ΤΕΥΧΟΣ 4 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 ΤΙΜΗ 4,5 Buenos Aires tango pasιόn 2009 Ski Guide Ναµίµπια Μποτσουάνα Πράγα insight Θεσσαλονίκη Καλάβρυτα Βουδαπέστη + δώρο shopping στο Λονδίνο
2
editorial Το τέλος του ταξιδιωτικού life style Εγώ πάντως, πιστεύω ότι η οικονομική κρίση θα ωφελήσει το ταξίδι. Θα το απελευθερώσει από τον τυφώνα του life style που, τα τελευταία χρόνια, ανέδειξε σε μείζονος αξίας ταξιδιωτικές εμπειρίες τη διαμονή σε luxury ξενοδοχεία και τη 40λεπτη περιποίηση σε πανάκριβα, δήθεν spa. Αυτή κατέληξε να είναι η διεκδίκηση του ταξιδιού. Μια κατασκευασμένη φαντασίωση, μια πρόσκληση να καταναλώσουμε προκάτ εμπειρίες, με υψηλό αντίτιμο. «Πού μείνατε;», «πού φάγατε;»... Ήταν οι πρώτες ερωτήσεις. Όχι «τι είδατε», «τι φάγατε», «τι νιώσατε», «ποιους γνωρίσατε»... Εννοείται ότι δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τα ακριβά ξενοδοχεία και τα συμπαρομαρτούντα. Δεν είναι, όμως, δίκαιο να ορίζεται έτσι το ταξίδι. Το ταξίδι είναι η διεκδίκηση της ελευθερίας να επιλέγεις εσύ την εμπειρία σου. Και πάντα μπορούσες να το πετύχεις, ακόμη και με λίγα χρήματα. Γι αυτό, πιστεύω ότι παρά τις οικονομικές δυσκολίες, τα ταξίδια θα αντέξουν. Πόσοι έχουμε ταξιδέψει στη Σλοβενία; Είναι μία υπέροχη χώρα στην οποία μπορούμε να πάμε ακόμη και με καράβι από την Πάτρα. Ή στη Σλοβακία Η Μπρατισλάβα απέχει μόνο 40 λεπτά με το λεωφορείο από το αεροδρόμιο της Βιέννης, στο οποίο πετάνε απ ευθείας και εταιρείες χαμηλού κόστους. Ή στην Πολωνία Στο Μαυροβούνιο, που είναι ένας γνήσια οικολογικός προορισμός και βρίσκεται δίπλα μας; Δεν χρειάζονται πολλά χρήματα για τα ταξίδια. Ακόμη και στη Βαρκελώνη, τη Μαδρίτη, το Βερολίνο, το Μιλάνο μπορεί κανείς να ταξιδέψει σε τιμές που αντιστοιχούν στα έξοδα ενός σαββατοκύριακου στην Αθήνα. Αυτό που χρειάζεται είναι να ανοίξουμε τον χάρτη της ψυχής μας και να κλείσουμε τα μάτια στο ταξιδιωτικό μάρκετινγκ που κατευθύνει μαζικά τις προτιμήσεις μας, εκεί που πρέπει να «πουλήσει». Ειρήνη Κακουλίδου kakoulidou@travelogue-mag.gr 3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ταξιδεύοντας στον κόσμο 18 εμπειρίες ice hotels 22 spa βουδαπέστη 28 insight πράγα 42 οδηγός ski 58 προορισμός μπουένος άιρες 72 περιπέτεια ναμίμπια - μποτσουάνα - καταρράκτες βικτώρια 3 editorial 10 agenda 14 κόσμος 116 κουζίνες του κόσμου γαλλία 122 βιβλία 128 προσωπικές εμπειρίες παρίσι 28 4
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ταξιδεύοντας στην ελλάδα 88 λεύκωμα χιόνια 94 απόδραση καλάβρυτα 104 τα μυστικά μιας πόλης θεσσαλονίκη 88 Εκδότριες: Ειρήνη Κακουλίδου, Μαρία Ανδρονοπούλου Διευθύντρια: Ειρήνη Κακουλίδου - kakoulidou@travelogue-mag.gr Σύμβουλος Έκδοσης: Μάκης Ανδρονόπουλος - m.andronopoulos@travelogue-mag.gr Creative Art Director: Κατερίνα Κατραμάτου- Τούλιου Art Director: Άννυ Γεωργίου Αρχισυντάκτρια: Ράνια Τζιφοπούλου-Κωνσταντινίδη Συντακτική Ομάδα: Σοφία Αναγνώστου, Αντώνης Δήμας, Kατερίνα Δρόσου, Ερωτόκριτος Καλογερόπουλος, Δήμητρα Κατραμάδου, Νίκος Καψιμαλάκος, Πηνελόπη Ματσούκα, Χριστιάννα Winter Επιμέλεια Κειμένων: Λόλα Σκαλτσά Υπεύθ. Διαφήμισης & Δημ. Σχέσεων: Ελευθερία Τσικογιαννοπούλου - e.tsikogiannopoulou@travelogue-mag.gr Νομικός Σύμβουλος: Κωνσταντίνα Γιαλελή Υπεύθ. Λογιστηρίου: Θοδωρής Μαλτζής Εκτύπωση: Βιβλιοσυνεργατική Υπεύθ. Κυκλοφορίας: Κώστας Κοϊνης Διανομή: Ευρώπη Το TRAVELOGUE κυκλοφορεί στα περίπτερα στην τιμή των 4,5 ευρώ. Συνδρομές: Εντός Ελλάδας: Ετήσια συνδρομή (4 τεύχη) τιμή 16 ευρώ Διετής συνδρομή (8 τεύχη) τιμή 30 ευρώ. Για τις συνδρομές εκτός Ελλάδας η τελική τιμή εξαρτάται από το ύψος των ταχυδρομικών τελών. Υπεύθυνη συνδρομών: Ελευθερία Τσικογιαννοπούλου - e.tsikogiannopoulou@travelogue-mag.gr Το περιοδικό είναι ιδιοκτησία της: CICADA ΕΠΕ Ξενίας 5, Πλατεία Μαβίλη, 115 27 Αθήνα, Τηλ.: 210 7483051-2, Fax: 210 7483056 Website: www.travelogue-mag.gr, E-mail: info@travelogue-mag.gr Kείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται στο περιοδικό για δημοσίευση δεν επιστρέφονται. Απαγορεύεται η με οποινδήποτε τρόπο μετάδοση ή αναδημοσίευση μέρους ή όλου του περιοδικού χωρίς έγγραφη άδεια του εκδότη. Τα κείμενα που δημοσιεύονται δεν αντιπροσωπεύουν υποχρεωτικά απόψεις της ιδιοκτήτριας εταιρείας και του εκδότη ειδικότερα. 6
