ΠΡΟΛΟΓΟΣ...... V ΕΙΣΑΓΩΓΗ..... 1 1. Το προς επίλυση πρόβλημα... 1 2. Η διαχρονική νομοθετική προσπάθεια αντιμετώπισής του... 6 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Ο ΝΟΜΟΣ 3869/2010 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ 4346/2015 Α. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ.... 21 1. Ποια πρόσωπα υπάγονται... 21 2. Η έλλειψη δόλου ως προϋπόθεση υπαγωγής στο νόμο... 25 Β. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ... 37 1. Αδυναμία πληρωμής.. 37 2. Μόνιμη αδυναμία πληρωμής.. 43 3. Γενική αδυναμία πληρωμής.. 44 4. Αδυναμία πληρωμής χρηματικών οφειλών.. 46 5. Αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών.. 46 6. Ποιες οφειλές εξαιρούνται 47 Γ. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗ - ΕΝΤΑΞΗΣ ΟΦΕΙΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡ. 1 ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΗ 51 Δ. Ο ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΔΙΚΙΑ... 55 1. Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός: η προσφυγή στη διαμεσολάβηση... 55 2. Ο συμβιβασμός στο πλαίσιο της προδικασίας... 58 α. Διαδικασία αναζήτησης συμβιβασμού.. 59 β. Οι έννομες συνέπειες του συμβιβασμού... 60 3. Ο συμβιβασμός στο πλαίσιο της δίκης... 61 α. Με ομοφωνία όλων των εμπλεκομένων... 62 β. Χωρίς ομοφωνία των πιστωτών... 63 Ε. Η ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΔΙΚΑΣΙΑ... 65 1. Αρμόδιο Δικαστήριο... 65 2. Η αίτηση και τα σχετικά έγγραφα... 67 3. Περιεχόμενο της αίτησης... 68 4. Η αναλυτική κατάσταση οφειλών... 74 5. Αναλυτική κατάσταση οφειλών για χρέη προς φορείς του Δημοσίου... 75 6. Διορισμός αντικλήτου στην ελληνική επικράτεια κατά την εκχώρηση απαίτησης 76 7. Εκκρεμείς αιτήσεις... 77 8. Ο έλεγχος από τη Γραμματεία: προβληματισμοί συνταγματικότητας... 79 9. Η διαδικασία μετά την κατάθεση και τον έλεγχο της αίτησης... 81 10. Η επίδοση της αίτησης... 84 ΣΤ. Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ... 87
1. Έκδοση προσωρινής διαταγής... 87 2. Το ζήτημα του προσδιορισμού των εύλογων δαπανών διαβίωσης... 88 3. Προϋποθέσεις ανάκλησης της χορηγηθείσας από τον ειρηνοδίκη προσωρινής διαταγής 91 4. Η αίτηση για αναστολή των καταδιωκτικών μέτρων... 92 α. Αναστολή μετά από αίτηση του οφειλέτη ή κάθε άλλου που έχει έννομο συμφέρον 92 β. Η διαφορά από το άρθρο 938 ΚΠολΔ... 94 γ. Αρχή της πρόληψης σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 2... 95 δ. Είναι η Διαταγή Πληρωμής καταδιωκτικό μέτρο;... 97 ε. Οι συνέπειες της αναστολής στην τοκοφορία και το ληξιπρόθεσμο... 97 Ζ. Η ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ... 99 1. Η ρύθμιση των χρεών... 99 α. Δικαστική κρίση για ρύθμιση των χρεών επί της αιτήσεως... 100 β. Αμφισβητούμενες απαιτήσεις και τελεσιδικία αμφισβητούμενων απαιτήσεων 101 γ. Ορισμός μηνιαίων καταβολών από το Δικαστήριο... 103 δ. Ρύθμιση των χρεών με μείωση του ύψους των απαιτήσεων των πιστωτών 107 ε. Υποχρεώσεις οφειλέτη πέραν των μηνιαίων καταβολών... 