PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 1 4273 Τηλ: 210-5233735 FAX: 210-5233735 www.plomarion.com ΕΤΟΣ 27ο ΤΟΜΟΣ 24ος ΑΡΙΘ. 221 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 2 ΠΛΩΜΑΡΙΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ Τρίµηνη περιοδική έκδοση Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΠΛΩΜΑΡΙΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ «ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ» Ζήνωνος 29-31 Αθήνα Τ. Κ. 10437 Τηλ.-fax: 210 5233735 Εκδότρια- /ντρια: Κανελλοπούλου - Βαµβαδέλλη Μαρία Εύβοιας 25 Μεταµόρφωση Τηλ: 210 2810919 web-site: www.plomarion.com ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Κανελλοπούλου Μαρία Παναγιωτίδης Γιώργος Ανδρόνικος Νίκος Λυγερού -Τσίγκα Κατερίνα Καζάζη - Καπερώνη Αµφιτρίτη Mαλλιαρός ηµήτρης Μπελάς Μιχάλης ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ π. Ευστράτιος Μανωλέλης Αντώνης Ανδριώτης Γιώργος Μυλωνάς Γιάννης Κουτσαφτέλης Ε. Καλδής Υπεύθυνος διεκπεραίωσης Μπελάς Μιχάλης ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Κανελλοπούλου Μαρία Μπούκη Μυρσίνη Μπελάς Μιχάλης Κολυβά Άρτεµις Μαλλιαρός ηµήτριος Ανδρόνικος Νίκος Ψαρράς Ευστράτιος Καλδή Παναγιώτα Λυγερού - Τσίγκα Κατερίνα Τα κείµενα απηχούν τις θέσεις των συντακτών και όχι του Συλλόγου. Ανυπόγραφα κείµενα δεν δηµοσιεύονται. Κείµενα και φωτογραφίες που στέλνονται προς δηµοσίευση δεν επιστρέφονται. Περιεχόµενα Ιστορικά στοιχεία της περιοχής Πλωµαρίου...σελ. 4-5 Επιστροφή στην Άµαξο...6-8 «Ή στραβά είναι ο γιαλός ή στραβά αρµενίζω»...9-11 ηµογραφικά και οικονοµικά στοιχεία του Πλωµαρίου, µέσα από τον εµπορικό οθωµανικό οδηγό του 1909...12-14 Πλωµάρι: του ανταποκριτού µας...15-17 Έπεα Πλωµαρίτικα...17 Τοπικός τύπος...19-25 Κοινωνικά...26-27 Συνδροµές...28 Στη µνήµη...29 Ηλεκτρονική σχεδίαση- εκτύπωση -επιµέλεια-διεκπεραίωση έκδοσης Eκδόσεις Γραφικές τέχνες Καρπούζη Καρπούζη Αριστέα & Υιοί Ο.Ε. Θεοδοσίου 23 Ίλιον Tηλ -Fax: 210-2619003, 210-2619696 Κιν. 6972624492 e-mail: karpouzi@otenet.gr 2
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 3 ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΠΛΩΜΑΡΙΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ «ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ» Ζήνωνος 29-31 Αθήνα ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Καλούνται τα µέλη του Συνδέσµου Πλωµαριτών Αττικής «ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ» στην ετήσια τακτική Γενική Συνέλευση η οποία θα πραγµατοποιηθεί την Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2009 ώρα 10:30 πρωινή, στην αίθουσα του Συνδέσµου, Ζήνωνος 29-31, Αθήνα µε θέµατα: 1ο Οικονοµικός και ιοικητικός Απολογισµός 2ο Οικονοµικός Προϋπολογισµός 3ο Ανακοινώσεις Σε περίπτωση µη απαρτίας η Γενική Συνέλευση θα επαναληφθεί την επόµενη Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2009 στον ίδιο τόπο την ίδια ώρα και µε τα ίδια θέµατα. Η Πρόεδρος Ο Γεν. Γραµµατέας Μαρία Αθ. Κανελλοπούλου Μιχαήλ Μπελάς ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Πληροφορούµε τα µέλη του Συνδέσµου ότι για τις εκδηλώσεις µας, µπορούν να τηλεφωνούν στα γραφεία µας ή στα µέλη του.σ. Το ηχογραφηµένο µήνυµα στο τηλεφωνητή θα σας κατατοπίζει γι αυτές. Το.Σ. 3
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 4 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Γ. ΓΙΑΝΝΟΥΛΕΛΗ ΠΛΩΜΑΡΙ ΛΕΣΒΟΥ Επιµέλεια: Αµφιτρίτη Καζάζη - Καπερώνη Κοιλάδα που σχηµατίζεται ανάµεσα στο Σελλάδι, στο βουνό Τραχύ (Καµµένου Χωριού) και καταλήγει στην κοίτη του ποταµού Σεδούντα. 1. ΓΛΙΑΡΜ (το). Απότοµο στενό και βαθύ φαράγγι, µε µια µεγάλη µάνα νερού. Βρίσκεται ανατολικά και κάτω από το Σελλάδι. ΙΙ Γλιάρµ (πληθ. τα Γλιάρµα) είναι < Γουλιάρµι. (Το άτονο ου σωπαίνεται στο ιδίω- µα Πλ.) < γουλί + αρµί. Το γούλι είναι υποκορ. του γούλα=κοιλότητα. Για το γουλί πβ. τις τοπών. Γολίν (το) = τόπος χαµηλός µε άφθονο νερό και Γούλας (τα) = στενές απότοµες λαγκαδιές (στον Πόντο, βλ. δηµοσίευµα του Γ. Ζερζελίδη, στο Αρχείο Πόντου, 1959). Σχετικό είναι και το Καππαδοκικό γουλί = κοιλότητα που µέσα της περιστρέφεται ο άξονας της πόρτας, καθώς και το Ικαριανό γούλα = η τρύπα στη µέση της µυλόπετρας. Η γούλα και το γουλί είναι < Λατ. gula = ο ισοφάγος (στενή και βαθιά κοιλότητα) πβ. και το Περσ. γola, golin = λάκκος, λαιµός δοχείου. Οι λέξεις αυτές είναι συγγ. µε το Α.Ε. γύαλον = κοιλότητα, αλλά και φαράγγι. Για το δεύτερο συνθετικό αρµί = χάσµα, χαντάκι, πβ. το Ποντιακό Βαθύν Ορµίν (Γ. Ζερζελίδης όπ. π.), το ορµίν = νεροσυρµή, ρέµα (Ίµερα του Πόντου) ορµιά = ρυάκια (Κρώµνη του Πόντου), καθώς και το Αρµί στην Κρήτη, χωριό µέσα σε ρεµατιά, ανάµεσα στην Κάνδανο και Παλιόχωρα (νοµός Χανίων). 2. ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ (η). Μικρό εκκλησάκι αφιερωµένο στην Αγία Βαρβάρα, µέσα σε άγριο τοπίο µε τεράστιους απόκρηµνους βράχους, στο Ν.Α. χαµηλότερο µέρος του Γλιαρµ. 3. ΣΠΟΥΡ ΙΛΟΣ (ο). Βαθύς λειµώνας, κάτω από την τοποθεσία Γλιάρµ, σε απόσταση 45 από το Πλωµάρι προς τα βόρεια. ΙΙ Σπουρδιλός (ή στο ουδέτερο Σπουρδιλό) < Σπορδέλος (ε άτονο > ι) < Α.Ε. ασφοδελός = λειµώνας πβ. Ησυχ. ασφόδελος είδος φυτού ασφοδελός δε οξυτόνως λειµών παράδεισος. 4. Τ ΠΑΠΠΑ Ι ΛΑΚΚΟΥΣ (ο). Βαθιά πτυχή µε απότοµες κλίσεις, στους πρόποδες του βουνού Τραχύ και λίγο πιο ψηλά από το Σπορδιλό. ΙΙ Του Παπά ο Λάκκος. Ο λάκκος έχει και τη σηµασία «τάφος». Ο τόπος µπορεί να ονοµάστηκε έτσι, είτε γιατί είναι κοίλος, είτε γιατί ήταν θαµµένος εκεί κάποιος παπάς, πβ. τους τάφους που βρέθηκαν στα Γυρίσµατα (βλ. τοπων). Σηµειώνω πως του Παπά ο Λάκκος είναι πολύ κοντά στη θέση Μαστριράτσ (πιθ. Μοναστηράκι). 5. ΜΑΣΤΙΡΑΤΣ (το). Αµφιθεατρική πλαγιά στη νότια πλευρά του βουνού Κλας, µε µια µεγάλη µάνα νερού στο κέντρο περίπου της τοποθεσίας (κοντά στον άξονα της αµφιθεατρικής πτυχής), σε απόσταση µισής ώρας από το Καµµένο Χωριό προς τα 4
