δυνατή χωρίς παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας. 30

Ασφάλεια. Ο σχεδιασμός της υποδομής πρέπει να αποκλείει καλόβουλες ή κακόβουλες παρεμβάσεις από μη εξουσιοδοτημένα άτομα. Στο δίκτυο χρησιμοποιούνται εννέα κόμβοι η φυσική υποδομή των οποίων βρίσκεται σε τέσσερα σημεία, το πρώτο εντός του Δημαρχείου, στο οποίο συστεγάζονται τρείς κόμβοι (C, D1 και A1), το δεύτερο στη συμβολή των οδών Μ. Αλεξάνδρου και Ρουσιάδη (Κόμβοι D2 και A2), Το τρίτο στη συμβολή των οδών Μοναστηρίου, Μαμάτσιου και Αγράφων (κόμβοι D3 και Α3) και το τέταρτο στη συμβολή των οδών Δημοκρατίας και Ι. Δραγούμη (Κόμβος Α4). Η επιλογή των θέσεων των κόμβων έχει γίνει με βάση την ένταξή τους στο δακτύλιο της φυσικής υποδομής και την ελαχιστοποίηση της απόστασης μεταξύ κόμβων και τελικών χρηστών που έχει ως αποτέλεσμα τη μεγιστοποίηση της γεωγραφικής κάλυψης των κόμβων. 6.3 Τοπολογία δικτύου Το δίκτυο οπτικών ινών έχει σχεδιαστεί ως δίκτυο τριών φυσικών και δύο λογικών επιπέδων. Όσον αφορά τις φυσικές συνδέσεις (καλωδίωση), το δίκτυο χωρίζεται σε: Δίκτυο διανομής. Διασυνδέει τους κόμβους διανομής D1, D2 και D3 σε τοπολογία δακτυλίου καθώς και τον κεντρικό κόμβο C με το συστεγαζόμενο D1. Δίκτυο Πρόσβασης. Διασυνδέει κάθε κόμβο πρόσβασης με δύο παραπλήσιους κόμβους διανομής πλην των περιπτώσεων συστέγασης του κόμβου διανομής με τον κόμβο πρόσβασης, όπου υλοποιείται μονή ζεύξη. Έτσι, ο κόμβος Α4 συνδέεται με τους κόμβους 31

D1 και D3, ο κόμβος Α1 με τον κόμβο D1, ο κόμβος Α2 με τον κόμβο D2 ο κόμβος Α3 με τον κόμβο D3. Δίκτυο Συγκέντρωσης. Συνδέει τους χρήστες με τον αντίστοιχο κόμβο πρόσβασης σε τοπολογία αστέρα. Όσον αφορά τις λογικές συνδέσεις (διασύνδεση ενεργού εξοπλισμού), το δίκτυο χωρίζεται σε: Δίκτυο Πρόσβασης. Συνδέει τους κόμβους πρόσβασης Α1, Α1, Α3 και Α4 και τον κεντρικό κόμβο C σε τοπολογία δακτυλίου. Δίκτυο Συγκέντρωσης. Διασυνδέει τους χρήστες με τον αντίστοιχο κόμβο πρόσβασης σε τοπολογία αστέρα. Οι συνδέσεις μεταξύ των κόμβων του λογικού δακτυλίου (Κεντρικός Κόμβος και κόμβοι πρόσβασης) λειτουργούν στην ταχύτητα του 1 Gbps. Το δίκτυο συγκέντρωσης συνδέει την πλειοψηφία των χρηστών με τους κόμβους πρόσβασης στην ταχύτητα των 100 Mbps. Σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω της αυξημένης απαίτησης σε ταχύτητα από τους χρήστες, οι τελευταίοι συνδέονται με τον πλησιέστερο κόμβο πρόσβασης μέσω παθητικής διάταξης και στη συνέχεια η ίνα οδεύεται προς τον ενεργό εξοπλισμό του κεντρικού κόμβου στην ταχύτητα του 1 Gbps. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται οι συνδέσεις που υλοποιούνται για κάθε κόμβο καθώς και η ταχύτητα στην οποία συνδέονται οι χρήστες. Συνδέσεις με κόμβο πρόσβασης Α1 στην ταχύτητα των 100Mbps: 32

Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση Σ6 8ο Δημοτικό Σχολείο Μινώταυρου Σ9 Δημοτική Επιχ. Ύδρευσης Αποχ. Κοζάνης (ΔΕΥΑΚ) Ι. Μικρού 1 Σ12 Αστυνομία Τσόντσα Σ15 9ο και 12ο Δημοτικό Σχολείο Αιμιλιανού Κοζάνης 5 Σ18 Δημοτικό Ωδείο Κοζάνης Δρίζειο Ίδρυμα Κ. Δαβάκη 6 Κτίριο Δ/νσης Τεχν. Σ24 Υπηρεσιών - Δημοτικής Βιβλιοθήκης - Ινστ. Βιβλίου και Ανάγνωσης (ΙΝΒΑ) Πλ. 28ης Οκτωβρίου 1 Σ27 Κέντρο Πολιτών Εξυπηρέτησης Ελευθ. Βενιζέλου 29 Σ28 Κέντρο Πληροφόρησης Νέων Π. Χαρίση 23 Σ29 Αρχοντικό ΛΑΣΣΑΝΗ Ολύμπου και Αρχελάου γωνία Συνδέσεις με κόμβο πρόσβασης Α1 στην ταχύτητα του 1 Gbps: 33

Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση Σ2 ΝΑ Κοζάνης - Δ/νση Μεταφορών και Επικοινωνιών Λευκόβρυση Κοζάνης Σ16 Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Κοζάνης Κ. Δαβάκη 1 Σ22 Δημαρχείο Πλ. Νίκης 1 Σ30 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - Διοικητήριο ΖΕΠ Κοζάνης Συνδέσεις με κόμβο πρόσβασης Α2 στην ταχύτητα των 100Mbps: Αριθμός Σημείου Σ4 Ονομασία Φορέα 3ο Γυμνάσιο Κοζάνης Διεύθυνση Ανδρέα Κάλβου (Πανόραμα Κοζάνης) Σ7 2ο και 5ο Γυμνάσιο Κοζάνης Φιλίππου Β 29 Δημοτική Επιχ. Ύδρευσης Σ10 Αποχ. Κοζάνης (ΔΕΥΑΚ) ΝΕΟ ΚΤΙΡΙΟ 2ο χλμ. Κοζάνης - Θεσ/νικης 34

Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση Σ23 Κτίριο Πνευματικού Κέντρου Πνευματικό Κέντρο Σ31 ΔΕΠΕΠΟΚ Πλ. 25ης Μαρτίου Σ34 2ο & 6ο Δημοτικό Σχολείο Ρουσιάδου 20 & Τριών Ιεραρχών 5 Σ37 Πυροσβεστική Υπηρεσία Ανατ.Ρωμηλίας 3 Σ38 10ο Δημοτικό Εβρου Σ40 ΔΟΥ Κ. Γκέρτσου Συνδέσεις Α2 στην ταχύτητα του 1 Gbps: Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ Σ11 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - Γραφεία Διοίκησης Ελευθ. Βενιζέλου 2 Σ36 Συγκρότημα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κάλβου Συνδέσεις με κόμβο πρόσβασης Α3 στην ταχύτητα των 100Mbps: 35

Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση Σ3 ΝΑ Κοζάνης Αγίας Παρασκευής 14 Σ35 7ο Δημοτικό Σχολείο Αυλώνος Σ39 1ο Ενιαίο Λύκειο Αγράφων 15α Συνδέσεις Α3 στην ταχύτητα του 1 Gbps: Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση Σ5 Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο Περγάμου τέρμα Σ8 ΓΕΝΙΚΟ ΚΟΖΑΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Μαματσίου 1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ Σ13 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - Β' Κτίριο Τμήματος Μηχανικών Διαχείρισης Ενεργ. Πόρων Αργυροκάστρου 13 36

Συνδέσεις με κόμβο πρόσβασης Α4 στην ταχύτητα των 100Mbps: Αριθμός Σημείου Σ14 Σ17 Σ19 Σ20 Σ21 Ονομασία Φορέα Εμπορικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Κοζάνης Δημοτικό Ωδείο Κοζάνης Κοβεντάρειο Κτίριο Δημοτικό Ωδείο Κοζάνης Κτίριο Άγιος Στυλιανός Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών Νομού Κοζάνης Δημοτικό Σχολείο "ΧΑΡΙΣΙΟΣ ΜΟΥΚΑΣ" Διεύθυνση Ι. Φαρμάκη 2 Κοβεντάρων 5 Β. Φόρη 36 Ι. Δραγούμη 9 Κοβεντάρων 14 Σ25 Κτίριο Συλλογής Αρχαιολογικής Δημοκρατίας 8 Σ26 Κτίριο Πολεοδομίας Π. Χαρίση 4 Σ32 Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Κ. Δρίζη 8 Συνδέσεις Α4 στην ταχύτητα του 1 Gbps: 37

Αριθμός Σημείου Ονομασία Φορέα Διεύθυνση Σ1 ΝΑ Κοζάνης - Διοικητήριο Δημοκρατίας 27 Σ33 Δικαστικό Μέγαρο Δημοκρατίας 25 Όλες οι παραπάνω συνδέσεις παρουσιάζονται γραφικά στο Σχήμα 7, «Διάγραμμα Τοπολογίας Δικτύου Κοζάνης» παρακάτω. Σχήμα 6: Διάγραμμα Οπτικής Καλωδίωσης Δικτύου Κοζάνης 38

Σχήμα 7: Διάγραμμα Τοπολογίας Δικτύου Κοζάνης 39

7 Ενεργός Εξοπλισμός Στην παρούσα ενότητα αναφέρεται ο ενεργός εξοπλισμός που εγκαταστάθηκε στους κόμβους και στους τελικούς χρήστες του δικτύου οπτικών ινών. Κεντρικός Κόμβος Στον Κεντρικό Κόμβο εγκαταστάθηκε μεταγωγέας επιπέδου 3 (switch layer 3) ικανός να διαχειριστεί τις απαιτήσεις του δικτύου σε κίνηση και παροχή υπηρεσιών. Ο μεταγωγέας είναι εξοπλισμένος με είκοσι τέσσερις (24) SPFbased οπτικές θύρες, οι οποίες λειτουργούν στην ταχύτητα του 1 Gbps για τη σύνδεση με κόμβους πρόσβασης και με χρήστες μεγάλων απαιτήσεων. 7.1 Κόμβοι Πρόσβασης Α1, Α2, Α3 και Α4 Σε κάθε κόμβο πρόσβασης έχει εγκατασταθεί μεταγωγέας επιπέδου 3 (switch layer 3) ικανός να διαχειριστεί τις απαιτήσεις του κόμβου σε κίνηση και παροχή υπηρεσιών. Ο μεταγωγέας είναι εξοπλισμένος με είκοσι (20) SPFbased οπτικές θύρες, οι οποίες θα λειτουργούν στην ταχύτητα των 100 Μbps για τη σύνδεση με τελικούς χρήστες, και με τέσσερις (4) SPF-based οπτικές θύρες που θα λειτουργούν στην ταχύτητα του 1 Gbps για την σύνδεση με δύο άλλους κόμβους διανομής ή πρόσβασης. 40