109 στ. Τροποποίηση της δικαστικής απόφασης... 110 ζ. Καταβολές «μικρού ύψους ή και μηδενικές»... 111 2. Η ρευστοποίηση της περιουσίας... 114 α. Ορισμός εκκαθαριστή.. 116 β. Ρευστοποίηση περιουσίας οφειλέτη.. 116 γ. Προστασία της κύριας κατοικίας.. 117 δ. «Ενεργή» Συμβολή του Ελληνικού Δημοσίου.. 123 ε. Ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών.. 124 στ. Διανομή τιμήματος.. 125 Η. ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ... 127 1. Έφεση... 127 2. Ανακοπή ερημοδικίας... 128 3. Αναίρεση... 128 4. Αναψηλάφηση... 129 5. Αναστολή αναγκαστικής εκτέλεσης σε περίπτωση έφεσης... 129 6. Τήρηση αρχείου αιτήσεων... 131 Θ. ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΕΙΛΙΚΡΙΝΟΥΣ ΔΗΛΩΣΗΣ... 133 1. Προϋποθέσεις ανειλικρινούς δηλώσεως... 134
2. Συνέπειες - Διαδικασία έκπτωσης... 137 3. Η έννοια του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» ως στοιχείο της συμπεριφοράς του οφειλέτη 139 Ι. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ (ΦΕΚ Β 2289/ 27-8-2014 ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ)...... 141 1. Το περιεχόμενο του Κώδικα... 141 Ι. Ορισμοί... 143 ΙΙ. Γενικές αρχές και στρατηγική... 147 α. Γενικές αρχές... 147 β. Στρατηγική, πολιτικές, διαδικασίες και οργανωτικές δομές ιδρυμάτων. 147 ΙΙΙ. Πολιτική και διαδικασίες επικοινωνίας... 148 ΙV. Διαδικασία επίλυσης καθυστερήσεων (Δ.Ε.Κ.)... 150 V. Χειρισμός μη συνεργάσιμου δανειολήπτη... 156 VI. Πολλαπλοί πιστωτές... 157 VII. Δάνειο που υπάγεται σε ευνοϊκό νομικό καθεστώς... 158 VIII. Εγγυητής... 159 IX. Επίδειξη συμμόρφωσης... 159 X. Τύποι ρυθμίσεων... 160 2. Νομική φύση του κώδικα δεοντολογίας... 163 3. Παράλληλη εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών με το ν. 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά...... 164 ΙΑ. Η ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΗ... 169 1. Η επέλευση της απαλλαγής... 169 2. Άπαξ απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη του... 172 3. Έκπτωση του οφειλέτη από τη ρύθμιση... 172 4. Αναβίωση των οφειλών... 174 5. Διαγραφή απαιτήσεων... 174 ΙΒ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΝΑΝΤΙ ΣΥΝΟΦΕΙΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΓΓΥΗΤΩΝ... 177 1. Ευθύνη εγγυητών... 177 2. Δικαιώματα των ενέγγυων πιστωτών... 179 ΙΓ. Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ... 181
ΙΔ. Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΙΣΤΩΤΕΣ... 189 ΙΕ. ΟΙ ΜΙΚΡΟ-ΟΦΕΙΛΕΣ... 193 1. Προϋποθέσεις υπαγωγής... 193 2. Η διαδικασία και οι έννομες συνέπειες... 194 3. Ειδικά η έννοια του συνεργάσιμου δανειολήπτη στο πλαίσιο του άρθρου 5α του νόμου 3869/2010 196 ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Το ειδικότερο ζήτημα των οφειλών προς το δημόσιο... 201 Ι. Οι οφειλές προς το Δημόσιο, τους ΟΤΑ και τους ΟΚΑ... 201 1. Ποιες οφειλές υπάγονται... 