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 5 Ν.Α., πιο ψηλά από το Σπουρδιλό. Γύρω από την πηγή υπάρχουν πολλά εξοχικά διόροφα σπίτια και πλάι στην πηγή το µικρό ξωκκλήσι αφιερωµένο στη Μεταµόρφωση του Σωτήρος, που γιορτάζεται στις 6 Αυγούστου οι Πλωµαρίτες λένε τη γιορτή τσ Σουκήρας (της Σωτήρας όχι από το Σώτειρα, αλλά από το Σωτήρ > Σωτήρας > θηλ. Σωτήρα, πβ. φουρτουκήρα < φορτωτήρα < φορτωτήρ = αυτό που βοηθά στη φόρτωση υποζύγιου). Οι γεροντότεροι µου είπαν πως στην περιοχή αυτή γύρω από το σηµερινό εκκλησάκι υπήρχαν κελλιά µοναστηριού, και οι σηµερινοί Πλωµαρίτες ονοµάζουν τον τόπο αυτό Μοναστηράκι. Παλιότερα - ως το 1940 - ο εξοχικός οικισµός στο Ματιράτσ ήταν σε µεγάλη ακ- µή. Σήµερα σχεδόν εγκαταλείφθηκε, από τη µια γιατί δε συνδέθηκε µε αµαξιτό δρό- µο απέχει περί τα 2 χλµ. από τον αµαξιτό Πλωµαρίου - Καµµένου Χωριού - κι από την άλλη γιατί σήµερα τραβά τον κόσµο η θάλασσα. Τα γράφω αυτά µε κάποια λύπη, γιατί το τοπίο είναι άξιο θαυµασµού κι είναι κρίµα, που τόσο λίγοι το γνωρίζουν και τ αγαπούν πια. 6. ΜΟΥΝΟΥΓΙΝΗΣ (ο). Μεγάλος µοναχικός βράχος, που ξεχωρίζει εντυπωσιακά µε το γεωµετρικό του σχήµα και το άσπρο - γκρίζο χρώµα του από το γύρω τοπίο, σε απόσταση µιας ώρας από το Πλωµάρι προς τα βόρεια, ανάµεσα στο Μαστιράτσ και στην κοίτη του Σεδούντα. ΙΙ Μουνουγινής < Μονογένης (βράχος) < µόνος + γίγνοµαι. Η ονοµασία δόθηκε µε την επίδραση του «µονογενής Υιός». Σηµειώνω πως στη γειτονική περιοχή Μαστιράτσ υπήρχε µοναστήρι και καθώς θα δείτε παρακάτω, στα Γυρίσµατα που βρίσκονται κάτω από το Μονογενή, βρέθηκαν τάφοι. 7. ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ (τα). Τόπος στην καµπή ράχης βουνού, κάτω από τον Μονογενή, σε απόσταση 45 από το Πλωµάρι προς τα βόρεια. Στο κτήµα του Ν. Βαλάκου που βρίσκεται στο µέρος αυτό, βρέθηκαν χτιστοί λάρνακες µε ανθρώπινους σκελετούς. Οι λάρνακες ήταν χτιστοί µε τοιχώµατα και σκέπασµα από πλάκες. Το εύρηµα αυτό σε συνδυασµό µε τις γειτονικές τοπωνυµίες Μονογενής, Μαστιράτσ και τ Παπά ι Λάκκους επιτρέπει την υπόθεση πως στην περιοχή αυτή υπήρχε «κάθισµα» µοναστηριού ή ίσως και µικρός αγροτικός οικισµός (κατούνα). ΙΙ Γυρίσµατα, πληθ. του γύρισµα = στροφή, < ρ. γυρίζω < γύρος = στροφή, καµπύλη, κύκλος. Στον Πόντο υπήρχε το Γύρισµαν, όνοµα µεγάλης καµπής ανάµεσα σε δυο χωριά. (Γ. Ζερζελίδης, Αρχείο Πόντου 1959) Πβ. και Α.Ε. τοπων. Γυραί (πέτραι) όνοµα βράχων κοντά στον Καφηρέα της Εύβοιας, πβ. και Ησυχ.: γυρόν στρογγύλλον κυκλοειδή. 8. ΒΟΥΚΙΝ (το). Κοιλάδα µε άγονο έδαφος, λίγο πιο χαµηλά από τα Γυρίσµατα. ΙΙ Βουκίν < Βοτίνι (ο άτονο > ου, τi > κi) < Ιταλ. bottino = λάκκος, βόθρος, < botte = βαρέλι, κάδος πβ. µεσν. βούτη, βούττη = βαρέλι. 9. ΜΑΥΡΑ ΚΛΙΜΑΤΑ (τα). Απότοµη πλαγιά µε σκοτεινόχρωµα χώµατα και πετρώ- µατα, ανάµεσα στα Γυρίσµατα και στο Λιµνί, σε απόσταση µισής ώρας από το Πλω- µάρι προς τα βόρεια. Ο δρόµος από την κοίτη του Σεδούντα κι απάνω έχει πολλές σκαλωσιές, όπως λένε στο Πλωµάρι το όρθιο τµήµα ενός αναβαθµού κλιµακωτής διάταξης (µεσν. σκαλωσιά). ΙΙ Μαύρα Κλίµατα, όπου κλίµα γεν. κλίµατος = τόπος επικλινής < ρ. κλίνω. Στο Λεξικό Σοφοκλέους διαβάζουµε: κλίµα (κλίνω), slope, side of a mountain (κλίσις, κατηφοριά, πλαγιά βουνού). Κλίµα είναι και όνοµα τόπου στη Σκιάθο. 5
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 6 Επιστροφή στην Άµαξο Συνέχεια από το προηγούµενο φύλλο Αντώνη Ν. Ανδριώτη Στο καφενεδάκι κατεβαίναµε κι εµείς τα πιτσιρίκια για να πάρουµε ή να στείλουµε µηνύµατα αλλά προ παντός για να δούµε να περνούν το φορτηγό «Μισούρι», το µικρό λεωφορείο της γραµµής Πλωµαρίου - Παλαιοχωρίου - Ακρασίου, και το µοναδικό ταξί του Παλαιοχωρίου, που εκτελούσαν την «επιστροφή» του µοναδικού ηµερήσιου δρο- µολογίου τους. Ξέραµε την ώρα που θα περνούσαν. Γνωρίζαµε το άκουσµα της µηχανής των και περιµέναµε υποµονητικά να τα δούµε να περνούν, να τρέξουµε ξοπισω τους, να λουστούµε τη καπνιά της εξάτµισής τους ανάκατη µε τη σκόνη του δρόµου. Είχαµε µάθει να γνωρίζουµε και τα σηµάδια των ελαστικών τους που τα άφηναν στο πέρασµά τους πάνω στο παχύ χώµα της µεγάλης στροφής, γύρω από το καφενεδάκι, σαν σηµάδι για µας, για να µαθαίναµε αν είχαν περάσει πριν προφθάσουµε να κατέβουµε εκεί για την προϋπάντησή τους. Σπάνια τα χρησιµοποιούσαµε τα µέσα αυτά της συγκοινωνίας. Οι πιο πολλοί, για να µη πω όλοι, είχαµε ιδιόκτητα µέσα µεταφοράς, τα µουλάρια µας και τα γαιδουράκια µας. Και τούτο γιατί τα σπίτια µας ήταν µακριά από τον αµαξιτό δρόµο και τη µόνη πρόσβαση που είχαµε προς το καφενείο ήτανε από ηµιονικά δροµάκια. Ήταν βέβαια και ο λόγος που τα ζώα ήταν πολύ οικονοµικώτερα από τα πετρελαιοκίνητα µέσα. Οικονοµικοί ήταν επίσης και οι λόγοι που η µεταφορά εµπορευµάτων προς Παλαιοχώρι, Μπουρό (Νεοχώριον), Ακράσι και Αµπελικό γινόταν µε ζώα (µουλάρια κυρίως) ολογυρίς το χρόνο. Ποιος δεν θυµάται την Βαρβάρα από το Παλαιοχώρι ή τον Παναγιώτη Κουτλή, αγωγιάτη (µεταφορέα) από το Ακράσι (γνωστό µε το παρατσούκλι του, «Τσλιακό»), που κάθε πρωί κατέβαινε µε τα ζώα του στο Πλωµάρι και κάθε απόγευµα επέστρεφε µε τα πόδια και µε βαρυφορτωµένα τα υποζύγιά του στο Ακράσι; Ήταν ο τελευταίος µακρινός ταξιδευτής της ηµέρας που ξαπόσταινε στο µικρό καφενεδάκι της Άµαξος µια-δυο ώρες περίπου πριν τη δύση του ήλιου για να πάρει δυνά- µεις και να ολοκληρώσει για µια ακόµη µέρα τα δεκαεπτά χιλιόµετρα της απόστασης Πλωµαρίου-Ακρασίου. Οι τελευταίοι περαστικοί του καφενείου ήταν οι τεχνίτες και οι εργάτες που δούλευαν στα γύρω κτήµατα και τις παραθεριστικές κατοικίες, τους «πύργους» της περιοχής. Είχαν ρολόι τους τον ήλιο και µε τη δύση του επέστρεφαν µε τα γαιδουράκια τους στα νοικοκυριά τους. Ηταν η εποχή που έπρεπε να φτειαχτούν κερα- µίδια, να επιδιορθωθούν σάπια κουφώµατα, µπαλκόνια και οροφές, να επιδιορθωθούν οι «πεζούλες» και τα ντουβάρια µε πέτρες γερές από το ποτάµι, οι συρµατοφράκτες µε Για να µαθαίνετε τα νέα µας από το internet επισκεφθείτε την ιστοσελίδα µας: www.plomarion.com 6
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 7 νέους πασάλους ξύλινους και αγκαθωτό σύρµα. Ήταν η εποχή που καθώς περπατούσες από το καφενείο προς τον Άγιο οντά κατά την διάρκεια της ηµέρας, άκουγες να αντιλαλούν στη λαγκαδιά τα σφυριά καθώς σµίλευαν την πέτρα, άκουγες τα καρφώµατα µε τα σκεπάρνια και τα κτυπήµατα της «βαρειάς» και πού και πού τα σφυρίγµατα και κελεύσµατα «ντε βρε», «ντε έρµου», «όξου γεια» των καβαλλάρηδων προς τα υποζύγιά τους. εν έλειπαν όµως τα ξεφωνητά και τα ακούσµατα τραγουδιών από τις καθιστές και τα «πυργέλια» που φιλοξενούσαν κοπέλες της παντρειάς ή και λίγο νεώτερες. Καθώς προχώραγες από το καφενεδάκι προς την Παναγιά την Αηδονιάτισσα, στο δεξί σου χέρι ήταν το εξοχικό του Παναγιώτη και της Μαρίτσας Παλαιολόγου µε γείτονά τους τον Παναγιώτη Παντελλέλη (γνωστό κυρίως µε το παρατσούκλι «ι Παναγιώκς του Φραντζισκέλ»). Ήταν για µένα πόλος έλξης η καθισιά αυτή γιατί έβρισκα εκεί πάντα πρόθυµους τον Γιάννη και το Γιώργο Παλαιολόγο να µου φτειάξουν ένα καραβάκι από «πέϊκα» (φλοιό του πεύκου) µε κατάρτι από «ασπόρδελο», να το αρµατώσουν και να δοκιµάσουν την πλεύση του στη «χαβούζα» (ανοικτή δεξαµενή νερού) του κήπου τους. Λίγο πιο πάνω από το ξωκκλήσι της Παναγιάς και αρκετά ψηλά στη πλαγιά, από το αριστερό χέρι, ήταν η πολυπληθής καθισιά του ελαιοεκτιµητού Γιάννη Τραγάκη («Χήρα») πού είχε και «µπαχτσέ» δίπλα στη κοίτη του χειµάρου. Εκεί πέρναγε πολλές ώρες