ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ Ι. Επί του ερωτήματος. Ετέθη υπόψη μου από τον Πρόεδρο της Δ.Ο.Ε., το κάτωθι ερώτημα: Θέμα: Στελέχωση και λειτουργία Σχολικών Επιτροπών Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 της Υπουργικής Απόφασης 8440/ 2011 - ΦΕΚ 318/Β/25-2-2011, του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, «Καθορισμός λειτουργίας των Σχολικών Επιτροπών και ρύθμιση οικονομικών θεμάτων αυτών», «Στη διοίκηση των Σχολικών Επιτροπών που προκύπτουν από την συγχώνευση κατά τις διατάξεις του άρθρου 103 του ν. 3852/2010 και αποτελούμενη από 5 έως 15 μέλη σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 240 του ΚΔΚ, ορίζονται οπωσδήποτε: -Τουλάχιστον δύο διευθυντές, εκ των πέντε αρχαιοτέρων, των σχολικών μονάδων, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αντίστοιχα». 1 Έπειτα από σειρά ερωτημάτων που έχουν τεθεί υπόψη μας, ερχόμαστε να ρωτήσουμε τα παρακάτω: Προβλέπεται διαδικασία διερεύνησης, από την πλευρά των ΟΤΑ, της επιθυμίας ή μη των εκπαιδευτικών να συμμετέχουν στη διοίκηση των Σ.Ε.; Τι συμβαίνει στην περίπτωση, που κάποιος, κάποιοι ή και όλοι οι εκπαιδευτικοί (τακτικοί και/ή αναπληρωτές) δεν επιθυμούν να συμμετέχουν και παραιτηθούν από τη διοίκηση της Σ.Ε.;
Μπορεί η διοίκηση της Σ.Ε. να λειτουργήσει με λιγότερους ή καθόλου εκπαιδευτικούς ή υπάρχει ζήτημα νόμιμης λειτουργίας και λήψης αποφάσεων; Μπορεί η διοίκηση της Σ.Ε. να προχωρήσει σε αντικατάσταση του ή των παραιτηθέντων με διευθυντές που δεν ανήκουν στους πέντε αρχαιότερους; ΙΙ. Επί των εφαρμοστέων διατάξεων. Το άρθρο 243 του ν. 3463/2006 προβλέπει την σύσταση και λειτουργία των Σχολικών Επιτροπών, ως εξής: "Σχολικές Επιτροπές - 1. Σε κάθε Δήμο ή Κοινότητα για τη στήριξη της διοικητικής λειτουργίας των σχολικών μονάδων, που βρίσκονται στα διοικητικά τους όρια, συνιστώνται νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με την επωνυμία "Σχολικές Επιτροπές", οι οποίες διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος και τις διατάξεις του άρθρου 5 του ν. 1894/1990 (ΦΕΚ 110 Α ), όπως κάθε φορά ισχύει. 2. Στη Διοίκηση των σχολικών επιτροπών μετέχουν υποχρεωτικά οι διευθυντές των αντίστοιχων σχολικών μονάδων, ένας εκπρόσωπος των οικείων συλλόγων γονέων, εφόσον λειτουργούν αντίστοιχοι σύλλογοι και εκπρόσωπος των μαθητικών κοινοτήτων για τα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Σε περίπτωση που το οικείο δημοτικό συμβούλιο δεν συγκροτεί σε εύλογο χρονικό διάστημα τη σχολική επιτροπή δημόσιου σχολείου, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας απευθύνει σχετικό έγγραφο στον οικείο Δήμο ή Κοινότητα, στο διοικητικό συμβούλιο συλλόγου γονέων και στην αντίστοιχη μαθητική κοινότητα για την υπόδειξη των εκπροσώπων τους εντός τακτής προθεσμίας. Παρερχομένης απράκτου της προθεσμίας αυτής, ο Γενικός Γραμματέας της οικείας Περιφέρειας συγκροτεί τη σχολική επιτροπή, ορίζοντας κατά την κρίση του ως μέλη αυτής, έναν δημότη, έναν από τους γονείς των μαθητών του σχολείου και έναν μαθητή" Το άρθρο 103 του ν. 3852/2010 προβλέπει "Σύσταση - Συγχώνευση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου [..] 2. Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που περιέρχονται στο νέο δήμο σύμφωνα με το ανωτέρω άρθρο, συγχωνεύονται υποχρεωτικά σε ένα νομικό πρόσωπο για καθέναν από τους τομείς αρμοδιότητας που προβλέπονται στην περίπτωση α` της προηγούμενης παραγράφου. Ειδικά για 2
