Ο σκοπός της γεωγραφικής ανάλυσης του κλίματος είναι η

7 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΓΗ

9.1 Κλιματική ταξινόμηση η Ο σκοπός της γεωγραφικής ανάλυσης του κλίματος είναι η κατανόηση της χωρικής κατανομής του στη γη. Το κλίμα όμως εξαρτάται από πολλά στοιχεία όπως θερμοκρασία, βροχόπτωση, υγρασία κ.α. Η ταξινόμηση ητων κλιμάτων επιτυγχάνεται με μια μέθοδο η οποία με βάση ένα τεράστιο αριθμό κλιματικών δεδομένων δημιουργεί ένα απλοποιημένο και γενικευμένο σύστημα που βοηθάει στην κατανόηση της κατανομής των διαφόρων κλιμάτων στη γη. Η πρώτη γνωστή κλιματική ταξινόμηση έγινε από τους αρχαίους Έλληνες στο 2 ο αιώνα π.χ.

Η επέκταση της σε πέντε κλιματικές ζώνες σε όλη τη γη και η συσχέτισή της με τις πέντε αστρονομικές ζώνες Διατηρήθηκε μέχρι τον 20 ο αιώνα

Σύγχρονη κλιματική ταξινόμηση του πλανήτη (1) ισημερινή θερμή-υγρή, (2) τροπική θερμή-ξηρή, (3) υποτροπική θερμή εύκρατη, (4) ψυχρή εύκρατη των μέσων γεωγραφικών πλατών (5) ψυχρή των μεγάλων γεωγραφικών πλατών

7.1.1 Η κλιματική ταξινόμηση κατά Köppen Βασίζεται στην απλή συσχέτιση των φυτικών διαπλάσεων με τα κλίματα των περιοχών. Διακρίνονται πέντε κύριες κατηγορίες κλιμάτων, οι οποίες αντιστοιχούν ούν στις πέντε κυριότερες φυτικές διαπλάσεις: Ισημερινο-Τροπικό δάσος, Σαβάνα-Στέπα, Έρημος, Δάσος φυλλοβόλων ή κωνοφόρων και Τύδ Τούνδρα. Θεωρώντας ότι η κατανομή των φυτών εξαρτάται από δύο κλιματικούς παράγοντες: τη θερμοκρασία του αέρα και τη βροχόπτωση, αρχικά καθορίστηκαν ορισμένα όρια θερμοκρασιών και ακολούθως έγινε συνδυασμός με τις βροχές (εποχιακή κατανομή και ολική ετήσια ποσότητα).

Στην κατάταξη χρησιμοποιούνται τρία κύρια σύνολα συμβόλων- γραμμάτων: (A, B, C, D, E, H) προσδιορίζουν τη μέση θερμοκρασιακή κατάσταση, με εξαίρεση το Β, το οποίο προσδιορίζει μόνο την υγρασία. (F, f, m, s, T, w) προσδιορίζουν τα χαρακτηριστικά της βροχής εκτός από τα κεφαλαία F και Τ που αναφέρονται πάλι στη θερμοκρασία και συνδυάζονται μόνο με το Ε (EF και ΕΤ). (a, b, c, d, h, k) προσδιορίζουν ειδικότερες θερμοκρασιακές καταστάσεις. Κάθε τύπος κλίματος περιγράφεται από τρία γράμματα, ένα από κάθε σύνολο γραμμάτων

Οι έξι κύριες κλιματικές ζώνες της κατάταξης Κöppen Ζώνη Περιγραφή Α Β C Τροπικό υγρό Ξηρό, όπου η εξατμισοδιαπνοή υπερβαίνει τη βροχόπτωση. Θερμό εύκρατο βροχερό με ήπιους χειμώνες D E H Ψυχρό με δρυμείς χειμώνες Πολικό Ορεινό

Γράμμα Όρια θερμοκρασίας και βροχόπτωσης Α Μέση μηνιαία θερμοκρασία άνω των 18 C B C Μέση μηνιαία βροχόπτωση κάτω των 760 mm Μέση θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα από -3 έως 18 C. Μέση θερμοκρασία του θερμότερου μήνα άνω των 10 C D 4-8 μήνες του έτους με μέση θερμοκρασία άνω των 10 C E Κανένας μήνας του έτους με μέση θερμοκρασία άνω των 10 C Η Απότομες αλλαγές με την απόσταση λόγω μεταβολών στο υψόμετρο f Στα Α κλίματα (Αf) η μέση βροχόπτωση του κάθε μήνα είναι άνω των 600 mm. Στα C και D κλίματα δεν υφίστανται οι καταστάσεις της s και w κατηγορίας F Κανένας μήνας με μέση θερμοκρασία άνω των 0 C m s S T Μόνο 1-3 μήνες με μέση βροχόπτωση κάτω των 600 mm Ο ξηρότερος καλοκαιρινός μήνας έχει βροχόπτωση λιγότερο του 1/3 της μέσης βροχόπτωσης του υγρότερου χειμερινού μήνα. Μέση ετήσια βροχόπτωση 380-760 mm στα μικρά γεωγρ. πλάτη, 250-640mm στα μέσα πλάτη, χωρίς ιδιαίτερη εποχική συγκέντρωση Τουλάχιστον 1 μήνας με μέση θερμοκρασία 0-10 C

w W Στα Α κλίματα, 3-6μήνες με μέση βροχόπτωση κάτω των 600 mm. Στα C και D κλίματα, ο ξηρότερος χειμερινός μήνας έχει λιγότερο του 1/10 της μέσης βροχόπτωσης του υγρότερου καλοκαιρινού μήνα Μέση ετήσια βροχόπτωση κάτω των 380 mm στα μικρά γεωγραφικά πλάτη a Μέση θερμοκρασία του θερμότερου μήνα άνω των 22 C b Μέση θερμοκρασία του θερμότερου μήνα κάτω των 22 C. Τουλάχιστον 4 μήνες με μέση θερμοκρασία άνω των 10 C c Μέση θερμοκρασία του θερμότερου μήνα κάτω των 22 C C. Λιγότεροι από 4 μήνες με μέση θερμοκρασία άνω των 10 C d Μέση θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα κάτω των -38 C h Μέση ετήσια θερμοκρασία άνω των 18 C k Μέση ετήσια θερμοκρασία κάτω των 18 C

Οι κλιματικοί τύποι, τα σύμβολα και η περιγραφή κατά Koppen Τύπος κλίματος Σύμβολο Περιγραφή Τροπικό βροχερό Af Χωρίς διακριτή ξηρή περίοδο Τροπικό μουσσωνικό Am Μουσσωνικό. Μικρή ξηρή περίοδος και υπερβολική βροχόπτωση τους υπόλοιπους μήνες Τροπικό σαβάνας Αw Σαβάνα με διακριτή ξηρή περίοδο το χειμώνα Ερημικά ξηρά υποτροπικά BWh Αληθινά ερημικά των μικρών γεωγραφικών πλατών Ημίξηρα στεππώδη υποτροπικά BSh Ξηρά των μικρών γεωγραφικών πλατών Ερημικά ξηρά μέσων πλατών BWk Αληθινά ερημικά των μέσων γεωγραφικών πλατών Στεππώδη ημίξηρα μέσων πλατών BSk Ξηρά των μέσων γεωγραφικών πλατών Μεσογειακό Csa Θερμά εύκρατα (συνήθως ενδοχώρας) βροχερά με ήπιους χειμώνες και με αρκετά θερμό καιξηρό καλοκαίρι Μεσογειακό Csb Θερμά εύκρατα (συνήθως παραλιακά) βροχερά με ήπιους χειμώνες, με ξηρό και θερμό και σχετικά βραχύ καλοκαίρι Υγρά υποτροπικά Cfa Θερμά εύκρατα βροχερά ρ με ήπιους χειμώνες, εκτεταμένο θερμό καλοκαίρι και χωρίς διακριτή ξηρή εποχή Υγρά υποτροπικά Cwa Θερμά εύκρατα βροχερά με ήπιους ξηρούς χειμώνες και βραχύ θερμό καλοκαίρι Θαλάσσια δυτικών ακτών Cfb Θερμά εύκρατα βροχερά με ήπιους χειμώνες, θερμό καλοκαίρι και χωρίς διακριτή ξηρή εποχή Θαλάσσια δυτικών ακτών Cfc Θερμά εύκρατα βροχερά με ήπιους χειμώνες, με βραχύ δροσερό καλοκαίρι και χωρίς διακριτή ξηρή εποχή Υγρά ηπειρωτικά Dfa Ψυχρά κλίματα με δρυμείς χειμώνες με εκτεταμένο θερμό καλοκαίρι και χωρίς διακριτή ξηρή εποχή

