ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΙΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ. Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων. 6 Αυγούστου 2004

Transcript

1 ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΙΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων 6 Αυγούστου 2004 ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά µε τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ (άρθρο 8) Συνεισηγητής: D. Carmelo Mocong Onguene (Ισηµερινή Γουινέα) PR\ doc APP/3689

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΙΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ... 1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ... 3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ... 4 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ... 9 PR\ doc 2

3 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ PR\ doc 3/14

4 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, που συνεδρίασε στη Χάγη από τις 22 έως τις 25 Νοεµβρίου 2004, έχοντας υπόψη το άρθρο 17, παράγραφος 1, του Κανονισµού της, έχοντας υπόψη τη συµφωνία εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΚ, που υπογράφηκε στο Κοτονού του Μπενίν στις 23 Ιουνίου και τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 2003, και ιδίως το άρθρο 8 «Πολιτικός ιάλογος» του Τίτλου ΙΙ «Η Πολιτική ιάσταση», έχοντας υπόψη τις προτεινόµενες κατευθυντήριες γραµµές για τον Πολιτικό ιάλογο ΑΚΕ- ΕΕ (άρθρο 8), όπως εγκρίθηκαν από το Συµβούλιο Υπουργών ΑΚΕ-ΕΚ κατά την 28η σύνοδό του που πραγµατοποιήθηκε στις Βρυξέλλες τον Μάιο του 2003, έχοντας υπόψη το έγγραφο «Πλαίσιο και γενικές αρχές για τον πολιτικό διάλογο µεταξύ των χωρών ΑΚΕ», που εγκρίθηκε από το Συµβούλιο Υπουργών ΑΚΕ κατά την 76η σύνοδό του που πραγµατοποιήθηκε στις Βρυξέλλες τον εκέµβριο του 2002, έχοντας υπόψη την αναθεώρηση της Συµφωνίας του Κοτονού και τις προσπάθειες αµφοτέρων των πλευρών για βελτίωση και περαιτέρω διασάφηση των διαδικασιών και των µηχανισµών του πολιτικού διαλόγου, - έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Υποθέσεων (ΑΚΕ-ΕΕ/0000), Α. αναγνωρίζοντας την πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την εφαρµογή των διατάξεων της συµφωνίας του Κοτονού, και ιδίως των διατάξεων για τον πολιτικό διάλογο, Β. πεπεισµένη ότι ο ουσιαστικός, διαφανής και τακτικός διάλογος µπορεί να συµβάλει στην περαιτέρω ενίσχυση της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ, Γ. τονίζοντας την ανάγκη αύξησης και επέκτασης των ευκαιριών για πολιτικό διάλογο και του φάσµατος του πολιτικού διαλόγου µεταξύ των µερών σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσµιο επίπεδο καθώς και σε επίπεδο χωρών ΑΚΕ,. υπογραµµίζοντας την ανάγκη να ληφθούν υπόψη συγκεκριµένες ιστορικές παράµετροι καθώς και οι ειδικές και ιδιαίτερες συνθήκες των χωρών ΑΚΕ κατά τον προσδιορισµό των προτεραιοτήτων και των κοινών προγραµµάτων δράσης από τα µέρη στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, 1 ΕΕ L 317 της , σ. 3. 4/14 PR\ doc

