ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ. Εργαστήριο Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων

Transcript

1 ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Εργαστήριο Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων

2 Ορισμοί - Έννοιες Εξαρτησιογόνες ουσίες (ή Ναρκωτικά ) «Tα φάρμακα εκείνα που μεταβάλλουν το επίπεδο της συνείδησης και επηρεάζουν το συναίσθημα και την βούληση, ενώ παράλληλα προδιαθέτουν σε επαναληπτική χρήση (δηλαδή μπορεί να εγκαταστήσουν εξάρτηση)».

3 Ορισμοί - Έννοιες Ψυχολογική Εξάρτηση (ή Ψυχική) Έντονη επιθυμία για μία ουσία, με τάση αύξησης των δόσεων και της συχνότητας της χρήσης Έλλειψη οργανικών στερητικών συμπτωμάτων μετά από διακοπή της χρήσης Οι επιπτώσεις αφορούν κυρίως στην προσωπική ζωή του χρήστη

4 Ορισμοί - Έννοιες Φυσική Εξάρτηση (ή Σωματική, ή Οργανική) Έντονη επιθυμία για μία ουσία, με τάση αύξησης των δόσεων και της συχνότητας της χρήσης Εγκατάσταση αντοχής (ανάγκη αύξησης των δόσεων στην πορεία της χρήσης για την επίτευξη του ίδιου φαρμακολογικού αποτελέσματος) Εμφάνιση οργανικών στερητικών συμπτωμάτων μετά από διακοπή της χρήσης Οι επιπτώσεις αφορούν τόσο στην προσωπική ζωή του χρήστη, όσο και στην κοινωνία γενικότερα

5 Κάρολος Λινναίος: «ΜΕΘΥΣΤΙΚΑ ΦΥΤΑ» Διδακτορική Διατριβή, Upsala, 1762

6 Ταξινόμηση Εξαρτησιογόνων Οπιοειδή Κατασταλτικά Ψυχοδιεγερτικά Ψευδαισθησιογόνα Κάνναβη Νικοτίνη Ουσίες Εθνοφαρμακολογικού Ενδιαφέροντος

7 Οπιοειδή Μήκων η υπνοφόρος

8 Οπιοειδή

9 Οπιοειδή: Παράνομες καλλιέργειες

10 Οπιοειδή: Νόμιμη παραγωγή οπίου στην Ινδία

11 Οπιοειδή: Νόμιμες καλλιέργειες

12 Οπιοειδή

13 Οπιοειδή: Ιδιότητες Έντονη ευφορική δράση Ισχυρή αναλγησία Εγκατάσταση ψυχικής εξάρτησης Εγκατάσταση σωματικής εξάρτησης Τοξικές δόσεις: Παράλυση του προμήκη

14 Οπιοειδή: Χρήση & Κατάχρηση

15 Οπιοειδή: Χρήση & Κατάχρηση

16 Κατασταλτικά: Αιθανόλη Η αιθανόλη, κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία του ανθρώπινου είδους εδώ και τουλάχιστον 8000 χρόνια Στις Δυτικές κοινωνίες, η μπύρα και το κρασί ήταν σε καθημερινή χρήση από το 19 ο αιώνα Σήμερα, καταναλώνεται ευρέως-σε μέτρια ποσότητα, απαλλάσσει από το άγχος και δημιουργεί ευφορία Όχι σαφές διαχωριστικό όριο μεταξύ κοινωνικής/μέτριας χρήσης και επιβλαβούς/ προβληματικής χρήσης

17 Κατασταλτικά: Ιδιότητες Κατασταλτικά (αιθυλική αλκοόλη, ηρεμιστικά, υπνωτικά, εισπνεόμενα) - Αρχική διέγερση (μικρές δόσεις) - Όψιμη καταστολή και υπνηλία - Τοξικές δόσεις: Παράλυση του προμήκη

18 Κατασταλτικά: Ηρεμιστικά - Υπνωτικά Φάρμακα ετερόκλητης χημικής δομής Κοινή ιδιότητα η ισχυρή καταστολή του ΚΝΣ Βενζοδιαζεπίνες, βαρβιτουρικά