Υγρά ηπειρωτικά Dfb Ψυχρά κλίματα με δρυμείς χειμώνες με βραχύ δροσερό καλοκαίρι και χωρίς διακριτή ξηρή εποχή Υγρά ηπειρωτικά Dwa Ψυχρά κλίματα με δρυμείς ξηρούς χειμώνες και μακρύ θερμό καλοκαίρι Υγρά ηπειρωτικά Dwb Ψυχρά κλίματα με δρυμείς ξηρούς χειμώνες και δροσερό καλοκαίρι Υποαρκτικό Dfc Ψυχρά κλίματα με δρυμείς ρμ χειμώνες με βραχύ δροσερό ρ καλοκαίρι και χωρίς διακριτή ξηρή εποχή Υποαρκτικό Dfd Ψυχρά κλίματα με δρυμείς πολύ ψυχρούς χειμώνες με βραχύ δροσερό ρ καλοκαίρικαιχωρίς ρ διακριτή ήξηρή εποχή Υποαρκτικό Dwc Ψυχρά κλίματα με δρυμείς ξηρούς χειμώνες και βραχύ δροσερό καλοκαίρι Υποαρκτικό Dwd Ψυχρά κλίματα με δρυμείς ξηρούς και πολύ ψυχρούς χειμώνες και βραχύ δροσερό καλοκαίρι Κλίμα Τούντρας ΕΤ Πολική τούντρα χωρίς πραγματικό καλοκαίρι Αιώνιοι πάγοι και χιόνια ΕF Πολικοί αιώνιοι πάγοι Ορεινά κλίματα Η Κλίμα με χαμηλές θερμοκρασίες, χιόνια λόγω υψόμετρου

Όπου: r θ η βροχόπτωση της θερμής περιόδου (Απρίλιος-Σεπτέμβριος για Β. ημισφαίριο) r χ η βροχόπτωση της ψυχρής περιόδου (Οκτώβριος-Μάρτιος για Β. χ ημισφαίριο) Τ η μέση ετήσια θερμοκρασία r η μέση ετήσια βροχόπτωση

Όπου: r ξ η βροχόπτωση του ξηρότερου μήνα r χ η βροχόπτωση της ψυχρής περιόδου (Οκτώβριος-Μάρτιος) Τ ψ η θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα r η μέση ετήσια βροχόπτωση

Όπου: r ξ η βροχόπτωση του ξηρότερου μήνα r χ η βροχόπτωση της ψυχρής περιόδου (Οκτώβριος-Μάρτιος) Τ ψ η θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα Τ θ η θερμοκρασία του θερμότερου μήνα r η μέση ετήσια βροχόπτωση

Όπου: r ξ και r υ η βροχόπτωση του ξηρότερου και του υγρότερου μήνα, αντίστοιχα r χ η βροχόπτωση της ψυχρής περιόδου (Οκτώβριος-Μάρτιος) Τ ψ η θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα Τ θ η θερμοκρασία του θερμότερου μήνα r η μέση ετήσια βροχόπτωση

Όπου: r ξ και r υ η βροχόπτωση του ξηρότερου και του υγρότερου μήνα, αντίστοιχα r χ η βροχόπτωση της ψυχρής περιόδου (Οκτώβριος-Μάρτιος) Τ ψ η θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα Τ θ η θερμοκρασία του θερμότερου μήνα r η μέση ετήσια βροχόπτωση

1 η Άσκηση Να χαρακτηριστεί κατά Koppen το κλίμα του παρακάτω σταθμού: Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Έτος Τ( ο C) 9 10 11 15 20 25 28 27 24 19 15 11 P(mm) 62 36 38 23 14 6 7 15 51 56 56 71

1 η Άσκηση Να χαρακτηριστεί κατά Koppen το κλίμα του παρακάτω σταθμού: Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Έτος Τ( ο C) 9 10 11 15 20 25 28 27 24 19 15 11 18.0 P(mm) 62 36 38 23 14 6 7 15 51 56 56 71 435 Βρίσκουμε πρώτα τις βασικές παραμέτρους ρ της μεθόδου: Τ = 18 η μέση ετήσια θερμοκρασία r = 435 η μέση ετήσια βροχόπτωση r ξ = 6 η βροχόπτωση του ξηρότερου μήνα (Ιανουάριος) r υ = 71 η βροχόπτωση του υγρότερου μήνα (Δεκέμβριος) r χ = 56+56+71+62+36+38 = 319 η βροχόπτωση της ψυχρής περιόδου (Οκτ-Μάρ) r θ = 23+14+6+7+15+51 1 1 = 116 η βροχόπτωση της θερμής περιόδου (Απρ-Σεπ) Σ Τ ψ = 9 η θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα Τ θ = 28 η θερμοκρασία του θερμότερου μήνα

1 η Άσκηση Να χαρακτηριστεί κατά Koppen το κλίμα του παρακάτω σταθμού: Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Έτος Τ( ο C) 9 10 11 15 20 25 28 27 24 19 15 11 18.0 P(mm) 62 36 38 23 14 6 7 15 51 56 56 71 435 Είναι: r = 432 mm και T = 18 o C Η βροχόπτωση δεν είναι υψηλή, συνεπώς εξετάζω πρώτα μήπως ανήκει σε κάποιο ξηρό κλίμα Β.

Είναι: r = 432, T = 18, r θ = 116 και r χ = 319 1 η συνθήκη. r o = 20T + 280 = 20 18 +280 = 640. Άρα r < r o 0.7r = 0.7 432 = 302.4. Άρα r θ < 0.7r. Δεν ισχύει 2 η συνθήκη. r o = 20T = 20 18 = 360. Άρα r > r o. Δεν ισχύει 3 η συνθήκη. r o = 20T + 140 = 20 18 +140 = 500. Άρα r < r o και r θ < 0.7r και r χ = 319 > 302.4 = 0.7r. Δεν ισχύει Συνεπώς δεν ανήκει στην κατηγορία των ξηρών κλιμάτων Β

Είναι: r = 432, T ψ = 9, και r ξ = 6 Βασική συνθήκη. Τ ψ = 9 < 18. Δεν ισχύει Συνεπώς δεν ανήκει ούτε στην κατηγορία των θερμών κλιμάτων Α

Είναι: r = 432, T ψ = 9, T θ = 27, r ξ = 6 και r υ = 71 Βασική συνθήκη. Τ θ = 27 > 10 και -3 < T ψ = 9 < 18. Ισχύει Δευτερεύουσα συνθήκη. Είναι ξηρή εποχή το θερινό εξάμηνο. ξμη Είναι r ξ = 6 < 30 και r υ /3 = 23.6, δηλ. r ξ = 6 < 23.6 = r υ /3. Ισχύει Τελευταία συνθήκη. T θ = 27 >22 Συνεπώς ανήκει στην κατηγορία Csa

2 η Άσκηση Να χαρακτηριστεί κατά Koppen το κλίμα του παρακάτω σταθμού: Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Έτος Τ( ο C) 26 24 21 15 13 8 9 12 15 18 23 25 17.4 P(mm) 12 10 8 8 5 4 6 5 4 5 10 10 87 Βρίσκουμε πρώτα τις βασικές παραμέτρους ρ της μεθόδου: Τ = 17.4 η μέση ετήσια θερμοκρασία r = 87 η μέση ετήσια βροχόπτωση r ξ = 4 η βροχόπτωση του ξηρότερου μήνα (Ιούνιος) r υ = 12 η βροχόπτωση του υγρότερου μήνα (Ιανουάριος) r θ = 5+10+10+12+10+8 = 55 η βροχόπτωση της θερμής περιόδου (Οκτ-Μάρ) r χ = 32 η βροχόπτωση της ψυχρής περιόδου (Απρ-Σεπ) Σ Τ ψ = 8 η θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα (Ιούνιος) Τ θ = 26 η θερμοκρασία του θερμότερου μήνα (Ιανουάριος)

2 η Άσκηση Να χαρακτηριστεί κατά Koppen το κλίμα του παρακάτω σταθμού: Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Έτος Τ( ο C) 26 24 21 15 13 8 9 12 15 18 23 25 17.4 P(mm) 12 10 8 8 5 4 6 5 4 5 10 10 87 Είναι: r = 87 mm και T = 17.4 o C Η βροχόπτωση είναι πολύ χαμηλή, συνεπώς εξετάζω πρώτα μήπως ανήκει σε κάποιο ξηρό κλίμα Β.

Είναι: r = 87, T = 17.4, r χ = 32 και r θ = 55 1 η συνθήκη. r o = 20T + 280 = 20 17.4 +280 = 628. Άρα r < r o 07 0.7r = 07 0.7 87 = 60.9. Άρα r θ < 07 0.7r. Ισχύει 2 η συνθήκη. r o = 20T = 20 17.4 = 348. Άρα r < r o. r χ = 32 < 60.9 = 0.7r. Πρέπει r χ 0.7r Δεν ισχύει 3 η συνθήκη. r o = 20T + 140 = 20 17.4 +140 = 488. Άρα r < r o και r θ < 0.7r και r χ = 32 < 60.9 = 0.7r. Ισχύει Συνεπώς, αφού ισχύει έστω και μια από τις τρεις συνθήκες θα ανήκει Συνεπώς, αφού ισχύει έστω και μια από τις τρεις συνθήκες θα ανήκει στην κατηγορία των ξηρών κλιμάτων Β.

