Γυναίκες Αστρονόµοι Έρευνα-επιλογή: Μ. ΛΟΟΣ Μετάφραση: Μ. ΣΚΟΜΠΑ Επιµέλεια: Β. ΚΑΝΤΖΑΡΑ Aγλαονίκη 5 ος αιώνας π.χ. Ελλάδα - αστρονόµος Η αστρονοµία έχει µεγάλη παράδοση στην αποδοχή γυναικών ως επιστηµόνων.πριν από 4.000 χρόνια η χώρα των Σουµερίων τους επέτρεπε να διευθύνουν το µεγάλο αστρονοµικό ναό. Η Αγλαονίκη ήταν η Ελληνίδα αστρονόµος, που έζησε τον 5 ο αιώνα προ Χριστού. Είχε την ικανότητα να προβλέπει ακριβώς το χρόνο και τις φάσεις των εκλείψεων της σελήνης. Με βάση τη γνώση αυτή η Aγλαονίκη θεωρήθηκε ως η πρώτη γυναίκα αστρονόµος. Λόγω του φύλου της όµως, οι ικανότητες της αποδόθηκαν περισσότερο στη µαύρη µαγεία παρά στην επιστηµονική της ικανότητα. Οι άνθρωποι της εποχής της πίστευαν ότι ήταν µάγισσα και ότι µπορούσε να ελέγχει τους άλλους µε το φόβο και τη µαγεία. www.bios.niu.edu/wis/index.html 1
http://www.ur.se/jordenarplatt/pic/naturve/kvinvor/sofie_brahe.jpg Brahe, Sophia (Μπράχε, Σοφία) ανία - αστρονόµος 1556 1643 Ήταν η µικρότερη αδελφή (κατά 10 χρόνια) του γνωστού Τίχο Μπράχε και τον βοηθούσε στις αστρονοµικές παρατηρήσεις, που αποτέλεσαν τη βάση των σύγχρονων προβλέψεων µιας πλανητικής τροχιάς. Ο Τίχο Μπράχε ήταν αστρονόµος, µηχανικός, αλχηµιστής και φυσικός που έζησε στη ανία. Η Σοφία έκανε τη δική της καριέρα ως φυτοκόµος, θεραπεύτρια, ιστορικός και αστρονόµος. Όπως ο Τίχο, έγινε διάσηµη όσο ζούσε. Ακόµη και σήµερα µερικοί ανοί και Ευρωπαίοι Πανεπιστηµιακοί χρησιµοποιούν τις καταγραφές της ως παράδειγµα υποδειγµατικής µεθοδολογίας στις τεχνικές έρευνας. Ο Τίχο επέλεξε να τη διδάξει ο ίδιος όταν η ακαδηµαϊκή της κλίση φανερώθηκε σε ηλικία 10 χρόνων. Ο κ. Ρούνεγκερ εξασφάλισε ένα απόσπασµα (σε ελεύθερη µετάφραση από τη ανέζικη έκδοση του 1846) : «Όταν η ανία θυµάται το γιο της Τίχο, δεν θα έπρεπε να ξεχνά την ευγενική γυναίκα, που περισσότερο στο πνεύµα παρά στο αίµα ήταν η αδελφή του. Το λαµπρό αστέρι στον ουρανό της ανίας ήταν πραγµατικά διπλό αστέρι!" http://www.astr.ua.edu/4000ws/sophia_brahe.html 2
http://hem.passages.se En Hedu Anna (Eν Χεντού' Άννα) Bαβυλώνα αστρονόµος, ιέρεια του βασιλιά φεγγαριού, αρχιτέκτων περίπου 2354 π.χ. Eν Χεντού' Άννα είναι µια από τη µεγάλη γραµµή των γυναικών, που παρακολούθησαν τα αστέρια και τους κύκλους της σελήνης. Υπήρξε το πρώτο γυναικείο όνοµα καταγεγραµµένο στην ιστορία της τεχνολογίας. Ήταν κόρη του Σαργκόν (από Ακάντ) ο οποίος ίδρυσε τη Σαργκόνια υναστεία στη Βαβυλώνα, περίπου πριν από 4.000 χρόνια. Αυτή ήταν µια θέση µεγάλης δύναµης και κύρους. Την όρισε αστρονόµο αρχι-ιέρεια της θεότητας της πόλης, που ήταν η σελήνη. Το πρώτο