ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Ο τρόπος εκτέλεσης των Προμηθειών και Υπηρεσιών των ΟΤΑ Α βαθμού» Νομικές ρυθμίσεις-περιγραφή διαδικασιών- Σύγκριση θεσμικού πλαισίου τους με άλλους φορείς του Δημοσίου. Μελέτη περίπτωσης : Δήμος Βριλησσίων Όνομα σπουδαστή : Βασσάλας Χαράλαμπος Επιβλέπουσα καθηγήτρια : Μιχαλοπούλου Δ. Στυλιανή Γ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ Αθήνα, 2010
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πίνακας Συντμήσεων και Συντομογραφιών....σελ.5 Περίληψη.. σελ.7 Abstract...σελ.8 Εισαγωγή.. σελ.9 ΜΕΡΟΣ Α : ΝΟΜΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΩΝ Ο.Τ.Α. Α ΒΑΘΜΟΥ 1. Ορισμός- Κατηγορίες συμβάσεων προμηθειών- Βασικό νομικό πλαίσιο υλοποίησης προμηθειών. σελ.11 2. Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών (Ε.Π.Π.) 2.1. Περιεχόμενο.....σελ.12 2.2.Τροποποιήσεις..σελ.13 2.3. Διάρκεια ισχύος... σελ.15 3. Τεχνικές Προδιαγραφές 3.1 Περιεχόμενο σελ.15 3.2. Σύνταξη...σελ.16 3.3. Έγκριση...σελ.17 4. Εφαρμοστέα Νομοθεσία- Κατηγορίες Συμβάσεων Υπηρεσιών. σελ.17 5. Το Π.Δ. 60/07 (Οδηγία 2004/18/ΕΚ) και το πεδίο εφαρμογής του...σελ.20 2
ΜΕΡΟΣ Β : ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΨΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 1. Περιγραφή διαδικασιών ανάθεσης και σύναψης των συμβάσεων προμηθειών με το Ν.2285/96 και τον Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. 1.1. Ανοικτός διαγωνισμός.σελ.22 1.2. Κλειστός διαγωνισμός. σελ.29 1.3. Πρόχειρος διαγωνισμός...σελ.31 1.4. Διαδικασία με διαπραγμάτευση από το Δημοτικό Συμβούλιο σελ.32 1.5. Απευθείας Ανάθεση από το Δήμαρχο.σελ.33 1.6. Απευθείας ανάθεση από τη Δημαρχιακή Επιτροπή σελ.34 2. Περιγραφή διαδικασιών σύναψης των συμβάσεων υπηρεσιών 2.1. Διαδικασίες για τη σύναψη συμβάσεων.. σελ.34 2.2. Είδη διαγωνισμού περί των Υπηρεσιών 2.2.1. Πρόχειρος διαγωνισμός. σελ.41 2.2.2. Απευθείας ανάθεση από το Δήμαρχο.. σελ.41 2.2.3. Απευθείας ανάθεση από το Δημοτικό Συμβούλιο σελ.43 3. Το Π.Δ. 60/07 (οδηγία 2004/18/ΕΚ) 3.1. Είδη διαδικασιών- Υλοποίηση Συμβάσεων... σελ.44 3.2. Αξιολόγηση υποψηφίων και προσφορών σελ.48 3.3. Γνωστοποίηση σύμβασης σελ.53 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ : ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. & Π.Δ. 118/07 1. Η ανάγκη εκσυγχρονισμού του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α σελ.54 2. Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. & Π.Δ. 118/07: Σημεία απόκλισης.σελ.55 3. Συμπεράσματα...σελ.58 ΜΕΡΟΣ Δ : ΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΟΤΑ Α βαθμού 1. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής και οι σκοποί υλοποίησης ενός συστήματος ηλεκτρονικών προμηθειών στους ΟΤΑ Α βαθμού..σελ.59 2. Το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Προμηθειών..σελ.62 3. Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση... σελ.64 ΜΕΡΟΣ Ε : ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΔΗΜΟΣ ΒΡΙΛΗΣΣΙΩΝ 1. Το Γραφείο Προμηθειών 1.1. Οργάνωση Στελέχωση - Αρμοδιότητες... σελ.67 1.2. Καταγραφή αναθέσεων προμηθειών 2007-2010...σελ.68 1.3. Η διείσδυση των ΤΠΕ στον Δήμο Βριλησσίων.. σελ.70 1.4. Διαπιστώσεις και προτάσεις βελτίωσης..σελ.72 Τελικά Συμπεράσματα... σελ.74 Πίνακας εικονογράφησης... σελ.75 Βιβλιογραφία..σελ.76 Παραρτήματα. σελ.80 4
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ Άρθ. Γ.Γ. Γ.Γ.Π. Δ.Ε. ΔΕΥΑ Δ.ΕΠ.Α. ΕΣΠΑ Εδ. Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. ΕΟΜΜΕΧ : Άρθρο : Γενική Γραμματεία : Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας : Δημαρχιακή Επιτροπή : Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης : Δημόσια Επιχείρηση Αερίου : Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς : Εδάφιο : Ενιαίος Κανονισμός Προμηθειών Ο.Τ.Α. : Ελληνικός Οργανισμός Μικρών - Μεσαίων Επιχειρήσεων & Χειροτεχνίας Ε.Π. Ε.Π.Π.Π. ΕΣΗΔΠ Ε.Σ.Υ.Ε. Κ.Δ.Κ. Κ.Ε.Π. Κεφ. ΚτΠ : Επιχειρησιακό Πρόγραμμα : Επιτροπής Πολιτικής και Προγραμματισμού Προμηθειών : Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Προμηθειών : Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας : Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων : Κέντρο Εξυπηρέτησης Πελατών : Κεφάλαιο : Κοινωνία της Πληροφορίας 5
Ν. : Νόμος Ν.Π.Δ.Δ. ΟΠΣ Ο.Τ.Α. Παρ. Π.Δ. ΠΣΔΕ ΤΠΕ ΤΣΜΕΔΕ Τ.Υ.Δ.Κ. Υ.Α. ΥΠΟΙΟ Φ.Ε.Κ. : Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου : Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα : Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης : Παράγραφος : Προεδρικό Διάταγμα : Περιφερειακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων : Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών : Ταμείο Συντάξεων Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Έργων : Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων : Υπουργική Απόφαση : Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών : Φύλλο Εφημερίδας Κυβέρνησης 6
