ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Φοίβος Αδαμόπουλος Ονοματεπώνυμα: Δήμητρα Γκιόκα Θόδωρος Ζουμής 1
1 A. Να διαβάσετε το ποίημα «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη σε αυτήν την ιστοσελίδα. Στη συνέχεια με αντιγραφή-επικόλληση να μεταφέρετε στον παρακάτω πίνακα στίχους που είναι εμπνευσμένοι από την «Ελένη» του Ευριπίδη και να τους συνδυάσετε με εικόνες της επιλογής σας από αυτές που ακολουθούν. στίχοι «Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες.»* Αηδόνι ντροπαλό, μες στον ανασασμό των φύλλων, συ που δωρίζεις τη μουσική δροσιά του δάσους στα χωρισμένα σώματα και στις ψυχές εικόνες αυτών που ξέρουν πως δε θα γυρίσουν. Τυφλή φωνή, που ψηλαφείς μέσα στη νυχτωμένη μνήμη βήματα και χειρονομίες δε θα τολμούσα να πω φιλήματα και το πικρό τρικύμισμα της ξαγριεμένης σκλάβας. «Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες.» Το φεγγάρι βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη σκέπασε τ' άστρα του Τοξότη,* τώρα πάει νά 'βρει την Καρδιά του Σκορπιού,* κι όλα τ' αλλάζει. 2
Αηδόνι ποιητάρη*, σαν και μια τέτοια νύχτα στ' ακροθαλάσσι του Πρωτέα* 25 σ' άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο, κι ανάμεσό τους ποιος θα το 'λεγε; η Ελένη! Αυτή που κυνηγούσαμε χρόνια στο Σκάμαντρο. Ήταν εκεί, στα χείλια* της ερήμου την άγγιξα, μου μίλησε: «Δεν είν' αλήθεια, δεν είν' αλήθεια» φώναζε. 30 «Δεν μπήκα στο γαλαζόπλωρο καράβι. Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία». Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό το ανάστημα ίσκιοι και χαμόγελα παντού στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα 35 ζωντανό δέρμα, και τα μάτια με τα μεγάλα βλέφαρα, ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα.* 3
Και στην Τροία; Τίποτε στην Τροία ένα είδωλο. Έτσι το θέλαν οι θεοί. Κι ο Πάρης, μ' έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν πλάσμα ατόφιο * κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη για δέκα χρόνια. Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα. Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι. Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη. 4
Δακρυσμένο πουλί, στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη που έταξαν* για να μου θυμίζει την πατρίδα, άραξα μοναχός μ' αυτό το παραμύθι*, αν είναι αλήθεια πως αυτό είναι παραμύθι, αν είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι δε θα ξαναπιάσουν τον παλιό δόλο των θεών αν είναι αλήθεια πως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια, ή κάποιος Αίαντας ή Πρίαμος ή Εκάβη ή κάποιος άγνωστος, ανώνυμος, που ωστόσο είδε ένα Σκάμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια, δεν το 'χει μες στην μοίρα του ν' ακούσει μαντατοφόρους* που έρχουνται να πούνε πως τόσος πόνος τόση ζωή πήγαν στην άβυσσο για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη. 5
ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΗΔΟΝΙ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΥ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΗΣ 6
ΚΥΠΡΟΣ ΝΕΚΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ 7
ΣΥΝΝΕΦΟ ΣΥΝΝΕΦΟ ΤΕΥΚΡΟΣ ΧΟΡΟΣ ΠΟΥ ΘΡΗΝΕΙ 8
ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ 9
2 A. Να δείτε τους αντιπολεμικούς πίνακες ζωγραφικής σε αυτήν την ιστοσελίδα, να επιλέξετε τον πιο εντυπωσιακό κατά τη γνώμη σας και να τον αντιγράψετε εδώ. ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Pablo Picasso, Γκερνίκα, 1937. Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη. Β. Με βάση τις πληροφορίες που συνοδεύουν τον πίνακα, να γράψετε παρακάτω ένα δικό σας κείμενο το οποίο θα περιλαμβάνει πληροφορίες για τον ζωγράφο και το έτος δημιουργίας του, περιγραφή του και ανάλυση του μηνύματος ή των ιδεών που μεταδίδει (περίπου 100 λέξεις). ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΑ Ο πίνακας αυτός φιλοτεχνήθηκε από τον Pablo Picasso το 1937 και έχει τίτλο Γκερνίκα. Η κεντρική ιδέα του έργου είναι ο θάνατος και ως βασικό χαρακτηριστικό του οι κατακερματισμένες και ασύνδετες μεταξύ τους εικόνες. Άλλη μια πληροφορία που αντλούμε από το έργο αυτό είναι ηχηρή απάντηση του ζωγράφου στον βομβαρδισμό της ισπανικής πόλης Γκερνίκα από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς, τον Απρίλιο του 1937. Τέλος, ένα ακόμα χαρακτηριστικό είναι η απόδοση του γεγονότος 10
