Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Β Δημοτικού Τίτλος: «Με αφορμή τη γνωριμία με την Καρέτα» Συγγραφή: ΓΕΩΡΓΑΝΤΖΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Εφαρμογή: ΜΟΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 24

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Με αφορμή τη γνωριμία με την Καρέτα Εφαρμογή σεναρίου Παναγιώτης Μοίρας Δημιουργία σεναρίου Βασιλική Γεωργαντζιά Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Δημοτικού Σχολική μονάδα 6ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα Γλώσσα Β τάξης τεύχος γ, ενότητα 20: «Ποιος είναι; Τι κάνει;» Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα Ι. Φιλολογικής ζώνης Νεοελληνική Γλώσσα Σελίδα 3 από 24

4 ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα Γεωγραφία Μελέτη Περιβάλλοντος ΙΙΙ. Ημιτυπικές και άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης Ερευνητικές Εργασίες Project Ευέλικτη Ζώνη Περιβαλλοντική Αγωγή Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 6 διδακτικές ώρες. Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: εργαστήριο Πληροφορικής, εικονικός χώρος: ιστοσελίδα Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Προϋπόθεση υλοποίησης του σεναρίου αποτελεί η εξοικείωση των μαθητών με τις αρχές της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας και μάθησης. Είναι σημαντικό επίσης να έχουν αποκτήσει βασικές γνώσεις πάνω στη χρήση των Η/Υ, όπως η χρήση του πληκτρολογίου, του ποντικιού, η διαχείριση φακέλων και αρχείων, η σύνδεση στο διαδίκτυο. Όσον αφορά την υλικοτεχνική υποδομή, απαιτείται η ύπαρξη ενός βιντεοπροβολέα ή διαδραστικού πίνακα στην αίθουσα πληροφορικής ή στην αίθουσα διδασκαλίας. Ακόμη προτείνεται η χρήση τόσων Η/Υ όσες και οι ομάδες εργασίας των μαθητών. Σημειώνεται ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και φορητοί Η/Υ σε κάθε ομάδα για τις δραστηριότητες. Σημαντική προϋπόθεση αποτελεί η σύνδεση με το διαδίκτυο για κάθε υπολογιστή. Σελίδα 4 από 24

5 Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Βασιλική Γεωργαντζιά, Με αφορμή τη γνωριμία με την Καρέτα, Νεοελληνική Γλώσσα Β Δημοτικού, Το σενάριο αντλεί Το σενάριο είναι πρωτότυπο στη σύλληψη. Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο συγκεκριμένο σενάριο μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων, που είναι ενσωματωμένες στον ιστότοπο: τα παιδιά έρχονται αρχικά σε επαφή με πληροφοριακά κείμενα που αφορούν τη θαλάσσια χελώνα. Στη συνέχεια μαθαίνουν για την ταξινόμηση των ειδών, όπως αναφέρεται αρχικά από τον Αριστοτέλη. Εμπλέκονται σε δραστηριότητες ταξινόμησης ζώων, συνθέτοντας εννοιολογικούς χάρτες, πληροφορούνται για τη ζωή και τις αρχαίες δοξασίες, μύθους για τα διάφορα ζώα, αντλούν χρήσιμες πληροφορίες και δημιουργούν τα δικά τους πολυτροπικά-πληροφοριακά κείμενα για τα ζώα. Το σενάριο ολοκληρώνεται με τη δημιουργία ενός βιβλίου με περιγραφικά κείμενα των παιδιών για το αγαπημένο τους ζώο, το οποίο θα έχει τη μορφή ευρετηρίου. Οι δραστηριότητες του σεναρίου μπορούν να λάβουν χώρα την ώρα της Ευέλικτης Ζώνης, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Αγωγής, της Μελέτης Περιβάλλοντος αλλά και της Γλώσσας, εφόσον μέσα από αυτές επιτυγχάνονται στόχοι όπως ορίζονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη συγκεκριμένη τάξη. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Σελίδα 5 από 24