της όνοµα ήταν Ιµχοτέπ, το δεύτερο όνοµα ήταν Eν Χεντού' Άννα. Οι ιέρειες και οι ιερείς από τη Σουµερία και τη Βαβυλώνα εγκατέστησαν ένα δίκτυο παρατηρητηρίων για να παρακολουθούν τις κινήσεις των αστέρων. ηµιούργησαν ένα ηµερολόγιο, το οποίο σε ορισµένες περιπτώσεις χρησιµοποιείται ακόµη και σήµερα, για να βρίσκουµε ηµερολογιακά σηµαντικά θρησκευτικά γεγονότα, όπως φερ ειπείν το Πάσχα. Eν Χεντού' Άννα είναι το πρώτο γυναικείο όνοµα, που συµπεριλαµβάνεται σε καταγεγραµµένα στοιχεία για την τεχνολογία. Με το όνοµα Ιµχοτέπ έκτισε την πρώτη πυραµίδα. www.bios.niu.edu/wis/index.html 3
Huggins, Margaret Lindsay Murray (Χάγκινς, Μάργκαρετ Λίντσεϋ Μάρεϋ) Μεγάλη Βρετανία- Αστρονόµος 1848 1915 Η λαίδη Χάγκινς υπήρξε πραγµατικά µια γυναίκα της Αναγέννησης, καθώς ήταν καλή ταυτόχρονα στη µουσική, ζωγράφος, συγγραφέας, και αστρονόµος. Το ενδιαφέρον της στην αστρονοµία ξεκίνησε νωρίς, όταν ο παππούς της, της έµαθε τους αστερισµούς. Άρχισε την κατασκευή σχετικών οργάνων στο σπίτι και συνάντησε τον Ουίλιαµ Χάγκινς, έναν γνώστη της λειτουργίας του φασµατοσκόπιου. Παντρεύτηκε τον Χάγκινς το 1875 και έγιναν στενοί συνεργάτες. Μαζί παρήγαγαν µερικά από τα πρώτα φάσµατα των αστρονοµικών οργάνων. http://www.astra.ua.edu/4000ws/thumbnails.html 4
http://webdbnasm.si.edu/tempadmin/postcard/ Mitchell, Maria (Mίτσελ, Μαρία) ΗΠΑ Aστρονόµος 1818-1889 Ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια αστρονοµίας στις Ηνωµένες Πολιτείες, προώθησε την ανώτατη εκπαίδευση και υποστήριξε τα δικαιώµατα των γυναικών. Αυτή η επώνυµη γυναίκα υπήρξε η πιο γνωστή γυναίκα - Αµερικανή επιστήµων του 19 ου αιώνα. Πρώτα µελέτησε µε τον πατέρα της και ύστερα διδάχτηκε από τα βιβλία στην Nantucket Atheneum, όπου ήταν βιβλιοθηκάριος. Οι ικανότητες της ήταν πολυάριθµες: 1847 ανακάλυψε τον κοµήτη 1847 Κοµήτης Μίτσελ 1847VI 1848 ορίστηκε ως η πρώτη γυναίκα στην Ακαδηµία της Τέχνης και της Επιστήµης 1853 της απονεµήθηκε το πρώτο ανώτατο πτυχίο που δόθηκε σε γυναίκα από το Κολλέγιο Indiana Hanover. 1859 απονεµήθηκε το µετάλλιο προσόντων από τη Σουηδία και τη ηµοκρατία του San Moreno. 5
1865 ορίστηκε η πρώτη γυναίκα σε Σχολή του Vassar 1875 εκλέχτηκε πρόεδρος της Αµερικανικής Οργάνωσης για τη προώθηση των δικαιωµάτων των γυναικών. Το Αστεροσκοπείο «Μαρία Μίτσελ» εγκαταστάθηκε δίπλα στο σπίτι της. Λειτουργεί ακόµη και σήµερα. Πηγές: http://en.wikipedia/wiki/mitchell_maria http://www.astr.edu/4000ws/mria_mitchell.html 6