Τελικός Χρήστης Συνδεόμενος στην Ταχύτητα του 1 Gbps Μεταγωγέας τύπου Α Σε κάθε τελικό χρήστη, που συνδέεται με το δίκτυο στην ταχύτητα του 1 Gbps, θα εγκατασταθεί μεταγωγέας (switch layer 2) εξοπλισμένος με τουλάχιστον δύο (2) SPF-based οπτικές θύρες - που θα λειτουργούν στην ταχύτητα του 1 Gbps - για τη λογική σύνδεση με τον κόμβο διανομής. Επίσης, ο μεταγωγέας θα διαθέτει τουλάχιστον δέκα (10) ηλεκτρικές θύρες τύπου RJ45 - που θα λειτουργούν στη ταχύτητα των 100 Mbps - για την σύνδεση με τον εξοπλισμό του τελικού χρήστη (Βλέπε ενότητα Τοπολογία Δικτύου). Τελικός Χρήστης Συνδεόμενος στην Ταχύτητα των 100 Mbps Μεταγωγέας τύπου Β Σε περιορισμένους τελικούς χρήστες, που συνδέονται με το δίκτυο στην ταχύτητα των 100 Gbps, εγκαταστάθηκε μεταγωγέας (switch layer 2) εξοπλισμένος με δύο (2) SPF-based οπτικές θύρες που λειτουργούν στην ταχύτητα των 100 Mbps - για τη λογική σύνδεση με τον κόμβο πρόσβασης. Επίσης, ο μεταγωγέας διαθέτει δέκα ηλεκτρικές θύρες τύπου RJ45 - που θα λειτουργούν στη ταχύτητα των 100 Mbps - για την σύνδεση με τον εξοπλισμό 41

του τελικού χρήστη. Οι χρήστες στους οποίους θα εγκατασταθεί μεταγωγέας τύπου Β είναι οι: Σ3, Σ7, Σ15, Σ24, και Σ34. Τελικός Χρήστης Συνδεόμενος στην Ταχύτητα των 100 Mbps Media Converter Στους λοιπούς τελικούς χρήστες που συνδέονται με το δίκτυο στην ταχύτητα των 100 Mbps εγκαταστάθηκε μετατροπέας μέσου (media converter) για την μετατροπή του οπτικού σήματος σε ηλεκτρικό. Ο μετατροπέας είναι εξοπλισμένος με οπτικό προσαρμογέα τύπου LC/UPC για την υποστήριξη ενός ζεύγους οπτικών ινών και μία (1) ηλεκτρική θύρα τύπου RJ45. Παθητικός Εξοπλισμός Κόμβων Στο χώρο που θα στεγαστούν οι κόμβοι C, D1 και Α1 θα γίνει κατασκευή ψευδοπατώματος και εγκατάσταση κλιματιστικού και ηλεκτρονικού συστήματος ταυτοποίησης, καθώς και ικριωμάτων εσωτερικού χώρου σύμφωνα με τις προδιαγραφές (δύο ικριώματα ανά κόμβο). Οι κόμβοι Α2, D2 και Α3, D3 και Α4, Α5 θα εγκατασταθούν σε πλήρως εξοπλισμένες καμπίνες εξωτερικού χώρου. 42

Συγκεντρωτικά: Υλικό Ποσότητα Ψευδοπάτωμα 1 Διάταξη κλιματισμού 1 Ηλεκτρονικό σύστημα Ασφάλειας και 1 Ταυτοποίησης Ικρίωμα κόμβου διανομής χώρου) (εσωτερικού 2 Ικρίωμα κόμβου πρόσβασης (εσωτερικού 2 χώρου) Καμπίνες εξωτερικού Χώρου 3 Σε κάθε κόμβο στον οποίο εγκαθίσταται ενεργός εξοπλισμός θα εγκατασταθεί μία διάταξη αδιάλειπτης ηλεκτρικής παροχής (UPS). Συνολικά θα εγκατασταθούν πέντε (5) UPS. Σε κάθε κόμβο εγκαταστάθηκαν οπτικοί κατανεμητές, συμπεριλαμβανομένων των τερματισμών, χωρητικότητας είκοσι τεσσάρων (24) οπτικών ινών με τις απαραίτητες συγκολλήσεις. Οι ποσότητες έχουν ως εξής: 43

Κόμβος Ποσότητα C 4 D1 16 D2 10 D3 14 A1 6 A2 5 A3 4 A4 6 ΣΥΝΟΛΟ 65 Παθητικός Εξοπλισμός Χρηστών Σε κάθε τελικό χρήστη του δικτύου οπτικών ινών, πλην του Σ22, εγκαταστάθηκε ένα εξωτερικό επιτείχιο κιβώτιο τερματισμού και συγκόλλησης ινών. Συγκεντρωτικά: Υλικό Εξωτερικό επιτείχιο Κιβώτιο Τερματισμού - Συγκόλλησης Ποσότητα 39 44

Καμπίνες συγκέντρωσης πολλαπλών χρηστών Εγκαθίστανται μία καμπίνα συγκέντρωσης πολλαπλών χρηστών. Ενεργός Εξοπλισμός Κόμβων Σε κάθε κόμβο θα εγκατασταθεί ένας μεταγωγέας (switch layer 3). Συγκεντρωτικά: Υλικό Ποσότητα Μεταγωγέας Κεντρικού Κόμβου 1 Μεταγωγέας Κόμβου Πρόσβασης 4 Ενεργός Εξοπλισμός Τελικών Χρηστών Σε κάθε τελικό χρήστη του δικτύου οπτικών ινών, πλην των χρηστών Σ3, Σ7, Σ15, Σ24, Σ34, και Σ38, συνδεόμενο στην ταχύτητα των 100Mbps εγκαταστάθηκε ένας μετατροπέας μέσου (media converter). Στους τελευταίους συνδέθηκε μεταγωγέας (switch layer 2) τύπου Β. Σε κάθε τελικό χρήστη του δικτύου οπτικών ινών συνδεόμενο στην ταχύτητα του 1Gbps, εγκαταστάθηκε ένας μεταγωγέας (switch layer 2) τύπου Α. 45

Συγκεντρωτικά: Υλικό Ποσότητα Μετατροπέας Μέσου 24 Μεταγωγέας Τύπου Α 11 Μεταγωγέας Τύπου Β 5 46

8 Αναλυτική περιγραφή ενεργού εξοπλισμού Το μητροπολιτικό δίκτυο Οπτικών ινών του Δήμου Κοζάνης αποτελείται από τα ακόλουθα: 1. Σαράντα διασυνδεδεμένα κτίρια δημοτικών και άλλων δημόσιων υπηρεσιών και οργανισμών που ονομάζονται χρήστες του δικτύου. Σε κάθε κτίριο και στο σημείο τερματισμού των οπτικών ενεργών εγκαταστάθηκε συσκευή μετατροπέας των οπτικών ινών σε χαλκό τεχνολογίας Ethernet. Κατά περίπτωση η συσκευή είναι είτε μιας θύρας χαλκού Ethernet που λέγεται media converter, είτε συσκευή διαμεταγωγής πακέτων μιας θύρας οπτικής ίνας και 12 θυρών χαλκού Ethernet. 2. Οι οπτικές ίνες από τα κτίρια των χρηστών συγκεντρώνονται κατά τόπους σε τέσσερα συνολικά κεντρικά σημεία που λέγονται και κεντρικοί κόμβοι του δικτύου. Στους τέσσερεις αυτούς κόμβους Α1, Α2, Α3, Α4 εγκαταστάθηκε κατάλληλος ενεργός εξοπλισμός συσκευών δικτύου διαμεταγωγής των πακέτων όπου συνδέονται οι καταλήξεις οπτικών ινών των χρηστών. Σε κάθε κόμβο εγκαταστάθηκε και συσκευή αδιάλειπτης παροχής τάσης UPS που υποστηρίζει την λειτουργία των δικτυακών συσκευών. 47

Επιπλέον στον ίδιο χώρο με τον Α1 εγκαταστάθηκε η κεντρική συσκευή διαμεταγωγής πακέτων Central. Mεταξύ των τεσσάρων κόμβων εγκαταστάθηκαν σε μορφή δακτυλίου ικανός αριθμός οπτικών ινών. Ο δακτύλιος έχει την συνέχεια Central-A1-A2-A3-A4- Central (σχήμα 8). Η σύνδεση αυτής της μορφής εγγυάται την επικοινωνία μεταξύ όλων των κόμβων σε περίπτωση διακοπής της συνέχειας σε ένα οποιοδήποτε σημείο του δακτυλίου, και την απρόσκοπτη συνέχιση της επικοινωνίας των εναπομεινάντων κόμβων σε περίπτωση αστοχίας υλικού σε έναν οποιοδήποτε κόμβο. 48