5 Ε. τονίζοντας την ανάγκη πλήρους αξιοποίησης και εφαρµογής των προτεινόµενων κατευθυντήριων γραµµών για τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ (άρθρο 8), οι οποίες εγκρίθηκαν από το Συµβούλιο Υπουργών ΑΚΕ-ΕΚ, ΣΤ. υπογραµµίζοντας ότι είναι αναγκαίο η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, ως φορέας πολιτικού διαλόγου, να εµπλακεί σε µεγαλύτερο βαθµό στον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ σε όλα τα επίπεδα, Κατευθυντήριες γραµµές για τον πολιτικό διάλογο Ζ. λαµβάνοντας υπόψη ότι η συµφωνία του Κοτονού περιέχει τις βασικές, γενικές κατευθυντήριες γραµµές για ολοκληρωµένο, ισορροπηµένο και επιστάµενο πολιτικό διάλογο που θα οδηγήσει σε αµοιβαίες δεσµεύσεις, Η. λαµβάνοντας υπόψη ότι η έγκριση και η εφαρµογή των προτεινόµενων κατευθυντήριων γραµµών για τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ (άρθρο 8) µπορεί να αποτελέσει ένα προορατικό, συγκεκριµένο και θετικό µέτρο προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης του διαλόγου και ότι είναι αναγκαία η περαιτέρω ενίσχυση και θεσµοθέτηση του πολιτικού διαλόγου ΑΚΕ-ΕΕ σε όλα τα επίπεδα, προκειµένου το σηµαντικό αυτό εργαλείο να αξιοποιηθεί δεόντως στο πλαίσιο της διαχείρισης της εταιρικής σχέσης, Θ λαµβάνοντας υπόψη ότι ο διάλογος µπορεί να αφορά ένα ευρύτατο φάσµα θεµάτων και ότι µπορεί να πραγµατοποιηθεί στο πλαίσιο επίσηµων ή ανεπίσηµων συναντήσεων και σε διάφορα επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό, χωρών ΑΚΕ, παγκόσµιο), Ι. λαµβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραµµές και αρχές για τον πολιτικό διάλογο όπως αναπτύσσονται στο άρθρο 8 της συµφωνίας της Κοτονού και τις προτεινόµενες κατευθυντήριες γραµµές για τον πολιτικό διάλογο του ΑΚΕ-ΕΕ (άρθρο 8), ΙΑ. επιβεβαιώνοντας την ανάγκη συµµετοχής µη κρατικών φορέων (ΜΚΦ) στον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ προκειµένου να διασφαλίζεται ο περιεκτικός χαρακτήρας του διαλόγου, Μηχανισµοί και διαδικασίες ΙΒ. λαµβάνοντας υπόψη την ανάγκη θέσπισης µηχανισµών για την εξασφάλιση καλύτερης επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών µεταξύ των κεντρικών υπηρεσιών της ΕΕ, των οργάνων ΑΚΕ (που εδρεύουν στην Ευρώπη) και των αξιωµατούχων (ΑΚΕ και ΕΕ) που βρίσκονται στις χώρες ΑΚΕ σε σχέση µε τον πολιτικό διάλογο, τις σχετικές διαδικασίες και το περιεχόµενό του, ΙΓ. τονίζοντας την ανάγκη να αξιοποιηθούν όλες οι δυνατότητες που παρέχει το άρθρο 8 για διάλογο επί των ουσιωδών στοιχείων και θεµελιωδών στοιχείων της συµφωνίας του Κοτονού, PR\ doc 5/14

6 Ι. λαµβάνοντας υπόψη τη µεγάλη σηµασία της καλής επικοινωνίας µεταξύ των πρωτευουσών των χωρών ΑΚΕ και των ενδιαφερόµενων φορέων που εδρεύουν στις Βρυξέλλες, όταν ο διάλογος του άρθρου 8 αφορά ουσιώδη στοιχεία και θεµελιώδη στοιχεία 1, ΙΕ. τονίζοντας την αναγκαιότητα κοινών αποφάσεων και συµπερασµάτων στο πνεύµα της εταιρικής σχέσης και της µακροχρόνιας συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ, Ικανότητες και πόροι ΙΣΤ.λαµβάνοντας υπόψη ότι ο διάλογος πρέπει να είναι µια αµφίδροµη διαδικασία µεταξύ ισότιµων εταίρων µε αµοιβαία εµπιστοσύνη, ΙΖ. τονίζοντας την ανάγκη διερεύνησης των δυνατοτήτων χρηµατοδότησης σε διάφορα επίπεδα για την ανάπτυξη και την ενίσχυση των ικανοτήτων διαχείρισης του διαλόγου του άρθρου 8 ως µιας διαδικασίας µε τη συµµετοχή όλων των ενδιαφεροµένων σε εθνικό, περιφερειακό, παγκόσµιο επίπεδο και σε επίπεδο χωρών ΑΚΕ (συµπεριλαµβανοµένων των διεθνών φόρουµ όταν συζητούνται θέµατα µε άµεσο αντίκτυπο στη συνεργασία ΑΚΕ-ΕΚ), ΙΗ. τονίζοντας την αναγκαιότητα διασφάλισης της τακτικής υποβολής εκθέσεων εκ µέρους των εκπροσώπων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ προς τα εθνικά κοινοβούλια, προκειµένου αφενός αυτά να τηρούνται ενήµερα για τις εξελίξεις που τα αφορούν στον διάλογο ΑΚΕ-ΕΚ, και αφετέρου να ενθαρρύνεται η καλύτερη πληροφόρηση, η ανταλλαγή γνώσεων και ο συντονισµός κατά τη διάρκεια των συνόδων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, ΙΘ. λαµβάνοντας υπόψη ότι είναι σηµαντικό για την επιτυχηµένη οργάνωση του διαλόγου και για την εξασφάλιση µιας διαφοροποιηµένης προσέγγισης να καθοριστούν οι εκπρόσωποι των διαφόρων συµµέτοχων που λαµβάνουν µέρος στο διάλογο, Κ. υπογραµµίζοντας την αναγκαιότητα συντονισµού και συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα µεταξύ των µερών, συµπεριλαµβανοµένης της ανταλλαγής πληροφοριών για τις δραστηριότητες στις διάφορες χώρες µε τους φορείς που εδρεύουν στις Βρυξέλλες, Κατευθυντήριες γραµµές για τον πολιτικό διάλογο 1. επιβεβαιώνει την επιθυµία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ να συµµετάσχει και να συµβάλει στον πολιτικό διάλογο του άρθρου 8 2. τάσσεται υπέρ της υιοθέτησης µιας διαφοροποιηµένης πολυπαραγοντικής προσέγγισης όσον αφορά τη διαδικασία του πολιτικού διαλόγου 1 Υπό την έννοια των «Κατευθυντήριων γραµµών για τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ στο πλαίσιο του άρθρου 8 της συµφωνίας του Κοτονού» 6/14 PR\ doc

