ΥΔΑΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΓΡΟΥ Δρ. Βασίλειος Σαμαράς Γεωπόνος-Εδαφολόγος Πρώην Τακτικός Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ/ΙΧΤΕΛ 1
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗΣ ΣΕ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΝΕΡΑ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ. ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ. 2
Διάγραμμα ανωτάτης στάθμης γεωτρήσεων Ν.Α Θεσσαλίας 0-5 -10 1980. 1985. 1990. Έτος 1995. 2000. 2005 2010 Στάθμη (μέτρα) -15-20 -25-30 -35-40 -45-50 -55-60 SR 31(Μέλ ισσα) SR 43 (Κυψέλη) PZ 15 (Στεφ ανοβίκειο) -65 3-70
ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΥΔΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΝΑ ΜΕΤΡΟΥΜΕ ΤΙΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥΜΕ ΚΆΘΕ ΦΟΡΑ ΤΙΣ ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΠΟΣΌΤΗΤΕΣ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΔΕΥΣΗ 4
Τα μετρήσιμα και σημαντικά μεγέθη που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη σχεδίαση και τον υπολογισμό των υδατικών απαιτήσεων των φυτών; Eίναι η βροχόπτωση, εξατμισοδιαπνοή, η εδαφική υγρασία και η άρδευση. 5
ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΤΜΙΣΟΔΙΑΠΝΟΗΣ ΣΤΟ ΧΩΡΑΦΙ-ΕΞΑΤΜΙΣΙΜΕΤΡΟ Είναι ένας κύλινδρος μήκους 30 εκ., που γεμίζεται από την πάνω πλευρά με απιονισμένο νερό. Έχει εξωτερικά γυάλινο βαθμονομημένο δείκτη μήκους 30 εκ. και ενδείξεις σε (in) και (mm), που επικοινωνεί με το περιεχόμενο του κυλίνδρου και δείχνει τη στάθμη του νερού εντός του δοχείου σε κάθε στιγμή. Η βαθμονόμηση αρχίζει από την κορυφή και προς τα κάτω έτσι ώστε κατεβαίνοντας η στάθμη να φαίνεται αμέσως η ένδειξη. Στο πάνω μέρος φέρει κεραμικό κάλυμμα που επικοινωνεί μέσω λεπτού πλαστικού σωλήνα με το νερό του δοχείου. Το πάνω μέρος του κεραμικού καλύπτεται από ειδική τσόχα πράσινου χρωματισμού. Τοποθετείται εντός της γραμμής σποράς και μακριά από δενδροστοιχία, ή καλαμώνα για να μην κόβεται η ταχύτητα κυκλοφορίας 6 του αέρα.
ΕΞΑΤΜΙΣΟΔΙΑΠΝΟΗ και Προσδιορισμός με Εξατμισίμετρο, Οι ενδείξεις του εξατμισιμέτρου πολλαπλασιάζονται με έναν Συντελεστή Kc, ανάλογα με την φυτοκάλυψη 7
ΕΔΑΦΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΧΩΡΑΦΙ-ΥΓΡΑΣΙΟΜΕΤΡΑ 1. Με συσκευές Ηλεκτρικής Αντίστασης (Οι ανιχνευτές γύψου, υαλοβάμβακα ή νάυλον, ερχόμενοι σε επαφή με το έδαφος, εξασφαλίζουν υγρασιακή εξισορρόπηση). Η μέτρηση της ηλεκτρικής αντίστασης, συσχετίζεται με την περιεχόμενη στον ανιχνευτή υγρασία. Το βάθος έμπηξης των υγρασιομέτρων επιλέγεται ανάλογα με την καλλιέργεια, π.χ. για το βαμβάκι το 1 ο στα 30-35 εκ., και το 2 ο στα 55-60 εκ. 8