ποτίζοντας τον µπαχτσέ του αντλώντας µε µια χειροκίνητη αντλία νερό από ένα µικρό πηγάδι σκαµµένο στη άκρη της κοίτης βοηθούµενος πάντα από τους γιους του, τον Μανόλη και τον Παναγιώτη. Με το που προσπέρναγες τον µπαχτσέ του κυρ-γιαννη, αριστερά, ψηλά στη πλαγιά του λόφου, αντίκρυζες «τα µάρµαρά µας», το πάνω όριο του κτήµατός µας, να σε καλοσωρίζουν ηγεµονικά. Το κτήµα µας ήταν περίπου στο µέσο της απόστασης που χωρίζει την Παναγιά την Αηδονιάτισσα και τον Άγιο Αντύπα, στην αριστερή πλευρά της λαγκαδιάς καθώς ανέβαινες την κοίτη του λαγκαδιού, απέναντι από την απαρχή του ηµιονικού δρόµου που σε έβγαζε στις Σπίθες και στο Κρυονέρι. Εδώ είχαµε και τον «πύργο» µας όπου περνούσαµε κοντά δυο µήνες κάθε καλοκαίρι, Αύγουστο και Σεπτέµβριο. Πάνω από το κτήµα µας ήταν η καθισιά του Μανόλη και της Μαρίας Πιτσιλαδή, γονέων του Γαβρήλου, του δεινού κυνηγού, που αλώνιζε µε την µικρή του «µπρουστουγεµή» όλα τα γύρω βουνά κυνηγώντας κάθε πετούµενο. Όταν ο Γαβρήλος περνούσε από τον πύργο µας, χαρά µου ήταν να περιεργάζοµαι την (εικοσιοχτάρα ή τριανταδυάρα) µπρουστουγεµή του µε την οποία και θυµάµαι να έριξα την παρθενική µου τουφεκιά. Ήταν τότε που έπεισα τον πατέρα µου να µε αφήσει να δοκιµάσω µια τουφεκιά, και η προετοιµασία άρχισε αµέσως. Έκοψα ένα χαρτονάκι από ένα πακέτο τσιγάρων, δυσεύρετο τότε, καθώς οι πιο πολλοί αγόραζαν τσιγάρα της «κούτας», και το τοποθέτησα στο κορµό µιας ελιάς καµµιά εικοσαριά µέτρα µακριά, ενώ ο Γαβρήλος ετοίµαζε µια «αλαµανίσια» (µικρή) ριξιά. Με το κατέβασµα της «αφάλης» και την τοποθέτηση του απαραίτητου καψυλίου τα πάντα ήταν έτοιµα! εν φαντάζεστε τη χαρά µου, µετρώντας τα σκάγια που τρύπησαν το χαρτονάκι. Είχα πια βαφτιστεί «κυνηγός» και µάλιστα καλός! Πιο πάνω από το κτήµα που έµενε ο Εµµ. Πιτσιλαδής συναντούσες τον ηµιονικό δρόµο για τα Φλίππια κοντά στα «Βρυσούδια», όπου υπήρχε δηµόσια βρύση µε συλλεκτήρα, «γουρνέλ», για το πότισµα των ζώων. Σήµερα, το δροµάκι αυτό είναι µέρος του αµαξιτού χωµατόδροµου που ξεκινά από τον «Πεύκο του Λουβιάρ» και καταλήγει στο Μεγαλοχώρι. Ο δρόµος αυτός περνά κοντά (γύρω στα εκατό (100) µέτρα) από το εξωκκλήσι του Άη Γιάννη του Προδρόµου (στα Φλίππια), στο πανηγύρι του οποίου στις 29 7
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 8 Αυγούστου, γινόταν τα µετέπειτα χρόνια αρχιερατική λειτουργία προεξάρχοντος του µακαριστού Μητροπολίτου Χίου κυρού Χρυσοστόµου Γιαλούρη, ο οποίος (ακολουθώντας παλιότερη συνήθειά του, της περιόδου πριν την εκλογή και ενθρόνισή του ως µητροπολίτου) ερχόταν (ως αρχιµανδρίτης) σχεδόν κάθε καλοκαίρι για ολιγοήµερες διακοπές στο πατρικό του κτήµα. Ήταν από τα µεγαλύτερα πανηγύρια της περιοχής και µάζευε όλους τους γύρω παραθεριστές καθώς και πολλούς προσκυνητές από το Μεγαλοχώρι αλλά προ πάντων από το Παλαιοχώρι. Θυµάµαι ότι ήταν τόσος ο πανηγυριώτικος κόσµος που είχε έντονο πρόβληµα πάρκινγκ! Και φυσικά δεν µιλώ για πάρκιγκ αυτοκινήτων, αλλά για πάρκιγκ υποζυγίων, δηλαδή για ένα δένδρο, µια ελιά, όπου θα µπορούσες να δέσεις το ζώο σου και να το ξεσαµαρώσεις. Περιττό να πω, ότι µετά τη θεία λειτουργία άρχιζε γλέντι τρικούβερτο µε ζωντανή µουσική, χορούς και τραγούδια που κράταγε µέχρι αργά το απόγευµα. Λίγο πριν τον Άη Γιάννη (Φλίππια) ήταν η καθισιά των οικογενειών Πρόβατου και Παπαπέτρου. Εδώ παραθέριζε ο συνοµήλικός µου Σιδερής Παπαπέτρος µε την οικογένεια του όπως και ο παππούς του ζωγράφος Πρόβατος στον οποίο θυµάµαι µ' έστελνε ο πατέρας µου για να φιλοτεχνήσει διάφορες πινακίδες που καθοδηγούσαν τους περαστικούς : «Προς Παναγία Αηδονιάτισσα», «Προς Άγιο Ιωάννη», «Προς Μεγαλοχώριον», κλπ, κλπ. Συνεχίζοντας το δρόµο κατά µήκος της λαγκαδιάς της Άµαξος, µετά την διακλάδωσή του µε τον ηµιονικό δρόµο προς τις Σπίθες και το Κρυονέρι, περνούσες από την πολυπληθή καθισιά του ηµήτρη Χριστέλλη, του ιεροψάλτου της Ευαγγελίστριας του Παλαιοχωρίου (πατέρα των µετέπειτα ιεροψαλτών Χρήστου και Μανόλη). Πιο πέρα, κοντά στον Άγιο Αντύπα, από την αριστερή πλευρά του δρόµου (ανεβαίνοντας τη κοίτη του χειµάρου) ήταν το «πυργάκι» των Παρόληδων που υπήρξε πρόσκαιρη καθισιά του η- µήτρη και της Ρηνούλας Σοφιανού και µετέπειτα του ηµήτρη και της Γιασεµής Κουτλή. Στο διπλανό κτήµα, δίπλα στον Άγιο Αντύπα ήταν το «πυργάκι» του ηµητρού και της Βασιλείας (;) και αυτό του Αντώνη και της Μαρίας Αντωνάκα. Στο πυργάκι των Παρόληδων µπορούσες να πάς και από ένα άλλο µονοπάτι που ξεκινούσε από τον «πύργο» µας και διέτρεχε το βορειο-ανατολικό µέρος του κτήµατός µας και συνέχιζε πλάϊ-πλάϊ στις πλαγιές της λοφοσειράς. Το µονοπάτι αυτό ήταν και ο πιο σύντοµος δρόµος επικοινωνίας µεταξύ του δικού µας «πύργου» και του Αγίου Αντύπα και περνούσε κάτω από τον πύργο και τον µπαχτσέ µιας άλλης πολυπληθούς καθισιάς, αυτής των οικογενειών του Ιωάννη Κουτλή και αυτής του Νικόλα και της Ζωής Μαυραγάνη µε παιδιά τον Κώστα, τον Μανόλη και την Βενετία, την µετέπειτα σύζυγο του Μιχάλη Κουτλή. Λίγο ψηλότερα στο βουνό και προς την κατεύθυνση προς τα Φλίππια ήταν ο πύργος και ο µπαχτσές του Μιχάλη και της Αµερισούδας Κριτζά όπου πήγαινα συχνά για να αγοράσω πρώιµες αλίπαστες ντοµάτες, µελιτζάνες και φασολάκια. Πιο µέσα από τον Άγιο Αντύπα, στη Βέρση έµενε η οικογένεια του Γεωργίου Στεργιανού µετέπειτα πεθερού του Μανολη Τσαµπάνη. Η απαρίθµηση των παραθεριστών της Άµαξος δεν τελειώνει εδώ. Αρκετές οικογένειες έµεναν από την άλλη πλευρά, πιο πέρα από τον Άγιο Στάθη προς τη µεριά του Παλαιοχωρίου. Εκτός από την οικογένεια του Ι. Λούπου που προανέφερα, εδώ έµενε η οικογένεια του καπνοπώλου ηµητρίου Μουτζουρέλη, της Μεταξίας Καρµατζού, καί ίσως ακόµη κάποιες άλλες οικογένειες τα ονόµατα των οποίων δυστυχώς δε θυµούµαι. Συνεχίζεται 8