Σχήμα 8: Δακτύλιος Δικτύου 49

8.1 Πίνακας Χρηστών ανά κόμβο Ακολουθεί αναλυτικός πίνακας των χρηστών σε ομαδοποίηση ανά κόμβο κατάληξης. Η στήλη Κόμβος δηλώνει τον κόμβο που καταλήγει ο χρήστης. Η στήλη Port αναφέρεται σε ποιά θύρα του ενεργού εξοπλισμού καταλήγει η σύνδεση.η στήλη VLAN δηλώνει σε ποιό VLAN ανήκει ο συγκεκριμένος Κόµβος Port Σηµείο VLAN Ονοµασία Φορέα ιεύθυνση Σύνδεση A1 1/1 TRUNK Link to Optical Ring A1 2/1 TRUNK Link to Optical Ring A1 2/12 99 Management A1 1/11 Σ2 10 ΝΑ Κοζάνης - /νση Μεταφορών και Επικοινωνιών Λευκόβρυση Κοζάνης SW A1 1/10 Σ6 20 8ο ηµοτικό Σχολείο Μινώταυρου MC A1 1/8 Σ9 10 ηµοτική Επιχ. Ύδρευσης Αποχ. Κοζάνης ( ΕΥΑΚ) Ι. Μικρού 1 MC A1 1/6 Σ12 10 Αστυνοµία Τσόντσα 2 MC A1 1/4 Σ15 20 9ο και 12ο ηµοτικό Σχολείο Αιµιλιανού Κοζάνης5 SW A1 1/2 Σ16 10 ηµοτικό Αθλητικό Κέντρο Κοζάνης Κ. αβάκη 1 SW A1 1/5 Σ18 10 ηµοτικό Ωδείο Κοζάνης ρίζειο Ίδρυµα Κ. αβάκη 6 MC A1 1/3 Σ22 10 ηµαρχείο Πλ. Νίκης 1 SW A1 2/2 Σ24 10 Κτίριο /νσης Τεχν. Υπηρεσιών - ηµοτικής Βιβλιοθήκης (ΙΝΒΑ) Πλ. 28ης Οκτωβρίου 1 SW A1 1/9 Σ27 10 Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών Ελευθ. Βενιζέλου 29 MC A1 1/7 Σ29 10 Αρχοντικό ΛΑΣΣΑΝΗ Ολύµπου και Αρχελάου γωνία MC A1 1/12 Σ30 10 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ - ιοικητήριο ΖΕΠ Κοζάνης SW A2 1/1 TRUNK Link to Optical Ring A2 2/1 TRUNK Link to Optical Ring A2 2/12 99 Management A2 1/6 Σ4 20 3ο Γυµνάσιο Κοζάνης Ανδρέα Κάλβου (Πανόραµα Κοζάνης) MC A2 1/2 Σ7 20 2ο και 5ο Γυµνάσιο Κοζάνης Φιλίππου Β 29 SW A2 1/3 Σ11 30 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - Γραφεία ιοίκησης Ελευθ. Βενιζέλου 2 SW A2 1/10 Σ23 10 Κτίριο Πνευµατικού Κέντρου Πνευµατικό Κέντρο MC A2 1/7 Σ31 10 ΕΠΕΠΟΚ Πλ. 25ης Μαρτίου MC A2 1/8 Σ34α 20 2ο & 6ο ηµοτικό Σχολείο (6o) Ρουσιάδου 20 & Τριών Ιεραρχών 5 SW A2 1/5 Σ34β 20 2ο & 6ο ηµοτικό Σχολείο (2o) Ρουσιάδου 20 & Τριών Ιεραρχών 5 MC A2 1/11 Σ36 20 Συγκρότηµα ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Κάλβου SW A2 1/12 Σ37 10 Πυροσβεστική Υπηρεσία Ανατ.Ρωµηλίας3 MC A2 1/4 Σ38 20 10ο ηµοτικό Εβρου MC A2 1/9 Σ40 10 ΟΥ Κ. Γκέρτσου MC A3 1/1 TRUNK Link to Optical Ring A3 2/1 TRUNK Link to Optical Ring A3 2/2 TRUNK Direct Link to C A3 2/12 99 Management A3 1/3 Σ3 10 ΝΑ Κοζάνης Αγίας Παρασκευής 14 SW A3 Σ5 30 ΤΕΙ ΥΤ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ - Κεντρικό κτίριο Κοίλα Κοζάνης SW A3 Σ8 40 ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ Μαµατσίου 1 SW ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - Β' Κτίριο Τµήµατος Μηχανικών ιαχείρισης A3 1/4 Σ13 30 Ενεργ. Πόρων Αργυροκάστρου 13 SW A3 1/6 Σ35 20 7ο ηµοτικό Σχολείο Αυλώνος MC A3 1/2 Σ39 20 1ο Ενιαίο Λύκειο Αγράφων 15α MC A4 1/1 TRUNK Link to Optical Ring A4 2/1 TRUNK Link to Optical Ring A4 2/12 99 Management A4 0/10 Σ1 10 ΝΑ Κοζάνης - ιοικητήριο ηµοκρατίας 27 SW A4 0/2 Σ14 10 Εµπορικό και Βιοτεχνικό Επιµελητήριο Κοζάνης Ι. Φαρµάκη 2 MC A4 0/6 Σ17 10 ηµοτικό Ωδείο Κοζάνης Κοβεντάρειο Κτίριο Κοβεντάρων 5 MC A4 0/9 Σ19 10 ηµοτικό Ωδείο Κοζάνης Κτίριο Άγιος Στυλιανός Β. Φόρη 36 MC A4 0/8 Σ20 10 Σύνδεσµος Γραµµάτων και Τεχνών Νοµού Κοζάνης Ι. ραγούµη 9 MC A4 0/11 Σ21 20 ηµοτικό Σχολείο "ΧΑΡΙΣΙΟΣ ΜΟΥΚΑΣ" Κοβεντάρων 14 MC A4 0/5 Σ25 10 Κτίριο Αρχαιολογικής Συλλογής ηµοκρατίας 8 MC A4 0/4 Σ26 10 Κτίριο Πολεοδοµίας Π. Χαρίση 4 MC A4 0/7 Σ28 10 Κέντρο Πληροφόρησης Νέων Π. Χαρίση 23 MC A4 0/3 Σ32 10 Βαλταδώρειο Γυµνάσιο Κ. ρίζη 8 MC A4 0/12 Σ33 10 ικαστικό Μέγαρο ηµοκρατίας 25 SW C 2/1-5/5 TRUNK C 5/6 99 Management 50

χρήστης και η στήλη Σύνδεση αναφέρεται στον τύπο του ενεργού εξοπλισμού που εγκαταστάθηκε στον χρήστη (SW:Switch, MC:Media converter) Πίνακας ενεργών συσκευών ανά κόμβο Ακολουθεί συγκεντρωτικός πίνακας του ενεργού εξοπλισμού που τοποθετήθηκε σε κάθε κόμβο. Eπισημαίνεται ότι στους κόμβους Α1, Α2, Α3 και Α4 έχουν τοποθετηθεί από δύο συσκευές που με διασύνδεση μεταξύ τους σε ειδική διάταξη εμφανίζονται τελικά σαν μία συσκευή. Σχήμα 9: Ενεργός εξοπλισμός κάθε κόμβου Πίνακας VLAN δικτύου 51

1 default Δεν Χρησιμοποιείται 10 Mun_group Δημοτικά κτίρια 20 Schools Σχολεία 30 University Πανεπιστήμιο 40 Hospitals Φορείς Υγείας 99 NetAdmin Διαχείριση δικτύου 8.2 Κόμβος CENTRAL - Ενεργός Εξοπλισμός Όπως ήδη αναφέρθηκε στον χώρο του κόμβου Α1 εγκαταστάθηκε σε χωριστό ικρίωμα (rack) ο κεντρικός διαμεταγωγέας (switch) του οίκου Cisco και συγκεκριμένα το μοντέλο Catalyst 4506. O διαμεταγωγέας αυτός είναι αρθρωτού τύπου με έξι υποδοχές καρτών. Στην θέση 1 τοποθετήθηκε η κάρτα ελέγχου WS-X4516 Supervisor Engine V. Στις θέσεις 2, 3, 4 και 5 τοποθετήθηκαν 4 κάρτες WS-X4506-GB-T των έξι θέσεων Gigabit Ethernet η κάθε μία. Σε κάθε θέση Gigabit Ethernet υπάρχει υποδοχή χαλκού τύπου RJ45 και υποδοχή sfp module, με κατάλληλο προγραμματισμό ενεργοποιείται η επιθυμητή ανά περίπτωση υποδοχή. 52

Η έκτη θέση παραμένει κενή για μελλοντική επέκταση. Σχήμα 10: Central Catalyst 4506. Στην θύρα 5/6 (VLAN 99) έχει ενεργοποιηθεί η έξοδος χαλκού τύπου RJ45 όπου με καλώδιο Ethernet έχει συνδεθεί εξωτερικός διαμεταγωγέας (switch) 5 θυρών χαλκού Ethernet-RJ45 του οίκου Linksys. Στο ίδιο switch Linksys έχει συνδεθεί η θύρα ethernet του UPS Central. Στις υπόλοιπες ελεύθερες θύρες του Linksys μπορεί να συνδεθεί υπολογιστής για την διαχείριση του δικτύου ή όποια άλλη μελλοντική συσκευή παρακολούθησης διαχείρισης του δικτύου. 53

Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι συνδέσεις στον κόμβο Central. C 2/1 TRUNK Link to Optical Ring-A4 C 2/2 TRUNK Link to Optical Ring-A1 C 2/3-5/5 TRUNK C 5/6 99 Management-Linksys 5 port switch UPS Central Στο ικρίωμα του Central έχει τοποθετηθεί συσκευή αδιάλειπτης παροχής, μοντέλο HCK504 με δύο επιπλέον εξωτερικές μονάδες μπαταρίας συνδεμένες σε σειρά. Παρατίθεται ενδεικτική άποψη των στοιχείων λειτουργίας του UPS: Σχήμα 11: Ups Central 54