Τι σημαίνουν οι αναγνώσεις της συσκευής; 0-10 cbars: Το έδαφος είναι κορεσμένο. Συνεχείς αναγνώσει ς σ' αυτή την περιοχή δείχνουν υπερβολικό πότισμα. Οι ρίζες μπορεί να στερούνται από επαρκή αερισμό 10-30 cbars: Βέλτιστη συνθήκη υγρασίας και αερισμού εδάφους. 30-60 cbars: Είναι σκόπιμο ν' αρχίσει η άρδευση (εκτός από βαριά αργιλώδη εδάφη) 60-110 cbars : Σύνηθες εύρος για άρδευση σε βαριά αργιλώδη εδάφη 110-200 cbars : Eπικίνδυνα ξηρό έδαφος για μέγιστη παραγωγή. 9
Η απόφαση για την έναρξη της άρδευσης Παίρνεται από τα τενσιόμετρα. Βέβαια όλα όσα αναφέρoνται εδώ δεν αναιρούν αυτά που γνώριζε ο παραγωγός μέχρι χθες, και αποφάσιζε την άρδευση της καλλιέργειας του χωραφιού του, ήτοι την γενικότερη εμφάνιση του φυτού, το χρώμα των φύλλων, την ανάπτυξη των μεσογονατίων, το χρώμα της κορυφής και οτιδήποτε άλλο. Μπορεί να χρησιμοποιεί τα πάντα σε συνδυασμό με τα ανωτέρω όργανα. 10
Προγραμματισμός της Άρδευσης Ο προγραμματισμός της άρδευσης είναι η διαδικασία στην οποία ο παραγωγός πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα : 1. Πότε πρέπει να ποτίσω; Η απάντηση δίνεται από τα υγρασιόμετρα, όργανα που περιγράψαμε παραπάνω: Ένδειξη 30-60 cbars: Είναι σκόπιμο ν' αρχίσει η άρδευση (εκτός από βαριά αργιλώδη εδάφη) 60-110 cbars : Σύνηθες εύρος για άρδευση σε βαριά αργιλώδη εδάφη 11
Προγραμματισμός της Άρδευσης 2. Πόσο νερό θα ρίξω; Η απάντηση σχετίζεται άμεσα με την εξατμισοδιαπνοή των φυτών και το όργανο που τη μετράει, το εξατμισίμετρο. Η παρακολούθηση του εξατμισιμέτρου αρχίζει μετά από μία πλήρη άρδευση που συμπίπτει με το γέμισμα του δοχείου και την ένδειξη του δείκτη στο σημείο μηδέν (0). Μετά ανά 2-3 ημέρες παρακολουθείται η πτώση της στάθμης μέσω του δείκτη και οι ενδείξεις σημειώνονται σε ειδικό φυλλάδιο. Από τη στιγμή που οι ενδείξεις των τενσιομέτρων δείξουν ότι ό παραγωγός πρέπει να αρδεύσει τότε αθροίζονται οι επί μέρους απώλειες που έχουν καταγραφεί στο φυλλάδιο και πολλαπλασιάζονται με έναν συντελεστή (Kc), που σχετίζεται με το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας. 12
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΦΥΛΛΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Τοποθεσία: Ιντζερλί Καλλιέργεια:Βαμβάκι Εδαφικός τύπος: Αργιλοπηλός Εξατμισίμετρο : Ημερομηνία σποράς: 24/4 Τρόπος Άρδευσης: Σταγόνες Ημερομηνία Ώρα Ανάγνωση Εξατμισιμέτρου (EΤr) mm Ημερομηνία φυτρώματος: 12/5 Ημερομηνία πλήρους κάλυψης : 10/7 Διαφορά mm Βροχή (R) mm Συντελεστής φυτοκάλυψ ης Kc Εξατμισοδι απνοή καλλιέργει ας ΕΤc=EΤr* Kc σε mm Προοδευτι κή Εξάντληση Εδαφικής Υγρασίας (ΕΤc - R) mm Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Άρδευση Άρδευση (I) σε mm βροχής ή m 3/ στρ. 13