6 Στην εποχή μας αμφισβητείται η κυριαρχία του γραπτού λόγου, λόγω της πλατιάς χρήσης της εικόνας στη διαφήμιση, στα σύμβολα κάθε είδους, στις νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας. Τα κείμενα σήμερα είναι πολύσημα και δεν αποτελούν τη φυλακή ενός μόνο νοήματος. Η πολυσημία είναι, εν μέρει, αποτέλεσμα της πολυτροπικότητας του κειμένου. Το σχολείο οφείλει να ανοίξει τους ορίζοντές του στη συστηματική διδασκαλία και ανάλυση των πολυτροπικών κειμένων, προετοιμάζοντας έτσι τους μαθητές να χειρίζονται ικανοποιητικά την πληθώρα των πολυτροπικών κειμένων που τους περιβάλλει. Για τη μελέτη και ανάλυση ενός κειμένου απαιτείται η εστίαση όχι μόνο στα γλωσσικά του στοιχεία, αλλά εξίσου και στα μη γλωσσικά (Χοντολίδου 1999). Ωστόσο, οφείλουμε να λάβουμε υπόψη ότι η διαχείριση και κατανόηση της πληροφορίας εξαρτάται απ ό,τι το άτομο ήδη γνωρίζει και χρειάζεται ή θέλει να γνωρίσει. Η κατανόηση δεν συνεπάγεται αφομοίωση ή ακόμα και εξέταση όλων των πληροφοριών ενός κειμένου, αλλά μάλλον ικανότητα για κατανόηση του κειμένου υπό τους όρους των προσδοκιών και προθέσεων του αναγνώστη (Smith 2006). Σύμφωνα με τον Κολιάδη (2002), η αντιληπτική προσδιοριστική τάση, η λειτουργία δηλαδή που αναφέρεται στην προδιάθεση ή στην ετοιμότητα του ατόμου να αναγνωρίζει και να αντιλαμβάνεται καλύτερα μερικά από τα βασικά διαθέσιμα χαρακτηριστικά ενός πληροφοριακού ερεθίσματος και να αγνοεί τα άλλα, εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, όπως οι ενδοατομικοί-προσωπικοί παράγοντες (προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες, προσδοκίες, κίνητρα, συναισθήματα κ.ά.) και οι εξωτερικοί-περιβαλλοντικοί παράγοντες (οδηγίες, γνώσεις, ενίσχυση ή τιμωρία). Το σενάριο στηρίζεται στην αρχή της καθοδηγούμενης ανακάλυψης του Bruner, ο οποίος τονίζει τη σημασία της ταξινόμησης των πραγμάτων και γεγονότων σε εννοιολογικές κατηγορίες, που συντελούν στη γνωστική ανάπτυξη του ατόμου. Η κατηγοριοποίηση επιταχύνει και προωθεί τη μάθηση και περιορίζει την ανάγκη για ανατροφοδότηση και επαναμάθηση. Επιπλέον ο Bruner διατυπώνει την άποψη ότι η Σελίδα 6 από 24

7 μαθησιακή διαδικασία διευκολύνεται από την «ανακάλυψη» των επιστημονικών αρχών και δομών ενός γνωστικού αντικειμένου, στην οποία πρέπει να στοχεύει ο εκάστοτε εκπαιδευτικός (Κολιάδης 1997). Οι στόχοι του σεναρίου επιδιώκεται να επιτευχθούν στο πλαίσιο της διδασκαλίας της γλώσσας με δραστηριότητες, στις οποίες ενσωματώνονται και δραστηριότητες κριτικού γραμματισμού. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να ενημερωθούν για τα διάφορα είδη θαλάσσιων χελωνών που υπάρχουν στον κόσμο να εντοπίσουν τις περιοχές που γεννούν οι θαλάσσιες χελώνες στην Ελλάδα και τον κόσμο να προβληματιστούν για τους κινδύνους που διατρέχει η θαλάσσια χελώνα και άλλα ζώα, που απειλούνται με εξαφάνιση να ευαισθητοποιήσουν και να προβληματίσουν και άλλους για τα απειλούμενα ζώα να αποκτήσουν κλίμα συνεργασίας, εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τον προφορικό και γραπτό τους λόγο να γνωρίσουν τα βασικά στοιχεία που αναγράφονται σε μια ταυτότητα να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν την ταυτότητα κάποιου ζώου να παρέχουν πληροφορίες σε κοινό, μέσω μιας παρουσίασης. Γραμματισμοί Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: Σελίδα 7 από 24