7 3. καλεί όλα τα µέρη να απόσχουν από κάθε µονοµερή ενέργεια η οποία θα µπορούσε να θεωρηθεί επιβλαβής για την εταιρική σχέση Μηχανισµοί και διαδικασίες 4. υποστηρίζει την πρόταση που υπέβαλε η πλευρά των χωρών ΑΚΕ να συνταχθεί στο πλαίσιο της αναθεώρησης της συµφωνίας του Κοτονού ένα Παράρτηµα της συµφωνίας, στο οποίο θα προσδιορίζονται οι διαδικασίες και οι µηχανισµοί του πολιτικού διαλόγου 5. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαθέσει τους απαραίτητους πόρους προκειµένου να αναπτυχθεί και να θεσµοθετηθεί η δυνατότητα των χωρών ΑΚΕ να προσκαλούν εκπροσώπους γειτονικών τους χωρών («φίλων της χώρας», συµπεριλαµβανοµένων εθνικών εκπροσώπων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ) για να παρακολουθήσουν ορισµένα τµήµατα της διαδικασίας πολιτικού διαλόγου, όταν το κρίνουν σκόπιµο 6. επιµένει στην αναγκαιότητα κοινών αποφάσεων και συµπερασµάτων στο πλαίσιο της διαδικασίας πολιτικού διαλόγου, συµπεριλαµβανοµένης της πιθανής µετάβασης από το άρθρο 8 στις διαδικασίες διαβούλευσης του άρθρου προωθεί την ιδέα της καθιέρωσης τακτικών ακροάσεων του Εθνικού ιατάκτη και της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα εθνικά κοινοβούλια σχετικά µε το περιεχόµενο του διαρκούς πολιτικού διαλόγου 8. ζητεί τη συστηµατική ενηµέρωση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ σχετικά µε τον πολιτικό διάλογο του άρθρου 8 (περιεχόµενο, διαδικασίες, λειτουργία, αποτελέσµατα) Ικανότητες και πόροι 9. τάσσεται υπέρ του προορατικού και διαφανούς προσδιορισµού, σε διάφορα επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό, ΑΚΕ, παγκόσµιο) και µε συνεκτίµηση των τοπικών συνθηκών, των προσώπων που θα επιφορτιστούν µε την οργάνωση του διαλόγου και κυρίως των φορέων που θα εµπλακούν στη διαδικασία 10. καλεί τα µέρη να εξετάσουν το ενδεχόµενο της χρησιµοποίησης ανεξάρτητων / ουδέτερων µεσολαβητών, όταν και εάν αυτό κρίνεται σκόπιµο, ιδίως όταν συζητούνται θέµατα έστω και ελαφρώς ευαίσθητα 11. ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεσπίσει µηχανισµούς, συµπεριλαµβανοµένων µηχανισµών χρηµατοδότησης, για την εξασφάλιση της τακτικής διεξαγωγής συνεδριάσεων επί τόπου µε τη συµµετοχή πολλών φορέων και της µετέπειτα ενηµέρωσης των οργάνων και των αρµόδιων αξιωµατούχων που εδρεύουν στις Βρυξέλλες PR\ doc 7/14

8 12. καλεί τα µέλη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ να συµµετέχουν ενεργά στις διαδικασίες του πολιτικού διαλόγου σε όλα τα επίπεδα 13. παροτρύνει τα µέλη του Συµβουλίου Υπουργών ΑΚΕ-ΕΚ να παρίστανται και να συµµετέχουν ενεργά στις κοινές υπουργικές συνόδους 14. τονίζει την ανάγκη προαγωγής του πολιτικού διαλόγου του άρθρου 8 στο επίπεδο των εθνικών κοινοβουλίων και της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ- ΕΕ, και 15. αναθέτει στους συµπροέδρους της να διαβιβάσουν το παρόν ψήφισµα στο Συµβούλιο Υπουργών ΑΚΕ-ΕΚ, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στους οργανισµούς περιφερειακής ολοκλήρωσης ΑΚΕ. 8/14 PR\ doc