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 9 «Ή ΣΤΡΑΒΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΙΑΛΟΣ Ή ΣΤΡΑΒΑ ΑΡΜΕΝΙΖΩ» Στις αρχές του καλοκαιριού έγινε στη πλατεία του λιµανιού στο Πλωµάρι, µπροστά στην Εθνική Τράπεζα ένα φοβερό τροχαίο δυστύχηµα, µε θύµατα ένα νέο συµπολίτη µας, που άφησε τη τελευταία του πνοή στην άσφαλτο και έναν άλλο, ευτυχώς τραυµατία νεαρής ηλικίας. Το σηµείο που συνέβη το τραγικό αυτό γεγονός, είναι απ τα πλέον απίθανα µέρη για ένα τέτοιο συµβάν κι όµως έγινε κι αυτό. Γιατί; Μετά από αρκετές µέρες ένα ακόµα τροχαίο δυστύχηµα αναστάτωσε τη πόλη µας. Ένα αυτοκίνητο, βγήκε από το πάρκιν της Μαρίνας, χωρίς να υπολογίσει το STOP που υπήρχε, συγκρούστηκε µε διερχόµενο αυτοκίνητο, παρέσυρε δυό συµπολίτες µας που έπιναν αµέριµνοι το καφέ τους, στο πεζοδρόµιο, όπου υπάρχουν τραπεζάκια της παρακείµενης καφετέριας. Γιατί; Ας αλλάξουµε θέµα. Οι πλατείες του λιµανιού και της αγοράς, ασφυκτιούν τις πρωινές κυρίως ώρες, απ τ αυτοκίνητα, τα µοτοποδήλατα, τα εµπορεύµατα κι ένα σωρό άλλα εµπόδια που κάνουν δύσκολη τη διέλευση των πεζών. Ακόµα οι µονοδροµήσεις αγνοούνται από διάφορους, συστηµατικά. Ο εκκωφαντικός θόρυβος των µοτοποδηλάτων και οι επικίνδυνοι ελιγµοί τους προβληµατίζουν πεζούς και οδηγούς. Γιατί; Ένα θετικό βήµα που έγινε στον τοµέα της καθαριοτήτας, στα στενά και στις γειτονιές, φαίνεται να µην αρέσει σ ορισµένους, γιατί τ ασβεστωµένα σκαλιά, γρήγορα έχασαν τη λάµψη τους απ τα βρωµόνερα που τρέχουν ανεξέλεγκτα και εσκεµµένα ίσως. Γιατί; Τοποθετήθηκαν νέοι κάδοι απορριµµάτων χωρίς πρόγραµµα, έτσι στη τύχη, µε αποτέλεσµα να µετατοπίζονται από κάποιους που δεν τους θέλουν κοντά τους, λόγω της δυσοσµίας. Οι αρµόδιοι θα έπρεπε να κάνουν κάποιο σχεδιασµό για την τοποθέτησή τους, να οριοθετήσουν µε χρώµα τη θέση τους, να τους επιβλέπουν και να φροντίζουν να είναι καθαροί, για να µη ενοχλούν τους περίοικους. Στα στενά δροµάκια, όπου η διέλευση των πυροσβεστικών, των απορριµµατοφόρων, ασθενοφόρων και των άλλων οχηµάτων καθίσταται αδύνατη, καθώς οι κάτοικοι προβάλλουν ένα σωρό εµπόδια, επεκτείνοντας, αυθαίρετα την ιδιοκτησία τους µε κατασκευές και αντικείµενα που τοποθετούνται σκόπιµα, γιατί τους ενοχλούν τ αυτοκίνητα που περνούν,. Η 9
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 10 ηµοτική αρχή, χρόνια τώρα, δεν τολµά το αυτονόητο. Γιατί; Το µεγαλύτερο, ίσως, πρόβληµα, που γίνεται αντικείµενο δυσµενούς σχολιασµού απ τους ξένους επισκέπτες και όχι µόνο, είναι η κακή συµπεριφορά µας απέναντί τους, η προβληµατική εξυπηρέτησή τους και η εκµετάλλευσή τους από κάποιους, κακούς επαγγελµατίες και κάποιους άλλους. Χαρακτηριστικά θα σας αναφέρω τρία γεγονότα. Μια κυρία µε το σύζυγό της που αγόραζαν ούζο στην αγορά και σχολίαζαν τις εντυπώσεις απ τη διαµονή τους στο Πλωµάρι, κατέληξε λέγοντας: Ο τόπος σας είναι πολύ ωραίος, µε εξαιρετικές παραλίες, γραφικά σοκάκια, και µε το περίφηµο ούζο, όµως οι άνθρωποι που κατοικούν εδώ δεν φαίνεται να θέλουν τους ξένους Τα ίδια σχεδόν λόγια φαίνεται να λέει κι ένας άλλος κύριος που για αρκετά χρόνια εργάζεται εδώ. Χαρακτηριστικά είπε: Το Πλωµάρι έπρεπε να είναι απ τα πρώτα παραθεριστικά κέντρα στο Αιγαίο, σαν τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, όµως δεν έχει ανθρώπους που θα βοηθήσουν προς τη κατεύθυνση αυτή. Είναι αδιάφοροι και ενίοτε αντίθετοι σ αυτό. Γιατί; Μια συµπατριώτισσά µας που διαµένει στην Αυστραλία, αγόρασε ένα ωραίο σπίτι σε κεντρικό σηµείο της πόλης µας παραπονιέται ότι οι γείτονές της την αντιµετωπίζουν, µε ψυχρότητα, γιατί έχουν συνηθίσει ν αφήνουν τα σκουπίδια τους στη πόρτα της και τώρα τους κακοφαίνεται. Παρκάρουν τ αυτοκίνητα στην είσοδο που βρίσκεται στο µπροστινό µέρος του σπιτιού, χωρίς να ελέγχουν αν εκεί µένουν οι ιδιοκτήτες του. Αυτοί οι άνθρωποι είναι συγγενείς µας, αδέλφια µας, που νοσταλγούν τη πατρίδα κι έρχονται για να περάσουν λίγες ευχάριστες µέρες, κάνοντας µακρύ ταξίδι. Αξίζει να τους τιµωρούµε που νοσταλγούν τη πατρίδα τους; Γιατί; Τον πολιτισµό µας δεν τον προβάλλουµε µε τις πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Τον επιδεικνύουµε µε τη συµπεριφορά µας, τους τρόπους µας, την ευγένειά µας, το χαρακτήρα µας και τις προσπάθειες που κάνουµε για να πάει ο τόπος µπροστά. Οι ελιές και το λάδι, δεν αποδίδουν πλέον το εισόδηµα που χρειάζεται η κάθε οικογένεια για να ζήσει. Χρειάζεται να στραφούµε σ άλλες δραστηριότητες για να έχει µέλλον το Πλωµάρι. Το βόρειο µέρος του νησιού µας, που ήταν απ τα φτωχότερα και οι κάτοικοι παλιά ερχόταν µέχρι εδώ για να δουλέψουν, το χειµώνα κυρίως, αφού τα εδάφη τους ήταν πιο φτωχά απ τα δικά µας, στράφηκαν στον Τουρισµό και σήµερα διαπρέπουν στον τοµέα αυτό, γιατί κατάλαβαν ότι εκεί είναι το συµφέρον τους. 10
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 11 Υποδέχονται τον ξένο πρόσχαρα, µε το χαµόγελο στα χείλη και προσπαθούν µε κάθε τρόπο να τον ευχαριστήσουν. Φροντίζουν να φύγει µε τις καλύτερες εντυπώσεις, για να ξανάρθει, να συστήσει και στους γνωστούς του το µέρος αυτό, να θυµάται µ ευχαρίστηση τις καλοκαιρινές του διακοπές και να τις νοσταλγεί. εν επιτρέπεται να επιδιώκουµε την ησυχία µας διώχνοντας τους ξένους. Ησυχία µπόλικη θα βρούµε κάποια στιγµή στα νεκροταφεία. Όπου υπάρχει ζωή, υπάρχει και κίνηση, φασαρία, µέσα στα λογικά όρια. εν πρέπει σε κα- µιά περίπτωση να καταδικάσουµε τον τόπο µας στο µαρασµό και την εξαφάνιση. Οι ηµοτικοί άρχοντες είναι οι πρώτοι που πρέπει να δώσουν το παράδειγµα και να προτρέψουν και τους κατοίκους να συµµετάσχουν σ αυτό το δύσκολο έργο. Ιδανικό θα ήταν, κατά την άποψή µου, ο ήµαρχος και οι Αντιδήµαρχοι να επισκέπτονται τις γειτονιές και τα χωριά, όσο πιο συχνά µπορούν, να πίνουν το καφέ τους στις πόρτες των σπιτιών, ν ακούν τα παράπονα των κατοίκων και να βλέπουν επι τόπου τα προβλήµατά τους, να φροντίζουν γι αυτά. εν είναι σωστό µόνο κατά τη προεκλογική περίοδο να επισκέπτονται τις γειτονιές, για ν αποσπάσουν κάποια ψήφο. Γιατί πώς αλλιώς θα δείξουν το ενδιαφέρον τους για το τόπο που πρέπει να υπηρετούν; Ένα σωρό γιατί. Ένα σωρό «τα κακώς κείµενα». Μα θα µου επίτε: τίποτα καλό δεν υπάρχει σ αυτό το τόπο; Ασφαλώς υπάρχουν πολλά καλά κι ωραία που πρέπει ν αναδείξουµε. Ασφαλώς υπάρχουν καλοί κι ωραίοι άνθρωποι κι είναι οι πιο πολλοί και γι αυτό πρέπει να στοχεύουµε να πάµε το Πλωµάρι πιο ψηλά και να το αναδείξουµε όπως του ταιριάζει. Οι λίγοι που δυσφηµίζουν το τόπο µας να διδαχθούν απ τους άλλους, να καταλάβουν ποιο είναι το σωστό και µε λίγη καλή θέληση και προσπάθεια πολλά θα διορθωθούν. Ας σταµατήσουµε «τη κατρακύλα». Καιρός ν ακολουθήσουµε τον ίσιο και σωστό δρόµο. Πρέπει να προσπαθήσουµε όλοι µαζί χωρίς σύνορα και χαρακώµατα. Ένα τελευταίο θέµα που θάπρεπε ν απασχολεί όλους µας είναι ο νέος Καποδίστριας που σχεδιάζεται απ τη κυβέρνηση. Ορατό είναι πλέον το ενδεχό- µενο να πάψουµε να είµαστε ήµος. Γιατί; εν θέλω να δηµιουργώ προβλήµατα. Τα γεγονότα όµως, τρέχουν και γι αυτό πρέπει να µας προβληµατίσουν. Μιχάλης Ν. Μπελάς 11