η οποία επιτυγχάνεται με τη βοήθεια μιας σειράς επιμέρους θεμάτων, διατηρώντας έτσι έντονο συμβολισμό. Σήμερα το έργο αυτό βρίσκεται στο Μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη και δίνει τη δυνατότητα σε πολλούς επισκέπτες να πληροφορηθούν για την ιστορία του. 3 Α. Να διαβάσετε το παρακάτω ποίημα: Γιάννη Ρίτσου, «Ειρήνη» Στον Κώστα Βάρναλη Τ' όνειρο του παιδιού Τ' όνειρο της μάνας Τα λόγια της αγάπης κάτω απ' τα δέντρα, Ο πατέρας που γυρνάει τ' απόβραδο μ' ένα φαρδύ χαμόγελο στα μάτια μ' ένα ζεμπίλι στα χέρια του γεμάτο φρούτα κ' οι σταγόνες του ιδρώτα στο μέτωπό του είναι όπως οι σταγόνες του σταμνιού που παγώνει το νερό στο παράθυρο, Όταν οι ουλές απ' τις λαβωματιές κλείνουν στο πρόσωπο του κόσμου και μες στους λάκκους που 'σκαψαν οι οβίδες φυτεύουμε δέντρα και στις καρδιές που 'καψε η πυρκαϊά δένει τα πρώτα της μπουμπούκια η ελπίδα κ' οι νεκροί μπορούν να γείρουν στο πλευρό τους και να κοιμηθούν δίχως παράπονο ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου, Ειρήνη είναι η μυρωδιά του φαγητού το βράδι, τότε που το σταμάτημα του αυτοκίνητου στο δρόμο δεν είναι φόβος, τότε που το χτύπημα στην πόρτα σημαίνει φίλος, και το άνοιγμα του παράθυρου κάθε ώρα σημαίνει ουρανός γιορτάζοντας τα μάτια μας με τις μακρινές καμπάνες των χρωμάτων του, Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κ' ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει. Τότε που τα στάχυα γέρνουν τόνα στ' άλλο λέγοντας: το φως το φως, το φως, και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες, τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα τότε που τ' ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ' το σύγνεφο όπως βγαίνει απ' το κουρείο της συνοικίας φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο 11
Τότε που η μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδι κ' είναι μια κερδισμένη μέρα κ' ένας δίκαιος ύπνος τότε που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του να κυνηγήσει τη λύπη απ' τις γωνιές του χρόνου Ειρήνη είναι οι θημωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού είναι τ' αλφαβητάρι της καλοσύνης στα γόνατα της αυγής. Όταν λες: αδελφέ μου όταν λέμε: αύριο θα χτίσουμε όταν χτίζουμε και τραγουδάμε Τότε που ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά κ' οι καμινάδες δείχνουν με σίγουρα δάχτυλα την ευτυχία, τότε που το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί να το μυρίσει ο ποιητής κι ο προλετάριος Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου είναι το χαμόγελο της μάνας. Μονάχα αυτό. Τίποτ' άλλο δεν Και τ' αλέτρια που χαράζουν βαθειές αυλακιές σ' όλη τη γης ένα όνομα μονάχα γράφουν: Ειρήνη. Τίποτ' άλλο. Ειρήνη. Πάνω στις ράγες των στίχων μου το τραίνο που προχωρεί στο μέλλον φορτωμένο στάρι και τριαντάφυλλα Αδέρφια μου, μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του. Δόστε τα χέρια, αδέρφια μου, αυτό 'ναι η ειρήνη. ΑΘΗΝΑ, Γενάρης 1953 B. Παίρνοντας ιδέες από το παραπάνω ποίημα αλλά και αξιοποιώντας δικές σας, να γράψετε ένα δικό σας αντιπολεμικό ποίημα με την εξής δομή: Πόλεμος είναι η διχόνοια μεταξύ των λαών. Πόλεμος είναι η εκμετάλλευση των αδυνάτων καθώς και οι επιμέρους καταστροφές. 12
Αυτά προκαλεί ο πόλεμος. Ειρήνη είναι η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων καθώς και τα χαμόγελα στα πρόσωπά τους. Η ειρήνη χαρακτηρίζεται από ενότητα, αλληλεγγύη και αγώνα για εκπλήρωση των ονείρων. Έτσι διαμορφώνεται η ειρήνη. 13
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Κωνσταντίνος Ζάβρας Ονοματεπώνυμα Στέλλα Κώνστα Αχιλλέας Αναγνωστόπουλος Κατερίνα Καραμπίνη 1
1 A. Να διαβάσετε το ποίημα «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη σε αυτήν την ιστοσελίδα. Στη συνέχεια με αντιγραφή-επικόλληση να μεταφέρετε στον παρακάτω πίνακα στίχους που είναι εμπνευσμένοι από την «Ελένη» του Ευριπίδη και να τους συνδυάσετε με εικόνες της επιλογής σας από αυτές που ακολουθούν. στίχοι Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης εικόνες σαν και μια τέτοια νύχτα στ' ακροθαλάσσι του Πρωτέα* Τίποτε στην Τροία ένα είδωλο. Έτσι το θέλουν οι θεοί Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία. 2
Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης και το πικρό τρικύμισμα της ξαγριεμένης σκλάβας. Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη Το φεγγάρι βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη 3
Αηδόνι αηδόνι αηδόνι Κι ο Πάρης, μ' έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν πλάσμα ατόφιο κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια. ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΗΔΟΝΙ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΥ 4
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΗΣ ΚΥΠΡΟΣ 5
ΝΕΚΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΣΥΝΝΕΦΟ ΣΥΝΝΕΦΟ 6
