Καθηγητής Γκιολές Νικόλαος

Καθηγητής Γκιολές Νικόλαος 08/12/1944 γεννήθηκε στους Ωρεούς Ευβοίας, όπου και επεράτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. 1964-1966 υπηρέτησε την στρατιωτική του θητεία στην Κύπρο 1967-1972 σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε με «άριστα». 1974 διορίστηκε βοηθός στην έδρα της Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. 1976-1978 συνέχισε σπουδές με υποτροφία της DAAD στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. 1979 υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών την διδακτορική διατριβή, η οποία εγκρίθηκε την ίδια χρονιά με εισήγηση του καθ. Ν.Β. Δρανδάκη. 1981 τυπώθηκε η διατριβή και υπέστη την προφορική δοκιμασία με βαθμό «άριστα». 1982 ανακηρύχθη λέκτορας. 1986 εξελέγην επίκουρος καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. 1988-1989 με υποτροφία του Henkel-Sriftung παρέμεινε για έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Μαρβούργου, όπου και δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής. 1992 εξελέγη αναπληρωτής καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. 2000 εξελέγη καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. 2011 Συνταξιοδότηση. 2012 Απονομή του τίτλου του ομότιμου καθηγητή του ΕΚΠΑ. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΑ: 1) Ἡ Ἀνάληψις τοῦ Χριστοῦ βάσει τῶν μνημείων τῆς α χιλιετηρίδος, Αθήναι 1981, σ.379, πίν.68. (διδ.διατριβή). 2) Παλαιοχριστιανική τέχνη: Μνημειακή ζωγραφική (π.300 726), Αθήνα 19913, σ.184, εικ.311. 3) Βυζαντινή ναοδομία (600 1204), Αθήνα 19922, σ.175, εικ.58. 4) Ὁ βυζαντινός τροῦλλος καί τό εἰκονογραφικό του πρόγραμμα, Αθήνα 1990, σ.249, εικ. 38. 5) Παλαιοχριστιανική τέχνη: Ναοδομία (π.200 600), Αθήνα 19982, σ.138, εικ.236. 6) Ἡ χριστιανική τέχνη στήν Κύπρο, Λευκωσία 2003, σ.300, εικ.229. 7) Η επίδραση της βυζαντινής τέχνης στη γερμανική της εποχής των Οθωνιδών και των πρώτων Σαλιδών αυτοκρατόρων (β μισό 10ου α μισό 11ου αιώνα), Αθήνα 2003, σ.110, εικ.32. 8) Η Αθήνα στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Πολεοδομική εξέλιξη, Αθήνα 2005, σ.142, εικ.75. 9) Παλαιοχριστιανική Μνημειακή Ζωγραφική (π. 300-726), Αθήνα 2007, σ. 299, εικ.129. 10) Οι τοιχογραφίες του Καθολικού της Μονής Διονυσίου στο Άγιο Όρος, Τετράδια Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης αρ. 9, Αθήνα 2009, σ. 230, εικ. 83. ΑΡΘΡΑ:

1) Ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου Γαρδενίτσας Μέσα Μάνης, Λακωνικαί Σπουδαί 3(1977), σ.36 83,εικ.27. 2) «Ἄρατε Πύλας...», Ψαλμ. 23(24),7..., Μία πρωτοχριστιανική ἐπιβίωσις, ΕΦΣΠΑ 26(977 1978), σ.268 294, πίν.3. 3) «Πορευθέντες...»,(εἰκονογραφικές παρατηρήσεις), Δίπτυχα 1(1979), σ.104 142,εικ.13. 4) Ἕνα εἰκονογραφικό παράλληλο τῶν μωσαϊκῶν τοῦ τρούλλου τῆς Ροτόντας τῆς Θεσσαλονίκης, Παρουσία 1(1982), σ.123 137, εικ.6. 5) Οἱ τοιχογραφίες τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Πέτρου Διροῦ στή Μέσα Μάνη καί μία ἀσυνήθιστη παράσταση τῆς Εἰς ᾍδου Καθόδου τοῦ Χριστοῦ, Λακωνικαί Σπουδαί 6(1982), σ.134 161,εικ.11. 6) Ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Νικήτα στόν Καραβᾶ Μέσα Μάνης, Λακωνικαί Σπουδαί 6(1984), σ.154 202,εικ.15. 7) Ἡ Σταυροθήκη Fieschi Morgan καί οἱ παλαιότερες σωζόμενες στήν Ἀνατολή παραστάσεις τῆς Εἰς ᾍδου Καθόδου τοῦ Χριστοῦ, Δίπτυχα 3(1982 1983), σ.130 143,εικ.10. 8) Εἰκονογραφικές παρατηρήσεις στό μωσαϊκό τῆς Μονῆς Λατόμου στή Θεσσαλονίκη, Παρουσία 2(1984), σ.83 94,εικ.3. 9) Οἱ λειτουργικές πηγές τῆς Ἀνάληψης στό ναό τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Λαμπαδιστῆ, Πρακτικά Δευτέρου Κυπρολογικού Συνεδρίου, ΙΙ, Λευκωσία 1986, σ.514 521,εικ.3. 10) Συμβολή στήν ἑρμηνεία τῶν μικρασιατικῶν στοιχείων τῆς τέχνης τοῦ 10ου αἰώνα στή Μάνη, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 5(1986) σ.71 94, εικ.14. 11) Ὁ ναός τοῦ Ἅι Στράτηγου στόν Ἅγιο Νικόλαο Μονεμβασίας, Λακωνικαί Σπουδαί 9(19988), σ.423 462,εικ.19. 12) Τό εἰκονογραφικό πρόγραμμα τοῦ τρούλλου στόν Ἅι Στράτηγο στούς Πάνω Μπουλαριούς τῆς Μέσα Μάνης, Λακωνικαί Σπουδαί 10(1990), σ.135 140,εικ.2. 13) Παρατηρήσεις στό εἰκονογραφικό πρόγραμμα τοῦ τρούλλου ναῶν τῆς Κωνσταντινούπολης κατά τό β μισό τοῦ 9ου αἰώνα, Δίπτυχα 5(1991 1992), σ.5 32,εικ.8. 14) Βυζαντινές τοιχογραφίες στό ναό τοῦ Σωτήρα στή Γαρδενίτσα τῆς Μέσα Μάνης, Αντίφωνον, τιμητικός τόμος στον καθ. Ν. Β. Δρανδάκη, Θεσσαλονίκη 1994, σ.328 335,εικ.3. 15) Οἱ ψηφιδωτές εἰκόνες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί οἱ ἀναθέτες τους, ΔΧΑΕ 17(193 1994) σ.249 258,εικ.3. 16) Ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου Ἄνω Πούλας στή Μέσα Μάνη, Λακωνικαί Σπουδαί 13(1996), σ.277 305,εικ.14. 18) Μία ἀσυνήθιστη παράσταση Ἐπιτάφιου Θρήνου ἀπό τήν Ἀντιόχεια Πισιδίας, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 11(1995 1996), σ.93 97,εικ.1. 19) Οἱ παλαιότερες τοιχογραφίες τῆς Παναγίας τῆς Δροσιανῆς στή Νάξο καί ἡ ἐποχή τους, ΔΧΑΕ 4/20(1998), σ.65 70,εικ.5. 20) Η βυζαντινή τέχνη στην Κύπρο Α : Η παλαιοχριστιανική περίοδος, Παρουσία 11 12(1997), σ.511 541,εικ.22. 21) Η βυζαντινή τέχνη (600 1453), Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 27: Παγκόσμια Τέχνη (Εκδοτική Αθηνών), Αθήνα 1998, σ.277 291. 22) Die Monumentalmalerei frühchristlicher Zeit in Griechenland, G. Koch (εκδ.), Byzantinische Malerei Bildprogramme Ikonographie Stil, Symposion in Marburg von 25. 26. 6 1997, Wiesbaden 2000, σ.73 78. 23) Ὁ βυζαντινός Ἑλληνισμός καί οἱ λαοί τῶν Βαλκανίων, Ελλάδα και Πολιτισμός, Ετήσιο Λεύκωμα Πολιτισμού: Η Ελληνίδα Ευρώπη, Ι. Μονή Κουτλουμουσίου (εκδ.), Άγιο Όρος 1997, σ.327 331.

