ΕΝOΤΗΤΑ 1 Αθήνα 1. Διάλογος Κρεμένα: Ζαν-Κλωντ: Μαρία: Ζαν-Κλωντ: Κρεμένα: Μαρία: Ζαν-Κλωντ: Κρεμένα: Ωραία περάσαμε χθες βράδυ στου Νίνο. Ναι και ο Χαβιέ ήταν πολύ συμπαθητικός. Ποιος είναι ο Χαβιέ; Ένας συμφοιτητής του Νίνο. Ήρθε προχτές στην Αθήνα και θα μείνει ένα μήνα. Θα τον γνωρίσεις σύντομα γιατί είπαμε ότι θα ξαναβρεθούμε μέσα στην εβδομάδα. Κρίμα που δεν μπόρεσα να είμαι. Τι άλλο κάνατε; Ήπιαμε ένα πολύ ωραίο ισπανικό κρασί, που έφερε ο Χαβιέ και δοκιμάσαμε την ιταλική κουζίνα του Νίνο. Με άλλα λόγια, σκάσαμε στο φαγητό. Ξεκίνησα ήδη τη δίαιτα που μου έδωσες τις προάλλες! 7
Ενότητα 1 - ΑΘHΝΑ ΜΕΡΟΣ Α - Κείμενα 2. Κείμενο «Ω! φωτεινό και ιοστεφές και πολυτραγουδισμένο προπύργιο της Ελλάδας, ένδοξη Αθήνα, Θεία πόλη» έγραψε πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια ο Έλληνας ποιητής Πίνδαρος. Αυτή η πόλη με τα αρχαία μνημεία και τα κλασικά κτίρια προσελκύει εκατομμύρια ξένους επισκέπτες. Οι αρχαίοι ναοί και οι μοναδικοί θησαυροί της αποτελούν τη μαρτυρία μιας ιστορίας που ξεπερνά τα δύο χιλιάδες χρόνια. Αλλά, η Αθήνα δεν είναι μόνο τα διάσπαρτα μνημεία που θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν της, είναι και μια μοντέρνα μεγαλούπολη. Οι πολύβουοι δρόμοι, η έντονη ζωή, η σύγχρονη αρχιτεκτονική είναι η απόδειξη ότι η πόλη αυτή ζει στο ρυθμό της εποχής. 8
Ενότητα 1 - ΑΘHΝΑ ΜΕΡΟΣ Α - Κείμενα 3. Πολιτισμός Παζάρι (γιουσουρούμ) Από την πλατεία Μοναστηρακίου ως την πλατεία Αβησσυνίας, Πλάκα Φτάνουμε στην περιοχή διασχίζοντας τους δρόμους με τα καταστήματα τουριστικών ειδών, όπως είναι η οδός Αδριανού και η Πανδρόσου. Η καρδιά της αγοράς βρίσκεται δυτικά της πλατείας Μοναστηρακίου, στην πλατεία Αβησσυνίας και στους γύρω δρόμους. Τα πρωινά της Κυριακής, όταν τα υπόλοιπα καταστήματα είναι κλειστά, το παζάρι ξεκινάει. Οι έμποροι απλώνουν την πραμάτεια τους πάνω σε πάγκους ή στο πεζοδρόμιο. Μπορείτε να βρείτε εδώ ωραία παλιά έπιπλα και ασημικά, πολύχρωμα υφαντά και πλεγμένα στο χέρι μάλλινα ρούχα, δερμάτινα, καθώς και φτηνά χειροποίητα κοσμήματα, στρατιωτικά είδη και παλιά βιβλία και περιοδικά. Τις καθημερινές τα γύρω καταστήματα διαθέτουν είδη παρόμοια με αυτά των κυριακάτικων πάγκων. Το κάθε μαγαζί έχει την ειδικότητά του. Ψάξτε λοιπόν καλά προτού κάνετε κάποια αγορά. (Αθήνα και Ηπειρωτική Ελλάδα, Οδηγοί του κόσμου, εκδόσεις Η Καθημερινή Α.Ε., Αθήνα 1998, σελ. 87) 9
