Ησηµερινή πραγµατικότητα της ενεργειακής ταυτότητας των νεόδµητων οικοδοµών ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΣΥΝ ΕΣΜΟΣ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑ ΟΣ (Σ.Ο.Ε.Β.Ε.).)
ΕνεργειακέςπαρεµβάσειςσεΝΕΑ ΚΤΙΡΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ Η Η ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ εφαρµογή εξηλασµένης αντί διογκούµενης πολυστερίνης (ή/και αντιστοίχων ιδιοτήτων υλικών) µεγαλύτερου πάχους µονωτικά υλικά εφαρµογήσεόλουςτουςβοηθητικούςχώρους (ηµιυπαίθριοι, θέσειςστάθµευσης, τοιχία υπογείων) ΗΛΙΑΚΑ ΘΕΡΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ πρόβλεψη υδραυλικών και ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων για ηλιακό θερµοσίφωνα στις µελέτες υδραυλικών των αδειών προκατασκευή των βάσεων τους µε καλαίσθητα και ανθεκτικά υλικά (αλουµίνιο) πρόβλεψη ειδικού χώρου σε δώµατα και κεραµοσκεπές στον κανονισµό πολυκατοικίας για εγκατάσταση ηλιακών θερµοσιφώνων
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΝΕΩΝ ΜΕΘΟ ΩΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΥΤΟΝΟΜΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (κοινόχρηστο ηλεκτρικό ρεύµα από ηλιακό φώς) Στέγη (τµήµα ή ολόκληρη) Αίθρια Πέργκολες Σκίαστρα Κατακόρυφα Τµήµατα όψεων ΚΛΕΙΣΤΑ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΓΕΩΕΝΑΛΛΑΚΤΩΝ κοινόχρηστη θέρµανση και ψύξη από αβαθή γεωθερµία ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Βελτιστοποίηση φυσικού φωτισµού Προσανατολισµός κτιρίου και θέσεις ανοιγµάτων Σκίαστρα Φυσικός δροσισµός (κυκλοφορία αέρα µέσω κοινόχρηστων χώρων)
ΕνεργειακέςπαρεµβάσειςσεΠΑΛΑΙΑ ΚΤΙΡΙΑ Οι δυνατότητες παρεµβάσεων σε παλαιότερα κτίρια είναι µεταξύ άλλων Θερµοµόνωση εξωτερικής τοιχοποιίας Σύγχρονα κουφώµατα Ηλιακοί Θερµοσίφωνες Καύσιµο αέριο Καυστήρες νέας τεχνολογίας Θερµοστάτες και αυτονοµίες κατανάλωσης Για να εκλείψουν οι απώλειες θερµότητας λόγω παλαιότητας απαιτούνται ποσά από 10.000 µέχρι 15.000 Ευρώ για µία µέση κατοικία. Για να υλοποιηθούν οι παραπάνω βελτιώσεις πρέπει να υπάρξει επιδότηση µεγαλύτερη του 35% και απαλλαγή φορολόγησης των ενοικίων για µια πενταετία για τα ενοικιασµένα και φοροαπαλλαγή εισοδήµατος για την ιδιοκατοίκηση
ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ οι ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ στην Ελληνική τους έκδοση και όσον αφορά παλαιά µεγάλα κτίρια στο κέντρο µεγαλουπόλεων θα αντιµετωπίσει την παρακάτω πορεία, Τα κτίρια αυτά έχουν πολλούς συνιδιοκτήτες και µικρή ιδιοκατοίκηση, οι ένοικοι έχουν ήδη προλάβει να διαπληκτιστούν µεταξύ για θέµατα δαπανών αλλά και να αρνηθούν την εφαρµογή παρόµοιων διατάξεων που αφορούν µάλιστα την ασφάλεια τους (κανονισµός ανελκυστήρων, στατική επάρκεια κτιρίου) Μια µικρή οµάδα υπεύθυνων και µε οικονοµική ευεξία ιδιοκτητών θα ακολουθήσει προσφέροντας πρόσκαιρη άνθιση κάποιων επαγγελµάτων, Στην συνέχεια και όσον αφορά την πλειοψηφία θα υπάρξει αδυναµία εφαρµογής του νόµου, καταστρατήγηση, αδράνεια.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΟκτιριακόςτοµέαςστηνΕλλάδακαλύπτειτι 40% τηςαπαιτούµενηςενέργειας. Παράλληλα την πενταετία 2000 2005 οι κατοικίες στην Ελλάδα αύξησαν την ενεργειακή τους κατανάλωση κατά 24% Οι µελέτες θερµοµόνωσης, θέρµανσης, κλιµατισµού, φωτισµού που γίνονται και εγκρίνονται από την πολεοδοµία, αφορούν τα επιτρεπόµενα στοιχεία δόµησης. Στήν πραγµατικότητα και σε µεγάλο ποσοστό των σηµερινών νέων οικοδοµών, είτε ανεγείρονται από επαγγελµατίες είτε από ιδιώτες, τα εγκεκριµένα σχέδια των αρχιτεκτονικών κατόψεων δεν ακολουθούνται κατά γράµµα. Υπόγεια, σοφίτες, θέσεις στάθµευσης, ηµιυπαίθριοι δεν έχουν µελετηθεί ούτε για θερµοµόνωση, ούτε για θέρµανση, ούτε για φωτισµό. Χρησιµοποιούνται όµως σε κάποιες περιπτώσεις σαν χώροι κύριας χρήσης. Πολλαπλά χειρότερη είναι η κατάσταση στα συγκροτήµατα στην εκτός σχεδίου δόµηση. Γίνεται έτσι κατανοητό, ότι σε µεγάλο ποσοστό των νέων κατοικιών, οι µελέτες που αφορούν την ενεργειακή ταυτότητα των κτιρίων είναι ανεφάρµοστες. Παράλληλα στο στάδιο της κατασκευής δεν γίνεται επίβλεψη από τον επιβλέποντα µηχανικό, όπωςγίνεταιγιαταστατικά. Αυτόαπόµόνοτουδενθα ήτανεπιβαρυντικόάν τα εγκεκριµένα σχέδια εφαρµόζονταν από τους υπεργολάβους που εκτελούν τις επιµέρους εργασίες, πράγµα το οποίο δεν γίνεται. Το αποτέλεσµα ανήκει στην θεωρία των πολύπλοκων συστηµάτων. Υπερδιαστασιολόγιση, φιλότιµο και ερασιτεχνισµός µαζί.