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 12 ηµογραφικά και οικονοµικά στοιχεία του Πλωµαρίου, µέσα από τον εµπορικό οθωµανικό οδηγό του 1909 Αντώνης Α. Χαλδαίος Εξώφυλλο του οδηγού Ενδεικτική σελίδα από τον οδηγό του 1909 Οι εµπορικοί οθωµανικοί οδηγοί, γραµµένοι στην γαλλική γλώσσα παρείχαν σηµαντικές πληροφορίες για την οικονοµική, εµπορική και κοινωνική ζωή των οθωµανικών εδαφών. Η δηµοσίευσή του ξεκίνησε το 1868 από τον Raphael Cesar Cervati και τον N.C. Sargologo υπό την ονοµασία «Indicateur Constantinopolitia». Μετά το 1880 µετονοµάστηκαν σε Indicateur Οttoman lllustre, Indicateur στην περίοδο 1887-1888, Annuaire Oriental από το 1891-1930 και Oriental εµπορικός κατάλογος κατά το διάστηµα 1931-1945. Ο οθωµανικός οδηγός του 1909 (εικόνα 1) µας δίνει πλήθος στοιχείων γενικά για το νησί της Λέσβου, αλλά και ειδικότερα για τις έδρες των διοικητικών της περιοχών, µια εκ των οποίων είναι και το Πλωµάρι 1. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούµε την εικόνα της πόλης µας, τη χρονική περίοδο που διανύει τις τελευταίες δεκαετίες της χρυσής της εποχής, µε µια οικονοµία που δεσπόζει η ελαιουργία και η σαπωνοποιία. Θα δούµε µια ακµάζουσα εµπορική δραστηριότητα που κατέστησε το Πλωµάρι όχι µόνο τη δεύτερη σε σπουδαιότητα και επιχειρηµατικότητα πόλη του νησιού, αλλά και ένα αξιόλογο θαλάσσιο σταθµό από όπου τα καράβια των Πλωµαριτών µετέφεραν το λάδι και το ονοµαστό σαπούνι της περιοχής, στα λιµάνια της Μασαλίας, της Κων/πολης, της Σµύρνης αλλά και της Μαύρης θάλασσας. Πριν προχωρήσουµε όµως στην επεξεργασία των πληροφοριών, θα δούµε εν συντοµία 1 Οι υπόλοιπες ήταν η Μυτιλήνη, η Καλλονή και ο Μόλυβος 12
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 13 τη δοµή του. Στο πρώτο µέρος έχουµε µια γενική αναφορά στην πόλη ακολουθούµενη από µια γεωφυσική περιγραφή, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί η καταγραφή των διοικητικών αρχών, των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων και των θρησκευτικών ηγετών, όπου υπάρχουν. Το τελευταίο τµήµα, που είναι και το εκτενέστερο, καταλαµβάνει η καταγραφή όλων των φορέων εµπορικής και επιχειρηµατικής δραστηριότητας,των ναυτιλιακών εταιρειών, των τραπεζών κ.ο.κ. Εδώ βέβαια θα πρέπει να σηµειώσουµε το φαινόµενο, ότι µερικές φορές, κάποιοι επιχειρηµατίες αρνούνται να συµπεριληφθούν στους καταλόγους αυτούς για δικούς τους λόγους.τέλος, να σηµειώσουµε ότι συναντούµε και καταχωρήσεις διαφηµίσεων, που αφορούν είτε εµπόρους είτε εταιρείες. Στην εικόνα 2, βλέπουµε µια ενδεικτική σελίδα από τον οδηγό του 1909 που αναφέρεται στο Πλωµάρι. Ο τρόπος που θα ακολουθήσουµε για την παρουσίαση των στοιχείων, είναι η παράθεσή τους όπως προκύπτει από τη µεταγραφή των σχετικών σελίδων της επετηρίδας. ΠΛΩΜΑΡΙ τουρκικά Pilmar (Καζάς 2 στο σαντζάκι 3 της Μυτιλήνης), (πρωτεύουσα του καζά).πέντε ώρες απόσταση µε το άλογο από τη Μυτιλήνη. Έχει πληθυσµό 10.000 κατοίκους. Βρίσκεται στο νότο του νησιού, στη µέση µιας πολυπληθούς και πολύ εύφορης περιοχής. Έχει πολλά ατµοκίνητα εργοστάσια για την παρασκευή λαδιού και σαπουνιού κτλ. Αρχές Καϊµακάµης, Βaha Bey Με βοηθό τον Αλ. Ζαφειρόπουλο µουδίρης, Ηusni Effendi πρόεδρος της δηµογεροντίας, Ιωάννης Ξυπτεράς Θρησκευτική λατρεία Μουσουλµάνοι:- Χριστιανοί, 4 εκκλησίες: Αγ. Νικόλαος, Αγ. Ιωάννης, Αγ. Παρασκευή, Αγ.Παντελεήµων, Παπά Σταύρος Τάξης Οικονόµος, εκπρόσωπος του επισκόπου Χωριά της Περιφέρειας Πλωµαρίου Πλαγιά, 2.000 κάτοικοι- 2 ατµοκίνητοι ελαιόµυλοι Τρίγωνας, 1.000 κάτοικοι-2 ελαιόµυλοι Μηλιές, 200 κάτοικοι-1 µύλος Κάτω Χωριό, 200 κάτοικοι-1 µύλος Άνω χωριό, παλιό και εγκαταλελειµµένο µοναστήρι του Αγ. Γεωργίου * Μεγαλοχώρι, παλιά µητρόπολη του Πλωµαρίου ιδρυθείσα το 1830, 2.000 κάτοικοι -2 εκκλησίες : Παναγία και Αγ. Ιωάννης Παλαιοχώρι, 2.000 κάτοικοι- 2 ατµοκίνητοι ελαιόµυλοι Κουρνέλλα, 200 κάτοικοι-1 µύλος Μπορός, 1.500 κάτοικοι-1 ατµοκίνητος ελαιόµυλος Ακράσι, 800 κάτοικοι-1 µύλος Βούρκοι-Αµπελικό- ρότα ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ Ασφάλειες: Αµοιβαία Αθηνών, πράκτορας Βερβερέλλης (.) Εθνική, πράκτορας Μελανδινός Gresham, πράκτορας Σαµαρίδης (Α.) Nationale, πράκτορας Ξυπτεράς (Ι. Π.) Orient, πράκτορες Αφοί Βερβερέλλη Providentia, πράκτορας Αθανασιάδης (Ι.) Ήλιος, πράκτορας Αθανασιάδης (Ι.) ικηγόροι-σάλας (.),Σαµαρίδης (Α.) Τράπεζα Μυτιλήνης: Ξυπτεράς (Ι.Π.), αντιπρόσωπος Τραπεζίτες: Α/φοί Γεωργαντέλλη (.) Καφενεία: Αθανασιάδη-Αντωνάρας (Στ.)-Βενιαµίν, ιδρυθέν το 1879 - Κουντουρέλλης (Γ.)-Γιαµουγιάννης (Γ.) 13
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 14 Κουρεία: Μπερµπέρης (Ι.)- Τροιζής (Π.)-Γιαννάκου (Π.) Κλητήρες: Βερβερέλλης (.) Αντιπρόσωποι εταιρειών ατµοπλοΐας: εστούνη &Γιαννουλάτου,πράκτορας Αθανασιάδης (Ι.) Αιγαίου, πράκτορες Α/φοί Γεωργαντέλλη (.) Πανταλέων, πράκτορας Ξυπτεράς (Ιωαν) Τσαγγάρηδες: Μαθιός (Ι.)-Μιχαλέλης (Π.)-Πανανής(Χρ)- Βερβερέλλης (Α.) έρµατα: Πανανής (Χρήστος)-Σµυρνέλλης(Γ.)- Βερβερέλλης (Α.) Σχολεία Τουρκικό:-Ελληνικό: Ένα µεικτό ηµιγυµνάσιο µε διευθυντή τον Βαρβαγιάννη (Π.) Μπακάλικα: Αράπογλου (.)-Βαρβαγιάννης (Ι)-Βουνάτσος (Γρ.)-Καρτσούνης (Γ.) -Φεργαδιώτης (Ι.)-Πρωτούλης (Π.)-Τραγάκης (Γ.)- Τραγάκης (Π.)-Βοτσαλάς (Κ.) & Σία- Ξυπτεράς (Γ.) Εξαγωγείς: Αράπογλου (Αποστ.)-Αράπογλου (.)- Αθανασιάδης (Ι.) και Υιος- Α/φοί Γεωργαντέλλη (.)-Α/φοί Μαµακέλη-Α/φοί Παπουτσάνη-Πιτσιλαδής (Μ.) και Υιος-Πούλιας (Ι.)-Τραγάκης (Μ.)- Τραγάκης (Π.)- Ξυπτεράς (Ιωαν) ηµητριακά & Σιτηρά: Μαραγγέλης (Κ.)-Σµυρναίος (Κανέλος)-Γιαλούρης. Ξενοδοχεία: Αθηναίος (Α.)-Πλάτανος-Βασίλαρος(Γ.) Ελαιουργεία: Αθανασιάδης (Ι.)-Α/φοί Γεωργαντέλλη (.)-Χατζηβασιλείου (.)- Α/φοί Μαµακέλη-Α/φοί Παπαγεωργίου- Α/φοί Παπουτσάνη- Τραγάκης (Μ.)- Α/φοί Βουλαλά- Ξυπτεράς (Ιωαν) Πυρηνέλαιο: Παπαγεωργίου (Ι.) & Α/φοί Μελανδινού- Παπαγεωργίου και Βουλαλάς Λάδι & Σαπούνι: Αράπογλου (Αποστ.)-Αράπογλου (.)- Αθανασιάδης (Ι.) και Υιός- Α/φοί Γεωργαντέλλη (.) - Α/φοί Παπουτσάνη-Πιτσιλαδής (Ν.) και Υιος- Πούλιας (Ι.)-Τραγάκης (Ε.)- Βουλαλάς (Ι.)- Ξυπτεράς (Ι.Π.) Μηχανικοί: Μεταξάς (Αλκαίος). Κατασκευαστές: Αυτουσµής (.)-Βαµβαδέλλης (Ν.)-Καλδέλλης-Καµπάς (Παν.)- Χαλδέζος (Κ.)-Κοντούρης (Στεφ.) -Κοντούρης (Π.)-Κουτουπός ( ούκας)- ιαµαντίδης (Ι.)-Χατζηδηµήτρης (Μ.)-Μουτζουρέλλης (Π.)-Μουτζούρης (Ι.)- Παπαγεωργίου (Γ.) - Παπαγεωργίου (Ν)-Πριόλης (Κ.) Οικοδοµικά Υλικά: Καρτσούνης (Γ.)- Ξυπτεράς (Γ.) Ιατροί: Βουνάτσος (.)-Καλδής (Μ.)-Γιαµουργγέλης (Ε.)- Γεωργαντέλλη (Α.)- Ιατρίδης (Α.)-Ρεπάνης (Ν.) Μύλοι: Λαγουµίδης,ιδιοκτήτης ενός ατµοκίνητου µύλου Έµποροι: Αθανασσέλης (Ε.)- Αθανασιάδης (Ι.)- Βουλαλάς (Ι..)- Α/φοί Γεωργαντέλλη (.)-Α/φοί Χατζηγιαννάκη- Α/φοί Μαµακέλη-Μελανδινός (I.)-Α/φοί Παπαγεωργίου- Α/φοί Παπουτσάνη- Πιτσιλαδής (Ν.) και Υιος-Πούλιας (Ι.)-Τραγάκης (Ε.)- Τραγάκης (Π.) - Ξυπτεράς (Γ.)-Ξυπτεράς (Ι.Π.) Φαρµακεία: Κωνσταντινίδης -Ρεπάνης (Ν.) Εστιατόρια: Καλίας (Ε.)-Λαγουτάρης (Ι.)-Στέλιος (Β.) Αρωµατικά σαπούνια: Α/φοί Γεωργαντέλλη (.)- Μεταξάς (Αλκαίος) Σαπωνοποιεία: Α/φοί Αράπογλου- Αθανασιάδης (Ι.)-Φρατζόγλου (.)- Α/φοί Γεωργαντέλλη (.)- Α/φοί Μαµακέλη- Αφοί Παπουτσάνη- Πιτσιλαδής (Ν.) και Υιος-Πούλιας (Ι.)-Τραγάκης (Ε.)- Α/φοί Βουλαλά- Ξυπτεράς (Ι.) Σόδα & Υλικά για σαπούνι: Αθανασιάδης (Ι.)- Μελανδινός (Ι.) Ράφτες: Βάρτης-Καραµπής (Ν.)-Φρυδερός (Β.)-Σιταράς (Φ.)-Τριζής (.) Ταλκ: Λαγουµίδης (Τιµολέων)- Τυροπώλης (Ι.)- Τυροπώλης (Τ.)- Βουλαλάς (Χρ.) Γυαλικά:Φολιαδέλης(Ιων)-Μιχαλακέλλης (Θεολόγος). * Σηµείωση Σύνταξης: Το Μεγαλοχώρι ιδρύθηκε πολύ παλαιότερα από το 1830. 14