τις σχολικές επιτροπές, αυτές συγχωνεύονται σε δύο νομικά πρόσωπα, ένα για τις σχολικές μονάδες της πρωτοβάθμιας και ένα για τις σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στους δήμους με πληθυσμό άνω των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) κατοίκων μπορεί να συσταθούν αντίστοιχες σχολικές επιτροπές για καθεμία δημοτική κοινότητα. [...] 4. Με απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται μέσα σε δύο (2) μήνες από την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών ορίζονται το όνομα, ο σκοπός, η Διοίκηση, η περιουσία και οι πόροι του νομικού προσώπου που προκύπτει από τη συγχώνευση. Η πράξη αυτή μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ελέγχου νομιμότητας δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως από τον οικείο δήμο. Στην ίδια συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου ορίζεται το διοικητικό συμβούλιο του νομικού προσώπου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 240 του ν. 3463/2006, όπως ισχύει". Το άρθρο 240 του ν. 3463/2006 προβλέπει: "Διοίκηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου 1. Τα δημοτικά ή κοινοτικά νομικά πρόσωπα διοικούνται από το διοικητικό συμβούλιο, που αποτελείται από πέντε έως δεκαπέντε μέλη, τα οποία μαζί με τους αναπληρωτές τους ορίζονται από το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο. [..] Μετά τον ορισμό των μελών το δημοτικό συμβούλιο εκλέγει από τα μέλη αυτά τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου. Στην περίπτωση που μέλος έχει ορισθεί, από το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο, ο δήμαρχος ή ο πρόεδρος της Κοινότητας, αυτός αυτοδικαίως καθίσταται και πρόεδρος αντιστοίχως, του διοικητικού συμβουλίου. Η θητεία των μελών του διοικητικού συμβουλίου του νομικού προσώπου ορίζεται με την απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου. Λήγει πάντοτε με την εγκατάσταση του νέου διοικητικού συμβουλίου. Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου μπορούν να αντικατασταθούν κατά τη διάρκεια της θητείας τους, με απόφαση δημοτικού συμβουλίου για σοβαρό λόγο που ανάγεται στην άσκηση των καθηκόντων τους. Τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματος αναπληρώνει ο αντιπρόεδρος. Το νομικό πρόσωπο εκπροσωπείται στα δικαστήρια και σε κάθε δημόσια αρχή από τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου και όταν αυτός κωλύεται ή απουσιάζει από τον αντιπρόεδρο. 2. Οι διατάξεις των άρθρων 227 παράγραφος 5, 234, 235 και των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 236 εφαρμόζονται και στα νομικά πρόσωπα αυτά. Τα θέματα, τα σχετικά με τη λειτουργία του νομικού προσώπου ρυθμίζονται με 3
κανονισμούς που εγκρίνουν τα δημοτικά ή κοινοτικά συμβούλια. Τα νομικά πρόσωπα, αν δεν διαθέτουν ταμειακή υπηρεσία, εξυπηρετούνται από την ταμειακή υπηρεσία του οικείου Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης". Το άρθρο 234 του ιδίου νόμου προβλέπει: "Λειτουργία του διοικητικού συμβουλίου και εποπτεία 1. Τα θέματα, τα σχετικά με τις εργασίες του διοικητικού συμβουλίου, την πρόσκληση των μελών του και της εκτελεστικής επιτροπής σε συνεδρίαση, την απαιτούμενη για τη λήψη αποφάσεως πλειοψηφία, τον έλεγχο και την εκτελεστότητα των αποφάσεών του, το κώλυμα συμμετοχής στις συνεδριάσεις, την αστική και Πειθαρχική ευθύνη των οργάνων διοίκησής του ρυθμίζονται με ανάλογη εφαρμογή των σχετικών διατάξεων που αφορούν το δημοτικό συμβούλιο, η δημαρχιακή επιτροπή και τα μέλη τους. [..] "3. Για τις αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου που αφορούν τον προϋπολογισμό, τον απολογισμό, την εκποίηση ή την Ανταλλαγή ακινήτων ή την επιβάρυνσή τους με εμπράγματα δικαιώματα, την αποδοχή κληρονομιών και δωρεών που περιέχουν όρο, ή κληροδοσιών, καθώς και τη συνομολόγηση δανείων, απαιτείται προηγούμενη έγκριση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου. Οι αποφάσεις υποβάλλονται στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, αποστέλλονται μέσα δέκα (10) ημέρες, αφότου περιήλθε στο ίδρυμα η εγκριτική απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου". Σε εκτέλεση των ανωτέρω διατάξεων εξεδόθη η υπ' αρ. 8440/2011 Υπουργική Απόφαση με την οποία προβλέφθηκε η οργάνωση και λειτουργία των Σχολικών Επιτροπών. Στο άρ.1 της ως άνω Υπουργικής Απόφασης προβλέπεται: "Λειτουργία Σχολικών Επιτροπών 1. Στη διοίκηση των Σχολικών Επιτροπών που προκύπτουν από την συγχώνευση κατά τις διατάξεις του άρθρου 103 του ν. 3852/2010 και αποτελούμενη από 5 έως 15 μέλη σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 240 του ΚΔΚ, ορίζονται οπωσδήποτε: - Τουλάχιστον δύο διευθυντές, εκ των πέντε αρχαιοτέρων, των σχολικών μονάδων, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αντίστοιχα.". Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 13 του ν. 2690/1999 "5. Το συλλογικό όργανο μπορεί να λειτουργήσει, όχι όμως πέρα από ένα τρίμηνο, αν κάποια από τα μέλη του εκλείψουν ή αποχωρήσουν για οποιονδήποτε λόγο ή απολέσουν την ιδιότητα βάσει της οποίας ορίστηκαν, εφόσον, κατά τις συνεδριάσεις του, τα λοιπά μέλη επαρκούν ώστε να υπάρχει απαρτία". 4
ΙΙΙ. Επί των απαντήσεων, που αρμόζουν στα ζητήματα, που τίθενται. [α] Από την παράθεση των ανωτέρω διατάξεων δεν προκύπτει η υποχρέωση εκ μέρους του Ο.Τ.Α., να προβεί σε διερεύνηση της βουλήσεως των Διευθυντών σχολικών μονάδων, πριν την συγκρότηση των Σχολικών Επιτροπών, αφού οι ως άνω διατάξεις αντιμετωπίζουν την συμμετοχή των εκπαιδευτικών στις Σχολικές Επιτροπές περισσότερο ως υποχρέωση παρά ως δικαίωμα. [β] Από την παράθεση, ομοίως, των διατάξεων που διέπουν την οργάνωση και την λειτουργία των Σχολικών Επιτροπών δεν προκύπτει η ύπαρξη ειδικών διατάξεων, που να μπορούν να απαντήσουν στο ερώτημα πώς συνεχίζει να λειτουργεί η Σχολική Επιτροπή μετά την παραίτηση μελών της. Μολαταύτα, η απάντηση προκύπτει μέσω της εφαρμογής της διάταξης της παρ. 5 του άρθρου 13 του ν. 2690/1990, σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση παραίτησης μελών συλλογικού οργάνου, αυτό συνεχίζει να λειτουργεί νομίμως για τρεις μήνες, εφόσον τα λοιπά μέλη του οργάνου επαρκούν για την ύπαρξη απαρτίας. 5 [γ] Και στο σημείο αυτό, η διατύπωση των διατάξεων παρουσιάζει κενό. Θα μπορούσε μολαταύτα να καλυφθεί το κενό, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος, ότι η Υπουργική Απόφαση επιβάλλει τον ορισμό Διευθυντών στις Σχολικές Επιτροπές, μέσω της ερμηνείας ότι εφόσον οι πέντε αρχαιότεροι δεν δύνανται να οριστούν (είτε γιατί κωλύονται είτε γιατί παραιτήθηκαν), μπορούν να οριστούν οι αμέσως επόμενοι κατά σειρά αρχαιότητας, αφού η έννοια της αρχαιότητας κρίνεται ανάλογα με τους διαθέσιμους προς ορισμό και όχι γενικά και αφηρημένα. Δεν μπορεί πάντως, κανείς να μην παρατηρήσει, ότι τα ζητήματα λειτουργίας των Σχολικών Επιτροπών, θα έπρεπε να έχουν ήδη διευκρινιστεί επαρκώς μέσω εγκυκλίων των συναρμοδίων Υπουργείων (Παιδείας και Εσωτερικών) προκειμένου να καταστεί ευχερέστερη η αντιμετώπιση των καθημερινών θεμάτων, που ανακύπτουν και να επιτευχθεί η ενιαία εφαρμογή της νομοθεσίας, αφού οι
περισσότεροι Δήμοι δίνουν διαφορετική ερμηνεία στις διατάξεις, που καλούνται να εφαρμόσουν. Από την άλλη πλευρά θέματα αρμοδιότητας αποκλειστικά και μόνο του Υπουργείου Παιδείας, όπως είναι η παροχή υπηρεσιών εκ μέρους στελεχών όπως είναι οι Διευθυντές, δεν μπορούν να αφήνονται να ρυθμιστούν από τους Ο.Τ.Α., οι οποίοι καμία λειτουργική και οργανική εξουσία δεν διαθέτουν επί των εκπαιδευτικών. Παραμένω στην διάθεση σας για κάθε διευκρίνηση. Αθήνα, 29-3-2017 Με εκτίμηση, Μαρία Μαγδαληνή Τσίπρα Νομική Σύμβουλος Δ.Ο.Ε. 6