Προϋποθέσεις τέλεσης διακρατικής υιοθεσίας τέκνου από την ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ 1. Νομοθεσία για την διαδικασία υιοθεσίας Σύμβαση της Χάγης για την Προστασία των Παιδιών και τη Συνεργασία στην Διακρατική Υιοθεσία της 29 ης Μαΐου 1993 (θέση σε ισχύ την 1 η Αυγούστου 1998) Αστικός Κώδικας της Δημοκρατίας της Λιθουανίας (θέση σε ισχύ την 1 η Ιουλίου 2001) Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας της Δημοκρατίας της Λιθουανίας (θέση σε ισχύ την 1 η Ιανουαρίου 2003) Τροποποίηση του Ψηφίσματος 1422 της Κυβέρνησης της Λιθουανίας για την Έγκριση της Διαδικασίας Καταχώρησης Μητρώου Υιοθεσιών στην Δημοκρατία της Λιθουανίας (θέση σε ισχύ την 29 η Μαΐου 2009). 2. Απαιτούμενες προϋποθέσεις για τους υποψήφιους θετούς γονείς Ηλικιακές προϋποθέσεις: Από 18 έως 50 ετών. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις το Δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει την υιοθεσία σε υποψήφιο θετό γονέα (εφεξής ΥΘΓ) που έχει υπερβεί το ανώτατο ηλικιακό όριο, λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον του προς υιοθεσία τέκνου και τις ιδιαίτερες συνθήκες της εκάστοτε υπόθεσης. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί υιοθετείται από δύο συζύγους, ο ένας εκ των οποίων πληροί τις ηλικιακές προϋποθέσεις και ο άλλος υπερβαίνει το ανώτατο ηλικιακό όριο, ωστόσο η κατάσταση της πνευματικής και σωματικής του υγείας κρίνεται ικανοποιητική ώστε να μπορέσει να εντεπεξέλθει στην ανατροφή του υιοθετούμενου τέκνου. Όταν υποψήφιοι θετοί γονείς άνω των 50 ετών επιθυμούν να υιοθετήσουν ένα παιδί οκτώ ετών ή μεγαλύτερο, ή ένα παιδί που είχαν υπό την φροντίδα τους για ένα σχετικά μεγάλο διάστημα. Όταν οι υποψήφιοι θετοί γονείς και το προς υιοθεσία τέκνο συνδέονται με συγγενικό δεσμό. Όταν το προς υιοθεσία τέκνο είναι βιολογικό τέκνο του ενός εκ των δύο συζύγων υποψήφιων θετών γονέων. Οικογενειακή κατάσταση των υποψήφιων θετών γονέων: Οι υποψήφιοι θετοί γονείς πρέπει να είναι παντρεμένοι. Με τον όρο «γάμος» εννοείται η εκούσια συμφωνία μεταξύ ενός ετερόφυλου ζευγαριού για τη δημιουργία οικογενειακού δεσμού σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται από τον νόμο. Οι άγαμοι ΥΘΓ δεν επιτρέπεται να υιοθετήσουν το ίδιο παιδί. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις ένας άγαμος ΥΘΓ μπορεί να υιοθετήσει τέκνο. Για παράδειγμα, η εξαίρεση μπορεί να εφαρμοστεί όταν ένα άγαμο ζευγάρι επιθυμεί να υιοθετήσει ένα συγκεκριμένο παιδί, ή όταν ένα παντρεμένο ζευγάρι που επιθυμεί να υιοθετήσει ένα συγκεκριμένο παιδί, δε μπορεί να το πράξει, 1
καθώς κρίνεται ότι η υιοθεσία αυτή αντίκειται στο συμφέρον του παιδιού. Οικογένειες που έχουν βιολογικά παιδιά έχουν, επίσης, δικαίωμα να προβούν σε υιοθεσία. Η ηλικιακή διαφορά μεταξύ του υιοθετούντος και του υιοθετούμενου δε μπορεί να είναι μικρότερη των 18 ετών. Στις περιπτώσεις, όπου ο/η σύζυγος υιοθετεί το παιδί του/της συζύγου, η ηλικιακή διαφορά δύναται να μειωθεί σε 15 χρόνια. Ικανότητα υιοθεσίας Οι ΥΘΓ θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει η νομοθεσία περί υιοθεσιών του κράτους υποδοχής, και θα πρέπει να πιστοποιούνται ως κατάλληλοι για υιοθεσία από τον αρμόδιο γι αυτό φορέα. 