8 να μάθουν να αναζητούν και να βρίσκουν έναν τόπο σε ψηφιακό χάρτη να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου να οργανώσουν μια παρουσίαση εισάγοντας κείμενο, εικόνα και βίντεο. Διδακτικές πρακτικές Στο συγκεκριμένο σενάριο ο εκπαιδευτικός έχει τον ρόλο του διευκολυντή των δραστηριοτήτων, με απώτερο στόχο να καλλιεργηθεί η δεξιότητα της ενσυναίσθησης και τα παιδιά να διαμορφώσουν στάσεις, μέσα από τη συγκεκριμένη εμπειρία. Ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί, συντονίζει την ομάδα-τάξη, εμψυχώνει τη μαθησιακή διαδικασία, συμβουλεύει και έχει τον ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στον μαθητή και τη γνώση. Η γνώση δεν μεταδίδεται, αλλά οικοδομείται, ανακαλύπτεται και κατακτάται από τους μαθητές. Έτσι ο μαθητής είναι ενεργός και όχι παθητικός ακροατής των μαθησιακών δραστηριοτήτων, ερευνά και ανακαλύπτει τη μάθηση, είναι ο πρωταγωνιστής της μαθησιακής διαδικασίας και γι αυτό βρίσκεται στο κέντρο της μαθησιακής διαδικασίας (Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης 2011). Σε μια τάξη 24 μαθητών προτείνεται η δημιουργία 6 τετράδων, ανάλογα με τη δραστηριότητα. Η τελευταία δραστηριότητα του σεναρίου (περιγραφή του αγαπημένου ζώου) προτείνεται να ολοκληρωθεί σε ατομικό επίπεδο, αλλά είναι δυνατή και η επιλογή της δυάδας, αν ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι έτσι κάποια παιδιά θα βοηθηθούν και θα αναπτύξουν καλύτερα τον γραπτό και προφορικό τους λόγο. Το σενάριο δύναται να υλοποιηθεί στην αίθουσα διδασκαλίας, αν υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε υπολογιστή και σύνδεση στο διαδίκτυο από κάθε ομάδα παιδιών, ή και στην αίθουσα Πληροφορικής. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφορμή του σεναρίου μπορεί να είναι η άσκηση 2 του βιβλίου μαθητή της Γλώσσας στην ενότητα 20, όπου δίνεται προς επεξεργασία ένα πληροφοριακό κείμενο για τη Σελίδα 8 από 24

9 ζωή της χελώνας Kαρέτα. Επιπλέον, στη Μελέτη Περιβάλλοντος και στην ενότητα 6 γίνεται λόγος για τα ζώα και επομένως οι δραστηριότητες του σεναρίου μπορούν να συνδυαστούν ή να στηρίξουν ασκήσεις του βιβλίου. Επίσης, αφορμή για την ενασχόληση με δραστηριότητες του σεναρίου μπορεί να αποτελέσει η Παγκόσμια Ημέρα Ζώων (4 Οκτωβρίου) ή η Παγκόσμια Ημέρα της Χελώνας (23 Μαΐου). Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το συγκεκριμένο σενάριο είναι συμβατό με τα Νέα Προγράμματα Σπουδών, εφόσον αναφέρονται στόχοι όπως: η γνωριμία με είδη αναφορικού λόγου, όπως η περιγραφή η βιωµατική εµπλοκή µαθητών σε ποικίλες µορφές λεκτικής επικοινωνίας και η ενεργητική συµµετοχή στις εκδηλώσεις της σχολικής ζωής (Μελέτη περιβάλλοντος) η κατανόηση κειμένων και η άντληση πληροφοριών από αυτά η αξιολόγηση των πληροφοριών από διάφορες πηγές πληροφόρησης η διάκριση της έννοιας της λέξης, µε βάση τη µεταφορική της χρήση η εξοικείωση με τους εκφραστικούς τρόπους, με το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούνται σε διάφορες περιστάσεις της ζωής και η αξιοποίηση των ΤΠΕ. Πιο συγκεκριμένα, ανάμεσα στους στόχους της ενότητας 20 αναφέρεται η αναζήτηση πληροφοριών, όπως και η παρουσίαση ταυτότητας κάποιου και η παροχή πληροφοριών σε τρίτο. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Στις δραστηριότητες του σεναρίου αξιοποιείται: ιστοσελίδα στον διαδικτυακό τόπο στον οποίο έχουν ενσωματωθεί οι δραστηριότητες του σεναρίου Σελίδα 9 από 24