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα συγκυρία και δεδομένης της διοικητικής αναδιάρθρωσης, που επιχειρείται με το πρόγραμμα «Καλλικράτης», η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από την οργανωτική αναδόμηση, την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και την αύξηση των πόρων της. Στο πλαίσιο του αναβαθμισμένου αυτού ρόλου των Ο.Τ.Α. Α βαθμού και της συνεπακόλουθης αύξησης της ισχύος (δυναμικής) τους, πολλές από τις λειτουργίες τους οφείλουν εκ των πραγμάτων να εκσυγχρονιστούν, προκειμένου να ανταποκριθούν πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Υπό τις νέες αυτές συνθήκες, οι έως σήμερα αδυναμίες και αβελτηρίες του παρελθόντος, που είχαν ως αποτέλεσμα την ανάδυση φαινομένων κακοδιαχείρισης και διαφθοράς, ακόμα όμως και απλών δυσλειτουργιών στις υπηρεσίες πολλών Ο.Τ.Α. φαίνεται να διευθετούνται. Έχοντας ως βάση νέους και πιο αυστηρούς κανόνες όσον αφορά το θεσμικό- νομικό πλαίσιο, αλλά και με την αρωγή των ΤΠΕ, επιχειρείται η διατήρηση όλων εκείνων των θετικών στοιχείων και η οικοδόμηση νέων, ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να χαρακτηρίζεται ανοιχτή στον πολίτη, διαφανής ως προς τις διαδικασίες και αποτελεσματική ως προς τις υπηρεσίες της. Το πόνημα αυτό πραγματεύεται ένα ζήτημα εξαιρετικά σύνθετο και απαιτητικό όσον αφορά την οικονομική διαχείριση των ΟΤΑ Α, τη διενέργεια προμηθειών και υπηρεσιών. Για το λόγο αυτό, η εξέταση των νομοθετημάτων κυρίως του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., που διέπει τις προμήθειες των Ο.Τ.Α. Α βαθμού και του Π.Δ. 28/80, που διέπει τις υπηρεσίες και η αναφορά στα Π.Δ. 118/07 και Π.Δ. 60/07 (ως μεταφορά της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ) θεωρούνται εκ των ων ουκ άνευ για την αποσαφήνιση της πολυδαίδαλης νομοθεσίας, που διέπει τους κανόνες με τους οποίους οι Δήμοι και οι Κοινότητες συμβάλλονται με τρίτους. Πέραν τούτου, με την ανάδυση των ΤΠΕ, είναι ενδεχομένως η ευκαιρία να εξετασθεί εάν η εφαρμογή ενός ηλεκτρονικού συστήματος διενέργειας προμηθειών μπορεί να γίνει το «κλειδί» για περισσότερη διαφάνεια στις προμήθειες των ΟΤΑ Α βαθμού και συνάμα ο μηχανισμός μίας πιο γρήγορης και αξιόπιστης διαδικασίας. Τέλος, θα μελετηθεί ο Δήμος Βριλησσίων ως μελέτη περίπτωσης, προκειμένου να γίνει κατανοητός ο τρόπος με τον οποίον διενεργούνται οι προμήθειες αναζητώντας τυχόν εναλλακτικές προτάσεις, οι οποίες θα βελτίωναν τη λειτουργία του Γραφείου Προμηθειών. 7
ABSTRACT At the present juncture and given the administrative Reformation, undertaken with the "Kallikrates" program, the Local Government is facing a new reality, characterized by organizational restructuring, enforced competences and increased resources. Under this enhanced role of the first-grade Local Government Organizations (LGO s) and the resulting increase of their power (dynamic), many of their functions should de facto be modernized in order to respond more effectively and efficiently to the needs of the local community. Under these new circumstances, the weaknesses and the sluggishness of the past which have revealed not only alarming patters of mismanagement and corruption but even simple malfunctions on services provided by several LGO s, appear to be resolved. Based on new and stricter rules concerning the institutional-legal framework and the assistance of the Information and Communication Technologies (ICT), it is intended not only to build new assets but also to maintain existing assets, so as the Local Government to be open to the citizens, transparent in procedures and effective in its service delivery. This thesis deals with an extremely complex and demanding issue in terms of financial management of first-grade LGO s, conduct procurements and services. Therefore, the examination of the legislative enactments of the E.K.P.O.T.A. [SPRLGO (Single Procurement Regulations of LGO s)], which govern the procurements of the first-grade LGO s, and of the Presidential Decree (PD) 28/80, which govern the services, and the reference to PD 118/07 and PD 60/07 (as transpose of the Directive 2004/18/EC) is considered a sine qua non for the clarification of the labyrinthine legislation that governs the rules by which Municipalities and Communities contract with third parties. Furthermore, the emergence of the ICT may be the opportunity to consider whether the introduction of a computerized system to conduct procurements may be the key to greater transparency in procurements of first-grade LGO s, as well as the mechanism for a more rapid and reliable procedure. Finally, the Municipality of Vrilissa is examined as a case study to understand how are conducted the procurements, seeking any alternative proposals that would improve the functioning of the Procurement Office. 8