9 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η «Πολιτική ιάσταση» της εταιρικής σχέσης 1 είναι µία από τις σηµαντικότερες καινοτοµίες της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού και αποτελεί στην ουσία τον «τρίτο πυλώνα» της, µαζί µε το εµπόριο και τη βοήθεια. Ωστόσο, ο πολιτικός διάλογος δεν είναι κάτι νέο στο πλαίσιο της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ. Απλώς, στο παρελθόν, ο πολιτικός διάλογος µεταξύ των δύο µερών επικεντρωνόταν ως επί το πλείστον σε σχετικά περιορισµένο αριθµό ζητηµάτων (που συνδέονταν κατά κύριο λόγο µε την επιβολή πολιτικών όρων) και χαρακτηριζόταν από αυστηρή και υπερβολικά τυπική οργάνωση που δεν άφηνε πολλά περιθώρια για ανοικτό και ειλικρινή διάλογο. Η συµφωνία εταιρικής σχέσης του Κοτονού επιδιώκει να µετατρέψει τον πολιτικό διάλογο σε βασικό εργαλείο διαχείρισης της εταιρικής σχέσης και ενίσχυσης της δέσµευσης των δύο πλευρών. Στο πλαίσιο της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού ο πολιτικός διάλογος αποκτά ιδιαίτερη σηµασία και αναδεικνύεται σε στρατηγικό και µόνιµο εργαλείο για την ενίσχυση της εταιρικής σχέσης και την επίτευξη των στόχων της συµφωνίας. Στόχος δεν είναι απλώς η διεξαγωγή ad hoc διαλόγου όταν ανακύπτουν σηµαντικά προβλήµατα (όπως παραβιάσεις δικαιωµάτων του ανθρώπου) στην εταιρική σχέση, αλλά η δηµιουργία διαύλων διαλόγου που θα µπορούν να χρησιµοποιηθούν ανά πάσα στιγµή. Ο διάλογος πρέπει αφενός να καλύπτει ορισµένες βασικές αρχές, τις οποίες έχουν συµφωνήσει τα µέρη, και αφετέρου να προβλέπει τις διαδικασίες που θα ακολουθούνται σε περιπτώσεις διαφωνιών. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά χρήσιµο, µόνιµο εργαλείο για την ενίσχυση της αµοιβαίας κατανόησης και της συνεργασίας, µε απώτερο σκοπό την επίτευξη των στόχων της συµφωνίας. Από την υπογραφή της συµφωνίας του Κοτονού αναµφίβολα έχει διεξαχθεί πολιτικός διάλογος µεταξύ των χωρών ΑΚΕ και της ΕΕ µε διάφορες µορφές και σε διάφορα φόρουµ, ωστόσο πολλές φορές ο διάλογος οδήγησε σε αδιέξοδο ή δηµιούργησε φόβους και αµφισβητήσεις. Οι φόβοι και οι αµφισβητήσεις αφορούν κυρίως τη συνέχεια που πρέπει να δίνεται όταν ο διάλογος φτάνει σε αδιέξοδο και τα µέρη προχωρούν σε πιο επίσηµες «διαβουλεύσεις» που ενδέχεται να οδηγήσουν τελικά στην επιβολή των κυρώσεων που προβλέπονται στο άρθρο 96. Σε τι διαφέρει ο διάλογος του άρθρου 8 από τον διάλογο που διεξαγόταν χωρίς τυµπανοκρουσίες στο παρελθόν στο πλαίσιο διαφόρων φόρουµ, και πώς µπορεί να διασφαλιστεί η επιτυχία του; Στόχος του Συµβουλίου Υπουργών ΑΚΕ-ΕΚ όταν ενέκρινε την κοινή έκθεση µε τίτλο «Κατευθυντήριες γραµµές για τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ στο πλαίσιο του άρθρου 8 της συµφωνίας του Κοτονού» κατά την 28η σύνοδό του στις Βρυξέλλες τον Μάιο του 2003 ήταν εν µέρει να δώσει απαντήσεις στα ερωτήµατα αυτά. Το έγγραφο αυτό αποτελεί επίσης σαφή δέσµευση αµφότερων των µερών, επιβεβαιώνοντας τη σηµασία του πολιτικού διαλόγου στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΚ. Στόχος του παρόντος σχεδίου έκθεσης δεν είναι να αποσαφηνίσει τις απολύτως κατανοητές παραγράφους της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του 1 Τίτλος II, Συµφωνία εταιρικής σχέσης του Κοτονού, άρθρα 8-13 PR\ doc 9/14