19 Ψυχοδιεγερτικά Αμφεταμίνες (Μεθαμφεταμίνη) Κοκαΐνη Ιδιότητες: Αίσθημα έντονης ευεξίας Αυτοπεποίθηση Αφροδισιακή δράση Τοξικές δόσεις: Ψυχωσική αντίδραση Καρδιακές αρρυθμίες Παράλυση του προμήκη

20 Μεθαμφεταμίνη Ψυχοδιεγερτικά

21 Κοκαΐνη Ψυχοδιεγερτικά

22 Κοκαΐνη Ψυχοδιεγερτικά

23 Κοκαΐνη

24 Κοκαΐνη

25 Κοκαΐνη

26 Ψευδαισθησιογόνα Φυσικά αλκαλοειδή από φυτά και μύκητες Ημισυνθετικά παράγωγα (LSD) Συνθετικές ενώσεις (Ecstasy) Ιδιότητες: Συγχυτική διέγερση Διάχυση και Εφίππευση αισθητηριακών ερεθισμάτων Τοξικές δόσεις: Ψύχωση, Ατυχήματα

27 Ψευδαισθησιογόνα Αλκαλοειδή της ερυσιβώδους όλυρας (LSD)

28 Ψευδαισθησιογόνα Μανιτάρια Αμανίτης Ψιλοκύβη

29 Ψευδαισθησιογόνα Διάφορα φυτά με ατροπινούχες ενώσεις Ντατούρα: Ξυλώδης μονοετής πόα, φτάνει τα 2μ. ύψος Τα περισσότερα μέρη του φυτού περιέχουν ατροπίνη και σκοπολαμίνη (κυρίως άνθη και σπόροι) Ντατούρα Λόγω αυτών των ουσιών, έχει χρησιμοποιηθεί ως δηλητήριο και ως παραισθησιογόνο

30 Ψευδαισθησιογόνα Διάφορα φυτά με ατροπινούχες ενώσεις Στην ίδια οικογένεια, ανήκουν η Belladonna, ο μανδραγόρας και ο υοσκύαμος (20 είδη) Σκοπολαμίνη: το ισχυρότερο από τα παράγωγα του τροπανίου (σε διαφορετικές συγκεντρώσεις στα παραπάνω φυτά) Υοσκύαμος

31 Ψευδαισθησιογόνα Ecstasy (ψευδαισθησιογόνος αμφεταμίνη) MDMA: καθαρή ουσία Ευφορία, μειωμένο άγχος, αίσθηση οικειότητας Κλινικές μελέτες για θεραπευτικές ιδιότητες MDMA

32 Κάνναβη Καλλιεργείται σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές Τρία είδη: Cannabis sativa, C.indica, C.ruderalis Φούντα: το τελευταίο τμήμα του άνθους, πολύ πλούσιο σε ρητίνη Χασίς: συμπυκνωμένο στερεό παρασκεύασμα από φύλλα (μαύρη) Μαριχουάνα: όλα τα μέρη το φυτού (άνθη, φύλλα, στελέχη), που κόβονται όπως ο καπνός του τσιγάρου

33 Κάνναβη Ιδιότητες Πρόκληση ελαφρών παραισθήσεων Καταστολή Ληθαργικότητα Παρατεταμένη αδιαφορία και απάθεια Τοξικές δόσεις Οξεία ψυχωσική αντίδραση

34 Νικοτίνη Πριν την ανακάλυψη του Νέου κόσμου, ο καπνός ήταν άγνωστος σε Ευρώπη και Ασία Στην Ευρώπη έρχεται αρχές 16 ου αιώνα Συνηθέστερα είδη του φυτού Νικοτιανή (Nicotiana): N. tabacum, N. aungustifolia, N. latifolia, N. rustica, N. persica 4000 χημικές ουσίες 1g φύλλων καπνού 1mg νικοτίνης ( mg)