10 πρόγραμμα επεξεργαστή κειμένου πρόγραμμα περιήγησης σε παγκόσμιο χάρτη πρόγραμμα παρουσίασης, στο οποίο θα ενταχθούν πληροφοριακά κείμενα για τα ζώα. Κείμενα Video: Για τη θαλάσσια χελώνα εδώ Ταινία: «Οι περιπέτειες του Σάμμυ» από εδώ Ιστοσελίδες: Για τη θαλάσσια χελώνα Αρχέλων εδώ Εθνικό θαλάσσιο πάρκο Ζακύνθου (Ε.Θ.Π.Ζ.) εδώ Φύλλα εργασιών 1ο Φύλλο εργασίας 2ο Φύλλο εργασίας Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η διδακτική ώρα Αφετηρία για τη διδασκαλία του σεναρίου αποτέλεσε η άσκηση 2 του βιβλίου του μαθητή, όπου δίνεται το πληροφοριακό κείμενο για τη χελώνα Καρέτα. Ο εκπαιδευτικός κάλεσε τους μαθητές να ανακοινώσουν τις σχετικές με το θαλάσσιο ζώο γνώσεις τους στην ολομέλεια. Οι περισσότεροι μαθητές γνώριζαν την Καρέτα Καρέτα, το γεγονός ότι αποτελεί απειλούμενο είδος και την κυριότερη περιοχή ωοτοκίας της χελώνας, τη Ζάκυνθο. Στη συνέχεια οι μαθητές παρακολούθησαν ένα απόσπασμα από την ταινία «Οι περιπέτειες του Σάμμυ». Το απόσπασμα που προτείνεται από τη συγγραφέα του σεναρίου και οι κατάλληλες ερωτήσεις του εκπαιδευτικού (Τι είδους θαλάσσια χελώνα πιστεύετε ότι είναι ο Σάμμυ; Σε ποια παραλία φαίνεται ότι γεννήθηκε;) Σελίδα 10 από 24

11 έδωσαν την ευκαιρία στους μαθητές να γνωρίσουν και άλλα είδη θαλάσσιας χελώνας, αλλά και άλλες περιοχές ωοτοκίας της και έξω από την Ελλάδα (Τεκμήριο 1). Τεκμήριο 1: Απόσπασμα από την ταινία «Οι περιπέτειες του Σάμμυ» 2η & 3η διδακτική ώρα Η ενασχόληση των μαθητών κατά την προηγούμενη διδακτική ώρα με το θέμα της θαλάσσιας χελώνας ήταν η γέφυρα, ώστε να τους ζητηθεί να δημιουργήσουν την ταυτότητα της χελώνας Καρέτα Καρέτα. Το 1 ο φύλλο εργασίας που προτείνεται από το σενάριο εγκαταστάθηκε σε ηλεκτρονική μορφή στους Η/Υ των μαθητικών ομάδων. Σε φύλλο εργασίας, που τροποποιήθηκε από το αρχικό σε μερικά σημεία του για να διευκολυνθεί το γράψιμο των μαθητών, θα έπρεπε να καταγραφούν συγκεκριμένα στοιχεία που αφορούν τη θαλάσσια χελώνα, όπως ο τόπος που ζει, βασικά χαρακτηριστικά της, το είδος της τροφής της, οι κίνδυνοι που την απειλούν και οι τρόποι προστασίας της. Κάθε μαθητική ομάδα ανέλαβε να συμπληρώσει την ταυτότητα του ζώου αντλώντας τις πληροφορίες της από τα άρθρα που προτείνονται από το σενάριο και βρίσκονται στον ιστότοπο τόπο Ο εκπαιδευτικός διευκρίνισε στους μαθητές ότι από το πλήθος των πληροφοριών που υπάρχουν στα άρθρα θα έπρεπε να επιλέξουν μόνο εκείνες που είναι απαραίτητες για την ταυτότητα που δημιουργούν και να τις προσθέσουν στο δελτίο ταυτότητας χρησιμοποιώντας τη Σελίδα 11 από 24

