GREEK MINORITY OF TURKEY ιστορικά Τατόι Ιστορία και στοιχεία
ιστορία Tο Τατόι έχει την προϊστορία του, που ξεκινά από την Αρχαία εκέλεια -η θέση της οποίας συµπίπτει µε το κεντρικό του τµήµα- και καταλήγει στα τρία οθωµανικά τσιφλίκια Τατόι, Μαχούνια και Λιόπεσι, που συνενώθηκαν το 1835 στα χέρια του Σκαρλάτου Σούτζου και επί δεκαετίες κατόπιν υπήρξαν κρησφύγετα ληστών. Όµως, η πραγµατική του ιστορία αρχίζει το 1872, µε την αγορά του από τον Γεώργιο Α. Tο 1898, έπειτα από διαδοχικές αγορές, αλλά και µε την παραχώρηση στον Βασιλέα από τη Βουλή ως ιδιωτική περιουσία τού πρώην εθνικού κτήµατος Μπάφι, το Τατόι απέκτησε τη µέγιστη έκτασή του: 47.427 στρέµµατα. Σε σχέση µε τα 250.000 στρέµµατα που κατείχαν οι Σούτσοι και τα 300.000 του Ανδρέα Συγγρού το κτήµα του Βασιλέως δεν ήταν το µεγαλύτερο στην Αττική. Ως κτήµα αναψυχής ήταν, αντιθέτως, το πρώτο στην Ελλάδα. Παράλληλα µε τη στρεµµατική του µεγέθυνση, προχωρεί δραστήρια η οργάνωση της διαχείρισής του και η ανάπτυξη της υποδοµής του. Στα έργα αυτά, απολύτως πρωτοπόρα στην Ελλάδα της εποχής, προΐσταται ο Λουδοβίκος Μύντερ (1873-1892), ανός δασολόγος και φιλέλληνας, καθώς και, στη συνέχεια, ο διάδοχός του στη διεύθυνση του κτήµατος Ότο Βάισµαν (1893-1914). Πρώτα από όλα, όµως, το Τατόι είναι το προσωπικό δηµιούργηµα του Γεωργίου Α, που το σχεδίασε ως ένα κτήµα αναψυχής στο οποίο κυρίαρχο λόγο θα έχει το δάσος και δευτερεύοντα τα οικοδοµήµατα, προς µεγάλη απογοήτευση του Ερνέστου Τσίλλερ, ο οποίος αρχικά εξέλαβε τον Γεώργιο ως έναν άλλο Λουδοβίκο της Βαυαρίας, και που ήταν ο αρχιτέκτων της πρώτης βασιλικής κατοικίας. Το πρώτο σπίτι που περατώθηκε το 1874 ήταν ένα απλό διώροφο σπίτι ελληνοελβετικού ρυθµού, µε δίρρικτη στέγη, το οποίο παραδόξως προοριζόταν όχι ως ανάκτορο αλλά ως βασιλικός ξενώνας, χρήση για την οποία ουδέποτε διατέθηκε. Πάνω από το ήδη χαραγµένο περιβόλι, για το οποίο επελέγησαν φυτά από ολόκληρη τη Μεσόγειο, άρχισε να οικοδοµείται από τον αρχιτέκτονα Σάββα Μπούκη, το 1884, το καθ' αυτό ανάκτορο, µιµούµενο µια έπαυλη του συγκροτήµατος των ανακτόρων του Πέτερχοφ, στην Αγία Πετρούπολη, που ανήκε στον τσάρο Αλέξανδρο Β, θείο της βασίλισσας Όλγας. Το νέο σπίτι πρωτοκατοικήθηκε από τον Γεώργιο το 1889, αµέσως δηλαδή µετά τον γάµο του ιαδόχου Κωνσταντίνου, στον οποίον αφέθηκε η χρήση του παλιού σπιτιού. Μέχρι το τέλος του 19ου αι. το Τατόι έχει αποκτήσει δύο ναούς -Προφήτη Ηλία (1873) και Αναστάσεως (1899)- ένα υπασπιστήριο, δυο τρεις οικίες για αυλικούς υπηρεσίας, ένα τηλεγραφείο, την κατοικία του διευθυντή, τρία συγκροτήµατα εργατόσπιτων, ένα οινοποιείο, ένα βουτυροκοµείο, τρεις στάβλους, αποθήκες, εργαστήρια και καταλύµατα για τη Φρουρά. Ο παλιός ανεµόµυλος µετετράπη σε πύργο, µέσα στον οποίο διαρρυθµίστηκε ένα αρχαιολογικό µουσείο µε τα ευρήµατα των µικροανασκαφών στην περιοχή. Το Τατόι είχε επίσης αποκτήσει 400 χιλιόµετρα οδικού δικτύου/αλεών, γέφυρες, άρτιο σύστηµα υδροδότησης και πυρασφάλειας, καθώς και δύο µικρές τεχνητές λίµνες, τη Χήνα και την Κιθάρα. εδοµένου ότι το διέσχιζε ο δηµόσιος δρόµος της Χαλκίδας, το κτήµα είχε το χάνι του για τους περαστικούς. Θα αποκτήσει επίσης ένα ξενοδοχείο, το «Τατόιον», που διαφηµίζεται στους ευρωπαϊκούς τουριστικούς οδηγούς της εποχής. Αρχιτέκτων της περιόδου αυτής είναι ο Αναστάσιος Μεταξάς. Στα 1880, ο λόφος του Παλαιοκάστρου θα δεχθεί το πρώτο του µνήµα (της Πριγκίπισσας Όλγας, που πέθανε σε ηλικία έξι µηνών), τριάντα τρία χρόνια προτού ενταφιασθεί εκεί, σε τάφο απέριττο, ο Γεώργιος Α. Την πρώτη δεκαετία του 20ού αι. θα κτισθούν οι πέτρινοι στρατώνες, στα δε 1913/14, επί Κωνσταντίνου Α, το κτίριο του προσωπικού. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι παράλληλα µε τον εξελληνισµό της υναστείας, το Τατόι χάνει την αρχική αισθητική του οµοιογένεια και οπωσδήποτε, όλο και πιο πολύ, τον βόρειο χαρακτήρα του. Η µεγάλη πυρκαγιά του 1916 σηµατοδοτεί το τέλος της χρυσής εποχής. Καίγεται το µεγαλύτερο µέρος του δάσους, καίγονται κατά εκατοντάδες τα ελάφια που ο Γεώργιος είχε εισαγάγει από την Ουγγαρία, οι ανακτορικοί στάβλοι, ο ναός του Προφήτη Ηλία, το µουσείο, το παλιό ανάκτορο. Η ταραγµένη πολιτικά περίοδος που ακολουθεί δεν επιτρέπει την άµεση ανασυγκρότηση. Αυτή θα πραγµατοποιηθεί στα χρόνια της Α Αβασίλευτης ηµοκρατίας, χάρη στη φροντίδα όλων των διαδοχικών κυβερνήσεων, χάρη επίσης στην επίβλεψη και την ικανότητα του νέου διευθυντή Βασιλείου ρούβα (1925-1961). Στα χρόνια περί το 1930, κτίζεται το συγκρότηµα κατοικιών και εργαστηρίων, γνωστό ως µάνδρα, όπως επίσης και ο σταθµός χωροφυλακής. Η παλινόρθωση θα προσθέσει µεν στο κτήµα το κοµψό διευθυντήριο, το µαυσωλείο και τα διάσπαρτα πέτρινα φυλάκια της Φρουράς, θα τραυµατίσει όµως βάναυσα την ίδια την έπαυλη, στη µεγάλη επισκευή των ετών 1937-39. Αρχιτέκτονες της περιόδου αυτής, ο Αναστάσιος Μεταξάς, ο Εµµανουήλ Λαζαρίδης και ο Κωνσταντίνος Σακελλάριος.
