ΑΡΧΗ IΣΟΤΗΤΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

Transcript

1 ΑΡΧΗ IΣΟΤΗΤΑΣ ΚΥΠΡΟΥ Eτήσια Έκθεση 2009

2 Επιστημονική επεξεργασία κειμένων: Ελίζα Σαββίδου - Νιόβη Γεωργιάδη Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως Επεξεργασία στατιστικών στοιχείων: Νιόβη Γεωργιάδη - Ειρήνη Πέππου Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως Γλωσσική επιμέλεια: Άντρη Κούλλη Γραφείο Tύπου και Πληροφοριών Εκδότης: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών ΓΤΠ 294/ ISSN: Σχεδιασμός: Σπύρος Τσιώρης Εκτύπωση: Printco Ltd Αρχή Ισότητας Κύπρου Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως Εra House, Διαγόρου Λευκωσία Τηλέφωνο: (+357) Τηλεομοιότυπο: (+357) Ηλεκτρονική Διεύθυνση: equality@ombudsman.gov.cy Ιστοσελίδα:

3 {Α ΡΧΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΥΠΡΟΥ - ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2009}

4

5 { } ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελίδα ΕΙΣΑΓΩΓΙΚO ΣΗΜΕIΩΜΑ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΑΝAΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤHΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧHΣ ΙΣOΤΗΤΑΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚEΣ ΕΞΕΛIΞΕΙΣ ΣΤΕΛEΧΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧHΣ ΙΣOΤΗΤΑΣ ΔΡAΣΕΙΣ ΕΝΗΜEΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜOΡΦΩΣΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚA ΣΤΟΙΧΕIΑ ΓΕΝΙΚH ΕΚΤIΜΗΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΡAΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧHΣ ΙΣOΤΗΤΑΣ Ανάλυση των στατιστικών στοιχείων Επισημάνσεις για αναγκαίες αλλαγές στη νομοθεσία απαγόρευσης των διακρίσεων Μη αποτελεσματική προστασία των εγκύων από τις απολύσεις Δικαστική προστασία των θυμάτων διάκρισης Καμπάνια της Αρχής Ισότητας για απάλειψη από τις αγγελίες για θέσεις εργασίας των όρων που εισάγουν διακρίσεις Συνεργασία με τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές της Βουλής των Αντιπροσώπων ΣΗΜΑΝΤΙΚEΣ ΥΠΟΘEΣΕΙΣ Διάκριση λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων - Πρόσβαση αντιρρησιών συνείδησης σε θέση εργασίας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα Διάκριση λόγω ηλικίας - Διάκριση λόγω ηλικίας στους όρους διασφάλισης της επαγγελματικής σύνταξης των δημοσίων υπαλλήλων

6 {Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ} σελίδα Διακρίσεις λόγω αναπηρίας /ειδικών αναγκών - Προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία σε ιδιωτικούς χώρους - Προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία σε χώρους υγιεινής - Προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία προς και από το χώρο εργασίας - Διάκριση λόγω αναπηρίας στον τομέα της πρόσβασης σε θέσεις εργασίας - Διάκριση σε βάρος υποομάδας ατόμων με αναπηρία σε νομοθετικού περιεχομένου διατάξεις - Εύλογες προσαρμογές στην εργασία για εκπαιδευτικούς με αναπηρία Διακρίσεις λόγω φύλου - Διάκριση λόγω φύλου στην πρόσβαση σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης - Διευκολύνσεις σε γυναίκες εκπαιδευτικούς για σκοπούς θηλασμού και φροντίδας τέκνου - Αγγελίες θέσεων εργασίας που θέτουν κριτήρια στη βάση του φύλου, της ηλικίας ή/και της εθνικής καταγωγής - Διάκριση λόγω φύλου στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και ανέλιξης - Επίδομα μητρότητας σε περίπτωση πρόωρου τοκετού - Απολύσεις γυναικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους - Σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία

7 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ {Ε ΠΙΤΡΟΠΟΥ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ}

8 Aρχή Ισότητας Κύπρου 6

9 Εισαγωγικό Σημείωμα ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ Η Αρχή Ισότητας για έκτη συνεχή χρονιά δίνει το «παρών» της στο χώρο της εργασίας και της επαγγελματικής κατάρτισης. Επιδιώκοντας ίσους όρους και ίση μεταχείριση για όλους, ανεξάρτητα από εθνική καταγωγή, ηλικία, θρησκευτικές και άλλες πεποιθήσεις, ειδικές ανάγκες και σεξουαλικό προσανατολισμό. Και ασφαλώς, στη βάση του φύλου που πέραν από τον εργασιακό χώρο αφορά επιπρόσθετα και πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και στην παροχή τους. Η Αρχή έχει ένα ευρύτατο πεδίο δράσης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα που επεκτείνεται και σε νομοθετικού περιεχομένου διατάξεις (νόμους, κανονισμούς, σχέδια υπηρεσίας) εφόσον αυτές περιέχουν πρακτικές ή κριτήρια που εισάγουν απαγορευμένη διάκριση, ακόμα και το περιεχόμενο συμβάσεων εργασίας ή συλλογικών συμβάσεων. Η δράση της Αρχής υπήρξε έντονη σε όλα τα επίπεδα. Διερεύνηση καταγγελιών, ενημέρωση και επιμόρφωση, συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια και εκδηλώσεις. 7 Το 2009, η Αρχή δέχτηκε 103 καταγγελίες, αριθμός που καθιστά το συγκεκριμένο έτος το δεύτερο σε υψηλότερη ροή καταγγελιών μετά το Όπως τα τελευταία χρόνια συμβαίνει, οι καταγγελίες στο μεγαλύτερο ποσοστό αφορούσαν διακρίσεις λόγω φύλου (50% του συνολικού αριθμού των καταγγελιών). Το ενδιαφέρον στοιχείο της θεματικής των καταγγελιών είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία (57% σε θέματα φύλου), αφορούσαν διακρίσεις λόγω μητρότητας και εγκυμοσύνης, τη βιολογική δηλαδή ιδιαιτερότητα της γυναίκας. Προβληματισμό προκαλεί η συχνότητα και η ευκολία με την οποία απολύονται γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, μια κατάσταση δηλαδή που μπορεί να αποτελέσει λόγο για ευνοϊκότερη μεταχείριση χωρίς να διαταράσσεται η αρχή της ισότητας και σε μια εποχή που σε ευρύτερο ευρωπαϊκό πεδίο, προωθείται η ειδική μεταχείριση των εγκύων ακόμα και σε θέματα ασφάλισης και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Οι εκθέσεις της Αρχής έθεσαν το θέμα μαζί με την ανάγκη ενημέρω-

10 Eισαγωγικό σημείωμα σης των εργοδοτών και ευθυγράμμισης των ενεργειών τους στη βάση της σχετικής νομοθεσίας. Ιδιαίτερης σημασίας, είναι οι επισημάνσεις της Αρχής για τις αδυναμίες της νομοθεσίας και την ανάγκη τροποποίησής της ώστε να καταστεί πιο λειτουργική και πιο αποτελεσματική. Ευελπιστώ ότι οι επισημάνσεις, που είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής της νομοθεσίας για ικανό χρονικό διάστημα, θα τύχουν της προσοχής των αρμοδίων και της κατάλληλης επεξεργασίας και προώθησης. 8 Ηλιάνα Νικολάου Επίτροπος Διοικήσεως

11 { Δράσεις της Αρχής κατά του Ρατσισμού και των ΑΝΑΛΥΣΗ Διακρίσεων κατά ΤΩΝ το 2009 ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ}

