Προς: Αγωνιστική Πρωτοβουλία Φαρμακοποιών Αθήνα, 20 Απριλίου 2018 ΘΕΜΑ: ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΜΟΝΟΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ Τ.Σ.Α.Υ. Ι. ΙΣΤΟΡΙΚΟ Δυνάμει του Ν. 982/1979 και ειδικότερα, δυνάμει του άρθρου 7 παρ.8 αυτού, δημιουργήθηκε ο κλάδος ασφάλισης μονοσυνταξιούχων του Τ.Σ.Α.Υ. Στην ουσία, με τη θέσπιση της ανωτέρω διάταξης, δόθηκε η δυνατότητα προαιρετικής υπαγωγής ασφαλισμένων του Τ.Σ.Α.Υ. στο καθεστώς μονοσυνταξιούχων, ώστε, με την καταβολή αυξημένων ασφαλιστικών εισφορών να τύχουν προσαυξημένης σύνταξης. Πρόβλημα δημιουργήθηκε με πλήθος ασφαλισμένων που είχαν επιλέξει να υπαχθούν στην κατηγορία των μονοσυνταξιούχων όταν αυτοί, προκειμένου να εξέλθουν του κλάδου αυτού, κατέθεσαν αιτήσεις διαγραφής από τον κλάδο και επιστροφής των καταβληθεισών από αυτούς επαυξημένων ασφαλιστικών εισφορών. Από την εξέταση των οικείων εγγράφων προκύπτει ότι, επί των αιτήσεων διαγραφής που υπεβλήθησαν στο Τ.Σ.Α.Υ. δεν εκδόθηκαν αποφάσεις του Ταμείου, ωστόσο, από έτερα έγγραφα του Ταμείου, αλλά και από προφορικές διαβεβαιώσεις υπαλλήλων του Ταμείου, δημιουργήθηκε στους αιτούμενους τη διαγραφή η σταθερή και βέβαιη πεποίθηση ότι μετά την υποβολή των σχετικών αιτήσεων, είχαν εξέλθει του κλάδου ασφάλισης των μονοσυνταξιούχων. Συνεπεία της πεποίθησης αυτής, οι αιτούντες αφενός διέκοψαν την καταβολή επαυξημένων ασφαλιστικών εισφορών, αφετέρου ανάμεναν την επιστροφή σε αυτούς των επαυξημένων εισφορών που είχαν καταβάλει όσα έτη είχαν παραμείνει στον κλάδο ασφάλισης των μονοσυνταξιούχων ή τον συμψηφισμό αυτών με εισφορές υποχρεωτικής ασφάλισης που ενδεχομένως όφειλαν. Παρά τα ανωτέρω περιγραφόμενα γενόμενα, επί τη βάσει εγγράφου ερωτήματος του Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το ΝΣΚ στην υπ αρ. 198/2017 γνωμοδότησή του, έκρινε ότι, 1
ουδέποτε υπάρξασας διάταξης που να προβλέπει ρητώς τη δυνατότητα εξόδου ασφαλισμένου από τον κλάδο ασφάλισης μονοσυνταξιούχων, δεν ήταν δυνατή η διαγραφή ασφαλισμένων από τον κλάδο των μονοσυνταξιούχων κατόπιν αιτήσεώς τους. Συνακόλουθα, αφενός οι επαυξημένες ασφαλιστικές εισφορές που καταβλήθηκαν από τους ασφαλισμένους μετά την υπαγωγή αυτών στον κλάδο ασφάλισης μονοσυνταξιούχων δεν καταβλήθηκαν αχρεωστήτως, ως εκ τούτου, δεν επιστρέφονται στους αιτηθέντες τη διαγραφή τους, αφετέρου, οι σχετικές εισφορές κλάδου ασφάλισης μονοσυνταξιούχων που δεν καταβλήθηκαν από τους αιτηθέντες τη διαγραφή μετά την υποβολή εκ μέρους τους αίτησης διαγραφής είναι δυνατόν, καταρχήν, να αναζητηθούν από τον ΕΦΚΑ, ως νομικό πρόσωπο διάδοχο του ΕΤΑΑ - ΤΣΑΥ. Σημειώνεται ότι δυνάμει του άρθρου 94 παρ. 5 Ν. 4387/2016, ο κλάδος μονοσυνταξιούχων του ΤΣΑΥ καταργήθηκε από την 01 η.01.2016. ΙΙ. ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΚΥΠΤΟΥΝ ΙΙ.1. Δυνατότητα διαγραφής από τον κλάδο μονοσυνταξιούχων και επιστροφής των οικείων ασφαλιστικών εισφορών ως αχρεωστήτως καταβληθεισών. Το ζήτημα της δυνατότητας διαγραφής από τον κλάδο των μονοσυνταξιούχων όσων προαιρετικώς υπήχθησαν σε αυτόν, καθώς και το συνακόλουθο ζήτημα της επιστροφής στους αιτούντες τη διαγραφή τους των ποσών που αντιστοιχούν στις επαυξημένες ασφαλιστικές εισφορές που καταβλήθηκαν ως αχρεωστήτως καταβληθείσες έχει απασχολήσει κατά καιρούς τόσο τα Δικαστήρια (ΕιρΑθ 4041/1984, ΠολΠρΑθ 4045/1986) όσο και τη Διοίκηση (βλ. υπ αρ. 817/1986 και 114/1992 απόφαση ΔΣ του ΤΣΑΥ, υπ αρ. 58/2/2009 ΔΣ ΕΤΑΑ). Από την επισκόπηση των δικαστικών και διοικητικών αποφάσεων, καθώς και της πρόσφατης υπ αρ. 198/2017 γνωμοδότησης του ΝΣΚ, καθίσταται σαφές ότι από την αρχική θέση της αποδοχής της δυνατότητας κάθε ασφαλισμένου των εν λόγω κλάδου να αποχωρίσει από τον κλάδο με δικαίωμα επιστροφής των οικείων εισφορών, υπάρχει σταθερή μετατόπιση προς την αντίθετη άποψη, ήτοι της απόρριψης της ύπαρξης της δυνατότητας διαγραφής και επιστροφής των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών. Εν τω μεταξύ, πλήθος αιτήσεων διαγραφής έχουν κατατεθεί και χιλιάδες ασφαλισμένων θεωρούν ευλόγως ότι έχουν διαγραφεί από τον κλάδο αυτό, αναμένοντας την επιστροφή σε αυτούς των σχετικών ποσών ή τον συμψηφισμό αυτών με οφειλές τους από μη καταβληθείσες εισφορές υποχρεωτικής ασφάλισης. 2
Ανεξάρτητα του αν, δυνάμει του προϊσχύοντος νομοθετικού πλαισίου, υφίστατο η δυνατότητα εξόδου ασφαλισμένου από τον κλάδο ασφάλισης μονοσυνταξιούχου, άξιο μνείας είναι ότι: έχει ευλόγως δημιουργηθεί η βέβαιη και σταθερή πεποίθηση σε πλήθος ασφαλισμένων ότι υφίστατο η δυνατότητα υποβολής αίτησης διαγραφής και επιστροφής σε αυτούς των σχετικών ασφαλιστικών εισφορών (βλ. ενδεικτικά σχετικές αποφάσεις ΤΣΑΥ και αναρτήσεις στο διαδίκτυο από ΕΤΑΑ-ΤΣΑΥ, στις οποίες η δυνατότητα διαγραφής από τον κλάδο αναφέρεται ως δεδομένη), παρά το γεγονός ότι ατομικές πράξεις επί αιτήσεων διαγραφής από τον κλάδο μονοσυνταξιούχων δεν έχουν εκδοθεί, έχει ευλόγως δημιουργηθεί η πεποίθηση σε πλήθος ασφαλισμένων ότι με την υποβολή εκ μέρους τους αίτησης διαγραφής δεν υπάγονται πλέον στην κατηγορία μονοσυνταξιούχου (βλ. ενδεικτικά την ένδειξη «ΟΧΙ» δίπλα από τη λέξη «ΜΟΝΟΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ» στην καρτέλα