agenda Νίγηρας ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ & ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Φεστιβάλ παραδοσιακής μουσικής και χορού αλλά και φόρουμ με θέμα τη «σωτηρία του πλανήτη». Η Σεγκού με τη μεγάλη πολιτισμική παράδοση. Μασκοφόροι, ξυλοπόδαροι, ακροβάτες και χορευτές, αλλά και πολύ δημοφιλή μουσικά γκρουπάκια τής περιοχής, θα παίξουν και θα τραγουδήσουν πάνω στο ποτάμι, για να καλωσορίσουν τον καινούργιο χρόνο και να ζητήσουν από τους δικούς τους παγανιστικούς θεούς να φέρουν καλή σοδειά, υγεία και καλή τύχη. Στο πλαίσιο του φεστιβάλ θα γίνει έκθεση με θέμα τον έρωτα, ατελιέ χειροτεχνίας, παζάρι χειροτεχνημάτων και φόρουμ με θέμα «Ο τόπος μου και η παγκοσμιοποίηση». Από 29/1/2009-1/2/299 Μάλαγα Σ ΚΥΛΟΣ ΜΕ ΕΥΛΟΓΙΑ ΘΕΟΥ Κάθε χρόνο του Αγίου Αντωνίου, στην πολύ trendy γειτονιά Chueca και συγκεκριμένα στο στενό δρομάκι Hartalezza, οι πιστοί και συνάμα ζωόφιλοι, κατά δεκάδες, κάνουν ουρά με τα κατοικίδιά τους ανά χείρας. Χαμογελαστοί σιγοκουβεντιάζουν και περιμένουν τη σειρά τους να διαβούν το κατώφλι τής εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου, για να πάρουν τα ζωάκια τους την ευλογία για μια καλή χρονιά. 17/1 στη Μάλαγα Ισπανία Σίδνεϊ Δ ΕΙ ΝΟΣΑΥΡΟΙ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ Μεγάλη έκθεση με θέμα την ιστορία των δεινοσαύρων. 650τ.μ. αφιερωμένα στους δεινόσαυρους. Από τον πασίγνωστο Τιρανόσαυρους Ρεξ, μέχρι τον ηλικίας 228 εκατομμυρίων ετών Eoraptor, τον πτηνοειδή Barbiraptor και τον σαυροπόδαρο, φυτοφάγο, γυμνολαίμη, μήκους 22 μέτρων που ψάχνει ένα τεράστιο κλαδί για να σκαρφαλώσει με τα πλαϊνά πόδια του, Jobaria, όλοι ξαναζωντανεύουν με τη βοήθεια της τεχνολογίας και εκτίθενται στο αυστραλιανό μουσείο. Κι εμείς, οι φαν του είδους που εξαφανίστηκε μαζικά πριν από περίπου 60 εκατομμύρια χρόνια, μαθαίνουμε πώς ζούσαν, πώς γεννούσαν και πώς έτρεφαν τα παιδιά τους, πώς κυνηγούσαν το θήραμά τους και πώς το αιχμαλώτιζαν... Σούπερ ενδιαφέρουσα έκθεση για μικρούς και για μεγάλους. Australian Museum, 6, Colledge Str, Sydney (Hyde Park) 5/3/2008-15/3/2009 8
agenda Λονδίνο Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ Μια συγκλονιστική έκθεση αφιερωμένη στη μακρά ιστορία τής βυζαντινής Τέχνης. Η έκθεση «Βυζάντιο 330-1453» μέσω της Τέχνης εξερευνά τις ρίζες του Βυζαντίου: Την ανατολή της Κωνσταντινούπολης, την απειλή των εικονοκλαστών αυτοκρατόρων, την μεταεικονοκλαστική αναβίωση, το κρεσέντο του Μεσαίωνα και τις στενές σχέσεις μεταξύ βυζαντινής και πρώιμης αναγεννησιακής Τέχνης, στην Ιταλία του 13ου και 14ου αιώνα. Κι ακόμα, χειρόγραφα, μωσαϊκά, μεταλλικές κατασκευές αποδεικνύουν τη δεξιοτεχνία των καλλιτεχνών της μεγάλης αυτής αυτοκρατορίας, μέχρι την πτώση της Πόλης το 1453. Σπόνσορες: Ίδρυμα Κωστόπουλος, Ίδρυμα Λεβέντη και Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Mε τη συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη. Royal Academy of Arts, Burlington House, Piccadilly, London W1 J OBD. Υπόγειος: Piccadilly Ώρες λειτουργίας: 10.00-18.00. Παρασκευές (εκτός 26/12.08): 10.00-22.00. 24&25/12/08 κλειστά. Μασσαλία VAN GOGH & MONTICELLI Δύο καλλιτέχνες που με το πινέλο τους ύμνησαν το φυσικό κάλλος, αν και πολλές φορές κατάφεραν να το ξεπεράσουν στα έργα τους. Η δουλειά του Monticelli υπήρξε μια από τις πρώτες καλλιτεχνικές ανακαλύψεις που έκανε ο Van Gogh όταν έφτασε στο Παρίσι. Αυτοί οι πίνακες, μάλιστα, ήταν ο λόγος για τον οποίο ο νεαρός τότε ζωγράφος έφυγε για τη γαλλική επαρχία, για να ανακαλύψει το φως του Νότου, το οποίο είχε αιχμαλωτίσει ο Μαρσεγιέζος Monticelli στο πλούσιο κίτρινο του θειαφιού που χρησιμοποιεί στους πίνακές του. Η έκθεση προβάλλει τα αγαπημένα θέματά τους, με στόχο να δείξει τα σημεία σύγκλισης τους. Παλιό Φιλανθρωπικό Κέντρο της Μασσαλίας (µέχρι 11/1/2009). Νέα Υόρκη Μ ΙΡΟ: ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ & ΑΝΤΙΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Στη δεκαετία 1927-1937, που ο Χουάν Μιρό ήθελε να... σκοτώσει την ζωγραφική, είναι αφιερωμένη η έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Νέα Υόρκη. Για πρώτη φορά «αναγνωρίζονται» και «ταυτοπιούνται» οι σκληρές πρακτικές και στρατηγικές που χρησιμοποίησε ο Μιρό, για να... επιτεθεί στη ζωγραφική. Εκ προθέσεως στυλιστική ετερογένεια, προκλητικά χρώματα, κολάζ, χρήση διαφορετικών υλικών και γκροτέσκα χαρακτηριστικά αποτυπώνονται πάνω στον καμβά του και δημιουργούν δώδεκα ομάδες έργων, πρωτόγονων θα λεγε κανείς, κλείνοντας με το παραληρηματικό σε βαθμό ψευδαίσθησης «Νεκρή φύση με παλιό παπούτσι» («Still life with old shoe»). ΜοΜΑ Νέα Υόρκη. 