Είναι: r = 87, T = 17.4, r χ = 32 και r θ = 55 Δευτερεύον κριτήριο. r o = 20T + 280 = 20 17.4 +280 = 628. Άρα r < r o Άρα r < r ο /2 = 314. Ισχύει Συνεπώς ανήκει στην κατηγορία Bw. Τελευταίο κριτήριο. Αφού T = 17.4 < 18 ανήκει στην κατηγορία Βwk

7.2 Γεωγραφική κατανομή των κυριότερων κλιματικών τύπων 921Πολικά 9.2.1 κλίματα (Ε) α. Κλίμα αιώνιων πάγων και χιονιών (ΕF) Περιοχές. Αρκτικός ωκεανός, Γροιλανδία και Ανταρκτική.

Γενικά χαρακτηριστικά. Εμφανίζονται οι χαμηλότερες θερμοκρασίες του πλανήτη. Όλοι οι μήνες έχουν μέση θερμοκρασία μικρότερη των 0 C. Επικρατεί μόνιμη παγοκάλυψη και απουσία βλάστησης. Ο χειμώνας έχει μεγάλη δά διάρκεια, είναι δριμύς και χαρακτηρίζεται από ισχυρούς καταβατικούς ανέμους. Το καλοκαίρι είναι εξαιρετικά βραχύ και ψυχρό. Το ετήσιο θερμομετρικό εύρος (ΕΘΕ) είναι πολύ μεγάλο και το ημερήσιο θερμομετρικό μ ρ εύρος (ΗΘΕ) είναι μικρό. Βροχοπτώσεις ρχ δεν υπάρχουν καθώς αυτές πέφτουν με τη μορφή χιονιού.

Κύρια στοιχεία που καθορίζουν το κλίμα. Διαμορφώνονται αρκτικές αέριες μάζες (Α) (σημαντικός παράγοντας στη δημιουργία υφέσεων στα όρια των πάγων και του νερού). Η επίδραση τους εκτείνεται στα μικρότερα γεωγραφικά πλάτη, κυρίως κατά το χειμώνα. Επικρατούν βαρομετρικά υψηλά. Δεν είναι πολύ ισχυρά και οι υφέσεις μπορούν να εισβάλλουν στην περιοχή. Σημαντικό ρόλο παίζει και η εναλλαγή από την θερινή ημέρα στη χειμερινή νύχτα. Με τη δύση του ηλίου η υφεσιακή δράση γίνεται εντονότερη. Οι υφέσεις μεταφέρουν θερμότερες αέριες μάζες στις πολικές περιοχές που εμποδίζουν τη μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας. Κατά το τέλος της χειμερινής νύχτας, η υφεσιακή δραστηριότητα γίνεται ασθενέστερη ενώ η γραμμή πάγου-νερού μετατοπίζεται σε μικρότερα πλάτη. Ο χειμερινός μηχανισμός σταθεροποίησης της θερμοκρασίας παύει να λειτουργεί.

Θερμοκρασίες. ρ Πολύ μεγάλο μγ ΕΘΕ και μικρό ΗΘΕ. Ο χειμώνας έχει μεγάλη μγ διάρκεια,, δριμύς ρμ και χαρακτηρίζεται από ισχυρούς ανέμους. Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες του πλανήτη (στις ηπειρωτικές περιοχές της ΒΑ Σιβηρίας, στη Γροιλανδία, στην Αλάσκα και στο αρχιπέλαγος του Β. Καναδά). Εκεί, η μέση θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα από 12 C έως -33 C. Το ρεκόρ για το βόρειο ημισφαίριο το έχει η Γροιλανδία (-70 C).

Οι αντίστοιχες θερμοκρασίες του νότιου ημισφαίριου είναι αρκετά χαμηλότερες. Οι μέσες τιμές του Ιουλίου στη δυτική Ανταρκτική κυμαίνονται από -30 C έως -45 C, και από -40 C έως - 72 C στην ανατολική Ανταρκτική. Η χαμηλότερη θερμοκρασία στην Ανταρκτική είναι ίση με -94 C. Η μέση θερμοκρασία του πιο θερμού μήνα είναι μικρότερη των 0 C με αποτέλεσμα το καλοκαίρι να είναι εξαιρετικά βραχύ και ψυχρό. Βροχόπτωση. Δεν υπάρχει. Πέφτει με τη μορφή χιονιού (50 mm στα εσωτερικά μέχρι μχρ500 mm στην περιφέρεια). ρφ ρ ) Εξουδετερώνει την τήξη, την εξάχνωση, την απόσπαση και την απομάκρυνση κομματιών πάγου από τα κράσπεδα. Άνεμοι. Η έντονη ψύξη των πάγων, δημιουργεί καταβατικούς ανέμους μετρίων ή μεγάλων ταχυτήτων (περισσότερο ό ισχυροί στα κράσπεδα των πολικών περιοχών και στην Ανταρκτική παρά στην Αρκτική). Η μεγίστη ταχύτητα ανέμου που έχει σημειωθεί θίστην επιφάνεια της γης μετρήθηκε στην Ανταρκτική, 320 km/h.

β. Κλίματα Τούντρας (ΕΤ) Περιοχές. Στις άδεντρες πεδινές εκτάσεις των μεγάλων γεωγραφικών πλατών, που βρίσκονται προς τις πολικές πλευρές των κωνοφόρων δασών Τάιγκας. Αρκτικές ακτές της Β. Αμερικής, της Ευρασίας, τα μικρά νησιά της περιοχής, τα παράλια της Γροιλανδίας (εκτός ό από τα βόρεια), ) το βόρειο τμήμα της Ισλανδίας. Η βλάστηση που επικρατεί είναι: βούρλα, βρύα, λειχήνες και αραιοί μικροί θάμνοι.

Γενικά χαρακτηριστικά. Μεγάλοι, δριμείς χειμώνες, ψυχρό καλοκαίρι και ισχυροί άνεμοι. Το ΕΘΕ είναι πολύ μεγάλο και το ΗΘΕ είναι μικρό. Συχνοί παγετοί σε οποιαδήποτε εποχή. Χαμηλή και σποραδική μέση ετήσια βροχόπτωση, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του υετού πέφτει με τη μορφή χιονιού. Κύρια στοιχεία που καθορίζουν το κλίμα. Διαμορφώνονται κυρίως από τις πολικές ηπειρωτικές (Pc) και τις αρκτικές (A) αέριες μάζες. Η θαλάσσια επίδραση είναι ελάχιστη κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, σε αντίθεση με τη θερινή περίοδο. Ένα σημαντικό κλιματικό στοιχείο είναι η γραμμή μεταξύ των πάγων και του νερού, κατά μήκος της οποίας παρατηρούνται μεγάλες οριζόντιες θερμοβαθμίδες και κατά συνέπεια συχνές καιρικές διαταραχές.

Το μέγιστο μγ της υφεσιακής δραστηριότητας η παρατηρείται κατά την άνοιξη όπου η ζώνη της δράσης των υφέσεων φθάνει προς τα πλάτη της Τούντρας, και κατά το φθινόπωρο που η οριζόντια ρζ θερμοβαθμίδα είναι μεγάλη μεταξύ της ξηράς και της θάλασσας. Θερμοκρασίες. Οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες < 0 C. Το ΕΘΕ είναι πολύ μεγάλο μγ και το ΗΘΕ είναι μικρό. Ο χειμώνας είναι μεγάλος, δριμύς και με ισχυρούς ανέμους. Έξι μέχρι δέκα μήνες έχουν μέση θερμοκρασία <0 C C, ενώ οι απολύτως ελάχιστες θερμοκρασίες κυμαίνονται από -50 C έως -60 C. Το καλοκαίρι είναι ψυχρό και με ισχυρούς ανέμους. Δύο μέχρι έξι μήνες έχουν μέσες θερμοκρασίες 0 C έως 10 C ενώ οι παγετοί συμβαίνουν οποιαδήποτε εποχή. Τα απόλυτα μέγιστα θερμοκρασιών μεταξύ 15 C και 20 C.

Βροχόπτωση. H μέση ετήσια βροχόπτωση είναι χαμηλή και σποραδική (200 mm - 400 mm, με μια τάση αύξησης μέχρι τα 1200 mm στις προσήνεμες παραθαλάσσιες περιοχές της Γροιλανδίας και της Αλάσκας). Το μεγαλύτερο μέρος του υετού πέφτει με τη μορφή χιονιού.

7.2.1 Ψυχρά κλίματα με δρυμείς χειμώνες (D) α. Υποαρκτικά κλίματα Τάιγκας (Dfc, Dfd, Dwc, Dwd) Περιοχές. Τάιγκα ονομάζεται η συνεχής δασική ζώνη κωνοφόρων που εμφανίζεται μόνο στο Βόρειο Ημισφαίριο και εκτείνεται στο βόρειο άκρο της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής, νότια της Τούντρας, σε γεωγραφικά πλάτη 50-70. Περιλαμβάνει κυρίως πεύκα, έλατα και ελάχιστα πλατύφυλλα. λλ Δεν περιορίζεται στις δασώδεις περιοχές, που αποτελούν πηγές των Pc αέριων μαζών, αλλά εκτείνεται προς τα νότια και νότιαανατολικά των ηπείρων.