12

13 Ανάλυση αρμοδιοτήτων της Αρχής Ισότητας ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Η ίδρυση της Αρχής Ισότητας, το 2004, συμπίπτει με την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δημιουργία της ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των οδηγιών 2000/78/ΕΚ και 2000/43/ΕΚ που θέτουν το γενικό πλαίσιο καταπολέμησης των διακρίσεων. Κύρια αρμοδιότητα της Αρχής Ισότητας είναι να διερευνά ως ανεξάρτητη αρχή, με εξωδικαστικής φύσης διαδικασίες, καταγγελίες ατόμων που πιστεύουν ότι είναι θύματα διάκρισης στην απασχόληση ή την εργασία, τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα, για λόγους που σχετίζονται με τη φυλετική ή εθνοτική τους καταγωγή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις τους, την ηλικία, τις ειδικές τους ανάγκες, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή το φύλο τους. Επιπρόσθετα, από το 2008 η Αρχή Ισότητας έχει αρμοδιότητα να διερευνά καταγγελίες για διακρίσεις λόγω φύλου στον τομέα της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες και της παροχής αυτών, συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. 11 Η με νόμο απαγόρευση των διακρίσεων στον τομέα της απασχόλησης και της εργασίας καλύπτει όλο το φάσμα της εργασιακής σχέσης. Περιλαμβάνει ειδικότερα: τις διαδικασίες και τα κριτήρια προσλήψεων, τις προαγωγές και την επαγγελματική γενικότερα ανέλιξη, την πρόσβαση σε επαγγελματικό προσανατολισμό, επαγγελματική κατάρτιση, επιμόρφωση, επαγγελματικό αναπροσανατολισμό ή και απόκτηση πρακτικής επαγγελματικής πείρας, τις εργασιακές συνθήκες και τους όρους απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών και άλλων χρηματικών ωφελημάτων, τις απολύσεις, και, την ιδιότητα μέλους ή τη συμμετοχή σε οργάνωση εργαζομένων ή εργοδοτών. Οι καταγγελίες για δυσμενή μεταχείριση στην εργασία μπορεί να στρέφονται: εναντίον του εργοδότη, είτε αυτός είναι ιδιώτης είτε το κράτος ως εργοδότης, ή, να αφορούν νομοθετικού περιεχομένου διατάξεις (νόμοι, Κανονισμοί, διατάγματα, σχέδια υπηρεσίας θέσεων του δημόσιου τομέα κ.λπ.) που πιστεύεται ότι εμπεριέχουν πρόνοιες ή κριτήρια τα οποία στοιχειοθετούν απαγορευμένη διάκριση,

14 Ανάλυση αρμοδιοτήτων της Αρχής Ισότητας ή, να αφορούν το περιεχόμενο συμβάσεων εργασίας ή συλλογικών συμβάσεων εργασίας ή και άλλων εγγράφων που ρυθμίζουν την εργασιακή σχέση και θέτουν όρους και κριτήρια που εισάγουν διάκριση λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, ηλικίας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού ή φύλου. Καταγγελία για διακρίσεις στην απασχόληση μπορεί να υποβάλει στην Αρχή Ισότητας οποιοσδήποτε εργαζόμενος ανεξάρτητα από το καθεστώς της απασχόλησής του, δηλαδή, κάθε πρόσωπο που εργάζεται ή μαθητεύει με πλήρη ή μερική απασχόληση, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, συνεχή ή μη χρόνο, ασχέτως του τόπου απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των κατ οίκον εργαζομένων. Εξαιρούνται μόνο οι αυτοεργοδοτούμενοι. 12 Καταγγελία εξ ονόματος του εργαζομένου μπορεί να υποβληθεί στην Αρχή Ισότητας και από οργανωμένους φορείς, όπως οργανώσεις εργαζομένων, ή άλλες οργανώσεις ή νομικά πρόσωπα, τα οποία έχουν έννομο συμφέρον να διασφαλίσουν την εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης στην εργασία. Οι οργανωμένοι αυτοί φορείς νομιμοποιούνται να εκπροσωπούν τον εργαζόμενο εκ μέρους του οποίου υποβάλλουν την καταγγελία σε όλη τη διαδικασία της έρευνας. Σε περίπτωση που μια καταγγελία για διάκριση κριθεί βάσιμη, ο Επίτροπος Διοικήσεως έχει εξουσία να επιβάλει πρόστιμο στο δημόσιο πρόσωπο ή πρόσωπο του ιδιωτικού τομέα που ευθύνεται για την παράβαση. Ο Επίτροπος μπορεί, πρόσθετα ή εναλλακτικά, να προβεί σε σύσταση προς το πρόσωπο που ευθύνεται για την παράβαση μετά από διαβουλεύσεις με τα εμπλεκόμενα στην καταγγελία μέρη. Η σύσταση είναι δεσμευτική και, ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να περιλαμβάνει τη λήψη εντός ορισμένης προθεσμίας πρακτικών μέτρων για την εξάλειψη της διάκρισης ή την παύση ή την αποτροπή της στο μέλλον. Εάν δεν υπάρξει συμμόρφωση, ο Επίτροπος μπορεί να δημοσιεύσει στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας τη σύσταση και να θέσει νέα προθεσμία για σκοπούς συμμόρφωσης. Σε περίπτωση που και πάλι δεν υπάρχει συμμόρφωση εντός της νέας προθεσμίας που καθορίσθηκε, ο Επίτροπος δύναται να επιβάλει πρόστιμο για τη μη συμμόρφωση καθώς και πρόστιμο για κάθε ημέρα που συνεχίζει η παράλειψη συμμόρφωσης.

15 Ανάλυση αρμοδιοτήτων της Αρχής Ισότητας Εάν η διαπιστωθείσα απαγορευμένη με νόμο διάκριση εμπεριέχεται σε νομοθετικού περιεχομένου διατάξεις, ο Επίτροπος Διοικήσεως διαβιβάζει το εύρημα του αυτό στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ώστε να προωθηθεί η διαδικασία τροποποίησής του. Ο Επίτροπος Διοικήσεως, ενεργώντας ως Αρχή Ισότητας, δεν έχει αρμοδιότητα να επιδικάσει αποζημιώσεις στα θύματα της διάκρισης. Στα θύματα της διάκρισης και στα άτομα που πιστεύουν ότι έχουν υποστεί διάκριση στον τομέα της απασχόλησης και της εργασίας, παρέχεται από το νόμο η δυνατότητα προσφυγής στο αρμόδιο Δικαστήριο για σκοπούς αποζημίωσης τους. Ανάλογα με την περίπτωση το Δικαστήριο επιδικάζει δίκαιη και εύλογη αποζημίωση ή αποζημίωση η οποία καλύπτει ολόκληρη τη θετική ζημιά που προκλήθηκε από τη διάκριση, στο δε επιδικαζόμενο ποσό προστίθεται νόμιμος τόκος από την ημερομηνία της παράβασης ως την ημερομηνία πλήρους καταβολής της αποζημίωσης. 13 Ελίζα Σαββίδου Προϊστάμενη της Αρχής Ισότητας

16 Νομοθετικές εξελίξεις - Στελέχωση της Αρχής Ισότητας - Δράσεις ενημέρωσης και επιμόρφωσης ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Το 2009 με τους περί παροχής Ανεξάρτητης Συνδρομής σε Θύματα Διακρίσεων Κανονισμούς (Κ.Δ.Π.176/2009) ανατέθηκε στην Επιτροπή Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Κατάρτιση 1, η αρμοδιότητα να παρέχει συμβουλές σε σχέση με θέματα που αφορούν διακρίσεις φύλου στον τομέα της απασχόλησης, καθώς επίσης, να παρέχει νομική αρωγή, περιλαμβανομένης της νομικής συμβουλής ή και εκπροσώπησης των θυμάτων διάκρισης τόσο σε δικαστικές διαδικασίες όσο και σε διοικητικής φύσεως διαδικασίες. Η πιο πάνω ρύθμιση στόχευε στην εναρμόνιση της Κυπριακής Δημοκρατίας με την οδηγία 2006/54/ΕΚ για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας. 14 ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ To 2009, όπως και τα προηγούμενα έτη, στην Αρχή Ισότητας απασχολούνταν δύο λειτουργοί, η κα Ελίζα Σαββίδου, νομικός, ως Προϊστάμενη της Αρχής και η κα Νιόβη Γεωργιάδη, οικονομολόγος. Επιπρόσθετα, η κα Ειρήνη Πέππου ασκούσε καθήκοντα γραμματειακής υποστήριξης της Αρχής Ισότητας και ηλεκτρονικής τήρησης στατιστικών στοιχείων. Το Σεπτέμβριο του 2009 δόθηκε άδεια άνευ απολαβών στη λειτουργό του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως, κα Δέσποινα Μέρτακκα, για να παρακολουθήσει στην Αγγλία μεταπτυχιακό πρόγραμμα με εξειδίκευση σε θέματα διακρίσεων φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού, με την προοπτική να τοποθετηθεί στην Αρχή Ισότητας όταν ολοκληρώσει το πρόγραμμα σπουδών της (το Σεπτέμβριο του 2010). 1. Πρόκειται για Επιτροπή η οποία συστάθηκε δυνάμει του άρθρου 22 του περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Κατάρτιση Νόμου, και στην οποία ανατέθηκαν συμβουλευτικού χαρακτήρα αρμοδιότητες.