Ενότητα 1 - Αθήνα ΜΕΡΟΣ Β - Γραμματική Γραμματική 1. Αόριστος ενεργητικής φωνής Ο Αόριστος χρησιμοποιείται για πράξεις που έγιναν στο παρελθόν και αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή και παρουσιάζονται συνοπτικά. Παραδείγματα: Χτύπησα την πόρτα. / Περάσαμε ωραία στο ταξίδι. Ρήματα α συζυγίας Όσα ρήματα αρχίζουν από σύμφωνο παίρνουν εμπρός από το θέμα ένα ε-. Τα ρήματα αυτά είναι δισύλλαβα στον Ενεστώτα και χάνουν το ε- όταν αυτό δεν τονίζεται. Παραδείγματα: μέ-νω γρά-φω δια-βά-ζω έ-μει-να έ-μει-νες έ-μει-νε μεί-να-με μεί-να-τε έ-μει-ναν έ-γρα-ψα έ-γρα-ψες έ-γρα-ψε γρά-ψα-με γρά-ψα-τε έ-γρα-ψαν διά-βα-σα διά-βα-σες διά-βα-σε δια-βά-σα-με δια-βά-σα-τε διά-βα-σαν Μερικά ρήματα παίρνουν η- αντί ε-: πίνω ήπια, ξέρω ήξερα, θέλω ήθελα Ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή δίψηφο ή έχουν περισσότερες από δύο συλλαβές στον Ενεστώτα δεν παίρνουν -ε: ακούω άκουσα, αγοράζω αγόρασα. Καταλήξεις στον Ενεστώτα και τον Αόριστο -Σακούω άκουσα άκουσες άκουσε ακούσαμε ακούσατε άκουσαν αγοράζω αγόρασα χάνω έχασα κ γ + Σ: -ξχ π β + Σ: -ψφ μπλέκω έμπλεξα λείπω έλειψα πνίγω έπνιξα κρύβω έκρυψα προσέχω πρόσεξα γράφω έγραψα Ρήματα β συζυγίας μιλάω - μίλησα: (ζω, αργώ, προχωρώ, στεναχωρώ, περπατώ κ.ά.) πεινάω - πείνασα: (περνάω, ξεχνάω διψάω κ.ά.) πονάω - πόνεσα: (μπορώ, φορώ, παρακαλώ, προκαλώ κ.ά.) 10
Ενότητα 1 - Αθήνα ΜΕΡΟΣ Β - Γραμματική Ανωμαλίες στο σχηματισμό του Αορίστου Ενεστώτας Αόριστος Ενεστώτας Αόριστος ανεβαίνω ανέβηκα λέω είπα κατεβαίνω κατέβηκα πίνω ήπια βγαίνω βγήκα έρχομαι ήρθα μπαίνω μπήκα πηγαίνω πήγα βρίσκω βρήκα παίρνω πήρα βλέπω είδα τρώω έφαγα δίνω έδωσα ξέρω ήξερα κάθομαι κάθισα / έκατσα περιμένω περίμενα κάνω έκανα στέλνω έστειλα καταλαβαίνω κατάλαβα φέρνω έφερα μαθαίνω έμαθα φεύγω έφυγα μένω έμεινα 2. Χρονικές προτάσεις Αρχίζουν με χρονικούς συνδέσμους όπως: όταν, ενώ, άμα, πριν (να), αφού, μόλις, όποτε κ.ά. και δείχνουν πότε γίνεται μια πράξη σε σχέση με εκείνη της κύριας πρότασης. Η χρονική πρόταση δείχνει αν κάτι σε σχέση μ αυτό που δηλώνει η πρόταση που προσδιορίζεται, είναι: α. Σύγχρονο π.χ. Όταν με βλέπει, χαίρεται. β. Προτερόχρονο π.χ. Μόλις τα έμαθε έγινε έξω φρενών. γ. Υστερόχρονο π.χ. Πριν (να) πας στο ταχυδρομείο, πέρνα να σου δώσω το δέμα. 3. Ειδικές προτάσεις Αρχίζουν με τους συνδέσμους ότι, πως, που και χρησιμεύουν ως αντικείμενο ή υποκείμενο του ρήματος ή ως επεξήγηση της έννοιάς του. Παίρνουν άρνηση δε(ν). Οι ειδικές προτάσεις παίζουν το ρόλο: α. Αντικειμένου. Παραδείγματα: Δεν ήξερα ότι ήταν γιατρός. / Πιστεύω πως θα το εκτιμήσει. β. Υποκειμένου. Παραδείγματα: Φαίνεται πως θα κάνει πολλή ζέστη σήμερα. / Είναι βέβαιο ότι δεν ήταν στο σπίτι του χτες. Ειδικές προτάσεις ως υποκείμενα έχουμε με τις απρόσωπες εκφράσεις και ρήματα όπως: διαδίδεται, φαίνεται, είναι κρίμα, είναι ψέμα, είναι βέβαιο κ.ά. 11