2/11/2008-12/1/2009 10
Λονδίνο ΣΤΗΝ ΝΤΟΥΛΑΠΑ ΤΟΥ ΤΣΑΡΟΥ Όποιος είπε ότι η λάμψη και η κομψότητα είναι γένους θηλυκού, δεν έτυχε να δει τα κουστούμια των τσάρων. Σαράντα περίτεχνες χρυσοκέντητες αντρικές στολές, στολισμένες με πολύτιμους λίθους, δανεισμένες από το Μουσείο του Κρεμλίνου, αλλά και η στολή καθώς και τα εσώρουχα που φορούσε ο Πέτρος ο ΙΙΙ την ημέρα της στέψης του, εκτίθενται, σε όλο τους το μεγαλείο, στο Λονδίνο. Victoria & Albert Museum South Kensington, Cromwell Road, London SW7 2RL Από 10-12-2008-29-3-2009
agenda Λυών Παρίσι Χ ΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΟ ΤΣΙΡΚΟ Οι καλύτεροι τσιρκολάνοι του κόσμου στα πιο ακραία νούμερα. C H A MPIONS LEAGUE ΤΗΣ Μ ΑΓΕΙΡΙΚ ΗΣ Είκοσι τέσσερις χώρες θα ανταγωνισθούν σκληρά, η μία την άλλη, προκειμένου να κερδίσουν τον τίτλο της καλύτερης κουζίνας. Ο τελικός τού, ανά τον κόσμο, περίφημου διαγωνισμού μαγειρικής, θα γίνει τον Ιανουάριο του 2009 στη Λυών, στη Γαλλία. Στον διαγωνισμό συμμετέχει για πρώτη φορά και η Δημοκρατία της Τσεχίας, με σημαντικές φιλοδοξίες, αφού στον ευρωπαϊκό γύρο τερμάτισε όγδοη. Η ατμόσφαιρα, στη διάρκεια του τελικού, μοσχοβολάει και... προκαλεί τους σιελογόνους, ενώ η ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι θεατές στο πλατό, θυμίζει γήπεδο!. Ακροβάτες, ζογκλέρ κλόουν αλλά και άλλοτε άγρια αλλά σήμερα τιθασευμένα ζώα, είναι οι πρωταγωνιστές του Cirque d Hiver. Υπόσχονται νούμερα που θα σας αφήσουν έκθαμβους... Μαεστρία, τεχνική και σώματα λάστιχα για τους λάτρεις του θαυμαστού κόσμου του τσίρκου. Από 15/2/2009. Περισσότερες πληροφορίες στο 0033 47001225. Ιαπωνία Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΑΧΡΟΝΟΥ Η δεύτερη Δευτέρα του Γενάρη στην Ιαπωνία είναι εθνική γιορτή, προς τιμήν όσων συμπληρώνουν τα είκοσι χρόνια τους, μέσα στη χρονιά. Στην Ιαπωνία «συμπληρώνω το εικοστό έτος της ηλικίας μου» σημαίνει: «Ψηφίζω, πίνω, καπνίζω». Η κυβέρνηση καλωσορίζει τους νεοεισερχόμενους στην κοινωνία των ενηλίκων με λόγους και δωράκια. Όσο για τους ίδιους τους νέους; Οι κοπέλες καμαρώνουν μέσα στα ειδικά για την ημέρα αγορασμένα κιμονό τους (που το κόστος τους αγγίζει το κόστος ενός ολοκαίνουργιου αυτοκινήτου) και τα αγόρια, μέσα στα επίσημα κοστούμια τους (σπάνια σε σκουρόχρωμα κιμονό). Μετά τις επισημότητες, το ρίχνουν έξω ανά παρέες και τα πίνουν νομίμως και μέχρι τελικής πτώσεως 12
Παπαευαγγέλου ξενοδοχείο Μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον, με πανοραμική θέα προς την επιβλητική Αστράκα (2436μ.) και τη μοναδικού φυσικού κάλλους χαράδρα τού Βίκου, μπορείτε να απολαύσετε μοναδική φιλοξενία και άριστη εξυπηρέτηση. Τέσσερα κτίρια, χτισμένα σύμφωνα με την παραδοσιακή ζαγορίτικη αρχιτεκτονική και με υλικά 100 ετών, σας προσφέρουν την ευκαιρία απόδρασης από την καθημερινότητα και τέλειας επαφής με τη φύση. Ξενοδοχείο ΠΑΠΑΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Παπαευαγγέλου Γιώργος & Μαρκέλλα Μεγάλο Πάπιγκο, 44 004 Ιωάννινα Τηλ. 26530 41135, Fax 26530 41988, e-mail: info@hotelpapaevangelou.gr www.papaevangelou.gr