ΤΕΥΚΡΟΣ ΧΟΡΟΣ ΠΟΥ ΘΡΗΝΕΙ ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ 7
2 A. Να δείτε τους αντιπολεμικούς πίνακες ζωγραφικής σε αυτήν την ιστοσελίδα, να επιλέξετε τον πιο εντυπωσιακό κατά τη γνώμη σας και να τον αντιγράψετε εδώ. ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Β. Με βάση τις πληροφορίες που συνοδεύουν τον πίνακα, να γράψετε παρακάτω ένα δικό σας κείμενο το οποίο θα περιλαμβάνει πληροφορίες για τον ζωγράφο και το έτος δημιουργίας του, περιγραφή του και ανάλυση του μηνύματος ή των ιδεών που μεταδίδει (περίπου 100 λέξεις). ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΑ Ο πίνακας αυτός είναι ζωγραφισμένος από τον Christopher Nevin,με τίτλο «Τα Μονοπάτια της Δόξας» (1917). Ο πίνακας εικονίζει δύο Βρετανούς στρατιώτες να κείτονται νεκροί στο πεδίο της μάχης, ανάμεσα σε συρματοπλέγματα. Το μήνυμα είναι καθαρά αντιπολεμικό, αφού παρουσιάζονται οι δύο νεκροί όπου σημαίνει απώλεια πολλών ανθρώπων από τη ζωή, συγκίνηση για τις ζωές που πάλεψαν για την πατρίδα τους με αυτοθυσία και πατριωτισμό. Eπίσης έχουμε την δυνατότητα να διακρίνουμε και τα εδάφη,τα οποία καταστράφηκαν από τις μάχες των στρατιωτών. Οι ιδέες που μεταδίδει ο πίνακας αυτός είναι η κυριαρχία της ειρήνης και όχι του πολέμου. 8
3 Α. Να διαβάσετε το παρακάτω ποίημα: Γιάννη Ρίτσου, «Ειρήνη» Στον Κώστα Βάρναλη Τ' όνειρο του παιδιού Τ' όνειρο της μάνας Τα λόγια της αγάπης κάτω απ' τα δέντρα, Ο πατέρας που γυρνάει τ' απόβραδο μ' ένα φαρδύ χαμόγελο στα μάτια μ' ένα ζεμπίλι στα χέρια του γεμάτο φρούτα κ' οι σταγόνες του ιδρώτα στο μέτωπό του είναι όπως οι σταγόνες του σταμνιού που παγώνει το νερό στο παράθυρο, Όταν οι ουλές απ' τις λαβωματιές κλείνουν στο πρόσωπο του κόσμου και μες στους λάκκους που 'σκαψαν οι οβίδες φυτεύουμε δέντρα και στις καρδιές που 'καψε η πυρκαϊά δένει τα πρώτα της μπουμπούκια η ελπίδα κ' οι νεκροί μπορούν να γείρουν στο πλευρό τους και να κοιμηθούν δίχως παράπονο ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου, Ειρήνη είναι η μυρωδιά του φαγητού το βράδυ, τότε που το σταμάτημα του αυτοκίνητου στο δρόμο δεν είναι φόβος, τότε που το χτύπημα στην πόρτα σημαίνει φίλος, και το άνοιγμα του παράθυρου κάθε ώρα σημαίνει ουρανός γιορτάζοντας τα μάτια μας με τις μακρινές καμπάνες των χρωμάτων του, Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κ' ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει. Τότε που τα στάχυα γέρνουν τόνα στ' άλλο λέγοντας: το φως το φως, το φως, και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες, τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα τότε που τ' ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ' το σύγνεφο όπως βγαίνει απ' το κουρείο της συνοικίας φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο Τότε που η μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδυ κ' είναι μια κερδισμένη μέρα κ' ένας δίκαιος ύπνος τότε που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του να κυνηγήσει τη λύπη απ' τις γωνιές του χρόνου 9
Ειρήνη είναι οι θημωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού είναι τ' αλφαβητάρι της καλοσύνης στα γόνατα της αυγής. Όταν λες: αδελφέ μου όταν λέμε: αύριο θα χτίσουμε όταν χτίζουμε και τραγουδάμε Τότε που ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά κ' οι καμινάδες δείχνουν με σίγουρα δάχτυλα την ευτυχία, τότε που το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί να το μυρίσει ο ποιητής κι ο προλετάριος Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου είναι το χαμόγελο της μάνας. Μονάχα αυτό. Τίποτ' άλλο δεν Και τ' αλέτρια που χαράζουν βαθειές αυλακιές σ' όλη τη γης ένα όνομα μονάχα γράφουν: Ειρήνη. Τίποτ' άλλο. Ειρήνη. Πάνω στις ράγες των στίχων μου το τραίνο που προχωρεί στο μέλλον φορτωμένο στάρι και τριαντάφυλλα Αδέρφια μου, μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του. Δόστε τα χέρια, αδέρφια μου, αυτό 'ναι η ειρήνη. ΑΘΗΝΑ, Γενάρης 1953 B. Παίρνοντας ιδέες από το παραπάνω ποίημα αλλά και αξιοποιώντας δικές σας, να γράψετε ένα δικό σας αντιπολεμικό ποίημα με την εξής δομή: Πόλεμος είναι ο διχασμός ανάμεσα στους ανθρώπους με φόβο για το αύριο του καθενός. Πόλεμος είναι η εξαθλίωση του λαού και η ταπείνωση του «εγώ» του καθενός. Αυτό είναι ο πόλεμος. Ειρήνη είναι τα όνειρα των ανθρώπων δίχως φόβο και αγωνία μακριά από κάθε σκοτεινή γωνία. Ειρήνη είναι να δίνεσαι,να ταξιδεύεις μακριά χωρίς να έχεις παντοτινά όρια. Αυτό είναι ειρήνη. Μπορείτε να προσθέσετε κι άλλους στίχους, αν θέλετε. 10
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Κιούλος Γιάννης Ονοματεπώνυμα: Κουκουλάκης Μάνος Καρατζά Άννα Μαρία Αρμπετίνος Ιάκωβος 1
