DUMPING Σελ. 1/120 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο διεθνές εμπορικό σύστημα το ντάμπινγκ θεωρείται μια αθέμιτη εμπορική πρακτική. Το κεντρικό σημείο της σύγχρονης συζήτησης είναι η μετατροπή του από αθέμιτη εμπορική πρακτική σε μέσο διατήρησης της εμπορικής κυριαρχίας επιχειρήσεων ή και δίοδος πρόσβασης ορισμένων μερών στο ίδιο το παγκοσμιοποιημένο σύστημα. Το δίκαιο αντιντάμπινγκ απεθνικοποιείται, με αποτέλεσμα να στερείται κάποιων βασικών και συνεπών μεταξύ τους σταθερών αρχών.υποστηρίζεται τέλος, ότι λόγω των ασυνεπειών του δικαίου αντιμετώπισης αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, ο δικαστικός έλεγχος δυσχεραίνεται με αποτέλεσμα η δίκαιη εφαρμογή του να επιτυγχάνεται με δυσκολία. Στην παρούσα εργασία γίνεται προσπάθεια πολύπλευρης ανάλυσης του εμπορικού φαινομένου του ντάμπινγκ και της πολιτικής αντιμετώπισής του. Αρχικά προσδιορίζεται η θέση του ντάμπινγκ στο γενικότερο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης του εμπορίου, ενώ παρατίθενται αριθμητικές αναλύσεις για τις τάσεις εμφάνισής του σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Περιγράφεται διεξοδικά και σχολιάζεται με λεπτομέρεια, η νομοθεσία και η διαδικασία αντιντάμπινγκ καθώς και το σύστημα έννομης προστασίας και ελέγχου και στα δύο επίπεδα. Αναλύεται με κριτικό πνεύμα, η επέκταση του φαινομένου σε σχετικές εμπορικές πολιτικές και προϊόντα. Η εργασία ολοκληρώνεται με κρίσεις και συμπεράσματα για κάθε εξεταζόμενο τομέα ξεχωριστά. Το περιεχόμενο της εργασίας στηρίχθηκε τόσο σε επίσημα έγγραφα, όσο και σε ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και αρθρογραφία, ενώ τεκμηριώνεται υποστηρικτικά από αναφορές σε πραγματικές εμπορικές περιπτώσεις. Στόχος είναι να δοθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα του σχετικού θέματος, η πορεία του οποίου προδιαγράφεται μακρά και ταραχώδης. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ Ντάμπινγκ, Αντιντάμπινγκ, GATT, ΓΣΔΕ, ΠΟΕ, αθέμιτες εμπορικές πολιτικές, ανταγωνισμός, διεθνές εμπόριο, κοινοτικό εμπόριο.
DUMPING Σελ. 2/120 SUMMARY In international trading system, dumping is considered to be an unfair trade practice. The main point of the recent conversations, is its conversion, from an unfair trade practice to a mean for conservation of trade dominance of enterprises or even, an access of specific parts to the globalized trade system itself. The antidumping law gets denationalised and as a result, it lacks of strong fundamental standards. It is also claimed that the judicial control-checking gets difficult because of the inconsistent way which antidumping law handles unfair trade practices. This study presents a multilateral analysis of dumping and antidumping law. Firstly, the role of dumping is defined into the general frame of trade globalisation whereas numerical analysis about the tension of its appearance in European and international level, is mentioned. The antidumping legislation and procedure, as well as the legal protection and control is commented in both areas. The expansion of dumping in other similar trade policies and products is analyzed and criticized too. The study is completed with reviews and conclusions about each examined sector. The study refers both at official reports at Greek and foreign bibliography and journalism, while it is documented by references to real trade case-studies. The aim of the present study is to present a complete view of the above mentioned topic, whose process is predicted to be long and rough. KEY WORDS Dumping, antidumping, GATT, ΓΣΔΕ, ΠΟΕ, trade, unfair trade policies, competition, international trade, EEC trade, EC trade.
DUMPING Σελ. 3/120 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ ΟΡΟΙ-ΟΡΙΣΜΟΙ... 6 ΜΕΡΟΣ Α ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 7 1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΝΙΑΙΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ... 7 2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 11 3 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 12 4 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 14 5 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 15 6 ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 17 7 ΤΟ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ... 19 7.1 Δραστηριότητα αντιντάμπινγκ χωρών του ΠΟΕ... 20 7.2 Γεωγραφικός προσδιορισμός του φαινομένου... 22 ΜΕΡΟΣ Β ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ... 24 8 Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 24 9 ΤΑ ΑΡΜΟΔΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΠΟΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 25 10 ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΕ... 25 10.1 ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΕ... 27 11 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΕ... 27 12 Η ΕΦΑΡΜΟΦΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ... 30 13 ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ Ε.Ε.... 31 14 ΤΑ ΑΡΜΟΔΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΟ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 33 15 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε.... 33 15.1 Βασικές προϋποθέσεις επιβολής δασμών ντάμπινγκ... 33 15.1.1 Ύπαρξη ντάμπινγκ... 34 15.1.2 Ύπαρξη ζημίας... 40 15.1.3 Αιτιώδης συνάφεια... 41 15.1.4 Το Κοινοτικό συμφέρον... 42 15.2 Κατάθεση καταγγελίας... 44 15.3 Έναρξη έρευνας... 46 15.4 Έρευνα... 46 15.5 Προσωρινά Μέτρα... 48
DUMPING Σελ. 4/120 15.6 Περάτωση της έρευνας... 49 15.6.1 Επιβολή Οριστικού Δασμού Αντιντάμπινγκ.... 49 15.6.2 Ανάληψη υποχρεώσεων ως προς τις τιμές... 52 15.6.3 Μη λήψη μέτρων... 55 15.7 Διορθωτικοί μηχανισμοί... 56 15.7.1 Νεοεισερχόμενοι... 56 15.7.2 Επανεξέταση λόγω της λήξης ισχύος μέτρων... 57 15.7.3 Ενδιάμεση Επανεξέταση... 58 15.7.4 Επιστροφές... 58 16 ΤΟ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ... 60 17 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 65 ΜΕΡΟΣ Γ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ... 71 18 ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ... 71 19 ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΝΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ... 73 20 ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΕ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΤΑ ΜΕΤΡΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ... 75 21 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 79 21.1 Η νομική φύση των μέτρων αντί ντάμπινγκ (κανονιστικές και ατομικές διοικητικές πράξεις) και ο χαρακτήρας του δικαστικού ελέγχου στην Ε.Ε. (Έλεγχος Διοικητικός και Νομιμότητας)... 79 21.2 Η διακριτική ευχέρεια της κοινοτικής διοίκησης... 81 21.3 Η έκταση του δικαστικού ελέγχου... 83 ΜΕΡΟΣ Δ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΟΥ ΠΟΕ... 84 22 ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΟΕ... 84 23 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 87 24 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΠΟΕ... 91 25 ΕΛΕΓΧΟΣ(από το ΔΕΚ) ΤΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΣΔΕ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ και η σχετική νομολογία... 92
DUMPING Σελ. 5/120 ΜΕΡΟΣ Ε ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 92 26 ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΑΛΛΕΣ ΑΘΕΜΙΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ... 92 27 Η ΚΑΤΑΣΤΡΑΤΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ (CIRCUMVENTION)... 94 28 ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΟΥ ΔΑΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΞΑΓΩΓΕΑ... 101 29 ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΕΤΡΑ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΕ... 101 ΜΕΡΟΣ ΣΤ ΚΡΙΤΙΚΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 104 30 Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 104 31 ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ... 106 32 ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ... 108 33 ΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ... 112 34 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΟΕ... 116 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 118