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 15 ΠΛΩΜΑΡΙ: του ανταποκριτού µας Εκδηλώσεις στο Πλωµάρι το 3ο τρίµηνο Ιουλίου - Σεπτεµβρίου 2008 Ο µήνας Ιούλιος είναι ο µήνας των πανηγυριών και των πολλών εκδηλώσεων στο Πλωµάρι, όπου έχουν συγκεντρωθεί αρκετοί συµπολίτες µας όχι µόνο από το Εξωτερικό, αλλά και από διάφορα µέρη της Ελλάδας, όπου κατοικούν Πλωµαρίτες. Τα πανηγύρια του Ιουλίου είναι του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Μαγδαληνής, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήµονα. Ο ήµος Πλωµαρίου διοργάνωσε κι εφέτος µε µεγάλη επιτυχία τη γιορτή του Ούζου στην κεντρική πλατεία του Πλωµαρίου, όπου συγκεντρώθηκε αρκετός κόσµος επί 3ήµερο και όλες οι ποτοποιΐες προσέφεραν δωρεάν ούζο σε όλο τον κόσµο, όπως είναι η ποτοποιΐα Βαρβαγιάννη, Αρβανίτη, Πιτσιλαδή και Γιαννατσή. Έγιναν οµιλίες για το ούζο και για το λάδι, που είναι για το Πλωµάρι και την επαρχία µας τα βασικά προϊόντα. Τις εκδηλώσεις αυτές έκλεισε ο τραγουδιστής Πέτρος Γαϊτάνος την τελευταία ηµέρα της γιορτής 27 Ιουλίου 2008. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Οι φίλοι του αλόγου» διοργάνωσε κι εφέτος, όπως κάθε χρόνο 3ήµερες εκδηλώσεις που άρχισαν µε την τέλεση θ. λειτουργίας στον Ι.Ν. Αγίου Χαραλάµπους Πλωµαρίου, που τον έχουν προστάτη άγιο και συνεχίσθηκαν µέχρι τις 5 Αυγούστου στην είσοδο του Πλωµαρίου, στη θέση ΕΣΣΟ ΠΑΠΑΣ µε παραδοσιακή µουσική, χορούς και τραγούδια και µε το χορό των αλόγων, που διακρίθηκαν και πήραν τα βραβεία τους από το Σύλλογο. Στις 11 Αυγούστου από το ήµο Πλωµαρίου και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Βενιαµίν Πλωµαρίου διοργανώθηκε µουσικοχορευτικό ταξίδι στο Ελληνισµό, µε απαγγελίες παραδοσιακά τραγούδια απ όλη την Ελλάδα, τη Μ. Ασία, Καππαδοκία, Κωνσταντινούπολη, Σµύρνη, Πόντο, Θράκη, Κυκλάδες, Κρήτη κ.λ.π. στη κεντρική πλατεία Πλωµαρίου, που γέ- µισε από κόσµο ντόπιο και ξένο, που παρακαλούθησαν την όµορφη αυτή εκδήλωση. Στις 12 Αυγούστου στην αίθουσα της Λέσχης Πλωµαρίου Βενιαµίν ο Λέσβιος έγινε µια ξεχωριστή εκδήλωση µε πρωτοβουλία του Νοµάρχη Λέσβου κυρίου Π. Βογιατζή και του. Συµβουλίου της Λέσχης για τη συλλεκτική έκδοση της χειρόγραφης φυσικής του Βενιαµίν. Για το έργο του Βενιαµίν έγιναν διάφορες οµιλίες και παρευρέθηκε αρκετός κόσµος. Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο συµπατριώτης µας Πρύτανης του Μετσοβείου Πολυτεχνείου κ. Κώστας Μουτζούρης κατά τον χαιρετισµό του στην εκδήλωση αυτή ανεφέρθη και στο οδικό δίκτυο της επαρχίας Πλωµαρίου και τόνισε ότι ο δρόµος Γέρας Πλωµαρίου είναι ίδιος, που τον άφησα από τα µαθητικά µου χρόνια στο Γυµνάσιο Πλωµαρίου και ο δρόµος Μεγαλοχωρίου - Αγιάσου εξακολουθεί να είναι χωµατόδροµος ύστερα από τόσα χρόνια. Το ακροατήριο τον χειροκρότησε θερµά για την παρατήρησή του αυτή. Στις 15 Αυγούστου γιορτάθηκε η µεγάλη γιορτή της Κοιµήσεως της Θεοτόκου σε όλο το Χριστιανικό κόσµο. Στο Πλωµάρι έγινε η καθιερωµένη πανηγυρική θ. λειτουργία στο Ιστορικό Παρεκκλήσι της Παναγίας στα Κουτρούλια. Στις 23 Αυγούστου απόδοση της Κοιµήσεως της Θεοτόκου (εννιάµερα) έγινε στον Ιερό Ναό Μεταµορφώσεως Μεγαλοχωρίου το ετήσιο µνηµόσυνο του µεγάλου δασκάλου του Γένους Βενιαµίν του Λέσβιου, παρουσία του κ. ηµάρχου, του Αντινοµάρχη κ. Σπύρου Γαληνού, όλων των Τοπικών Αρχών και για τον Εθνεγέρτη Βενιαµίν µίλησε ο Πρό- 15
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 16 εδρος της Λέσχης Πλωµαρίου κ. Ξενοφών Μαυραγάνης. Στη συνέχεια ο Ιερός Κλήρος και όλες οι Αρχές και ο κόσµος πήγαν στο σπίτι, που γεννήθηκε ο Βενιαµίν και µετά το τρισάγιο έγινε κατάθεση στεφάνων από τους εκπροσώπους των τοπικών αρχών. Επακολούθηκε δεξίωση στην Καρυδιά του Μεγαλοχωρίου, χόρεψαν τα παιδάκια τοπικούς χορούς και ο ήµαρχος Πλωµαρίου και ο Σύνδεσµος Πλωµαριτών Αττικής «Βενια- µίν ο Λέσβιος» βράβευσαν τους αριστούχους µαθητές του ηµοτικού σχολείου Μεγαλοχωρίου. Το βράδυ της ίδιας ηµέρας έγινε εκδήλωση µε ζωντανή µουσική. Καλό θα είναι να επανέλθουµε στις εκδηλώσεις, που γινόταν από τα χρόνια που καθιερώθηκαν τα Βενιαµίνεια, µε οµιλίες στο Πλωµάρι, µουσικές εκδηλώσεις, παραδοσιακούς χορούς από ντόπιους και ξένους Συλλόγους και να προβάλλεται Πανελληνίως ο Μεγάλος αυτός αγωνιστής της Ελευθερίας, ο Εθνεγέρτης και άσκαλος του Γένους στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και συγγραφέας πολλών βιβλίων, που ξεχωρίζει η Φυσική του Βενιαµίν, που ανατυπώθηκε πρόσφατα από τη Λέσχη Πλωµαρίου και το ήµο Πλωµαρίου σε συνεργασία µε τη Νοµαρχία Λέσβου. Στις 31 Αυγούστου έγινε στο εξωκλήσι της Αγίας Ειρήνης στην Αγκαθερή η καθιερωµένη θ. λειτουργία, όπως γίνονταν από τα παλιά χρόνια την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου κάθε χρόνο. Στις 7 Σεπτεµβρίου ηµέρα Κυριακή έγινε το πανηγύρι της Καµπάνας στο Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής Καραγάτς, όπως έχει καθιερωθεί να γίνεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Σεπτεµβριου µε την συµµετοχή αρκετού κόσµου. Στις 8 Σεπτεµβρίου εορτή των Γενεθλίων της Παναγίας στον πανηγυρίζοντα Ιστορικό Ναό της Παναγίας στην Παλιακκλησιά πναηγυρική θεία λειτουργία. Στις Πανελλήνιες εξετάσεις πέτυχαν εφέτος αρκετοί συµπατριώτες µας µαθητές και µαθήτριες του Γεν. Λυκείου Πλωµαρίου, που ανέρχονται στον αριθµό 19 και τρείς από το Τεχνικό Λύκειο. Εσωκλείουµε τον κατάλογο των επιτυχόντων από τοπική εφηµερίδα. Το πιο σπουδαίο θέµα τώρα για το ήµο Πλωµαρίου είναι η συνένωση των ήµων 16
