«Η επίδραση του ανθρώπου σε αστικά ποτάμια οικοσυστήματα» Θωμάς Σαββίδης Καθηγητής Τομέας Βοτανικής Τμήμα Βιολογίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης sawidis@bio.auth.gr
Οι μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου είναι χτισμένες σε ποταμούς! Λονδίνο / Τάμεσης Παρίσι / Σηκουάνας Βερολίνο / Spree Ρώμη / Τίβερης Βαγδάτη / Τίγρης Κάιρο / Νείλος Μπουένος Άιρες / Rio De La Plata
Οι πρωτεύουσες του Δούναβη: Βελιγράδι Σερβία Μπρατισλάβα Σλοβακία Βουδαπέστη Ουγγαρία Βιέννη Αυστρία
Λάρισα - Πηνειός
Γρεβενά - Γρεβενίτης
ΠΟΤΑΜΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Μεταφέρουν οριζόντια, σταθερά και αποκλειστικά προς μία κατεύθυνση, ποσότητες υδάτων και διαλυμένων ουσιών, φυσικής ή ανθρωπογενούς προέλευσης. Η μετακινούμενη μάζα υπόκειται σε διαρκείς χημικές, βιολογικές και φυσικές αλλαγές.
Ρύπανση των ποταμών Βιομηχανικά απόβλητα Αστικά λύματα Γεωργικές καλλιέργειες (λιπάσματα, φυτοφάρμακα).
3 /s m 3 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Ετήσια διακύμανση παροχής ύδατος 1. Φωτάδα, 3. Λάρισα, 6. Πυργετός Station 6 Station 3 Station 1 J M M J S N
ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 1. Θερμοκρασία 2. Ενεργός Οξύτητα (ph) 3. Διαλυμένο οξυγόνο (D.O.) 4. Χημικώς απαιτούμενο Οξυγόνο (COD) 5. Σκληρότητα και αγωγιμότητα 6. Θρεπτικά άλατα
Θερμική ρύπανση
Θερμική ρύπανση
Θερμική ρύπανση
Εποχιακή διακύμανση θερμοκρασίας (Μ.Ο. όλων των σταθμών) 35 30 water air 25 Θερμοκρασία o C 20 15 10 5 0 J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
Θερμοκρασία ύδατος αέρα (Μ.Ο. 3 ετών) 1. Φωτάδα, 2. Κεραμίδι, 3. Λάρισα, 4. Ζάχαρη, 5. Ιτέα, 6. Πυργετός, 7. Τιταρήσιος, 8. Καλέντζης, 9. Ενιππέας.
Χαμηλή θερμοκρασία ευκολότερη διάλυση οξυγόνου. Καθορίζει τα είδη υδρόβιων οργανισμών στο ποτάμι. Υψηλές θερμοκρασίες - προγεννητική θνησιμότητα ψαριών. Χαμηλές θερμοκρασίες μείωση μεταβολισμού. Για θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 30 C δεν υπάρχει ζωή.
Διαλυμένο οξυγόνο 1. Φωτάδα, 2. Κεραμίδι, 3. Λάρισα, 4. Ζάχαρη, 5. Ιτέα, 6. Πυργετός, 7. Τιταρήσιος, 8. Καλέντζης, 9. Ενιππέας. 12 10 Διαλυμένο οξυγόνο mg/ 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Σταθμοί δειγματοληψίας
Εποχιακή διακύμανση διαλυμένου οξυγόνου 16 14 Διαλυμένο οξυγόνο mg g/l 12 10 8 6 4 2 0 J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
Οξυγόνο από: Ατμοσφαιρικό αέρα Παραπόταμοι Αναταράξεις Υδατοφράγματα Φωτοσύνθεση Έλειψη οξυγόνου (Η2Ο): Εμφάνιση θείου (H2S) - κακοσμία
Αλιάκμων ανατάραξη βλάστηση
COD 1. Φωτάδα, 2. Κεραμίδι, 3. Λάρισα, 4. Ζάχαρη, 5. Ιτέα, 6. Πυργετός, 7. Τιταρήσιος, 8. Καλέντζης, 9. Ενιππέας.
Εποχιακή διακύμανση COD 25 20 C.O.D. mg/l 15 10 5 0 J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
Σκληρότητα 1. Φωτάδα, 2. Κεραμίδι, 3. Λάρισα, 4. Ζάχαρη, 5. Ιτέα, 6. Πυργετός, 7. Τιταρήσιος, 8. Καλέντζης, 9. Ενιππέας.
Εποχιακή διακύμανση σκληρότητας 300 250 200 Σκληρότητα mg/l CaCO 3 150 100 50 0 J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
Αγωγιμότητα 1. Φωτάδα, 2. Κεραμίδι, 3. Λάρισα, 4. Ζάχαρη, 5. Ιτέα, 6. Πυργετός, 7. Τιταρήσιος, 8. Καλέντζης, 9. Ενιππέας.
Εποχιακή διακύμανση αγωγιμότητας 600 500 Αγωγιμότητα μs/ S/cm 400 300 200 100 0 J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
Νιτρικά άλατα 1. Φωτάδα, 2. Κεραμίδι, 3. Λάρισα, 4. Ζάχαρη, 5. Ιτέα, 6. Πυργετός, 7. Τιταρήσιος, 8. Καλέντζης, 9. Ενιππέας.
Εποχιακή διακύμανση νιτρικών 14 12 10 Νιτρικά άλατα mg/l 8 6 4 2 0 J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
Φωσφορικά άλατα 1. Φωτάδα, 2. Κεραμίδι, 3. Λάρισα, 4. Ζάχαρη, 5. Ιτέα, 6. Πυργετός, 7. Τιταρήσιος, 8. Καλέντζης, 9. Ενιππέας.
0,8 Εποχιακή διακύμανση φωσφορικών 0,7 0,6 Φωσφορικά άλατα α mg/l 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
Ευτροφισμός
Ευτροφισμός: Μονοεπικράτηση ανθεκτικών ειδών άνθιση φυτοπλαγκτού Εξαφάνιση της βιοποικιλότητας
ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ (heavy metals) Μεταλλικά στοιχεία με ειδικό βάρος μεγαλύτερο από αυτό του σιδήρου ή της τιμής των 5 g/cm3. Μόλυβδος, ψευδάργυρος, χαλκός, κάδμιο, υδράργυρος, χρώμιο κ.ά.
Καίσιο-137 Πυρηνικές δοκιμές (1960) Chernobyl (1986) Μεγάλη ημιπερίοδο ζωής (30 έτη) Διάλυση - μετακίνηση στο υδάτινο περιβάλλον Υψηλή βιολογική διαθεσιμότητα (κάλιο)
Cs-137 στην Ελλάδα (από MPX-1.2 Project, 1995)
. Cs-137 σε ίζημα και φυτά
Cs-137 σε ίζημα και φυτά
137 Cs concentrations in aquatic plants during the years 1998 and 2010. 1. Fotada, 2. Keramidi, 3. Larissa, 4. Sugar dam, 5. Itea, 6. Pyrgetos, 7. Titarisios, 8. Kalentzis and 9. Enipeas.
Σας ευχαριστώ