24) Ὁ χριστιανικός Ὠρεός στή Βόρεια Εὔβοια, (Ἱστορία καί ἀρχαιολογικά κατάλοιπα), Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών 33(1998 2000), σ.5 48, εικ.43. 25) Ἡ μεταλλοτεχνία στήν ἱερά Μονή Δοχειαρίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, Παρουσία της Μονής Δοχειαρίου, Άγιον Όρος 1997, σ.366 396. 26) Τα βυζαντινά αυτοκραστορικά διάσημα, Το Βυζάντιο ως Οικουμένη (Ώρες Βυζαντίου, έργα και ημέρες στο Βυζάντιο), Αθήνα 2001, σ.62 83,εικ.43. 27) Οἱ Δέκα Ἅγιοι Μάρτυρες τῶν Μεγάρων. Ἡ ἐποχή ἐπανεμφάνισής τους καί τά κατάλοιπα τῶν παλαιοχριστιανικῶν μαρτυρίων τους, ΔΧΑΕ 4/23(2002), σ.83 98,εικ.11. 28) Εσχατολογικές εικαστικές εκφράσεις του Χριστού, Μυστήριον Μέγα και παράδοξον, Αθήνα 2002, σ.57 64. 29) Eschatologic Representations of Christ in Byzantine Art, στο Ch. Maltezou, G. Galavaris (επιμ.), Cristo nell' Arte Bizantina e Postbizantina, Venezia 2002, σ.39 50,εικ.IX XII. 30) Ὁ Ἰησούς διδάσκων ἐν τῇ Συναγωγῇ τῆς Ναζαρέτ, ΕΕΒΣ 23 50(1999 2000), σ.272 296,εικ.21. 31) Παλαιοχιστιανική σφραγίδα ευχαριστιακού άρτου από την Αθήνα, ΔΧΑΕ 4/24(2003), σ.361 364,εικ.4. 32) Οἱ παλαιοχριστιανικές τοιχογραφίες τῆς Παναγίας τῆς Δροσιανῆς στή Νάξο καί ἡ ἐποχή τους, Πρακτικά του Β Πανελληνίου Συνεδρίου με θέμα «Η Νάξος δια μέσου των αιώνων», Αθήνα 2003, σ.229 234. 33) Βyzantinische christologische Streitigkeiten im 12. Jh. und ihr Einfluß auf das ikonographische Programm in dieser Zeit, Λαμπηδὼν Αφιέρωμα στη μνήμη της Ντούλας Μουρίκη, Αθήνα 2003, Ι, σ.265 276. 34) Σχόλια στήν παράσταση τῆς Πεντηκοστῆς τοῦ Καθολικοῦ τῆς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ στή Βοιωτία, ΕΕΒΣ 51(2003), σ.316 325,εικ.3. 35) Εικονογραφικά θέματα στη βυζαντινή τέχνη εμπνευσμένα από την αντιπαράθεση και τα σχίσματα των δύο Εκκλησιών, στο Θωράκιον, Αφιέρωμα στη μνήμη του Παύλου Λαζαρίδη, Αθήνα 2004, σ.263 284,πίν.85 92. 36) Το εικονογραφικό πρόγραμμα του Ιεροῦ Βήματος της Μονής Διονυσίου στο Άγιο Όρος, Δώρον. Τιμητικός τόμος στον καθ. Νίκο Νικονάνο, επιμ. Γ. Κραδέδος, Θεσσαλονίκη, Έκδοση Δ Τομέας Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ, 10 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, Θεσσαλονίκη 2006, σ. 269-277. 37) Αγιολογικό κείμενο καί εἰκόνα. Ἡ περίπτωση τοῦ ψηφιδωτοῦ τῆς Μονῆς Λατόμου στή Θεσσαλονίκη, ΕΕΒΣ 52(2004-2006), σ. 205-226, εικ.6. 