ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΓΣΓ 293

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΓΣΓ 293"

Ἡρωδιάς Γαλάνης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΓΣΓ 293 ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ Heinrich Hein e: Επεισόδια μιας «δεξίωσης» Διδ: Ιωάννα Ναούμ ΕΡΓΑΣΙΑ: Κωστής Παλαμάς, Ξανα τονισμένη μουσική Σοφία Μιάμη Α.Ε.Μ: 7468 Εαρινό εξάμηνο 2011

Επεισόδια μιας «δεξίωσης» Διδ: Ιωάννα Ναούμ ΕΡΓΑΣΙΑ: Κωστής

2 Ο Heine στο χώρο της ελληνικής παιδείας Η ελληνική παιδεία αν και παρουσίασε κάποια καθυστέρηση στη γνωριμία της με τον Heine, ο Ειρηναίος Ασώπιος ήταν από τους πρώτους Έλληνες λογίους που εισάγει στην ελληνική γραμματεία τον Heine, στο περιοδικό Χρυσαλλίς την 1 Ιανουαρίου το 1863 με το άρθρο < Περί των σύγχρονων της Γερμανίας ποιητών >. Ο Ειρ. Ασώπιος είχε την ευκαιρία μαζί με τον Δουμά 1855, να επισκεφτούν και να συνομιλήσουν μαζί με τον άρρωστο Γερμανό λόγιο στη Γαλλία και έτσι να τον γνωρίσει προσωπικά. Ένα χρόνο αργότερα το 1864, ο Άγγελος Βλάχος μεταφράζει στο περιοδικό Χρυσαλλίς το έργο του Heine «Οι εξόριστοι Θεοί», (όπου προσπαθεί μα αμβλύνει τις αντιθρησκευτικές αιχμές του Heine). Ο Α. Βλάχος στο κριτικό άρθρο «Περί της ποιήσεως του Ερρίκου Χαϊνε» το 1887 στο περιοδικό Εστία, διακρίνει στο έργο του Heine τον αντιρομαντικό χαρακτήρα της ποίησής του και την συγκρίνει με το δημοτικό τραγούδι. Έπειτα άλλες μεταφράσεις που συντέλεσαν στη διάδοση του έργου του Heine είναι των Ιωάννη Καμπούρογλου, Βλάση Γαβριηλίδη και Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλου. Στην γενιά του 1880 έχουμε απήχηση του πνεύματος του Heine από τον Καμπά (Στίχους), Δροσίνη( Ιστοί Αράχνης) αλλά και από τον Παλαμά όπου το 1881 στο ετήσιο περιοδικό < Ποικίλη Στοά> δημοσιεύει ποιήματα τιτλοφορημένα «Στίχοι κατά τον Άϊνε», επίσης το 1886 η συλλογή «Τα τραγούδια της πατρίδος μου» φέρουν ίχνη του Γερμανού ποιητή και το 1930 εκδίδει τη συλλογή «Ξανατονισμένη μουσική» στην οποία περιλαμβάνεται μία μετάφραση του ποιήματος «Ο σκλάβος». Ξανατονισμένη μουσική Ο Παλαμάς στο προλογικό σημείωμα της συλλογής Ξανατονισμένη μουσική, τονίζει ότι τα ποιήματα της συλλογής πρόκειται για μεταφράσεις, σκόρπιες και ασύνδετες κάποιων αγαπημένων του Ευρωπαίων ποιητών( π.χ V.Hugo, Baudelaire, Mistral, Prudhomme, Heine, Moreas κ.α) που διαβάζοντας λίγους στίχους τους, θέλησε να τους κάνει δικούς του, να τους φέρει στα δικά του νερά. Από τους ποιητές που μεταφράζει λιγοστοί έχουν φήμη και κανείς δεν αντιπροσωπεύεται στη συλλογή με τα χαρακτηριστικά τους έργα.

Ασώπιος είχε την ευκαιρία μαζί με τον Δουμά 1855, να επισκεφτούν και να συνομιλήσουν μαζί με τον άρρωστο Γερμανό λόγιο στη Γαλλία και έτσι να τον γνωρίσει προσωπικά.