17 Δράσεις ενημέρωσης και επιμόρφωσης ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Κατά το 2009 δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην ενημέρωση του κοινού για τις αρμοδιότητες της Αρχής Ισότητας και για το ισχύον, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, δίκαιο απαγόρευσης των διακρίσεων. Στα πλαίσια αυτά, η Επίτροπος Διοικήσεως συμμετείχε ως ομιλήτρια: Τον Σεπτέμβριο του 2009, σε συνέδριο του Γυναικείου Κινήματος ΠΟΓΟ Πάφου με θέμα «Το μεταναστευτικό φαινόμενο στην Κύπρο και η αναγκαιότητα μιας νέας πολιτικής». Τον Ιούνιο του 2009, σε εκδήλωση με θέμα «Η νέα κυπριακή νομοθεσία για την ισότητα των φύλων» που πραγματοποιήθηκε στη Δημοσιογραφική Εστία. Τον Οκτώβριο του 2009, σε εκδήλωση με τίτλο «Μέρα Διαφορετικότητας» που διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια της Εκστρατείας «Για την Διαφορετικότητα - Κατά των Διακρίσεων». 15 Τον Οκτώβριο του 2009, σε εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου με θέμα «Επαναδιεκδικώντας το Φύλο: Πολιτικές Ισότητας στην Κύπρο και στην Ε.Ε.» Τον Οκτώβριο του 2009, σε εκδήλωση με θέμα «Διακρίσεις και Κοινωνία: Η εμπειρία της Κύπρου» που διοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Solvit. Τον Νοέμβριο του 2009, σε παρουσίαση με θέμα «Σεξουαλική Παρενόχληση στο χώρο εργασίας» που διοργανώθηκε από την Ελληνική Τράπεζα. Τον Δεκέμβριο του 2009, σε εκδήλωση με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην οποία παρουσίασε τη συνεισφορά του Επιτρόπου Διοικήσεως στην προώθηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τη δράση της Αρχής Ισότητας. Η Προϊστάμενη της Αρχής Ισότητας κα Ελίζα Σαββίδου, συμμετείχε σε δύο τηλεοπτικές συζητήσεις, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2009, στο Plus TV και στο ΡΙΚ, με θέμα τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. Επίσης, η κα Σαββίδου συμμετείχε τον Δεκέμβριο του 2009, σε σεμινάριο που διοργανώθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης με θέμα την «Προώθηση Μέτρων Ισότητας των

18 Δράσεις ενημέρωσης και επιμόρφωσης Δύο Φύλων στα Σχολεία», όπου ανέλυσε τις αρμοδιότητες της Αρχής Ισότητας όσον αφορά τις διακρίσεις λόγω φύλου. Η Αρχή Ισότητας συμμετέχει στην Εθνική Ομάδα Εργασίας για την Εκστρατεία «Για την Διαφορετικότητα. Κατά των Διακρίσεων» που τελεί υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο. Στα πλαίσια της Εκστρατείας, η λειτουργός κα Νιόβη Γεωργιάδη εκπροσώπησε την Αρχή Ισότητας στην πολυπολιτισμική θερινή κατασκήνωση νέων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που έγινε τον Ιούλιο του 2009 στον Αγρό, με διοργανωτές την Doves Olympic Movement, σε συνεργασία με την UNDP. 16 Η Αρχή Ισότητας συμμετέχει, επίσης, στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο των Εθνικών Ανεξάρτητων Φορέων για την Ισότητα των Δύο Φύλων που έχουν συσταθεί σε εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή οδηγία 2002/73/ΕΚ. Στα πλαίσια αυτά, εκπρόσωποι της Αρχής Ισότητας συμμετείχαν στις ετήσιες συναντήσεις του Δικτύου, που πραγματοποιούνται δύο φορές κάθε χρόνο στις Βρυξέλλες. Συγκεκριμένα, η Προϊστάμενη της Αρχής Ισότητας κα Ελίζα Σαββίδου παρευρέθηκε στην πρώτη ετήσια συνάντηση που έγινε στις 20 Μαρτίου 2009 με θέμα «Equal treatment in the access to goods and services», και η λειτουργός κα Νιόβη Γεωργιάδη παρευρέθηκε στη δεύτερη ετήσια συνάντηση για το ίδιο θέμα που έγινε στις 9 Οκτωβρίου Εκπρόσωποι της Αρχής Ισότητας παρακολούθησαν τον Σεπτέμβριο του 2009, τις εργασίες του Εθνικού Εργαστηρίου για τις Διακρίσεις στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος PROGRESS που διοργανώθηκε από την ΚΙΣΑ, και τον Οκτώβριο του 2009 το νομικό σεμινάριο που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με θέμα «The implementation of EU law on equal opportunities and anti-discrimination». Τέλος, η Αρχή Ισότητας, σε συνεργασία με την ΠΟΓΟ, διοργάνωσε τον Ιούνιο του 2009, εκδήλωση στην οποία η Επίτροπος Διοικήσεως ανέλυσε τις νέες αρμοδιότητες που της ανατέθηκαν το 2008 όσον αφορά στη διερεύνηση καταγγελιών για διακρίσεις λόγω φύλου στον τομέα της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες καθώς και της παροχής αυτών. Στην εκδήλωση συμμετείχε ως ομιλητής και ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Αθηνών, κ Νίκος Αλιβιζάτος.

19 { } ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

20

21 Στατιστικά στοιχεία ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το 2009 υποβλήθηκαν στην Αρχή Ισότητας 103 καταγγελίες για απαγορευμένες με νόμο διακρίσεις. Μεταφέρθηκαν, επίσης, προς διερεύνηση άλλες 58 καταγγελίες που είχαν υποβληθεί τα προηγούμενα έτη και των οποίων η εξέταση δεν είχε ολοκληρωθεί. H ροή των καταγγελιών ανά έτος Γράφημα (από το Μάϊο) Ποιοι υποβάλλουν καταγγελίες Γράφημα 2 Ομάδες Προσώπων 11% Γυναίκες 52% Άντρες 37%

22 Στατιστικά στοιχεία Γράφημα 3 EΘνική/εθνοτική καταγωγή όσων υποβάλλουν καταγγελίες Πολίτες τρίτης χώρας 5% Ευρωπαίοι πολίτες 15% Επαναπατριζόμενοι κυπριακής καταγωγής Μαρωνίτες Αρμένιοι Τουρκοκύπριοι 2% 1% 1% 1% Ελληνοκύπριοι 75% Γράφημα 4 Είδη Διακρίσεων Λόγω Εθνικής και εθνοτικής καταγωγής 16% Λόγω ηλικίας 14% 2% 1% Λόγω πεποιθήσεων (πολιτικών και θρησκευτικών) Λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού Λόγω αναπηρίας/ ειδικών αναγκών 17% 50% Λόγω φύλου

23 Στατιστικά στοιχεία Γράφημα 5 Θεματική κατηγοριοποίηση των καταγγελιών Επαγγελαματική κατάρτηση/ Εκπαίδευση 10% Πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες 19% Απασχόληση 71% 21 Γράφημα 6 Kαταγγελίες κατά δημοσίου και ιδιωτικού τομέα Χωρίς Υπηρεσία 1% Ιδιωτικός Τομέας 17% Δημόσιος Τομέας 82%

24 Στατιστικά στοιχεία Γράφημα 7 Υποβολή καταγγελιών ανά επαρχία 19% Λάρνακα Αμμόχωστος Πάφος Κερύνεια 3% 16% 6% 1% 4% Εξωτερικό Λεμεσός 20% 50% Λευκωσία 22 Γράφημα 8 Kαταγγελίες που υποβλήθηκαν για διακρίσεις λόγω φύλου Διακρίσεις σε βάρος αντρών 1% 18% Διακρίσεις σε βάρος γυναικών 82%

25 Στατιστικά στοιχεία Γράφημα 9 Διάκριση στην πρόσληψη, ανέλιξη, μισθοδοσία, επαγγελματική κατάρτιση Διάκριση στην πρόσβαση και παροχή αγαθών και υπηρεσιών (π.χ. εκ μητρογονίας πρόσφυγες) Είδη διακρίσεων σε βάρος γυναικών 17% Σεξουαλική παρενόχληση 14% 5% 7% 57% 19% Διάκριση λόγω οικογενειακής κατάστασης Διάκριση λόγω μητρότητας, εγκυμοσύσης, τοκετού και απολύσεις εγκύων 23 Γράφημα 10 Είδη διακρίσεων σε βάρος αντρών 19% Διάκριση στην επαγγελματική κατάρτηση και εκπαίδευση 22% Διάκριση στον τομέα της απασχόλησης 78%

26 Στατιστικά στοιχεία Γράφημα 11 Ηλικιακή κατηγοριοποίηση όσων υπέβαλαν καταγγελίες Ομάδες προσώπων 11% 24 > % 8% 19% % % >20 4% Ανήλικοι 0%

27 { } ΓΕΝΙΚH ΕΚΤI ΜΗΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΡA ΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧH Σ ΙΣO ΤΗΤΑΣ