κόσμος FLASH Το κλίμα αλλάζει, τα ταξίδια επίσης* Δύο απίστευτα γεγονότα που πρέπει να μας απασχολήσουν Τον Σεπτέμβριο του 2005, ο Έρικ Σμιτ του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια ανακαλύπτει ένα νέο νησί 60 χλμ. από τον Αρκτικό Κύκλο. Η γέννηση του νησιού ήταν αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Πρόσφατα, ο Guardian αποκάλυψε ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των Μαλδίβων, Μοχάμεντ Νασίντ, έχει ως βασική προτεραιότητα στο πρόγραμμά του την εξασφάλιση «νέας χώρας» για τους 300.000 κατοίκους των 1.200 νησίδων της πατρίδας, καθώς φοβάται πως αν δεν σταματήσει η κλιματική αλλαγή, τα νησιά, τις επόμενες δεκαετίες, θα καταβυθιστούν. Ο Νασίντ βρίσκεται ήδη σε γόνιμες συνομιλίες με την Ινδία και τη Σρι Λάνκα, ενώ δεν αποκλείει και την Αυστραλία... 14 Από τον Μάκη Ανδρονόπουλο ΤΡΙΠΛΗ ΚΡΙΣΗ Πόσο γρήγορα θα τρέξουν οι αλλαγές; Σήμερα, ζούμε πλανητικά μια τριπλή κρίση: την κλιματική αλλαγή, την επισιτιστική και την οικονομική. Είναι σαφές ότι δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς το εύρος και το βάθος των αλλαγών που συντελούνται. Τον Δεκέμβριο του 2005 κυκλοφόρησε η ετήσια επιθεώρηση του Economist «The World in 2006», όπου στην τελευταία σελίδα υπήρχε ένα θέμα με τίτλο: «Ο καιρός το 2026». Το άρθρο, διαπίστωνε ότι οι αλλαγές που συντελέστηκαν στο κλίμα, στην περίοδο 1986-2006, ήταν σημαντικές, καθώς και ότι η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται, αφού οι υπολογισμοί ανεβάζουν κατά 1 C τη θερμοκρασία του πλανήτη μέχρι το 2026. Το άρθρο προέβλεπε ότι οι πάγοι της αρκτικής λεκάνης θα εξαφανισθούν μέχρι το καλοκαίρι του 2020. Το 2007 δημοσιεύθηκε η έκθεση του οικονομολόγου Νίκολας Στερν που είχε «παραγγείλει» ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Τόνι Μπλερ και η οποία σκιαγραφούσε τις δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, από την επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής. Η πολιτική κινητοποίηση που πυροδότησε η έκθεση Στερνς, ίσως οδηγήσει το 2009 σε ευρύτερης σημασίας πολιτικές αποφάσεις για τον περιορισμό των δραστηριοτήτων που μολύνουν το περιβάλλον. Πάντως, η τελευταία έκθεση της Γραμματείας του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή διαπιστώνει μηδαμινή πρόοδο των αναπτυγμένων χωρών στη 20% μείωση των ρύπων, οι οποίοι αυξήθηκαν κατά 2,3% στην περίοδο 2000-2006. ΕΥΡΩΠΗ: Ο τριπλός στόχος για το 2020 Σύμφωνα με τη φθινοπωρινή έκθεση (http://reports.eea.europa.au/ eea-report-2008-4/en) της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, η Ευρώπη θα θερμαίνεται με ταχύτερους ρυθμούς από άλλες περιοχές της Γης, με αποτέλεσμα οι νότιες περιοχές να απειλούνται με ερημοποίηση και οι βόρειες με ατέλειωτες βροχοπτώσεις. Ήδη, η θερμοκρασία στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 1 C, έναντι 0,8 παγκοσμίως, σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή. Τα χιόνια στις Άλπεις έχουν μειωθεί κατά 2/3, σε σχέση με το 1850! Η έκθεση προβλέπει άνοδο των υδάτων, γεγονός που αναμένεται να πλήξει 4 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη. Η «ζημιά» υπολογίζεται σε 2 τρισ. ευρώ. μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, εξοικονόμηση, συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Πώς η κλιματική αλλαγή αλλάζει τις διαθέσεις των ταξιδιωτών «Το κλίμα αλλάζει, τα ταξίδια επίσης»* επισημαίνει η El Pais, καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη αλλάζει και τη συμπεριφορά των ταξιδιωτών και των τουριστών. Το θέμα απασχολεί από το 2007 και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού που διοργανώνει, έκτοτε, ετήσιο συνέδριο με θέμα «Τουρισμός και η επίδραση των κλιματικών αλλαγών», που έγινε τον Νοέμβριο στην Αίγυπτο. Οι περισσότεροι προτιμούν να δουν, ιδίοις όμμασι, την κατάρρευση των πάγων στην Ανταρκτική με καράβι ή τις φάλαινες που μεταναστεύουν σε πιο παγωμένες περιοχές. «Οι άνθρωποι θέλουν να επιβεβαιώσουν αυτό που βλέπουν στην τηλεόραση, δηλαδή πόσο γρήγορα συντελείται το λιώσιμο των πάγων», λένε οι τουριστικοί πράκτορες. Οι χώρες του βορρά, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία έχουν αρχίσει να προσαρμόζονται στις καινούργιες τάσεις, δεδομένου ότι οι χειμώνες γίνονται πιο ήπιοι και ευνοούν εκδρομές στους παγετώνες. Ανησυχητική είναι η κατάσταση προς τους μακρινούς προορισμούς, όπως η νοτιοανατολική Ασία, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Καραϊβική σε ό,τι αφορά στη ροή των ταξιδιωτών. Μέσα σε αυτή την προβληματική πραγματικότητα, επισημαίνουν οι παράγοντες του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, αναδύεται ένας νέος τύπος ταξιδιώτη, ο οικολογικός ταξιδιώτης που δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στους οικολογικούς προορισμούς, ενώ ταυτόχρονα σταθμίζει τη συνεισφορά του με τις μετακινήσεις του στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Η τουριστική βιομηχανία πρέπει κι αυτή να σταθεί μπροστά στο γεγονός ότι παράγει το 5% των ρύπων του φαινομένου του θερμοκηπίου. Συνεπώς, επιβάλλεται να πρωτοστατήσει στον περιορισμό των ρύπων και στη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας στα ταξίδια και την κατανάλωση. 