201 Α. Οφειλές του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας... 203 Β. Οφειλές του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων... 207 i. Οι τελωνειακές οφειλές... 207 ii. Οφειλές προς ΟΤΑ... 210 iii. Οφειλές προς ΟΚΑ... 211 Γ. Ειδικό θέμα: Το δικαίωμα του Δημοσίου στην παρακράτηση ποσών καταβλητέων προς τον αιτούντα λόγω υφιστάμενης οφειλής του από ασφαλιστικές εισφορές και ο Νόμος 3869/2010...... 215 2. Προϋποθέσεις υπαγωγής των οφειλών προς τα Δημόσιο στις διατάξεις του Ν. 3869/2010 218 Α. Γένεση της οφειλής ένα έτος πριν από της κατάθεση της αίτησης περί υπαγωγής 219 Β. Βεβαίωση της οφειλής στη Φορολογική Διοίκηση μετά από παραίτηση από την άσκηση του δικαιώματος ή του δικογράφου οποιουδήποτε ενδίκου βοηθήματος ή μέσου ενώπιον αρμοδίου Δικαστηρίου ή προσφυγής...... 223 α. Η διοικητική και η ενδικοφανής προσφυγή στις Διοικητικές Διαφορές και η παραίτηση από αυτές ως προϋπόθεση υπαγωγής της οφειλής στο νόμο 3869/2010... 223 i. H διοικητική και ενδικοφανής προσφυγή για τις Διοικητικές Διαφορές (πλην των Φορολογικών)...... 223 ii. Η διοικητική και η ενδικοφανής προσφυγή για τις Φορολογικές Διαφορές 226 β. Τα ένδικα βοηθήματα κατά εκτελεστών πράξεων της Διοίκησης και η παραίτηση από αυτά ως προϋπόθεση υπαγωγής της οφειλής στον νόμο 3869/2010... 230 i. Η αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας και η παραίτηση από αυτήν 231 ii. Η προσφυγή ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων... 233 iii. Η ανακοπή κατά το άρθρο 73 του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων 235 γ. Τα ένδικα μέσα και η παραίτηση από αυτά ως προϋπόθεση υπαγωγής των οφειλών στον Νόμο 3869/2010...... 237 i. Η Αίτηση Αναιρέσεως κατά των αποφάσεων των Διοικητικών Δικαστηρίων ενώπιον του Συμβουλίου
Επικρατείας... 237 ii. Η έφεση... 239 iii. Αντέφεση... 240 iv. Η ανακοπή ερημοδικίας... 242 ν. Η αίτηση αναθεωρήσεως... 242 vi. Η αίτηση επανάληψης της διαδικασίας... 243 vii. H αίτηση ερμηνείας και διορθώσεως... 243 Γ. Οφειλές προς το Δημόσιο που τελούν υπό το καθεστώς διοικητικής, δικαστικής ή εκ του νόμου αναστολής ή έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση ή διευκόλυνση τμηματικής καταβολής... 244 α. Οφειλές των οποίων η εξόφληση τελεί υπό διοικητική, δικαστική ή εκ του νόμου αναστολή 244 β. Οφειλές των οποίων η εξόφληση τελεί υπό το καθεστώς ρυθμίσεως ή διευκόλυνσης τμηματικής καταβολής...... 244 i. Η ρύθμιση ασφαλιστικών οφειλών κατ άρθρο 28 ν. 4321/ 2015... 253 ii. Ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τους δήμους... 258 3. Εξαιρέσεις από την δυνατότητα υπαγωγής στο ν. 3869/2010... 262 4. Η εξέταση του παραδεκτού της οφειλής και τα παρεμπίπτοντα θέματα σύμφωνα με το άρθρο 2 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας... 263 ΙΙ. Οι οφειλές προς τις ΔΕΚΟ: Οφειλές προς το Δημόσιο ή οφειλές προς τρίτους ιδιώτες πιστωτές; 265 1. Η περίπτωση της ΔΕΗ... 267 2. Τα τέλη υπέρ της ΕΡΤ... 267 3. Η περίπτωση της ΕΥΔΑΠ και των ΔΕΥΑ... 268 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.... 