38) Ο πανεπιστημιακός ναός της Καπνηκαρέας στην Αθήνα. Ιστορικές, χρονολογικές και μορφολογικές παρατηρήσεις, Ευεργεσίη, Τόμος χαριστήριος στον καθ. Παναγιώτη Ι. Κοντό[=Παρουσία ΙΖ - ΙΗ,2004-2005], επιμ. Ι. Κ. Προμπονάς, Π. Βαλαβάνης, Αθήνα 2006, Β, σ. 519-544, εικ.13. 39) Byzantine Influence on German Art at the Time of the Ottonian Dynasty, circa 1000, The Eastern Roman Empire and the Birth of the Idea of State in Europe (European Public Law Series LXXX), London 2005, σ. 119-145, εικ. 28. 40) The Church of Kapnikarea in Athens: a Monument of the University of Athens. Remarks on its History, Typology and Form, Zograf 31(2006 2007), σ.15-27, εικ. 12. 41) Τὸ εἰκονογραφικὸ πρόγραμμα τοῦ νάρθηκα τοῦ Καθολικοῦ τῆς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ, ΕΕΒΣ 53 (2007-2009), σ. 139-160, εικ.8. 42) Ανασκαφές στην παλαιοχριστιανική Βασιλική της Αγοράς στην Παλαιόπολη της Άνδρου, Εύανδρος, τιμητικός τόμος εις μνήμην Δημητρίου Ι. Πολέμη, επιμ. Δ. Ι. Κυρτάτας, Λ. Παλαιοκρασσά-Κόπιτσα, Μ. Τιβέριος, Εκδόσεις Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2009, σ.155-176, εικ. 10.

43) Η ανασκαφή στο Τηγάνι της Μέσα Μάνης, Επιστημονικό Συμπόσιο στη Μνήμη Νικολάου Β. Δρανδάκη για την Βυζαντινή Μάνη, Πρακτικά (Καραβοστάσι Οιτύλου 21-22 Ιουνίου 2008), επιμ. Ευ. Π. Ελευθερίου, Α. Μάξια, Εκδόσεις Υπουργείο Πολιτισμού, 5 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Δήμος Οιτύλου, Σπάρτη 2009, σ. 61-77, πίν. ΙΙΙ, εικ. 7-11. 44) Εἰκονογραφικὰ θέματα ἄμεσα ἐμπνευσμένα ἀπὸ τὰ κείμενα τῆς Θείας Λειτουργίας (υπό εκτύπωση στη ΕΕΒΣ). 45) «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν». Εικονογραφικά θέματα στην βυζαντινή τέχνη άμεσα εμπνευσμένα απο τα λειτουργικά κείμενα. Η μνήμη της κοινότητας και η διαχείρισή τη, Ιστορήματα 3. Μελέτες από ημερίδα αφιερωμένη στη μνήμη του Τίτου Παπαμαστοράκη, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήναι 2011, σ.211-239. 45) Η αρχιτεκτονική εξέλιξη της Ύστερης Αρχαιότητας, Αρχαιολογία και Τέχνη στα Δωδεκάνησα κατά την Ύστερη Αρχαιότητα, Πρακτικά ημερίδας στη μνήμη του Ηλία Κόλλια, Ρόδος 19 Νοεμβρίου 2011, Ευλίμενη σειρά αυτοτελών εκδόσεων 2. (Μεσογειακή Αρχαιολογική Εταιρεία), Ρέθυμνο 2014, σ. 21-31. 46) Άτλας των Χριστιανικών Μνημείων του Αιγαίου από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους μέχρι την Άλωση, (επιστ. επιμέλεια Ν. Γκιολές, Γ. Πάλλης), Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Αθήνα 2014. 