12 λειτουργία της αντιγραφής-επικόλλησης, την οποία γνώριζαν. Διευκρινίσεις δόθηκαν επίσης στην επιλογή «Οργανώσεις για την προστασία» του ζώου που περιλαμβάνεται στο δελτίο ταυτότητας. Ο εκπαιδευτικός παρουσίασε μέσω του κεντρικού βιντεοπροβολέα την ιστοσελίδα του συλλόγου για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας «Αρχέλων» και τις δράσεις που αναλαμβάνει. Οι περισσότερες ομάδες ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις της δραστηριότητας και κατάφεραν μέσα στο διδακτικό δίωρο να διαμορφώσουν σε ικανοποιητικό βαθμό την ταυτότητα της χελώνας (Τεκμήρια 2 & 3). Τεκμήριο 2 & 3: Δημιουργία ταυτότητας της Καρέτα Καρέτα Το γεγονός ότι κάθε ομάδα ανέλαβε να συμπληρώσει συνολικά την ταυτότητα του ζώου και όχι να κάνει κριτική ανάγνωση σε ένα ή δύο άρθρα μόνο, όπως προτείνεται από το σενάριο απαίτησε περισσότερο χρόνο για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας, αλλά κατέδειξε ότι οι μαθητές ήταν ικανοί να απομονώνουν τα στοιχεία που τους ενδιαφέρουν μέσα από ένα μεγάλο πλήθος πληροφοριών (Ενδεικτικά φύλλα εργασίας που δημιουργήθηκαν περιλαμβάνονται στο συνοδευτικό υλικό του σεναρίου με τα ονόματα fillo_ergasias1_omada1, fillo_ergasias1_omada2, fillo_ergasias1_omada3, fillo_ergasias1_omada4). Σελίδα 12 από 24

13 4η διδακτική ώρα Στην αρχή της διδακτικής ώρας ο εκπαιδευτικός πρόβαλε μέσω του βιντεοπροβολέα την ιστοσελίδα και ενημέρωσε τους μαθητές για την «Παγκόσμια Ημέρα Χελώνας». Συζητήθηκαν οι λόγοι για την αναγκαιότητα ύπαρξης αυτής της ημέρας και οι μαθητές συμφώνησαν ότι θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην προστασία της θαλάσσιας χελώνας ενημερώνοντας τους συμμαθητές τους μέσω μιας παρουσίασης που θα ετοίμαζαν. Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός πρόβαλε το σύντομο video που βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση και προτείνεται από το σενάριο. Η παρουσίαση της ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας έδωσε την αφορμή για την μετάβαση των μαθητών στις δραστηριότητες του δεύτερου φύλλου εργασίας και στην αναζήτηση των τόπων αναπαραγωγής της χελώνας. Ο εκπαιδευτικός αξιοποίησε τη γνώση ορισμένων μαθητών ότι η Ζάκυνθος αποτελεί τόπο αναπαραγωγής του ζώου και πρόβαλε το χάρτη του τόπου από την ιστοσελίδα του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου. Στη συνέχεια πρότεινε στους μαθητές να μεταβούν όλοι μαζί στο συγκεκριμένο τόπο μέσω του λογισμικού Google Earth. Επειδή οι δυνατότητες των Η/Υ (κάρτες γραφικών) και του διαδικτύου του σχολείου δεν θα επέτρεπαν την εκκίνηση του λογισμικού από όλες τις μαθητικές ομάδες, ο εκπαιδευτικός επέλεξε την κεντρική προβολή. Ταυτόχρονα με τον τρόπο αυτό έκανε και μια επίδειξη των δυνατοτήτων του λογισμικού στους μαθητές που δεν το γνώριζαν (Τεκμήριο 4). Ο τρόπος μετάβασης σε έναν τόπο απλώς και μόνο με την πληκτρολόγησή του στο πεδίο αναζήτησης εντυπωσίασε τους μαθητές. Σελίδα 13 από 24

14 Τεκμήριο 4: Λογισμικό Google Earth Ο εκπαιδευτικός εξήγησε στους μαθητές τη διαδικασία που γίνεται η σήμανση με το εργαλείο της πινέζας και τους κάλεσε να επισημάνουν τα μέρη ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας που αναγράφονταν στο 2 ο φύλλο εργασίας (το φύλλο εργασίας βρισκόταν ήδη ανοικτό σε ηλεκτρονική μορφή στους Η/Υ των ομάδων) στο περιβάλλον του λογισμικού Google Earth. Εκπρόσωποι από κάθε ομάδα αναζητούσαν στον κεντρικό υπολογιστή τον τόπο ωοτοκίας και έγραφαν τη λέξη χελώνα στην επισήμανσή του. Ήταν ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά τη διαδικασία καθώς γνώριζαν ότι θα χρησιμοποιούσαν τις πληροφορίες που κατέγραφαν μαζί με τα συμπληρωμένα στοιχεία της ταυτότητας για να δημιουργήσουν την παρουσίασή τους. Τέλος, ο εκπαιδευτικός πληκτρολόγησε τη λέξη Καρέτα στο πεδίο αναζήτησης του λογισμικού. Οι περιοχές μακριά από τη θάλασσα στις οποίες οδήγησε το λογισμικό και οι φωτογραφίες των ομώνυμων με την Καρέτα επιχειρήσεων (οι μαθητές ανέμεναν ότι θα αντικρίσουν φωτογραφίες της θαλάσσιας χελώνας) έδωσαν τη δυνατότητα να γίνει μια συζήτηση που βοήθησε τους μαθητές να κατανοήσουν ότι η διαφήμιση των επιχειρήσεων αποτελεί βασικό στόχο του λογισμικού. Σελίδα 14 από 24