3. Παιδιά κατάλληλα για υιοθεσία Ηλικία των προς υιοθεσία τέκνων Εννέα μηνών έως δεκαοκτώ ετών Προϋποθέσεις διακρατικής υιοθεσίας- Ένα παιδί μπορεί να δοθεί για υιοθεσία σε αλλοδαπούς εάν μετά το πέρας ενός εξαμήνου από την εγγραφή του στο μητρώο υιοθεσιών δεν κατατεθεί αίτηση υιοθεσίας ή αναδοχής του από Λιθουανούς υπηκόους. Ο χωρισμός αδελφών μέσω της υιοθεσίας επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν κάτι τέτοιο απαιτείται για λόγους υγείας, ή όταν τα αδέλφια διαμένουν ήδη ξεχωριστά και δεν υπάρχει προοπτική επανένωσής τους. Η συναίνεση των φυσικών γονέων δεν απαιτείται μόνο όταν αυτοί είναι άγνωστοι, έχουν αποβιώσει, είναι ανίκανοι για δικαιοπραξία, ή έχουν στερηθεί τα γονικά τους δικαιώματα για κάποιο χρονικό διάστημα. Οι φυσικοί γονείς έχουν το δικαίωμα να ανακαλέσουν τη συναίνεσή τους πριν εκδοθεί η απόφαση του δικαστηρίου για την τέλεση της υιοθεσίας του παιδιού. Οι φυσικοί γονείς έχουν το δικαίωμα να αιτηθούν στο δικαστήριο να ανακαλέσει τον περιορισμό των γονικών τους δικαιωμάτων πριν εκδοθεί η απόφαση για την υιοθεσία του παιδιού. Η συναίνεση του προς υιοθεσία τέκνου ενώπιον του δικαστηρίου απαιτείται, όταν αυτό είναι άνω των 10 ετών, ενώ στις περιπτώσεις παιδιών κάτω των 10 ετών, το δικαστήριο οφείλει να λάβει υπόψη την επιθυμία του προς υιοθεσία τέκνου, αν αυτό είναι σε θέση να εκφράσει τις απόψεις του και υπό την προϋπόθεση ότι οι απόψεις αυτές δεν αντίκειται στο συμφέρον του. Ως παιδιά με ειδικές ανάγκες νοούνται: Παιδιά με σοβαρά ή ανίατα προβλήματα υγείας, τα οποία πιστοποιούνται μέσω φορέα υγείας και από τον ανάδοχο φορέα του παιδιού. Παιδιά ηλικίας άνω των 8 ετών. Τρία ή περισσότερα αδέλφια που πρέπει να υιοθετηθούν από κοινού. Παιδιά που νιώθουν συναισθηματικά δεμένα με τα αδέλφια τους, τα οποία όμως δεν συμφωνούν να υιοθετηθούν, ή που δεν είναι εφικτό να υιοθετηθούν από κοινού. Προς το παρόν, η πλειοψηφία των προς υιοθεσία τέκνων από μη Λιθουανούς υπηκόους είναι παιδιά με ειδικές ανάγκες. Η υπηρεσία υιοθεσιών της Λιθουανίας προτρέπει τις αντίστοιχες υπηρεσίες όλων των χωρών υποδοχής να προετοιμάζουν κατάλληλα τις οικογένειες που είναι σε θέση να υιοθετήσουν τέτοιου είδους παιδιά. Το πρόγραμμα υιοθεσίας παιδιών με ειδικές ανάγκες εφαρμόζεται σε συνεργασία με διαπιστευμένες κοινωνικές υπηρεσίες, αρμόδιες για την εξεύρεση και προετοιμασία υποψήφιων θετών οικογενειών, την παροχή πληροφοριών, καθώς και για την κατάρτιση αναφορών μετά την τέλεση της υιοθεσίας. 2