των ασφαλισμένων που είχαν υποβάλει αίτηση διαγραφής), έχουν εκδοθεί αποφάσεις από το ΕΤΑΑ-ΤΣΑΥ που αφορούν τη δέσμευση ποσών για την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθεισών εισφορών σε ασφαλισμένους του Ταμείου λόγω διαγραφής αυτών από τον κλάδο μονοσυνταξιούχων. Από το σύνολο των ανωτέρω προκύπτει ότι η άρνηση του Ταμείου ότι έλαβε χώρα έξοδος από τον κλάδο ασφάλισης μονοσυνταξιούχων αιτηθέντων τη διαγραφή τους και η μη επιστροφή των αντίστοιχων ασφαλιστικών εισφορών σε αυτούς δύναται να θεωρηθεί ότι προσκρούει στις αρχές τις ισότητας, της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης διοικουμένου. ΙΙ.2. Καταλογισμός των μη καταβληθεισών επαυξημένων ασφαλιστικών εισφορών σε βάρος όσων είχαν υποβάλει αίτηση διαγραφής από τον κλάδο των μονοσυνταξιούχων μετά την υποβολή της εν λόγω αίτησης. Η δεύτερη σοβαρή πτυχή του ζητήματος αφορά την αναζήτηση των μην καταβληθεισών επαυξημένων ασφαλιστικών εισφορών σε βάρος των αιτηθέντων τη διαγραφή τους από τον κλάδο των μονοσυνταξιούχων, μετά την υποβολή των σχετικών αιτήσεων. Και τούτο διότι, οι αιτηθέντες τη διαγραφή τους από τον κλάδο ασφάλισης μονοσυνταξιούχων, ευλόγως, έχοντας κάθε ένδειξη ότι πλέον δεν ανήκαν στον κλάδο αυτό, έπαυαν μετά την υποβολή της σχετικής αίτησης να καταβάλλουν επαυξημένες ασφαλιστικές εισφορές. 3
Τα ανωτέρω υπό ΙΙ.1. αναφερόμενα, ήτοι η εύλογη και σταθερή πεποίθηση που έχει δημιουργηθεί στους αιτηθέντες τη διαγραφή από τον κλάδο των μονοσυνταξιούχων ότι οι αιτήσεις τους είχαν γίνει δεκτές και ότι, ως εκ τούτου, ορθώς έπαυσαν να καταβάλλουν επαυξημένες εισφορές από την υποβολή της αίτησης διαγραφής και μετά, καθώς και το γεγονός ότι: αν αποφασιστεί από τον ΕΦΚΑ να αναζητήσει τις μη καταβληθείσες επαυξημένες ασφαλιστικές εισφορές, η σχετική διεκδίκηση θα λάβει χώρα πολλά έτη μετά την υποβολή αιτήσεων διαγραφής, τα ποσά τα οποία θα διεκδικήσει ο ΕΦΚΑ ενδέχεται να είναι υψηλά και εν μέσω οικονομικής κρίσης να πλήττουν οικονομικά δυσανάλογα τους ασφαλισμένους, ενδεχομένως να απειλούν και την ίδια τους την οικονομική και επαγγελματική επιβίωση, οδηγούν συνδυαστικά στο συμπέρασμα ότι η επιδίωξη είσπραξης των επαυξημένων εισφορών, ενδεχομένως και με την επιβολή προσαυξήσεων, εκ μέρους του ΕΦΚΑ προσκρούει στην αρχή της αναλογικότητας, της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικουμένου. Άλλωστε, ακόμη και στην υπ αρ. 198/2017 γνωμοδότηση του ΝΣΚ γίνεται δεκτό ότι ο αναδρομικός καταλογισμός ασφαλιστικών εισφορών (και προσαυξήσεων) επ αυτών είναι ανεπίτρεπτος, αν το ΤΣΑΥ και μεταγενέστερα το ΕΤΑΑ, με