Ενότητα 1 - Αθήνα ΜΕΡΟΣ Β - Γραμματική γ. Επεξήγησης. Παραδείγματα: Πήραμε μια ευχάριστη είδηση, ότι ο αδελφός μου πέτυχε στο Πανεπιστήμιο. / Ένα με πείραξε, που δεν με κάλεσε στο τραπέζι. / Κανείς δεν το ξέρει αυτό, πως σκέφτεται να μετακομίσει. Τέτοιου είδους προτάσεις δέχονται: 1. Ρήματα με τη σημασία του «λέω» όπως: φωνάζω, ομολογώ, παραδέχομαι κ.ά. π.χ. Παραδέχομαι ότι έχεις δίκιο. 2. Ρήματα με τη σημασία του «γνωρίζω» όπως: μαθαίνω, πληροφορούμαι, ξέρω κ.ά. π.χ. Έμαθα πως ήταν άρρωστος και στενοχωρήθηκα πολύ. 3. Ρήματα με τη σημασία του «νομίζω» όπως: πιστεύω, θεωρώ, ελπίζω, υποθέτω κ.ά. π.χ. Θεωρώ ότι λέει την αλήθεια. 4. Ρήματα με τη σημασία του «δείχνω» όπως: φανερώνω, δηλώνω κ.ά. π.χ. Ο τρόπος που μιλάει φανερώνει ότι είναι καλλιεργημένος. 5. Ρήματα με τη σημασία του «αισθάνομαι» όπως: νιώθω, βλέπω, ακούω, παρατηρώ κ.ά. π.χ. Παρατηρώ ότι εκφράζεται καλά στο γραπτό λόγο. 12
Ενότητα 1 - Αθήνα ΜΕΡΟΣ Γ - Ασκήσεις Ασκήσεις 1. Συμπληρώστε τις προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης στον Αόριστο: 1. Τι ώρα το τρένο στην Αθήνα; (φτάνω) 2. Χτες τα παιδιά παγωτό. (τρώω) 3. Οι μαθητές τα νέα στον καθηγητή τους. (λέω) 4. Ο σερβιτόρος το λογαριασμό, μόλις τον ζητήσαμε. (φέρνω) 5. Χαβιέ, πότε για τελευταία φορά στο γυμναστήριο; (πηγαίνω) 6. Την περασμένη Κυριακή εγώ κι ο φίλος μου μια ταινία στα ιαπωνικά και δεν τίποτα απολύτως. (βλέπω, καταλαβαίνω) 7. Όταν εσύ με τηλέφωνο, στο μπάνιο, γι αυτό δεν το σήκωσα. (παίρνω, είμαι) 8. Οι περσινές διακοπές θα του μείνουν αξέχαστες. σ ένα ξενοδοχείο α κατηγορίας, πολύ καλή παρέα και, το κυριότερο, πολύ λίγα χρήματα. (μένω, έχω, ξοδεύω) 9. Δεν εξετάσεις, γιατί δεν είχαμε διαβάσει όλα τα κεφάλαια. (δίνω) 10. Τελικά η Μαρία σου για το πρόβλημά της; (μιλάω) 2. Συμπληρώστε το κείμενο με τις λέξεις του πλαισίου: ήταν, άνοιξε, ξέραμε, έφερε, δοκιμάσαμε, μαγείρεψε, άναψε, παίξαμε Χτες το βράδυ ο Νίνο ιταλικό φαγητό. πάρα πολύ νόστιμο. Ούτε εγώ, ούτε ο Ζαν-Κλωντ ότι ο Νίνο μπορεί να μαγειρέψει τόσο καλά. Μετά χαρτιά και τα γλυκά που η Κρεμένα από τη Βουλγαρία. Προς το τέλος της βραδιάς, ο Χαβιέ ένα ισπανικό κρασί και το κέφι για τα καλά. 3. Συμπληρώστε τον πίνακα με τα υπόλοιπα πρόσωπα των ρημάτων στον Αόριστο: ενικός αριθμός πληθυντικός αριθμός α πρόσωπο β πρόσωπο γ πρόσωπο α πρόσωπο β πρόσωπο γ πρόσωπο άκουσα έφτασες είδε θέλαμε φταίξαμε έφαγαν 13