1 A. Να διαβάσετε το ποίημα «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη σε αυτήν την ιστοσελίδα. Στη συνέχεια με αντιγραφή-επικόλληση να μεταφέρετε στον παρακάτω πίνακα στίχους που είναι εμπνευσμένοι από την «Ελένη» του Ευριπίδη και να τους συνδυάσετε με εικόνες της επιλογής σας από αυτές που ακολουθούν. στίχοι Αηδόνι ντροπαλό, μες στον ανασασμό των φύλλων, εικόνες Ποιες είναι οι Πλάτρες; Ποιος το γνωρίζει τούτο το νησί; και μιαν άλλη Σαλαμίνα βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη 2
Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης σ' άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο. κι ανάμεσό τους ποιος θα το 'λεγε; η Ελένη! Αυτή που κυνηγούσαμε χρόνια στο Σκάμαντρο. για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη 3
μιας πεταλούδας τίναγμα αυτών που ξέρουν πως δε θα γυρίσουν. ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΗΔΟΝΙ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΥ 4
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΗΣ ΚΥΠΡΟΣ 5
ΝΕΚΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΣΥΝΝΕΦΟ ΣΥΝΝΕΦΟ 6
ΤΕΥΚΡΟΣ ΧΟΡΟΣ ΠΟΥ ΘΡΗΝΕΙ ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ 7
2 A. Να δείτε τους αντιπολεμικούς πίνακες ζωγραφικής σε αυτήν την ιστοσελίδα, να επιλέξετε τον πιο εντυπωσιακό κατά τη γνώμη σας και να τον αντιγράψετε εδώ. ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Β. Με βάση τις πληροφορίες που συνοδεύουν τον πίνακα, να γράψετε παρακάτω ένα δικό σας κείμενο το οποίο θα περιλαμβάνει πληροφορίες για τον ζωγράφο και το έτος δημιουργίας του, περιγραφή του και ανάλυση του μηνύματος ή των ιδεών που μεταδίδει (περίπου 100 λέξεις). ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΑ Το έργο αυτό δημιουργήθηκε από τον Ισπανό Pablo Picasso το 1937 με αφορμή τον βομβαρδισμό της ισπανικής πόλης Γκερνίκα από τους Ισπανούς και τους Ιταλούς. Τα σχήματα-εικόνες είναι αφαιρετικές, παρ' όλα αυτά διατηρούν έντονο συμβολισμό και βαθύτερο νόημα. Οι περισσότερες εικόνες προβάλλουν θλίψη,πόνο και θάνατο. 'Ενας άντρας στα δεξιά του πίνακα έχει στρέψει το κεφάλι προς τα πάνω και φωνάζει ενώ μια γυναίκα στα αριστερά θρηνεί με το νεκρό μωρό στην αγκαλιά της. Με αυτές τις ανεξάρτητες εικόνες οι οποίες είναι το βασικό χαρακτηριστικό του πίνακα ο ζωγράφος μας παρουσιάζει τις συμφορές του πολέμου. 8
3 Α. Να διαβάσετε το παρακάτω ποίημα: Γιάννη Ρίτσου, «Ειρήνη» Στον Κώστα Βάρναλη Τ' όνειρο του παιδιού Τ' όνειρο της μάνας Τα λόγια της αγάπης κάτω απ' τα δέντρα, Ο πατέρας που γυρνάει τ' απόβραδο μ' ένα φαρδύ χαμόγελο στα μάτια μ' ένα ζεμπίλι στα χέρια του γεμάτο φρούτα κ' οι σταγόνες του ιδρώτα στο μέτωπό του είναι όπως οι σταγόνες του σταμνιού που παγώνει το νερό στο παράθυρο, Όταν οι ουλές απ' τις λαβωματιές κλείνουν στο πρόσωπο του κόσμου και μες στους λάκκους που 'σκαψαν οι οβίδες φυτεύουμε δέντρα και στις καρδιές που 'καψε η πυρκαϊά δένει τα πρώτα της μπουμπούκια η ελπίδα κ' οι νεκροί μπορούν να γείρουν στο πλευρό τους και να κοιμηθούν δίχως παράπονο ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου, Ειρήνη είναι η μυρωδιά του φαγητού το βράδυ, τότε που το σταμάτημα του αυτοκίνητου στο δρόμο δεν είναι φόβος, τότε που το χτύπημα στην πόρτα σημαίνει φίλος, και το άνοιγμα του παράθυρου κάθε ώρα σημαίνει ουρανός γιορτάζοντας τα μάτια μας με τις μακρινές καμπάνες των χρωμάτων του, Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κ' ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει. Τότε που τα στάχυα γέρνουν τόνα στ' άλλο λέγοντας: το φως το φως, το φως, και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες, τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα τότε που τ' ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ' το σύγνεφο όπως βγαίνει απ' το κουρείο της συνοικίας φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο Τότε που η μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδυ κ' είναι μια κερδισμένη μέρα κ' ένας δίκαιος ύπνος τότε που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του να κυνηγήσει τη λύπη απ' τις γωνιές του χρόνου 9