28

29 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Ανάλυση των στατιστικών στοιχείων Με βάση τα στατιστικά στοιχεία των τριών τελευταίων χρόνων ( ) κατά μέσον όρο υποβάλλονται κάθε χρόνο 103 καταγγελίες για διακρίσεις. Ο αριθμός αυτός δεν ικανοποιεί την Αρχή Ισότητας γι αυτό και οι δράσεις ενημέρωσης του κοινού ως προς τις αρμοδιότητές της συνεχίστηκαν και το Ιδιαίτερα, προβληματίζει το γεγονός ότι το 82% των καταγγελιών στρέφεται εναντίον του δημόσιου τομέα και μόνο το 17% στρέφεται εναντίον του ιδιωτικού τομέα στον οποίο κατά κύριο λόγο σημειώνονται τόσο παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας όσο και κρούσματα παραβίασης της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Σε συνδυασμό και με το γεγονός ότι ελάχιστα θύματα διάκρισης στον τομέα της απασχόλησης διεκδικούν τα δικαιώματά τους μέσω των δικαστηρίων 2, προκύπτει η ανάγκη συνέχισης των προσπαθειών ενημέρωσης, όχι μόνο των εργαζομένων αλλά και των οργανώσεων εργαζομένων, ώστε να αξιοποιήσουν τους κατασταλτικούς των διακρίσεων μηχανισμούς, εξωδικαστικούς και μη. 27 Κατά το 2009, το 75% των καταγγελιών υποβλήθηκε από Ελληνοκύπριους, το 15% από Ευρωπαίους πολίτες και μόνο το 5% από μετανάστες τρίτων χωρών. Λαμβανομένου υπόψη ότι η πλειοψηφία των αλλοδαπών που εργάζονται στην Κύπρο είναι οικονομικοί μετανάστες τρίτων χωρών, προκύπτει, ότι ο αριθμός των καταγγελιών που υποβάλλουν είναι ιδιαίτερα μικρός. Αυτό επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για την κοινωνικά πιο απομονωμένη και ανοργάνωτη ομάδα εργαζομένων και τη λιγότερο ενημερωμένη ως προς τις δυνατότητες διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους, στον τομέα της απασχόλησης και της εργασίας. Ως προς τη θεματική των καταγγελιών το 2009, όπως και τον προηγούμενο χρόνο, την πρώτη αριθμητικά θέση κατέλαβαν οι καταγγελίες για διακρίσεις λόγω φύλου (50%), τη δεύτερη οι καταγγελίες για διακρίσεις λόγω αναπηρίας (17%) και την τρίτη οι καταγγελίες για διακρίσεις λόγω εθνικής/εθνοτικής καταγωγής 2. Με βάση στοιχεία που δόθηκαν από τον Αρχιπρωτοκολλητή του Ανώτατου Δικαστηρίου, από τον Ιούλιο του 2007 έως τον Μάιο του 2009 πολύ λίγες υποθέσεις καταχωρήθηκαν στα Δικαστήρια που να αφορούν παραβιάσεις του περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμου και του περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμου (τρεις υποθέσεις στη Λευκωσία και 6 στη Λεμεσό). Από αυτές τις υποθέσεις οι πλείστες αφορούν απόλυση εγκύων).

30 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας (16%). Ακολουθούν οι καταγγελίες λόγω ηλικίας (14%), λόγω πεποιθήσεων (2%) και λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού (1%). Όσον αφορά στην καταγγελία για διάκριση λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, σημειώνεται ότι αυτή ήταν η πρώτη που υποβλήθηκε στην Αρχή Ισότητας στα έξι χρόνια λειτουργίας της. Επιπρόσθετα, ακόμη δύο άτομα επικοινώνησαν τηλεφωνικώς με λειτουργό της Αρχής Ισότητας αναφέροντας ότι αντιμετώπιζαν εχθρικό κλίμα στην εργασία τους λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Όταν τους ζητήθηκε να υποβάλουν γραπτώς την καταγγελία τους ώστε να διερευνηθεί, αρνήθηκαν να το κάνουν, φοβούμενοι τη δημοσιοποίηση της σεξουαλικής τους ταυτότητας στο κοινωνικό τους περιβάλλον. 28 Όσον αφορά, ειδικά, στις καταγγελίες για διακρίσεις λόγω φύλου, το 82% αφορούσε διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και το 18% διακρίσεις σε βάρος των αντρών. Θεματικά, οι καταγγελίες για διακρίσεις σε βάρος των γυναικών αφορούσαν κατά κύριο λόγο διακρίσεις λόγω μητρότητας, εγκυμοσύνης και τοκετού (57%), διακρίσεις λόγω οικογενειακής κατάστασης (7%) και διακρίσεις στον τομέα της πρόσβασης σε θέσεις εργασίας, ανέλιξης, μισθοδοσίας και κατάρτισης (14%). Αντίθετα, οι καταγγελίες για διακρίσεις σε βάρος των αντρών αφορούσαν κατά κύριο λόγο τον τομέα γενικά της απασχόλησης. Επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία αυτά ότι η μητρότητα, η εγκυμοσύνη και η οικογενειακή κατάσταση αποτελούν τον κυριότερο, ίσως, παράγοντα της δυσμενέστερης μεταχείρισης των γυναικών στον τομέα της εργασίας. Επισημάνσεις για αναγκαίες αλλαγές στη νομοθεσία απαγόρευσης των διακρίσεων Η εφαρμογή στην πράξη από την Αρχή Ισότητας της κυπριακής νομοθεσίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων, κατέδειξε ορισμένες αδυναμίες ή και κενά σ αυτήν που δεν είχαν προβλεφθεί από τον νομοθέτη. Η πρώτη αδυναμία εντοπίστηκε στον περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμο. Ο υπό αναφορά Νόμος, πέραν από τη δυνατότητα που παρέχει στα εικαζόμενα ως θύματα διάκρισης λόγω φύλου άτομα, να προσφύγουν στο δικαστήριο, τους παρέχει και τη δυνατότητα να καταγγείλουν τη διάκριση αφενός στους Επιθεωρητές του Υπουργείου

31 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, οι οποίοι διεξάγουν διοικητικής φύσεως έρευνα, και αφετέρου στον εκάστοτε Επίτροπο Διοικήσεως ο οποίος ενεργεί ως ανεξάρτητη αρχή. Όπως είναι διατυπωμένος ο Νόμος, ένας εργαζόμενος μπορεί να προσφύγει και στα δύο αυτά όργανα, με αποτέλεσμα να υπάρχει το ενδεχόμενο ταυτόχρονης διενέργειας για το ίδιο θέμα δύο ερευνών, με κίνδυνο έκδοσης αντιφατικών αποφάσεων. Το δεύτερο ζήτημα που προβληματίζει είναι το αν οι ισχύουσες ρυθμίσεις, εξασφαλίζουν αποτελεσματικά την πρόσβαση και σε δικαστικές διαδικασίες των θυμάτων διάκρισης. Δυνάμει του άρθρου 10Α του περί Ετησίων Αδειών μετ Απολαβών Νόμου, αίτηση στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών υποβάλλεται εντός δώδεκα μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία ανέκυψε το δικαίωμα για υποβολή αίτησης. Όσον αφορά στα πρόσωπα που προσφεύγουν στους Επιθεωρητές καταγγέλλοντας διάκριση, δεν κινδυνεύουν να χάσουν την πιο πάνω προβλεπόμενη προθεσμία, για σκοπούς διεκδίκησης στη συνέχεια αποζημιώσεων από το Δικαστήριο. Σχετικό είναι το άρθρο 27(2) του περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμου, το οποίο προνοεί ότι από την ημέρα υποβολής καταγγελίας στους Επιθεωρητές μέχρι και την ημέρα σύνταξης του σχετικού με την καταγγελία πρακτικού, διακόπτεται η τυχόν ισχύουσα προθεσμία προσφυγής στο Δικαστήριο του προσώπου που υπέβαλε την καταγγελία, καθώς και η τυχόν ισχύουσα περίοδος παραγραφής της απαίτησής του. 29 Όσον αφορά, όμως, στην περίπτωση υποβολής καταγγελίας στην Αρχή Ισότητας δεν υπάρχει αντίστοιχη με την πιο πάνω ρύθμιση, με αποτέλεσμα, μέχρις ότου η καταγγελία ερευνηθεί να υπάρχει κίνδυνος παραγραφής του δικαιώματος του προσώπου που υπέβαλε την καταγγελία, να διεκδικήσει και τις προβλεπόμενες μέσα από τις δικαστικές διαδικασίες θεραπείες. Δεν αποκλείεται η πιο πάνω ρύθμιση να παραβιάζει την οδηγία 2006/54/ΕΚ, στο άρθρο 17 3 της οποίας ορίζεται ότι «Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι, ύστερα από ενδεχόμενη προσφυγή σε άλλες αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένων των τυχών διαδικασιών συνδιαλλαγής εφόσον κρίνονται απαραίτητες, κάθε πρόσωπο που θεωρεί εαυτόν ζημιωθέν από τη μη τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης, 3. Αντιστοιχεί στο άρθρο 6 παρ. 1,3 και 4 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ

32 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας έχει πρόσβαση σε δικαστικές διαδικασίες για την επιβολή των υποχρεώσεων που απορρέουν από την παρούσα οδηγία, ακόμη και αν η σχέση στο πλαίσιο της οποίας εικάζεται ότι σημειώθηκε η διάκριση, έχει λήξει». Υπό το φως της πιο πάνω διάταξης του άρθρου 17 της οδηγίας 2006/54/ ΕΚ, θα πρέπει με σχετική νομοθετική ρύθμιση να καθοριστεί ότι ο ένας χρόνος γενικής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών, ισχύει από την εξάντληση οποιωνδήποτε άλλων μηχανισμών εξωδικαστικού ελέγχου, όπως είναι αυτός της Αρχής Ισότητας. Εννοείται ότι αυτή η ρύθμιση θα πρέπει να διασφαλίζει την αποτελεσματική πρόσβαση σε δικαστικές διαδικασίες όχι μόνο των θυμάτων διάκρισης λόγω φύλου αλλά και των θυμάτων διάκρισης λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, ηλικίας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας και σεξουαλικού προσανατολισμού. 30 Ένα τρίτο θέμα που έχει ανακύψει κατά το χειρισμό των καταγγελιών είναι το εξής: Στο άρθρο 17Α(2) του περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμου, ορίζεται ότι, ο Επίτροπος Διοικήσεως διερευνά καταγγελίες για διακρίσεις λόγω φύλου στον τομέα της απασχόλησης και για το σκοπό αυτό έχει όλες τις εξουσίες και αρμοδιότητες που προβλέπονται στον περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμο (στο εξής «ο δικαιοδοτικός νόμος»). Στον δικαιοδοτικό, όμως, νόμο, ο οποίος καθόρισε ως φορέα καταπολέμησης των διακρίσεων τον Επίτροπο Διοικήσεως, δεν συμπεριλαμβάνεται στους λόγους διάκρισης και το «φύλο». Ήδη σε μια περίπτωση, που αφορούσε καταγγελία για σεξουαλική παρενόχληση, ο δικηγόρος του καταγγελλόμενου εργοδότη αμφισβήτησε, κατά τις διαβουλεύσεις, την εξουσία του Επιτρόπου Διοικήσεως να προβεί σε συστάσεις δυνάμει των προνοιών του δικαιοδοτικού νόμου, για το λόγο ότι δεν υπάρχει ρητή αναφορά σ αυτόν και σε διακρίσεις λόγω φύλου, αλλά μόνο σε διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας, πεποιθήσεων, κοινότητας, γλώσσας, χρώματος, ειδικών αναγκών, ηλικίας και γενετήσιου προσανατολισμού. Επειδή στο μέλλον δεν αποκλείεται αυτό το θέμα να εγερθεί και ενώπιον δικαστικής διαδικασίας και για σκοπούς ασφάλειας δικαίου, θα πρέπει στους αναγραφόμενους στον δικαιοδοτικό νόμο λόγους διάκρισης, να συμπεριληφθεί και η διάκριση λόγω φύλου.

33 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας Μη αποτελεσματική προστασία των εγκύων από τις απολύσεις Από τις αρχές του 2009 παρατηρήθηκε, σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, αύξηση των καταγγελιών για απολύσεις εγκύων που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα εργασίας. Στις πλείστες περιπτώσεις οι καταγγέλλουσες απολύθηκαν πριν προλάβουν να καταθέσουν στον εργοδότη τους πιστοποιητικό εγγεγραμμένου ιατρού που να βεβαιώνει την εγκυμοσύνη τους, με αποτέλεσμα η απόλυση τους να μη θεωρείται, τουλάχιστον κατά την έννοια του περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμου, παράνομη. Το εδάφιο (1), του άρθρου 4, των περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμων του 1997 έως 2008, προνοεί ότι απαγορεύεται σε εργοδότη να δίδει προειδοποίηση τερματισμού της απασχόλησης μισθωτής, κατά τη χρονική περίοδο που αρχίζει από τη στιγμή που η μισθωτή θα του γνωστοποιήσει με πιστοποιητικό εγγεγραμμένου ιατρού την εγκυμοσύνη της και που λήγει μετά την παρέλευση τριών μηνών από το τέλος της άδειας μητρότητας, με την επιφύλαξη ότι δεν συντρέχει άλλος λόγος, άσχετος με την εγκυμοσύνη, που να δικαιολογεί την απόλυση. Προκύπτει, δηλαδή, ότι απαγορεύεται η απόλυση μιας εγκύου, όχι από την αρχή της εγκυμοσύνης της, αλλά από τη στιγμή που θα γνωστοποιήσει την εγκυμοσύνη της στον εργοδότη της, και με την προϋπόθεση ότι αυτή η γνωστοποίηση θα γίνει με την κατάθεση σχετικού ιατρικού πιστοποιητικού. Πρόκειται για ρύθμιση η οποία απενεργοποιεί την απόλυτη προστασία που η οδηγία 92/85/ΕΟΚ παρέχει στις εγκύους εργαζόμενες από τις απολύσεις και επιτρέπει την καταστρατήγηση της γενικής απαγόρευσης για απόλυση των εγκύων εργαζομένων στις περιπτώσεις που η εγκυμοσύνη μιας εργαζόμενης γίνεται γνωστή στον εργασιακό της χώρο πριν καταθέσει το σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό. 31 Την Επίτροπο Διοικήσεως προβλημάτισε το κατά πόσον η πιο πάνω ρύθμιση είναι συμβατή με την οδηγία 92/85/ΕΟΚ. Σύμφωνα με το άρθρο 2 αυτής της οδηγίας, έγκυος εργαζόμενη θεωρείται κάθε εργαζόμενη γυναίκα που είναι έγκυος και έχει πληροφορήσει τον εργοδότη της για την κατάσταση της, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία ή/και πρακτική. Σύμφωνα, εντούτοις, με το άρθρο 10.1 της ίδιας οδηγίας, τα κράτη μέλη έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν τα μέτρα που απαιτούνται προκειμένου να απαγορευθεί η απόλυση των εργαζομένων γυναικών, κατά την έννοια του άρθρου 2, για διάστημα εκτεινόμενο από την αρχή της εγκυμοσύνης τους ως το τέλος της άδειας μητρότητας.

34 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας Η Επίτροπος Διοικήσεως διαβίβασε στην Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σχετική με το θέμα αυτό Έκθεσή της, με την παράκληση να προωθήσει τη διαδικασία τροποποίησης του άρθρου 4 του περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμου, κατά τρόπο που να διασφαλίζεται η προστασία των εγκύων από τις απολύσεις από την αρχή της εγκυμοσύνης τους. Το όλο θέμα εκκρεμεί σε επίπεδο διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους. Δικαστική προστασία των θυμάτων διάκρισης 32 Την Αρχή Ισότητας προβληματίζει το ότι από το 2004 μέχρι σήμερα ελάχιστα άτομα έχουν προσφύγει στο Δικαστήριο προκειμένου να αποζημιωθούν ως θύματα διάκρισης (Βλ. υποσημείωση με αρ.2). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ούτε νομολογία να έχει αναπτυχθεί από τα εθνικά δικαστήρια σχετική με το ισχύον σε εθνικό επίπεδο δίκαιο των απαγορευμένων διακρίσεων, ούτε προδικαστικές παραπομπές να έχουν γίνει από τα εθνικά δικαστήρια στο Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για την ερμηνεία των σχετικών οδηγιών. Από τις επαφές, που η Αρχή Ισότητας έχει με θύματα διάκρισης, προκύπτει ότι η μη προσφυγή τους σε δικαστικές διαδικασίες οφείλεται, κυρίως, στην ελλιπή ενημέρωση και καθοδήγησή τους και σε αδυναμία να καλύψουν τα δικηγορικά έξοδα. Οι λειτουργοί της Αρχής Ισότητας καθιέρωσαν, εν πάση περιπτώσει, την πρακτική να ενημερώνουν τα άτομα που προσφεύγουν σ αυτήν, για τη δυνατότητα προσφυγής και σε δικαστικές διαδικασίες, καθώς, επίσης, στις περιπτώσεις βάσιμων καταγγελιών να τα καθοδηγούν προς αυτή την κατεύθυνση. Μέχρι στιγμής, δύο άτομα, των οποίων οι καταγγελίες για απαγορευμένη διάκριση στον τομέα της εργασίας κρίθηκαν από την Αρχή Ισότητας μετά από έρευνα, βάσιμες, προσέφυγαν στη συνέχεια στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Και στις δύο περιπτώσεις, επί της ουσίας, το Δικαστήριο έκρινε ότι στοιχειοθετείτο απαγορευμένη με νόμο διάκριση 4. Αυτή ήταν και η πρώτη θετική δοκιμασία των αποφάσεων της Αρχής Ισότητας από Δικαστήριο. 4. Αρ. Αίτησης 576/06 με ημερομηνία έκδοσης της απόφασης (αφορούσε διάκριση λόγω φύλου) και Αρ. Αίτησης 258/05 με ημερομηνία έκδοσης της απόφασης (αφορούσε διάκριση λόγω ηλικίας).