10 Κοτονού και των κατευθυντήριων γραµµών. Το έγγραφο αυτό αποτελεί µάλλον ένδειξη της σηµασίας που αποδίδει η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ στη συγκεκριµένη πτυχή της συµφωνίας του Κοτονού, καθώς και προσπάθεια, εκ µέρους των µελών των κοινοβουλίων, ανάπτυξης διαδικασιών που ενδεχοµένως θα διευκόλυναν τη διεξαγωγή του πολιτικού διαλόγου ΑΚΕ-ΕΚ. II. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΙΑΛΟΓΟΥ Ο πολιτικός διάλογος είναι ένα από τα βασικότερα εργαλεία για την αποτελεσµατική συνεργασία ΑΚΕ-ΕΚ. Οι στόχοι του πολιτικού διαλόγου πρέπει να αντικατοπτρίζουν τους βασικούς στόχους της συµφωνίας του Κοτονού και να διευκολύνουν την αµοιβαία κατανόηση και την κοινή ερµηνεία των υπό εξέταση ζητηµάτων, αφενός ενισχύοντας την εταιρική σχέση και αφετέρου αποτρέποντας µονοµερείς ενέργειες των µερών. Ο πολιτικός διάλογος θα συµβάλει στην αποτελεσµατική και έγκαιρη εφαρµογή της συµφωνίας της Κοτονού και, κατ επέκταση, στην αύξηση του αντικτύπου της προς την κατεύθυνση της εξάλειψης της φτώχειας, σύµφωνα µε τους στόχους της βιώσιµης ανάπτυξης. Εποµένως, το περιεχόµενο του πολιτικού διαλόγου πρέπει να συσχετίζεται µε τους στόχους της συµφωνίας εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ, καθώς και µε κάθε ζήτηµα κοινού, γενικού, περιφερειακού ή υποπεριφερειακού ενδιαφέροντος. Ο πολιτικός διάλογος µπορεί να συµβάλει στην επίτευξη συµφωνιών όσον αφορά τις προτεραιότητες και τις προσεγγίσεις της ανάπτυξης ή άλλα περισσότερο πολιτικά ζητήµατα που άπτονται, µεταξύ άλλων, των δικαιωµάτων του ανθρώπου, των δηµοκρατικών αρχών, της χρηστής διακυβέρνησης και του κράτους δικαίου. Αποτελεί επίσης βασικό µέσο για την προσέγγιση και άλλων ζητηµάτων µε σηµαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των χωρών ΑΚΕ, όπως η ειρήνη, η πρόληψη, η διαχείριση και η επίλυση των συγκρούσεων, το εµπόριο όπλων, η µετανάστευση κλπ. Ο διάλογος δεν πρέπει να περιορίζεται στο εθνικό επίπεδο, καθώς έχει εξίσου µεγάλη σηµασία να πραγµατοποιείται σε περιφερειακό επίπεδο, σε επίπεδο χωρών ΑΚΕ καθώς και σε παγκόσµιο επίπεδο, προκειµένου η οµάδα των χωρών ΑΚΕ και η ΕΕ να µπορέσουν να καταλήξουν σε κοινές θέσεις για την προάσπιση των κοινών συµφερόντων τους σε διεθνή φόρουµ, όπως ο ΟΗΕ και ο ΠΟΕ. Είναι πολλοί οι σκοποί που πρέπει να εξυπηρετήσει ένας ανανεωµένος διάλογος:: - να διευκολύνει την επίτευξη συµφωνίας επί των προτεραιοτήτων της συνεργασίας ΑΚΕ- ΕΚ - να παράσχει τη δυνατότητα στους εταίρους να αξιολογήσουν την πρόοδο που έχει συντελεστεί στους τοµείς των δικαιωµάτων του ανθρώπου, των δηµοκρατικών αρχών και του κράτους δικαίου, των «ουσιωδών στοιχείων» της εταιρικής σχέσης, κάτι που µπορεί να συµβάλει στην αποφυγή της προσφυγής σε µέτρα έσχατης ανάγκης, όπως η αναστολή της βοήθειας - να ασχοληθεί µε νέους τοµείς µε σηµαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη, όπως η ειρήνη, η πρόληψη των συγκρούσεων, το εµπόριο όπλων, η µετανάστευση κλπ. 10/14 PR\ doc