Ειρήνη είναι οι θημωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού είναι τ' αλφαβητάρι της καλοσύνης στα γόνατα της αυγής. Όταν λες: αδελφέ μου όταν λέμε: αύριο θα χτίσουμε όταν χτίζουμε και τραγουδάμε Τότε που ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά κ' οι καμινάδες δείχνουν με σίγουρα δάχτυλα την ευτυχία, τότε που το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί να το μυρίσει ο ποιητής κι ο προλετάριος Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου είναι το χαμόγελο της μάνας. Μονάχα αυτό. Τίποτ' άλλο δεν Και τ' αλέτρια που χαράζουν βαθειές αυλακιές σ' όλη τη γης ένα όνομα μονάχα γράφουν: Ειρήνη. Τίποτ' άλλο. Ειρήνη. Πάνω στις ράγες των στίχων μου το τραίνο που προχωρεί στο μέλλον φορτωμένο στάρι και τριαντάφυλλα Αδέρφια μου, μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του. Δόστε τα χέρια, αδέρφια μου, αυτό 'ναι η ειρήνη. ΑΘΗΝΑ, Γενάρης 1953 B. Παίρνοντας ιδέες από το παραπάνω ποίημα αλλά και αξιοποιώντας δικές σας, να γράψετε ένα δικό σας αντιπολεμικό ποίημα με την εξής δομή: Πόλεμος είναι η φυλάκιση του νου, που δεν τον αφήνει να αναπνεύσει να σκεφτεί να δημιουργήσει. Πόλεμος είναι το δάκρυ του μικρού παιδιού που τριγυρνά στους δρόμους ξυπόλυτο, μονάχο ψάχνοντας μια ζεστή αγκαλιά εκεί για να κουρνιάσει, η θλίψη, ο πόνος, ο δισταγμός και η απόγνωση. ΑΥΤΟ είναι ο πόλεμος Ειρήνη είναι η ελευθερία της ψυχής που εκφράζεται ελέυθερα Ειρήνη είναι οι βόλτες τις Κυριακές με την παρέα στην πλατεία Οι στίχοι που ακούς και σε συνεπαίρνουν, αυτό είναι η ειρήνη Μπορείτε να προσθέσετε κι άλλους στίχους, αν θέλετε. 10
11
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Νίκος Καφρίτσα Ονοματεπώνυμα: Βασιλική Καφούνη Ελπίδα Αντωνίου Δημήτρης Τζωρτζάτος 1
1 A. Να διαβάσετε το ποίημα «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη σε αυτήν την ιστοσελίδα. Στη συνέχεια με αντιγραφή-επικόλληση να μεταφέρετε στον παρακάτω πίνακα στίχους που είναι εμπνευσμένοι από την «Ελένη» του Ευριπίδη και να τους συνδυάσετε με εικόνες της επιλογής σας από αυτές που ακολουθούν. στίχοι «Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες.»* εικόνες Βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη. Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα. Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης 2
μ' έφερε εδώ, σ' αυτό το γυρογιάλι. Κι ο Πάρης, μ' έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν πλάσμα ατόφιο στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη πως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια, για μια νεφέλη μιας πεταλούδας τίναγμα 3
σ' άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο, Τίποτε στην Τροία ένα είδωλο. ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΗΔΟΝΙ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΥ 4
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΗΣ ΚΥΠΡΟΣ 5
ΝΕΚΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΣΥΝΝΕΦΟ ΣΥΝΝΕΦΟ 6
ΤΕΥΚΡΟΣ ΧΟΡΟΣ ΠΟΥ ΘΡΗΝΕΙ ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ 7
2 A. Να δείτε τους αντιπολεμικούς πίνακες ζωγραφικής σε αυτήν την ιστοσελίδα, να επιλέξετε τον πιο εντυπωσιακό κατά τη γνώμη σας και να τον αντιγράψετε εδώ. ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Β. Με βάση τις πληροφορίες που συνοδεύουν τον πίνακα, να γράψετε παρακάτω ένα δικό σας κείμενο το οποίο θα περιλαμβάνει πληροφορίες για τον ζωγράφο και το έτος δημιουργίας του, περιγραφή του και ανάλυση του μηνύματος ή των ιδεών που μεταδίδει (περίπου 100 λέξεις). ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΑ Ο πίνακας αυτός είναι σχεδιασμένος από τον Βρετανό Paul Nash (επίσημος καλλιτέχνης του πολέμου με έργα τόσο για τον Α' όσο και για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) και ονομάζεται «Φτιάχνουμε Έναν Καινούργιο Κόσμο» που χρονολογείται το 1918. Στον πίνακα αυτό απεικονίζεται ένα εγκαταλειμμένο τοπίο όπου κυριαρχούν οι καμμένοι από τις φωτιές κορμοί των δέντρων και το έδαφος που έχει υποστεί παραμορφώσεις από τις βόμβες και τις εκρήξεις. Το μήνυμα που εκφράζει είναι αντιπολεμικό επειδή παρουσιάζει τις καταστροφικές επιπτώσεις του πολέμου κυρίως στο περιβάλλον. Τέλος αγοράστηκε από το Βρετανικό κράτος αμέσως μετά τη δημιουργία του, ενώ πριν είχε προκαλέσει μεγάλη αίσθηση. 8
3 Α. Να διαβάσετε το παρακάτω ποίημα: Γιάννη Ρίτσου, «Ειρήνη» Στον Κώστα Βάρναλη Τ' όνειρο του παιδιού Τ' όνειρο της μάνας Τα λόγια της αγάπης κάτω απ' τα δέντρα, Ο πατέρας που γυρνάει τ' απόβραδο μ' ένα φαρδύ χαμόγελο στα μάτια μ' ένα ζεμπίλι στα χέρια του γεμάτο φρούτα κ' οι σταγόνες του ιδρώτα στο μέτωπό του είναι όπως οι σταγόνες του σταμνιού που παγώνει το νερό στο παράθυρο, Όταν οι ουλές απ' τις λαβωματιές κλείνουν στο πρόσωπο του κόσμου και μες στους λάκκους που 'σκαψαν οι οβίδες φυτεύουμε δέντρα και στις καρδιές που 'καψε η πυρκαϊά δένει τα πρώτα της μπουμπούκια η ελπίδα κ' οι νεκροί μπορούν να γείρουν στο πλευρό τους και να κοιμηθούν δίχως παράπονο ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου, Ειρήνη είναι η μυρωδιά