DUMPING Σελ. 6/120 ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ ΟΡΟΙ-ΟΡΙΣΜΟΙ ΔΕΚ : Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ΓΣΔΕ : Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου ΠΟΕ : Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου JWT : Journal of World Trade ELRev : European Law Review int l : International Layer I.G : Άτυπη Ομάδα ADP Committee : Επιτροπή Πρακτικών Αντί ντάμπινγκ GATT : Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ) Κώδικας Αντιντάμπινγκ : Η Συμφωνία Αντιντάμπινγκ του ΠΟΕ Βασικός Κανονισμός Αντιντάμπινγκ : Ο κανονισμός 384/96 του Συμβουλίου που ισχύει στην Ε.Ε. Circumvention : Καταστρατήγηση των μέτρων Αντί-ντάμπινγκ
DUMPING Σελ. 7/120 ΜΕΡΟΣ Α ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ 1 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΝΙΑΙΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ Ο εικοστός αιώνας, ιδίως η μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο εποχή, χαρακτηρίζεται από την αύξηση του βαθμού αλληλεξάρτησης των κρατών σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα στον οικονομικό. Ήδη από το 1944 στα πλαίσια της Διάσκεψης του BRETTON WOODS, έγινε σύσταση στις Κυβερνήσεις να ερευνήσουν τους τρόπους και τα μέσα για να «μειώσουν τα εμπόδια στο διεθνές εμπόριο και να προωθήσουν τις αμοιβαία επωφελείς διεθνείς εμπορικές σχέσεις» 1. Οι ΗΠΑ επεδίωξαν με διάφορες ευκαιρίες να ανοίξουν την αγορά τους στα ξένα προϊόντα με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας. Ο Πρόεδρος Roosvelt, απευθυνόμενος τον Φεβρουάριο του 1945 προς την Γερουσία δήλωσε ότι η Συμφωνίες του Bretton Woods πρέπει να συμπληρωθούν με την επεξεργασία διεθνούς συμφωνίας για την μείωση των εμποδίων στις εμπορικές συναλλαγές. Η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου συνδυασμένη με τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις ( που μας επιτρέπουν να εξάγουμε με ένα απλό τηλεφώνημα) αλλά και της δράσης των διεθνών οργανισμών που δομήθηκαν στη μεταπολεμική εποχή, είχε σαν αποτέλεσμα την ραγδαία αύξηση του όγκου του διεθνούς εμπορίου που ευνόησε την οικονομική ανάπτυξη. Όμως ανέκυψαν και σημαντικά προβλήματα, όπως: ο περιορισμός της αυτονομίας των εθνικών οικονομιών ή ο αντίκτυπος που έχουν στην οικονομία και την κοινωνία μιας χώρας, οι οικονομικές εξελίξεις σε μια άλλη κ.τ.λ.. 1 Γιάννης Χολέβας (1997), Διεθνείς Εμπορικές Σχέσεις- Διεθνές Εμπόριο
DUMPING Σελ. 8/120 Ήταν λοιπόν αναγκαία η διαμόρφωση ενός σταθερού και προβλέψιμου περιβάλλοντος στο οποίο να υπάρχουν κανόνες, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, και η βεβαιότητα ότι αυτοί οι κανόνες του παιχνιδιού δεν θα μεταβληθούν από κάποια ιδιότροπη κυβέρνηση. Η επικράτηση της παραπάνω κανονιστικής προσέγγισης στον τομέα του διεθνούς εμπορίου και γενικότερα των διεθνών οικονομικών σχέσεων, κατά το δεύτερο μισό του αιώνα αποτυπώνεται στο λεγόμενο «Σύστημα του Bretton Woods» στο οποίο εντάσσεται τόσο η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ),ο ΠΟΕ που την διαδέχεται μετά την ολοκλήρωση του Γύρου της Ουρουγουάης και οι Κώδικες των Γύρων Πολυμερών Διαπραγματεύσεων που συμπλήρωσαν το κανονιστικό της περιεχόμενο, όσο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα. Όμως σύμφωνα με ορισμένες απόψεις, το Έργο της ΓΣΔΕ του 1947 στο χώρο του διεθνούς εμπορίου χαρακτηριζόταν, έως και πρόσφατα (δηλ. κατά την περίοδο διαπραγματεύσεων του Γύρου της Ουρουγουάης), ελλιπές και αποσπασματικού χαρακτήρα 2 κυρίως για τους παρακάτω λόγους : τους ουσιαστικούς κανόνες που την απαρτίζουν, και τη διάσταση ανάμεσα στη θεωρητική ισχύ των κανόνων και στον παραγκωνισμό τους στην πράξη την ύπαρξη πολλών ρητρών διαφυγής και εξαιρέσεων από τους κανόνες δικαίου που περιέχονται σε αυτό καθώς και την ίδια τη θεσμική δομή του συστήματος με έμφαση στις ατέλειες των διαδικασιών ελέγχου που περιέχει. Προτεινόταν η περαιτέρω ενίσχυση του κανονιστικού χαρακτήρα του, με την εδραίωση της αρχής της κυριαρχίας του δικαίου, προϋποθέτοντας την αύξηση της συναίνεσης και εμπιστοσύνης των κρατών σε ένα κανονιστικά ρυθμιζόμενο σύστημα. 2 Γ. Μυρογιάννης, Ο ρόλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις διαπραγματεύσεις του Γύρου Ουρουγουάης και η Ελλάδα, 1994, σελ 24.
DUMPING Σελ. 9/120 Ως υπόδειγμα για την εξέλιξη αυτή προτάθηκε η ίδια η Ευρωπαϊκή Κοινότητα μέσα από το ρόλο του δικαίου στη διαδικασία της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Με την δημιουργία ενός ισχυρού σώματος ελέγχου το 1994, του «Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ)», στόχος της παγκόσμιας κοινότητας, ήταν η ισχυροποίηση του κανονιστικού της πλαισίου και μέσω αυτού 3 : η επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου, με την άρση των όποιων υφιστάμενων εθνικών περιορισμών στη διεξαγωγή του 4. Η αποφυγή της επανάληψης των καταστροφικών προστατευτικών πολιτικών της δεκαετίας του 30. Η εξάλειψη των διακρίσεων μεταξύ των κρατών ώστε κανένα από αυτά να μην απολαμβάνει ειδικών παραχωρήσεων. Η εγγύηση ότι τα εισαγόμενα και τα τοπικά παραγόμενα προϊόντα τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης στις εθνικές αγορές. Η προοδευτική εξασφάλιση ευκολότερης πρόσβασης σε άλλες αγορές. Η χρησιμότητα της διεξαγωγής του διεθνούς εμπορίου βάσει συμφωνημένων κανόνων είναι σήμερα αναμφισβήτητη («κανονιστική προσέγγιση του διεθνούς εμπορίου» ή «rule - oriented approach») 5. Στελέχη του Ελληνικού Κρατικού Μηχανισμού, αρμόδια για το διεθνές εμπόριο τονίζουν ότι : 3 Υπηρεσία επίσημων εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Ευρωπαϊκή Ένωση και Παγκόσμιο Εμπόριο, 1995, σελ.7-8. 4 Ως ελεύθερο εμπόριο νοείται, η πολιτική που δίνει κίνητρα στην εθνική παραγωγή και στο εθνικό εμπόριο για τη μεγαλύτερη δυνατή εκμετάλλευση του συγκριτικού πλεονεκτήματος που διαθέτει κάποια χώρα. 5 Η άλλη προσέγγιση καθορίζεται από την ισχύ των συμμετεχόντων και ρυθμίζεται δια της οδού των διπλωματικών μεσολαβήσεων, «power - oriented approach».
DUMPING Σελ. 10/120 Το νέο διεθνές εμπορικό σύστημα είναι αυστηρά νομικό, αυτοματοποιημένο και δεσμευτικό. Εάν όμως αναζητηθούν λύσεις εκτός του συστήματος, αυτό θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη διάβρωσή του. Η παρακολούθηση του διεθνούς εμπορίου θα οδηγήσει στον περιορισμό των υπερτιμολογήσεων / υποτιμολογήσεων εισαγωγών / εξαγωγών, ενώ ταυτόχρονα θα επέλθει διαφάνεια στις διεθνείς συναλλαγές, με άμεσο αποτέλεσμα τη βελτίωση του ισοζυγίου πληρωμών για τις αναπτυσσόμενες χώρες, χώρες με αδύνατα νομίσματα, όπου το κίνητρο της παρανομίας στις διεθνείς συναλλαγές και η μεταφορά συναλλάγματος στο εξωτερικό είναι πολύ ισχυρό. Για τις αναπτυγμένες χώρες η διαφάνεια των συναλλαγών θα αυξήσει τις εξαγωγές τους, λόγω της τόνωσης του ανταγωνισμού που θα επέλθει από την πληροφόρηση στα θέματα τιμών 6. Το απαραίτητο ζητούμενο λοιπόν είναι, να υπάρχουν κανόνες που θα διατηρούν μια «ανταγωνιστική ατμόσφαιρα αγοράς» εντός της οποίας διεξάγεται το εμπόριο, και ως τέτοιοι θεωρούνται, όσον αφορά το διεθνές εμπόριο, αυτοί που εξασφαλίζουν ίσους όρους συμμετοχής στα μέρη που εντάσσονται στο σύστημα. Επειδή επικράτηση είναι συνήθως ευκολότερη για όσους παραβιάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού, πρέπει να προβλέπονται μηχανισμοί με τους οποίους τα μέρη που συμμετέχουν μπορούν να προστατευθούν από την αθέμιτη συμπεριφορά ορισμένων παικτών και να τιμωρήσουν αυτούς που δε συμμορφώνονται προς τους συμφωνημένους κανόνες. Η αντίληψη αυτή αποτελεί την εννοιολογική αφετηρία και τη νομιμοποιητική βάση των μέτρων αντιμετώπισης των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Ως κατεξοχήν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές θεωρούνται το ντάμπινγκ και οι επιδοτούμενες 6 Άρθρο της Διεύθυνσης Πολιτικής Εξωτερικού Εμπορίου της Γενικής Γραμματείας Δ.Ο.Σ του ΥΠ.ΕΘ.Ο.