15 Δεν πραγματοποιήθηκε η δραστηριότητα που αφορούσε την παρακολούθηση της περιπλάνησης των χελωνών μέσα από την ιστοσελίδα του προγράμματος Caretta Odyssey, καθώς η ιστοσελίδα που προτείνεται δεν ήταν διαθέσιμη κατά την εφαρμογή του σεναρίου. 5η & 6η διδακτική ώρα Το τελευταίο διδακτικό δίωρο της εφαρμογής οι μαθητές ανέλαβαν να εργαστούν στις ομάδες τους και να δημιουργήσουν μια παρουσίαση για τη χελώνα Καρέτα Καρέτα ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Χελώνας στις 23 Μαΐου. Στους Η/Υ των ομάδων εγκαταστάθηκε το αρχείο ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΧΕΛΩΝΑ, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο συνοδευτικό υλικό του αρχικού σεναρίου. Η δομή των διαφανειών του συγκεκριμένου αρχείου τροποποιήθηκε μερικώς για την εφαρμογή, ώστε να είναι απόλυτα όμοια με τη δομή των ενοτήτων της ταυτότητα της χελώνας Καρέτα-Καρέτα που είχαν ήδη ολοκληρώσει οι μαθητές. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές θα διευκολύνονταν να συμπληρώσουν τα στοιχεία της κάθε διαφάνειας είτε πληκτρολογώντας τα κείμενά τους είτε χρησιμοποιώντας τη λειτουργία αντιγραφή-επικόλληση για να τα αντιγράψουν από τα έτοιμα δελτία ταυτότητας. Η προηγούμενη εμπειρία των μαθητών στη χρήση συγκεκριμένων λειτουργιών (πληκτρολόγηση κειμένου, αντιγραφή-επικόλληση) του λογισμικού παρουσίασης βοήθησε τους μαθητές να ολοκληρώσουν σε ικανοποιητικό βαθμό τις παρουσιάσεις τους εντός του προβλεπόμενου χρόνου (Τεκμήριο 5,6,7 & 8). Σελίδα 15 από 24

16 Τεκμήρια 5,6,7 & 8 : Δημιουργία παρουσιάσεων Ο εκπαιδευτικός χρειάστηκε να υπενθυμίσει και να υποδείξει σε κάθε ομάδα τον τρόπο εισαγωγής των εικόνων από σελίδες του διαδικτύου στο περιβάλλον του λογισμικού, ακολουθώντας τη διαδικασία της αποθήκευσής τους στο δίσκο και κατόπιν της τοποθέτησής τους σε δεδομένες διαφάνειες μέσω της εισαγωγής. Στη συνέχεια χρειάστηκε αρκετές φορές να υποδειχθεί στους μαθητές η αναγκαιότητα μορφοποίησης της εικόνας ή του κειμένου προκειμένου να επιτευχθεί ένα καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. (Ενδεικτικά, παρουσιάσεις που δημιουργήθηκαν περιλαμβάνονται στο συνοδευτικό υλικό του σεναρίου με τα ονόματα parousiasi_omada1, parousiasi_omada2, parousiasi_omada3, parousiasi_omada4, parousiasi_omada5). Σελίδα 16 από 24

17 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α Στοιχεία ταυτότητας ενός ζώου Όνομα Θαλάσσια χελώνα Είδος Καρέτα Καρέτα Διεύθυνση Χαρακτηριστικά Τι γεννά Σελίδα 17 από 24

18 Οργανώσεις για την προστασία της Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε Εδώ τοποθέτησε μια εικόνα του ζώου με τις εντολές Αντιγραφή-Επικόλληση που βρίσκονται κάνοντας δεξί κλικ στο ποντίκι του υπολογιστή σου. Πριν εκτελέσεις την εντολή Επικόλληση, σβήσε αυτές τις οδηγίες ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 Σελίδα 18 από 24