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 17 και ο Ιστορικός ήµος του Πλωµαρίου κινδυνεύει να συγχωνευθεί µε άλλο γειτονικό ήµο, πράγµα απαράδεκτο από όλους τους κατοίκους του Πλωµαρίου και των περιχώρων. Ο Καποδίστριας 2 δεν πρόκειται να δεχθούµε να καταργήσει την πρωτεύουσα της επαρχίας Πλωµαρίου, που είναι από τους πρώτους ήµους του νησιού µας, ακόµη και επί Τουρκοκρατίας Επισυνάπτω σχετικό δηµοσίευµα µου στο ηµοκράτη Μυτιλήνης για το φλέγον αυτό θέµα και παρακαλώ για την δηµοσίευσή του. ΕΠΕΑ ΠΛΩΜΑΡΙΤΙΚΑ π. Ε.Μ. 1. Κάποτε πριν πολλά χρόνια συζούσε παράνοµα ένα ζευγάρι σ ένα χωριό της περιοχής Πλωµαρίου. Κάποιοι κατήγγειλαν το γεγονός στην αστυνοµία, η οποία τους παρέπεµψε να δικαστούν. Μεταξύ των µαρτύρων ήταν κι ένας απλοϊκός, αλλά πονηρός χωριάτης. Τον ρωτάει ο δικαστής: Μάρτυς, ο κατηγορούµενος είχε ερωµένη την κατηγορού- µενη; Τι λερωµένη, κύριε Πρόεδρε, µια χαρά καθαρή ήταν η γυναίκα. Προκαλούσε µε τη συµπεριφορά της; Όλο φροκαλούσε και πάντα είχε πεντακάθαρο το σπίτι της. Υπέπεσε στην αντίληψή σου να προέβησαν σε συνουσία; Ποια συνωµοσία, µια χαρά άνθρωποι ήταν και δεν ασχολούνταν µ αυτά. Αγανακτισµένος ο δικαστής του λέει: εν κατάλαβες ποτέ να έκαναν «τη δουλειά» τέλος πάντων; Κι ο πανέξυπνος πατριώτης µας του απάντησε: «Τσι κι εινι η δλιά αυκή, µπαρτιά να κ ακούς»; 2. Ήταν καλοκαίρι, λίγο µετά το µεσηµέρι. Ο µπάρµπα Γιώργης, ανηφόριζε πιο πάνω απ «αλωνέλι» για να πάει να περιποιηθεί τις κότες και τ άλλα ζωντανά του, που τα είχε εγκαταστήσει σ ένα κτήµα του πιο ψηλά, πάνω στο δρόµο για το Καµένο χωριό. Η ζέστη ήταν ανυπόφορη. Κάπου κάπου περνούσε κάνενα αυτοκίνητο, αλλά παρά τα νοήµατα κανείς δεν σταµατούσε να πάρει το γεροντάκο. Επι τέλους κάποιος που τον γνώριζε, τον λυπήθηκε, σταµάτησε και τον πήρε να τον πάει στον προορισµό του. Στη διαδροµή τον ρώτησε: Μπαρµπα-Γιώργο περπάτησες τόσο δρόµο και κανένας οδηγός δεν είχε µια θέση, να σε πάρει µαζί του; Κι εκείνος του απάντησε: «Κι λεγ ς γιέ µ ας ήταν καµµιά οµουρφ τουρίστρια, τσι θέσ να µην είχαν, κατασάραµα θα βαζαν, για να κ πάρουν». 3. Μια γιαγιά αγράµµατη απ το Πλωµάρι πάει στην εκκλησία ένα πρόσφορο (αβλουγιά) και λέει στο παπά να γράψει τα ονόµατα που θα µνηµονεύει. Είπε λοιπόν στον παπα: «Γράψι Μήτρου τσι Ραλιούδα, Αβαγιανώ τσ Αννούλα, Ζαφείρα τσί Βασίλ Κουµνηνώ τσι Κατιρίν». Μιχάλης Ν. Μπελάς 17
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 18 1. Ο Σύνδεσµός µας στην προσπάθειά του να διατηρήσει την επαφή των Πλωµαριτών µε τις ρίζες και την παράδοση τους δηµιουργεί στο περιοδικό ειδική σελίδα µε τίτλο "Πλωµαρίτικες γεύσεις" και καλεί τις Πλωµαρίτισσες νοικοκυρές να στείλουν παραδοσιακές συνταγές φαγητών και γλυκισµάτων. 2. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 2008 Οι εκδηλώσεις των "Ελευθερίων" θα πραγµατοποιηθούν στις 2 Νοεµβρίου 2008 µε το παρακάτω πρόγραµµα: 10.00 πµ οξολογία στο Ιερό Ναό της Μητρόπολης Αθηνών 11.00 πµ Κατάθεση στεφάνων στο µνηµείο του Αγνώστου Στρατιώτη 11.30 πµ Εκδήλωση - αφιέρωµα στο Οδυσσέα Ελύτη, στο Θέατρο Βρετάνια (Πανεπιστηµίου 7, Σύνταγµα). Την Καλλιτεχνική ιεύθυνση της εκδήλωσης έχει ο Λίνος Κόκκοτος και τραγουδούν οι Γεράσιµος Ανδρεάτος και η Μαρία Σουλτάτου. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Προς ΤΟ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ Κ.Α.Π.Η. ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ Πλωµάρι 12 Ιουλίου 2008 Κύριοι, Επισκέπτοµαι συχνά την γενέτειρά µου, σχεδόν κάθε χρόνο, από την µακρινή Αυστραλία όπου ζω και εργάζοµαι και επισκέπτοµαι τους χώρους του Κ.Α.Π.Η. Πλω- µαρίου, όπου απολαµβάνω την ήσυχη και ευγενική φιλοξενία της πατρίδας µου. Σ' αυτό το κλίµα συντελεί η ενεργή, πλην αθόρυβη, ευγενική και ουσιαστική παρουσία του Κοινωνικού Λειτουργού κ. Γιώργου Αράµβογλου και της Φυσικοθεραπεύτριας κ. Λ. Σαλαµουρτζή που µε την παρουσία τους και τις επεµβάσεις τους δη- µιουργούν ένα πολύ ωραίο κλίµα για τους θαµώνες ηλικιωµένους. Φέτος έτυχα και σε µία ωραιότατη εκδροµή, µέχρι την Πάτµο, που οργανώθηκε τέλεια, εκτελέστηκε τέλεια και ευχαρίστησε απόλυτα, πιστεύω, όλους όσοι συµµετείχαν. Επίσης έγινε αφορµή να προβληθεί το Πλωµάρι, µε πολλά τοπία, από την τοπική Τηλεόραση της Σάµου µε τα κολακευτικότερα λόγια και σχόλια για την πόλη µας και για την προτίµηση µας στην πόλη τους Επειδή συµµετείχα κι εγώ στην εκδροµή αυτή παίρνω την ευκαιρία να ευχαριστήσω, µε αυτή µου την επιστολή, όλους τους παράγοντες, που δούλεψαν για να περάσουµε καλά, τον ήµαρχο κ. ηµήτρη Βαρβαγιάννη και όλο το ιοικητικό Συµβούλιο, τον κ. Ι. Κουτζαµάνη, τον κ. Κ. Πιτσιλαδή για την οικονοµική ενίσχυση της εκδροµής και να ευχηθώ ναι είναι πάντα γεροί και ικανοί να προσφέρουν χαρά στους συµπολίτες µας και ταυτόχρονα να ακούγεται και η πόλη µας µε όµορφα λόγια. Πιστεύοντας ότι αυτά είναι τα αισθήµατα όσων συµµετείχαν στην εκδροµή θέλω να ευχαριστήσω και πάλι όλους πιστεύοντας ότι δεν θα σταµατήσουν οι όµορφες αυτές προσπάθειες. Mετά τιµής Γρηγόρης Αντωνάκας 18
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 19 ΤΟΠΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΕΝ. ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ ΑΙΟΛΙΚΑ ΝΕΑ Πραγµατοποιήθηκαν στο Μεγαλοχώρι υπό την αιγίδα του ήµου Πλωµαρίου Πολύς κόσµος στα «Βενιαµίνια» Με µεγάλη επιτυχία πραγµατοποιηθηκε η πολιτιστική εκδηλωση «Βενιαµίνια», που διοργάνωσαν από κοινού ο ηµος Πλωµαρίου και το Τοπικό ιαµέρισµα Μεγαλοχωρίου. Το πρωί του περασµένου Σαββάτου, τελέστηκε τρισάγιο όπου παρεβρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισµούς ο αντινοµάρχης Λέσβου Σπύρος Γαληνός, ο δήµαρχος Πλωµαρίου ηµήτρης Βαρβαγιάννης, ο πρόεδρος του Μεγαλοχωρίου Παναγιώτης Παπγής και ο πρόεδρος της Λέσχης «Βενιαµίν ο Λέσβιος», Ξενοφών Μαυραγάνης. Έγινε κατάθεση στεφάνων στο µνηµείο του Βενιαµίν του Λεσβίου και ακολούθησαν παραδοσιακοί χοροί του Συλλόγου «Βενιαµίν». Το βράδυ, στο γλέντι µε το οποίο ολοκληρώθηκε η εκδήλωση στο Μεγαλοχώρι, έδωσε το «παρών» πλήθος κόσµου αλλά και πολλοί τοπικοί φορείς, ανά- µεσά τους και οι νοµαρχιακοί σύµβουλοι Μιχάλης Μαµάκος, Σταύρος Πολίτης, Χάρης Γραµµός και οι δηµοτικοί σύµβουλοι Πλωµαρίου, Πέτρος Γεραγωτέλης και Παναγιώτης Ιππειώτης. 19
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 20 Η ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΛΕΣΒΙΟΥ Με την παρουσία του Νοµάρχη Λέσβου Παύλου Βογιατζή, του ηµάρχου Πλωµαρίου ηµήτρη Βαρβαγιάννη, Βουλευτών, εκπροσώπων του Πανεπιστηµίου Αιγαίου του Πρύτανη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Κώστα Μουτζούρη, του προέδρου της ΤΕ Κ Σωτήρη Ζαµτράκη και άλλων προσκεκληµένων, θα πραγµατοοποιηθεί στις 8:30 το βράδυ της Τρίτης 12 Αυγούστου 2008, στην αίθουσα της Λέσχης Πλωµαρίου, η παρουσίαση της πιστής αναπαραγωγής της χειρόγραφης Φυσικής του εθνοδιδασκάλου Βενιαµίν του Λεσβίου. Τον πρώην αντιπρόεδρο της Βουλής, Βουλευτή Πειραιά Γιάννη Τραγάκη, που κατάγεται από την Πλαγιά, θα αντιπροπωπεύσει ο Βουλευτής Γιάννης Γιαννέλης. Μαζί µε το έργο του Βενιαµίν, εκδίδεται στην ίδια οµοιοτυπική µορφή η εισήγηση του Γ.