8.3 Κόμβος Α1 Ενεργός Εξοπλισμός Στον Κόμβο Α1 έχει εγκατασταθεί ικρίωμα (rack) που περιέχει 2 διαμεταγωγείς του οίκου Cisco μοντέλο Catalyst 3750G με 12 θύρες ενός gigabit. Oι δύο διαμεταγωγείς έχουν διασυνδεθεί μεταξύ τους με ειδικό καλώδιο σε ειδικές για αυτό το σκοπό θύρες στην πίσω πλευρά τους. Με την σύνδεση αυτή εμφανίζονται προς το δίκτυο ώς ενιαία συσκευή. Οι συσκευές τροφοτούνται από πολύμπριζο που συνδέεται στην έξοδο του UPS A1. Σχήμα 12: Ενοποίηση συσκευών Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι χρήστες που είναι συνδεδεμένοι στον Κόµβος Port Σηµείο VLAN Ονοµασία Φορέα A1 1/1 TRUNK Link to Optical Ring-Central A1 2/1 TRUNK Link to Optical Ring-A2 A1 2/12 99 Management-Linksys 5 port switch A1 1/11 Σ2 10 ΝΑ Κοζάνης - /νση Μεταφορών και Επικοινωνιών A1 1/10 Σ6 20 8ο ηµοτικό Σχολείο A1 1/8 Σ9 10 ηµοτική Επιχ. Ύδρευσης Αποχ. Κοζάνης ( ΕΥΑΚ) A1 1/6 Σ12 10 Αστυνοµία A1 1/4 Σ15 20 9ο και 12ο ηµοτικό Σχολείο A1 1/2 Σ16 10 ηµοτικό Αθλητικό Κέντρο Κοζάνης A1 1/5 Σ18 10 ηµοτικό Ωδείο Κοζάνης ρίζειο Ίδρυµα A1 1/3 Σ22 10 ηµαρχείο A1 2/2 Σ24 10 Κτίριο /νσης Τεχν. Υπηρεσιών - ηµοτικής Βιβλιοθήκης (ΙΝΒΑ) A1 1/9 Σ27 10 Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών A1 1/7 Σ29 10 Αρχοντικό ΛΑΣΣΑΝΗ ΚΑΡΑΤΖΟΠΟΥ A1 ΛΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ 1/12 Σ30 10 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ - ιοικητήριο 55

κόμβο Α1. Στην θύρα 2/12 (VLAN 99) έχει τοποθετηθεί sfp module χαλκού RJ45 όπου με καλώδιο Ethernet έχει συνδεθεί εξωτερικός διαμεταγωγέας (switch) 5 θυρών χαλκού Ethernet-RJ45 του οίκου Linksys. Στο ίδιο switch Linksys έχει συνδεθεί η θύρα ethernet του UPS Α1. Στις υπόλοιπες ελεύθερες θύρες του Linksys μπορεί να συνδεθεί υπολογιστής για την διαχείριση του δικτύου ή όποια άλλη μελλοντική συσκευή παρακολούθησης διαχείρισης του δικτύου. UPS A1 Στο ικρίωμα του κόμβου Α1 έχει τοποθετηθεί συσκευή αδιάλειπτης παροχής, μοντέλο Nigico/Model 1500 με δύο επιπλέον εξωτερικές μονάδες μπαταρίας συνδεμένες σε σειρά. Παρατίθεται ενδεικτική άποψη των στοιχείων λειτουργίας του UPS 56

Σχήμα 13: Ups Α1 57

8.4 Κόμβος Α2 Ενεργός Εξοπλισμός Στον Κόμβο Α2 έχει εγκατασταθεί ικρίωμα (rack) εντός ειδικού εξωτερικού οικίσκου που περιέχει 2 διαμεταγωγείς του οίκου Cisco μοντέλο Catalyst 3750G με 12 θύρες ενός gigabit. Oι δύο διαμεταγωγείς έχουν διασυνδεθεί μεταξύ τους με ειδικό καλώδιο σε ειδικές για αυτό το σκοπό θύρες στην πίσω πλευρά τους. Με την σύνδεση αυτή εμφανίζονται προς το δίκτυο ώς ενιαία συσκευή. Οι συσκευές τροφοτούνται από πολύμπριζο που συνδέεται στην έξοδο του UPS A2. Σχήμα 14: Ενοποίηση συσκευών Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι χρήστες που είναι συνδεδεμένοι στον A2 1/1 TRUNK Link to Optical Ring-Α1 A2 2/1 TRUNK Link to Optical Ring-Α3 A2 2/12 99 Management-Linksys 5 port switch A2 1/6 Σ4 20 3ο Γυµνάσιο Κοζάνης A2 1/2 Σ7 20 2ο και 5ο Γυµνάσιο Κοζάνης A2 1/3 Σ11 30 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - Γραφεία ιοίκησης A2 1/10 Σ23 10 Κτίριο Πνευµατικού Κέντρου A2 1/7 Σ31 10 ΕΠΕΠΟΚ A2 1/8 Σ34α 20 2ο & 6ο ηµοτικό Σχολείο (6o) A2 1/5 Σ34β 20 2ο & 6ο ηµοτικό Σχολείο (2o) A2 1/11 Σ36 20 Συγκρότηµα ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης A2 1/12 Σ37 10 Πυροσβεστική Υπηρεσία A2 1/4 Σ38 20 10ο ηµοτικό A2 1/9 Σ40 10 ΟΥ 58

κόμβο Α2. Στην θύρα 2/12 (VLAN 99) έχει τοποθετηθεί sfp module χαλκού RJ45 όπου με καλώδιο Ethernet έχει συνδεθεί εξωτερικός διαμεταγωγέας (switch) 5 θυρών χαλκού Ethernet-RJ45 του οίκου Linksys. Στο ίδιο switch Linksys έχει συνδεθεί η θύρα ethernet του UPS Α2. Στις υπόλοιπες ελεύθερες θύρες του Linksys μπορεί να συνδεθεί υπολογιστής για την διαχείριση του δικτύου ή όποια άλλη μελλοντική συσκευή παρακολούθησης διαχείρισης του δικτύου. UPS A2 Στο ικρίωμα του κόμβου Α2 έχει τοποθετηθεί συσκευή παροχής αδιάλειπτης, μοντέλο Nigico/Model 1500 με δύο επιπλέον εξωτερικές μονάδες μπαταρίας συνδεμένες σε σειρά. Παρατίθεται ενδεικτική άποψη των στοιχείων λειτουργίας του UPS 59

8.5 Κόμβος Α3 Ενεργός Εξοπλισμός Στον Κόμβο Α3 έχει εγκατασταθεί ικρίωμα (rack) εντός ειδικού εξωτερικού οικίσκου που περιέχει 2 διαμεταγωγείς του οίκου Cisco μοντέλο Catalyst 3750G με 12 θύρες ενός gigabit. Oι δύο διαμεταγωγείς έχουν διασυνδεθεί μεταξύ τους με ειδικό καλώδιο σε ειδικές για αυτό το σκοπό θύρες στην πίσω πλευρά τους. Με την σύνδεση αυτή εμφανίζονται προς το δίκτυο ώς ενιαία συσκευή. Οι συσκευές τροφοτούνται από πολύμπριζο που συνδέεται στην έξοδο του UPS A3. Σχήμα 16: Ενοποίηση συσκευών Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι χρήστες που είναι συνδεδεμένοι στον κόμβο Α3. 61

A3 1/1 TRUNK Link to Optical Ring A3 2/1 TRUNK Link to Optical Ring A3 2/2 TRUNK Direct Link to C A3 2/12 99 Management-Linksys 5 port switch A3 1/3 Σ3 10 ΝΑ Κοζάνης A3 Σ5 30 ΤΕΙ ΥΤ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ - Κεντρικό κτίριο A3 Σ8 40 ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - Β' Κτίριο Τµήµατος Μηχανικών ιαχείρισης A3 1/4 Σ13 30 Ενεργ. Πόρων A3 1/6 Σ35 20 7ο ηµοτικό Σχολείο A3 1/2 Σ39 20 1ο Ενιαίο Λύκειο Στην θύρα 2/12 (VLAN 99) έχει τοποθετηθεί sfp module χαλκού RJ45 όπου με καλώδιο Ethernet έχει συνδεθεί εξωτερικός διαμεταγωγέας (switch) 5 θυρών χαλκού Ethernet-RJ45 του οίκου Linksys. Στο ίδιο switch Linksys έχει συνδεθεί η θύρα ethernet του UPS Α3. Στις υπόλοιπες ελεύθερες θύρες του Linksys μπορεί να συνδεθεί υπολογιστής για την διαχείριση του δικτύου ή όποια άλλη μελλοντική συσκευή παρακολούθησης διαχείρισης του δικτύου. UPS A3 Στο ικρίωμα του κόμβου Α3 έχει τοποθετηθεί συσκευή παροχής αδιάλειπτης, μοντέλο Nigico/Model 1500 με δύο επιπλέον εξωτερικές μονάδες μπαταρίας συνδεμένες σε σειρά. Παρατίθεται ενδεικτική άποψη των στοιχείων λειτουργίας του UPS 62

8.6 Κόμβος Α4 Ενεργός Εξοπλισμός Στον Κόμβο Α4 έχει εγκατασταθεί ικρίωμα (rack) εντός ειδικού εξωτερικού οικίσκου που περιέχει 2 διαμεταγωγείς του οίκου Cisco μοντέλο Catalyst 3750G με 12 θύρες ενός gigabit. Oι δύο διαμεταγωγείς έχουν διασυνδεθεί μεταξύ τους με ειδικό καλώδιο σε ειδικές για αυτό το σκοπό θύρες στην πίσω πλευρά τους. Με τη σύνδεση αυτή εμφανίζονται προς το δίκτυο ώς ενιαία συσκευή. Οι συσκευές τροφοτούνται από πολύμπριζο που συνδέεται στην έξοδο του UPS A4 Σχήμα 18: Ενοποίηση συσκευών Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι χρήστες που είναι συνδεδεμένοι στον κόμβο Α4. 64

Στην θύρα 2/12 (VLAN 99) έχει τοποθετηθεί sfp module χαλκού RJ45 όπου με καλώδιο Ethernet έχει συνδεθεί εξωτερικός διαμεταγωγέας (switch) 5 θυρών χαλκού Ethernet-RJ45 του οίκου Linksys. Στο ίδιο switch Linksys έχει συνδεθεί η θύρα ethernet του UPS Α4. Στις υπόλοιπες ελεύθερες θύρες του Linksys μπορεί να συνδεθεί υπολογιστής για την διαχείριση του δικτύου ή όποια άλλη μελλοντική συσκευή παρακολούθησης διαχείρισης του δικτύου. UPS A4 Στο ικρίωμα του κόμβου Α4 έχει τοποθετηθεί συσκευή παροχής αδιάλειπτης, μοντέλο Nigico/Model 1500 με δύο επιπλέον εξωτερικές μονάδες μπαταρίας συνδεμένες σε σειρά. Παρατίθεται ενδεικτική άποψη των στοιχείων λειτουργίας του UPS 65