11 - να καλύψει κάθε ζήτηµα κοινού, γενικού, περιφερειακού ή υποπεριφερειακού ενδιαφέροντος. Ο διάλογος αποτελεί αναµφισβήτητα µέσο επίλυσης διαφορών. Ωστόσο, βασικός στόχος του άρθρου 8 είναι και πρέπει να παραµείνει στην πράξη - η ενίσχυση της αµοιβαίας κατανόησης και η προώθηση της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ. III. ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΙΑΛΟΓΟ Ο διάλογος είναι ανταλλαγή απόψεων και προϋποθέτει την παρουσία τουλάχιστον δύο µερών. Η συµφωνία του Κοτονού περιέχει ορισµένες βασικές και γενικές κατευθυντήριες γραµµές για ολοκληρωµένο, ισορροπηµένο και επισταµένο πολιτικό διάλογο που οδηγεί σε αµοιβαίες δεσµεύσεις των δύο µερών της συµφωνίας. Το άρθρο 8 της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού αντικατοπτρίζει την αναµενόµενη σχέση µεταξύ της οµάδας των χωρών ΑΚΕ και της ΕΕ. Στις διατάξεις του περιέχονται τα κριτήρια και οι βάσεις για τον πολιτικό διάλογο µεταξύ της οµάδας των χωρών ΑΚΕ και της ΕΕ. ιάλογος µπορεί να οργανωθεί επί ευρέος φάσµατος θεµάτων στο πλαίσιο επίσηµων ή ανεπίσηµων συνεδριάσεων και σε διάφορα επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό, παγκόσµιο). Στον πολιτικό διάλογο µπορούν να συµµετέχουν και ΜΚΦ (πολυπαραγοντικός διάλογος). Καθώς ο διάλογος βασίζεται στην αµοιβαιότητα, οι χώρες ΑΚΕ µπορούν να ζητήσουν να συζητηθούν θέµατα που άπτονται της συνεκτικότητας των πολιτικών της ΕΕ, του αντικτύπου τους στις χώρες ΑΚΕ και άλλα σχετικά ζητήµατα. Οι «Κατευθυντήριες γραµµές για τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ στο πλαίσιο του άρθρου 8 της συµφωνίας του Κοτονού» εγκρίθηκαν από το Συµβούλιο Υπουργών ΑΚΕ-ΕΚ τον Μάιο του 2003 σε µια προσπάθεια επίτευξης συµφωνίας επί ορισµένων σηµείων που θα µπορούσαν να διευκολύνουν και να ενθαρρύνουν περαιτέρω το διάλογο. Σύµφωνα µε τις «Κατευθυντήριες γραµµές» ο διάλογος πρέπει να είναι ευέλικτος, ανοικτός σε όλους και διαφανής και να καλύπτει ευρύ φάσµα θεµάτων, συµπεριλαµβανοµένων των καλούµενων ουσιωδών στοιχείων και θεµελιωδών στοιχείων. Ο διάλογος µπορεί να λάβει διάφορες µορφές, µπορεί να αφορά πολιτικά, κοινωνικά ή πολιτιστικά θέµατα και να διεξαχθεί σε διάφορα επίπεδα - διεθνές, περιφερειακό ή εθνικό. Συχνά αποτελεί τη βάση για άλλα είδη διαλόγου και µπορεί να καλύπτει επίσης κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονοµικά ζητήµατα. Οι «Κατευθυντήριες γραµµές» για τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ προτείνουν: - µια ευέλικτη διαδικασία σταδίων για τη διεξαγωγή του πολιτικού διαλόγου - το ενδεδειγµένο επίπεδο συµµετοχής - κατάλληλη επιλογή αντικειµένων και θεµάτων - τη διεξαγωγή του διαλόγου σε συνεχή βάση - τη διεξαγωγή ενός ισορροπηµένου, ισότιµου και δίκαιου διαλόγου και - µια συνεκτική και ενιαία προσέγγιση. Καθορίζουν επίσης ορισµένες αρχές: - ευέλικτη και προσαρµοσµένη στις εκάστοτε συνθήκες οργάνωση του διαλόγου PR\ doc 11/14

12 - διαφάνεια στον καθορισµό των εκπροσώπων των ενδιαφερόµενων φορέων - ικανότητα και αρµοδιότητα των συµµετεχόντων - συµπερίληψη όλων των µερών, νοµιµότητα, και υποχρέωση λογοδοσίας σε σχέση τόσο µε την ουσία του διαλόγου όσο και µε τη συµµετοχή σε αυτόν και - υιοθέτηση µίας διαδικαστικής προσέγγισης, η οποία να ευνοεί τον τακτικό έναντι του περιστασιακού πολιτικού διαλόγου. Ο ουσιαστικός διάλογος σε επίπεδο ΑΚΕ-ΕΚ µπορεί επίσης να αναβαθµιστεί εάν προηγείται εποικοδοµητικός διάλογος µεταξύ των χωρών ΑΚΕ. Οι παράµετροι του διαλόγου αυτού περιγράφονται στη συµφωνία της Τζωρτζτάουν του 1975, όπως τροποποιήθηκε, καθώς και στη δήλωση της Λιµπρεβίλ, στη δήλωση και στο σχέδιο δράσης του Σάντο Ντοµίνγκο και στη δήλωση του Νάντι που εγκρίθηκαν από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων ΑΚΕ. Για την προετοιµασία της οµάδας των χωρών ΑΚΕ για αποτελεσµατικό και συνεχή διάλογο µε την ΕΕ, το Συµβούλιο Υπουργών ΑΚΕ ενέκρινε κατά την 76η σύνοδό του που πραγµατοποιήθηκε στις Βρυξέλλες το 2002 το έγγραφο «Πλαίσιο και γενικές αρχές για τον πολιτικό διάλογο µεταξύ των χωρών ΑΚΕ», στο οποίο ορίζονται οι βασικές παράµετροι του πολιτικού διαλόγου µεταξύ των χωρών ΑΚΕ. Στα τέσσερα χρόνια που µεσολάβησαν από την υπογραφή της συµφωνίας του Κοτονού, παρατηρήθηκε ότι το άρθρο 8 απέκτησε γρήγορα τη φήµη ότι συνδέεται στενά µε τη διαδικασία διαβουλεύσεων του άρθρου 96, και µάλιστα θεωρείται ως προκαταρκτικό στάδιο της διαδικασίας διαβουλεύσεων. Ωστόσο, το άρθρο 96, στο οποίο πολλοί αναφέρονται όταν συζητούν για τον πολιτικό διάλογο στο πλαίσιο της συµφωνίας του Κοτονού, στην πραγµατικότητα δεν εντάσσεται στον τίτλο ΙΙ «Πολιτική ιάσταση» της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού, αλλά στις Τελικές ιατάξεις. Το άρθρο αυτό αφορά την επίσηµη «διαδικασία διαβούλευσης», την οποία µπορεί να κινήσει οποιοδήποτε µέρος κρίνει ότι έχουν παραβιαστεί «ουσιώδη στοιχεία» της συµφωνίας. Τα άρθρα 8 και 96 συνδέονται σαφώς µεταξύ τους, καθώς από τη διατύπωσή τους προκύπτει ότι οι συντάκτες ήλπιζαν ότι ο τακτικός πολιτικός διάλογος του άρθρου 8 µεταξύ των µερών θα εξάλειφε την ανάγκη προσφυγής στη διαδικασία του άρθρου 96. Ωστόσο, καθώς οι διαδικασίες διαβούλευσης προβλέπονται συγκεκριµένα για την επίλυση διαφορών επί των «ουσιωδών στοιχείων» της εταιρικής σχέσης, είναι σηµαντικό να παραµείνει ο πολιτικός διάλογος ανοικτός και πολυσυλλεκτικός από άποψη τόσο διαδικασίας όσο και περιεχοµένου. Τέλος, το άρθρο 8 εφαρµόζεται σε συνεχή βάση, δηλαδή τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια και µετά τις διαβουλεύσεις των άρθρων 96 και 97. IV. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ Στόχος είναι ο διάλογος να διεξάγεται εντός ή εκτός του θεσµικού πλαισίου ΑΚΕ-ΕΚ µε την εκάστοτε αρµόζουσα µορφή και στο εκάστοτε κατάλληλο επίπεδο. Μπορεί να είναι επίσηµος ή ανεπίσηµος, αλλά η µέχρι σήµερα εµπειρία έχει δείξει ότι ούτε η οµάδα των χωρών ΑΚΕ ούτε η EΚ τηρούν συστηµατικό αρχείο των συναντήσεων και για το λόγο αυτό είναι δύσκολο να σχηµατιστεί µία σαφής εικόνα σχετικά µε το βαθµό στον οποίο έχει χρησιµοποιηθεί στην πραγµατικότητα το άρθρο 8 µετά την υπογραφή της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού. Η διαδικασία του πολιτικού διαλόγου πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο συµπεριληπτική όσον αφορά τόσο το περιεχόµενο του διαλόγου όσο και τη συµµετοχή. Ο πολιτικός διάλογος πρέπει 12/14 PR\ doc