Κύρια στοιχεία που καθορίζουν το κλίμα. Διαμορφώνεται καθ όλο σχεδόν το έτος από τις ψυχρές πολικές ηπειρωτικές αέριες μάζες (Pc). Επικράτηση αντικυκλωνικών συστημάτων στις περιοχές αυτές ενώ η υγρασία του αέρα είναι χαμηλή. Καθώς η εξάτμιση είναι μικρή, η υγρασία παραμένει στο έδαφος, το οποίο είναι παγωμένο για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα η υγρασία να είναι αρκετή για να συντηρήσει τη δασώδη έκταση. Θερμοκρασίες. Το κύριο στοιχείο των υποαρκτικών κλιμάτων είναι η μεγάλη και πολύ ψυχρή χειμερινή περίοδος. Για 6 μέχρι 8 μήνες οι μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες είναι μικρότερες από 0 C, σε αρκετούς δε σταθμούς για 3 μέχρι 4 μήνες είναι μικρότερες από - 18 C.

Τα απόλυτα ελάχιστα θερμοκρασιών που σημειώνονται είναι πολύ χαμηλά, τόσο στην ανατολική ήσβ Σιβηρία (-68 C) όσο και στη βόρεια Αμερική (-63 C) ή και ακόμη μικρότερα, ενδεικτικά της τραχύτητας του χειμώνα στα κλίματα Τάιγκας. Το καλοκαίρι είναι βραχύ και ήπιο, με μέσες θερμοκρασίες ρ του θερμότερου μήνα μεγαλύτερες από 10 C. Το ετήσιο θερμομετρικό μ ρ εύρος είναι πολύ μεγάλο, μγ,(μρ (μερικές ςφορές ςξεπερνά και τους 60 C). Η συνεχής περίοδος χωρίς παγετό ελαττώνεται με την αύξηση η του πλάτους και της απόστασης από τη θάλασσα. Στην ενδοχώρα διαρκεί 50 με 90 ημέρες. Μερικές καλλιέργειες που αντέχουν στις χαμηλές θερμοκρασίες προλαβαίνουν να ωριμάσουν τους καρπούς τους στη σύντομη θερινή περίοδο λόγω της μεγάλης διάρκειας της ηλιοφάνειας, πράγμα που δε συμβαίνει στα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη.

Βροχοπτώσεις. Είναι λίγες με συνολικό ετήσιο ύψος στους ηπειρωτικούς σταθμούς μικρότερο από 500 mm, με ένα καθαρά θερινό μέγιστο, ενώ στους παραλιακούς σταθμούς που είναι περισσότερες, δεν παρουσιάζεται σαφές μέγιστο. Η χαμηλή βροχόπτωση δεν καλύπτει τις ανάγκες της θερινής εξατμισοδιαπνοής και για το λόγο αυτό, οι λίγες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, πολλές φορές, χρειάζονται άρδευση. Τα χειμερινά χιόνια δεν είναι πολλά αλλά καλύπτουν το έδαφος για πολλούς μήνες ενώ οι ομίχλες ίλ χιονοσκεπούς εδάφους είναι πολύ συχνές κατά το χειμώνα. Οι αντικυκλωνικές καταστάσεις που επικρατούν δημιουργούν αίθριο ουρανό. Για το λόγο αυτό κατά τις χειμερινές ημέρες ακόμα και οι απολύτως μέγιστες θερμοκρασίες είναι συνήθως αρνητικές.

Εή ί β ή θ ί έ Ετήσια πορεία της βροχής και της θερμοκρασίας του αέρα σε κλίματα τύπου Τάιγκας.

β. Υγρά, ηπειρωτικά κλίματα (Dfa, Dfb, Dwa, Dwb) Επικρατούν στις κεντρικές περιοχές των εκτεταμένων ηπείρων του Βόρειου Ημισφαίριου (35-60 ). Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι τα μεγάλα μγ ΕΘΕ και το διακεκριμένο θερινό μέγιστο βροχοπτώσεων που οφείλεται στο συνδυασμό της υπερθέρμανσης ρμ των υγρών και θερμών αέριων μαζών από το έδαφος και την ύπαρξη ψυχρού αέρα καθ' ύψος που αυξάνει την αστάθεια. Στα πλάτη αυτά επικρατούν οι γενικοί δυτικοί άνεμοι, με αποτέλεσμα οι καιρικές συνθήκες να είναι ευμετάβλητες ανάλογα με τη διέλευση των διάφορων βαρομετρικών συστημάτων.

Ανάλογα με το γεωγραφικό γρ πλάτος διακρίνονται δύο κατηγορίες κλιμάτων: οι βόρειες περιοχές, (> 45 Β), έχουν μεγάλα ΕΘΕ, ψυχρούς χειμώνες, δροσερά καλοκαίρια, σχετικά χαμηλά ετήσια ύψη βροχής και περίοδο ελεύθερη από παγετό μικρότερη από 150 ημέρες. οι νότιες περιοχές (35-45 Β περίπου), έχουν θερμό θέρος και μεγαλύτερη περίοδο ανάπτυξης των φυτών από ότι οι βόρειες (περίοδο ελεύθερη από παγετό στις 150-200 ημέρες). i. Ηπειρωτικά υγρά κλίματα με δροσερό ρ καλοκαίρι (Dfa, Dwa) Περιοχές. Επικρατούν σε πλάτη > 45 Β. Στις περιοχές της Β. Αμερικής, που εκτείνονται από τα δυτικά του Καναδά (Αλμπέρτα) μέχρι τον Ατλαντικό, και στην Ευρασία στις περιοχές που περιλαμβάνουν τη Ν. Σκανδιναβία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία και από εκεί εκτείνονται σα σφήνα μέχρι την κεντρική Σιβηρία.

Γενικά χαρακτηριστικά. Παρουσιάζουν γενικά ψυχρό ή πολύ ψυχρό χειμώνα και βραχύ και δροσερό καλοκαίρι. Τα ΕΘΕ είναι μεγάλα και έχουν περίοδο ελεύθερη από παγετό < 150 ημέρες. Τα ετήσια ύψη βροχής είναι σχετικά χαμηλά και παρουσιάζουν θερινό μέγιστο. μγ Κύρια στοιχεία που καθορίζουν το κλίμα. O καιρός, κυρίως, ελέγχεται από πολικές ηπειρωτικές αέριες μάζες (Pc) ενώ κατά το καλοκαίρι σημειώνονται εισβολές θαλάσσιων πολικών αερίων μαζών (Pm) (μετασχηματισμένες σε θερμές και υγρές αέριες μάζες) και σπανιότερα θαλάσσιων τροπικών αέριων μαζών (Τm).

Θερμοκρασίες. Ο χειμώνας είναι γενικά ψυχρός ή πολύ ψυχρός και το καλοκαίρι βραχύ και δροσερό. Π.χ. η Μόσχα έχει ψυχρότερο μήνα τον Ιανουάριο (-9.9 9 C) και θερμότερο τον Ιούλιο (19.0 C). Τα ΕΘΕ είναι μεγάλα ενώ τα απόλυτα ελάχιστα είναι πολλές φορές < -50 C C. Έχουν περίοδο ελεύθερη από παγετό μικρότερη από 150 μέρες. Βροχόπτωση. Τα ετήσια ύψη βροχής είναι σχετικά χαμηλά (370-630 mm περίπου). Έχουν θερινό μέγιστο βροχόπτωσης που μετατοπίζεται προς το φθινόπωρο, όσο ο σταθμός είναι πλησιέστερα προς τις ανατολικές ακτές της Β. Αμερικής, Ασίας και Ιαπωνίας. Οι συχνές χειμερινές χιονοπτώσεις και η μεγάλη διάρκεια χιονοκάλυψης συντελούν στη διατήρηση των χαμηλών θερμοκρασιών των Pc αέριων μαζών που κινούνται προς τα νότια.

Υγρό ηπειρωτικό κλίμα με δροσερό (Μόσχα) και Υγρό ηπειρωτικό κλίμα με δροσερό (Μόσχα) και θερμό (Βουδαπέστη) καλοκαίρι.

ii. Ηπειρωτικά υγρά κλίματα με θερμό καλοκαίρι (Dfb, Dwb) Περιοχές. Επικρατούν σε αμέσως νοτιότερες περιοχές, 35-45 Β περίπου. Στις Η.Π.Α. συνορεύουν προς δυσμάς με τα στεππώδη (ημίξηρα) κλίματα και εκτείνονται προς ανατολάς μέχρι Ατλαντικό. Στη ΝΑ Ευρώπη καλύπτουν την κοιλάδα του Δούναβη και μέρη της Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Γιουγκοσλαβίας και Ουγγαρίας. Στην Ασία επικρατούν στη Μαντζουρία, στην ΒΑ Kίνα και στην Κορέα. Γενικά χαρακτηριστικά. Παρουσιάζουν γενικά ψυχρό χειμώνα και θερμό καλοκαίρι με μεγάλη σχετική υγρασία. Το ΗΘΕ το καλοκαίρι είναι χαμηλό και οι νύχτες είναι συχνά αρκετά θερμές. Έχουν περίοδο ελεύθερη από παγετό 150-200 ημέρες. Η βροχόπτωση είναι μέτρια έως υψηλή χωρίς ξηρή περίοδο με μέγιστο αργά την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού. Συνήθη γνωρίσματα αποτελεί η ομίχλη, το χιονόνερο και η μικρή ηλιοφάνεια.