3 Το έργο του Heinrich Heine Το έργο του Heine εκπροσωπεί την μεταβατική φάση από τον ρομαντισμό στον ρεαλισμό. Ο ποιητής απορρίπτει την ρομαντική μεγαλοστομία και επιζητεί την επαφή με την σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Μερικά του έργα επίσης, διακρίνονται για την καυστική τους σάτιρα και την ειρωνεία. Στην Ελλάδα ο Heine, συνδέθηκε με το πέρασμα από τον καθαρόγλωσσο ρομαντισμό της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής στις ρεαλιστικότερες προτιμήσεις της γενιάς του Οι ποιητές της γενιάς του 1880 λοιπόν, βρήκαν στον Heine τον κατάλληλο συμπαραστάτη στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από το πνεύμα του ρομαντισμού που τόσο πολύ ήταν επηρεασμένοι. Ο Heine τους πρόσφερε ένα πιο ήπιο τρόπο απομάκρυνσης που το βρήκαν στο απλό και χαμηλόφωνο λυρισμό του. Ο Heine ανεξάρτητα από τη μεταγενέστερη πορεία του, ήταν ένας ρομαντικός ποιητής και στα ποιήματά του χρησιμοποιούσε πολλά από τα χαρακτηριστικά της ρομαντικής περιόδου, όπως οι ανεκπλήρωτοι και νεκροφιλικοί έρωτες, τη φύση, το υπερφυσικό, όνειρα, παρελθόν, νοσταλγία κ.α. Το ποίημα «Ο Σκλάβος», αναφέρεται στην γνωριμία μιας ωραίας, νεαρής κοπέλας, κόρη βασιλιά και ενός νεαρού σκλάβου με ασθενική φύση. Η συνάντησή τους έγινε ένα βράδυ κοντά σ ένα περιβόλι. Ο ερωτάς της όμως δεν μπορεί να ευοδωθεί, λόγω ίσως μιας κατάρας που ακολουθεί την γενιά του σκλάβου και όταν ερωτεύεται πεθαίνει. «Στίχοι κατά τον Αϊνε»: Στην ενότητα ΙΙ, έχουμε πάλι ένα ανεκπλήρωτο έρωτα, ανέφικτο χωρίς αντίκρισμα. Η φύση εδώ παρουσιάζεται ωχρή, άρρωστη όπου τα λουλούδια μαραίνονται και τα πουλιά κελαηδούν μελαγχολικά και το γιασεμί μυρίζει λιβάνι. Ο ήλιος που μόλις διακρίνεται, δεν ζεσταίνει πια τη γη με αποτέλεσμα να μοιάζει με τάφο. Στην ενότητα VIII, στο ποίημα αυτό έχουμε ένα νεκροφιλικό έρωτα. Το ποιητικό υποκείμενο αναφέρεται στο επικείμενο θάνατο της αγαπημένης του, λέγοντας πως όταν ο χάρος την πάρει θα πεθάνει και αυτός μπαίνοντας στον ίδιο τάφο μαζί της. Εκεί θα βρίσκονται αιώνια

Στην Ελλάδα ο Heine, συνδέθηκε με το πέρασμα από τον καθαρόγλωσσο ρομαντισμό της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής στις ρεαλιστικότερες προτιμήσεις της γενιάς του 1880.