5% των ρύπων που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη, παράγει η τουριστική βιομηχανία Βροχερά σαββατοκύριακα Η μόλυνση της ατμόσφαιρας που προκαλούν τα αυτοκίνητα, επηρεάζει σημαντικά τους μέσους όρους της θερμοκρασίας, κατά τις εργάσιμες μέρες της εβδομάδας, και σε ορισμένες περιπτώσεις και την ατμοσφαιρική πίεση, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται συννεφιασμένα και βροχερά σαββατοκύριακα στις μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου. Σ αυτό το συμπέρασμα συγκλίνουν, σύμφωνα με την La Republica ξεχωριστές έρευνες που διεξήγαγαν Ισπανοί, Γερμανοί, Αμερικανοί και Βρετανοί μετεωρολόγοι. Οι Γερμανοί, για παράδειγμα, διαπίστωσαν ότι από το 1991 μέχρι το 2005 σε δώδεκα πόλεις, τα σαββατοκύριακα ήταν πιο βροχερά και κρύα, από ό,τι οι πρώτες μέρες της εβδομάδας. Κακή διάθεση Αναζητήστε ήλιο... Με δεδομένο ότι το κλίμα επηρεάζει τη διάθεση των ανθρώπων, ο Independent συνέστησε, πρόσφατα, στους αναγνώστες του, αν έχουν κακή διάθεση, να αναζητήσουν λίγο ήλιο! Αφορμή στάθηκε μια έρευνα των Archives of General Psychiatry, η οποία διαπίστωσε μεταβολές των ποσοστών μιας πρωτεΐνης (που μεταφέρει τη sérotonine) του οργανισμού, ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Παρατηρήθηκε ότι την άνοιξη και το καλοκαίρι η πρωτεΐνη αυτή αυξάνει. Έτσι εξηγείται, γιατί οι άνθρωποι που ζουν σε ηλιόλουστες χώρες είναι πιο ανοιχτοί και πιο αισιόδοξοι από τους κατοίκους των βορείων χωρών. 15
κόσμος FLASH 5η στον κόσμο είναι η Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες της «ήσσονος προσπάθειας» στην καταπολέμηση των ρύπων! EΛΛΑΔΑ Ένας άστατος χειμώνας στη χώρα της «ήσσονος προσπάθειας» Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ, η Ελλάδα έρχεται 5η στον κόσμο ανάμεσα στις χώρες της «ήσσονος προσπάθειας» για την καταπολέμηση των ρύπων, καθώς τα επίπεδά τους είχαν αυξηθεί κατά 27,3% το 2006, σε σχέση με το 1990! Στην Ελλάδα, την περίοδο 1976-2006 η θερμοκρασία ανέβαινε με ρυθμό 1,2-1,4 C ανά δεκαετία, ενώ έχει καταγραφεί μεταξύ 1982 και 2006 ότι η θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας ανέβαινε 0,03 C. Έτσι, εκτιμάται ότι το 2080 η Ελλάδα θα έχει 60-70 τροπικές νύχτες με πολύ υγρασία και υψηλή θερμοκρασία από 10-20 που είναι τώρα. Προς το παρόν θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν άστατο χειμώνα. Σύμφωνα με τη στατιστική ανάλυση δεδομένων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Στερεάς, της Ανατολικής Θεσσαλίας, της Ανατολικής Πελοποννήσου και της Εύβοιας, των τελευταίων 31 ετών, είναι πιθανόν ο καιρός να έχει την παρακάτω εξέλιξη: η περίοδος Δεκεμβρίου-Φεβρουαρίου αναμένεται θερμότερη από 1,7-2,7 C, ενώ ο Μάρτιος προβλέπεται ψυχρότερος 1,8 C από το 2008. Η γενική αυτή εικόνα περιλαμβάνει και εισβολές ψύχους για 2-3 μέρες. Οι χιονοπτώσεις που θα σημειωθούν στα ορεινά της βόρειας χώρας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Προβλέπονται, επίσης, εκτεταμένες περίοδοι νότιων ανέμων στη νότια ηπειρωτική και νησιωτική χώρα. Σημαντικές βροχοπτώσεις θα σημειωθούν στα κεντρικά και νότια στα μέσα Ιανουαρίου και στο πρώτο μισό του Φεβρουαρίου. Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΛΙΣΤΑ Το 38% των ειδών απειλείται με εξαφάνιση Η Παγκόσμια Οργάνωση για την Προστασία της Φύσης (UICN) ανακοίνωσε, πρόσφατα, την «κόκκινη λίστα των απειλούμενων ειδών», από την οποία προκύπτει ότι από τα 5.486 θηλαστικά που καταγράφονται, παγκοσμίως, τα 1.139 απειλούνται με αφανισμό λόγω της κλιματικής αλλαγής. Από αυτά, τα 188 βρίσκονται υπό άμεση απειλή. Στον γενικό πληθυσμό των 44.838 ζώων, που περιλαμβάνονται στην κόκκινη λίστα της UINC, το 38% κινδυνεύει με εξαφάνιση. Οι ερευνητές θεωρούν, μάλιστα, ότι τα αμφίβια απειλούνται περισσότερο από τα θηλαστικά. Η ίδια έκθεση διαπιστώνει πως 40.000 πιγκουίνοι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από τις πετρελαιοκηλίδες. Κάθε χειμώνα, οι πιγκουίνοι που ζουν στον Πορθμό του Μαγγελάνου ανεβαίνουν προς τον βορρά για να βρουν τροφή. Φέτος, χιλιάδες από αυτά τα συμπαθή ζωάκια αποπροσανατολίστηκαν από τη ζέστη και έφτασαν εξαντλημένα στις ακτές της Βραζιλίας. 16 1.139 θηλαστικά απειλούνται με αφανισμό λόγω της κλιματικής αλλαγής
κοσμος 18 ice hotels 22 βουδαπέστη η γοητευτική πόλη των λουτρών 28 πράγα μια ασπρόμαυρη φωτογραφία γεμάτη χρώματα 42 ski guide courchevel, chamonix, st moritz, kitzbuhel, cortina d ampezzo, bansko 58 μπουένος άιρες στις γειτονιές του πάθους 72 ναμίμπια - μποτσουάνα - καταρράκτες βικτώρια στα μονοπάτια της άγριας φύσης
ice hotels Το πρώτο δηµιουργήθηκε πριν από 15 χρόνια στη Λαπωνία. Σήµερα, τα ice hotels και αυξάνονται και πληθαίνουν, παραµένοντας µία ακραία επιλογή σε έναν κόσµο που αγωνιά, βλέποντας τους πάγους τού πλανήτη να λιώνουν και να χάνονται µέσα από τα χέρια του 18
Eκθαμβωτικά μπλε ποτό σερβιρισμένο άψογα σε ένα ποτήρι πάγου Γούνες και design θαλπωρή στην αγκαλιά των πάγων 19
εμπειρίες ICE HOTELS Μαγική ατμόσφαιρα στην κεντρική είσοδο ice hotel κοντά στην Kiruna στη Λαπωνία Το αλκοόλ «λιώνει» τους πάγους στο ice bar. Υπάρχει τώρα και στην Αθήνα! 20
Παιχνίδια των πάγων με το φως στο εσωτερικό ενός ice hotel
22
βουδαπέστη η γοητευτική πόλη των λουτρών... «Παρίσι της Ανατολής» για τους τουρίστες και «πόλη των λουτρών» για τους µύστες. Η Βουδαπέστη είναι η µοναδική µεγάλη πόλη στον κόσµο, που έχει θεµελιωθεί πάνω σε πηγές ιαµατικών νερών. Μία αδιαµφισβήτητη βασίλισσα των spa, γνωστή για τα λουτρά της από την αρχαιότητα. Κείµενο: Ειρήνη Κακουλίδου Τα φημισμένα λουτρά Gellért 23
spa ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ Εβδομήντα εκατομμύρια λίτρα νερού σε θερμοκρασία από 21 ως 78 Κελσίου αναβλύζουν από τις 118 φυσικές θερμοπηγές της Βουδαπέστης, τροφοδοτώντας ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα spa στον κόσμο. Τα περίφημα θερμά λουτρά της Βουδαπέστης, στεγασμένα, αλλά και υπαίθρια, μεικτά αλλά και μόνο αντρικά ή γυναικεία, είναι ταυτισμένα με την ιστορία της πόλης. Τα πιο γνωστά λουτρά στεγάζονται στο θρυλικό ξενοδοχείο Gellert, με το έξοχο στυλ της «Απόσχισης», μία παραλλαγή της Art Nouveau. Το λουτρά Rudas και Széchenyi με την εκλεκτικιστική οθωμανική αρχιτεκτονική τους ανταγωνίζονται το Gellert, ενώ πολύ δημοφιλή είναι επίσης τα λουτρά Király και Dagály. Η εμπειρία στα λουτρά, ιδιαίτερα στα στεγασμένα είναι μαγευτική. Η σωματική χαλάρωση, δε, φιλονικεί για τα πρωτεία με την αισθητική απόλαυση. Ορισμένα λουτρά, όπως το Rudas, παραμένουν ανοιχτά και τη νύχτα. Οι νυχτερινές επισκέψεις στα λουτρά είναι εκτός συναγωνισμού. Σε ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τους θορύβους της ημέρας μπορείς χωρίς περισπασμούς, να διαλύσεις στο ζεστό νερό όλο το βάρος του σώματος και ίσως, της ψυχής. Τα λουτρά της Βουδαπέστης, συνήθως, έχουν δύο κύριες πισίνες και μερικές μικρότερες, που περιέχουν νερό σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Στα περισσότερα υπάρχουν σάουνες και ατμόλουτρα, ενώ προσφέρεται ένα ευρύ φάσμα ιατρικών θεραπειών. Για το μασάζ υπάρχουν δύο επιλογές. Το orvosi (ένα χαλαρωτικό θεραπευτικό μασάζ) και το viżi ένα πολύ δυνατό, σχεδόν βίαιο, μασάζ βασισμένο στην τουρκική παράδοση. Η Βουδαπέστη έχει την τύχη να φιλοξενεί μερικά από τα ωραιότερα τουρκικά λουτρά του κόσμου. Εξαίσια δείγματα οθωμανικής αρχιτεκτονικής, με υπέροχες οκταγωνικές πισίνες και χρωματιστό γυαλί στους φεγγίτες, προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες. Τα Rudas, Széchenyi και Király είναι τα πιο γνωστά. 24