Α. Αριστείδη στην ολοµέλεια των µελών του Αναγνωστηρίου Βενιαµίν ο Λέσβιος, γραµµένη το 1879, καθώς και µελέτη του ερευνητή φυσικού Αντώνη Ανδριώτη, «Η θεωρία του Πανταχηκινήτου του Βενιαµίν». Κατά την παρουσίαση την οποία θα τιµήσουν ο δηµοσιογράφος και ποιητής Λευτέρης Παπαδόπουλος και η σκηνοθέτης Ράϊα Μουζενίδου, θα µιλήσουν οι Στρατής Αναγνώστου, σχολικός σύµβουλος φιλολόγων, ο συγγραφέας της µελέτης Αντώνης Ανδριώτης, οι εκπρόσωποι του εκδοτικού οίκου Νίκος Χατζηγωργίου και Γιώργος Κονταδάκης και θα απευθύνουν χαιρετισµούς οι εκπρόσωποι των αρχών. Κατά την παρουσίαση θα απονεµηθεί τιµητικά η έκδοση στον Νοµάρχη Λέσβου για την αµέριστη συνεργασία του, στον ήµαρχο Πλωµαρίου για την µεγάλη βοήθειά του στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της Λέσχης και στην ενίσχυση της έκδοσης, καθώς και στους χορηγούς, οι πρώτοι αριθµηµένοι τόµοι στους χορηγούς και θα επακολουθήσει δεξίωση, την οποία θα παραθέσει ο ήµος Πλωµαρίου. Όπως είναι γνωστό η έκδοση είναι συλλεκτική και έχουν εκδοθεί 1500, αριθµηµένα και υπογεγραµµένα αντίτυπα. ΗΜΟΚΡΑΤΗΣ Γλυτώµατα στο Μεγαλοχώρι «Τα γλυτώµατα» που συµβολίζουν το τέλος της ελαιοκοµικής περιόδου γιορτάστηκαν και φέτος στο Μεγαλοχώρι του ήµου Πλωµαρίου, το Σάββατο. Κατά την έναρξη της εκδήλωσης ο αντιδήµαρχος Παναγιώτης Ψαρράς, απεύθυνε σύντοµο χαιρετισµό και µεταξύ άλλων υπογράµµισε ότι τα γλυτώµατα είναι ένα έθιµο που οι σηµερινές γενιές παρέλαβαν από τους προγόνους τους κι έχουν ευθύνη να το συνεχίσουν µε ευλάβεια. Ακολούθησε το κάψιµο των καλαθιών, παραδοσιακοί χοροί από τα παιδιά του Συλλόγου «Βενιαµίν ο Λέσβιος» και γλέντι µέχρι αργά το βράδυ. Ο ήµος Πλωµαρίου µε ανακοίνωσή του ευχαριστεί τον πρόεδρο του χωριού Παναγιώτη Παπγή για τη συµβολή και την φιλοξενία, την κ. Μυρσίνη Μπούκα για τη συνδροµή της στην εκδήλωση καθώς και τις ποτοποιίες: Αρβανίτη, Βαρβαγιάννη και Γιαννατσή για την υλική προσφορά τους. ΕΜΠΡΟΣ 20
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 21 Το Κέντρο Σπηλαιολογικών Ερευνών Στα άδυτα του σπηλαίου Αγίου Ισιδώρου Με τη φιλοξενία του ήµου Πλωµαρίου, σπηλαιολογικό συνεργείο ερευνά το σπήλαιο του Αγίου Ισιδώρου, µέρος του οποίου παραµένει ανεξερεύνητο έως σή- µερα. Με απόφαση του δηµοτικού συµβουλίου, και µε υπεύθυνο τον αντιδήµαρχο Παναγιώτη Ψαρρά, ο ήµος ανέθεσε στο Κέντρο Σπηλαιολογικών Ερευνών να ερευνήσει, να µελετήσει και να κινηµατογραφήσει το σπήλαιο µε σκοπό την αξιοποίησή του από τουριστικής πλευράς. Το συνεργείο, που αναµένεται να ολοκληρώσει όπως είπε στο «Ε» ο δήµαρχος, ηµήτρης Βαρβαγιάννης, σε µία βδοµάδα περίπου την ερευνά του, θα εξετάσει και την περίπτωση επικοινωνίας του σπηλαίου του Αγίου Ισιδώρου µε βάραθρο της ίδιας περιοχής. Επικεφαλής του συνεργείου είναι ο σπηλαιολόγος ρ. Κώστας Μερδενισιάνος, επίκουρος καθηγητής παλαιοανθρωπολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών, µε συνεργάτες τους σπηλαιολόγους της Εταιρείας Πνευµατικής Επιστηµονικής Ανάπτυξης Σταύρο Μερδενισιάνο, Γιάννη Μουρατίδη και Ναπολέοντα Ξανθούλη. ΕΜΠΡΟΣ Η ΕΡΤ 3 στο Πλωµάρι Το επιτελείο της εκποµπής της ΕΡΤ 3 «Ο τρόπος και το τραγούδι του», µε τον δηµοσιογράφο Γιώργη Μελίκη, βρέθηκε στο Πλωµάρι από το απόγευµα της Πέµπτης, µέχρι το βράδυ του Σαββάτου, καταγράφοντας χορούς και τραγούδια της περιοχής. Το βράδυ της Πέµπτης, παρακολούθησε τη χορωδία «ΑΛΚΑΙΟΣ» στα πλακόστρωτα του Πλωµαριού, µε τα σαχνισιά, ενώ το Σάββατο µαγνητοσκόπησε την ίδια χορωδία, αλλά και το χορευτικό συγκρότηµα, που µε δασκάλα τη Μαρία Γαλέτσα- Σάββα, εκτέλεσε λεσβιακούς και µικρασιάτικους χορούς στον Πλάτανο και στην κεντρική πλατεία, συνοδεία τοπικής ορχήστρας, για την οποία φρόντισε ο επιχειρηµατίας ηµήτρης Τσαµουράς. Το βράδυ του Σαββάτου, παρακολούθησε και φυσικά κατέγραψε την έναρξη της γιορτής «Τα γλυτώµατα», στο Μεγαλοχώρι, ενώ προηγουµένως επισκέφθηκε την αίθουσα της Λέσχης Πλωµαρίου «Βενιαµίν ο Λέσβιος» συνοµιλώντας µε τον πρόεδρό της Ξενοφώντα Μαυραγάνη και τον πρόεδρο του «Αλκαίου», Θεολόγο Πατερέλλη. Την Παρασκευή το συνεργείο επισκέφθηκε την Αγιάσο βιντεοσκοπώντας τη δραστηριότητα του Αναγνωστηρίου, ενώ το πρωί της Κυριακής ξαναπήγε για να καταγράψει τη γιορτή του Προφήτη Ηλία στον Όλυµπο. ΕΜΠΡΟΣ 21
PLOMARI 221: 1 10/16/08 6:12 PM 22 «Μπαίνει το νερό στ αυλάκι» της Σίντας Λ ύνεται το υδρευτικό πρόβληµα του Παλαιοχωρίου µε το νερό απ την πηγή της Σίντας που δροµολογήθηκε να δοθεί στην ύδρευση του χωριού. εν συµβαίνει όµως το ίδιο για άλλες περιοχές του ήµου Πλωµαρίου, και κυρίως για τον Άγιο Ισίδωρο, που για να µην αντιµετωπίσει οξύτατο πρόβληµα λειψυδρίας βρίσκονται σε εξέλιξη δυο γεωτρήσεις, ενώ µια τρίτη γεώτρηση γίνεται προκειµένου να ενισχυθεί η ύδρευση του οικισµού του Πλωµαρίου. Ειδικότερα, υπογράφτηκε την Τρίτη το απόγευ- µα, λίγο πριν την έναρξη της συνεδρίασης του ηµοτικού Συµβουλίου Πλωµαρίου, προσύµφωνο µε τους ιδιοκτήτες της πηγής Σίντας, το νερό της οποίας θα δοθεί για την ύδρευση του δηµοτικου διαµερίσµατος Παλαιοχωρίου. «Αµέσως µετά την υπογραφη της συµφωνίας, ξεκίνησε και η εκµετάλλευση της πηγής, το νερό της οποίας περίµενε το Παλαιοχώρι για να αντιµετωπίσει το πρόβληµα λειψυδρίας που είχε», τόνισε ο δή- µαρχος Πλωµαρίου ηµήτρης Βαρβανιάννης, εκφράζοντας την ικανοποίησή του για την εξέλιξη. ύο γεωτρήσεις Για να λυθεί το ζήτηµα της ύδρευσης του Αγίου Ισιδώρου, ο δήµος κάνει δύο γεωτρήσεις στην Πλαγιά, στις θέσεις «Φάβα» και «Όξινο νερό», προσδοκώντας να αποδώσουν τις αναµενόµενες ποσότητες νερού. Μια ακόµη γεώτρηση είναι σε εξέλιξη στην περιοχή «Αγκαθερή» Πλωµαρίου, το νερό της οποίας και θα διατεθεί στην κεντρική δεξαµενή του Πλωµαρίου. «Ακόµη-είπε ο κ. Βαρβαγιάννης- δεν έχει χρειαστεί να προβούµε σε µέτρα για τον περιορισµό της κατανάλωσης νερού, αλλά όλα δείχνουν πως σταδιακά θα αρχίσει η εκ περιτροπής υδροδότηση κάποιων περιοχών, έτσι ώστε να µη δηµιουργηθούν προβλή- µατα έλλειψης νερού». Το έργο που θα λύσει οριστικά το θέµα της υδροδότησης -όπως και της άρδευσης- του Πλωµαρίου είναι το φράγµα του Σεδούντα, που ως γνωστό ακό- µη δεν έχει ολοκληρωθεί. Οι πληροφορίες που έχει ο κ. Βαρβαγιάννης, αναφέρουν πως πολύ σύντοµα πρόκειται το υπουργείο Οικονοµίας, υιοθετώντας σχετική πρόταση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, να εγκρίνει την πίστωση που απαιτείται -περίπου 1,3 εκατοµµύρια ευρω- για να τελειώσουν οι εργασίες και να καταστεί λειτουργικό το µεγάλο αυτό έργο για την ευρύτερη περιοχή. Μαρίνα Πολλάτου ΕΜΠΡΟΣ Bιβλίο και DVD για τα παραδοσιακά παιχνίδια του Πλωµαρίου Παραδοσιακά Παιδικά Παιχνίδια είναι ο τίτλος µιας πολύ όµορφης έκδοσης του ήµου Πλωµαρίου, που χρηµατοδοτήθηκε από το πρόγραµµα "LEADER". Στις σελίδες του βλέπουµε ότι τα εθιµικά παιχνίδια (π.χ. χαρταετός), ήταν κοινά στη Λέσβο και την ευρυτερη Αιολική Γη (Αϊβαλί, Μοσχονήσια, Γενιτσαροχώρι και Σµύρνη). Στις σελίδες του βιβλίου περιγράφονται τα παιχνίδια της Λέσβου και τα πανελλήνια που αφορούν παιδιά προσχολικής ηλικίας, τα παιχνίδια της γειτονιάς και τα παιχνίδια για µεγαλύτερα παιδιά και των δύο φύλων. Στο 30σέλιδο παράρτηµά του φιλοξενούνται 75 έγχρωµες φωτογραφίες, που παρουσιάζουν τόσο τον τρόπο και 22