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αναντίρρητα, ο σκοπός του παρόντος πονήματος είναι η ανάδειξη της εξαιρετικής σπουδαιότητας, την οποία διαδραματίζει ο τρόπος διενέργειας των προμηθειών και υπηρεσιών στο σύγχρονο ρόλο των Ο.Τ.Α. Α βαθμού κυρίως όσον αφορά τον οικονομικό τους σχεδιασμό. Η επίτευξη του παραπάνω σκοπού θα γίνει μέσω τριών επιμέρους στόχων : α) την ανάδειξη όλων εκείνων των πτυχών της ανάθεσης και εκτέλεσης των προμηθειών από την εγγραφή της εκτελούμενης προμήθειας στον Προϋπολογισμό του φορέα έως την εκτέλεση και την παραλαβή της προμήθειας (περιγραφή διαδικασιών), β) την παρουσίαση των διαφορών, που διέπουν το νομικό πλαίσιο διενέργειας προμηθειών μεταξύ του Δημοσίου και των Ο.Τ.Α. Α βαθμού, γ) τη μελέτη των προμηθειών του Δήμου Βριλησσίων ως μελέτη περίπτωσης σε συνδυασμό με τις προοπτικές διενέργειας ηλεκτρονικών προμηθειών. Τα μέσα για τη συγγραφή της παρούσας έρευνας αφορούν σε τέσσερις κύριες πηγές. Ως πηγή άντλησης πληροφοριών σχετικά με τη νομοθεσία, η οποία διέπει τον τρόπο διεξαγωγής των προμηθειών και των υπηρεσιών τόσο στο Δημόσιο Τομέα, όσο και στους Ο.Τ.Α. Α βαθμού θα γίνει χρήση νόμων, κοινοτικών οδηγιών, προεδρικών διαταγμάτων, εγκυκλίων, υπουργικών αποφάσεων και της γενικότερης νομολογίας. Παράλληλα, με τη χρήση του έντυπου και ηλεκτρονικού αρχείου του Γραφείου Προμηθειών, καθώς και την λήψη συνεντεύξεων με υπηρεσιακά στελέχη της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου Βριλησσίων θα εξετασθούν οι προμήθειες, τις οποίες διενήργησε το Γραφείο την τελευταία τριετία με αναφορά σε χαρακτηριστικά παραδείγματα προμηθειών. Τέλος, πολύτιμη θα είναι η συμβολή της χρήσης του διαδικτύου, αλλά και των βιβλιοθηκών τόσο του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, του Παντείου Πανεπιστημίου, της ΑΣΟΕΕ, αλλά και της βιβλιοθήκης της Διεύθυνσης Οικονομικών του Δήμου Βριλησσίων, προκειμένου να γίνει μία εμπεριστατωμένη επιστημονικά έρευνα. Ως υπόθεση εργασίας θεωρείται η ανάγκη αλλαγής του νομικού πλαισίου, που διέπει τη διενέργεια προμηθειών (Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.) με την υιοθέτηση στοιχείων από τον Κανονισμό Προμηθειών Δημοσίου, όπως αναφέρονται στο Π.Δ. 118/07. Παράλληλα, θα επιχειρηθεί και μία σειρά προτάσεων, που αφορούν στην εισαγωγή των ΤΠΕ με την εφαρμογή ενός ηλεκτρονικού τρόπου διενέργειας προμηθειών. Ανάγκη εκ των ων ουκ άνευ όχι μόνο λόγω της ευρύτατης χρήσης του Διαδικτύου ως μέσο επικοινωνίας, αλλά και ως εργαλείο 9
επιχειρηματικότητας, διαφάνειας και οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και ενόψει των νέων αλλαγών, που κομίζει το πρόγραμμα «Καλλικράτης» με ιδιαίτερη αναφορά στην ηλεκτρονική διοίκηση και διακυβέρνηση. Η παρούσα εργασία διαρθρώνεται σε πέντε μεγάλες ενότητες. Στην πρώτη θα γίνει αναφορά στο βασικό πλαίσιο υλοποίησης των προμηθειών, στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών, στις τεχνικές προδιαγραφές και στην περιγραφή των διαδικασιών, όπως αυτές καθορίζονται από το Ν. 2285/96 και τον Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.. Σε μία δεύτερη ενότητα, θα γίνει η ανάλογη εξέταση όσον αφορά στις υπηρεσίες (Π.Δ.28/80). Στη τρίτη ενότητα, εξετάζονται υπό το πρίσμα μίας συγκριτικής μελέτης του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. και του Π.Δ. 118/07 οι διαφορές των δύο νομοθετημάτων και η ανάγκη εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου του πρώτου. Σε μία τέταρτη ενότητα, θα γίνει ιδιαίτερη μνεία στην ανάγκη εισαγωγής ενός ηλεκτρονικού τρόπου διενέργειας προμηθειών, ώστε να διασφαλιστεί σε μεγαλύτερο βαθμό η διαφάνεια των διαδικασιών, θα εξετασθεί ο τρόπος με τον όποιο το πρόγραμμα «Καλλικράτης» κομίζει αυτή την αλλαγή όσον αφορά την εισαγωγή αρκετών στοιχείων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Τέλος, θα μελετηθούν οι αρμοδιότητες του Γραφείου Προμηθειών του Δήμου Βριλησσίων ως μελέτη περίπτωση καταγράφοντας τις προμήθειες, που διενεργήθηκαν τη τριετία 2007-2009, ώστε να εξαχθούν ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα για τη λειτουργία του Γραφείου. 10
ΜΕΡΟΣ Α : ΝΟΜΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΩΝ Ο.Τ.Α. Α ΒΑΘΜΟΥ 1. Ορισμός- Κατηγορίες συμβάσεων προμηθειών- Βασικό νομικό πλαίσιο υλοποίησης προμηθειών 1.1. Ορισμός Οι προμήθειες που διενεργούν οι Ο.Τ.Α. Α βαθμού ανήκουν στην κατηγορία των κρατικών προμηθειών, οι οποίες πραγματοποιούνται σύμφωνα με συγκεκριμένες διαδικασίες, τις οποίες είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν οι διάφοροι φορείς του Δημοσίου. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία προμήθεια του δημοσίου τομέα είναι η «σύμβαση από επαχθή αιτία και έχει ως αντικείμενο την αγορά, την χρηματοδοτική μίσθωση και τη μίσθωση αγαθών μεταξύ των αναθετουσών αρχών (ή φορέων) και των προμηθευτών» (Ν.2286/95, αρ.1, παρ. 2). Σχεδόν ταυτόσημος είναι και ο ορισμός που περιέχεται στις παρ. 2 α και γ του άρθ. 1 της Οδηγίας 2004/18 του ΕΚ «περί διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων προμηθειών και υπηρεσιών»: «Συμβάσεις προμηθειών του Δημοσίου είναι οι συμβάσεις εξ' επαχθούς αιτίας, οι οποίες συνάπτονται γραπτώς μεταξύ ενός ή περισσοτέρων οικονομικών φορέων και μιας ή περισσοτέρων αναθετουσών αρχών και έχουν ως αντικείμενο: την αγορά, τη μίσθωση, την χρηματοδοτική μίσθωση ή τη μίσθωση - πώληση με ή χωρίς δικαίωμα αγοράς προϊόντων». 