ιστορία των λουτρών Το σκάκι στις εξωτερικές πισίνες είναι μια από τις ατραξιόν των λουτρών Η Βουδαπέστη είναι γνωστή για τα λουτρά της από την αρχαιότητα. Τα παλαιότερα ίχνη λουτρών ανακαλύφθηκαν σε αρχαίους τοπικούς οικισμούς, ενώ η πόλη εδραιώθηκε ως λουτρόπολη με τις μεγαλειώδεις λουτρικές εγκαταστάσεις της 2ης Ρωμαϊκής Λεγεώνας, στην Acquincum. Η παλαιότερη εγκατάσταση λουτρών, που συνδέεται με την ιστορία των Ούγγρων, είναι η Felhévíz (1178) την οποία, σήμερα, έχουν διαδεχθεί στο ίδιο σημείο τα λουτρά Lukács και Császár). Το μεγάλη ανάπτυξη των λουτρών της Βουδαπέστης πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια της τουρκικής κατοχής. Οι Τούρκοι, έχοντας και οι ίδιοι μία μεγάλη παράδοση, δημιούργησαν μεγάλα κοινοτικά λουτρά, πολλά από τα οποία αποτελούν σήμερα κορυφαία δείγματα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Η τρίτη περίοδος στην ιστορία των λουτρών της Βουδαπέστης εκτυλίσσεται την περίοδο του Διαφωτισμού. Στο πρώτο μισό του 1700 δημοσιεύτηκαν οι πρώτες μελέτες για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών της πόλης. Το 1772, εκδόθηκε από τη βασίλισσα της Ουγγαρίας (και αυτοκράτειρα της Αυστρίας) Μαρία Θηρεσία, διάταγμα για την καταγραφή όλων των ιαματικών πηγών της περιοχής. Το 1812 άρχισε τη συλλογή στοιχείων για τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών. Τότε συντάχθηκε και η πρώτη υδρογραφία της Ουγγαρίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, η Βουδαπέστη κατέκτησε τον τίτλο της «πόλης των spa», ενώ το πρώτο διεθνές συνέδριο υδροθεραπείας διοργανώθηκε το 1937 στις εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου Gellért. 25
spa ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ Τα πιο γνωστά λουτρά Gellért (Gellért Gyógyfürdő) Kelenhegyi út 4, Tραμ 18, 19, 47 Στάση Gellért tér. Ανοιχτά 6 π.μ.-7 μ.μ. καθημερινά. Η εσωτερική πισίνα του είναι ίσως το ωραιότερο δείγμα Art Nouveau στην Ευρώπη. Η εξωτερική είναι πολύ δημοφιλής στη διάρκεια του καλοκαιριού. Εκτός από την κεντρική πισίνα, υπάρχουν δύο τουρκικά χαμάμ, ένα για τους άνδρες και ένα για τις γυναίκες. Ένα θεραπευτικό μασάζ κοστίζει περίπου 450 ουγγρικά φιορίνια, ενώ υπάρχουν επίσης θεραπευτικές αγωγές για την αντιμετώπιση ειδικών προβλημάτων. Rudas (Rudas Gyógyfürdő) Döbrentei tér 9, Τραμ 18,19, λεωφορείο 7 - Στάση Döbrentei tér. Ανοιχτά 6 π.μ.-6 μ.μ. καθημερινές, 6 π.μ.-12 μ.μ. σαββατοκύριακο. Στα βόρεια της πόλης κατά μήκος της Szent Gellért rakpart βρίσκεται ένα ακόμη ιστορικό spa - το Rudas (Rudas gyórgyfürdő) Είναι αναμφίβολα, το ωραιότερο από τουρκικά λουτρά της Βουδαπέστης. Κατασκευάστηκε από τον πασά της Buda, τον 16ο αιώνα. Διαθέτει μία μεγάλη οκταγωνική πισίνα, πέντε άλλες μικρότερες, τρεις σάουνες και δύο χαμάμ. Τα λουτρά αυτά είναι ιδιαίτερα ατμοσφαιρικά, όταν το φως από τα παράθυρα του θόλου της οροφής, φιλτράρεται μέσα στους ατμούς της κύριας πισίνας. Széchenyi (Széchenyi Gyógyfürdő) Állakerti körút 11, Mετρο: M1 Széchenyi fürdő, Ανοιχτά 6 π.μ.-7μ.μ καθημερινά. Σε ένα φυσικό περιβάλλον μέσα στο πάρκο Városliget τα λουτρά Széchenyi προσελκύουν κυρίως οικογένειες. Στη μεγάλη μεικτή εξωτερική πισίνα τους θα συναντήσεις, συχνά, αντρικές παρέες να παίζουν σκάκι. Tα τουρκικά λουτρά βρίσκονται σε άλλο σημείο του συγκροτήματος. τα λουτρά Csepel Csillaghegy Dagály Dandár Gellért Király Lukács Palatinus Paskál Pesterzsébet Pünkösdfürdő Római Rudas Széchenyi Újpest Király (Király Gyógyfürdő) Föutca 84, Mετρό: M2 Batthyány tér, Ανοιχτά 6.30 π.μ.-7 μ.μ. (μόνο για άντρες: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή. Γυναίκες: Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο). Το πιο σημαντικό οθωμανικό μνημείο της πόλης, μετά τα λουτρά Rudas. Δημιουργήθηκαν το 1570 και τον 19ο αιώνα ανήκαν στην οικογένεια Koning. Όπως και τα λουτρά Rudas, η οκταγωνική τους κεντρική πισίνα περιστοιχίζεται από μικρότερες πισίες, χαμάμ και σάουνες. Το προτιμούν οι gay. 26
Τα λουτρά Széchenyi, εξαίσιο δείγμα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής 27
πράγα insight ΠΡΑΓΑ 28
μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, γεμάτη χρώματα Είναι φωτεινή, όμορφη, αριστοκρατική, γεμάτη χρώματα! Είναι σκοτεινή... Στα σοκάκια της περιπλανιόταν τη νύχτα το Γκόλεμ, ένα εκτόπλασμα της εβραϊκής παράδοσης. Είναι η πόλη των αλχημιστών... Εκεί δούλευαν μυστικές συνταγές στα κρυφά τους εργαστήρια. Είναι η πόλη του Φραντς Κάφκα και του Μίλαν Κούντερα. Είναι η πόλη της Επανάστασης. Στην πλατεία της Παλιάς Πόλης έγινε η μεγάλη εξέγερση κατά του παπισμού, ενώ στην Πλατεία Βέντσεσλας διαδραματίστηκε το 68 η «Άνοιξη της Πράγας». Η Πράγα ίσως, είναι η ομορφότερη πόλη της Ευρώπης. Κάποιοι προτιμούν τη Ρώμη, κάποιοι άλλοι την Φλωρεντία ή το Παρίσι, αλλά η Πράγα είναι η έκπληξη! Είναι η συμπύκνωση της ομορφιάς και του μυστηρίου. Υπήρξε, άλλωστε, πρωτεύουσα αυτοκρατορίας Κείμενο: Μάκης Ανδρονόπουλος O Μολδάβας χωρίζει την πόλη και ταυτόχρονα την ενώνει. Ανατολικά η παλιά πόλη, δυτικά η μεγαλύτερη καστρούπολη της Ευρώπης 29
Η μουσική στην Πράγα αναδύεται από παντού Τη δεύτερη-τρίτη μέρα στην Πράγα, συνειδητοποίησα πως πρόκειται για μια δισυπόστατη πόλη. Από τη μια η πολυχρωμία των κτιρίων της, με το φιστικί, να εναλλάσσεται με την ώχρα, το σιέλ, το γκρι, το καφέ, το ροδακινί, το σάπιο μήλο... Οι χρωματισμοί αυτοί επιλέγονται για να δίνουν έναν ευχάριστο τόνο στην πόλη όταν την πνίγει η καταχνιά. Από την άλλη, το «μαύρο θέατρο» και η ασπρόμαυρη φωτογραφία! Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η πόλη που γέννησε το Μαύρο Θέατρο διαθέτει μια παγκοσμίως αναγνωρισμένη εθνική σχολή ασπρόμαυρης φωτογραφίας. Οι βασιλείς, αλλά και οι κάτοικοι της Πράγας μέσα στους αιώνες έδειξαν ότι τολμούν, δοκιμάζουν, ερευνούν. Μύστες και επιστήμονες, προτεστάντες και καβαλιστές, αλχημιστές και επαναστάτες, συντηρητικοί και άθεοι, οι κάτοικοι της Πράγας έχουν μια φιλελεύθερη παράδοση αιώνων. Αυτό το χαρακτηριστικό τους είναι που δημιούργησε την ομορφιά της πόλης. Έχει 1,3 εκατ. κατοίκους που είναι διακριτικοί, αλλά όχι ιδιαίτερα φιλικοί. Θα έλεγε κανείς ότι έχουν ένα στρες. Με την ιστορία, ίσως. Μάλλον θεωρούν ότι έχασαν δεκαετίες με το κομμουνιστικό καθεστώς και θυμώνουν, αυτοσαρκάζονται. Μάλιστα, τώρα, έχουν φτιάξει ένα εντυπωσιακό σε σύλληψη «Μουσείο Κομμουνισμού» με εκθέματα που κινούνται στους άξονες «το όνειρο», «η πραγματικότητα» και «ο εφιάλτης» (www. museumofcommunism.com). 30
Η γέφυρα του Καρόλου Δ κατασκευάστηκε το 1402 για να αντέχει σήμερα το πέρασμα χιλιάδων επισκεπτών της πόλης 31
insight ΠΡΑΓΑ Ο χρόνος και η... ακινητοποίησή του Υπάρχει και ο χρόνος που παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο σ αυτή την πόλη. Την καθορίζει. Δεν είναι τυχαίο που το Νο1 αξιοθέατο είναι το αστρονομικό ρολόι στην κεντρική πλατεία της Παλαιάς Πόλης. Το έφτιαξαν το 1410. Μετράει την ώρα με τρεις διαφορετικούς τρόπους, ταυτόχρονα: με το παλιό σύστημα της Βοημίας (24 ώρες, ξεκινώντας από το ηλιοβασίλεμα), με το βαβυλωνιακό (12 ώρες που αλλάζουν ανάλογα με την εποχή του χρόνου) και με το σύγχρονο. Δεν ξέρω γιατί, αλλά έχω τη βεβαιότητα ότι ο χρόνος αποτυπώνεται, παγώνει αν προτιμάτε, στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες που υπάρχουν παντού. Η τέχνη της φωτογραφίας κυριαρχεί στην Πράγα. Σε όλα τα ρεστοράν, τα καφέ, τα κλαμπ υπάρχουν φωτογραφίες. Καλλιτεχνικές και λαϊκές. Υπάρχει μια τεράστια παράδοση και ιστορία, καθώς και μια εθνική σχολή σπουδαίων Τσέχων φωτογράφων, όπως Josef Sudek και ο Josef Koudelka που, πρόσφατα, είδαμε στο Μουσείο Μπενάκη την αναδρομική έκθεσή του. Οι Τσέχοι φωτογράφοι ανακάλυψαν και υιοθέτησαν νέες τεχνικές και προσεγγίσεις τού θέματος, όπως τη φωτογράφιση τμημάτων του σώματος σε μια ενδιαφέρουσα ανάπτυξη της γεωγραφίας του. Όπως ο Jan Saudek (που θεωρείται πατέρας της λεγόμενης σκηνοθετημένης φωτογραφίας) και οι Τono Stano, Μiro Svolik και Rudo Prekop, επίσης εκπρόσωποι της σύγχρονης «σκηνοθετημένης» φωτογραφίας. Αυτό είναι τελικά! Η πόλη είναι σκηνοθετημένη. Ή μάλλον είναι η ίδια ένα σκηνικό, που αλλάζει, εξελίσσεται. Οι Τσέχοι είναι κολλημένοι με την αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση. Δεν έχω δει σε καμία άλλη πόλη του κόσμου, τόσα πολλά και όμορφα καταστήματα με πανέμορφα μικροκαλλιτεχνήματα, μαριονέτες, εξαιρετικά μοντέρνα κεραμικά και πορσελάνες. Δεσπόζουν, βέβαια, τα κρύσταλλα Βοημίας. 32