9 Παραμετροποίηση ενεργού εξοπλισμού Πέρα από την εγκατάσταση των ινών αλλά και του ενεργού και παθητικού ξοπλισμού, τεράστια σημασία για την ορθή λειτουργία ενός δικτύου, έχει η παραμετροποίηση του εξοπλισμού. Σε ένα τέτοιο δίκτυο θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν οι παρακάτω παράγοντες ώστε να εξασφαλιστεί η σωστή και αδιάλειπτη λειτουργία του: Ασφάλεια Διαθεσιμότητα Παρακολούθηση απόδοσης Μέ βάση τα παραπάνω έγινε η παραμετροποίηση του ενεργού εξοπλισμού. Θα πρέπει εδώ να πω πως η παραμετροποίηση είναι μια δυναμική διαδικασία η οποία είναι συνεχώς υπό αναθεώρηση, βελτίωση και δοκιμαστική λειτουργία. Παρακάτω, αποτυπώνεται η κατάσταση λειτουργίας τον Ιανουάριο του 2010. 9.1 Κόμβος Α1 no service pad service timestamps debug uptime service timestamps log uptime no service password-encryption hostname A1 67

username user name privilege 15 secret 5. username user name privilege 14 secret 5. no aaa new-model switch 1 provision ws-c3750g-12s switch 2 provision ws-c3750g-12s system mtu routing 1504 ip subnet-zero no ip domain-lookup no file verify auto spanning-tree mode pvst spanning-tree extend system-id vlan internal allocation policy ascending vlan dot1q tag native interface GigabitEthernet1/0/1 description ###Link to Optical Ring### 68

switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet1/0/2 description ### S16 Stadio ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/3 description ### S22 Dimarxeio ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/4 description ### Astinomia ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/5 description ### S15 9o 12o Dimotiko ### switchport access vlan 20 no cdp enable 69

interface GigabitEthernet1/0/6 description ### S12 Astinomia ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/7 description ### S29 Lassani ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/8 description ### S9 DEYAK ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/9 description ### S27 KEP ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/10 description ### S6 8o Dimotiko ### switchport access vlan 20 70

interface GigabitEthernet1/0/11 description ### S2 Metaforon ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/12 description ### S30 Perifereia ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/1 description ###Link to Optical Ring### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/0/2 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/3 switchport access vlan 10 71

interface GigabitEthernet2/0/4 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/5 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/6 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/7 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/8 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/9 switchport access vlan 10 72

interface GigabitEthernet2/0/10 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/11 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/12 description ### Management ### switchport access vlan 99 switchport mode access interface Vlan1 no ip address shutdown interface Vlan99 ip address 192.168.99.11 255.255.255.0 ip classless ip http server 73

ip http authentication local control-plane line con 0 login local line vty 0 4 exec-timeout 0 0 login local transport input telnet line vty 5 15 login end 9.2 Κόμβος Α2 no service pad service timestamps debug uptime service timestamps log uptime no service password-encryption 74

hostname A1 username kkkkkkk privilege 15 secret 5. username hhhhhhhhh privilege 14 secret 5. no aaa new-model switch 1 provision ws-c3750g-12s switch 2 provision ws-c3750g-12s system mtu routing 1504 ip subnet-zero no ip domain-lookup no file verify auto spanning-tree mode pvst spanning-tree extend system-id vlan internal allocation policy ascending vlan dot1q tag native interface GigabitEthernet1/0/1 75

description ###Link to Optical Ring### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet1/0/2 description ### S7 2o 5o Gymnasio ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/3 description ### S11 University admin ### switchport access vlan 30 interface GigabitEthernet1/0/4 description ### S38 10o Dimotiko ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/5 description ### S34b 2o Dimotiko ### switchport access vlan 20 76

no cdp enable interface GigabitEthernet1/0/6 description ### S4 30Gymnasio ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/7 description ### S31 DEPEPOK ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/8 description ### S34a 6o Dimotiko ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/9 description ### S40 DOY### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/10 description ### SS23 Pneymatiko ### 77

switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/11 description ### S36 Deyterovathnmia ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/12 description ### S37 Pyrosvestiki ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/1 description ###Link to Optical Ring### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/0/2 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/3 switchport access vlan 10 78

interface GigabitEthernet2/0/10 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/11 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/12 description ### Management ### switchport access vlan 99 switchport mode access interface Vlan1 no ip address shutdown interface Vlan99 ip address 192.168.99.12 255.255.255.0 ip classless ip http server 80

ip http authentication local control-plane line con 0 login local line vty 0 4 exec-timeout 0 0 login local transport input telnet line vty 5 15 login end 81

9.3 Κόμβος Α3 no service pad service timestamps debug uptime service timestamps log uptime no service password-encryption hostname A1 username user name privilege 15 secret 5 username usernme privilege 14 secret 5. no aaa new-model switch 1 provision ws-c3750g-12s switch 2 provision ws-c3750g-12s system mtu routing 1504 ip subnet-zero no ip domain-lookup no file verify auto 82

spanning-tree mode pvst spanning-tree extend system-id vlan internal allocation policy ascending vlan dot1q tag native interface GigabitEthernet1/0/1 description ###Link to Optical Ring### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet1/0/2 description ### S39 1o Lykeio ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/3 description ### S3 NA kozanis ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/4 description ### S13 Engineers Ktirio2 ### switchport access vlan 30 83

interface GigabitEthernet1/0/5 description ### ### switchport access vlan 10 no cdp enable interface GigabitEthernet1/0/6 description ### S7o Dimotiko### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/7 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/8 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/9 switchport access vlan 10 84

interface GigabitEthernet1/0/10 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/11 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/12 description ###Direct Link to C### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/0/1 description ###Link to Optical Ring### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/0/2 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/3 85

switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/4 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/5 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/6 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/7 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/8 switchport access vlan 10 86

interface GigabitEthernet2/0/9 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/10 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/11 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/12 description ###Management### switchport access vlan 99 switchport mode access interface Vlan1 no ip address interface Vlan99 ip address 192.168.99.13 255.255.255.0 ip classless 87

ip http server ip http authentication local control-plane line con 0 login local line vty 0 4 exec-timeout 0 0 login local transport input telnet line vty 5 15 login end 88

9.4 Κόμβος Α4 no service pad service timestamps debug uptime service timestamps log uptime no service password-encryption hostname A1 username rrrrrrrr privilege 15 secret 5. username iiiiiiiiiiiiii privilege 14 secret 5. no aaa new-model switch 1 provision ws-c3750g-12s switch 2 provision ws-c3750g-12s system mtu routing 1504 ip subnet-zero no ip domain-lookup no file verify auto 89

spanning-tree mode pvst spanning-tree extend system-id vlan internal allocation policy ascending vlan dot1q tag native interface GigabitEthernet1/0/1 description ###Link to Optical Ring### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet1/0/2 description ### S14 Emporiko Viotechniko ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/3 description ### S32 Valtadorio ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/4 description ### S26 Poleodomia ### switchport access vlan 10 90

interface GigabitEthernet1/0/5 description ### S25 Archeologia ### switchport access vlan 10 no cdp enable interface GigabitEthernet1/0/6 description ### S27 Koventario ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/7 description ### S28 Kentro Neon### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/8 description ### S20 Culture Mouseio ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/9 91

description ### S19 Ag stylianos### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/10 description ### S1 NA Dioikitirio ### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet1/0/11 description ### S21 Moukas Dimotiko ### switchport access vlan 20 interface GigabitEthernet1/0/12 description ### S33 Dikastiria### switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/1 description ###Link to Optical Ring### switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk 92

interface GigabitEthernet2/0/8 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/9 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/10 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/11 switchport access vlan 10 interface GigabitEthernet2/0/12 description ### Management ### switchport access vlan 99 switchport mode access interface Vlan1 no ip address shutdown 94

interface Vlan99 ip address 192.168.99.14 255.255.255.0 ip classless ip http server ip http authentication local control-plane line con 0 login local line vty 0 4 exec-timeout 0 0 login local transport input telnet line vty 5 15 login end 95

9.5 Κόμβος C1 no service pad service timestamps debug uptime service timestamps log uptime no service password-encryption service compress-config hostname Central boot-start-marker boot-end-marker username tttttt privilege 15 secret 5 username jjjjjjjjo privilege 14 secret 5 no aaa new-model ip subnet-zero no ip routing no ip domain-lookup system mtu 1504 96

power redundancy-mode redundant no file verify auto spanning-tree mode pvst spanning-tree extend system-id spanning-tree vlan 1,10,20,30,40,99 priority 16384 vlan internal allocation policy ascending vlan dot1q tag native interface GigabitEthernet1/1 interface GigabitEthernet1/2 interface GigabitEthernet2/1 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/2 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/3 switchport trunk encapsulation dot1q 97

switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/4 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/5 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet2/6 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet3/1 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet3/2 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet3/3 switchport trunk encapsulation dot1q 98

switchport mode trunk interface GigabitEthernet5/4 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet5/5 switchport trunk encapsulation dot1q switchport mode trunk interface GigabitEthernet5/6 description ### Management ### switchport access vlan 99 switchport mode access interface Vlan1 no ip address no ip route-cache interface Vlan99 ip address 192.168.99.1 255.255.255.0 no ip route-cache ip http server 101

ip http authentication local control-plane line con 0 login local stopbits 1 line vty 0 4 login local transport input telnet line vty 5 15 login end 102

Ε Ν Ε Ρ Γ Ο Σ Ε Ξ Ο Π Λ Ι Σ Μ Ο Σ Ι Κ Τ Υ Ο Υ Ο Π Τ Ι Κ Ω Ν Ι Ν Ω Ν 10 Παράρτημα 1: Όδευση δικτύου οπτικών ινών Σχήμα 20: Όδευση δικτύου Δήμου Κοζάνης 103

11 Παράρτημα 2: Μητροπολιτικά δίκτυα στην Δυτική Μακεδονία Στο παράρτημα 2 παρουσιάζονται τα Μητροπολιτικά Δίκτυα Οπτικών Ινών τα οποία υλοποιήθηκαν στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στα πλαίσια της Πρόσκλησης 93. Συγκεκριμένα περιλαμβάνονται: Δήμος Γρεβενών Δήμος Καστοριάς Δήμος Κοζάνης Δήμος Πτολεμαΐδας Δήμος Φλώρινας Ο σχεδιασμός και οι τεχνικές προδιαγραφές του κάθε δικτύου έχουν γίνει με βάση τις παρακάτω αρχές: Μεγιστοποίηση κάλυψης. Η φυσική υποδομή πρέπει να καλύπτει τις σημερινές ανάγκες και παράλληλα να προβλέπει μελλοντικές ανάγκες διασύνδεσης. Υψηλή Διαθεσιμότητα. Σο δίκτυο πρέπει να είναι διαθέσιμο σε κάθε χρονική στιγμή και να μπορεί να παρέχει διασύνδεση ακόμα και σε περιπτώσεις ανωμαλιών, όπως μερική καταστροφή της φυσικής υποδομής. 105