DUMPING Σελ. 11/120 εξαγωγές. Κι οι δύο ασκούνται από ιδιωτικού φορείς, απαραίτητη όμως προϋπόθεση άσκησής τους είναι η συμμετοχή του κράτους καταγωγής των φορέων τους 7. 2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ : Σύμφωνα με τον βασικό ορισμό (άρθρο 2 της Συμφωνίας) ως ντάμπινγκ νοείται η πώληση ενός προϊόντος σε μια εξαγωγική αγορά σε τιμή χαμηλότερη από την κανονική αξία του (ήτοι από τις τιμές πωλήσεως που ισχύουν στην εγχώρια αγορά του εξαγωγέα ή από το κόστος παραγωγής του με την προσθήκη εύλογου περιθωρίου κέρδους). Παρατηρήσεις 1. Θεωρητικά, το ντάμπινγκ ως οικονομικό φαινόμενο που συνεπάγεται την εφαρμογή διαφορετικών τιμών στις διάφορες αγορές, περιλαμβάνει τόσο την εφαρμογή διακριτικής μεταχείρισης μεταξύ δύο ή περισσοτέρων «αλλοδαπών» αγορών, όσο και τη διάκριση μεταξύ των τιμών στην «ημεδαπή» και την «αλλοδαπή» αγορά 8. Η δεύτερη περίπτωση διαφοροποιήσεως τιμών είναι αυτή που ενδιαφέρει στα πλαίσια της ΓΣΔΕ. 2. Η ΓΣΔΕ, στον ορισμό του ντάμπινγκ αντιμετωπίζει μόνο το ζήτημα των χαμηλότερων τιμών εξαγωγής έναντι αυτών που επικρατούν στην εσωτερική αγορά. Το αντίθετο φαινόμενο ονομάζεται «ανάστροφο ντάμπινγκ» (Reverse Dumping) 9. 7 Κατά την άποψη που εκφράζουν οι D.Careau, T.Flory & P. Zuillard, ο όρος αθέμιτες εμπορικές πρακτικές καλύπτει άλλες διεθνείς πρακτικές πέραν του ντάμπινγκ ή των επιδοτήσεων, οι οποίες δεν κωδικοποιούνται στη ΓΣΔΕ, αλλά ορισμένα κράτη λαμβάνουν μονομερή μέτρα για την αντιμετώπισή τους, 8 Dale, σ.3 Βλ. συζήτηση των διαφόρων απόψεων του Βρετανού οικονομολόγου T.E.G Gregory εις Viner, σ.3 επ. 9 Π.Μπερνίτσας, Δίκαιο αντιντάμπινγκ και μέτρα άμυνας κατά επιδοτούμενων εισαγωγών στις ευρωπαϊκές κοινότητες, 1987,σελ.13
DUMPING Σελ. 12/120 3 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ Είναι πολύ εύκολο να ενοχοποιηθεί το ίδιο το σύστημα για την ύπαρξη των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, με όποιο τρόπο και αν αυτές εμφανίζονται. Καταρχήν, η διάκριση, σε θεμιτό και αθέμιτο εμπόριο είναι σχετική: όπου γίνεται λόγος για «ίσους όρους συμμετοχής» εννοούνται μόνο αυτοί που απορρέουν από την εξωτερική συμπεριφορά των μερών και όχι αυτοί που πηγάζουν από την εσωτερική τους διαστρωμάτωση. Θα μπορούσε να γίνει λόγος για πραγματικά ίσους όρους συμμετοχής, εφόσον όλα τα κράτη ( και οι κοινωνίες) εκκινούσαν από το ίδιο στάδιο βιομηχανικής ανάπτυξης, είχαν αντίστοιχες πλουτοπαραγωγικές πηγές, αντίστοιχο κόστος εργατικού δυναμικού, αντίστοιχο εμπορικό ισοζύγιο, αλλά ακόμη και ίδιου επιπέδου νομοθεσία προστασίας περιβάλλοντος, ίδια συστήματα και βαθμούς κοινωνικής ασφάλισης και προστασίας των εργαζομένων κ.τ.λ. Αυτό βέβαια ούτε συμβαίνει, αλλά και μόνο σε πολύ περιορισμένο βαθμό θα μπορούσε να συμβεί. Κατά συνέπεια η ισότητα των μέσων που εξασφαλίζουν οι κανόνες του διεθνούς εμπορίου είναι ισότητα στη συμπεριφορά και όχι στα εφόδια με τα οποία συμμετέχει κανείς στο σύστημα. Αυτό είναι φυσιολογικό, καθώς το διεθνές εμπορικό καθεστώς μόνο διανεμητικούς σκοπούς δεν εξυπηρετεί. Θα μπορούσαν επίσης τα μέτρα αντιμετώπισης των αθέμιτων πρακτικών να αναιρέσουν εν μέρει τον φιλελεύθερο χαρακτήρα του πλαισίου διεξαγωγής του διεθνούς εμπορίου. Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές ενταγμένες στο παραπάνω άνισο εμπορικό περιβάλλον δεν είναι παρά αποκλίσεις από την εμπορική συμπεριφορά που το σύστημα θεωρεί αποδεκτή και ως τέτοιες σωστά θεωρούνται καταδικαστέες. Ο αποκλεισμός όμως της δυνατότητας προσφυγής σε αυτές καταλήγει στον περιορισμό των διόδων πρόσβασης ορισμένων μερών στο ίδιο το σύστημα.
DUMPING Σελ. 13/120 Θα μπορούσαν όμως τα μέτρα αντιμετώπισης των αθέμιτων πρακτικών να τύχουν και επιπλέον κριτικής, εφόσον εξελίσσονται σήμερα σε ένα σημαντικό μηχανισμό, μέσω του οποίου οι αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες εξασφαλίζουν τη διατήρηση της εμπορικής τους κυριαρχίας. Κατά μία άποψη αυτός είναι και ο λόγος που, παρ όλο που τα μέτρα αυτά προβλέπονται σε διεθνή νομοθετήματα, στην πραγματικότητα ενεργοποιούνται συνήθως από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής σε βάρος τρίτων χωρών που απειλούν το μερίδιό τους στη διεθνή αγορά. Γι αυτό και τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα χαρακτηρίζονται ως μέτρα εμπορικής άμυνας. Ένα άλλο στοιχείο που κάνει κάποιον να δυσπιστεί ως προς την αγαθή πρόθεση εφαρμογής του πνεύματος δικαίου με τη λήψη μέτρων αντιντάμπινγκ από τη χώρα εισαγωγής, είναι τόσο οι προϋποθέσεις λήψης (μεταξύ των οποίων η εκτίμηση των απόψεων του εγχώριου κλάδου παραγωγής και του συμφέροντος της χώρας για την έναρξη της διαδικασίας αλλά και επιβολή δασμών), όσο και το οικονομικά ευνοϊκότερο των μέτρων αυτών. Πράγματι οι συνέπειες της άσκησης μιας αθέμιτης εμπορικής πρακτικής στη χώρα εισαγωγής δεν διαφέρουν καθόλου από αυτές μιας συμπεριφοράς που είναι καθ όλα σύμφωνη με τους κανόνες του διεθνούς εμπορικού συστήματος 10. Αν, για παράδειγμα, οι παραγωγοί μιας χώρας βλάπτονται από τις εισαγωγές κάποιου προϊόντος που αποτελεί αντικείμενο ντάμπινγκ, η ζημία τους από τις εισαγωγές θα ήταν ακριβώς η ίδια, ακόμη και αν δεν ασκείτο ντάμπινγκ αλλά απλώς οι εξαγωγείς διέθεταν κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των εγχώριων παραγωγών. Προϋπόθεση άλλωστε λήψης μέτρων άμυνας τόσο στη μία όσο και στην άλλη περίπτωση είναι η πρόκληση ζημίας στην οικονομία της χώρας εισαγωγής. Τα όρια, λοιπόν, ανάμεσα σε μια αθέμιτη και σε μια θεμιτή εμπορική πρακτική είναι, τουλάχιστο εξ αποτελέσματος, ιδιαίτερα ασαφή. Αντίθετα είναι απόλυτα σαφές ότι οι προϋποθέσεις λήψης μέτρων άμυνας έναντι μιας αθέμιτης πρακτικής είναι 10 A.Lowenfeld, Fair or Unfair Trade : Does it Matter?, 1980, 13 Cornell int l L.J., σελ. 208 210.
DUMPING Σελ. 14/120 κατά πολύ ευνοϊκότερες και εμπεριέχουν μικρότερο πολιτικό και οικονομικό κόστος από την εναλλακτική λύση που υφίσταται για την χώρα εισαγωγής, τη λήψη δηλαδή μέτρων διασφάλισης 11. 4 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ Ως προϋποθέσεις για την δυνατότητα ανάπτυξης πρακτικών ντάμπινγκ αναφέρονται στην οικονομική θεωρία οι εξής 12 : Σχόλιο [Μ1]: Μπερνίτσας σελ 14 α) Οι αγορές πρέπει να είναι διακεκριμένες μεταξύ τους είτε γιατί υφίστανται εμπόδια στις διακρατικές συναλλαγές είτε γιατί σε κάθε μία από αυτές ασκείται διαφορετική πολιτική όσον αφορά τους δασμούς και ισχύει διαφορετικό δασμολόγιο. Για τον παραπάνω λόγο ή γιατί ο πραγματοποιών ντάμπινγκ έχει κάποια «μονοπωλιακή εξουσία» στην εγχώρια αγορά, πρέπει να μη γίνεται επανεισαγωγή του προϊόντος στην αγορά της χώρας προέλευσης. Αλλιώς, το επανεισαχθέν «φθηνό» προϊόν θα επηρεάσει προς τα κάτω τις τιμές στη χώρα καταγωγής και έτσι θα πάψει να υφίσταται πλέον ντάμπινγκ. ΣΧΟΛΙΟ Καθώς προϋπόθεση της άσκησης της αθέμιτης πρακτικής του ντάμπινγκ είναι η ύπαρξη εμπορικών συνόρων, όταν αυτά καταργούνται σε μια γεωγραφική περιοχή (με τη δημιουργία για παράδειγμα ζωνών ελεύθερων συναλλαγών), κατά λογική συνέπεια καταργούνται οι κανόνες αντιντάμπινγκ των συμβαλλομένων κρατών αναφορικά με τις μεταξύ τους σχέσεις και αντικαθίστανται από κοινούς κανόνες ανταγωνισμού (Πράγματι, ντάμπινγκ μεταξύ κρατών στο εσωτερικό μιας τελωνειακής ενώσεως όπως η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, δε νοείται). 11 Η ρήτρα διασφάλισης (άρθρο ΧΙΧ της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου) επιτρέπει σε χώρα μέλος του ΠΟΕ να παίρνει μέτρα περιοριστικά των εισαγωγών του όταν αποδειχθεί ότι οι αθρόες εισαγωγές προκάλεσαν ζημιά ή υπάρχει απειλή σοβαρής ζημιάς στην εγχώρια βιομηχανία της εισάγουσας χώρας.