Ενότητα 1 - Αθήνα ΜΕΡΟΣ Γ - Ασκήσεις 4. Ακούστε κι επαναλάβετε: 1. Κρίμα που δεν μπόρεσα να έρθω. 2. Ήρθε προχτές στην Αθήνα και θα μείνει ένα μήνα. 3. Ήπιαμε ένα πολύ ωραίο ισπανικό κρασί που έφερε ο Χαβιέ και δοκιμάσαμε την ιταλική κουζίνα του Νίνο. 4. Ποιος είναι ο Χαβιέ; 5. Ωραία περάσαμε χθες βράδυ στου Νίνο. 5. Σωστό ή Λάθος; 14 1. Η Κρεμένα πήγε σινεμά χθες βράδυ. Σ Λ 2. Ο Νίνο συνάντησε την Κρεμένα. Σ Λ 3. Ο συμφοιτητής του Νίνο λέγεται Χαβιέ. Σ Λ 4. Η Μαρία ήταν στου Νίνο χθες βράδυ. Σ Λ 5. Η παρέα του Νίνο ήπιε γαλλικό κρασί. Σ Λ
Ενότητα 1 - Αθήνα ΜΕΡΟΣ Δ - Παιχνιδόλεξα Παιχνιδόλεξα 1. Σταυρόλεξο Βρείτε τις λέξεις και λύστε το σταυρόλεξο: 1. Όταν κάποιος είναι αγαπητός και όλοι τον θέλουν στην παρέα τους, είναι. 2. Πριν δύο μέρες. 3. Πίνεται κυρίως σε γιορτές. 4. Μια μέρα πριν. 5. Αυτός που σπουδάζει μαζί με κάποιον, είναι του. 1 5 2 3 4 Αντιγράψτε τις λέξεις: 2. Γραφομηχανή ωραία ήταν ισπανικό δίαιτα συμφοιτητής έδωσες συμπαθητικός ήρθε κάνατε φαγητό ήπιαμε γνωρίσεις περάσαμε δοκιμάσαμε σύντομα μπόρεσα ξεκίνησα έφερε 15
Ενότητα 1 - ΑΘHΝΑ ΜΕΡΟΣ Δ - Παιχνιδόλεξα 3. Κρεμάλα Βρείτε τις λέξεις: Μερικές μέρες πριν. Κάνουμε συνήθως όταν θέλουμε να χάσουμε κιλά. Ποιας χώρας είναι η σημαία αυτή; Π _ Δ _ Ι 4. Παζλ Επιλέξτε το σωστό: Μιλάμε για την Αθήνα 1. Η κεντρική της πλατεία είναι: α. το Σύνταγμα β. η Ομόνοια γ. η Κάνιγγος 2. Το πιο σημαντικό μνημείο της είναι: α. οι Δελφοί β. οι Μυκήνες γ. η Ακρόπολη 3. Το όνομά της το πήρε από τη θεά: α. Ήρα β. Αφροδίτη γ. Αθηνά 4. Το αρχαίο θέατρό της ονομάζεται: α. Επίδαυρος β. Ηρώδειο γ. Δωδώνη 5. Το λιμάνι της είναι: α. η Πάτρα β. τα Χανιά γ. ο Πειραιάς Βρείτε τον Αόριστο: 5. Λαγός και Χελώνα περνώ μπορώ είμαι ξεκινώ έρχομαι λέω γνωρίζω δοκιμάζω 6. Τραγούδι Ακούστε το τραγούδι και συμπληρώστε τις λέξεις που λείπουν: Άσπρα πουλιά και σύννεφα τον ουρανό θα και τ όνομά σου αθάνατο στην πέτρα θα. Στο περιβόλι του Μαγιού θα μπω και θα απ την κι στεφάνι να σου πλέξω. Αθήνα Αθήνα χαρά της γης και της αυγής μικρό γαλάζιο. Κάποια βραδιά στην αμμουδιά, στο χείλι σου θα γείρω χαρά της γης και της αυγής μικρό γαλάζιο.. Άσπρα πουλιά και σύννεφα τον ουρανό θα και τ όνομά σου αθάνατο στην πέτρα θα.. 16