4. Απαιτούμενα δικαιολογητικά για τη διακρατική υιοθεσία Αίτηση των υποψήφιων θετών γονέων στην οποία περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό, την ηλικία, το φύλο και την κατάσταση της υγείας του/των παιδιού/παιδιών που επιθυμούν να υιοθετήσουν. Συστατική επιστολή για τους, από την κεντρική αρχή ή τον αντίστοιχο διαπιστευμένο οργανισμό της χώρας υποδοχής. Έκθεση κοινωνικής έρευνας. Βεβαίωση καταλληλότητας. Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης. Φωτοτυπία ταυτότητας/διαβατηρίου. Φωτοτυπία πιστοποιητικών γέννησης των υποψήφιων θετών γονέων και των τυχόν συνοικούντων με αυτούς προσώπων. Ιατρικά πιστοποιητικά των υποψήφιων θετών γονέων και των τυχόν συνοικούντων με αυτούς προσώπων. Βεβαίωση αποδοχών και περιουσιακής κατάστασης. Ποινικό μητρώο των υποψήφιων θετών γονέων και των τυχόν συνοικούντων με αυτούς προσώπων. Βεβαίωση από την Κεντρική Αρχή της χώρας υποδοχής, ότι στο υιοθετημένο τέκνο θα δοθεί άδεια για την είσοδο και μόνιμη διαμονή του στη χώρα. Βεβαίωση ότι η απόφαση του δικαστηρίου της Λιθουανίας για την υιοθεσία θα αναγνωριστεί στη χώρα υποδοχής. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά θα πρέπει να είναι μεταφρασμένα επίσημα στη λιθουανική γλώσσα και να φέρουν APOSTILLE. 5. Προτεινόμενα παιδιά για υιοθεσία Η πρόταση κάποιου παιδιού για υιοθεσία γίνεται με βάση τη λίστα αναμονής και λαμβάνοντας υπόψη τις προτιμήσεις της υποψήφιας θετής οικογένειας, όσον αφορά στο φύλο, την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του προς υιοθεσία παιδιού. Προτεραιότητα δίνεται πάντα σε Λιθουανούς υπηκόους, ή σε ξένους υπηκόους λιθουανικής καταγωγής. Οι υποψήφιοι θετοί γονείς έχουν το δικαίωμα να αιτούνται πρόσθετων πληροφοριών σχετικά με το ιστορικό του παιδιού, ενώ τα έξοδα για τις επιπλέον ιατρικές εξετάσεις τα επωμίζονται οι ίδιοι. Η Κεντρική Αρχή της Λιθουανίας συστήνει στην υποψήφια θετή οικογένεια να επισκεφθεί το υποψήφιο προς υιοθεσία τέκνο, ενώ δίνει περιθώριο 40 ημερών για τη γραπτή αποδοχή του. Οι υποψήφιοι θετοί γονείς έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν την υιοθεσία του προτεινόμενου τέκνου, καταδεικνύοντας τους λόγους της άρνησής τους. Σε αυτή την περίπτωση η Κεντρική Αρχή της Λιθουανίας έχει το δικαίωμα να ζητήσει επαναξιολόγηση των υποψηφίων, όσον αφορά στην καταλληλότητά τους για υιοθεσία παιδιού. 6. Δικαστική απόφαση για την υιοθεσία 3
Το περιφερειακό Δικαστήριο του Βίλνιους αποφασίζει για την υιοθεσία παιδιού από μη Λιθουανούς υπηκόους. Το δικαστήριο αποφαίνεται κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας για το εάν ακολουθήθηκε η προβλεπόμενη από τη Σύμβαση της Χάγης διαδικασία, για το εάν οι υποψήφιοι θετοί γονείς πληρούν τις προϋποθέσεις υιοθεσίας και αν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι για να αναθρέψουν το υιοθετούμενο τέκνο, καθώς και για το εάν η υιοθεσία θα αποβεί προς όφελος του προς υιοθεσία τέκνου. Η απόφαση τους δικαστηρίου τίθεται σε ισχύ 40 ημέρες μετά την έκδοσή της, εκτός εάν ασκηθεί έφεση. Κατά το διάστημα αυτό οι υποψήφιοι θετοί γονείς μπορούν είτε να παραμείνουν στη Λιθουανία (συνήθως επιτρέπεται και στο θετό τέκνο να παραμείνει μαζί τους) ή να φύγουν και να επιστρέψουν μόνο όταν η δικαστική απόφαση τελεσιδικήσει. Στους βιολογικούς γονείς του παιδιού δεν επιτρέπεται να γνωστοποιείται το γεγονός της ακροαματικής διαδικασίας για την τέλεση της υιοθεσίας. 