1.2. Κατηγορίες συμβάσεων προμηθειών Οι συμβάσεις προμηθειών μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερα είδη : α) στη σύμβαση προμήθειας κινητών πραγμάτων, αναλωσίμων ή μη, β) στη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης αγαθών με την οποία υποχρεούται ο εκμισθωτής να παραχωρεί έναντι μισθώματος τη χρήση πράγματος, κινητού ή ακινήτου ή και των δύο μαζί, που προορίζεται αποκλειστικά για επαγγελματική χρήση του αντισυμβαλλόμενου. Συμβάσεις τέτοιου είδους μπορούν να συνάπτουν ως εκμισθωτές μόνο ανώνυμες εταιρίες που έχουν συσταθεί για αυτόν τον αποκλειστικό σκοπό, ενώ, οι Δήμοι, οι Κοινότητες, οι Σύνδεσμοι Ο.Τ.Α., και τα Ν.Π.Δ.Δ. της Αυτοδιοίκησης, μπορούν να συμβάλλονται στο πλαίσιο συμβάσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης που έχουν ως αντικείμενο πράγματα κινητά ή ακίνητα (Άρθ. 193, παρ. 1, Ν.3463/06), γ) στη σύμβαση μίσθωσης κινητών πραγμάτων, σύμφωνα με την οποία ο εκμισθωτής έχει υποχρέωση να παραχωρήσει στο μισθωτή τη χρήση του πράγματος για όσο χρόνο διαρκεί η σύμβαση και ο μισθωτής να καταβάλει το συμπεφωνημένο μίσθωμα (για τη μίσθωση κινητών πραγμάτων εκ μέρους των Ο.Τ.Α. Α' Βαθμού ισχύουν οι διατάξεις του Κ.Δ.Κ άρθ. 199 παρ. 3) και δ) στις 11
συμβάσεις ανάθεσης εκτέλεσης εργασιών, εγκατάστασης, συντήρησης, μεταφοράς ή και άλλων εργασιών που σχετίζονται με την προμήθεια των αγαθών, εφόσον όμως η αξία τους υπερβαίνει την αντίστοιχη των εργασιών. 1.3.Βασικό νομικό πλαίσιο υλοποίησης προμηθειών Οι διατάξεις της παρ. 1 του άρ. 209 του Κ.Δ.Κ ορίζουν ότι: «Οι Ο.Τ.Α. Α' Βαθμού (Δήμοι, Κοινότητες, οι πάσης φύσεως Σύνδεσμοι τους, τα Ν.Π.Δ.Δ. που ιδρύουν και τα Ιδρύματα τους), διενεργούν τις προμήθειες τους σύμφωνα με τις διατάξεις του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών των Ο.Τ.Α. (Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α) 11389-93 (Φ.Ε.Κ.-185), όπως ισχύει, με την επιφύλαξη των ειδικών ρυθμίσεων του Π.Δ. 370/95 (Α' 199), όπως αυτές έχουν τροποποιηθεί από το Π.Δ. 105/2000 (Φ.Ε.Κ. Α' 100) και των αντίστοιχων του Π.Δ. 57/2000 (Φ.Ε.Κ. Α'45). Επιπροσθέτως, το άρ. 10 παρ. 1 του Ν.2286/1995 ορίζει ότι εξακολουθεί να ισχύει ο κανονισμός εκτέλεσης των προμηθειών, στην προκειμένη περίπτωση ο Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. μέχρι την έκδοση του Π.Δ. που προβλέπει το άρ. 5 παρ. 1 του Ν.2286/1995, το οποίο δεν έχει εκδοθεί έως σήμερα. Ας σημειωθεί ότι ο Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. εκδόθηκε βάσει του προϊσχύοντος για τις προμήθειες Νόμου 1797/88, δεν είναι δηλαδή ευθέως εκτελεστικό διάταγμα του Ν.2286/95. Επιπλέον, το Π.Δ. 60/2007 (Φ.Ε.Κ. 64 Α /16-3-2007): Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ/31-3-2004 «Περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών» εφαρμόζεται στις προμήθειες των Ο.Τ.Α. των οποίων η εκτιμώμενη αξία εκτός ΦΠΑ είναι ίση ή μεγαλύτερη των 193.000 (Κανονισμός ΕΚ αριθ. 1177/09 της Επιτροπής της 30 ης Νοεμβρίου 2009) και σύμφωνα με τη παρ. 9 του άρθ. 2, μεταξύ των «αναθετουσών αρχών» που εμπίπτουν στην εφαρμογή του, είναι το κράτος, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου και οι ενώσεις μίας ή περισσότερων από αυτές τις αρχές ή ενός ή περισσότερων από αυτούς τους οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου. 2. Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών (Ε.Π.Π.) 2.1. Περιεχόμενο Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθ. 2 του Ν.2286/95 ορίζεται ότι οι προμήθειες των φορέων που υπάγονται στις διατάξεις του νόμου αυτού, μεταξύ των φορέων και οι Ο.Τ.Α. Α' Βαθμού, εγκρίνονται με την ένταξη τους στο Ε.Π.Π. (στον ετήσιο δηλαδή προγραμματισμό του Υπουργείου Ανάπτυξης για τη διενέργεια όλων των κρατικών προμηθειών), το οποίο 12
διαμορφώνεται με βάση τις προτάσεις των φορέων και εγκρίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Ανάπτυξης και τίθεται σε εφαρμογή με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης. Στις επιμέρους προτάσεις περιέχεται το είδος, η ποσότητα, η αξία, ο χρόνος απορρόφησης της χρηματοδότησης, ο τρόπος πληρωμής και διενέργειας της προμήθειας, το κριτήριο αξιολόγησης και κάθε άλλο στοιχείο απαραίτητο για την αξιολόγηση του είδους, προκειμένου να ενταχθεί. Μάλιστα, η παράλειψη εμπρόθεσμης παροχής των αναγκαίων στοιχείων ή η παροχή ανακριβών στοιχείων για την ένταξη προμήθειας στο Ε.Π.Π. συνιστά πειθαρχικό αδίκημα των αρμόδιων υπαλλήλων, εφόσον η ένταξη είναι υποχρεωτική. Πέραν τούτου, η σύνταξη του Ε.Π.Π. και η δημοσίευση του στον Τύπο, αλλά και στο Διαδίκτυο αποτελούν υποχρέωση της χώρας -απορρέουσα εκ του ευρωπαϊκού δικαίου- και συνάμα παράγοντα διαφάνειας και προγραμματισμού, εφόσον οι υποψήφιοι προμηθευτές μπορούν να προγραμματίσουν την παραγωγή τους γνωρίζοντας εκ των προτέρων τον φορέα εκτέλεσης 1. 2.2. Τροποποιήσεις του Ε.Π.Π. Οι τροποποιήσεις του Ε.Π.Π. αφορούν κυρίως σε τρεις περιπτώσεις: 1 Σύμφωνα με την παρ 3γ του άρθρου 2 του Ν.2286/95 εξαιρούνται από την υποχρέωση ένταξης τους στο Ε.Π.