35 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας Καμπάνια της Αρχής Ισότητας για απάλειψη από τις αγγελίες για θέσεις εργασίας των όρων που εισάγουν διακρίσεις Το 2009 η Αρχή Ισότητας διενήργησε καμπάνια για την εξάλειψη του φαινομένου να δημοσιεύονται αγγελίες για θέσεις εργασίας, οι οποίες απευθύνονται στο ένα μόνο φύλο. Η δράση αυτή αποφασίστηκε με αφορμή καταγγελία την οποία υπέβαλε στην Επίτροπο Διοικήσεως η Επίτροπος της Εσθονίας αναφορικά με αγγελία προσφοράς εργασίας, με βάση την οποία μία εταιρεία, με έδρα την Κύπρο, ζητούσε επαγγελματίες μάγειρες από την Εσθονία οι οποίοι έπρεπε να είναι άντρες και ηλικίας χρονών. Από τη διερεύνηση της καταγγελίας διαπιστώθηκε ότι η δημοσίευση αγγελιών για θέσεις εργασίας που απευθύνονται στο ένα μόνο φύλο αποτελεί καθημερινό φαινόμενο, χωρίς εντούτοις, και παρά το ότι αφορά παράβαση νόμου, να λαμβάνεται οποιοδήποτε μέτρο 5. Στα πλαίσια της καμπάνιας, τον Δεκέμβριο του 2009, στάλθηκε σε όλα τα έντυπα, ηλεκτρονικά, ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης, που δημοσιοποιούν αγγελίες για διαθέσιμες θέσεις εργασίας, καθώς και στα Γραφεία Εξεύρεσης Εργασίας που λειτουργούν στην Κύπρο, επιστολή με την οποία τα ενημέρωνε λεπτομερώς για τις σχετικές με την απαγόρευση δημοσίευσης αγγελιών για θέσεις εργασίας που απευθύνονται μόνο στο ένα φύλο. Επιπρόσθετα, αποφασίστηκε η διενέργεια έρευνας με την παρακολούθηση των αγγελιών για θέσεις εργασίας πέντε εφημερίδων ημερήσιας κυκλοφορίας, η οποία αναμενόταν να ολοκληρωθεί εντός του Συνεργασία με τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές της Βουλής των Αντιπροσώπων Το 2009 συνεχίστηκε η πολύ καλή συνεργασία της Αρχής Ισότητας με το νομοθετικό σώμα. Η Επίτροπος Διοικήσεως κλήθηκε, κατ επανάληψη, σε συνεδρίες Κοινοβουλευτικών Επιτροπών κατά τη συζήτηση είτε Εκθέσεών της είτε νομοσχεδίων ή προτάσεων νόμων, που αφορούσαν θέματα που άπτονται των αρμοδιοτή- 5. Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το παρατηρητήριο Ισότητας Κύπρου (ΠΙΚ) υπάρχει σοβαρό έλλειμμα ισότητας στη διαδικασία εξεύρεσης προσωπικού μέσω καταχωρήσεων στον Τύπο. Για την έρευνα το ΠΙΚ παρακολούθησε από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούλιο του 2008 δύο ημερήσιες κυπριακές εφημερίδες και διαπίστωσε ότι το 20% των συνολικών αγγελιών παραβίαζε τη σχετική με την απαγόρευση των διακρίσεων στον τομέα της εργασίας νομοθεσία. Η πλειονότητα των διακρίσεων αφορούσε διακρίσεις λόγω φύλου, ενώ ακολουθούν με μικρότερη συχνότητα διακρίσεις λόγω ηλικίας, καταγωγής-εθνικότητας καθώς και εξωτερικών χαρακτηριστικών που έμμεσα παραπέμπουν στο φύλο.

36 Γενική Εκτίμηση ως προς τη δράση της Αρχής Ισότητας των της ως φορέα καταπολέμησης των διακρίσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι πιο κάτω συνεδρίες: 34 Κοινή συνεδρία των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών Ίσων Ευκαιριών Μεταξύ Ανδρών και Γυναικών και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ημερομηνίας 5 Φεβρουαρίου 2009, για την εναρμόνιση της νομοθεσίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου, με την οδηγία 2006/54/ΕΚ. Κοινές συνεδρίες των ίδιων πιο πάνω Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, ημερομηνίας 18 Φεβρουαρίου και 19 Φεβρουαρίου 2009, για τη συνέχιση της συζήτησης του ίδιου θέματος. Συνεδρίες της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών και Αξιών και Επιτρόπου Διοικήσεως, ημερομηνίας 12 Μαρτίου 2009 και 5 Νοεμβρίου 2009, για τη συζήτηση Έκθεσης της Αρχής Ισότητας αναφορικά με δυσμενή μεταχείριση υποψήφιου με ειδικές ανάγκες στον τομέα της πρόσβασης σε θέσεις εργασίας του δημόσιου τομέα. Συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, ημερομηνίας 6 Μαΐου 2009, με θέμα (1) την επαναξιολόγηση των αμοιβών στα επαγγέλματα που θεωρούνται παραδοσιακά γυναικεία και (2) την πρόθεση της Αστυνομίας να καταργήσει τα διαφορετικά κριτήρια για άντρες και γυναίκες, για την πρόσληψη αστυνομικών. Συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, ημερομηνίας 25 Ιουνίου 2009, με θέμα την ανάγκη επέκτασης του ορίου υποχρεωτικής αφυπηρέτησης των αστυνομικών. Συνεδρίες της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών και Αξιών και Επιτρόπου Διοικήσεως, ημερομηνίας 24 Σεπτεμβρίου 2009 και 15 Οκτωβρίου 2009, για τη συζήτηση Έκθεσης της Αρχής Ισότητας αναφορικά με διακρίσεις στον περί Συντάξεων Νόμο. Συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ημερομηνίας 27 Οκτωβρίου 2009, με θέμα τα δικαιώματα των παραπληγικών και τετραπληγικών ατόμων, στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα υγείας. Συνεδρίες της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, ημερομηνίας 4 Νοεμβρίου 2009 και 18 Νοεμβρίου 2009, κατά τις οποίες έγινε παρουσίαση της υλοποίησης των στόχων του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών.

37 Δράσεις της Αρχής κατά του Ρατσισμού και των Διακρίσεων κατά το 2009 { } ΣΗΜΑΝΤΙΚE Σ ΥΠΟΘE ΣΕΙΣ

38

39 Σημαντικές Υποθέσεις ΣΗΜΑΝΤΙΚΈΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Διάκριση λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων Πρόσβαση αντιρρησιών συνείδησης σε θέση εργασίας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα Άντρας ηλικίας 27 ετών υπέβαλε καταγγελία αναφορικά με τον αποκλεισμό του από διαδικασία προσλήψεων για την πλήρωση κενών θέσεων Αστυφυλάκων, και συγκεκριμένα για θέση πυροσβέστη, στην οποία η υπηρεσία είναι άοπλη, με την αιτιολογία ότι δεν πληρούσε τον απαιτούμενο για πρόσληψη στην Αστυνομία όρο, σύμφωνα με τον οποίο υποψήφιος για εγγραφή ή διορισμό στην Αστυνομία πρέπει να έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ή να έχει νόμιμα απαλλαγεί από αυτές. Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι ο παραπονούμενος τον Μάιο του 2000, είχε υποβάλει στον Υπουργό Άμυνας, αίτηση ως αντιρρησίας συνείδησης λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, για εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία (άοπλη υπηρεσία), χωρίς στρατιωτική στολή και εκτός στρατιωτικού χώρου. Προς επιβεβαίωση της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης, υπέβαλε μαζί με την επιστολή του και βεβαίωση της Εκκλησίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά, με την οποία δήλωσε ότι είναι ταυτισμένος. Το Υπουργείο Άμυνας τον ενημέρωσε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο, αποφάσισε στις , να χορηγήσει, σύμφωνα με το άρθρο 11(3) των περί της Εθνικής Φρουράς Νόμων του 1964 έως 1998, αναστολή κατάταξης σε όλους τους αντιρρησίες συνείδησης οι οποίοι υποβάλλουν αίτηση για υπαλλακτική υπηρεσία, μέχρι τη ρύθμιση των λεπτομερειών που αφορούν την υπηρεσία αυτή και να εξουσιοδοτήσει τον Υπουργό Άμυνας να καθορίζει τους όρους αυτής της αναστολής. Με την ίδια επιστολή, ο παραπονούμενος ενημερώθηκε, επίσης, ότι ο Υπουργός Άμυνας αποφάσισε να του χορηγήσει προσωρινή αναστολή μέχρι νεότερης ειδοποίησης. 37 Κατά τον πιο πάνω χρόνο, το θέμα της κατάταξης των αντιρρησιών συνείδησης ρύθμιζε ο περί της Εθνικής Φρουράς (Τροποποιητικός) Νόμος του 1992, Ν.2/92. Με βάση αυτόν το νόμο, η υπαλλακτική υπηρεσία των αντιρρησιών συνείδησης συνίστατο σε άοπλη στρατιωτική υπηρεσία, διάρκειας σαράντα δύο μηνών, για όσους επέλεγαν άοπλη υπηρεσία χωρίς στρατιωτική στολή και εκτός στρατιωτικού