Επεκτασιμότητα. Η επέκταση του δικτύου, και κατ' επέκταση η σύνδεση νέων χρηστών, πρέπει να είναι δυνατή με όσο το δυνατόν λιγότερες παρεμβάσεις και με μειωμένο κόστος, στοιχείο βασικό για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του. Διαχειρισιμότητα. Η διαχείριση της φυσικής υποδομής πρέπει να καθίσταται δυνατή χωρίς παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας. Ασφάλεια. Ο σχεδιασμός της υποδομής πρέπει να αποκλείει καλόβουλες ή κακόβουλες παρεμβάσεις από μη εξουσιοδοτημένα άτομα. Με αυτόν τον τρόπο έχουν προκύψει ουδέτερες φυσικές υποδομές επί των οποίων μπορεί να στηριχθεί η ανάπτυξη λειτουργικών δικτύων, των οποίων η χωρητικότητα μπορεί να αυξάνεται για ιδιαίτερα μεγάλο χρονικό διάστημα, και με το ελάχιστο δυνατό κόστος. 106

Μητροπολιτικό Δίκτυο Οπτικών Ινών Δήμου Γρεβενών Tο Μητροπολιτικό Δίκτυο Οπτικών Ινών του Δήμου Γρεβενών έχει προϋπολογισμό 340.538 Ευρώ και μήκος 4,4 Χλμ. Ο συνολικός αριθμός των διασυνδεόμενων σημείων με οπτική ίνα είναι 20. 4.1.2 Τοπολογία Δικτύου Στο δίκτυο χρησιμοποιούνται τέσσερις κόμβοι (1 Διανομής και 3 Πρόσβασης), η φυσική υποδομή των οποίων βρίσκεται σε τρία σημεία: το πρώτο εντός του Δημαρχείου Γρεβενών, στο οποίο συστεγάζονται δύο κόμβοι (Δ1 και A1); το δεύτερο στη συμβολή των οδών Γ. Μπούσιου και Σόλωνος (κόμβος Α2); και το τρίτο στη συμβολή των οδών Μ. Αλεξάνδρου και Κ. Σαλιαδούρη (κόμβος Α3). Όσον αφορά τις φυσικές συνδέσεις (καλωδίωση), το δίκτυο χωρίζεται σε: Δίκτυο Πρόσβασης. Διασύνδεει τους κόμβους πρόσβασης A1, A2, Α3 και τον κόμβο διανομής Δ1 σε τοπολογία δακτυλίου. Έτσι, ο κόμβος Α1 συνδέεται με τους κόμβους Δ1 και Α3, ο κόμβος Α2 με τους κόμβους Δ1 και Α3, και ο κόμβος Α3 με τους κόμβους Α1 και Α2. Δίκτυο Συγκέντρωσης. Συνδέει τους χρήστες με τον αντίστοιχο κόμβο πρόσβασης σε τοπολογία αστέρα. 107

Σχήμα 21: Όδευση δικτύου Δήμου Γρεβενών Σχήμα 22: Οπτική καλωδίωση δικτύου Δήμου Γρεβενών Αντίστοιχα, οι λογικές συνδέσεις (διασύνδεση ενεργού εξοπλισμού) όλων των κόμβων του δικτύου παρουσιάζονται παρακάτω σχήμα. 108

Σχήμα 23: Διάγραμμα τοπολογίας δικτύου Δήμου Γρεβενών 109

Μητροπολιτικό Δίκτυο Οπτικών Ινών Δήμου Καστοριάς Το Μητροπολιτικό Δίκτυο Οπτικών Ινών του Δήμου Καστοριάς έχει προϋπολογισμό 548.066 Ευρώ και μήκος 7,64 Χλμ. Ο συνολικός αριθμός των διασυνδεόμενων σημείων με οπτική ίνα είναι 25, ενώ 7 ακόμα φορείς συνδέονται στο δίκτυο με ασύρματες ζεύξεις. Όδευση Δικτύου Η δικτυακή υποδομή αποτελείται από ένα φυσικό δακτύλιο που περικλείει το κέντρο της Καστοριάς και από δύο κύριες «ουρές», τη βόρεια η οποία καταλήγει στο σχολικό συγκρότημα Χλόης και τη νότια η οποία καταλήγει στο ΣΕΙ Καστοριάς. 110

Σχήμα 24: Όδευση δικτύου Δήμου Καστοριάς Τοπολογία Δικτύου Στο δίκτυο χρησιμοποιούνται πέντε κόμβοι (1 Διανομής και 4 Πρόσβασης), η φυσική υποδομή των οποίων βρίσκεται σε τέσσερα σημεία: το πρώτο εντός του Δημαρχείου Καστοριάς, στο οποίο συστεγάζονται δύο κόμβοι (Δ1 και A1) το δεύτερο στην πλατεία Ομονοίας (Κόμβος Α2) το τρίτο στο Περιβαλλοντικό Πάρκο Δήμου Καστοριάς (Κόμβος A3) και το τέταρτο στην Περιοχή Χλόη (Κόμβος Α4). Όσον αφορά τις φυσικές συνδέσεις (καλωδίωση), το δίκτυο χωρίζεται σε: 111

Δίκτυο Πρόσβασης. Διασύνδεει τους κόμβους πρόσβασης A1, A2, A3 και τον κόμβο διανομής Δ1 σε τοπολογία δακτυλίου, καθώς και τον τελευταίο με τον κόμβο πρόσβασης Α4 σε τοπολογία αστέρα. Έτσι, ο κόμβος Α1 συνδέεται με τους κόμβους Δ1 και Α2, ο κόμβος Α2 με τους κόμβους Α1 και Α3, ο κόμβος Α3 με τους κόμβους Α2 και Δ1, και ο κόμβος Α4 με τον κόμβο Δ1. Δίκτυο Συγκέντρωσης. Συνδέει τους χρήστες με τον αντίστοιχο κόμβο πρόσβασης σε τοπολογία αστέρα. Σχήμα 25: Οπτική καλωδίωση δικτύου Δήμου Καστοριάς Αντίστοιχα, οι λογικές συνδέσεις (διασύνδεση ενεργού εξοπλισμού) όλων των κόμβων του δικτύου παρουσιάζονται στο παρακάτω σχήμα: 112

Σχήμα 26: Διάγραμμα τοπολογίας δικτύου Δήμου Καστοριάς 113

Μητροπολιτικό Δίκτυο Οπτικών Ινών Δήμου Πτολεμαιδας Το Μητροπολιτικό Δίκτυο Οπτικών Ινών του Δήμου Πτολεμαΐδας έχει προϋπολογισμό 820.600 Ευρώ και μήκος 14,23 Χλμ. Ο συνολικός αριθμός των διασυνδεόμενων σημείων με οπτική ίνα είναι 43, ενώ 8 ακόμα φορείς συνδέονται στο δίκτυο με ασύρματες ζεύξεις. Σχήμα 27: Όδευση δικτύου Δήμου Πτολεμαϊδας Τοπολογία Δικτύου Στο δίκτυο χρησιμοποιούνται εννέα κόμβοι (1 Κεντρικός, 3 Διανομής και 5 Πρόσβασης) η φυσική υποδομή των οποίων βρίσκεται σε πέντε σημεία: το πρώτο εντός του Δημαρχείου Πτολεμαΐδας, στο οποίο συστεγάζονται τρεις 114

κόμβοι (C, Δ1 και A1); το δεύτερο στη συμβολή των οδών Παρμενίονως και Προκοπίδη (κόμβος Α2); το τρίτο στη συμβολή των οδών Γράμου και Μ. Ασίας (κόμβοι Δ2 και Α3) ; το τέταρτο στη συμβολή των οδών Πόντου και Δημοκρατίας (κόμβοι Δ3 και A4); και το πέμπτο στη συμβολή των οδών 25ης Μαρτίου και Καθ. Κεφαλίδη (κόμβος Α5). Όσον αφορά τις φυσικές συνδέσεις (καλωδίωση), το δίκτυο χωρίζεται σε: Δίκτυο διανομής. Διασύνδεει τους κόμβους διανομής Δ1, Δ2 και Δ3 σε τοπολογία δακτυλίου, καθώς και τον κεντρικό κόμβο C με τον συστεγαζόμενο Δ1. Δίκτυο Πρόσβασης. Διασύνδεει κάθε κόμβο πρόσβασης με δύο παραπλήσιους κόμβους διανομής πλην των περιπτώσεων συστέγασης του κόμβου διανομής με τον κόμβο πρόσβασης, όπου υλοποιείται μονή ζεύξη. Έτσι, ο κόμβος Α2 συνδέεται με τους κόμβους Δ1 και Δ2, ο κόμβος Α5 και τους κόμβους Δ1 και Δ3, ο κόμβος Α1 με τον κόμβο Δ1, ο κόμβος Α3 με τον κόμβο Δ2, και ο κόμβος Α4 με τον κόμβο Δ3. Δίκτυο Συγκέντρωσης. Συνδέει τους χρήστες με τον αντίστοιχο κόμβο πρόσβασης σε τοπολογία αστέρα. 115

Σχήμα 28: 2 Οπτική καλωδίωση δικτύου Δήμου Πτολεμαΐδας Αντίστοιχα, οι λογικές συνδέσεις (διασύνδεση ενεργού εξοπλισμού) όλων των κόμβων του δικτύου παρουσιάζονται στο παρακάτω σχήμα. 116

Σχήμα 29: 2 Διάγραμμα τοπολογίας δικτύου Δήμου Πτολεμαΐδας 117

12 Παράρτημα 3: Διεθνής εμπειρία μητροπολιτικών δικτύων οπτικών ινών Διεθνής Εμπειρία Μητροπολιτικών Δικτύων Οπτικών Ινών. Ο αριθμός των χωρών παγκοσμίως με εγκατεστημένα δίκτυα οπτικών ινών μέχρι τον τελικό χρήστη (FTTH) ή το κτίριο (FTTB) αυξάνεται διαρκώς χρόνο με το χρόνο. Σύμφωνα με στοιχεία του FTTH Council Europe19, σε 14 ανέρχονται στο τέλος του 2007 οι χώρες στις οποίες πάνω από το 1% των κατοικιών είναι συνδεδεμένες με οπτική ίνα. Σχήμα 30: Οικονομίες με τη μεγαλύτερη διείσδυση Fiber-to-the-Home / Buliding+LAN στο τέλος του 2007 Πηγή: Fiber-to-the-Home Council Διακρίνονται οι ασιατικές οικονομίες, όπου σε χώρες όπως η Νότια Κορέα, το Χονγκ Κονγκ και η Ιαπωνία, ο βαθμός διείσδυσης ανέρχεται σε 31,4%, 23.4% και 118