Π οι προμήθειες: α) όταν η προϋπολογισθείσα δαπάνη κατά κωδικό αριθμό είδους του αρχείου ειδών του προγράμματος δεν υπερβαίνει ετησίως τα ποσά των 45.000 με ΦΠΑ, όπως αυτά καθορίζονται στην αριθμ. Π1/433/19-2-2003 κοινή απόφαση των Υφυπουργών Ανάπτυξης «Εξαίρεση προμηθειών από την ένταξη τους στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών». Οι προμήθειες αυτές θα διενεργούνται είτε με διαδικασίες διαπραγμάτευσης, (εξαιρετική ή απευθείας ανάθεση), μέχρι του ποσού των 15.000 με ΦΠΑ ετησίως κατά κωδικό αριθμό είδους, είτε με συνοπτικές διαδικασίες, (πρόχειρος διαγωνισμός), μέχρι του ποσού των 45.000 με ΦΠΑ ετησίως κατά κωδικό αριθμό είδους, β) που εμπίπτουν στις διατάξεις του Ν.2286/95 άρθρο 1 παρ 3, γ) φορείς που εξαιρούνται από την παρ 5, άρθρ.1 Ν.2286/95 όπως οι παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί και τα κέντρα παιδικής μέριμνας και τα ιδρύματα κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας, δ) προμήθειες που αφορούν καύσιμα και ελαιολιπαντικά, γραφική ύλη και ανταλλακτικά μηχανημάτων και οχημάτων, τρόφιμα και λοιπά αναλώσιμα είδη παντοπωλείου και φάρμακα των Ο.Τ.Α. Α' βαθμού, των συνδέσμων τους, των Δημοτικών και Κοινοτικών ιδρυμάτων τους και των νομικών τους προσώπων Δημοσίου Δικαίου, ε) μηχανολογικό, ηλεκτρολογικό, ηλεκτρονικό ή άλλης μορφής εξοπλισμό και υλικά που ενσωματώνονται σε έργα, στ) παρ 3, άρθρ. 2 του Ν.2286/95, που αφορά τρόφιμα και λοιπά αναλώσιμα υλικά παντοπωλείου για τα ιδρύματα του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α., πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης και φάρμακα, ζ) με τις Π1/2830/01 και Π1/4437/01 Υπουργικές Αποφάσεις περί εξαιρέσεως ειδών πληροφορικής που εντάσσονται στα επιχειρησιακά προγράμματα «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ», «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» και «ΕΠΕΑΕ». 13
α) Αλλαγή του τρόπου προμήθειας (ανοιχτός ή κλειστός διαγωνισμός) ή αλλαγή κριτηρίου κατακύρωσης (χαμηλότερη τιμή ή πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά) και του έτους πίστωσης, (εάν αποδειχθεί ότι είναι αδύνατον να εκτελεστεί αυτή, σύμφωνα με τα καθορισθέντα στο Ε.Π.Π τρέχοντος έτους), β) Αντικαταστάσεις ειδών, με άλλα είδη, διαφορετικού κωδικού αριθμού σε περιπτώσεις που εκτιμάται ότι τα είδη αυτά δεν είναι απαραίτητα και προέκυψε η ανάγκη προμήθειας άλλων ειδών ή σε περιπτώσεις, που κατά την υποβολή των προδιαγραφών προκύπτει διαφοροποίηση κωδικοποιήσεως του είδους, γ) Επαύξηση της προϋπολογισμένης αξίας είτε κατά τη διαδικασία υλοποίησης της προμήθειας και πριν από την υποβολή των προσφορών, είτε μετά το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών, υπό την προϋπόθεση ότι η τιμή προσφοράς του μειοδότη δεν απαιτεί επαύξηση της προϋπολογισθείσας αξίας πέραν του ποσοστού 50% της αξίας της προκηρυχθείσας ποσότητας. Εφόσον το ύψος της επαύξησης ανέρχεται μέχρι του ποσοστού 20% επί της προϋπολογισθείσας αξίας κατά κωδικό αριθμό είδους και φορέα προγραμματισμού και δεν υπερβαίνει το ποσό των 300.000, δεν απαιτείται απόφαση έγκρισης τροποποίησης του Ε.Π.Π και ο φορέας προχωρεί στην αύξηση αυτή με δική του ευθύνη. Για τις προμήθειες, το ύψος των οποίων ανέρχεται μέχρι του ποσού των 45.000 κατά κωδικό αριθμό είδους του Αρχείου Ειδών του Ε.Π.Π, σε ετήσια βάση, οι οποίες δεν εντάσσονται στο Ε.Π.Π, δεν επιτρέπεται καμία επαύξηση πέραν του ποσού αυτού. Για την εξέταση των παραπάνω τροποποιήσεων, απαιτείται η υποβολή αιτιολογημένου αιτήματος στην Διεύθυνση Πολιτικής Προμηθειών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου, του Υπουργείου Ανάπτυξης. Η έγκριση παρέχεται με κοινή απόφαση των Υφυπουργών Ανάπτυξης, ύστερα από γνωμοδότηση της Επιτροπής Πολιτικής και Προγραμματισμού Προμηθειών (Ε.Π.Π.Π). Να σημειωθεί ότι ένταξη νέων προμηθειών στο Ε.Π.Π. επιτρέπεται μόνο για τις περιπτώσεις εκείνες, για τις οποίες η πραγματοποίηση τους είναι απόλυτα απαραίτητη και δε μπορούσε να προβλεφθεί κατά τον χρόνο καταρτίσεως του προγράμματος. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι αιτήματα για τροποποίηση ή συμπλήρωση προμηθειών που έχουν ενταχθεί στο Ε.Π.Π του τρέχοντος έτους, καθώς και νέες εντάξεις, δεν αποστέλλονται από τους φορείς μετά την 1 η Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων, απολύτως δικαιολογημένων. 14
2.3. Διάρκεια ισχύος Ε.Π.Π. Το Ε.Π.Π. κάθε έτους διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, ανάλογα με το χρόνο που θα διατεθούν οι απαιτούμενες πιστώσεις. Αυτές μπορούν να βαρύνουν εγκεκριμένους προϋπολογισμούς του ίδιου έτους ή να απαιτούν μακρόχρονη διαδικασία υλοποίησης και ως εκ τούτου θα βαρύνουν τον προϋπολογισμό του επομένου έτους. Η διάκριση του αυτή, ωστόσο, δεν σημαίνει διαίρεση αυτού σε δύο αυτοτελή προγράμματα, αλλά λαμβάνονται συνολικά στο Ε.Π.Π., ανεξαρτήτως του έτους πιστώσεως. 