δικές του ενέργειες είχε δημιουργήσει σταθερή και εύλογη πεποίθηση στους αιτηθέντες τη διαγραφή ασφαλισμένους ότι δεν επρόκειτο να αναζητήσει τα ποσά των ασφαλιστικών εισφορών του κλάδου μονοσυνταξιούχων και αν η είσπραξη αυτών συνεπάγεται κίνδυνο σοβαρού κλονισμού της οικονομικής κατάστασης των ασφαλισμένων. ΙΙΙ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΚΥΨΑΝΤΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ Σε συνέχεια των ανωτέρω αναφερομένων, κρίνεται ότι συνολική και αποτελεσματική αντιμετώπιση των ζητημάτων που έχουν ανακύψει δύναται να προκύψει μέσω της νομοθετικής οδού. Σε αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να κινηθεί ενδεχομένως συλλογική πρωτοβουλία για την προσπάθεια εξεύρεσης νομοθετικής λύσης, όπου θα ρυθμίζονται τα ακόλουθα ζητήματα, και δη: 4
(α) Η διαγραφή όσων ασφαλισμένων είχαν καταθέσει σχετική αίτηση, αναδρομικά από το χρόνο που στη σχετική αίτηση είχαν αιτηθεί την διαγραφή τους, (β) Η επιστροφή του ποσού που αντιστοιχούσε στις επαυξημένες εισφορές για το διάστημα από τον χρόνο διαγραφής τους και έπειτα, ενδεχομένως ακόμα και με τμηματική επιστροφή ή/και με συμψηφισμό των ποσών αυτών με τις προκύπτουσες τρέχουσες εισφορές στον ΕΦΚΑ, (γ) Η μη αναζήτηση των οφειλόμενων και μη καταβληθεισών επαυξημένων εισφορών από όσους ασφαλισμένους δεν είχαν αιτηθεί με σχετική αίτησή τους την διαγραφή τους, με αντίστοιχη μείωση των προσαυξημένων συνταξιοδοτικών τους δικαιωμάτων, καθώς πλέον ήδη από την 01 η. 01.2016 έχει καταργηθεί ο κλάδος μονοσυνταξιούχων του ΤΣΑΥ. Σε περίπτωση ωστόσο, που νομοθετική λύση των ζητημάτων δεν υπάρξει, θα πρέπει ο κάθε ασφαλισμένος να κινηθεί ατομικά. Ειδικότερα, ασφαλισμένοι που έχουν υποβάλει αίτηση διαγραφής και ανάλογα με τα δεδομένα της κάθε περίπτωσης θα μπορούσαν να διεκδικήσουν δικαστικά την επιστροφή νομιμοτόκως των ποσών που αντιστοιχούσαν στις επιπρόσθετες εισφορές που έχουν καταβάλει, υπό την επιφύλαξη πάντοτε ζητημάτων παραγραφής που ενδέχεται να εγείρονται σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Επίσης, σε περίπτωση που επιδιωχθεί από τον ΕΦΚΑ ή το ΚΕΑΟ η είσπραξη εισφορών του κλάδου μονοσυνταξιούχων είτε σε ασφαλισμένους που είχαν υποβάλει αίτηση διαγραφής είτε σε ασφαλισμένους που δεν είχαν υποβάλει σχετική αίτηση, θα πρέπει να κινηθούν άμεσα δικαστικά για την απόκρουση κινήσεων αναγκαστικής είσπραξης και δέσμευσης περιουσιασκών στοιχείων τους από τον ΕΦΚΑ ή/και το ΚΕΑΟ. Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση, παραμένω στη διάθεσή σας. Με εκτίμηση, Δανάη Αναγνώστου Δικηγόρος LLM 5