21.3% αντίστοιχα. Πρώτη ευρωπαϊκή χώρα με μεγάλη διαφορά στην τέταρτη θέση είναι η Σουηδία, όπου 7,1% των κατοικιών είναι συνδεδεμένο με οπτική ίνα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ είναι 2,3%. Σύμφωνα με έρευνα της IDATE για το FTTH Council Europe, στην Ευρώπη οι συνδρομητές FTTH/Β ξεπέρασαν το ορόσημο του 1.000.000 στο τέλος του 2007, ενώ σε περίπου 4.900.000 ανέρχεται ο αριθμός των κτιρίων που έχουν τη δυνατότητα σύνδεσης με οπτική ίνα. Οι αριθμοί αυτοί παρουσιάζουν αύξηση 23% και 79% αντίστοιχα σε σχέση με τα μέσα του 2006. Παρ' όλα αυτά, οι πλειοψηφία των συνδρομητών (86%) εξακολουθεί να συγκεντρώνεται σε 5 χώρες (Σουηδία, Ιταλία, Νορβηγία, Ολλανδία και Δανία). Σχήμα 31: Εξέλιξη συνδρομητών FTTH/B στην Ευρώπη Πηγή: IDATE 119

Σχήμα 32: Εξέλιξη δυνατότητας συνδέσεων FTTH/B στην Ευρώπη Πηγή: IDATE Στην συνέχεια αναλύονται κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις ανάπτυξης μητροπολιτικών δικτύων οπτικών ινών σε διάφορες χώρες παγκοσμίως, δίνοντας έμφαση στα επιχειρηματικά μοντέλα που σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν. Η επιλογή του κατάλληλου επιχειρηματικού μοντέλου είναι μια σύνθετη υπόθεση, και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της εκάστοτε περίπτωσης που εξετάζεται. Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ) EPlus Broadband Το EPlus Broadband αποτελεί το μεγαλύτερο δημοτικό FTTH δίκτυο των ΗΠΑ με πάνω από 10.000 συνδεδεμένους χρήστες. Λειτουργεί στην πόλη Jackson της πολιτείας Tennessee, με πληθυσμό 62.000 κατοίκων. Κατασκευάζεται και διαχειρίζεται από την Jackson Energy Authority (JEA), μια δημοτική επιχείρηση κοινής ωφέλειας, η οποία παρέχει ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο, ύδρευση, αποχέτευση και τηλεπικοινωνίες. 120

Η κατασκευή του δικτύου ξεκίνησε στις αρχές του 2004 με βάση την τεχνολογία GPON (Gigabit Passive Optical Network) και προϋπολογισμό 19,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Χρηματοδοτήθηκε με την έκδοση ειδικών ομολόγων (revenue bonds) της JEA, όπου η αποπληρωμή γίνεται μέσω των εσόδων της επιχείρησης από τους νέους τηλεπικοινωνιακούς πελάτες. Το μοντέλο λειτουργίας του δικτύου είναι κλειστό με την JEA να παρέχει τις σχετικές υπηρεσίες προς τους τελικούς χρήστες (ιδιώτες και επιχειρήσεις). Αυτές περιλαμβάνουν τηλεόραση (πάνω από 200 κανάλια), πρόσβαση στο Internet (από 512 Kbps μέχρι 100 Mbps) και τηλεφωνία. UTOPIA Community MetroNet Το UTOPIA Community MetroNet θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα οπτικών ινών ανοιχτής πρόσβασης στον κόσμο. Αναπτύσσεται από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Utah Telecommunication Open Infrastructure Agency (UTOPIA), ο οποίος αποτελεί κοινοπραξία 14 δήμων της πολιτείας Utah (Brigham City, Cedar City, Cedar Hills, Centerville, Layton, Lindon, Midvale, Murray, Orem, Payson, Perry, Riverton, Tremonton και West Valley City). Με την ολοκλήρωση του φιλοδοξεί να καλύπτει περίπου 422 χιλιάδες κατοίκους (134 χιλιάδες νοικοκυριά και 17 χιλιάδες επιχειρήσεις). Παράλληλα στόχος της συνεργασίας αυτής αποτελεί: Η μείωση του συνολικού κόστους εγκατάστασης ανά χρήστη με το διαμοιρασμό (μεταξύ όλων των πόλεων) των σχετικών εξόδων. 121

Η εξισορρόπηση των εσόδων ανά συνδρομητή για τις μικρότερες και λιγότερο επικερδείς πόλεις από τη διαμοίραση των εσόδων με τις μεγαλύτερες και περισσότερο επικερδείς πόλεις. Αυτό σημαίνει ότι το συνολικό μέγεθος του δικτύου μπορεί να επεκταθεί με τη συμπερίληψη πόλεων που σε διαφορετική περίπτωση δε θα είχαν πρόσβαση στις τεχνολογικές εξελίξεις. Σχήμα 33: Αρχιτεκτονική UTOPIA Η κατασκευή του δικτύου ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2004 με βάση την τεχνολογία Active Ethernet (μια αποκλειστική και διαχειρίσιμη σύνδεση σε κάθε χρήστη) και συνολικό προϋπολογισμό 85 εκατομμυρίων δολαρίων. Η χρηματοδότηση αυτή εξασφαλίστηκε με την έκδοση ομολόγων (revenue bonds) από τον UTOPIA υπό την εγγύηση 11 από τους συμμετέχοντες δήμους. Η αποπληρωμή γίνεται μέσω των εσόδων από τους συνδεόμενους χρήστες. Η όδευση του δικτύου ακολουθεί τόσο υπόγεια, όσο και εναέρια διαδρομή με στόχο τη μείωση του κόστους. 122

Η διαχείριση του UTOPIA Community MetroNet έχει ανατεθεί στην εταιρεία DynamicCity Inc., ενώ το επιχειρηματικό μοντέλο λειτουργίας του χαρακτηρίζεται από ανοιχτή πρόσβαση σε πολλαπλούς παρόχους (Open Service Provider Network), οι οποίοι και παρέχουν υπηρεσίες στους τελικούς χρήστες. Η προσέγγιση αυτή ελαχιστοποιεί για τον UTOPIA τα λειτουργικά έξοδα του δικτύου και επιτρέπει τη δημιουργία ικανών εσόδων για την αποπληρωμή της υποδομής. Παράλληλα, ο ανταγωνισμός μεταξύ των παρόχων διατηρεί τις τιμές των υπηρεσιών σε χαμηλά επίπεδα, μεγαλώνει την πιθανότητα αύξησης του ρυθμού διείσδυσης του δικτύου και βελτιώνει τα συνολικά έσοδα. Σχήμα 34: Επιχειρηματικό μοντέλο Open Service Provider Network (OSPN) Συνολικά, 4 πάροχοι υπηρεσιών προσφέρουν μέσω του δικτύου οπτικών ινών προηγμένες υπηρεσίες τηλεφωνίας, γρήγορου Internet και τηλεόρασης σε περισσότερους από 5 χιλιάδες χρήστες. 123

Ισπανία Δίκτυο Asturcon Το Asturcon (Red Astur de Comunicaciones Opticas Neutras) είναι ένα δίκτυο οπτικών ινών που κατασκευάζεται από την κυβέρνηση του Πριγκιπάτου της Αστούριας, στη βόρεια Ισπανία, με σκοπό να δώσει στους κατοίκους μικρών πόλεων πρόσβαση σε ευρυζωνικές υπηρεσίες με πραγματικά γρήγορες ταχύτητες. Η εταιρεία GIT, η οποία ανήκει κατά 100% στην τοπική κυβέρνηση του Πριγκιπάτου, ξεκίνησε να κατασκευάζει το δίκτυο τον Ιανουάριο του 2007, με βάση την τεχνολογία GPON (Gigabit Passive Optical Network). Αυτή τη στιγμή το Asturcon είναι διαθέσιμο σε 15 κωμοπόλεις της περιοχής (περίπου 28.000 σπίτια), ενώ σύντομα αναμένεται να καλύπτει συνολικά 21. Το δίκτυο είναι ουδέτερο στην λειτουργία του με την GIT να χρεώνει για την συντήρηση και χρήση αυτού τους διάφορους παρόχους, οι οποίοι και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους τελικούς χρήστες. Αυτές περιλαμβάνουν τηλεόραση, πρόσβαση στο Internet (μέχρι 100 Mbps) και τηλεφωνία. Η GIT προσφέρει στους παρόχους δυο διεπαφές του 1 Gbps και 10 Gbps για 512 και 5.120 συνδρομητές αντίστοιχα. 124

Η τοπική κυβέρνηση της Αστούριας προτίθεται να επεκτείνει το δίκτυο Asturcon σε κάθε οικισμό με περισσότερους από χίλιους κατοίκους. Μέχρι στιγμής έχει επενδύσει για την ανάπτυξή του περίπου 21 εκατομμύρια ευρώ. Ολλανδία Citynet Amsterdam Το Citynet αποτελεί το δίκτυο οπτικών ινών της πόλης του Άμστερνταμ, η κατασκευή του οποίου άρχισε το 2006 και αναμένεται σε πρώτη φάση να καλύψει 40.000 συνδέσεις. Ιδιοκτήτης του δικτύου είναι η εταιρεία Glasvezel Amsterdam CV (GNA) στην οποία μέτοχοι είναι 5 εταιρίες ακινήτων, ιδιώτες επενδυτές και ο Δήμος του Άμστερνταμ. Ο προϋπολογισμός της παθητικής υποδομής του δικτύου ανέρχεται σε 30 εκατομμύρια Ευρώ, από τα οποία 18 θα προσφερθούν από τους μετόχους της GNA και 12 θα προκύψουν από δανεισμό. Η αρχική επένδυση του Δήμου του Άμστερνταμ ανέρχεται σε 6 εκατομμύρια Ευρώ. Η τεχνολογία που υιοθετήθηκε είναι η Active Ethernet (μια αποκλειστική και διαχειρίσιμη σύνδεση σε κάθε χρήστη), ενώ η οργάνωση του συνολικού δικτύου ακολουθεί μια ανοιχτή δομή τριών επιπέδων: 1. Παθητικής υποδομής 2. Ενεργού εξοπλισμού και διαχείρισης 3. Υπηρεσιών 125