DUMPING Σελ. 15/120 β) Η ελαστικότητα της ζήτησης στη χώρα εισαγωγής θα πρέπει να είναι τόσο μεγάλη, ώστε οι αγοραστές να δείξουν αυξημένη ανταπόκριση στις χαμηλές τιμές του εισαγόμενου προϊόντος, ενώ η ζήτηση στην αγορά της χώρας προέλευσης θα πρέπει να είναι ανελαστική, για να μπορεί ο παραγωγός να διατηρεί εκεί τις υψηλές τιμές του. γ) Η διάρθρωση της επιχείρησης που επιδίδεται στο ντάμπινγκ θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε η οριακή πρόσοδος που λαμβάνει από τα εξαγόμενα εμπορεύματα να είναι υψηλότερη από το οριακό κόστος παραγωγής των προϊόντων αυτών. 5 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ Το ντάμπινγκ διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη διάρκεια και τα κίνητρα του παραγωγού που την ασκεί 13 : Βραχυχρόνιο ή διακεκομμένο ντάμπινγκ : Γνωστοποίηση του προϊόντος σε δεδομένη αγορά και επέκταση των πωλήσεών του σ αυτή ή διατήρηση εμπορικών δεσμών στη συγκεκριμένη αγορά. Θεωρείται το πιο ζημιογόνο, επειδή κυρίως μέσα από αυτή τη μορφή ντάμπινγκ υλοποιείται η «ληστρική πρόθεση» 14 του εξαγωγέα. Τότε η οικονομία της αγοράς πλήττεται γιατί, τίθενται εκτός αγοράς εγχώριοι παραγωγοί που είναι καθ όλα ανταγωνιστικοί, ενώ οι καταναλωτές παρά τις πρόσκαιρες φθηνές τιμές που απολαμβάνουν, έχουν στη συνέχεια να αντιμετωπίσουν τις μονοπωλιακές τιμές του εξαγωγέα. Όταν όμως το διακεκομμένο ντάμπινγκ δεν είναι ληστρικό (όπως είναι και η συνηθέστερη περίπτωση ) αλλά ασκείται για την εξασφάλιση πρόσβασης από τον εξαγωγέα στην αγορά της χώρας εισαγωγής, τότε η οικονομία της χώρας εισαγωγής 12 Π.Μπερνίτσας, Δίκαιο αντιντάμπινγκ και μέτρα άμυνας κατά επιδοτούμενων εισαγωγών στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 1987, σελ 14. 13 Π.Μπερνίτσας, Δίκαιο αντιντάμπινγκ και μέτρα άμυνας κατά επιδοτούμενων εισαγωγών στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 1987, σελ 15. 14 Βλέπε ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ
DUMPING Σελ. 16/120 ωφελείται, αφού αυξάνεται ο ανταγωνισμός και υποσκελίζονται οι όποιες ολιγοπωλιακές τάσεις της αγοράς. Μακροχρόνιο ή διαρκές ντάμπινγκ : Διάθεση μέρους του δυναμικού της παραγωγής μιας επιχείρησης στην εσωτερική αγορά και διάθεση της υπόλοιπης παραγωγής σε χαμηλότερες τιμές σε άλλη αγορά για λόγους οικονομιών κλίμακας. Οι επιπτώσεις του συνεχούς ντάμπινγκ στην οικονομία της χώρας εισαγωγής είναι όμοιες με αυτές που έχουν οι υπόλοιπες φθηνές εισαγωγές για τις οποίες δεν ασκείται ντάμπινγκ: δυσχεραίνουν τη θέση των εγχώριων παραγωγών και πιθανώς τους οδηγούν στο κλείσιμο των επιχειρήσεών τους με όλες τις συνακόλουθες αρνητικές συνέπειες (απώλεια θέσεων εργασίας, εξάρτηση από εισαγόμενα προϊόντα, ύφεση της εθνικής οικονομίας κ.τ.λ.). Η αντιμετώπισή τους όμως από την χώρα εισαγωγής διαφέρει: εφόσον πρόκειται για εισαγωγές που δεν γίνονται με ντάμπινγκ, τότε τα μέτρα υποστήριξης είναι είτε η λήψη μέτρων διασφάλισης ή άλλων προστατευτικών μέτρων είτε η οικονομική ενίσχυση της πληττόμενης βιομηχανίας, έτσι ώστε να στραφεί σε άλλο κλάδο παραγωγής. Όταν όμως πρόκειται για προϊόντα που εισάγονται σε τιμές ντάμπινγκ, νομιμοποιείται η λήψη ειδικών μέτρων σε βάρος του αλλοδαπού εισαγωγέα (μέτρα αντιντάμπινγκ). Σποραδικό ντάμπινγκ :Πραγματοποίηση του ντάμπινγκ υπό την πίεση δυσμενών εμπορικών συνθηκών στην εγχώρια αγορά προκειμένου να πωληθεί απόθεμα ή να καλυφθεί μέρος των ζημιών λόγω μερικής διακοπής των ζημιών. Τα αποτελέσματα του σποραδικού ντάμπινγκ είναι γενικά ελάσσονος σημασίας. Οδηγεί σε φθηνές εισαγωγές για τόσο μικρό διάστημα που ελάχιστα επηρεάζει την εγχώρια παραγωγή, ενώ επιτρέπει στους καταναλωτές να επωφεληθούν πρόσκαιρα απ αυτές.
DUMPING Σελ. 17/120 6 ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ Σχόλιο [Μ2]: Μπερνίτσας σελ.15-18 Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία 15 οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους εμφανίστηκαν και υιοθετήθηκαν οι πρακτικές ντάμπινγκ μέχρι και σήμερα είναι: Η ληστρική πρόθεση ή «ληστρική διατίμηση» ( predatory intent ή predatory pricing) : Εξαφάνιση των ανταγωνιστών ή εξαναγκασμός τους σε διαπραγματεύσεις με αποτέλεσμα την κατοχή μονοπωλιακής θέσης στην αγορά και παρεμπόδιση ενδεχόμενων ανταγωνιστών να εισέλθουν σ αυτή. Η οικονομική θεωρία όμως τα τελευταία χρόνια υποστηρίζει ότι, ενόψει του ανταγωνιστικού χαρακτήρα της σύγχρονης διεθνούς αγοράς και του ότι θα πρέπει να εξουδετερωθούν οι δυνητικοί ανταγωνιστές όχι μόνο στη χώρα εισαγωγής αλλά και σε τρίτες χώρες, η άσκηση ληστρικού ντάμπινγκ θα πρέπει να θεωρείται πολύ δύσκολη. Αύξηση πρόσβασης σε μια ξένη αγορά Τερματισμός στο ντάμπινγκ που ανταγωνιστές μιας επιχείρησης πραγματοποιούν στην εγχώρια αγορά της, πραγματοποιώντας εξαγωγές σε τιμές ντάμπινγκ στην κύρια αγορά του ανταγωνισμού της Αύξηση των πωλήσεων στο εξωτερικό χωρίς μείωση των τιμών στο εσωτερικό σε τέτοιο βαθμό ώστε να διατηρηθεί σε πλήρη απασχόληση το παραγωγικό δυναμικό της επιχείρησης αλλά και να επεκτείνει τις εγκαταστάσεις της προκειμένου να επιτύχει οικονομίες κλίμακας Τόνωση εξαγωγών με σκοπό την απόκτηση πλεονεκτημάτων στην χώρα εξαγωγής (αυτό δεν είναι εύκολο αποκλειστικά με ιδιωτική πρωτοβουλία) Πραγματοποίηση του ντάμπινγκ από παντοδύναμες επιχειρήσεις με σκοπό τον έλεγχο αλλοδαπών αγορών ή γιατί η μονοπωλιακή κατάσταση στην εγχώρια αγορά τους επιτρέπει να τιμολογούν σε τόσο υψηλές τιμές ώστε να έχουν τη δυνατότητα να τιμολογούν στο εξωτερικό σε χαμηλές τιμές και παρ όλα αυτά να πραγματοποιούν κέρδη 15 Viner, Dale, Bellis, Jackson, Κώδικας Αντιντάμπινγκ της ΓΣΔΕ του 1967, Κώδικας Αντιντάμπινγκ της ΓΣΔΕ του 1979, Κανονισμοί ΕΟΚ, Νομοθεσία των ΗΠΑ.