Όσον αφορά την βιοκλιµατική αρχιτεκτονική, τα προβλήµατα αξιοποίησης της είναι πολλά. Μικρόπρόσωποοικοπέδουκαιανάγκηοικατοικίεςναµην «κοιτάνε»στηνπρασιά. Τοπρόσωποτώρατουοικοπέδουµόνοστο 25% τωννέωνοικοδοµώνθαείναι νότιο. Ηπολυκατοικίασυνήθωςθαεφάπτεταιδεξιάκαιαριστεράσεάλληοικοδοµή, µειώνοντας τις δυνατότητες φυσικού φωτισµού και σχεδόν αφαιρώντας τη δυνατότητα φυσικού αερισµού. Τα αίθρια πρέπει να έχουν συγκεκριµένες διαστάσεις, µετρούν στην κάλυψη του οικοπέδου, κοστίζουν και γίνονται αποκλειστικά για φωτισµό των τυφλών κλιµακοστασίων. Πώςθαεφαρµοστείβιοκλιµατικόςσχεδιασµόςσεοικόπεδοµεσυντελεστή 1, µέγιστο ύψος 7,5µ, 60% κάλυψη και πρόσωπο 15µ. Ένα τέτοιο οικόπεδο κτίζεται σε δύο και τρείς σειρές κολληµένων µεταξύ τους κατοικιώνπουκάθεσειράθα «κοιτάει»τοεπόµενητης.
Στην εκτός σχεδίου ιδιωτική δόµηση (στις βίλες), όπου θα βρείτε και τα περισσότερα Ελληνικά παραδείγµατα ενεργειακών παρεµβάσεων και βιοκλιµατικού σχεδιασµού, το παράδοξο είναι ότι κτίζονται µε άδειες που εκδίδονται για το σύνολο των επιτρεποµένων όρων δόµησης. Στις κατοικίες αυτέςθακατοικίσειµίαήτοπολύδύοοικογένειεςσεένασύνολοχώρων κύριας χρήσης που υπερβαίνει τα 400τµ καθαρά. Η ενεργειακή πραγµατικότητα µιας τέτοιας κατοικίας, όσες παρεµβάσεις και ναγίνουνκαιόσαχρήµατακαιναξοδευτούν, θαείναισαφώςχειρότερηαπό έναµεγάλοκαιπολυτελέςδιαµέρισµασεπολυκατοικία (χωρίςπαρεµβάσεις), ιδωµένο σύµφωνα µε το συντελεστή κατανάλωση ενέργειας / ένοικο.