Σχήμα 35: Μοντέλο λειτουργίας Citynet Στο πρώτο επίπεδο, η GNA κατασκευάζει / συντηρεί την υποδομή των οπτικών ινών και μισθώνει την χρήση της στον διαχειριστή του δικτύου, εταιρεία BBned. Στο δεύτερο επίπεδο, η BBned, θυγατρική της Telecom Italia, επενδύει στον ενεργό εξοπλισμό, διαχειρίζεται το δίκτυο και παρέχει ισότιμη πρόσβαση σε παρόχους υπηρεσιών (open access network). Στο τρίτο επίπεδο οι πάροχοι (4 συνολικά μέχρι στιγμής) προσφέρουν υπηρεσίες φωνής, δεδομένων και τηλεόρασης στους τελικούς χρήστες. OnsNet Nuenen Η Nuenen είναι μια μικρή πόλη 23.000 κατοίκων στη νότια Ολλανδία. Το δίκτυο οπτικών ινών OnsNet εξυπηρετεί περισσότερους από 7.500 χρήστες, έχοντας πετύχει μια εντυπωσιακή διείσδυση που αγγίζει σήμερα το 80%. Βασίζεται στην τεχνολογία Active Ethernet και αναπτύσσεται / διαχειρίζεται από την εταιρεία 126

Netwerk Exploitatie Maatschappij Nuenen BV (NEM), μέτοχοι της οποίας είναι η επενδυτική εταιρεία Reggefiber, η εταιρεία ακινήτων Helpt Elkander και η κοινοπραξία OnsNet. Μέλη της τελευταίας αποτελούν όλοι οι χρήστες του δικτύου, υιοθετώντας με αυτόν τον τρόπο ένα συνεταιριστικό μοντέλο (cooperative model) ιδιοκτησίας και διοίκησης. Κάθε μέλος της κοινοπραξίας OnsNet πληρώνει για το δικαίωμα πρόσβασης στο δίκτυο μηνιαία συνδρομή, η οποία ανέρχεται σε 20 Ευρώ και η οποία καταβάλλεται στη NEM για την λειτουργία του δικτύου και την κάλυψη των δανείων κατασκευής. Το αρχικό κόστος κατασκευής του δικτύου ανήλθε σε 2.100 Ευρώ ανά χρήστη, από τα οποία 800 Ευρώ αποτέλεσαν επιδότηση της Ολλανδικής κυβέρνησης και τα υπόλοιπα καλύφθηκαν από δανεισμό. Μέσω του δικτύου οπτικών ινών, η κοινοπραξία OnsNet προσφέρει στα μέλη της πακέτα υπηρεσιών γρήγορου Internet (100 Mbps) / email, τηλεφωνίας, τηλεόρασης / ραδιόφωνου, e-learning, καθώς και Video-on-Demand. Γερμανία CitynetCologne Το CitynetCologne αποτελεί το δημοτικό δίκτυο οπτικών ινών της πόλης της Κολωνίας, η ανάπτυξη του οποίου άρχισε το 2006 με στόχο την κάλυψη πάνω από 100.000 κτιρίων. Ιδιοκτήτης του δικτύου είναι η εταιρεία τηλεπικοινωνιών NetCologne AG, η οποία ανήκει κατά 100% στον Δήμο της Κολωνίας. Ο 127

συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 125 εκατομμύρια Ευρώ για διάστημα 5 χρόνων. Η πιλοτική εφαρμογή του δικτύου περιελάμβανε την κάλυψη 1.000 κτιρίων, ενώ ο στόχος για το 2008 είναι ο αριθμός αυτός να ανέρθει σε 19.000. Σχήμα 36: Κάλυψη δικτύου CitynetCologne Το δίκτυο βασίζεται στην τεχνολογία Active Ethernet, ενώ το μοντέλο λειτουργίας του είναι κλειστό, με την NetCologne να παρέχει τις σχετικές υπηρεσίες προς τους τελικούς χρήστες (ιδιώτες και επιχειρήσεις). Αυτές περιλαμβάνουν τηλεφωνία και πρόσβαση στο Internet (10 Mbps, 50 Mbps και 100 Mbps). Σουηδία Δίκτυο Stokab 128

Το Stokab είναι ένα δίκτυο οπτικών ινών το οποίο αναπτύσσεται στην ευρύτερη περιοχή της Στοκχόλμης. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1994 από την ομώνυμη εταιρεία η οποία ανήκει στον όμιλο εταιριών Stockholms Stadshus AB, ο οποίος με τη σειρά του ανήκει εξολοκλήρου στον Δήμο της Στοκχόλμης. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της αναφορικά με την εγκατάσταση δικτύων, η εταιρεία Stokab, προχώρησε στη σταδιακή δημιουργία του δικτύου οπτικών ινών, ξεκινώντας από τις εμπορικές περιοχές του κέντρου της Στοκχόλμης. Στη συνέχεια, επέκτεινε το δίκτυο προς τις μεγάλες βιομηχανικές περιοχές και άλλους περιφερειακούς δήμους. Έκτοτε, το δίκτυο έχει επεκταθεί προς τα δημοτικά διαμερίσματα της Στοκχόλμης και άλλες πυκνοκατοικημένες -εμπορικές περιοχές της ευρύτερης πόλης. Σήμερα, ακόμη και τα νησιά του αρχιπελάγους της Στοκχόλμης έχουν σημεία πρόσβασης προς το δίκτυο Stokab. Σχήμα 37: Κάλυψη δικτύου Stokab και προσφερόμενες συνδέσεις 129

Το δίκτυο οπτικών ινών αποτελείται μόνο από παθητικό εξοπλισμό (Dark Fibre Network), ο οποίος μισθώνεται ισότιμα και με κοστοστρεφή τρόπο στους πελάτες χρήστες που ζητούν πρόσβαση σε αυτόν. Ως πάροχος ενός ουδέτερου δικτύου τόσο σε επίπεδο διαχείρισης (operator-neutral), όσο και υπηρεσιών (servicesneutral), η εταιρεία Stokab παρέχει μια βασική πλατφόρμα μέσω της οποίας μπορούν να παρασχεθούν πληθώρα τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών με αποδοτικό και ανταγωνιστικό τρόπο. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες επιτρέπουν στους πελάτες να δημιουργήσουν το δικό τους δίκτυο, έχοντας μάλιστα τη δυνατότητα να επιλέξουν και την τοπολογία του, εάν δηλαδή επιθυμούν δίκτυο αστέρα, δακτυλίου κτλ. Απώτερος στόχος είναι η αύξηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων στην περιοχή της Στοκχόλμης, καθώς και η εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών στην πόλη. Παράλληλα, η εταιρεία Stokab αναπτύσσει, διαχειρίζεται και λειτουργεί το εσωτερικό δίκτυο τηλεπικοινωνιών του Δήμου της Στοκχόλμης, το οποίο ονομάζεται S:t Erik Kom. Το δίκτυο αυτό χρησιμοποιείται για την διασύνδεση και την παροχή υπηρεσιών στα δημοτικά γραφεία, στις δημοτικές επιχειρήσεις, καθώς και σε περίπου 180 σχολεία. Malarenergi Stadsnat Το δίκτυο οπτικών ινών της Σουηδικής πόλης Vasteras (100 Χμ δυτικά της Στοκχόλμης) αποτελεί αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο μητροπολιτικό δίκτυο 130

ανοιχτής πρόσβασης (open access network) στον κόσμο. Άρχισε να κατασκευάζεται το 2000 και διαχειρίζεται από την εταιρεία Malarenergi Stadsnat AB, 100% θυγατρική της δημοτικής επιχείρησης κοινής ωφέλειας MalarEnergi ΑΒ, η οποία παρέχει ηλεκτρισμό, ύδρευση και θέρμανση. Σχήμα 38: Κάλυψη δικτύου Malarenergi Stadsnat Το δίκτυο βασίζεται στην τεχνολογία Active Ethernet και καλύπτει το σύνολο της πόλης (130.000 κάτοικοι). Εξυπηρετεί πάνω από 30.000 νοικοκυριά και 2.000 επιχειρήσεις (50% διείσδυση), όλα τα δημοτικά κτίρια και όλα τα κέντρα υγείας της περιοχής. 131

Σχήμα 39: Μοντέλο λειτουργίας δικτύου Malarenergi Stadsnat Η λειτουργία του δικτύου υιοθετεί το μοντέλο της ανοιχτής πρόσβασης (open access network), επιτρέποντας τη χρήση του από πολλούς παρόχους υπηρεσιών και προσφέροντας ελευθερία επιλογών στους τελικούς χρήστες, αύξηση του ανταγωνισμού και καταμερισμό του κόστους των υποδομών. Συγκεκριμένα: Οι πάροχοι υπηρεσιών μοιράζονται τις εισπράξεις με τον ιδιοκτήτη και διαχειριστή του δικτύου Malarenergi Stadsnat (revenue sharing). Οι ιδιοκτήτες των κτιριακών συγκροτημάτων, σπιτιών κ.λπ. πληρώνουν τέλος σύνδεσης στο δίκτυο στην Malarenergi Stadsnat. Οι τελικοί χρήστες συνδέονται στο τοπικό δίκτυο (LAN) του κτιρίου τους (πολυκατοικία, μονοκατοικία, κ.λπ.). 132

Οι τελικοί χρήστες (ιδιώτες και επιχειρήσεις) αγοράζουν υπηρεσίες από τους διαθέσιμους παρόχους υπηρεσιών. Η ανοιχτή πρόσβαση του δικτύου επιτρέπει την προσφορά 93 διαφορετικών υπηρεσιών (πρόσβαση στο Internet μέχρι 100 Mbps, τηλεφωνία, τηλεόραση, Games-on-Demand, e-learning κ.λπ.) μέσω περισσότερων από 30 παρόχων υπηρεσιών. Φιλανδία Δίκτυο Kuuskaista Το Kuuskaista είναι ένα δίκτυο οπτικών ινών στην περιοχή Kuusiokunnat της Φιλανδίας, 330 Χμ. βόρεια του Ελσίνκι. Καλύπτει συνολικά 6 δήμους: Kuortane, Alavus, Toysa, Ahtari, Lehtimäki και Soini. 133