13 να αφορά κατά κύριο λόγο την επίτευξη των στόχων της συµφωνίας του Κοτονού, χωρίς όµως να περιορίζεται σε αυτούς. Ο πολιτικός διάλογος του άρθρου 8 πρέπει να χρησιµοποιείται προκειµένου να διασφαλίζεται ότι τα ουσιώδη και θεµελιώδη στοιχεία αποτελούν αντικείµενο του τακτικού και συνεχούς πολιτικού διαλόγου σε µόνιµη βάση και όχι µόνον όταν ανακύπτουν προβλήµατα ή περίπλοκες καταστάσεις. Τα µέρη πρέπει επίσης να οργανώνουν «διερευνητικό» διάλογο επί θεµάτων και ζητηµάτων που δεν είναι κατ ανάγκη άµεσου ενδιαφέροντος. Η διεξαγωγή επιτυχηµένου διαλόγου βάσει του άρθρου 8 µπορεί να προσκρούσει σε πολλά εµπόδια και για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να βελτιωθούν οι διαδικασίες και οι µηχανισµοί του πολιτικού διαλόγου. Το έγγραφο «Πλαίσιο και γενικές αρχές για τον πολιτικό διάλογο µεταξύ των χωρών ΑΚΕ» περιέχει ορισµένες προτάσεις για τη βελτίωση των διαδικασιών και των µηχανισµών του πολιτικού διαλόγου, συµπεριλαµβανοµένων των ακολούθων: - θέσπιση µηχανισµού έγκαιρης προειδοποίησης ΑΚΕ - σύσταση οµάδας οµοτίµων και - καλύτερη αξιοποίηση των θεσµών ΑΚΕ ή θεσµικές αλλαγές. Στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, η οµάδα των χωρών ΑΚΕ βασίζεται επίσης σε οργανισµούς περιφερειακής ολοκλήρωσης ΑΚΕ για την υλοποίηση δράσεων που σχετίζονται µε την πρόληψη και τη διαχείριση των συγκρούσεων, την προληπτική διπλωµατία και τη διατήρηση της ειρήνης στις αντίστοιχες περιφέρειες. Ερωτήµατα ανακύπτουν επίσης σχετικά µε τη διαφάνεια και τη συµµετοχή ΜΚΦ στον διάλογο, ενώ προβληµατισµό δηµιουργεί και η προοπτική της διεξαγωγής συζήτησης επί «ευαίσθητων» ζητηµάτων ενώπιον και άλλων χωρών ΑΚΕ. Για την αντιµετώπιση των προαναφερθέντων προβληµάτων, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την ανάπτυξη της διαδικαστικής προσέγγισης του πολιτικού διαλόγου, καθώς συνήθως οι συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται ο διάλογος επηρεάζουν σηµαντικά - θετικά ή αρνητικά - την προθυµία και τη διάθεση των συµµετεχόντων να συνεισφέρουν εποικοδοµητικά και ενεργά στο διάλογο. Θετικό αντίκτυπο στον πολιτικό διάλογο πιστεύεται ότι µπορεί να έχει µια διαδικασία τακτική και ως ένα βαθµό προβλέψιµη, η οποία θα προβλέπει επαρκή χρόνο για εσωτερικές διαβουλεύσεις στο πλαίσιο κάθε οµάδας ενδιαφερόµενων φορέων. Πρέπει ακόµη να καταβληθούν συντονισµένες προσπάθειες για να πάψει να συνδέεται από ορισµένους κύκλους ο διάλογος του άρθρου 8 µε το πρώτο στάδιο µιας διαδικασίας που οδηγεί στην επιβολή κυρώσεων, προκειµένου να βελτιωθεί η εικόνα του πολιτικού διαλόγου. Καθώς ο διάλογος πρέπει να είναι µια αµφίδροµη διαδικασία, η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιµη να διεξαγάγει διάλογο επί των πολιτικών της συνολικά και όχι µόνον επί εκείνων που αφορούν την ενδιαφερόµενη χώρα ΑΚΕ. V. ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΟΡΟΙ PR\ doc 13/14