40 Σημαντικές Υποθέσεις χώρου, ή άοπλη στρατιωτική υπηρεσία, διάρκειας τριάντα τεσσάρων μηνών, για όσους επέλεγαν άοπλη υπηρεσία με στρατιωτική στολή και μέσα σε στρατιωτικό χώρο. Με τον ίδιο νόμο καθορίστηκε και διαδικασία αναγνώρισης της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης. Στην πράξη οι ρυθμίσεις του Ν.2/92 δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. 38 Το 2007, με τον νόμο Ν.88(Ι)/2007, καταργήθηκαν οι πιο πάνω ειδικές διατάξεις για τους αντιρρησίες συνείδησης και αντικαταστάθηκαν με τα νέα άρθρα 5Α έως 5ΙΔ, που ρυθμίζουν, λεπτομερώς, τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις αναγνώρισης των στρατεύσιμων ως αντιρρησιών συνείδησης καθώς και το θέμα της ειδικής (άοπλης εντός του στρατού) ή εναλλακτικής (άοπλης εκτός του στρατού) θητείας. Δυνάμει του άρθρου 5Δ(1), ο τύπος της αίτησης των στρατευσίμων για αναγνώριση τους ως αντιρρησιών συνείδησης, τα δικαιολογητικά που πρέπει να τη συνοδεύουν, η προθεσμία κατάθεσής τους και οι λεπτομέρειες για την εκπλήρωση της ειδικής ή εναλλακτικής υπηρεσίας, καθορίζονται με Διάταγμα του Υπουργού Άμυνας, το οποίο δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα. Με το σχετικό Διάταγμα, που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ημερομηνίας , κλήθηκαν να υποβάλουν αίτηση για να αναγνωριστούν ως αντιρρησίες συνείδησης μόνο οι στρατεύσιμοι της κλάσης του 2008 και της κλάσης του Ο παραπονούμενος ήταν της κλάσης του Όσον αφορά στους αντιρρησίες συνείδησης που ήταν στρατεύσιμοι πριν τεθεί σε ισχύ ο Ν.88(Ι)/2007, εφαρμογή έχουν οι μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 29Α αυτού, το οποίο ορίζει ότι όσοι στρατεύσιμοι εκτίουν ή έχουν εκτίσει ποινή φυλάκισης μετά από καταδίκη τους για το αδίκημα της ανυπακοής ή ανυποταξίας, που τελέσθηκε για λόγους θρησκευτικών ή ιδεολογικών πεποιθήσεων, καθώς, επίσης, και όσοι στρατεύσιμοι δεν είχαν προσέλθει για κατάταξη μέχρι την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Ν.88(Ι)/2007, δικαιούνται, μέσα σε τρεις μήνες από την ημερομηνία αυτή, να υποβάλουν αίτηση για αναγνώρισή τους ως αντιρρησιών συνείδησης, και ανάλογα με την περίπτωση, υποχρεούνται να εκπληρώσουν ειδική ή εναλλακτική θητεία. Οι υπό αναφορά μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 29Α δεν εφαρμόστηκαν (όπως δεν είχαν εφαρμοστεί και οι ειδικές για τους αντιρρησίες συνείδησης διατάξεις του Ν.2/92), με αποτέλεσμα, οι στρατεύσιμοι αντιρρησίες συνείδησης των παλαιότερων κλάσεων να μην έχουν τη δυνατότητα εξασφάλισης της οριστικής απαλλαγής τους από την υποχρέωση στρατιωτικής θητείας και να τους χορηγείται αναστολή κατάταξης επ αόριστον.

41 Σημαντικές Υποθέσεις Από την Αρχή Ισότητας επισημάνθηκε ότι αντίστοιχη με τη ρύθμιση των περί Αστυνομίας (Γενικών) Κανονισμών υπάρχει και στους περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμους του 1990 έως 2008 στους οποίους προβλέπεται ότι κανένας δεν διορίζεται στη δημόσια υπηρεσία εκτός αν, μεταξύ άλλων, έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ή έχει απαλλαγεί νόμιμα από αυτές. Παρόμοιος όρος προβλέπεται και σε σχέση με την κατάληψη θέσεων εργασίας στους Ημικρατικούς Οργανισμούς και στις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας (ΕΔΥ) σταμάτησε, εν πάση περιπτώσει, να θεωρεί άνευ ετέρου ότι οι υποψήφιοι για διορισμό στη δημόσια υπηρεσία, που δεν εκπλήρωσαν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις για λόγους θρησκευτικών ή ιδεολογικών πεποιθήσεων, δεν πληρούν τον υπό αναφορά απαιτούμενο με βάση τον περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμο όρο. Η πρακτική που η ΕΔΥ πλέον ακολουθεί, σε συμμόρφωση και με σχετική συμβουλή της Νομικής Υπηρεσίας, είναι να διεξάγει σε κάθε περίπτωση έρευνα, ζητώντας σχετική πληροφόρηση από το Υπουργείο Άμυνας. Και εφόσον πεισθεί ότι ο υποψήφιος είχε ζητήσει να αναγνωριστεί ως αντιρρησίας συνείδησης και για λόγους που δεν οφείλονται σε δική του υπαιτιότητα δεν είχε κληθεί να εκπληρώσει ειδική ή εναλλακτική θητεία, τον θεωρεί, υπό τις περιστάσεις, διοριστέο. 39 Η Επίτροπος σημειώνει στην Έκθεση της ότι, ο παραπονούμενος ουδέποτε αρνήθηκε να εκπληρώσει τη θητεία του. Εκείνο που είχε ζητήσει ήταν, αφενός να του αναγνωριστεί η ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης, δικαίωμα το οποίο είχε και αφετέρου να εκπληρώσει υπαλλακτική άοπλη και εκτός στρατού θητεία. Το αίτημά του αυτό παρέμεινε σε εκκρεμότητα τα επόμενα εννέα χρόνια και με βάση τα σημερινά δεδομένα, όπως διαμορφώθηκαν με τις διαδοχικές τροποποιήσεις του περί της Εθνικής Φρουράς Νόμου και την μη εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν τους αντιρρησίες συνείδησης των παλαιότερων κλάσεων, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα κληθεί ποτέ για την εκπλήρωση εναλλακτικής ή ειδικής υπηρεσίας, και άρα, δεν θα εξασφαλίσει ποτέ πιστοποιητικό οριστικής του απαλλαγής από την υποχρέωση κατάταξης στο στρατό. Υπό αυτές τις περιστάσεις, η απόρριψη της υποψηφιότητάς του, για πρόσληψη στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, τον θέτει σε δυσμενέστερη θέση σε σύγκριση με τους ανθυποψήφιους του, για λόγους που σχετίζονται με τις πεποιθήσεις του. Η Επίτροπος Διοικήσεως, κάλεσε τα ενδιαφερόμενα μέρη σε διαβουλεύσεις και