DUMPING Σελ. 18/120 Η περίπτωση των ενοποιημένων πρακτικών στο εσωτερικό ενός ομίλου επιχειρήσεων που πραγματοποιεί μέρος της παραγωγής του μέσω των θυγατρικών του σε άλλες χώρες, στις οποίες αποστέλλει πρώτες ύλες ή ημικατεργασμένα προϊόντα που μετατρέπονται σε τελικά προϊόντα αλλά πωλούμενα (στις τιμές της αγοράς που επικρατούν στη χώρα εξαγωγής) δεν καλύπτουν το κόστος παραγωγής τους. Έτσι μια επιχείρηση που θα ήθελε να εξαφανίσει τους παραγωγούς από μια αγορά εγκαθιστά εργοστάσιο προσωρινά στην αγορά αυτή το οποίο και κλείνει αφού εξαλείψει τους ανταγωνιστές της. Η επιχείρηση αυτή εξάγει στην συνέχεια ανενόχλητη και χωρίς κανένα ανταγωνισμό τα προϊόντα της στη χώρα της οποίας εξαφάνισε τους παραγωγούς. Παρατήρηση Συνήθως θετικές είναι οι επιπτώσεις του ντάμπινγκ για τους καταναλωτές των χωρών εισαγωγής, ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις εκείνες που είναι «χρήστες» των προϊόντων που εισάγονται σε τιμές ντάμπινγκ, τα χρησιμοποιούν δηλαδή ως συστατικά για την παραγωγή νέων αγαθών. Οι καταναλωτές που ωφελούνται από τις χαμηλές τιμές των εισαγόμενων αγαθών, διεκδικούν τα τελευταία χρόνια όλο και εντονότερα τόσο την συνεκτίμηση των ουσιαστικών τους συμφερόντων στις διαδικασίες αντιντάμπινγκ όσο και την ενεργότερη δική τους συμμετοχή στις διαδικασίες αυτές.
DUMPING Σελ. 19/120 7 ΤΟ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 η συχνότητα της προσφυγής στη χρήση των μέτρων αντιντάμπινγκ αυξάνεται συνεχώς. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με τη δραματική μείωση των δασμών 16 που έχει συντελεστεί κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, αποτελεί μια prima facie ένδειξη του προστατευτικού χαρακτήρα των μέτρων αντιντάμπινγκ, τα οποία σήμερα συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα, αν όχι το σημαντικότερο μη δασμολογικό εμπόδιο που απαντάται στο διεθνές εμπόριο. Η χρήση μεθόδων αθέμιτου εμπορίου, ήδη από τη δεκαετία του 1980, τίθεται ως το κεντρικότερο πρόβλημα που θέτει σε κίνδυνο την υπόσταση του διεθνούς εμπορικού συστήματος. Η δυναμική αμφισβήτηση του διεθνούς εμπορικού status quo από τις αναπτυσσόμενες χώρες, η εντυπωσιακή επίδοση της ιαπωνικής βιομηχανίας στους τομείς ιδίως των νέων τεχνολογιών, η διεθνοποίηση της παγκόσμιας αγοράς και ο περιορισμός (θεσμικά) των δυνατοτήτων προσφυγής στα παραδοσιακά μέσα άσκησης προστατευτικής εθνικής πολιτικής, αναγκάζουν τους διαμορφωτές των εθνικών εμπορικών πολιτικών να αναζητήσουν νομιμοποίηση για τα μέτρα άμυνας που λαμβάνουν. Έτσι, όμως, καθίσταται ασαφές αν επικίνδυνες είναι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές ή οι αποφάσεις περί θεμιτού ή αθέμιτου χαρακτήρα κάθε εμπορικής δραστηριότητας, κάτι που θα οδηγήσει στην υποκατάσταση του συστήματος κανονιστικής διεξαγωγής του διεθνούς εμπορίου από ένα σύστημα «διοικούμενης» διεξαγωγής του, επιρρεπές στις πιέσεις που θα ασκούν στις εκάστοτε γραφειοκρατίες οι οργανωμένες ομάδες συμφερόντων 17. 16 Μόνο οι διαπραγματεύσεις του Γύρου Ουρουγουάης οδήγησαν στη μείωση των εισαγωγικών δασμών για τα βιομηχανικά προϊόντα κατά 33% κατά μέσο όρο. 17 J.Bhagwati, The world Trading System at Risk, New York 1991, σελ. 13-22
DUMPING Σελ. 20/120 Τη δεκαετία του 1990 και ιδίως προς το τέλος της, η χρήση μέτρων αντιντάμπινγκ παρουσιάζει ιδιαίτερη αύξηση. Περαιτέρω ανάλυση των στατιστικών δεδομένων, που περιγράφεται παρακάτω, δίνει ικανοποιητική εξήγηση των λόγων. 7.1 Δραστηριότητα αντιντάμπινγκ χωρών του ΠΟΕ Σύμφωνα με την αναφορά της Επιτροπής Πρακτικών Αντιντάμπινγκ για τη περίοδο 1/7/98 έως 30/6/99, για τα μέλη του ΠΟΕ ισχύουν τα εξής: Από τα 32 μέλη του ΠΟΕ που είχαν κάποια πράξη αντιντάμπινγκ, τα 26 έκαναν έναρξη διαδικασίας, τα 19 έλαβαν προσωρινά μέτρα, τα 16 εφάρμοσαν οριστικούς δασμούς, τα 7 αποδέχθηκαν αναλήψεις υποχρεώσεων ως προς τις τιμές και τα 21 είχαν μέτρα σε ισχύ κατά την παραπάνω περίοδο ενώ 10 δεν υπέβαλλαν σχετική λίστα και 1 δεν είχε κανένα μέτρο σε ισχύ. Τα ποσοστά των παραπάνω αποτελεσμάτων φαίνονται στο διάγραμμα που ακολουθεί : Ειδικότερα ο αριθμός των μέτρων αντιντάμπινγκ που ελήφθησαν από τα μέλη ανά κατηγορία φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα
DUMPING Σελ. 21/120 Όπως φαίνεται από τα παραπάνω διαγράμματα, το 1999 είχαμε σημαντικό αριθμό δραστηριοτήτων κατά του ντάμπινγκ που συνάγεται από το μεγάλο ποσοστό χωρών που άρχισαν διαδικασίες, αλλά και τον μεγάλο αριθμό μέτρων αντιντάμπινγκ σε ισχύ που έχουν τα μέλη του ΠΟΕ.
DUMPING Σελ. 22/120 7.2 Γεωγραφικός προσδιορισμός του φαινομένου Από γεωγραφική άποψη, οι 5 κύριοι χρήστες μέτρων αντιντάμπινγκ είναι οι : ΗΠΑ, Ε.Ε., Β.Αφρική, Ινδία, Καναδάς ενώ η μεγαλύτερη αύξηση νέων υποθέσεων αφορά με μεγάλη διαφορά τις Ασιατικές χώρες, ενώ σημειώνεται μικρότερη αύξηση για τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και τις ΚΑΚ. Η συμμετοχή τους φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της Ασιατικής οικονομικής κρίσης και της εμφάνισης νέων περιπτώσεων έρευνας. Λόγω της κατάστασης εκεί ορισμένοι ευαίσθητοι τομείς όπως αυτοί του σιδήρου και χάλυβα, των ηλεκτρονικών και χημικών βιομηχανιών, σε άλλες χώρες όπως η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν μαζική εισροή στις εγχώριες αγορές τους, φθηνών ή και επιδοτούμενων εισαγωγών. Η κρίση άρχισε τον Απρίλιο 1997 και επηρέασε αμέσως το Χονγκ Κονγκ, την Ινδονησία, την Ιαπωνία, τη Μαλαισία, την Ταϊβάν, την Ταϊλάνδη και τη Νότιο Κορέα. Κύριο στοιχείο της κρίσης ήταν η κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης στη νοτιοανατολική Ασία, ιδίως στον τομέα του χάλυβα. Η εγχώρια κατανάλωση στην περιοχή αυτή μειώθηκε και οι χώρες απέκτησαν τη μεγαλύτερη μέχρι τότε εξάρτηση από τις εξαγωγές ως μέσο ανάκαμψης. Έτσι, ο αριθμός μέτρων αντιντάμπινγκ που
DUMPING Σελ. 23/120 έλαβαν αυτές οι χώρες είναι πολύ περιορισμένος και φαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα: Κατά συνέπεια η κρίση οδήγησε σε αύξηση των εξαγωγών προϊόντων που πωλούνται σε τιμές χαμηλότερες του κόστους ή επιδοτούμενες. Υποστηρίζεται ότι οι κυβερνήσεις της Νοτιανατολικής Ασίας επιδότησαν τη διατήρηση των εγκαταστάσεων παραγωγής χάλυβα, ακόμη και υπό συνθήκες πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας. Ο ισχυρισμός αυτός δικαιολογείται από την ξαφνική αύξηση των νέων ερευνών για αντεπιδοτήσεις από 4 το 1997 σε 20 το 1999, από τις οποίες οι 19 αφορούσαν την Νοτιανατολική Ασία. Τελευταία, η υποχώρηση της εγχώριας κατανάλωσης στη Νοτιανατολική Ασία επηρέασε το εμπόριο με χώρες που πραγματοποιούσαν παραδοσιακά εξαγωγές στην εν λόγω περιοχή. Οι εν λόγω χώρες αναγκάστηκαν να προωθήσουν τις εξαγωγές τους προς άλλες διαθέσιμες αγορές, ιδίως προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
DUMPING Σελ. 24/120 ΜΕΡΟΣ Β ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ 8 Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ Συμφωνία Αντί Ντάμπινγκ του ΠΟΕ ( ή Κώδικας Αντιντάμπινγκ) ονομάζεται η Συμφωνία για την εφαρμογή του άρθρου VI της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT) του 1994. Η Συμφωνία Αντιντάμπινγκ περιέχεται στο Παράρτημα 1 Α (Πολυμερείς Συμφωνίες Εμπορευματικών Συναλλαγών) της Συμφωνίας για την Ίδρυση του ΠΟΕ. Η Συμφωνία αυτή έχει σαν στόχο την αντιμετώπιση της αθέμιτης εμπορικής πρακτικής του ντάμπινγκ. Η διαδικασία που ακολουθείται, βάσει αυστηρά δεσμευτικών προθεσμιών, σχετικά με την έρευνα, επιβολή μέτρων κλπ. καθορίζεται στους αντίστοιχους βασικούς κανονισμούς. Παρατήρηση Η ρύθμιση του άρθρου VI της Γενικής Συμφωνίας αποτελεί εξαίρεση από τη ρήτρα του Μάλλον Ευνοουμένου Κράτους 18, αφού επιτρέπει σε ένα κράτος την επιβολή δασμών σε προϊόντα ορισμένων μόνο χωρών. Η εξαίρεση αυτή κρίθηκε απαραίτητη από τους συντάκτες της Γενικής Συμφωνίας, καθώς πολλά συμβαλλόμενα μέρη είχαν ήδη πριν την κατάρτισή της εσωτερική νομοθεσία αντιντάμπινγκ και έπρεπε η χρήση των νομοθεσιών αυτών να εναρμονιστεί διεθνώς, για να αποφευχθεί η προσφυγή σε αυτές για την εξυπηρέτηση προστατευτικών στόχων. 18 Άρθρο Ι της ΓΣΔΕ. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, ένα προνόμιο που αναγνωρίζεται σε ένα κράτος μέλος του ΠΟΕ, θα πρέπει να γενικευτεί για όλα.