Κύρια στοιχεία που καθορίζουν το κλίμα. Το χειμερινό κλίμα διαμορφώνεται κυρίως από τις ψυχρές Pc αέριες μάζες και από τις εισβολές των Pm (σχετικά θερμών) και Tm αέριων μαζών. Κατά το θέρος επικρατούν οι Pm (θερμές), Tm και Tc αέριες μάζες οι οποίες συντελούν στην αύξηση της θερμοκρασίας και της βροχόπτωσης. Έτσι ο χειμώνας είναι ψυχρός και το καλοκαίρι θερμό Θερμοκρασίες. γενικά ψυχρός χειμώνας και θερμό καλοκαίρι. Στο Zagreb, η μέση μηνιαία θερμοκρασία του θερμότερου μήνα είναι 22.0 C και του ψυχρότερου 0.2 C. Στην Oklahoma City είναι 27.4 C και 2.5 C αντίστοιχα, στο Des moines (Illinois) είναι 25.0 C και - 5.9 C. Έχουν περίοδο ελεύθερη από παγετό από 150 έως 200 ημέρες. Το ΗΘΕ το καλοκαίρι είναι χαμηλό και οι νύχτες είναι συχνά αρκετά θερμές. Η μεγάλη επίσης σχετική υγρασία κάνει το καλοκαίρι όμοιο με το υγρό τροπικό.

Βροχόπτωση. Ελαττώνεται με την αύξηση του πλάτους και της απόστασης από τα παράλια προς τα εσωτερικά των ηπείρων. H μέση ετήσια βροχόπτωση 500-1250 mm. Συνήθως, ξηρή περίοδος δεν υπάρχει, αν και ο υγρότερος μήνας μπορεί να διαφέρει πολύ από τον ξηρότερο. Το μέγιστο εμφανίζεται αργά την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού. Οι καταιγίδες, που συνήθως συνοδεύονται από χαλάζι, εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια όλου του καλοκαιριού. Το χειμώνα, οι βροχές οφείλονται κυρίως στα μετωπικά υφεσιακά συστήματα. Ένα μέρος μρςτου υετού αυτού είναι χιόνι που αυξάνει με το πλάτος και το υψόμετρο. Η ομίχλη, το χιονόνερο και η μικρή ηλιοφάνεια αποτελούν συνήθη ήηγνωρίσματα.

7.2.3 Θερμά εύκρατα κλίματα (C) α. Θαλάσσια ή ωκεάνια κλίματα (τύπου των δυτικών ακτών των ηπείρων) (Cfb, Cfc) Περιοχές. Επικρατούν κυρίως στις δυτικές ακτές των ηπείρων και σε ορισμένα νησιά μεταξύ 40 και 60, στις δυτικές ακτές της Β. Αμερικής, οι ακτές της ΒΔ Ευρώπης, οι ακτές της Χιλής (εκτός ς των κεντρικών), η ΝΑ Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Περιορίζονται σε μια στενή ζώνη κατά μήκος των ακτών.

Γενικά χαρακτηριστικά. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ο ήπιος χειμώνας για το γ. πλάτος που βρίσκονται βί και το ήπιο καλοκαίρι (χαμηλό ΕΘΕ). Έχουν μέτριο έως υψηλό ύψος βροχόπτωσης, που αυξάνει με το γ. πλάτος και ελαττώνεται με την απόσταση από τις ακτές. Παρουσιάζει συνήθως χειμερινό μέγιστο και θερινό ελάχιστο που εξαφανίζεται με την αύξηση του γ. πλάτους. Κύρια στοιχεία που καθορίζουν το κλίμα. Οι θαλάσσιες αέριες μάζες (Pm ή Tm) που εισβάλλουν από τα δυτικά των ηπείρων. Είναι πάντα υγρές, αρκετά συχνά ασταθείς, ήπιες το χειμώνα και δροσερές το καλοκαίρι, (χαμηλό ΕΘΕ). Κατά το χειμώνα παρατηρείται έντονη υφεσιακή δράση η οποία εξασθενεί κατά το καλοκαίρι. Οι ψυχρές εισβολές είναι αρκετά σύντομες.

Θερμοκρασίες. Μέσες ετήσιες θερμοκρασίες 7-13 C C, μέσες του θερμότερου μήνα 15-20 C, ενώ τα απόλυτα μέγιστα έως και 38 C με εισβολή θερμών ηπειρωτικών αερίων μαζών. Μέσες θερμοκρασίες του ψυχρότερου μήνα > 0 C. Τα ΗΘΕ είναι επίσης χαμηλά, <10 C C.

Βροχόπτωση. Στα χαμηλότερα γ. πλάτη, είναι σχετικά χαμηλή με θερινή ξηρασία. Με την αύξηση του πλάτους, η βροχόπτωση αυξάνεται και εξαφανίζεται το θερινό ελάχιστο. Ελαττώνεται με την απόσταση από τις ακτές. Παρουσιάζει μέσα ετήσια ύψη από 500 mm μέχρι 4500 mm, στα προσήνεμα παράλια. Παρουσιάζει μέγιστο το φθινόπωρο ή το χειμώνα και ελάχιστο το καλοκαίρι ή σπανιότερα την άνοιξη.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κλίματος αποτελούν, επίσης, ο μεγάλος αριθμός ημερών βροχής (245 ημέρες βροχής στη Brest), οι μακρές σειρές διαδοχικών ημερών βροχής, ο νεφοσκεπής γκρίζος ουρανός, οι πολλές ψιχάλες και οι ασθενείς βροχές. Δυσάρεστο στοιχείο η μεγάλη υγρασία, κυρίως κατά τη ψυχρή περίοδο εξαιτίας της έντονης υφεσιακής δραστηριότητας.

Άνεμοι. Είναι συχνά πολύ ισχυροί, ιδιαίτερα το χειμώνα όταν μπορεί να είναι ισχυρός για πολλές συνεχείς ημέρες, ενώ με τη διέλευση των υφέσεων αλλάζει διεύθυνση απότομα. Αποτελεί δυσάρεστο στοιχείο του κλίματος. Ηλιοφάνεια, ομίχλη. Η χειμερινή ηλιοφάνεια είναι σπάνια. Το χιόνι δεν παραμένει πολύ στο έδαφος εκτός αν πρόκειται για εισβολή ψυχρού πολικού αέρα ή για ορεινές περιοχές. Οι καταιγίδες είναι σπάνιες (< 10 ετησίως κατά μέσο όρο). Η ομίχλη ίλ είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του κλίματος. Η συχνότητα της είναι μεγάλη αλλά πρόκειται συχνά για παροδικές ομίχλες μεταφοράς και εξάτμισης και σχεδόν καθόλου για ομίχλες ακτινοβολίας.

β. Κλίματα Μεσογειακά (Csa, Csb) Περιοχές. Είναι κλίματα μεταβατικά περιοχών που βρίσκονται ανάμεσα στην εύκρατη ζώνη και την τροπική ζώνη με κέντρο περίπου τις 35 γ. πλάτος. Η έκταση τους είναι περιορισμένη στα δυτικά ή τα ΝΔ παράλια των ηπείρων και συγκεκριμένα στη λεκάνη της Μεσογείου, στην κεντρική και νότια Καλιφόρνια, στην κεντρική Χιλή, στο νότιο άκρο της Αφρικής, στη ΝΔ Αυστραλία και σε ορισμένα μέρη της Ν. Αυστραλίας.

Γενικά χαρακτηριστικά. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι το ξηρό και θερμό καλοκαίρι, ο ήπιος βροχερός χειμώνας, ο ανέφελος ουρανός και η μεγάλη ηλιοφάνεια. Η άνοιξη είναι κλιματικά ασταθής μεταβατική περίοδος, το φθινόπωρο είναι συνήθως μικρής χρονικής διάρκειας ενώ ο χειμώνας αρχίζει κάπως απότομα. Κύρια στοιχεία που καθορίζουν το κλίμα. Το θερινό ξηρό κλίμα δημιουργείται από τη μετατόπιση της υποτροπικής ζώνης των υψηλών πιέσεων προς τα βόρεια. Οι υψηλές πιέσεις που επικρατούν το καλοκαίρι δημιουργούν ευσταθή και ξηρό αέρα, και συντελούν στην αύξηση των επιφανειακών θερμοκρασιών. Οι παραλιακές περιοχές και τα νησιά έχουν δροσερότερο καλοκαίρι,, λόγω τόσο της θαλάσσιας αύρας όσο και λόγω των ανέμων βορείου τομέα που πνέουν σε μερικές περιοχές (Ετησίες, Μιστράλ). )

Ο χειμώνας είναι γενικά ήπιος και βροχερός. Πολλές φορές γίνεται δριμύς, ρμ κυρίως στις βόρειες περιοχές, λόγω των συχνών εισβολών ψυχρών αερίων μαζών. Κατά το χειμώνα, η μετωπική υφεσιακή δράση είναι έντονη και κυριαρχούν ρχ ψυχρές ψχρςαέριες ςμάζες (Pm και Pc). Η άνοιξη είναι κλιματικά ασταθής μεταβατική περίοδος με συχνή εναλλαγή σειρών ημερών με χαρακτηριστικά χειμώνα και καλοκαιριού. Το φθινόπωρο είναι συνήθως μικρής χρονικής διάρκειας ενώ ο χειμώνας αρχίζει κάπως απότομα. Το καλοκαίρι είναι μία συνεχής σειρά ζεστών ηλιόλουστων ημερών που αυξάνει σε διάρκεια όσο το γ. πλάτος ελαττώνεται.