Ακολουθούν τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, όπου ο ρούβας ακροβατεί ανάµεσα στον κατακτητή και το αντάρτικο της Πάρνηθας για να σώσει το κτήµα. Η πίεση του «βουνού» αυξάνεται το καλοκαίρι του 1944. Στο διάστηµα του φθινοπώρου οι λεηλασίες πληθαίνουν, ώσπου καταλύεται στο Τατόι κάθε αρχή. Στη διάρκεια των εκεµβριανών το κτήµα και η έπαυλη δηώνονται πλήρως και η µικρή κοινωνία του θρηνεί τα δικά της θύµατα του Εµφυλίου που ξεκινούσε. Το καλοκαίρι του 1945 το κτήµα καίγεται ξανά. Τα κίνητρα ήσαν σαφώς πολιτικά. Έτσι το Τατόι ξεκίνησε το 1946 και πάλι από το σηµείο µηδέν. Για να αντισταθµίσει την απώλεια εσόδων από την καταστροφή του δάσους, ο ρούβας θα δώσει έµφαση στην παραγωγή κρασιού και στα γαλακτοκοµικά προϊόντα. Στα 1952 κτίζεται το κοµψό νέο βουστάσιο, τα προϊόντα του οποίου, όπως εν γένει τα προϊόντα του κτήµατος, διατίθενται προς πώλησιν σε ξενοδοχεία, νοσοκοµεία, ιδρύµατα και στρατόπεδα. Αρχιτέκτονες της περιόδου αυτής: ο Κ. Γκίνης και ο Αλ. Μπαλτατζής. Από το τέλος του 1948 εγκαθίσταται στην έπαυλη µονίµως η βασιλική οικογένεια, που θα την κατοικήσει αδιαλείπτως ως το πρωί του Αντικινήµατος κατά της Χούντας, στις 13 εκεµβρίου 1967, οπότε και αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το κτήµα για ένα ταξίδι το οποίο και οι ίδιοι δεν πίστευαν πως θα κρατήσει πολύ.
εσωτερικό Το εσωτερικό του κτιρίου τυπικά έχει σφραγιστεί από το καθεστώς της Χούντας το 1973 οπότε και τελέστηκε το ηµοψήφισµα παρωδία σχετικά µε την κατάργηση ή όχι της Μοναρχίας. Παρότι η Βασιλική Οικογένεια το είχε εγκαταλείψει από τον εκέµβριοτου 1967 εν τούτοις είχε εγκαταληφθεί από τις αρχές του 1968 οπότε και οριστικά πέρασε σε ένα καθεστώς ύπνωσης. Μετά από την τέλεση του ηµοψηφίσµατος, τα Ανάκτορα Τατοϊου σφραγίστηκαν, αφού καταγράφησαν όλα τα κινητά και ακίνητα αντικείµενα που βρισκόντουσαν µέσα όπως το ίδιο έγινε στο Πολυδένδρι και το Μόν Ρεπό µε την διαφορά πως δεν µεταφέρθηκε οικοσκευή στα κεντρικά ανάκτορα. Το Φεβρουάριο του 1981 στο κτήµα Τατοϊου τελέστηκε αυθηµερόν η κηδεία της π. Βασίλισσας Φρειδερίκης η οποία είχε αποβιώσει στην Ισπανία. Εκείνες τις ηµέρες πέρα από την προσέλευση της Οικογένειας για λίγες ώρες δεν υπήρξε κάποια άλλη κινητικότητα σε ότι αφορά το κτήριο. Το 1991 µετά από συµφωνία της Κυβέρνησης Μητσοτάκη µε τον τέως Βασιλέα Κωνσταντίνο τα ανάκτορα άνοιξαν και υπήρξε µεταφορά οικοσκευής βάρους 25 τόνων µεταφερόµενη σε 8 κοντέηνερ και έκτοτε τα πρώην Ανάκτορα σφραγίστηκαν και πάλι.
εσωτερικό Ως χώρος αυστηρά ιδιωτικός, το Τατόι κατάφερε σε γενικές γραµµές να παραµείνει έξω από τη µεγάλη Ιστορία. Ωστόσο, προσωπικότητες µυθικές στην εποχή τους, όπως ο τσάρος Νικόλαος Β' της Ρωσίας, η Ελισάβετ της Αυστροουγγαρίας, οι βασιλείς του Ηνωµένου Βασιλείου Εδουάρδος Ζ και Αλεξάνδρα ή, τα τελευταία χρόνια, η βασίλισσα Ελισάβετ Β του Ηνωµένου Βασιλείου, η Τζάκυ Κέννεντυ και άλλοι το επισκέφθηκαν ή φιλοξενήθηκαν σ' αυτό. Το Τατόι υπήρξε επίσης το θέατρο σκηνών µεγάλης δραµατικής εντάσεως, όπως η έξωση του Κωνσταντίνου, το 1917, η αγωνία και ο θάνατος του Βασιλιά Αλέξανδρου, ο θάνατος του Βασιλιά Παύλου. Άπειρες ήσαν οι επίσηµες ή ανεπίσηµες συναντήσεις που πραγµατοποιήθηκαν εκεί και που επηρέασαν την πορεία των εθνικών και πολιτικών πραγµάτων: ιδιαίτερα σηµαντικές ήσαν οι διαβουλεύσεις του θέρους του 1915, καθώς και οι συσκέψεις εν όψει της γερµανικής επιθέσεως τον χειµώνα του 1941 ή λόγω της καταρρεύσεως του µετώπου τον επόµενο τραγικό Απρίλιο. Τρεις κυβερνήσεις ορκίσθηκαν στο Τατόι: του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον Αύγουστο του 1915, του ηµητρίου Ράλλη, τον Νοέµβριο του 1920, και του Γεωργίου Παπανδρέου, τον Φεβρουάριο του 1964.