του φαγητού το βράδι, τότε που το σταμάτημα του αυτοκίνητου στο δρόμο δεν είναι φόβος, τότε που το χτύπημα στην πόρτα σημαίνει φίλος, και το άνοιγμα του παράθυρου κάθε ώρα σημαίνει ουρανός γιορτάζοντας τα μάτια μας με τις μακρινές καμπάνες των χρωμάτων του, Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κ' ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει. Τότε που τα στάχυα γέρνουν τόνα στ' άλλο λέγοντας: το φως το φως, το φως, και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες, τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα τότε που τ' ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ' το σύγνεφο όπως βγαίνει απ' το κουρείο της συνοικίας φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο Τότε που η μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδι κ' είναι μια κερδισμένη μέρα κ' ένας δίκαιος ύπνος τότε που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του να κυνηγήσει τη λύπη απ' τις γωνιές του χρόνου 9
Ειρήνη είναι οι θημωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού είναι τ' αλφαβητάρι της καλοσύνης στα γόνατα της αυγής. Όταν λες: αδελφέ μου όταν λέμε: αύριο θα χτίσουμε όταν χτίζουμε και τραγουδάμε Τότε που ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά κ' οι καμινάδες δείχνουν με σίγουρα δάχτυλα την ευτυχία, τότε που το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί να το μυρίσει ο ποιητής κι ο προλετάριος Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου είναι το χαμόγελο της μάνας. Μονάχα αυτό. Τίποτ' άλλο δεν Και τ' αλέτρια που χαράζουν βαθειές αυλακιές σ' όλη τη γης ένα όνομα μονάχα γράφουν: Ειρήνη. Τίποτ' άλλο. Ειρήνη. Πάνω στις ράγες των στίχων μου το τραίνο που προχωρεί στο μέλλον φορτωμένο στάρι και τριαντάφυλλα Αδέρφια μου, μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του. Δόστε τα χέρια, αδέρφια μου, αυτό 'ναι η ειρήνη. ΑΘΗΝΑ, Γενάρης 1953 B. Παίρνοντας ιδέες από το παραπάνω ποίημα αλλά και αξιοποιώντας δικές σας, να γράψετε ένα δικό σας αντιπολεμικό ποίημα με την εξής δομή: Πόλεμος είναι η καταστροφή για όλους Πόλεμος είναι η ατελείωτη δυστυχία και λύπη, όλα τα τα κακά που μπορούν να συμβούν στους ανθρώπους το συνώνυμο της φρίκης είναι ο πόλεμος Ειρήνη είναι η ελπίδα στα μάτια των ανθρώπων Ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια μικρών και μεγάλων το συνώνυμο της χαράς και της ευτυχία είναι η ειρήνη Μπορείτε να προσθέσετε κι άλλους στίχους, αν θέλετε. Ειρήνη είναι η όμορφη μυρωδιά από τα τριαντάφυλλα. Ειρήνη είναι το ζεστό ψωμί στους φούρνους. 10
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Ανναμαρία Κυριακού Ονοματεπώνυμα: Νεκταρία Γκανέ Σπύρος Κιούρκος 1
1 A. Να διαβάσετε το ποίημα «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη σε αυτήν την ιστοσελίδα. Στη συνέχεια με αντιγραφή-επικόλληση να μεταφέρετε στον παρακάτω πίνακα στίχους που είναι εμπνευσμένοι από την «Ελένη» του Ευριπίδη και να τους συνδυάσετε με εικόνες της επιλογής σας από αυτές που ακολουθούν. στίχοι Αηδόνι ντροπαλό, μες στον ανασασμό των φύλλων εικόνες βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη σ' άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο, 2
Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης? 3
Κι ο Πάρης, μ' έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν πλάσμα ατόφιο. κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια. για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη 4
ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΗΔΟΝΙ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΥ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΗΣ 5
ΚΥΠΡΟΣ ΝΕΚΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ 6
ΣΥΝΝΕΦΟ ΣΥΝΝΕΦΟ ΤΕΥΚΡΟΣ ΧΟΡΟΣ ΠΟΥ ΘΡΗΝΕΙ 7
ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ 8
2 A. Να δείτε τους αντιπολεμικούς πίνακες ζωγραφικής σε αυτήν την ιστοσελίδα, να επιλέξετε τον πιο εντυπωσιακό κατά τη γνώμη σας και να τον αντιγράψετε εδώ. ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Β. Με βάση τις πληροφορίες που συνοδεύουν τον πίνακα, να γράψετε παρακάτω ένα δικό σας κείμενο το οποίο θα περιλαμβάνει πληροφορίες για τον ζωγράφο και το έτος δημιουργίας του, περιγραφή του και ανάλυση του μηνύματος ή των ιδεών που μεταδίδει (περίπου 100 λέξεις). ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΑ Ο παραπάνω πίνακας του Pablo Picasso γνωστός και ως Γκερνίκα απεικονίζει την βομβαρδισμένη ισπανική πόλη από τους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1937.Η απόδοση του γεγονότος επιτυγχάνεται με την απεικόνιση του βομβαρδισμού με μια σειρά επιμέρους θεμάτων που διατηρούν έντονο συμβολισμό. Όπως για παράδειγμα η σκηνή μιας μάνας που κρατάει στην αγκαλιά της το αδικοχαμένο παιδί της, άλλο ένα παράδειγμα είναι οι γυναίκες οι οποίες εμφανίζονται στο δεξί μέρος του πίνακα δίνουν την εντύπωση ότι γκρεμίζονται. Επίσης στο πάνω μέρος του διακρίνουμε ένα φως το οποίο δεν φωτίζει τίποτα στον χώρο. Τέλος το αντιπολεμικό μήνυμα του συγκεκριμένου πίνακα είναι οι επιπτώσεις του πολέμου και πιο συγκεκριμένα ο θάνατος, η δυστυχία και η λύπη. 9