42 Σημαντικές Υποθέσεις προέβη σε σύσταση 6 προς τον Αρχηγό της Αστυνομίας, να υιοθετηθεί η πρακτική την οποία ακολουθεί, σε παρόμοιες περιπτώσεις, η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας. Ο Αρχηγός Αστυνομίας αρνήθηκε να συμμορφωθεί. Διάκριση λόγω ηλικίας Διάκριση λόγω ηλικίας στους όρους διασφάλισης της επαγγελματικής σύνταξης των δημοσίων υπαλλήλων 40 Δύο εργαζόμενοι, οι οποίοι κατά το χρόνο υποβολής της καταγγελίας κατείχαν θέση στη δημόσια υπηρεσία, υπέβαλαν καταγγελία στην Αρχή Ισότητας υποστηρίζοντας ότι οι διατάξεις του άρθρου 27 των περί Συντάξεων Νόμων του 1997 έως 2005 εμπεριέχουν απαγορευμένη με νόμο διάκριση λόγω ηλικίας. Σύμφωνα με το άρθρο 27 του περί Συντάξεων Νόμου, όταν κρατικός υπάλληλος, που κατέχει συντάξιμη θέση και έχει συμπληρώσει πέντε ή περισσότερα έτη υπηρεσίας και ηλικία όχι μικρότερη των 45 ετών, αφυπηρετήσει οικειοθελώς πρόωρα, καταβάλλεται αμέσως σε αυτόν το εφάπαξ ποσό που δικαιούται για την υπηρεσία του, ενώ η σύνταξη παγοποιείται και του καταβάλλεται όταν συμπληρώσει την ηλικία των 55 ετών. Σε περίπτωση, όμως, που ο παραιτηθείς υπάλληλος είναι ηλικίας κάτω των 45 ετών και έχει υπηρεσία τουλάχιστον τριών ετών, παίρνει αμέσως μετά την παραίτησή του μόνο εφάπαξ ποσό ίσο με το ένα δωδέκατο των μηνιαίων συντάξιμων απολαβών του κατά το χρόνο της παραίτησής του για κάθε συμπληρωμένο μήνα υπηρεσίας και χάνει τα δικαιώματα του σε σύνταξη για τα χρόνια που υπηρέτησε, τα οποία σε περίπτωση που είχε συμπληρώσει την ηλικία των 45 ετών θα παγοποιούνταν και θα του καταβάλλονταν στην ηλικία των 55 ετών. Από το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού υποστηρίχθηκε ότι, οι λόγοι που είχαν ωθήσει (το 1981) στον καθορισμό της ηλικίας των 45 χρόνων και υπηρεσίας 5, τουλάχιστον, χρόνων, για τη διασφάλιση του δικαιώματος σε σύνταξη, ήταν (1) η ύπαρξη σοβαρού προβλήματος αναφορικά με την παραμονή στην υπηρεσία επιστημονικού προσωπικού (ο αριθμός των κατόχων πανεπιστημιακού διπλώματος ή άλλου ισότιμου προσόντος, που εγκατέλειπαν τη δημόσια υπηρε- 6. Δυνάμει του άρθρου 22 του περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμου του 2004, όταν ο Επίτροπος Διοικήσεως διαπιστώνει απαγορευμένη με νόμο διάκριση δεν προβαίνει σε Σύσταση αν δεν προηγηθούν διαβουλεύσεις τόσο με το πρόσωπο το οποίο υπέβαλε την καταγγελία όσο και με το πρόσωπο εναντίον του οποίου η καταγγελία στρέφεται.

43 Σημαντικές Υποθέσεις σία κατά την περίοδο που συζητείτο το όλο θέμα με τη συνδικαλιστική πλευρά είχε, με βάση τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, αυξητική τάση), (2) η αποχώρηση των υπαλλήλων με υπηρεσία 10 έως 20 έτη, θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην εύρυθμη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας λόγω της απώλειας των εμπειριών που αυτοί είχαν αποκτήσει, και, (3) υπήρχε ανησυχία ότι η παραχώρηση παγοποιημένων συνταξιοδοτικών ωφελημάτων θα αύξανε τον αριθμό του επιστημονικού προσωπικού που θα εγκατέλειπε τη δημόσια υπηρεσία πρόωρα, με όλες τις συνεπακόλουθες επιπτώσεις. Στην Έκθεση σημειώνεται ότι η αποχώρηση μελών του επιστημονικού προσωπικού και η δυσκολία αντικατάστασης τους, που ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο θεσπίστηκε το 1981 το ηλικιακό όριο των 45 ετών, για σκοπούς διασφάλισης των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων των δημοσίων υπαλλήλων που παραιτούνται, έχει εκλείψει. Σήμερα υπάρχει πλεονάζουσα προσφορά εργασίας, με εξαίρεση, ίσως, τις περιπτώσεις προσωπικού υψηλής ειδίκευσης. Από το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού υποστηρίχθηκε, εντούτοις, ότι εξακολουθούν να υπάρχουν οι δύο άλλοι λόγοι που δικαιολογούν τη διατήρηση του ορίου ηλικίας των 45 ετών, και συγκεκριμένα, το ότι (1) η αποχώρηση υπαλλήλων με υπηρεσία 10 έως 20 χρόνια συνεπάγεται για τη δημόσια υπηρεσία την απώλεια εμπειριών και (2) η τυχόν παραχώρηση παγοποιημένων συνταξιοδοτικών ωφελημάτων, θα αύξανε το πρόβλημα της πρόωρης εγκατάλειψης της δημόσιας υπηρεσίας από το επιστημονικό προσωπικό. 41 Η Επίτροπος σημειώνει στην Έκθεσή πως θα μπορούσε καταρχήν να γίνει δεκτό ότι η ανάγκη διατήρησης στη δημόσια υπηρεσία του έμπειρου επιστημονικού προσωπικού είναι ένας θεμιτός στόχος, που σχετίζεται με την πολιτική στον τομέα της απασχόλησης. Όμως, το άρθρο 27 του περί Συντάξεων Νόμου δεν ρυθμίζει τις προϋποθέσεις διασφάλισης των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων σε περίπτωση παραίτησης μόνο του επιστημονικού προσωπικού, αλλά όλων ανεξαίρετα των κρατικών υπαλλήλων που κατέχουν συντάξιμη θέση. Η επίμαχη, δηλαδή, ρύθμιση συμπαρασύρει και το μη επιστημονικό προσωπικό σε σχέση με το οποίο το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού δεν εξέφρασε ανησυχία για τάση πρόωρης εγκατάλειψης της δημόσιας υπηρεσίας και απώλειας της εμπειρίας του σε περίπτωση παραχώρησης παγοποιημένων συνταξιοδοτικών ωφελημάτων. Σημειωτέον ότι από το σύνολο των κρατικών υπαλλήλων το 1/3 περίπου υπάγεται στο επιστημονικό προσωπικό.

44 Σημαντικές Υποθέσεις 42 Η Επίτροπος Διοικήσεως, προσθέτει ότι, ακόμα κι αν γίνει δεκτό ότι υπάρχει ανάγκη παραμονής στην κρατική μηχανή όλου του προσωπικού, επιστημονικού και μη, ώστε η εμπειρία που αποκτούν να αξιοποιείται, θα πρέπει να απαντηθεί αν το μέτρο επίτευξης αυτού του στόχου είναι πρόσφορο και αναγκαίο και επομένως, μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση τις σχετικές πρόνοιες του περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμου. Με βάση το άρθρο 27 του περί Συντάξεων Νόμου, τέθηκαν δύο προϋποθέσεις οι οποίες πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά για σκοπούς διασφάλισης των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων. Αφενός απαιτείται ορισμένης διάρκειας προϋπηρεσία και αφετέρου παραμονή στη δημόσια υπηρεσία μέχρι την ηλικία των 45 ετών. Η ρύθμιση αυτή, όσον αφορά στο ηλικιακό κριτήριο, πέραν του ότι αποτελεί υπέρμετρο περιορισμό της επαγγελματικής ελευθερίας και της κινητικότητας των εργαζομένων, οδηγεί και σε άδικα και παράλογα αποτελέσματα. Αν για παράδειγμα, παραιτηθεί σε ηλικία 40 ετών υπάλληλος, ο οποίος είχε προσληφθεί σε ηλικία 25 ετών, θα χάσει τα συνταξιοδοτικά του δικαιώματα που πηγάζουν από το επαγγελματικό σχέδιο συνταξιοδότησης για υπηρεσία 15 ετών. Αν, όμως, παραιτηθεί σε ηλικία 45 ετών υπάλληλος, ο οποίος είχε προσληφθεί σε ηλικία 40 ετών, θα διασφαλίσει τα συνταξιοδοτικά του δικαιώματα για πολύ μικρότερης διάρκειας υπηρεσία (5 χρόνων). Η δυσμενέστερη μεταχείριση λόγω ηλικίας του πρώτου υπαλλήλου σε σχέση με τον δεύτερο, θα μπορούσε να αποφευχθεί αν, για τη διασφάλιση των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων τους, απαιτείτο να έχουν ορισμένης διάρκειας υπηρεσία ανεξάρτητα από την ηλικία τους κατά το χρόνο παραίτησής τους. Με βάση τα πιο πάνω η Επίτροπος έκρινε ότι το όριο ηλικίας των 45 ετών δεν είναι αναγκαίο και πρόσφορο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί βάσει του άρθρου 8(1) του περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμου. Επειδή η πιο πάνω απαγορευμένη διάκριση λόγω ηλικίας τίθεται με νόμο, η Έκθεση διαβιβάστηκε στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας 7 για τις δικές του ενέργειες ώστε η διάκριση να εξαλειφθεί με σχετική νομοθετική τροποποίηση. Ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας 7 διαφώνησε με το πόρισμα της Αρχής Ισότητας, υποστηρίζοντας ότι το όλο θέμα εξαιρείται της οδηγίας 2000/78/ΕΚ, σε εναρμόνιση με την οποία τέθηκε σε ισχύ ο περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμος του Η υπό αναφορά Έκθεση συζητήθηκε εν πάση περιπτώσει τον Οκτώβριο του 2009 στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών, όπου οι παρόντες βουλευτές καθώς και ο 7. Δυνάμει του άρθρου 39(1) του περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμου του 2004