σήµερα Το κτήµα περιήλθε στο δηµόσιο τρεις φορές, το 1924, το 1973 και το 1994. Πάντα, µετά από καθεστωτικές αλλαγές, είτε δινόταν αποζηµίωση στην τέως βασιλική οικογένεια, είτε δηµευόταν αυθαίρετα όλη η περιουσία. Το 1924, µε την ανακήρυξη της Β Ελληνικής ηµοκρατίας, κατασχέθηκε το σύνολο της βασιλικής περιουσίας (δηµόσια και ιδιωτική), υπέρ του Ελληνικού ηµοσίου. Για την ιδιωτική περιουσία επιδικάσθηκε αποζηµίωση, που ουδέποτε εισέπραξε η τότε τέως βασιλική οικογένεια. Το 1973 η Χούντα των Συνταγµαταρχών κατάργησε τη µοναρχία και δήµευσε όλη την περιουσία, επιδικάζοντας πάλι µια µικρή αποζηµίωση, που ποτέ δεν εισέπραξε και πάλι η τέως βασιλική οικογένεια. Το 1994, είκοσι χρόνια µετά το ηµοψήφισµα του 1974, η ελληνική κυβέρνηση ουσιαστικά δήµευσε όλη τη βασιλική περιουσία χωρίς καµία αποζηµίωση. Η κατάσχεση αυτή κρίθηκε παράνοµη από το Ευρωπαϊκό ικαστήριο. Η επιχειρηµατολογία του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου στράφηκε στην αξίωση ότι η εν λόγω ιδιοκτησία αποκτήθηκε από τους προκατόχους του µε νόµιµα µέσα και εποµένως υπόκειτο στην κανονική προσωπική κληρονοµιά. Το ελληνικό κράτος υποστήριξε ότι η ιδιοκτησία αυτή παρακολουθούσε το θεσµό της µοναρχίας και εποµένως, µόλις καταργήθηκε η µοναρχία, η ιδιοκτησία έπρεπε να επανέλθει στο δηµόσιο αυτόµατα. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι η περιουσία που παρακολουθούσε το θεσµό της µοναρχίας είχε ήδη περιέλθει αυτόµατα στο ελληνικό κράτος (Ανάκτορα Αθηνών στη οδό Ηρώδου Αττικού, η έπαυλη Ψυχικού, το ανάκτορο Καραµπουρνακίου κ.αλ.) το 1974 και ότι το κτήµα Τατοΐου, το κτήµα Πολυδένδρι και το Μον Ρεπό αποτελούσαν ιδιωτική περιουσία και η Ελληνική ηµοκρατία έπρεπε να πληρώσει εύλογη αποζηµίωση στη τέως βασιλική οικογένεια, αν ήθελε να διατηρήσει στην ιδιοκτησία της αυτά τα ακίνητα και εκτάσεις. Η τέως βασιλική οικογένεια τελικά αποζηµιώθηκε. Τον Μάρτιο του 2003 το Τατόι περιήλθε στην κυριότητα του κράτους και τον Σεπτέµβριο του ιδίου έτους κηρύχθηκε διατηρητέο από το Κεντρικό Συµβούλιο Νεωτέρων Μνηµείων, ύστερα από εισήγηση της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς. Τον Ιούνιο του 2007 η ελληνική κυβέρνηση δήλωσε ότι σκοπεύει να µετατρέψει το κτήµα σε µουσείο. Αναµένεται για να ανοίξει το 2012.