14 Οι κατευθυντήριες γραµµές ορίζουν τους φορείς που λαµβάνουν µέρος στον πολιτικό διάλογο, στους οποίους περιλαµβάνονται: - κυβερνήσεις κρατών και εθνικοί οργανισµοί - η οµάδα των χωρών ΑΚΕ, θεσµικά όργανα της οµάδας των χωρών ΑΚΕ και της ΕΕ, περιφερειακοί και υποπεριφερειακοί οργανισµοί - µη κρατικοί φορείς (ΜΚΦ). Στη συµφωνία της Κοτονού κατοχυρώνεται η αρχή της συµµετοχής ΜΚΦ στη συνεργασία και αναγνωρίζεται πλήρως ο ρόλος τους στον πολιτικό διάλογο. Η συµµετοχή ΜΚΦ στο διάλογο πρέπει να διευκολύνεται σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσµιο επίπεδο και αυτό πρέπει να ισχύει και για τα κοινά όργανα ΑΚΕ-ΕΚ, συµπεριλαµβανοµένης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης. Η σηµασία της συµµετοχής των οργανισµών αυτών στη διαδικασία διαλόγου ΑΚΕ-ΕΚ δεν πρέπει να υποτιµάται, καθώς διαδραµατίζουν σηµαντικότατο ρόλο σε ζητήµατα ανάπτυξης και µπορούν να συµβάλουν προς την κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων της συµφωνίας. Πρέπει εποµένως να αξιοποιηθούν ενεργά στο πλαίσιο της διαµόρφωσης των θέσεων και της υλοποίησης των δράσεων της οµάδας των χωρών ΑΚΕ. Όσον αφορά την οργάνωση του διαλόγου στα διάφορα επίπεδα, παρατηρούνται ορισµένα προβλήµατα. Με την πάροδο του χρόνου και µε την πείρα που θα συσσωρευθεί αναµφισβήτητα ορισµένα από αυτά θα πάψουν να αποτελούν εµπόδιο. Για την επίλυση άλλων, ωστόσο, θα απαιτηθούν µεγάλες αλλαγές στις διοργανικές σχέσεις. Ορισµένα ενδεικτικά προβλήµατα είναι τα ακόλουθα: - Ποιος είναι αρµόδιος να οργανώσει τον διάλογο και να ηγηθεί της διαδικασίας; - Πώς θα χρηµατοδοτηθεί η συµµετοχή ΜΚΦ στον πολιτικό διάλογο, όταν η συµµετοχή αυτή κρίνεται σκόπιµη; - Ποιος είναι ο ρόλος των διαφόρων θεσµικών δοµών της ΕΕ (αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κεντρικές υπηρεσίες της Επιτροπής, οµάδες του Συµβουλίου κλπ.); Η υποστήριξη πολύπλοκων πολιτικών και θεσµικών µεταβολών στο εσωτερικό των χωρών ΑΚΕ µέσω του διαλόγου, η λήψη θετικών µέτρων και η συνεργασία µε την κοινωνία των πολιτών απαιτούν ικανότητες σε όλα τα επίπεδα και, ως εκ τούτου, ανάλογη στήριξη. Εποµένως, στο πλαίσιο του προγραµµατισµού της συνεργασίας τους, η οµάδα των χωρών ΑΚΕ και η ΕΕ πρέπει να ασχοληθούν µε το ζήτηµα της ικανότητας των συµµετόχων να συµµετέχουν πλήρως στο διάλογο. Ως θεσµός διαλόγου, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης αποδίδει ιδιαίτερη σηµασία στον πολιτικό διάλογο και στην ορθή εφαρµογή και αξιοποίηση του άρθρου 8. 14/14 PR\ doc