3 Α. Να διαβάσετε το παρακάτω ποίημα: Γιάννη Ρίτσου, «Ειρήνη» Στον Κώστα Βάρναλη Τ' όνειρο του παιδιού Τ' όνειρο της μάνας Τα λόγια της αγάπης κάτω απ' τα δέντρα, Ο πατέρας που γυρνάει τ' απόβραδο μ' ένα φαρδύ χαμόγελο στα μάτια μ' ένα ζεμπίλι στα χέρια του γεμάτο φρούτα κ' οι σταγόνες του ιδρώτα στο μέτωπό του είναι όπως οι σταγόνες του σταμνιού που παγώνει το νερό στο παράθυρο, Όταν οι ουλές απ' τις λαβωματιές κλείνουν στο πρόσωπο του κόσμου και μες στους λάκκους που 'σκαψαν οι οβίδες φυτεύουμε δέντρα και στις καρδιές που 'καψε η πυρκαϊά δένει τα πρώτα της μπουμπούκια η ελπίδα κ' οι νεκροί μπορούν να γείρουν στο πλευρό τους και να κοιμηθούν δίχως παράπονο ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου, Ειρήνη είναι η μυρωδιά του φαγητού το βράδι, τότε που το σταμάτημα του αυτοκίνητου στο δρόμο δεν είναι φόβος, τότε που το χτύπημα στην πόρτα σημαίνει φίλος, και το άνοιγμα του παράθυρου κάθε ώρα σημαίνει ουρανός γιορτάζοντας τα μάτια μας με τις μακρινές καμπάνες των χρωμάτων του, Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κ' ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει. Τότε που τα στάχυα γέρνουν τόνα στ' άλλο λέγοντας: το φως το φως, το φως, και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες, τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα τότε που τ' ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ' το σύγνεφο όπως βγαίνει απ' το κουρείο της συνοικίας φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο Τότε που η μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδι κ' είναι μια κερδισμένη μέρα κ' ένας δίκαιος ύπνος τότε που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του να κυνηγήσει τη λύπη απ' τις γωνιές του χρόνου 10
Ειρήνη είναι οι θημωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού είναι τ' αλφαβητάρι της καλοσύνης στα γόνατα της αυγής. Όταν λες: αδελφέ μου όταν λέμε: αύριο θα χτίσουμε όταν χτίζουμε και τραγουδάμε Τότε που ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά κ' οι καμινάδες δείχνουν με σίγουρα δάχτυλα την ευτυχία, τότε που το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί να το μυρίσει ο ποιητής κι ο προλετάριος Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου είναι το χαμόγελο της μάνας. Μονάχα αυτό. Τίποτ' άλλο δεν Και τ' αλέτρια που χαράζουν βαθειές αυλακιές σ' όλη τη γης ένα όνομα μονάχα γράφουν: Ειρήνη. Τίποτ' άλλο. Ειρήνη. Πάνω στις ράγες των στίχων μου το τραίνο που προχωρεί στο μέλλον φορτωμένο στάρι και τριαντάφυλλα Αδέρφια μου, μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του. Δόστε τα χέρια, αδέρφια μου, αυτό 'ναι η ειρήνη. ΑΘΗΝΑ, Γενάρης 1953 B. Παίρνοντας ιδέες από το παραπάνω ποίημα αλλά και αξιοποιώντας δικές σας, να γράψετε ένα δικό σας αντιπολεμικό ποίημα με την εξής δομή: Πόλεμος είναι το χαμόγελο που χάθηκε από τα παιδικά πρόσωπα Πόλεμος είναι το αγκάθι στη καρδιά μιας μάνας το αδικοχαμένο παιδί αυτό είναι ο πόλεμος Ειρήνη είναι τα όνειρα ενός μικρού παιδιού Ειρήνη είναι η ελπίδα στα όνειρα μιας μικρής αθώας ψυχής το χαμόγελο του αγγέλου αυτό είναι η ειρήνη Μπορείτε να προσθέσετε κι άλλους στίχους, αν θέλετε. 11
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Ζωή Κακούδη, Ονοματεπώνυμα: Νίκος Δαμιανόπουλος Γιώργος Κολοκοτρώνης 1
1 A. Να διαβάσετε το ποίημα «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη σε αυτήν την ιστοσελίδα. Στη συνέχεια με αντιγραφή-επικόλληση να μεταφέρετε στον παρακάτω πίνακα στίχους που είναι εμπνευσμένοι από την «Ελένη» του Ευριπίδη και να τους συνδυάσετε με εικόνες της επιλογής σας από αυτές που ακολουθούν. στίχοι «Τ' αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες.» εικόνες Το φεγγάρι βγήκε απ' το πέλαγο σαν Αφροδίτη και μιαν άλλη Σαλαμίνα 2
κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια. Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη. σ' άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο, κι ανάμεσό τους ποιος θα το 'λεγε; η Ελένη! ΕΙΚΟΝΕΣ 3
ΑΗΔΟΝΙ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΥ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΗΣ 4