DUMPING Σελ. 25/120 9 ΤΑ ΑΡΜΟΔΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΠΟΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΤΙΝΤΑΜΠΙΝΓΚ Τα όργανα του ΠΟΕ που ασχολούνται με την Συμφωνία Αντιντάμπινγκ είναι: Το Συμβούλιο Εμπορευματικών Συναλλαγών το οποίο ενημερώνει ανά έτος η Επιτροπή Πρακτικών Αντιντάμπινγκ (βλέπε παρακάτω) για τις τυχόν εξελίξεις που σημειώθηκαν στην εφαρμογή και λειτουργία της παρούσας συμφωνίας. Η Επιτροπή Πρακτικών Αντιντάμπινγκ Το άρθρο 16 εγκαθιδρύει την Επιτροπή Πρακτικών Αντιντάμπινγκ (καλούμενη στην παρούσα εργασία «Επιτροπή») στην οποία τα μέλη υποβάλλουν τις εξαμηνιαίες εκθέσεις για τα μέτρα αντιντάμπινγκ που ενδεχομένως θέσπισαν, δηλώνουν τις αρμόδιες αρχές καθώς και τις εσωτερικές διαδικασίες που εφαρμόζονται για την έναρξη και διεξαγωγή των ερευνών αντιντάμπινγκ. Η γραμματεία του ΠΟΕ εκτελεί χρέη γραμματείας της Επιτροπής. Όταν κρίνεται σκόπιμο, η επιτροπή δύναται να συστήνει όργανα που θα την υποβοηθούν στο έργο της (άρθρο 16.1). Η κατά περίπτωση Ομάδα Υλοποίησης στην οποία συζητούνται θέματα που της ανατίθενται κάθε φορά από την Επιτροπή 19. Η άτυπη Ομάδα στο Anti Circumvention. Ιδρύθηκε με Υπουργική Απόφαση του Γύρου Ουρουγουάης, από τη Επιτροπή Πρακτικών Αντί ντάμπινγκ, με σκοπό να θεσπίσει ενιαίους κανόνες στο σχετικό θέμα. 10 ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΕ Η Συμφωνία Αντιντάμπινγκ του ΠΟΕ θέτει τους θεμελιώδεις κανόνες που πρέπει να εκπληρούνται με σκοπό να επιβάλλεται ένα μέτρο Αντιντάμπινγκ, όπως επίσης και λεπτομερείς διαδικαστικές απαιτήσεις δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην περιγραφή της πορείας των ερευνών αντιντάμπινγκ αλλά και την επιβολή και αποκατάσταση των μέτρων αντιντάμπινγκ. 19 Σύμφωνα με αναφορά της Επιτροπής την 1.11.1999 (G/L/340) τα θέματα ήταν 10. Μερικά από αυτά ήταν: Μεταχείριση των εμπιστευτικών πληροφοριών, η περίοδος της συλλογής δεδομένων σε μια έρευνα αντί ντάμπινγκ, το περιεχόμενο των θετικών προκαταρκτικών αποφάσεων κ.τ.λ.
DUMPING Σελ. 26/120 H εφαρμογή της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ του ΠΟΕ υλοποιείται σε εθνικό επίπεδο από τα κράτη μέλη του ΠΟΕ. Κάθε μέλος θεσπίζει την εθνική του νομοθεσία αντιντάμπινγκ η οποία πρέπει να συνάδει με το γενικό πλαίσιο και τις προβλέψεις της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ. Όπως αναφέρεται στον Κώδικα Αντιντάμπινγκ του 1994 : Αφήνεται στο κάθε Μέλος του ΠΟΕ η υποχρέωση «να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα γενικής ή ειδικής φύσεως, ώστε να διασφαλίσει ότι, το αργότερο κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος ως προς αυτό της Συμφωνίας για τον ΠΟΕ, οι εσωτερικοί του νόμοι, κανονισμοί και διοικητικές διαδικασίες θα συνάδουν με τις διατάξεις της παρούσας συμφωνίας, όπως ενδεχομένως ισχύουν σε σχέση με το εκάστοτε Μέλος» (άρθρο 18 της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ). Τα μέτρα αντιντάμπινγκ που τελικά επιβάλλονται, είναι μονομερείς νομικές αποκαταστάσεις οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν από ένα Μέλος μετά από έρευνα και απόφαση από το Μέλος σύμφωνα με την εθνική του νομοθεσία. Μια διαφωνία, μεταξύ των Μελών, ως προς τον σεβασμό των θεμελιωδών ή διαδικαστικών μέτρων οδηγείται στο σώμα διευθετήσεως των διαφορών. ΣΧΟΛΙΟ Αντίθετα με άλλες συμφωνίες (όπως η συμφωνία επιδοτήσεων και αντισταθμιστικών μέτρων) του ΠΟΕ, η Συμφωνία Αντιντάμπινγκ δεν ορίζει πρωταρχικά τιμωρία για το ντάμπινγκ καθαυτό, γιατί το ντάμπινγκ είναι τιμολογιακή πρακτική που εμπλέκεται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και γι αυτό τον λόγο δεν ενυπάρχει στο άμεσο πεδίο των πολυμερών συμφωνιών.