Θερμοκρασίες. Μεταβάλλονται από τα παράλια προς το εσωτερικό των περιοχών. Τα παράλια εμφανίζουν μικρότερες θερινές και μεγαλύτερες χειμερινές θερμοκρασίες και συνεπώς μικρότερο ΕΘΕ από ότι οι εσωτερικές περιοχές. Τα θερινά ημερήσια μέγιστα (έως και 42 C ή 45 C) ) θυμίζουν ερημικές συνθήκες ενώ τα χειμερινά νυκτερινά ελάχιστα (έως και -20 C ή -25 C) θυμίζουν καθαρά ηπειρωτικές περιοχές μεγάλων γ. πλατών. Ο παγετός οφείλεται κυρίως στη νυκτερινή ακτινοβολία του εδάφους, με ανέφελη νύκτα, με έντονες αναστροφές θερμοκρασίας, συνθήκες που δημιουργούνται στις κεντρικές περιοχές αντικυκλώνων.

Κατά τη χειμερινή επίσης περίοδο, εμφανίζονται έντονες εισβολές πολύ ψυχρών αέριων μαζών και τοπικοί άνεμοι που πνέουν από το εσωτερικό των ηπείρων προς τα παράλια και οι οποίοι πολλές φορές δημιουργούν δυσάρεστες συνθήκες σαν καταβατικοί άνεμοι π.χ. ο Bora στην Αδριατική, ο Μιστράλ στη δυτική Μεσόγειο κλπ. Βροχόπτωση. Η ετήσια βροχόπτωση είναι μέτρια (350-1000 mm). Υπάρχουν όμως σταθμοί που δέχονται ετησίως λιγότερα από 200 mm ή περισσότερα από 2000 mm. Γενικά η βροχόπτωση ελαττώνεται από τα βόρεια προς τα νότια, και από τα παράλια προς το εσωτερικό ενώ η βροχόπτωση και η χιονόπτωση αυξάνουν με το υψόμετρο.

Οι προσήνεμες περιοχές δέχονται περισσότερες βροχοπτώσεις από τις υπήνεμες. Στην Ελλάδα η βροχόπτωση σε ορισμένες ορεινές περιοχές > 2000 mm, ενώ στις υπήνεμες περιοχές και στις Κυκλάδες < 350 mm ετησίως. Η θερινή ήβροχόπτωση είναι ελάχιστη, κυρίως στις νότιες περιοχές, ενώ στις ηπειρωτικές βόρειες περιοχές είναι περισσότερη και οφείλεται στις καταιγίδες που αναπτύσσονται. Οι χειμερινές ςβροχοπτώσεις δημιουργούνται από τις μετωπικές υφέσεις. Όταν αυτές οι υφέσεις κινούνται βόρεια της Μεσογείου, δίνουν λίγες γςμετωπικές ςβροχές ενώ όταν περάσουν πάνω από τις Μεσογειακές περιοχές τότε οι βροχοπτώσεις που προκαλούν είναι ισχυρές. χρς

γ. Κλίματα υγρά υποτροπικά (Cfa, Cwa) Περιοχές. Στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος (35 ) αλλά στην ανατολική πλευρά των ηπείρων. Καλύπτουν μεγαλύτερη περιοχή από ότι τα Μεσογειακά κλίματα. Σε ορισμένες περιοχές εκτείνονται από 15 έως 45 γεωγραφικό πλάτος.

Γενικά χαρακτηριστικά. Διαφέρουν από τα μεσογειακά κλίματα σε αρκετά σημεία. Τα καλοκαίρια τους είναι γενικά θερμά έως πολύ θερμά καθώς συνήθως οι περιοχές παραπλέονται από θερμά θαλάσσια ρεύματα. Έχουν παρόμοιες θερινές θερμοκρασιακές καταστάσεις με αυτές των μεσογειακών κλιμάτων αλλά χαρακτηρίζονται παράλληλα από πολύ μεγαλύτερη υγρασία με αποτέλεσμα το κλίμα να γίνεται αρκετά πνιγηρό και να αυξάνει ο δείκτης δυσφορίας. Ο χειμώνας είναι γενικά ήπιος, αλλά πολύ συχνά γίνεται αρκετά δριμύς για μερικές ημέρες λόγω των ψυχρών εισβολών από τα μεγαλύτερα γ. πλάτη.

Θερμοκρασίες. ρ Τα καλοκαίρια είναι γενικά θερμά έως πολύ θερμά με τη μέση θερμοκρασία του θερμότερου μήνα από 24 έως 27 C. Οι απόλυτες ελάχιστες θερμοκρασίες ρ μπορεί να είναι από 12 έως 20 C μικρότερες από ότι στα μεσογειακά κλίματα, καθώς οι παγετοί εμφανίζουν μεγαλύτερη μγ συχνότητα στα υγρά υποτροπικά κλίματα, ιδιαίτερα στη Β. Αμερική και την Ασία. Βροχόπτωση. Η συνολική ετήσια βροχόπτωση είναι μεγάλη και παρουσιάζει γενικά μείωση από ανατολικά προς τα δυτικά, και κυμαίνεται από 1000 έως 1500 mm. Το μέγιστο της βροχόπτωσης εμφανίζεται κυρίως το καλοκαίρι λόγω της εισροής υγρού και ασταθούς θαλάσσιου αέρα από τα παράλια.

Το χειμώνα η βροχόπτωση μειώνεται όχι όμως τόσο ώστε ο χειμώνας να χαρακτηριστεί σαν ξηρή εποχή, με εξαίρεση την Κίνα όπου επικρατούν οι ξηροί χειμερινοί Μουσώνες. Η χειμερινή βροχόπτωση και χιονόπτωση είναι αποτέλεσμα υφεσιακής δραστηριότητας. Το τέλος του καλοκαιριού όμως στη Β. Αμερική και Ασία χαρακτηρίζεται από μια αύξηση στη βροχόπτωση λόγω της δράσης των τροπικών κυκλώνων.

7.2.4 Ξηρά κλίματα (Β) Περιλαμβάνουν τα ξηρά ερημικά και τα ημίξηρα στεππώδη κλίματα των τροπικών περιοχών και των μέσων πλατών. Χαρακτηρίζονται από μεγάλα ΗΘΕ και ΕΘΕ.

Η βροχή είναι σπάνια, πολλές φορές το ετήσιο ύψος βροχής < 100 mm. Η βροχή κατανέμεται ακανόνιστα κατά τη διάρκεια του έτους έτσι ώστε να δημιουργεί ερημικές συνθήκες. Συνοδεύονται από έντονες καταιγίδες που δημιουργούν μεγάλη απορροή. Οι άνεμοι είναι γενικά ισχυροί, δημιουργούν αμμοθύελλες και μεταφέρουν κονιορτό πολύ μακριά από την έρημο προκαλώντας λασποβροχές. Μέρος των ερημικών εκτάσεων χαρακτηρίζεται από πλήρη απουσία βλάστησης, αποσάθρωση και καταθρυμμάτιση των πετρωμάτων σε λεπτή άμμο. Το μεγαλύτερο μέρος τους παρουσιάζει μια υποτυπώδη βλάστηση από πολλά είδη ξηρόφυτων με σαρκώδη κορμό και φύλλα καθώς και εκτεταμένο ριζικό σύστημα. Τα φυτά αυτά είναι διασκορπισμένα στο έδαφος, χωρίς να αποτελούν συνεχή φυτοκάλυψη.

α. Ξηρά ερημικά και ημίξηρα στεππώδη τροπικά κλίματα (BWh, ΒSh) Περιοχές. Επικρατούν μεταξύ εαξύ20 και 25 Β, στις περιοχές του ΒΔ Μεξικού και στις ΝΔ Η.Π.Α., κατά μήκος των δυτικών ακτών του Περού, στη Σαχάρα και στη Σομαλία, στις δυτικές ακτές της νότιας Αφρικής, στην Αραβία, στο Δ. Πακιστάν και στην κεντρική Αυστραλία. Γενικά, περιβάλλονται από ζώνες ημιερημικού χαρακτήρα οι οποίες προς τα βόρεια ή προς τα νότια καταλήγουν σε υγρά τροπικής βλάστησης κλίματα.