ΚΥΠΡΟΣ ΝΕΚΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΣΥΝΝΕΦΟ 5
ΣΥΝΝΕΦΟ ΤΕΥΚΡΟΣ ΧΟΡΟΣ ΠΟΥ ΘΡΗΝΕΙ 6
ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ 7
2 A. Να δείτε τους αντιπολεμικούς πίνακες ζωγραφικής σε αυτήν την ιστοσελίδα, να επιλέξετε τον πιο εντυπωσιακό κατά τη γνώμη σας και να τον αντιγράψετε εδώ. ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Β. Με βάση τις πληροφορίες που συνοδεύουν τον πίνακα, να γράψετε παρακάτω ένα δικό σας κείμενο το οποίο θα περιλαμβάνει πληροφορίες για τον ζωγράφο και το έτος δημιουργίας του, περιγραφή του και ανάλυση του μηνύματος ή των ιδεών που μεταδίδει (περίπου 100 λέξεις). ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΙΝΑΚΑ Ο πίνακας αυτός ζωγραφίστηκε από τον μεγάλο ζωγράφο Πάμπλο Πικάσο λίγο πιο μετά από το βομβαρδισμό της πόλης Γκέρνικα από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς. Η εικόνα δεν έχει ζωηρά χρώματα, λόγω του αντιπολεμικού της χαρακτήρα. Απεικονίζονται ακρωτηριασμένα σώματα ανθρώπων και ζώων, ενώ παρατηρούμε το φόβο στα πρόσωπα τους. Μεταδίδονται κυρίως αντιπολεμικά μηνύματα, εκφράζοντας όλα τα συναισθήματα των ανθρώπων που βιώνουν τον πόλεμο γι' αυτό και τα κορμιά των χαρακτήρων είναι ακρωτηριασμένα κι άσχημα. Ο πίνακας κοσμεί τις καλύτερες γκαλερί του κόσμου και είναι μία από τις πιο πετυχημένες ιδέες που αποσκοπούν στις βιαιότητες και το σκοτεινό χάος του πολέμου!!! 8
3 Α. Να διαβάσετε το παρακάτω ποίημα: Γιάννη Ρίτσου, «Ειρήνη» Στον Κώστα Βάρναλη Τ' όνειρο του παιδιού Τ' όνειρο της μάνας Τα λόγια της αγάπης κάτω απ' τα δέντρα, Ο πατέρας που γυρνάει τ' απόβραδο μ' ένα φαρδύ χαμόγελο στα μάτια μ' ένα ζεμπίλι στα χέρια του γεμάτο φρούτα κ' οι σταγόνες του ιδρώτα στο μέτωπό του είναι όπως οι σταγόνες του σταμνιού που παγώνει το νερό στο παράθυρο, Όταν οι ουλές απ' τις λαβωματιές κλείνουν στο πρόσωπο του κόσμου και μες στους λάκκους που 'σκαψαν οι οβίδες φυτεύουμε δέντρα και στις καρδιές που 'καψε η πυρκαϊά δένει τα πρώτα της μπουμπούκια η ελπίδα κ' οι νεκροί μπορούν να γείρουν στο πλευρό τους και να κοιμηθούν δίχως παράπονο ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου, Ειρήνη είναι η μυρωδιά του φαγητού το βράδι, τότε που το σταμάτημα του αυτοκίνητου στο δρόμο δεν είναι φόβος, τότε που το χτύπημα στην πόρτα σημαίνει φίλος, και το άνοιγμα του παράθυρου κάθε ώρα σημαίνει ουρανός γιορτάζοντας τα μάτια μας με τις μακρινές καμπάνες των χρωμάτων του, Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κ' ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει. Τότε που τα στάχυα γέρνουν τόνα στ' άλλο λέγοντας: το φως το φως, το φως, και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες, τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα τότε που τ' ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ' το σύγνεφο όπως βγαίνει απ' το κουρείο της συνοικίας φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο Τότε που η μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδι κ' είναι μια κερδισμένη μέρα κ' ένας δίκαιος ύπνος τότε που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του να κυνηγήσει τη λύπη απ' τις γωνιές του χρόνου 9
Ειρήνη είναι οι θημωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού είναι τ' αλφαβητάρι της καλοσύνης στα γόνατα της αυγής. Όταν λες: αδελφέ μου όταν λέμε: αύριο θα χτίσουμε όταν χτίζουμε και τραγουδάμε Τότε που ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά κ' οι καμινάδες δείχνουν με σίγουρα δάχτυλα την ευτυχία, τότε που το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί να το μυρίσει ο ποιητής κι ο προλετάριος Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου είναι το χαμόγελο της μάνας. Μονάχα αυτό. Τίποτ' άλλο δεν Και τ' αλέτρια που χαράζουν βαθειές αυλακιές σ' όλη τη γης ένα όνομα μονάχα γράφουν: Ειρήνη. Τίποτ' άλλο. Ειρήνη. Πάνω στις ράγες των στίχων μου το τραίνο που προχωρεί στο μέλλον φορτωμένο στάρι και τριαντάφυλλα Αδέρφια μου, μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του. Δόστε τα χέρια, αδέρφια μου, αυτό 'ναι η ειρήνη. ΑΘΗΝΑ, Γενάρης 1953 B. Παίρνοντας ιδέες από το παραπάνω ποίημα αλλά και αξιοποιώντας δικές σας, να γράψετε ένα δικό σας αντιπολεμικό ποίημα με την εξής δομή: Πόλεμος είναι ένας άντρας ντυμένος στα μαύρα Πόλεμος είναι μια σκοτεινή σελίδα στο βιβλίο της ιστορίας Ένα δάκρυ του ουρανού είναι ο πόλεμος Ειρήνη είναι ένα ταξίδι μακρινό μέχρι τ' άστρα Ειρήνη είναι ένα ξίφος που σπάει τα δεσμά της μιζέριας και της σκλαβιάς Ένα όνειρο θερινό είναι η ειρήνη Μπορείτε να προσθέσετε κι άλλους στίχους, αν θέλετε. 10