4 που ακόμη και στην Δευτέρα Παρουσία θα παραμείνουν αγκαλιασμένοι σε ύπνο βαθύ. Το ποίημα, «Η Εδίθ από τον Heine», ξεκινά μ έναν Ηγούμενο να αναγγέλλει τον θάνατο ενός καλού βασιλιά, του Αρόλδου της Αγγλίας που έπεσε στο πεδίο μάχης στον πόλεμο ενάντια στους Νορμανδούς. Η χώρα του πια έχει χάσει την αίγλη της, την υποδούλωσαν οι ξένοι φονιάδες, την λεηλατούν οι κλέφτες, όπου και ένας ράπτης απόκτησε εξουσία και οι πεθαμένοι ακόμη της χώρας κινδυνεύουν να ντροπιαστούν από του κατακτητές. Όμως οι καλόγεροι, αυτή την καταστροφή, την είχαν προφητεύσει από έναν κακό οιωνό που είχαν δει στον ουρανό. Ο Ηγούμενος έπειτα, διατάζει να του φέρουν την Εδίθ την κυκνοτράχηλη, που ζούσε μέσα στο δάσος, την οποία είχε ερωτευτεί ο βασιλιάς όταν ήταν νεαρή αλλά ύστερα την παράτησε. Η Εδίθ θα μπορούσε να τους βοηθήσει, εξαιτίας της γυναικείας διαίσθησής της να βρουν το λείψανο του βασιλιά, ώστε η κηδεία του να γίνει με τιμές. Οι καλόγεροι βρίσκουν την Εδίθ και την προστάζουν αφού της αφηγούνται τα γεγονότα να έρθει μαζί τους. Αυτή τότε, σιωπηλή, ξυπόλητη και γερασμένη πια, ξεκινά αμέσως να ψάχνει ανάμεσα στους νεκρούς και τα συντρίμμια. Όταν τέλος τον βρίσκει, πιστή καθως ήταν ακόμη στον ερωτά της, κλαίει, τον φιλά και τέλος τον ψέλνει με ευλάβεια. Η γενιά του 1880 Ο γραμματολογικός όρος γενιά του 1880 εμφανίστηκε στη μεταπολεμική εποχή κάτω από την επίδραση του όρου γενιά του Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν οι όροι Νέα Αθηναϊκή Σχολή ή Νέα Σχολή, για να προσδιορίσει την λογοτεχνική παραγωγή του 1880 σε αντιδιαστολή με την λογοτεχνία της Παλαιάς Αθηναϊκής Σχολής( ), την λογοτεχνία του αθηναϊκού ρομαντισμού. Ο αθηναϊκός ρομαντισμός αν και επηρεάστηκε καταλυτικά από τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού ρομαντισμού όπως π.χ τα αισθήματα ανικανοποίησης, η απαισιοδοξία, η υπερβολή του αισθήματος, μελαγχολία και νοσταλγία

Η χώρα του πια έχει χάσει την αίγλη της, την υποδούλωσαν οι ξένοι φονιάδες, την λεηλατούν οι κλέφτες, όπου και ένας ράπτης απόκτησε εξουσία και οι πεθαμένοι ακόμη της χώρας κινδυνεύουν να

5 ενός εξιδανικευμένου παρελθόντος. Όμως στη δεκαετία του 1830 η εθνική αποκατάσταση των Ελλήνων δημιούργησε μια έξαρση εθνικισμού. Έτσι η λογοτεχνία της εποχής στραμμένη προς τους ελληνικούς στόχους (Μεγάλη Ιδέα), ακολούθησε τις ανάγκες του νεοσύστατου νεοελληνικού κράτους, δηλαδή την ανάγκη για πατριωτικά ποιήματα που θα ανυψώσουν το εθνικό αίσθημα, θα ενισχύσουν την ελληνική ταυτότητα και θα εμψυχώσουν την ελληνική ζωή στην ύπαιθρο. Στη δεκαετία του 1880 ωστόσο, μια ομάδα λογοτεχνών της ίδιας περίπου ηλικίας, αντιμετώπιζαν αρνητικά τον αθηναϊκό ρομαντισμό και διαπνέονταν από ανανεωτικό πνεύμα και καινοτόμες αντιλήψεις, αφομοιώνοντας όμως στοιχεία του παρελθόντος, όπως είναι ο πατριωτισμός, ο οποίος ανιχνεύεται σε ποιήματα της εποχής του 1880( Τα τραγούδια της πατρίδος μου του Κ. Παλαμά).Η λογοτεχνική αλλαγή της γενιάς του 1880 χαρακτηρίζεται επιγραμματικά από την στροφή προς την δημοτικιστική παράδοση και δημοτική γλώσσα, ηθογραφία και λαογραφία, στροφή προς το πραγματικό, επίκαιρο και καθημερινό και αντικατέστησαν την φαντασία με την εμπειρία και την μνήμη. Η λαογραφία με πρωτεργάτη τον Ν. Πολίτη διέδωσε στην Ελλάδα τις αξίες της εθνότητας και του λαϊκού στοιχείου. Οι λογοτέχνες της εποχής προσπάθησαν να διαδώσουν και να επιβάλουν τη δημοτική ως γλώσσα της λογοτεχνίας χρησιμοποιώντας τις παραδοσιακές μετρικές μορφές, όπως ο δεκαπεντασύλλαβος, ενδεκασύλλαβος κ.α. Το 1880 εκδόθηκαν τρείς ποιητικές συλλογές ( Στοίχοι του Ν. Καμπά, Ιστοί Αράχνης του Γ. Δροσίνη και Γέλωτες του Δ.Κόκκου) που εξέφραζαν την διαφορετική αντίληψη στη ποίηση της εποχής, δηλαδή στροφή από το πομπώδες και επίσημο ύφος της καθαρεύουσας στην δημοτική γλώσσα, έχουμε σμίκρυνση των ρομαντικών θεμάτων και της πεισιθάνατης διάθεσης και οικείωση με την καθημερινότητα. Άλλη συλλογή που εκφράζει την διαφορετική αντίληψη της εποχής είναι του Κ. Παλαμά, Τα Τραγούδια της πατρίδος μου, πρώτη χρονολογημένη συλλογή του Κωστή Παλαμά(1886). Ο τίτλος υποβάλλει μια πνευματική στροφή προς τον εθνοκεντρισμό ο οποίος υπήρξε ένας από τους βασικούς άξονες της γενιάς του Από τεχνοτροπικής πλευράς ανιχνεύονται επιρροές από ρεύματα του παρνασσισμού, συμβολισμού αλλά και ρομαντισμού.