Γενικά χαρακτηριστικά. Σε αυτά σημειώνονται οι μεγαλύτερες θερμοκρασίες πάνω στην επιφάνεια της γης. Παρουσιάζουν πάρα πολύ θερμά καλοκαίρια και σχετικά ήπιους χειμώνες. Το ΗΘΕ είναι πολύ μεγάλο. Η υγρασία είναι πολύ χαμηλή, η ηλιοφάνεια πολύ μεγάλη και η βροχόπτωση ελάχιστη και ακανόνιστη. Κύρια στοιχεία που διαμορφώνουν το κλίμα. Δημιουργούνται από τις καθοδικές κινήσεις του αέρα σε συνάρτηση με τη μεγάλη ηλιοφάνεια στις υψηλές πιέσεις των υποτροπικών περιοχών. Οι αντικυκλωνικές αναστροφές ύψους εκτείνονται βαθιά μέσα στη ζώνη των αληγών ανέμων και περιορίζουν την κατακόρυφη ανάπτυξη των νεφών με συνέπεια την επέκταση των ερημικών συνθηκών σε αρκετό βάθος μέσα στη ζώνη των αληγών.

Τα παράλια υφίστανται την επίδραση των ψυχρών θαλάσσιων ρευμάτων που παραπλέουν τις ακτές τα οποία προκαλούνται από την ανάδυση ψυχρών υδάτων από τα βάθη του ωκεανού (upwelling). Προκαλούν ψύξη στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, αυξάνουν την ευστάθεια τους, και έτσι σχηματίζονται στις ακτές ομίχλες μχ ςμεταφοράς, νέφη St, και αραιές ψιχάλες. ψχ Ξηρά (Luxor) και ημίξηρα (Lahore) τροπικά κλίματα.

Θερμοκρασίες. Σε αυτά σημειώνονται οι μεγαλύτερες θερμοκρασίες πάνω στην επιφάνεια της γης. Η μέση θερμοκρασία του θερμότερου μήνα > 30 C και του ψυχρότερου 15 C. Το ΗΘΕ είναι εξαιρετικά υψηλό. Βροχόπτωση. Η βροχή είναι σπάνια, ακανόνιστη, μεγάλης έντασης αλλά μικρής διάρκειας και σε πολλές περιπτώσεις το ετήσιο ύψος βροχής < 100 mm. β. Ξηρά ερημικά και ημίξηρα στεππώδη κλίματα των μέσων γεωγραφικών πλατών (BWk, BSk) Περιοχές. Επικρατούν στην περιοχή των μεγάλων πεδιάδων και στις λεκάνες μεταξύ των ορέων των δυτικών Η.Π.Α. και του Καναδά, στη βόρεια Kίνα, στη νότια πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. Σ και στη δυτική και νότια Αργεντινή.

Γενικά χαρακτηριστικά. Διαφέρουν κυρίως ως προς τις θερμοκρασίες οι οποίες είναι πιο χαμηλές, ιδιαίτερα το χειμώνα. Παρουσιάζουν θερμά καλοκαίρια, ψυχρούς χειμώνες και πολύ μεγάλα θερμομετρικά εύρη. Το ετήσιο ύψος βροχής είναι εξίσου μικρό και παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα αλλά η εξατμισοδιαπνοή είναι μικρότερη με αποτέλεσμα να διατηρείται βλάστηση. Τα αίτια διαμόρφωσης τους είναι η μεγάλη απόσταση των περιοχών που αναπτύσσονται αυτά από τα βροχερά προσήνεμα παράλια σε συνδυασμό με ότι ορισμένες περιοχές βρίσκονται στην υπήνεμη πλευρά μεγάλων οροσειρών. Η βλάστηση μπορεί να διατηρηθεί με λίγες βροχές εξαιτίας της χαμηλότερης θερμοκρασίας και εξατμισοδιαπνοής. Χαρακτηριστικό τους είναι η μεγάλη μεταβλητότητα των βροχοπτώσεων.

Κατά το καλοκαίρι οι θερινοί μουσσώνες δεν φτάνουν σε αυτές τις περιοχές και το κλίμα διαμορφώνεται από τα θερμικά χαμηλά. Το χειμώνα επικρατούν βαρομετρικά υψηλά. Μερικές φορές συνεσφιγμένες υφέσεις εισχωρούν στις περιοχές αυτές προκαλώντας έτσι τις λίγες χειμερινές βροχές. Θερμοκρασίες. Είναι πιο χαμηλές από την κατηγορία των ξηρών και ημίξηρων κλιμάτων των τροπικών περιοχών, ιδιαίτερα το χειμώνα. Η μέση θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα είναι < 0 C και του θερμότερου 20 C. Βροχόπτωση. Το ετήσιο ύψος βροχής είναι μικρό, (100-200 mm), και παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα. Κατά το καλοκαίρι δημιουργείται από τα θερμικά χαμηλά. Το χειμώνα μερικές φορές προκαλούνται λίγες βροχές από τις συνεσφιγμένες υφέσεις που εισχωρούν στις περιοχές αυτές.

825 8.2.5 Υγρά τροπικά (Α) α. Τροπικά κλίματα Σαβάνας (Αw) Περιοχές. Επικρατούν στις περιοχές μεταξύ των μέσων θέσεων της Ισημερινής ζώνης σύγκλισης και των υποτροπικών υψηλών, δηλαδή, στη δυτική Κεντρική Αμερική, στη ΒΔ νότια Αμερική, στην εσωτερική ορεινή χώρα της Βραζιλίας και της γειτονικής Βολιβίας και Παραγουάης, στη νότια κεντρική και ανατολική Αφρική, στη δυτική Μαδαγασκάρη, σε μέρη των Ινδιών και της ΝΑ Ασίας και στη Β. Αυστραλία. Γενικά χαρακτηριστικά. Κύριο χαρακτηριστικό η διακριτή ξηρή περίοδος ς(μέχρι και 7 μήνες) και η θερμή και υγρή περίοδος κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Είναι θερμά έως πολύ θερμά κλίματα. Αποτελούν ένα μεταβατικό τύπο κλίματος ανάμεσα στα τροπικά βροχερά και στα ξηρά και ημίξηρα τροπικά.

Κύρια στοιχεία που διαμορφώνουν το κλίμα. Το χειμώνα επικρατούν ξηρές Tc αέριες μάζες, οι οποίες προέρχονται από τη ζώνη των υψηλών πιέσεων των υποτροπικών περιοχών. Κατά τη θερμή και υγρή θερινή περίοδο, το κλίμα ελέγχεται από ισημερινές αέριες μάζες και από την ενδοτροπική ζώνη σύγκλισης, με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται ισχυρές βροχοπτώσεις μαζί με καταιγίδες.

Θερμοκρασίες. Μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες 18-30 C C. Έχει μικρό ΕΘΕ. Τα ΗΘΕ είναι μεγαλύτερα την ξηρή εποχή. Η ημερήσια μέγιστη θερμοκρασία μπορεί να ξεπεράσει τους 45 C C. Η νυκτερινή ελάχιστη μπορεί να πέσει κάτω από τους 10 C. Βροχόπτωση. Η ετήσια βροχόπτωση παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα από έτος σε έτος και είναι μικρότερη από ότι στα βροχερά και μεγαλύτερη από ότι στα ημίξηρα των τροπικών κλιμάτων (700-1500 mm). Οι βροχές το καλοκαίρι είναι έντονες και συνοδεύονται από καταιγίδες. Η βροχερή περίοδος ελαττώνεται όσο μετακινούμαστε σε μεγαλύτερο γεωγραφικό πλάτος.

Τροπικά κλίματα σαβάνας

β. Μουσσωνικά τροπικά κλίματα (Am) Περιοχές. Επικρατούν στην Ινδία, Μπούρμα, σε ένα μεγάλο μέρος της Ιδ Ινδονησίας, στις Φλ Φιλιππίνες, στη δυτική ήαφρική κατά μήκος των ακτών της Γουϊνέας, στις ΒΑ ακτές της νότιας Αμερικής στην Αϊτή, στο Πόρτο Ρίκο. Γενικά χαρακτηριστικά. Καθορίζονται από τους μουσσώνες. Η βροχερή περίοδος του έτους παρουσιάζεται το καλοκαίρι και μέρος του φθινοπώρου (υγροί θερινοί μουσσώνες). Η χειμερινή βροχόπτωση είναι εξαιρετικά μικρή (ξηροί χειμερινοί μουσώνες). Ο χειμώνας και η άνοιξη αποτελούν τη μεγάλη περίοδο ξηρασίας. Το έδαφος διατηρεί αρκετή υγρασία, για να συντηρήσει τα δάση. Ο χειμώνας είναι σχετικά ψυχρός ενώ η θερμή περίοδος αρχίζει από Απρίλιο.

Βροχόπτωση. Εμφανίζει ένα μεγάλο θερινό μέγιστο μέχρι και τις αρχές του φθινοπώρου ενώ η ψυχρή περίοδος είναι εξαιρετικά ξηρή. Το ετήσιο ύψος βροχής > 1500 mm ή 2000 mm και παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα από έτος σε έτος. Αν η περιοχή έχει ένα ορισμένο υψόμετρο και βρίσκεται στην προσήνεμη πλευρά οροσειράς μπορεί να φθάσει στα 15.000 mm. Σε ορισμένες περιοχές προστίθενται και οι βροχοπτώσεις από τους τροπικούς κυκλώνες. Θερμοκρασίες. Παρουσιάζει μέγιστο το Μάιο ή Ιούνιο, ακριβώς πριν από τις θερινές βροχοπτώσεις, ή σπανιότερα ακόμη ένα μέγιστο το Σεπτέμβριο ακριβώς μετά τις θερινές βροχοπτώσεις. Ο χειμώνας είναι σχετικά ψυχρός. Έχει μικρό ΕΘΕ. Το ΗΘΕ είναι μεγαλύτερο κατά την ξηρή περίοδο.