35 Νικοτίνη Nicotiana tabacum Ιδιότητες Διέγερση γαγγλίων Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (ταχυκαρδία κλπ) Από την ψυχική σφαίρα καταστολή ή υπερδιέγερση Προβλήματα χρόνιας τοξικότητας

36 Εγκατάσταση αντοχής και φυσικής εξάρτησης Ι. Οπιούχα [πολύ ισχυρή σωματική και ψυχολογική] ΙΙ. Κατασταλτικά [ισχυρή ψυχολογική και σωματική-εγκαθίσταται αργά)] ΙΙΙ. Ψυχοδιεγερτικά (αμφεταμίνες, κοκαΐνη) [ισχυρή ψυχολογική-αμφισβητείται η σωματική] IV. Άλλες Κάνναβη [μέτρια ψυχολογική-αμφισβητείται η σωματική], LSD, Ecstasy[έντονη ψυχολογική], Νικοτίνη [πολύ ισχυρή ψυχολογική]

37 Κοινωνική διάσταση Προώθηση ψυχοδραστικών ουσιών με τη μορφή φαρμακευτικών προϊόντων

38 Κοινωνική διάσταση Κρατικά έσοδα με την επιβολή φόρων

39 Κοινωνική διάσταση Κρατικά έσοδα με την επιβολή προϊόντων First Chinese Opium War ( ) Πόλεμος του οπίου ( ) Αποκλεισμός της Σαγκάης από τον στόλο της Κοινοπολιτείας

40 Κοινωνική διάσταση Κρατικά έσοδα από λαθρεμπόριο Κολομβιανή κοκαΐνη έτοιμη για λαθραία αποστολή στην Αγγλία (2008)

41 Κοινωνική διάσταση: Πρόληψη - Θεραπεία Συμβουλευτικοί σταθμοί Κέντρα χορήγησης μεθαδόνης/βουπρενορφίνης Κλινικές αποτοξίνωσης Κοινότητες απεξάρτησης Κοινωνικές ομάδες στήριξης και επανένταξης

42 Κοινωνική διάσταση: Καταστολή Υπηρεσία δίωξης ναρκωτικών Interpol Σωφρονιστήρια ανηλίκων Φυλακές

43 Κοινωνική διάσταση: «Τι θα γίνουμε χωρίς βαρβάρους;» Πολλές επαγγελματικές ομάδες απασχολούνται με θέματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά: Ιατροί, νοσηλευτές, εκπαιδευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, συμβασιούχοι, αστυνομικοί, ντετέκτιβ, δικαστικοί, σωφρονιστικοί υπάλληλοι, πολιτικοί, κ.ά. Μη κυβερνητικές οργανώσεις: Γονείς εξαρτημένων ατόμων, Γονείς απεξαρτημένων ατόμων, Φίλοι εξαρτημένων ατόμων, Εκκλησιαστικές οργανώσεις, Ομάδες δράσης κομματικών νεολαιών, Υποψήφιοι πολιτευτές, κ.ο.κ.

44 Κοινωνική διάσταση: «Τι θα γίνουμε χωρίς βαρβάρους;» Φαρμακευτικές επιχειρήσεις: Προώθηση διαφόρων προϊόντων με ομολογημένο ή ανομολόγητο προορισμό την παραϊατρική χρήση, την ανεπίσημη υποκατάσταση, κ.ο.κ. Ιδιωτικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα: Επίσημες ή ημιεπίσημες μονάδες αποτοξίνωσης και απεξάρτησης

45 Κοινωνική διάσταση: Επιδημιολογία της χρήσης στην Ελλάδα Μαθητές Γ Λυκείου Πρώτες επιδημιολογικές μελέτες το : Απλή δοκιμή < 1,5% Προτίμηση σε διάφορα κατασταλτικά Νεότερες μελέτες 1996, 2000, 2004: Απλή δοκιμή < 15% Προτίμηση στην κάνναβη Συγκριτικά με άλλες χώρες, ποσοστά σημαντικά χαμηλότερα (π.χ. Αγγλία, Γερμανία 30-35%)

46