DUMPING Σελ. 27/120 10.1 ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΕ Το άρθρο 1 της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ, εγκαθιδρύει την βασική αρχή ότι ένα Μέλος δεν μπορεί να επιβάλει ένα μέτρο αντιντάμπινγκ εκτός εάν αποφασίσει, ακολουθώντας μια έρευνα σύμφωνα με τις προβλέψεις της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ, ότι υπάρχουν εισαγωγές υπό όρους ντάμπινγκ, υλική ζημία σε εσωτερική βιομηχανία και αιτιώδη συνάφεια των εισαγωγών και της ζημίας. Το άρθρο 2 της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ, περιέχει θεμελιώδεις κανόνες για την λήψη απόφασης ως προς την ύπαρξη ντάμπινγκ. Το ντάμπινγκ υπολογίζεται στη βάση της «δίκαιας σύγκρισης» μεταξύ της κανονικής τιμής (της τιμής του εισαγόμενου προϊόντος σε «κανονική εμπορική πορεία» στην χώρα προέλευσης ή εξαγωγής) και της τιμής εξαγωγής ( της τιμής του προϊόντος στη χώρα εισαγωγής) Στο άρθρο 2 της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ, υπάρχουν λεπτομερείς προβλέψεις. 11 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΕ Το άρθρο 16.4 της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ, θέτει απαιτήσεις από τα μέλη να κοινοποιούν δύο φορές ετησίως, μια λίστα με όλα τα μέτρα αντιντάμπινγκ που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της σχετικής περιόδου αναφοράς. Αυτές οι αναφορές υποβάλλονται το Φεβρουάριο, καλύπτοντας το διάστημα 1 Ιουλίου μέχρι 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου ημερολογιακού έτους και τον Αύγουστο, καλύπτοντας την περίοδο 1 Ιανουαρίου μέχρι 30 Ιουνίου του τρέχοντος ημερολογιακού έτους. Το άρθρο 16.5 της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ, απαιτεί από τα Μέλη να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή ποια από τις αρχές τους είναι αρμόδια για να αρχίσει και να διευθύνει τις έρευνες για το αντιντάμπινγκ. Η λίστα με αυτές τις κοινοποιήσεις περιέχει διευθύνσεις και τηλεφωνικούς αριθμούς. Το άρθρο 18.5 της Συμφωνίας Αντιντάμπινγκ, απαιτεί από τα Μέλη να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή τους εσωτερικούς νόμους ή κανονισμούς που
DUMPING Σελ. 28/120 σχετίζονται με το Αντιντάμπινγκ. Τα Μέλη που δεν έχουν καθόλου νόμους ή κανονισμούς για το Αντιντάμπινγκ θα πρέπει επίσης να κοινοποιήσουν το γεγονός αυτό. Οι κοινοποιήσεις αυτές είναι σε μορφή πλήρους κειμένου των σχετικών νόμων ή κανονισμών και είναι διαθέσιμοι σε κάθε μία από τρεις επίσημες γλώσσες του ΠΟΕ (Αγγλικά, Γαλλικά και Ισπανικά). Κοινοποιήσεις της νομοθεσίας και των κανονισμών αντιντάμπινγκ των μελών και εξαμηνιαίες αναφορές στα μέτρα αντιντάμπινγκ που ελήφθησαν από τα μέλη. Σχόλιο [Μ3]: 1.1 Έγγραφο G/L/340 Όπως καταγράφεται στην αναφορά της Επιτροπής ΑΝ 20 που καλύπτει το διάστημα 30 Οκτωβρίου 1998-28 Οκτωβρίου 1999, στις 28 Οκτωβρίου 1999: Από τα 119 μέλη του ΠΟΕ, τα 87 κοινοποίησαν στην Επιτροπή την νομοθεσία τους για το αντιντάμπινγκ, ενώ τα υπόλοιπα 32 μέλη δεν έκαναν καμμία κοινοποίηση. Από τα 87 μέλη τα 25 κοινοποίησαν στην Επιτροπή ότι δεν είχαν αντιντάμπινγκ νομοθεσία. Εξαμηνιαίες αναφορές για το διάστημα 1 Ιουλίου έως 31 Δεκεμβρίου 1998 υπέβαλλαν 64 μέλη, ενώ τα υπόλοιπα 55 μέλη δεν υπέβαλλαν καμία κοινοποίηση. Τέλος εξαμηνιαίες αναφορές για το διάστημα 1 Ιανουαρίου έως 30 Ιουνίου 1999 υπέβαλλαν 48 μέλη, ενώ τα υπόλοιπα 71 μέλη δεν υπέβαλλαν καμία κοινοποίηση. Ο Προεδρεύων της Επιτροπής εξέφρασε την μεγάλη δυσφορία του για την αποτυχία των μελών να υποβάλλουν την απαιτούμενη κοινοποίηση της νομοθεσίας τους και ενθάρρυνε τα μέλη αυτά να το κάνουν σύντομα. Ενώ έγινε ιδιαίτερη αναφορά στο πολύ πιο φτωχό ποσοστό υποβληθέντων εξαμηνιαίων αναφορών και ασκήθηκαν ισχυρές πιέσεις για την μη επανάληψη του φαινομένου. 20 WTO: REPORT (1999) OF THE COMMITTEE ON ANTI-DUMPING PRACTICES G/l/340 1/11/99
DUMPING Σελ. 29/120 Συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά παριστάνονται στο διάγραμμα που ακολουθεί πιο κάτω. νομοθεσία 6μηνιαία 1/7-1/12/98 6μηνιαία 1/1-30/6/99 Κοινοποίηση 25 36 25 χωρίς νομοθετικά μέτρα Κοινοποίηση 62 28 23 με νομοθετικά μέτρα Μη 32 55 71 κοινοποίηση ΣΥΝΟΛΟ 119 119 119
DUMPING Σελ. 30/120 12 Η ΕΦΑΡΜΟΦΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Σε ένα διεθνές εμπορικό σύστημα, η αξιοπιστία του οποίου βασίζεται στο σεβασμό των συμφωνημένων κανόνων που το απαρτίζουν, με σκοπό την απελευθέρωση της διεξαγωγής του διεθνούς εμπορίου από όλους τους εθνικούς περιορισμούς, η προσφυγή ορισμένων παραγόντων του συστήματος κρατών ή ιδιωτών- σε αθέμιτες εμπορικές μεθόδους παρουσιάζεται ως η πιο αρνητική πτυχή του συστήματος, η ίδια η άρνησή του 21. Περαιτέρω, στο μέτρο που η ευθύνη για το σεβασμό και την τήρηση των κανόνων του διεθνούς εμπορικού συστήματος έχει ανατεθεί σε εθνικό επίπεδο, η αμφίβολη νομιμοποιητική βάση των εθνικών μέτρων αντιμετώπισης των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, μεταφέρουν το βάρος της συζήτησης στα όρια των εθνικών εννόμων τάξεων, στα πλαίσια των οποίων ενεργοποιούνται οι αντίστοιχες διαδικασίες. Η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των θεμελιωδών κανόνων βάσει των οποίων επιβάλλεται ένα μέτρο Αντιντάμπινγκ, όπως επίσης και λεπτομερών διαδικαστικών απαιτήσεων για την υιοθέτησή ή αποκατάσταση του, συνιστά έναν επιπλέον περιορισμό της εθνικής εξουσίας ρύθμισης του εξωτερικού εμπορίου: Πέραν των διεθνών επιταγών που τα εθνικά όργανα οφείλουν να σέβονται, πρέπει να δρουν πλέον και σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας που τα ίδια θέσπισαν. Κατ αυτό τον τρόπο, τα μέτρα αντιντάμπινγκ, ως αντικείμενο μελέτης εκτός από το επίπεδο του παραδοσιακού δημοσίου διεθνούς δικαίου, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο εσωτερικό εθνικό δίκαιο που τυγχάνει άλλωστε και συχνότατης εφαρμογής. 21 Βλέπε κεφάλαιο 3 παρόντος
DUMPING Σελ. 31/120 13 ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ Ε.Ε. Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη της έχουν μεταβιβάσει σ αυτήν όλες τις εξουσίες που αφορούν τη ρύθμιση του εξωτερικού εμπορίου 22. Έτσι, στα πλαίσια της κοινής εμπορικής πολιτικής, όπως προβλέπεται από το άρθρο 113 ΣυνθΕΚ ( και μετέπειτα άρθρο 133 της Συνθήκης του Άμστερνταμ), η Κοινότητα έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα να λαμβάνει όλα τα μέτρα που ρυθμίζουν το εμπόριο με τρίτες χώρες, ανεξάρτητα από το σκοπό και την αιτιολογία τους. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την γνωμάτευση 1/94 της 15.11.1994 του ΔΕΚ (που βασίστηκε στο άρθρο 113 της Συνθήκης του Μάαστριχτ και αργότερα άρθρο 133 της Συνθήκης του Άμστερνταμ), η Επιτροπή αναγνωρίζεται ως η μόνη ικανή για την σύναψη των πολυμερών συμφωνιών των σχετικών με το Εμπόριο των εμπορευμάτων. Επίσης η ίδια είναι αρμόδια για την κοινοτική εφαρμογή της Συμφωνίας ΠΟΕ στα παραπάνω θέματα, διότι έχει προχωρήσει η εφαρμογή της ενιαίας κοινοτικής Για τα προϊόντα άνθρακα και χάλυβα που καλύπτονται από την Συνθήκη ΕΚΑΧ, η αντίστοιχη νομοθετική πράξη είναι η απόφαση αριθ. 2277/96/ΕΚΑΧ της Επιτροπής (δημοσιεύτηκε στην ΕΕ αριθ. L 308 της 29.11.96, σ.11.). Η απόφαση αριθ.1000/99/εκαχ ευθυγράμμισε τις διατάξεις της αποφ. 2277/96/ΕΚΑΧ με του καν(εκ) 384/96 ώστε να διασφαλιστεί η συνοχή της εφαρμογής των κανόνων αντιντάμπινγκ στο πλαίσιο των συνθηκών ΕΚ και ΕΚΑΧ, ενώ για την προσαρμογή στα νέα δεδομένα της οικονομίας των αγορών εκδόθηκε η απόφαση 435/2001/ΕΚΑΧ Το θέμα των αντεπιδοτήσεων στα προϊόντα ΕΚΑΧ αντιμετωπίζεται με την απόφαση 1884/98/ΕΚΑΧ. Τα προϊόντα ΕΚΑΧ αναγνωρίζονται στο κοινό δασμολόγιο από την ένδειξη ΕΚΑΧ ) εμπορικής πολιτικής. Στα πλαίσια της αρμοδιότητάς της αυτής, και κατ εφαρμογή των διεθνών νομοθετικών επιταγών, η Κοινότητα έχει υιοθετήσει ειδική νομοθεσία, η οποία διέπει τη λήψη και εφαρμογή των μέτρων εμπορικής άμυνας. Η ολοκλήρωση του Γύρου Ουρουγουάης είχε ως συνέπεια την υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, του Κανονισμού (ΕΚ) 3283/94 του Συμβουλίου της 22.12.94. Ο κανονισμός αυτός αφορούσε, για πρώτη φορά, μόνο τις πρακτικές ντάμπινγκ και όχι τις 22 Βλέπε Γ.Δασκάλου, Διεθνές εμπόριο, σελ. 370-373
DUMPING Σελ. 32/120 επιδοτούμενες εισαγωγές, σε αντίθεση με τα προηγούμενα νομοθετήματα εμπορικής άμυνας που αντιμετώπιζαν τις δύο πρακτικές ενιαία 23. Σήμερα, το βασικό θεσμικό πλαίσιο που διέπει την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσον αφορά τις δραστηριότητες αντιντάμπινγκ είναι ο Κανονισμός (ΕΚ) 384/96 του Συμβουλίου, της 22.12.95 24 που αντικατέστησε τον Κανονισμό 3283/94. Ο κανονισμός 384/96 αναφέρεται στην άμυνα κατά των εισαγωγών που αποτελούν αντικείμενο αντίντάμπινγκ εκ μέρους χωρών μη μελών της Ε.Κ. καλείται δε, και «Βασικός Κανονισμός». Μεταγενέστερες τροποποιήσεις του Βασικού Κανονισμού 384/96 Οι βασικότερες τροποποιήσεις των άρθρων του Βασικού Κανονισμού 384/96 είναι: 1. Ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2331/96 του Συμβουλίου 25. 2. Ο Κανονισμός (ΕΚ) 905/98 του Συμβουλίου της 27.4.1998 26 και ο Κανονισμός(EK) 2238/2000 του Συμβουλίου της 9.10.2000. Παρατήρηση Επειδή η νομοθεσία για τα προϊόντα ΕΚΑΧ προσομοιάζει στην προαναφερθείσα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, δεν κρίνεται σκόπιμο να γίνει ξεχωριστή αναφορά. 23 Η σχετική κοινοτική νομοθεσία για τις επιδοτήσεις είναι ο κανονισμός 2026/97 του Συμβουλίου. 24 Δημοσιεύτηκε στην ΕΕ αριθ. L 56 6.3.96 σελ.1. 25 Δημοσιεύτηκε στην ΕΕ αριθ. L 317 της 6.12.96, σελ.1. Αφορά την σύγκριση της τιμής εξαγωγής και της κανονικής αξία; του προϊόντος. Βλέπε παράρτημα της παρούσας εργασίας. 26 Επίσημη Εφημ.Ε.Κ. L 128 της 30.4.1998 σελ. 0018-0019. Αφορά διαφοροποιήσεις στις χώρες χωρίς οικονομία αγοράς.