Μουσωνικά τροπικά κλίματα.

γ. Βροχερά τροπικά κλίματα (Af) Περιοχές. Επικρατούν στην ισημερινή ζώνη, μέχρι 5-10 Β και Ν του ισημερινού, δηλαδή στην ενδοτροπική ζώνη σύγκλισης. Παρουσιάζονται στη κοιλάδα του Αμαζονίου στη Ν. Αμερική, στα προσήνεμα παράλια της κεντρικής Αμερικής, σ ένα μέρος της Ινδονησίας, στη Νέα Γουϊνέα, στα ανατολικά παράλια της Μαδαγασκάρης, στη κοιλάδα του Κονγκό στην Αφρική και σε μερικές άλλες περιοχές. Γενικά χαρακτηριστικά. Αποτελεί ίένα θερμό και αρκετά υγρό κλίμα χωρίς ξηρή περίοδο με αρκετές έντονες βροχοπτώσεις κατά τη δά διάρκεια της ημέρας. Το ΕΘΕ και ΗΘΕ είναι μικρά. Χαρακτηριστικό του κλίματος αυτού αποτελεί η μονοτονία λόγω της έλλειψης εποχών τόσο από άποψη θερμοκρασίας όσο και βροχής.

Βροχερά τροπικά κλίματα.

Κύρια στοιχεία που διαμορφώνουν το κλίμα. Διαμορφώνεται από Ε και Tm αέριες μάζες. Πολύ σπάνια σημειώνονται σχετικά ψυχρές εισβολές. Έντονες ανοδικές κινήσεις και σχηματισμό νεφών κατακόρυφης ανάπτυξης λόγω της σύγκλισης των αληγών και της έντονης ηλιακής ακτινοβολίας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Εκδήλωση παροδικών απογευματινών καταιγίδων, με ηλιόλουστο λόλ καιρό πριν και μετά. Στα νησιά και στις παράκτιες περιοχές συντελούν και οι καταστρεπτικοί τροπικοί κυκλώνες. Η γεωγραφική κατανομή και η ένταση των βροχών εξαρτώνται και από την σχετική ένταση της αύρας και των αληγών και από την τοπογραφία των ακτών ή των νησιών. (π.χ. Η σύγκλιση της χερσαίας αύρας και των αληγών ανέμων στις ανατολικές ακτές της Μαδαγασκάρης και στις υπήνεμες πλευρές των βουνών).

Θερμοκρασίες. ρ Χαρακτηριστικό τους το πολύ μικρόεθε(< ( 3 C) και ΗΘΕ (< 11 C). Η θερμοκρασία παρουσιάζει μικρή μεταβολή κατά τη διάρκεια του έτους 25 C - 27 C για όλους τους μήνες. Βροχόπτωση. Δεν εμφανίζει ξηρή περίοδο και είναι μεγάλη (> 1500 mm). Μερικές περιοχές ςμπορούν να παρουσιάσουν ένα ή δύο ευδιάκριτα μηνιαία μέγιστα βροχής, λόγω των αντίστοιχων μετακινήσεων του ενδοτροπικού μετώπου. Η βροχόπτωση είναι μεγάλη στις προσήνεμες πλευρές και αρκετά μικρότερη ρηστις υπήνεμες. Η μεγάλη μγ σχετική υγρασία συντελεί στο σχηματισμό δρόσου κατά τη διάρκεια ανέφελης νύχτας, και μερικές φορές ομίχλη. μχ

826 8.2.6 Ορεινά κλίματα (Η) Περιοχές. Κυριαρχεί στις μεγάλες οροσειρές, στα υψίπεδα και στα απομονωμένα όρη των μέσων και χαμηλών γ. πλατών, όπως οι Άλπεις στην Ευρώπη, τα Ιμαλάια και το Θιβέτ στην Ασία, τα ανατολικά υψίπεδα της Αφρικής, τα Βραχώδη όρη στη Β. Αμερική, και οι Άνδεις στη Ν. Αμερική. Γενικά χαρακτηριστικά. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η έντονη μεταβλητότητα (η μετάβαση από την ηλιοφάνεια στις καταιγίδες, από τη ζέστη στο κρύο και από την νηνεμία σε ισχυρούς ανέμους είναι πολύ εύκολη). Το ΗΘΕ είναι αρκετά μεγάλο. Χαρακτηρίζονται επίσης από έντονη μεταβολή των κλιματικών παραμέτρων (θερμοκρασία, βροχόπτωση, χιονόπτωση, υγρασία) με το υψόμετρο την κλίση και μορφολογία του εδάφους.

Τα χαρακτηριστικά του εξαρτώνται από το κλίμα της περιοχής στην οποία βρίσκονται. Στα χαμηλά και μέσα γεωγραφικά γρ πλάτη το ορεινό κλίμα είναι υγιεινό και επιζητείται κυρίως κατά το καλοκαίρι. Αντίθετα,, η χιονοκάλυψη στα μεγαλύτερα μγ γεωγραφικά γρ πλάτη, αποτελεί πόλο έλξης των τουριστών τη χειμερινή περίοδο. Ορεινά κλίματα (Η)

Κύρια στοιχεία που διαμορφώνουν το κλίμα. το υψόμετρο, ο προσανατολισμός ολ και η μορφολογία του ανάγλυφου. άλ Σημαντικός κλιματικός παράγοντας το υψόμετρο. Όλες οι μεταβολές των κλιματικών παραμέτρων κατά την κατακόρυφο είναι πολύ πιο γρήγορες από ότι κατά την οριζόντιο. Η ατμοσφαιρική πίεση, η θερμοκρασία και οι υδρατμοί ελαττώνεται με το υψόμετρο. Αντίθετα, το ποσό της ακτινοβολίας και η ταχύτητα του ανέμου αυξάνουν με το υψόμετρο. Το υψόμετρο, σε κάθε τύπο κλίματος, μπορεί να διαμορφώνει ένα διαφορετικό ορεινό κλίμα (των πολικών περιοχών παρουσιάζουν εντονότερα τα πολικά χαρακτηριστικά, ενώ της κεντρικής Σαχάρας θα παρουσιάζουν μια ποικιλία του τροπικού ερημικού κλίματος με ορεινά χαρακτηριστικά).

Το ανάγλυφο διαμορφώνει το ορεινό μικρόκλιμα. Τα προσήνεμα και τα υπήνεμα παρουσιάζουν διαφορετικό μικροκλίμα. Οι τοπικοί άνεμοι στα ορεινά. παρουσιάζουν εντελώς διαφορετικές διευθύνσεις. Το κλίμα των υπήνεμων περιοχών προστατεύεται από τους ορεινούς όγκους τόσο από τις ψυχρές όσο και από τις θερμές αέριες μάζες (Άλπεις Ριβιέρα). Μεγαλύτερες βροχοπτώσεις στις προσήνεμες και μικρότερες στις υπήνεμες πλευρές (άνεμος τύπου Fohn). Βροχόπτωση. Το συνολικό ετήσιο ύψος βροχής είναι συνάρτηση της ποσότητας των υδρατμών των αέριων μαζών που φθάνουν στην περιοχή, του προσανατολισμού της οροσειράς, του υψόμετρου κ.α.. Συνήθως 2 μέχρι 3 km, το ύψος της βροχής αυξάνει, ακολούθως ελαττώνεται.

Οι χιονοπτώσεις, η παραμονή του χιονιού και η χιονοκάλυψη αυξάνουν με το υψόμετρο. Το υψόμετρο της γραμμής των αιωνίων χιονιών ή πάγων καθορίζεται από τη θερμοκρασία, από το ύψος των χιονοπτώσεων, από την κλίση του εδάφους αλλά και από την έκθεση του στις ηλιακές ακτίνες. Στις υπήνεμες πλευρές τα χιόνια λιώνουν ευκολότερα και η γραμμή των αιωνίων χιονιών βρίσκονται υψηλότερα από την αντίστοιχη των προσήνεμων πλευρών.

ΥΛΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «Εισαγωγή στη Μετεωρολογία και Κλιματολογία» Τμήμα Μαθηματικών Από Σημειώσεις Γενικής Κλιματολογίας του Χ. Φείδα 1. Η Γη και η Ατμόσφαιρά της 1.1 Γεωγραφικές συντεταγμένες 1.2 Κινήσεις της γης 2. Ηλιακή Ακτινοβολία 3. Η Θερμοκρασία της Ατμόσφαιρας 6. Νέφη Ομίχλη Ο ί λ Υετός 6.3 Βροχή 7. Ταξινόμηση η των κλιμάτων στη γη 7.1 Κλιματική κατάταξη 7.2 Κλιματικές περιοχές της γης 723Θερμά 7.2.3 εύκρατα κλίματα (C) Σελ. 2-9, 14 64, 107 117, 119-125, 133-138