7. Χρεώσεις Η διαδικασία υιοθεσίας τέκνου από τη Λιθουανία δεν συνεπάγεται κάποιο κόστος. Ωστόσο οι υποψήφιοι θετοί γονείς επωμίζονται τα παρακάτω έξοδα: Προετοιμασίας των απαιτούμενων δικαιολογητικών (συμπεριλαμβανομένης της μετάφρασης) Ταξιδίου και διαμονής στη Λιθουανία Υπηρεσιών διερμηνείας κατά την παραμονή τους στη Λιθουανία και κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον του δικαστηρίου Υπηρεσιών νομικού παραστάτη/δικηγόρου Παραβόλων Επιπλέον δικαιολογητικών μετά από δική τους απαίτηση, όπως επαναληπτικές ιατρικές εξετάσεις του υποψήφιου θετού τέκνου, κλπ. 8. Κοινωνικές εκθέσεις μετά το πέρας της υιοθεσίας Μετά την τέλεση της υιοθεσίας, η θετή οικογένεια, ή ο διαπιστευμένος οργανισμός που την εκπροσωπεί, θα πρέπει να υποβάλουν στην αρμόδια Κοινωνική Υπηρεσία της Λιθουανίας εκθέσεις προόδου σχετικά με την προσαρμογή του υιοθετημένου τέκνου, τις συνθήκες διαβίωσής του, την ανάπτυξη και την υγεία του, καθώς και φωτογραφικό/οπτικοακουστικό υλικό: Δύο φορές το χρόνο για τα δύο πρώτα χρόνια μετά την τέλεση της υιοθεσίας. Μία φορά το χρόνο για τα επόμενα δύο χρόνια. Κάθε φορά που η Κοινωνική Υπηρεσία της Λιθουανίας το απαιτεί σε διάστημα τεσσάρων ετών μετά την τέλεση της υιοθεσίας. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να είναι αληθείς και ακριβείς. 9. Απαιτούμενα έγγραφα για την αναχώρηση του υιοθετημένου τέκνου από τη Λιθουανία Απόφαση του Δικαστηρίου του Βίλνιους για την υιοθεσία. Νέο πιστοποιητικό γέννησης του υιοθετημένου τέκνου. Διαβατήριο του υιοθετημένου τέκνου. Βεβαίωση του άρθρου 23 της Σύμβασης της Χάγης (χορηγείται από το Δικαστήριο) 4
Μετά την τελεσιδικία του δικαστηρίου της Λιθουανίας, οι ΥΘΓ απευθύνονται στο Ληξιαρχείο προκειμένου να εκδώσουν νέο πιστοποιητικό γέννησης του υιοθετούμενου τέκνου. Για την έκδοση του νέου πιστοποιητικού γέννησης απαιτούνται: Αντίγραφα των διαβατηρίων των ΥΘΓ Πιστοποιητικό γάμου των ΥΘΓ (και τα δύο προαναφερθέντα έγγραφα πρέπει να είναι μεταφρασμένα στη λιθουανική γλώσσα και θεωρημένα με apostille), Την πρωτότυπη απόφαση του Δικαστηρίου Το πρωτότυπο πιστοποιητικό γέννησης του παιδιού. Για την έκδοση του Διαβατηρίου του υιοθετούμενου τέκνου απαιτούνται: Αντίγραφο της απόφασης υιοθεσίας του Δικαστηρίου Αντίγραφα των διαβατηρίων των ΥΘΓ Αντίγραφο του παλαιού πιστοποιητικού γέννησης του παιδιού, Αντίγραφο του ληξιαρχικής πράξης γέννησης του παιδιού, Αντίγραφο της συναίνεσης των βιολογικών γονέων του παιδιού/ ή του πιστοποιητικό θανάτου αυτών/ ή δικαστική απόφαση αφαίρεσης της κηδεμονίας. Απόφαση του δημάρχου ή άλλης δημοτικής αρχής για την προσωρινή κηδεμονία του παιδιού Αντίγραφο του νέου πιστοποιητικού γέννησης του παιδιού, 4 ασπρόμαυρες φωτογραφίες του παιδιού Απόδειξη τραπέζης για την καταβολή των αμοιβών. Το παιδί θα πρέπει να είναι παρών κατά την υποβολή της αίτησης έκδοσης νέου διαβατηρίου. Χρόνος έκδοσης του νέου διαβατηρίου είναι 3-5 ημέρες. Μέσος χρόνος αναμονής για υιοθεσία παιδιού κάτω των 6 ετών, είναι 4-5 χρόνια, ωστόσο για την υιοθεσία τέκνων με προβλήματα υγείας ή αδέρφια η υιοθεσία δύναται να ολοκληρωθεί μέσα σε ένα χρόνο. 5