3. Τεχνικές Προδιαγραφές 3.1. Περιεχόμενο Τεχνικές Προδιαγραφές θεωρούνται «οι τεχνικές απαιτήσεις που καθορίζουν τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά του υλικού, προκειμένου αυτό να προσδιορισθεί αντικειμενικά, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στη χρήση, για την οποία προορίζεται από τον φορέα» (Μιχαλοπούλου Δ. Στυλιανή, 2008, σελ.35). Πρέπει να περιλαμβάνουν τα επίπεδα ποιότητας ή απόδοσης, την ασφάλεια, τις διαστάσεις, καθώς και τις απαιτήσεις που ισχύουν για το υλικό ή το προϊόν. Μπορεί να περιλαμβάνουν όρους που προσδιορίζουν προϊόντα ορισμένης κατασκευής ή προέλευσης ή μεθόδους επεξεργασίας, που έχουν ως αποτέλεσμα να ευνοούν ή να αποκλείουν ορισμένες επιχειρήσεις ή προϊόντα, εκτός των περιπτώσεων κατά τις οποίες οι προδιαγραφές αυτές δικαιολογούνται απόλυτα από τη φύση τού υπό προμήθεια προϊόντος. Ωστόσο, οι τεχνικές προδιαγραφές απαγορεύεται να αναφέρονται σε εμπορικά σήματα, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τύπους ορισμένης προέλευσης ή παραγωγής. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, εφόσον δεν είναι δυνατό να περιγραφεί ένα είδος με τεχνικές προδιαγραφές σαφείς και πλήρως κατανοητές, η μνεία των ανωτέρω στοιχείων είναι επιτρεπτή, αλλά υποχρεωτικά συνοδεύεται από τις λέξεις «ή αντίστοιχο». Κάθε φορέας του Δημοσίου μεταβιβάζει τις τεχνικές προδιαγραφές του προς προμήθεια υλικού στη Γ.Γ Εμπορίου, η οποία ελέγχει, τροποποιεί όπου απαιτείται και δίνει την τελική έγκριση για τη διενέργεια του διαγωνισμού. Ο έλεγχος και η έγκριση των τεχνικών προδιαγραφών ανήκουν στην αρμοδιότητα της Τεχνικής Διεύθυνσης Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου Ανάπτυξης. Στην περίπτωση που αποφασισθεί έλεγχος των τεχνικών προδιαγραφούν μετά την ένταξη στο Ε.Π.Π., η σχετική έγκριση αποτελεί προϋπόθεση για την 15
ολοκλήρωση των διαδικασιών της προμήθειας. Οι παραπάνω έλεγχοι, τροποποιήσεις και εγκρίσεις των προδιαγραφών, ισχύουν στην περίπτωση των διαγωνισμών με κριτήριο τη συμφερότερη προσφορά και για τα στοιχεία και τις ομάδες τις οποίες αυτά απαρτίζουν. Στην διακήρυξη και σύμβαση επισυνάπτονται οι τεχνικές προδιαγραφές τού προς προμήθεια υλικού ή αναφέρεται συγκεκριμένο πρότυπο (ευρωπαϊκό ή αναγνωρισμένου οργανισμού) ή προδιαγραφή. Οι τεχνικές προδιαγραφές 2 πρέπει να είναι σαφώς διατυπωμένες και πλήρως κατανοητές από όλους τους ενδιαφερόμενους. Ως πρότυπο θεωρούνται οι τεχνικές προδιαγραφές που έχουν εγκριθεί από ένα αναγνωρισμένο οργανισμό τυποποίησης για επανειλημμένη ή διαρκή εφαρμογή. Ως ευρωπαϊκό πρότυπο θεωρείται το πρότυπο που έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN) ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης Ηλεκτροτεχνικών Προϊόντων (CENELEC) ή Ευρωπαϊκό Πρότυπο (ΕΝ) ή Έγγραφο Εναρμόνισης (ED) σύμφωνα με τους κοινούς κανόνες των εν λόγω οργανισμών. Μάλιστα, βάσει της παρ. 7 του άρθ. 3 του Κανονισμού Προμηθειών του Δημοσίου (Π.Δ. 118/07), όλοι ο όροι των τεχνικών προδιαγραφούν είναι απαράβατοι όροι και η οιαδήποτε μη συμμόρφωση προς αυτούς συνεπάγεται απόρριψη της προσφοράς. 3.2. Σύνταξη Σύμφωνα με το άρθ. 4 παρ. 4 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., οι τεχνικές προδιαγραφές των προς προμήθεια προϊόντων συντάσσονται από την καθ' ύλην αρμόδια τεχνική υπηρεσία των φορέων και όπου αυτή δεν υπάρχει από την αντίστοιχη της διεύθυνσης εσωτερικών της οικείας Περιφέρειας. «Αρμόδια» τεχνική υπηρεσία για τους Ο.Τ.Α. που έχουν δική τους τεχνική υπηρεσία, είναι η υπηρεσία αυτή, και για τα Δημοτικά και Κοινοτικά τους Ν.Π.Δ.Δ., η τεχνική υπηρεσία του Δήμου που τα έχει συστήσει. Για τους Δήμους και τις Κοινότητες που δεν έχουν δική τους τεχνική υπηρεσία, καθώς και τα Δημοτικά και Κοινοτικά τους Ν.Π.Δ.Δ. που υπάγονται σε αυτούς, η ΤΥΔΚ της Περιφέρειας. Σε περίπτωση που η ανωτέρω υπηρεσία αδυνατεί να 2 Με βάση το άρθρο 3 του Π.Δ. 118/07 θα πρέπει να πληρούν τις κάτωθι αρχές και προδιαγραφές : 1. Να είναι σαφώς διατυπωμένες και πλήρως κατανοητές από όλους τους ενδιαφερόμενους, 2. Να μην περιέχουν περιοριστικούς ή φωτογραφικούς όρους, ώστε να εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή ευρύτητα συμμετοχής στο διαγωνισμό και να μη δημιουργούνται αδικαιολόγητα εμπόδια στον ανταγωνισμό, 3. Οι τεχνικές προδιαγραφές να συμμορφώνονται προς τα Ευρωπαϊκά πρότυπα (ΕΝ), εφόσον αυτά υπάρχουν, 4. Να μην περιέχουν όρους που προσδιορίζουν προϊόντα ορισμένης κατασκευής ή προέλευσης, 5. Να μην αναφέρονται σε εμπορικά σήματα, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τύπους ορισμένης προέλευσης ή παραγωγής, 6. Να μην περιέχουν λάθη όπως πχ. σε μονάδες μέτρησης, τεχνικές ορολογίες κλπ. γιατί έτσι προκαλούνται ενστάσεις και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. 16