DUMPING Σελ. 33/120 14 ΤΑ ΑΡΜΟΔΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΟ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ Η αρμοδιότητα διεξαγωγής της διαδικασίας αντιντάμπινγκ κατανέμεται ανάμεσα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο. Αναλυτικά τα όργανα της Ε.Ε. που ασχολούνται με την Συμφωνία Αντιντάμπινγκ είναι: 1. Η Επιτροπή. Η Επιτροπή έχει τον κύριο ρόλο. Αυτή διεξάγει την έρευνα και θεμελιώνει τα πραγματικά περιστατικά. 2. Το Συμβούλιο. Το Συμβούλιο έχει την εξουσία να λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις για την επιβολή οριστικών δασμών και για την οριστική είσπραξη προσωρινών δασμών, ενώ μπορεί να ανατρέψει την απόφαση της Επιτροπής για περάτωση της διαδικασίας χωρίς την επιβολή δασμών, δεν συμμετέχει όμως καθόλου στην έρευνα που διεξάγει η Επιτροπή. 3. Συμβουλευτική Επιτροπή. Περιορισμένο και συμβουλευτικό μόνο ρόλο παίζουν τα Κράτη Μέλη με την συμμετοχή εκπροσώπων τους στη Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία σε διάφορα στάδια της διαδικασίας διεξάγει διαβουλεύσεις με την Επιτροπή 27. 4. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ( ΔΕΚ) 5. Το Πρωτοδικείο Τα κράτη μέλη έχουν την ευθύνη της είσπραξης των δασμών αντιντάμπινγκ μέσω των τελωνειακών τους αρχών 28. 15 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε. 15.1 Βασικές προϋποθέσεις επιβολής δασμών ντάμπινγκ Για να κινηθεί η διαδικασία εξέτασης πρακτικών αντιντάμπινγκ, θα πρέπει, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, να πληρούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις : Η διαπίστωση ύπαρξης ντάμπινγκ, η ύπαρξη ζημίας σε κάποιο κοινοτικό κλάδο 27 Άρθρο 15 Καν. 384/96 28 Άρθρο14.1 Καν. 384/96
DUMPING Σελ. 34/120 παραγωγής και η εκτίμηση της συνάφειας των παραπάνω προϋποθέσεων αλλά και του κοινοτικού συμφέροντος. 15.1.1 Ύπαρξη ντάμπινγκ Σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, «ένα προϊόν θεωρείται ότι αποτελεί αντικείμενο ντάμπινγκ, όταν η τιμή εξαγωγής του στην Κοινότητα είναι χαμηλότερη, κατά τις συνήθεις εμπορικές πράξεις 29, από μια συγκρίσιμη τιμή του ομοειδούς προϊόντος 30, όπως έχει καθοριστεί για τη χώρα εξαγωγής» 31. ΣΧΟΛΙΟ Όπως προκύπτει από την πρακτική των κοινοτικών οργάνων, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην εγγύτητα των φυσικών χαρακτηριστικών των προϊόντων προκειμένου να χαρακτηριστούν ως ομοειδή, σε αντίθεση με την ευρύτερη ερμηνεία που δίνεται στον όρο από τους εμπορικούς εταίρους της Κοινότητας στον ΠΟΕ. ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ: Η τιμή πώλησης ενός προϊόντος υπό κανονικές συνθήκες εμπορίας στην εγχώρια αγορά ή η ανάλογη τιμή ομοειδούς προϊόντος κατά την εξαγωγή του σε κατάλληλη τρίτη χώρα ( υπό την προϋπόθεση ότι η τιμή αυτή είναι αντιπροσωπευτική) ή το κόστος παραγωγής στη χώρα καταγωγής, προσαυξημένο 29 Η έννοια των «συνήθων εμπορικών πράξεων» δεν προσδιορίζεται στο Βασικό Κανονισμό. Προβλέπονται όμως 3 κριτήρια, ώστε κάποιες πράξεις να μην μπορούν να χαρακτηριστούν έτσι: α) Όταν γίνονται μεταξύ συνδεδεμένων μερών ή μερών που έχουν συνάψει μεταξύ τους συμψηφιστικό διακανονισμό (Άρθρο 2.1 Καν. 384/96), β) όταν διαπιστώνεται σημαντικός αριθμός πωλήσεων σε τιμές χαμηλότερες από το κόστος παραγωγής στη χώρα εξαγωγής (Άρθρο 2.4 Καν. 384/96) και γ)όταν ο όγκος πωλήσεων στη χώρα εξαγωγής είναι μικρότερος του 5% των πωλήσεων του υπό εξέταση προϊόντος στη Κοινότητα (Άρθρο 2.2 Καν. 384/96). Η διάταξη αυτή αποτελεί κωδικοποίηση της προηγούμενης πρακτικής της Κοινότητας. 30 Άρθρο 1.4 Καν. 384/96:Πανομοιότυπο προϊόν, δηλ όμοιο από κάθε άποψη με το εξεταζόμενο προϊόν, ή εν ελλείψει τούτου, ένα άλλο προϊόν το οποίο, αν και όχι όμοιο από κάθε άποψη, έχει χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν στενή ομοιότητα προς εκείνα του υπό εξέταση προϊόντος. 31 Άρθρο 1.2 Καν. 384/96
DUMPING Σελ. 35/120 κατά ένα εύλογο ποσό που αντιπροσωπεύει τα διοικητικά και γενικά έξοδα, τα έξοδα πωλήσεων και το κέρδος. Παρατηρήσεις Χώρα εξαγωγής : Ως χώρα εξαγωγής θεωρείται κατά κανόνα η χώρα καταγωγής του προϊόντος 32. Αν το προϊόν εισάγεται στην Κοινότητα από μια ενδιάμεση χώρα τότε αυτή θεωρείται χώρα εξαγωγής. Αν όμως διαπιστωθεί ότι συντρέχει περίπτωση «έμμεσου ντάμπινγκ», δηλ. το προϊόν διακομίζεται απλώς μέσω της ενδιάμεσης χώρας, τότε χώρα εξαγωγής θεωρείται η χώρα καταγωγής του 33. Κανονική αξία : Η τιμή πώλησης του ομοειδούς με το εισαγόμενο στην Κοινότητα προϊόν, στη χώρα εξαγωγής, καλείται Κανονική αξία του προϊόντος. Τιμή εξαγωγής : Είναι η πράγματι πληρωθείσα ή πληρωτέα τιμή του προϊόντος κατά την πώλησή του από την χώρα εξαγωγής στην Κοινότητα 34. Υπολογισμός κανονικής αξίας 1. Αν ο εξαγωγέας δεν παράγει ούτε πωλεί το ομοειδές προϊόν στη χώρα παραγωγής, τότε η κανονική αξία καθορίζεται βάσει των τιμών που εφαρμόζουν άλλοι πωλητές ή παραγωγοί στη χώρα παραγωγής 35. 2. Όταν δεν υπάρχουν πωλήσεις του ομοειδούς προϊόντος στη χώρα παραγωγής, ή δεν είναι επαρκείς κ.τ.λ., τότε η κανονική αξία υπολογίζεται είτε βάσει της 32 Άρθρο 1.3 Καν. 384/96 33 Άρθρο 1.3 Καν. 384/96 34 Άρθρο 2.8 Καν. 384/96 35 Άρθρο 2.1 Καν. 384/96