Somerville, Mary Fairfax (Σόµερβιλ, Mαίρη Φέρφαξ) Μεγάλη Βρετανία αστρονόµος, συγγραφέας 1780 1872 Ήταν κυρίως αυτοδίδακτη και έγραφε εκλαϊκευµένα εγχειρίδια αστρονοµίας. Είχε το απίστευτο χάρισµα της σύνθεσης εργασιών άλλων επιστηµόνων και της απόδοσής τους σε µια κατανοητή για το ευρύ κοινό γλώσσα. Η Βασιλική Ακαδηµία της Μεγάλης Βρετανίας της απένειµε τον τίτλο του τιµητικού µέλους (εκείνη την εποχή δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να είναι µέλη της Βασιλικής Ακαδηµίας). Η Μαίρη µετέφρασε το δύσκολο έργο του µαθηµατικού-αστρονόµου Laplace «Mécanique Céleste» στα Αγγλικά. Η µετάφραση αυτή χρησιµοποιήθηκε ως διδακτικό βιβλίο στα Κολλέγια για περίπου έναν αιώνα. Έγραψε έναν απίστευτο αριθµό εργασιών, οι οποίες παρουσιάστηκαν εκ µέρους της, από το σύζυγό της, στην Βασιλική Ακαδηµία των Επιστηµών. Μια από τις σηµαντικότερες υποθέσεις της οδήγησε κατευθείαν στην ανακάλυψη του πλανήτη Ποσειδώνα. Μετά το θάνατό της, το Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης έδωσε το όνοµά της σε ένα από τα Κολλέγια του. www.bios.niu.edu/wis/index.html 7
http://www.womeninworldhistory.com/heroine7html Queen Sodok or Sonduk (Βασίλισσα Σοντόκ ή Σοντούκ) Κορέα - αστρονόµος, βασίλισσα 610 647 µ.χ. Η βασίλισσα Σοντόκ ήταν η πρώτη γυναίκα, που στέφθηκε βασίλισσα στο Κορεατικό βασίλειο του Σίλλα το 632 µ.χ. Κυβέρνησε για 14 χρόνια, κρατώντας το βασίλειο της ενωµένο εναντίον εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών. Από τα πρώτα χρόνια της ζωής της, η Σοντόκ έδειξε µια ασυνήθιστη ευστροφία και ενδιαφέροντα από παιδί για τα άστρα και τον ουρανό. Κάθε βράδυ έβγαινε έξω παρατηρούσε τα αστέρια. Η Σοντούκ µελέτησε την κίνηση των άστρων µόνη της, συνεπικουρούµενη και από βασιλικούς αστρονόµους. Μια από τις σηµαντικότερες προσφορές της Σοντούκ στην επιστήµη ήταν η κατασκευή του παρατηρητηρίου του Chonsongdae, το οποίο αποκαλούνταν «ο πύργος της σελήνης και του ήλιου» στην Κορέα. Αυτός ο πύργος επιβίωσε µέχρι τον 20 ο αιώνα. Έχοντας την ικανότητα να προβλέπει το µέλλον, η βασίλισσα Σοντούκ προέβλεψε την ώρα του θανάτου της, κάτι το οποίο έγινε πραγµατικότητα, κι έτσι η µεγαλόπρεπη βασίλισσα Σοντούκ πέθανε το 647 µ.χ. Παρά το γεγονός ότι τελικά παντρεύτηκε δυστυχώς δεν απέκτησε απογόνους. Έτσι, χωρίς δικό της απόγονο, η Σοντόκ κληροδότησε το βασιλικό θρόνο του Σίλλα στην Chindok, την κόρη του θείου της Σοντούκ, Kuk pan. Πηγές: http://www.guide2womenleaders.com http://www.astr.edu/4000ws/sonduk.html (βλ. επόµενη σελίδα φωτογραφία του παρατηρητηρίου της Σοντόκ) 8
Το αστεροσκοπείο της Σοντόκ «Ο πύργος της σελήνης και του ήλιου» στην Κορέα http://www.mcel.pacificu.edu/korea/gender-sondok.html *** 9