19 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Β Θα ταξιδέψουμε στα μέρη που γεννά η θαλάσσια χελώνα στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία. Θέλεις να δεις αυτά τα μέρη από κοντά; 1)Άνοιξε το πρόγραμμα Google Earth πατώντας το εικονίδιο που βρίσκεται στην οθόνη του υπολογιστή σου και θα εμφανιστεί η γη τρισδιάστατη μπροστά σου. 2) Να αναζητήσεις με τη μηχανή αναζήτησης, που σου δίνει το πρόγραμμα, τις παρακάτω περιοχές ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας και να τοποθετήσεις σε κάθε μία από αυτές την πινέζα, που βρίσκεται στην επάνω γραμμή Μενού (κόκκινο βελάκι): Σελίδα 19 από 24

20 Μαραθωνήσι Δάφνη κόλπος Χανίων Κυπαρισσιακός κόλπος παραλία Ζάγκα Κορώνεια Κόλπος Χρυσοχούς Λακωνικός κόλπος Αμβρακικός κόλπος 3) Κάθε φορά που θα πλησιάζεις να δεις από κοντά τις συγκεκριμένες περιοχές, άνοιξε με κλικ τα εικονίδια που εμφανίζονται μπροστά σου. Οι φωτογραφίες, που υπάρχουν, καλύπτουν τα ενδιαφέροντα κάθε χρήστη για τις συγκεκριμένες περιοχές; Υπάρχουν φωτογραφίες για τη θαλάσσια χελώνα; Γιατί; 4) Επίλεξε από την αριστερή στήλη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων τα «έργα προστασίας ειδών από τη WWF», κάνε κλικ στα εικονίδια της WWF που εμφανίζονται στην Ελλάδα και την Τουρκία. Να μεταφράσεις το περιεχόμενο και να αναφέρεις επιγραμματικά τι πληροφορίες δίνονται για την Ελλάδα: Σελίδα 20 από 24

21 Και την Τουρκία: 5) Κάνε αναζήτηση, για να βάλεις πινέζα στην περιοχή Γέρακας (που είναι περιοχή ωοτοκίας θαλάσσιας χελώνας), είναι εύκολο να εντοπίσεις τη συγκεκριμένη παραλία; Γιατί νομίζεις ότι γίνεται αυτό; 6) Το πρόγραμμα Google Earth περιέχει διαφημίσεις; Γιατί πιστεύετε ότι γίνεται αυτό; Τι πρέπει να προσέχουμε ως χρήστες; Σελίδα 21 από 24

22 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το θέμα των ζώων μπορεί να επεκταθεί πολυποίκιλα. Θα μπορούσε να συνδυαστεί με επίσκεψη σε χώρους, που φιλοξενούνται ζώα, όπως τον ζωολογικό κήπο, σε περιοδικές εκθέσεις με ζώα ή ακόμα και στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας, αν υπάρχουν στις περιοχές των σχολείων που εφαρμόζεται το σενάριο. Τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά αγαπημένα τους ζώα και να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά τους. Ακόμη θα μπορούσαν, στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του σεναρίου, να έρθουν σε επαφή με οργανώσεις προστασίας ζώων, να ενημερωθούν για τα εκπαιδευτικά προγράμματα και να υιοθετήσουν όλοι μαζί ένα ζώο που απειλείται με εξαφάνιση, όπως για παράδειγμα μια χελώνα Καρέτα, και να παρακολουθούν την Οδύσσειά της, μέσω της ιστοσελίδας «Η Οδύσσεια της Καρέτα». Επίσης είναι δυνατόν να αναδειχθεί η συμβολή των ζώων στην ψυχική και σωματική μας υγεία, στην καλή διάθεση και υγεία ανθρώπων που ζουν μόνοι (Τρίτη ηλικία) ή πάσχουν από διάφορες ασθένειες. Να σημειωθεί ότι στο πληροφοριακό κείμενο της παρουσίασης των ζώων θα μπορούσαν να προστεθούν και άλλες διαφάνειες με πληροφορίες που θα θέλανε, ενδεχομένως, να ενσωματώσουν τα παιδιά, όπως χάρτες, σύνδεση με ιστοσελίδες κ.ά. Επέκταση, επίσης, του σεναρίου θα μπορούσε να αποτελέσει η γνωριμία με τις κατηγορίες των ασπόνδυλων ζώων και η ενασχόληση με δραστηριότητες που θα αναδείξουν τα ιδιαίτερά τους γνωρίσματα και συμπεριφορές. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το σενάριο διαπραγματεύεται, με αφορμή αναφορά του σχολικού εγχειριδίου στη χελώνα Καρέτα Καρέτα, το θέμα των ζώων γενικότερα. Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνει εστιάζονται αρχικά στο θέμα της «θαλάσσιας χελώνας» και επεκτείνονται σε θέματα που αφορούν την κατηγοριοποίηση των ζώων, τις ιδιότητές τους και τις περιγραφές τους από τους μαθητές. Η έκταση των θεματικών, το πλήθος Σελίδα 22 από 24