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΦΥΛΛΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Τοποθεσία: Ιντζερλί Καλλιέργεια:Βαμβάκι Εδαφικός τύπος: Αργιλοπηλός Εξατμισίμετρο : 2 Ημερομηνία σποράς: 24/4 Τρόπος Άρδευσης: Σταγόνες Ημερομηνία Ώρα Ανάγνωση Εξατμισιμέτρου (EΤr) mm Ημερομηνία φυτρώματος: 12/5 Ημερομηνία πλήρους κάλυψης : 10/7 Διαφορά mm Βροχή (R) mm Συντελεστής φυτοκάλυψ ης Kc Εξατμισοδι απνοή καλλιέργει ας ΕΤc=EΤr* Kc σε mm Προοδευτι κή Εξάντληση Εδαφικής Υγρασίας (ΕΤc - R) mm Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι 15-Ιουλ 8:00 πμ 250 Άρδευση 0,0 17-Ιουλ 10:00 πμ 261 11 1,0 11 11,0 20-Ιουλ 9:00 πμ 279 18 1,0 18 29,0 22-Ιουλ 10:00 πμ 292 13 1,0 13 42,0 Άρδευση 22-Ιουλ Το δοχείο του Εξατμισιμέτρου επαναπληρώθηκε μέχρι την έδειξη της κορυφής που είναι το μηδέν (0) 22-Ιουλ 0 0 0,0 25-Ιουλ 9:00 πμ 19,5 19,5 1,0 19,5 19,5 27-Ιουλ 8:00 πμ 32,7 13,2 7,0 1,0 13,2 25,7 29-Ιουλ 8:00 πμ 46,5 13,8 1,0 13,8 39,5 Άρδευση (I) σε mm βροχής ή m 3/ στρ. 0,0 42 mm 29-Ιουλ Άρδευση 0,0 39,5 mm 14
Παράδειγμα Αν επτά (7) ημέρες μετά την τελευταία άρδευση το εξατμισίμετρο έδειξε πτώση 5 cm ή 50 mm, λόγω εξάτμισης, ο δείκτης διόρθωσης τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο για το βαμβάκι είναι 0,8 τότε, 50 mm * 0,8 = 40 mm νερού, που αντιστοιχούν με 40 m 3 νερού στο στρέμμα, ο παραγωγός λοιπόν έχει την απάντηση στο πόσο νερό θα ρίξει, ήτοι την ποσότητα της αρδευτικής δόσης/στρέμμα. Αν τώρα το χωράφι του με καλλιέργεια βαμβακιού έχει έκταση 75 στρεμμάτων και το ποτίζει σε τρεις στάσεις των 25 στρεμμάτων η κάθε μια, τότε σε κάθε στάση θα πρέπει να ρίξει 40 m 3 νερού στο στρέμμα Χ 25 στρέμματα = 1000 m 3 νερού, και συνολικά σε ολόκληρο το αγροτεμάχιο των 75 στρεμμάτων πρέπει να ρίξει 3000 m 3 νερού. 15
Πώς θα μετρήσει ο παραγωγός τη συγκεκριμένη ποσότητα; Ό ποιο σωστός τρόπος μέτρησης του νερού, είναι αυτός του υδρομέτρου. Μόνο η προσάρτηση ενός υδρομέτρου σαν αυτό της Εικόνας 3., θα του εξασφαλίσει την ακριβή αρδευτική δόση. Έτσι θα μπορεί να εξασφαλίσει το απαραίτητο νερό για την καλλιέργειά του με τα λιγότερα περιττά έξοδα από καύσιμα ή ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά και εξοικονόμηση νερού. Τουτέστιν οικονομία για τον εαυτό του και το περιβάλλον. 16
ΑΡΔΕΥΤΙΚΕΣ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ 1.700 κρατικές 31.000 ιδιωτικές 4/4/2014 Σαμαράς Βασίλειος 17
ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΔΡΟΛΗΨΙΑ ΜΕ ΚΑΡΤΑ ΧΡΕΩΣΗΣ 18
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ 19