47) Βιβλιοκρισία: Michael Altripp, Die Basilika in Byzanz. Gestalt, Ausstatung und Funktion sowie das Verhältnis zur Kreuzkuppelkirche, Berlin, Boston 2013, Βυζαντινά Σύμμεικτα 25 (2015). 48) Βυζαντινή ναοδομία της μεταβατικής περιόδου 7 ου μέσα 9 ου αιώνα, Τιμητικός τόμος για τον Γεώργιο Γούναρη (υπό εκτύπωση). 49) Η παλαιοχριστιανική Παλαιόπολη της Άνδρου, Ημερίδα του ΕΠΚΑ για τη χριστιανιή Άνδρο (υπό εκτύπωση). ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ: 1) Ν. Δρανδάκης Ν. Γκιολές Χ. Κωνσταντινίδη, Ἀνασκαφή στό Τηγάνι τῆς Μάνης, ΠΑΕ 1978,σ.183 191. 2) Ν. Δρανδάκης Ν. Γκιολές Χ. Κωνσταντινίδη, Σκαφικές ἔρευνες στή Μάνη. Τοιχογραφίες στόν Ἅγιο Πέτρο Διροῦ, ΠΑΕ 1979,σ.215 225. 3) Ν. Δρανδάκης Ν.Γκιολές, Ἀνασκαφή στό Τηγάνι τῆς Μάνης, ΠΑΕ 1980, σ.247 258. 4) Ν. Δρανδάκης Ν.Γκιολές Χ.Κωνσταντινίδη, Ἀνασκαφή στό Τηγάνι Μάνης, ΠΑΕ 1981, σ.241 253. 5) Ν. Δρανδάκης Ν.Γκιολές κ. ἄ., Ἔρευνα στήν Ἐπίδαυρο Λιμηρά, ΠΑΕ 1982, σ.349 466, έγραψα για τα μνημεία αρ.1,2,6, 93,94,95,96. 6) Ν. Δρανδάκης Ν. Γκιολές, Ἀνασκαφή στό Τηγάνι Μάνης, ΠΑΕ 1983 Α,σ. 264 270. 7) Ν. Δρανδάκης Ν. Γκιολές, Ἀνασκαφή στό Τηγάνι Μάνης, ΠΑΕ 1984Α, σ.248 255. 8) Ανασκαφή στην Παλαιόπολη της Άνδρου από το 2000 και εξής. Δεν περιλαμβάνονται περιλήψεις ανακοινώσεων σε συνέδρια, δημοσιεύσεις εκλαϊκευτικού περιεχομένου σε εφημερίδες και περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας και διαλέξεις. ΜΕΛΟΣ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ: 1)Της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. 2) Της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (μέλος του Δ.Σ.). 3) Της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών (μέλος του Δ.Σ.). 4) Του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός 5) Της Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης 6) Της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών (αντιπρόεδρος Δ.Σ.)

7) Της Επιστημονικής Επιτροπής του έργου του Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε. του ΥΠ.ΠΟ. «Αποκατάσταση και Ανάδειξη του Μεσαιωνικού Οικισμού Αναβάτου Χίου, του τμήματος εκτός του Κάστρου» 8) Της Επιστημονικής Επιτροπής του έργου του Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε. του ΥΠ.ΠΟ. «Αποκατάσταση και Ανάδειξη του Κάστρου της πόλης της Χίου». 9) Της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής "Ακαδημίας Εκκλησιαστικών Τεχνών" της Ιερά Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.