κοιµητήριο Στο βασιλικό κοιµητήριο, στο λοφίσκο Παλαιόκαστρο, έχουν ενταφιασθεί: Βασιλιάς Γεώργιος Α των Ελλήνων (24 εκεµβρίου, 1845 -- 18 Μαρτίου, 1913) Βασίλισσα Όλγα των Ελλήνων, Μεγάλη ούκισσα Όλγα Κωνσταντίνοβνα της Ρωσίας (3 Σεπτεµβρίου, 1851 -- 18 Ιουνίου, 1926) - (σύζυγος του Βασιλιά Γεωργίου Α ) Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α των Ελλήνων (2 Αυγούστου, 1868 -- 6 Φεβρουαρίου, 1923) Βασίλισσα Σοφία των Ελλήνων, Πριγκίπισσα Σοφία της Πρωσίας (14 Ιουνίου, 1870 --- 13 Ιανουαρίου, 1932) - (σύζυγος του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α ) Βασιλιάς Αλέξανδρος Α των Ελλήνων (1 Αυγούστου, 1893 -- 25 Οκτωβρίου, 1920) Ασπασία Μάνου (4 Σεπτεµβρίου, 1896 -- 7 Αυγούστου, 1972) - (σύζυγος του Βασιλιά Αλέξανδρου Α ) Βασίλισσα Αλεξάνδρα της Γιουγκοσλαβίας,Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας (25 Μαρτίου, 1921 -- 30 Ιανουαρίου, 1993) - (σύζυγος του Βασιλιά Πέτρου Β της Γιουγκοσλαβίας, κόρη του Βασιλιά Αλέξανδρου Α ) Βασιλιάς Γεώργιος Β των Ελλήνων (20 Ιουλίου, 1890 -- 1 Απριλίου, 1947) Βασιλιάς Παύλος Α των Ελλήνων (14 εκεµβρίου, 1901 -- 6 Μαρτίου, 1964) Βασίλισσα Φρειδερίκη των Ελλήνων, Πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Αννοβέρου (18 Απριλίου, 1917 -- 6 Φεβρουαρίου, 1981) - (σύζυγος του Βασιλιά Παύλου Α ) Πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδας (24 Ιουνίου, 1869 -- 25 Νοεµβρίου, 1957) Πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη (2 Ιουλίου, 1882 -- 21 Σεπτεµβρίου, 1962) - (σύζυγος του Πρίγκιπα Γεωργίου) Πρίγκιπας Νικόλαος της Ελλάδας (22 Ιανουαρίου, 1872 -- 8 Φεβρουαρίου, 1938) Μεγάλη ούκισσα Ελένη Βλαδιµήροβα της Ρωσίας (17 Ιανουαρίου, 1882 -- 13 Μαρτίου, 1957) - (σύζυγος του Πρίγκιπα Νικολάου) Πρίγκιπας Ανδρέας της Ελλάδας (20 Ιανουαρίου, 1882 -- 3 εκεµβρίου, 1944) (Γιός του Γεωργίου Α' και πατέρας του ούκα του Εδιµβούργου,Φιλίππου) Πρίγκιπας Χριστόφορος της Ελλάδας (10 Αυγούστου, 1888 -- 21 Ιανουαρίου, 1940) Πριγκίπισσα Φραγκίσκη της Ορλεάνης (25 εκεµβρίου, 1902 -- 25 Φεβρουαρίου, 1953)- σύζυγος του Πρίγκιπα Χριστόφορου) Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας, Μεγάλη ούκισσα της Ρωσίας (30 Αυγούστου, 1870 -- 24 Σεπτεµβρίου, 1891) - (σύζυγος του Μεγάλου ούκα Παύλου Αλεξάνδροβιτς της Ρωσίας, κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α ) Πριγκίπισσα Μαρία της Ελλάδας, Μεγάλη ούκισσα της Ρωσίας (3 Μαρτίου, 1876 -- 14 εκεµβρίου, 1940) - (σύζυγος του Μεγάλου ούκα Γεώργιου Μιχαήλοβιτς της Ρωσίας, κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α ) Πριγκίπισσα Όλγα της Ελλάδας (26 Μαρτίου, 1880 -- 21 Οκτωβρίου, 1880) - (κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α ) Πριγκίπισσα Αικατερίνη της Ελλάδας, Λαίδη Μπράντραµ (4 Μαΐου, 1913 -- 2 Οκτωβρίου, 2007) - (κόρη του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α ) Πηγές: Σελίδα της τβασιλικής Οικογένειας της Ελλάδας, wikipedia, İHLAS και ΕΡΤ