συντάξει τις τεχνικές προδιαγραφές, ο Γ.Γ.Π. μπορεί να αναθέτει τη σύνταξη τους σε αντίστοιχη υπηρεσία των φορέων του δημοσίου τομέα που εδρεύουν στα νομό. Οι τεχνικές προδιαγραφές προμηθειών, για την εκτέλεση των οποίων δεν απαιτούνται, λόγω της φύσης τους, τεχνικές γνώσεις ή τεχνική εμπειρία μπορεί να συντάσσονται από υπάλληλο της υπηρεσίας που διαχειρίζεται την πίστωση και να θεωρούνται από τον προϊστάμενο της αντίστοιχης κατά περίπτωση αρμόδιας υπηρεσίας του Ο.Τ.Α. (209 παρ. 4 του Κ.Δ.Κ. 3463/06). 3.3. Έγκριση Όσον αφορά την έγκριση των τεχνικών προδιαγραφών των αγαθών των οποίων η προμήθεια γίνεται με ανοικτό ή κλειστό ή πρόχειρο διαγωνισμό, εγκρίνονται με απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής ή του Κοινοτικού Συμβουλίου (άρθ. 4 παρ. 4 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.). Εάν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσό μέχρι το οποίο επιτρέπεται απευθείας ανάθεση, οι τεχνικές προδιαγραφές εγκρίνονται από το Δήμαρχο ή τον πρόεδρο της Κοινότητας (άρθ. 4 παρ. 4 και άρθ. 23 παρ. 2β του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.) ή του Ν.Π.Δ.Δ. ή του ιδρύματος ή του συνδέσμου μετά προηγούμενη γνώμη της τριμελούς επιτροπής αξιολόγησης. 4. Εφαρμοστέα Νομοθεσία των Υπηρεσιών - Κατηγορίες Συμβάσεων Στο νέο Κ.Δ.Κ., άρθ. 209 παρ. 2 και 273 Ν.3463/06 χρησιμοποιείται ο όρος «υπηρεσίες» αντί για τον όρο «εργασίες ή μεταφορές», οι οποίες διακρίνονται ανάλογα με το νομικό πλαίσιο που τις διέπει σε δύο κατηγορίες: α) τις υπηρεσίες που παρέχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.3316/2005 και β) τις υπηρεσίες που παρέχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 28/80 με την επιφύλαξη των ειδικών ρυθμίσεων του Π.Δ. 60/07. Παράλληλα, ενώ οριοθετείται η έννοια της υπηρεσίας της σύμβασης παροχής υπηρεσιών που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του Ν.3316/05 με την παρ. 2 β του άρθ. 1 ως «η σύμβαση στην οποία η παροχή του αναδόχου συνίσταται στην προσφορά γνώσεων και ικανοτήτων, με τη διάθεση κυρίως συγκεκριμένου επιστημονικού προσωπικού και άλλων μέσων επί ορισμένου χρόνου, που προσδιορίζεται είτε ημερολογιακά, είτε σε συνάρτηση με ορισμένο γεγονός της διαδικασίας παραγωγής έργου», δεν περιέχεται στο νέο Κ.Δ.Κ. ορισμός της έννοιας «υπηρεσία» που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του Π.Δ. 28/80. Σύμφωνα με τον ορισμό του Ν.3316/05, συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, νοούνται ιδίως οι συμβάσεις: α) για τη σύνταξη των τευχών δημοσίου διαγωνισμού ανάθεσης μελέτης ή 17
υπηρεσίας, β) για τον έλεγχο και την επίβλεψη έργου ή μελέτης, (όπως προσδιορίζεται στην παρ. 3 του άρθ. 25 του Ν.3316/05), γ) για την υποστήριξη της υπηρεσίας στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας, στην επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης και στη διοίκηση ή επίβλεψη ή έλεγχο έργου. Η σύμβαση παροχής υπηρεσιών φέρει το χαρακτήρα «σύμβασης μίσθωσης έργου», εφόσον τα συμβαλλόμενα μέρη αποβλέπουν από τις παρεχόμενες εργασίες στην επίτευξη ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος (έργου), εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος με αμοιβή που θα καταβάλλεται τμηματικά, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών και με τη δυνατότητα το συμβαλλόμενο μέρος να ενεργεί με δική του πρωτοβουλία. Επίσης, η παροχή εξειδικευμένων επιστημονικών υπηρεσιών μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμβάσεων μισθώσεως έργου του άρθ. 6 παρ. 2 του Ν.2527/1997, χωρίς να υποκρύπτονται συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας. Αντιθέτως, η ισχύς του ίδιου νόμου και σύμφωνα με τη νομολογία του Ε.Σ. (www.dimosnet.gr, τελευταία επίσκεψη 08/05/10), δεν εφαρμόζεται σε υπηρεσίες, που παρέχονται από τρίτους, είτε με μορφή ανεξαρτήτων παρεχομένων υπηρεσιών είτε με μορφή σύμβασης μίσθωσης έργου. Στις περιπτώσεις αυτές, η μεν ανάγκη είναι πάγια και επομένως δεν μπορεί να συναφθεί σύμβαση έργου, η δε απασχόληση περιστασιακή, οπότε δεν μπορεί να συναφθεί σύμβαση εργασίας (Τάκης Ι., 2008, σελ. 360). Τέλος, οι διατάξεις της παρ. 2δ του άρθ. 1 της Οδηγίας 18/2004 του ΕΚ ορίζουν ότι: «Οι δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών» είναι δημόσιες συμβάσεις, πλην των δημόσιων συμβάσεων έργων ή προμηθειών, που έχουν ως αντικείμενο την παροχή των υπηρεσιών. Δημόσια σύμβαση, η οποία έχει ως αντικείμενο ταυτοχρόνως προϊόντα και υπηρεσίες, θεωρείται ως «δημόσια σύμβαση υπηρεσιών», εφόσον η αξία των συγκεκριμένων υπηρεσιών υπερβαίνει την αξία των προϊόντων που περιλαμβάνονται στη σύμβαση. Μεταξύ των υπηρεσιών αυτών, που άπτονται των αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. Α βαθμού, σύμφωνα με το άρθρο 75 του Ν.3463/06 είναι π.χ. οι υπηρεσίες αποκομιδής απορριμμάτων, διαχείρισης ακινήτων, πολιτιστικές και αθλητικές υπηρεσίες κλπ. Για τους Δήμους, τις Κοινότητες, τους πάσης φύσεως Συνδέσμους τους, τα Ν.Π.Δ.Δ. και τα Ιδρύματα τους, οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθ. 209 του Ν.3463/06 Κ.Δ.Κ. ορίζουν ότι: «Η παροχή υπηρεσιών, πλην αυτών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Ν.3316/04 ρυθμίζονται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών. Μέχρι την έκδοση του προεδρικού διατάγματος, οι κάθε είδους υπηρεσίες, εκτός από τις υπηρεσίες που παρέχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.3316/2005 (Α' 42), 18
διενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ/τος 28/80 (ΑΊ1), με την επιφύλαξη των ειδικών ρυθμίσεων του Π.Δ/τος 346/1998 (Α' 230), ως ισχύει (άρθ. 273 παρ. 1 Ν.3463/06, Φ.Ε.Κ. 114 Α') «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων». Ήδη έχει καταργηθεί το Π.Δ. 346/98 με το άρθρο 77 του Π.Δ. 60/2007, το οποίο εφαρμόζεται στις υπηρεσίες των Ο.Τ.Α., των οποίων η εκτιμώμενη αξία εκτός ΦΠΑ είναι ίση η μεγαλύτερη των 193.000 βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1177/09 της Επιτροπής της 30 ης Νοεμβρίου 2009 περί της τροποποίησης των οδηγιών τόσο της 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ, όσο και της 2009/81/ΕΚ. Πάντως, το Π.Δ. 28/80 είχε καταρτιστεί για να ρυθμίσει κυρίως την εκτέλεση των έργων, ενώ η εφαρμογή του στις περιπτώσεις των προμηθειών και εργασιών γινόταν «γενικώς και κατ αναλογία» (άρθ. 70 του Π.Δ. 28/80). Επιπλέον, διευκρινήσεις για το καθεστώς εκτέλεσης των υπηρεσιών περιέχονται στην 29/2007 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών, ρυθμίζονται πλέον και νομοθετικά με το άρθ. 20 παρ. 13 του Ν. 3731/08, το οποίο προσέθεσε στην παρ. 10 στο άρθ. 209 του Ν.3463/2006, η σύναψη σύμβασης παροχής υπηρεσιών με διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης, ρυθμίζεται με ανάλογη εφαρμογή των αντίστοιχων διατάξεων του άρ. 25 του Π.Δ/τος 59/2007 (Φ.Ε.Κ. 59 Α) και 60/07 (Φ.Ε.Κ. 64 Α), όπως ισχύουν. Όσον αφορά την απευθείας ανάθεση ή τον πρόχειρο διαγωνισμό παροχής υπηρεσίας σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 9 του άρθ. 9 του Ν.2623/98, η Δημαρχιακή Επιτροπή ή το Κοινοτικό Συμβούλιο ή το Διοικητικό Συμβούλιο των Ν.Π.Δ.Δ. των Ιδρυμάτων τους, αναθέτουν απ' ευθείας την εκτέλεση παροχής υπηρεσιών (εργασίας), εφόσον η αξία της εργασίας δεν υπερβαίνει το ποσό των: α) 11.738,81 για τους Δήμους Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης, β) 8.804,10 για τους λοιπούς Δήμους και γ) 4.402,05 για τις Κοινότητες, τα Δημοτικά ή Κοινοτικά Ιδρύματα και τα λοιπά Ν.Π.Δ.Δ. των Ο.Τ.Α.. Από τις ρυθμίσεις του άρθρου 209 παρ. 2 και 273 παρ. 1 του Ν.3463/06 εξαιρούνται, εκτός από τις υπαγόμενες στο Ν.3316/05 υπηρεσίες και οι συμβάσεις εργασιών (υπηρεσιών) εγκατάστασης, συντήρησης, μεταφοράς ή και άλλων εργασιών που σχετίζονται με την προμήθεια αγαθών, εφόσον όμως η αξία αυτών υπερβαίνει την αντίστοιχη των εργασιών. Οι συμβάσεις αυτές συνάπτονται βάσει του Ν.2286/95 και του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.. 19
5. Το Π.Δ. 60/07 (Οδηγία 2004/18/ΕΚ) και το πεδίο εφαρμογής του. Σκοπός του προεδρικού διατάγματος 60/07 είναι η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 31 ης Μαρτίου 2004 «Περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών», που δημοσιεύθηκε στην ελληνική γλώσσα, στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Ε.Ε.1134/30-4-2004), όπως αυτή τροποποιήθηκε και ισχύει. Σύμφωνα με το άρθρο 77 του Διατάγματος αυτού, διατηρείται σε ισχύ ο Ν.3316/2005 (Α' 42), ενώ καταργείται πλήθος προεδρικών διαταγμάτων 3, τα οποία όμως αναφέρονται ως παραπομπές στον Κ.Δ.Κ. (Ν.3463/06). Το συγκεκριμένο Π.Δ. εφαρμόζεται στη διαδικασία υλοποίησης συμβάσεων προμηθειών, υπηρεσιών και έργων με την προϋπόθεση ότι η προϋπολογιζόμενη αξία τους πρέπει να είναι ίση ή μεγαλύτερη των 193.000 συν ΦΠΑ, ενώ για την εφαρμογή στις συμβάσεις έργων ίση ή μεγαλύτερη των 4.845.000 βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1177/09 της Επιτροπής της 30 ης Νοεμβρίου 2009 περί της τροποποίησης των οδηγιών τόσο της 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ, όσο και της 2009/81/ΕΚ. Πέραν τούτου, εφαρμόζεται και στη σύναψη δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών, μελετών ή έργων του Ν.3389/2005 «Συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα» (Α' 232), οι διατάξεις του οποίου εφαρμόζονται συμπληρωματικώς, καθ' ο μέρος δεν αντίκεινται στις διατάξεις του παρόντος, μη εφαρμοζομένων στην περίπτωση αυτή των διατάξεων του Ν.3316/2005 (Α' 42). Το συγκεκριμένο Π.Δ. εφαρμόζεται κατά τη σύναψη: α) συμβάσεων που επιδοτούνται αμέσως σε ποσοστό άνω του 50% από τις αναθέτουσες αρχές και των οποίων η εκτιμώμενη α ξία, εκτός ΦΠΑ, ισούται με ή υπερβαίνει τα 4.845.000, εφόσον αφορούν δραστηριότητες πολιτικού μηχανικού ή έχουν σχέση με νοσοκομεία, αθλητικούς εξοπλισμούς, εγκαταστάσεις αναψυχής και ψυχαγωγίας, σχολικά και πανεπιστημιακά κτίρια και κτίρια διοικητικής χ ρήσης και β) συμβάσεων υπηρεσιών που επιδοτούνται άμεσα σε ποσοστό άνω του 50% από τις αναθέτουσες 3 α) Το Π.Δ. 370/1995 (Α 199), β) Το Π.Δ. 346/1998 (Α' 230), εκτός από τις διατάξεις του άρθρου 35 παρ 1 και του άρθρου 36 που διατηρούνται σε ισχύ, γ) Το Π.Δ. 18/2000 (Α 15), δ) Το Π.Δ. 105/2000 (Α 100, ε) Το Π.Δ. 334/2000 (Α' 279), εκτός από τις διατάξεις των άρθρων 1 και 2, κατά το μέρος που αφορούν στην προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 71/304 της 26 ης Ιουλίου 1971, οι οποίες διατηρούνται σε ισχύ, στ) Το Π.Δ. 336/2002 (Α' 281). ζ) Το Π.Δ. 101/2003 (Α' 95), η) Το Π.Δ. 104/2004 (Α' 71), καθώς και κάθε γενική ή ειδική διάταξη που είναι αντίθετη με τις διατάξεις του παρόντος ή ρυθμίζει τα θέματα αυτά με άλλον τρόπο. 20