271 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ. 3869/2010 Άρθρο 1. Πεδίο εφαρμογής.. 277 Άρθρο 2. Διαδικασία προδικαστικού συμβιβασμού... 279 Άρθρο 3. Αρμόδιο δικαστήριο - Διαδικασία... 280 Άρθρο 4. Κατάθεση αίτησης και εγγράφων.. 280 Άρθρο 5. Προδικασία.. 283 Άρθρο 5α. Ταχεία Διευθέτηση Μικροοφειλών.. 284 Άρθρο 6. Αναστολή καταδιωκτικών μέτρων.. 286 Άρθρο 7. Δυνατότητα συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς.. 287 Άρθρο 8. Δικαστική ρύθμιση χρεών.. 288 Άρθρο 9. Διαδικασία ρευστοποίησης περιουσίας - Προστασία κύριας κατοικίας.. 289 Άρθρο 10. Καθήκον ειλικρινούς δήλωσης.. 293 Άρθρο 11. Απαλλαγή από υπόλοιπα χρεών.. 294 Άρθρο 12. Δικαιώματα ενέγγυων πιστωτών και έναντι εγγυητών.. 294 Άρθρο 13. Τήρηση Αρχείου Αιτήσεων.. 294 Άρθρο 14. Ένδικα μέσα.. 295 Άρθρο 15. Αναλογική εφαρμογή διατάξεων.. 295
Άρθρο 16. Χρόνος τήρησης και χρήσης δεδομένων.. 295 Άρθρο 17. Διαγραφή απαιτήσεων.. 295 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ 1. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ» 297 2. ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ.. 306 3. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΟΥΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟ Ν. 3869/2010».. 313 4. ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ.. 319 5. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ στο σχέδιο νόμου «Επείγουσες ρυθμίσεις για την εφαρμογή της Συμφωνίας Δημοσιο-νομικών Στόχων και Διαρθωτικών Μεταρρυθμίσεων».. 325 6. ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ.. 327 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙΑ Υπόδειγμα αίτησης στο αρμόδιο δικαστήριο (άρθρο 4 παρ. 1 ν. 3869/2010). 332 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙΒ 1. Υπόδειγμα αίτησης συμπλήρωσης οφειλών σε περίπτωση που το αίτημα χορήγησης προσωρινής διαταγής δεν έχει ακόμη συζητηθεί... 342 2. Συμπληρωματικά έγγραφα που προσκομίζονται συνοδεύοντας την παρούσα αίτηση και από τα οποία προκύπτουν τα στοιχεία των νέων οφειλών των οποίων την ρύθμιση αιτείται ο οφειλέτης... 345 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙΓ Υπόδειγμα αίτησης συμπλήρωσης οφειλών σε περίπτωση που το αίτημα χορήγησης προσωρινής διαταγής έχει συζητηθεί και έχει γίνει δεκτό... 350 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙΔ Πίνακας υπολογισμού ικανότητας αποπληρωμής (άρθρο 9 περ. 2 του ν. 3869/2010) 359 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV Παρουσίαση και σχολιασμός στατιστικών στοιχείων για τη νομολογία του ν. 3869/2010 361 1. Αποτελέσματα εκδίκασης κύριων αιτήσεων (άρθρο 4)... 362 2. Κατανομή αποφάσεων ανά την Επικράτεια... 363 3. Λόγοι απόρριψης αιτήσεων του άρθρου 4 του Ν 3869/2010...... 364 4. Ιδιαίτερα νομικά ζητήματα... 368 5. Απεικόνιση δικασίμων ανά την Επικράτεια... 369 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης της Ελλάδας... 371 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 37 3