Τα θετικά µηνύµατα και µια πρόταση Για να µην αδικούµε τους επαγγελµατίες του κλάδου πρέπει να επισηµάνουµε και τα παρακάτω. Οιεργολάβοιέχουναναβαθµίσεισεµεγάλοβαθµότηνποιότητατωνκατασκευώντους, σαν αποτέλεσµα του ανταγωνισµού και της δυνατότητας να µετακυλύουν την επιπλέον επιβάρυνσηστηντιµήτωνακινήτων, πουήτανδιαρκώςανοδικήταπερασµέναχρόνια. Έτσι σταδιακά είδαµε (και χωρίς να απαιτείται από τη νοµοθεσία) να θερµοµονώνεται ο σκελετός της οικοδοµής ναχρησιµοποιείταιεξηλασµένηπολυστερίνηστιςεξωτερικέςτοιχοποιίες, σταδώµατα, στις πυλωτές και στα περιµετρικά τοιχία των υπογείων να χρησιµοποιούνται θερµοµονωτικοί πλίνθοι να χρησιµοποιούνται θερµοµονωτικά κουφώµατα µε θερµοδιακοπή και άριστη εφαρµογή να χρησιµοποιούνται ατοµικές θερµάνσεις αλλά και αυτονοµίες θερµιδοµέτρησης µε θερµοστάτες νέας τεχνολογίας να κατασκευάζονται κεραµοσκεπές αντί ταρατσών να κατασκευάζονται οι υδραυλικές και ηλεκτρικές παροχές για ηλιακό θερµοσίφωνα να χρησιµοποιείται το φυσικό αέριο όπου υπάρχει
Τέλος µία πρόταση µε δυνατότητα υλοποίησης είναι, Οι µελλοντικές εντάξεις στα σχέδια πόλεων, κυρίως γύρω από τα µεγάλα αστικά κέντρα να υπόκεινται σε υποχρεωτικούς ειδικούς όρους εξοικονόµησης ενέργειας και να διέπονται σε ειδικές πολεοδοµικές διατάξεις όσον αφορά την δυνατότητα σχεδιασµού τουςµεστοιχείαβιοκλιµατικήςαρχιτεκτονικής (σκίαστρα, πέργολες, πρόστεγα, αίθρια, τζαµαρίες και βέβαια ανοχή στις διαστάσεις του κελύφους για όψεις µε φωτοβολταικά στοιχεία) που δεν θα περιλαµβάνονται στην δόµηση και στην κάλυψη του οικοπέδου. Έτσι αυτό το «δώρο» που δίδεται στις τοπικές κοινωνίες να γίνονται οι αγροί οικόπεδα και να προκύπτουν µεγάλες υπεραξίες κοντά στις µεγαλουπόλεις, ας αποτελέσει την έναρξη µαζικής κατασκευής ενεργειακών κτιρίων που θα προσελκύσουν και το αντίστοιχοευαισθητοποιηµένοαγοραστικόκοινό.
Ένα παράδειγµα οικοδοµής σε οικόπεδο 1000τµ µε 650τµ τµσε χώρους κύριας χρήσης και 8 κατοικίες
ΚΟΣΤΟΣ ΟΙΚΟΠΕ ΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΑΠΟ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟ ΕΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΙΚΑ Υ ΡΑΥΛΙΚΑ - ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΑΠΕ Α - ΕΙ Η ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΕΣΩΠΟΡΤΕΣ-ΚΟΥΖΙΝΕΣ-ΝΤΟΥΛΑΠΕΣ ΕΞΟ Α Α ΕΙΑΣ ΕΠΙΧΡΙΣΜΑΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΑ ΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΑΣ ΕΞΟ Α ΕΡΓΟΤΑΞΙΟΥ ΦΟΡΟΙ ΣΙ ΗΡΙΚΑ ΜΑΡΜΑΡΙΚΑ ΚΕΡΑΜΟΣΚΕΠΗ ΚΟΣΤΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΙΚΗΓΟΡΙΚΑ ΣΥΝ ΕΣΕΙΣ ΜΕ ΙΚΤΥΑ ΚΟΙΝΗΣ ΟΦΕΛΕΙΑΣ ΜΟΝΩΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΣ ΦΠΑ (~50%) 510.000 143.000 55.500 42.000 41.000 33.000 32.500 27.000 22.000 19.000 18.000 18.000 17.000 14.000 12.500 12.000 11.000 11.000 10.000 10.000 9.000 6.000 4.500-28.000 49% 14% 5% 4% 4% 3% 3% 3% 2% 2% 2% 2% 2% 0% -3% ΣΥΝΟΛΟ 1.050.000 100%
Βλέπουµε αµέσως ότιτο το 50% περίπου του κόστους είναιηαξία αξίαγής, το 15% ο σκελετός της οικοδοµήςκαι 5% το κόστος ασφάλισης των οικοδοµοτεχνιτών, σε σύνολο περίπου 70%. Το γεγονός αυτό έχει σχέση µετην πραγµατικότητα ότι είµαστε σεισµογενής χώρα µε ιδιαίτερα απαιτητικούς αντισεισµικούς κανονισµούς µετην ιδιαιτερότητα ότιοι περισσότερες εργασίες γίνονται όχιµε σύγχρονα υλικά και µεθόδους µε υπερβολές των ιδιοκτητών γής για µεγάλες υπεραξίες Ηβελτίωση της ενεργειακής πραγµατικότητας των οικοδοµών θά έλθει κυρίως µέσα από την αναβάθµιση του ίδιου του αντικειµένου εργασίας των οικοδοµικών επιχειρήσεων και όχι απαραίτητα µετην εφαρµογή νέων νοµοθετικών διατάξεων. Ηµείωση των τιµών των ακινήτων (έστω και 5%-10%) που παρατηρείται σήµερα, χωρίς µείωση του κόστους κατασκευής κάνει τους κατασκευαστές επιφυλακτικούς σε νοµοθετικές παρεµβάσεις ενεργειακής αναβάθµισης και µάλιστα για τις οποίες δεν έχει ζητηθεί ηάποψη τους.