ανυψώσουν το εθνικό αίσθημα, θα ενισχύσουν την ελληνική ταυτότητα και θα εμψυχώσουν την ελληνική ζωή στην ύπαιθρο.

6 Η συλλογή είναι επίσης γραμμένη στην δημοτική γλώσσα, παρά το λόγιο τύπο ( «πατρίδος») στον τίτλο. Στο ποίημα «Επιστολή», που περιλαμβάνεται στη συλλογή Τα τραγούδια της πατρίδος μου, διακρίνουμε μια ρομαντική διάθεση όμοια σχεδόν με αυτήν των ποιημάτων του Heine. Το ποίημα, αναφέρεται στο θάνατο μιας αγαπημένης γεγονός που βύθισε σε θλίψη, μελαγχολία και μοναξιά το ποιητικό υποκείμενο, αφού έχασε τον μονάκριβο ερωτά του. Όμως ακόμη συνεχίζει να την περιμένει έως ότου η φύση όλη τον αποθαρρύνει, θυμίζοντας του ότι η αγαπημένη του λείπει, βυθίζοντάς τον έτσι σε μεγαλύτερη μελαγχολία. Η μόνη παρηγοριά και ελπίδα του είναι η θάλασσα, η οποία τον μεθάει και του κάνει θαύματα που και ο Θεός δεν κάνει. Όταν πέσει ο ήλιος στη θάλασσα, νομίζει ότι ο ήλιος του φέρνει την αγαπημένη του μέσα σ ένα σύννεφο, με διαφορετική μορφή κάθε φορά( είτε άγγελο, γλάρο, νεράιδα ή Θεά.) και φαντάζεται να του χαμογελά και να του μιλά. Τέλος ονειρεύεται κάθε νύχτα ότι την κλείνει στην αγκαλιά του και την φιλά αλλά όταν ξυπνά είναι και πάλι μόνος.

Το ποίημα, αναφέρεται στο θάνατο μιας αγαπημένης γεγονός που βύθισε σε θλίψη, μελαγχολία και μοναξιά το ποιητικό υποκείμενο, αφού έχασε τον μονάκριβο ερωτά του.

7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κ.θ. Δημαράς. Ελληνικός ρωμαντισμός, Ερμής, Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδόσεις Πατάκη Κωστής Παλαμάς, Ξανατονισμένη μουσική, Άπαντα, τ.11, Μπίρης Κωστής Παλαμάς, Τα τραγούδια της πατρίδος μου, Άπαντα, τ.1, Μπίρης Χάϊνε, μεταφράσεις ποιημάτων του, Ανθολογία, Επιλογή Νάσος Βαγενάς, εκδόσεις Σοκόλη

Κωστής Παλαμάς, Ξανατονισμένη μουσική, Άπαντα, τ.

Σχετικά έγγραφα

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ. Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα.

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ. Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Ο ρομαντισμός προβάλλει το συναίσθημα και τη φαντασία. Στα ποιήματα υπάρχει