23 των πληροφοριών που προσφέρονται στο σενάριο, η ποικιλία των εργαλείων που προτείνονται καθιστούσε αδύνατη την εφαρμογή του σεναρίου στο πλαίσιο του προτεινόμενου από το ίδιο το σενάριο χρόνου, αλλά και του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου της τάξης. Επιπλέον, ο προτεινόμενος γλωσσικός στόχος που αφορά την εξοικείωση των μαθητών με το κειμενικό είδος της περιγραφής σε μεγάλο βαθμό είχε κατακτηθεί με προηγούμενες εφαρμογές σεναρίων από τους συγκεκριμένους μαθητές. Για τους παραπάνω λόγους επιλέχθηκε να εφαρμοστεί το τμήμα του σεναρίου που αφορούσε τη θαλάσσια χελώνα και να πραγματοποιηθούν οι σχετικές δραστηριότητες αφού έγινε προσαρμογή στους στόχους που τέθηκαν στην αρχή του σεναρίου και στα φύλλα εργασίας που δόθηκαν στους μαθητές. Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν με ενδιαφέρον στις δραστηριότητες, εμπλούτισαν τις γνώσεις τους και εμβάθυναν σε ένα θέμα (θαλάσσια χελώνα) γύρω από το οποίο είχαν κάποιες αποσπασματικές γνώσεις και συζήτησαν γενικότερα για τα απειλούμενα ζώα. Ιδιαίτερο κίνητρο αποτέλεσε για τους μαθητές η προοπτική μιας παρουσίασης της εργασίας τους σε ευρύτερο κοινό με αφορμή την παγκόσμια ημέρα χελώνας. Η αξιοποίηση της προηγούμενης εμπειρίας των μαθητών στην χρη-σιμοποίηση των Τ.Π.Ε. βοήθησε σημαντικά στο να ολοκληρώσουν τις επιλεγμένες δραστηριότητες μέσα στα πλαίσια του διαθέσιμου χρόνου. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γαβριηλίδου, Ζ., Μ. Σφυρόερα & Λ. Μπεζέ Γλώσσα Β Δημοτικού: Ταξίδι στον κόσμο της Γλώσσας, β τεύχος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Κανδήρου, Γ., Δ. Πασχαλίδης & Σ. Ρίζου. Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Κολιάδης, Ε Θεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτική Πράξη: Γνωστικές Θεωρίες, τ. Γ. Αθήνα. Σελίδα 23 από 24

24 Κολιάδης, Ε Γνωστική Ψυχολογία. Γνωστική Νευροεπιστήμη και Εκπαιδευτική Πράξη. Αθήνα. Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό. Τόμος Α. Αθήνα: Π.Ι. Π.Ι Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο. Αθήνα. Ανακτήθηκε από: Smith, F Κατανοώντας την Ανάγνωση. Αθήνα: Επίκεντρο. Χοντολίδου, Ε Εισαγωγή στην έννοια της πολυτροπικότητας. Γλωσσικός Υπολογιστής 1: ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Στον φάκελο με τα συνοδευτικά αρχεία της εφαρμογής του σεναρίου περιλαμβάνονται: -τα φύλλα εργασίας με τα ονόματα: fillo_ergasias1_omada1 fillo_ergasias1_omada2 fillo_ergasias1_omada3 fillo_ergasias1_omada4 -οι παρουσιάσεις με τα ονόματα: parousiasi_omada1 parousiasi_omada2 parousiasi_omada3 parousiasi_omada4 parousiasi_omada5 Σελίδα 24 από 24