ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ. Ο Α Παγκόσμιος πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ. Ο Α Παγκόσμιος πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του 1.ΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ( ) Α Παγκόσμιος: Αύγ Εθνικοί ανταγωνισμοί η αφορμή: Ιούν.1914 δολοφονία του Αψβούργου αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σαράγεβο της Βοσνίας από Σέρβο εθνικιστή φοιτητή, το Γαβρίλο Πρίντσιπ Ιδεαλιστική προσέγγιση του πολέμου Ο πόλεμος = λύτρωση από την πεζή καθημερινότητα, ευκαιρία για ηρωισμούς και διακρίσεις Πολιτικές + στρατιωτικές επιδιώξεις των εμπολέμων Γερμανοί: αποτροπή περικύκλωσής τους από Γαλλία, Ρωσία Βρετανοί: παρεμπόδιση Γερμανίας ν αποκτήσει αξιόλογο ναυτικό Γάλλοι: εκδίκηση για την ταπείνωσή τους (απώλεια Αλσατίας & Λορραίνης το 1870) από Γερμανία Αυστριακοί: μάθημα στους Σέρβους & επίλυση του προβλήματος των εθνοτήτων της Αυτοκρατορίας τους Τσέχοι, Πολωνοί, Σλοβάκοι & Νοτιοσλάβοι: υλοποίηση των εθνικών επιδιώξεών τους απέναντι στην κυρίαρχη Αυστρία Έλληνες, Σέρβοι, Μαυροβούνιοι: κατοχύρωση πρόσφατων εδαφικών κερδών εις βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας & των γειτόνων τους Τούρκοι, Βούλγαροι: αναθεώρηση πρόσφατων μη ευνοϊκών συνθηκών Τριπλή Συμμαχία Γερμανία Αυστρία Ιταλία 2.Συγκρουόμενα συμφέροντα Δύο συνασπισμοί παγκόσμια συμφέροντα μεγάλων δυνάμεων & δύο συνασπισμοί γενίκευση κάθε τοπικής κρίσης Τριπλή Συνεννόηση Βρετανία Γαλλία Ρωσία Διεθνείς κρίσεις πριν το 1914 Άπω Ανατολή: (επανάσταση Μπόξερ έναντι δυτικών δυνάμεων) (ρωσοϊαπωνικός πόλεμος) Μαρόκο: 1905, 1911 (Γερμανοί κατά της γαλλικής κυριαρχίας στο Μαρόκο)

2 Ν.Α.Ευρώπη: 1908 (Αυστριακοί προσαρτούν Βοσνία-Ερζεγοβίνη ξεγελώντας Ρώσους) (Βαλκανικοί πόλεμοι) Άλλοι αποσταθεροποιητικοί παράγοντες Ραγδαία εκβιομηχάνιση, οικονομική ανάπτυξη & αστυφιλία διατάραξη κοινωνικού & πολιτικού ιστού γενική ανησυχία, ανατρεπτικές οργανώσεις & κινήματα, σποραδικές εκδηλώσεις βίας Πού: μεσογειακές χώρες, Βαλκάνια, Α.Ευρώπη, Ιρλανδία 3.Οι ευρωπαϊκές συμμαχίες και η πολεμική δυναμική τους Καμία μεγάλη δύναμη 1. δεν επιθυμούσε γενικό πόλεμο 2. δεν ανέμενε πόλεμο μεγάλης κλίμακας και διάρκειας 3. δεν ήταν διατεθειμένη να φανεί διαλλακτική, μην ερμηνευτεί ως αδυναμία 4. δεν μπορούσε να διατάξει αναβολή ή τερματισμό πολέμου διότι διακινδύνευε: σύγχυση στο εσωτερικό της υπεροχή αντιπάλου διαπραγμάτευση από μειονεκτική θέση Επιδιώξεις Αυστρία: να επιβάλει τη θέλησή της στη Σερβία (περιφρούρηση ενότητας και γοήτρου της) Ρωσία: να βοηθήσει τη Σερβία (εξωτερικοί & εσωτερικοί λόγοι) Γερμανία: να βοηθήσει στρατιωτικά την Αυστρία (λόγω συμμαχίας) Γαλλία: να βοηθήσει στρατιωτικά την Ρωσία (λόγω συμμαχίας) Βρετανία: να επέμβει υπέρ Γαλλίας-Ρωσίας-Βελγίου (λόγω συμμαχίας & ισορροπίας των ηπειρωτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων) Χαρακτήρας διμερών συμμαχιών μέχρι το 1914 αμυντικές συμμαχίες επιθετικές συμμαχίες (σε κίνηση πολεμικός μηχανισμός μεγ. δυνάμεων) Κήρυξη πολέμου Πρώτη : η Ρωσία (ήθελε περισσότερο χρόνο για τη συγκέντρωση δυνάμεων στα δυτικά σύνορα) Ακολούθησαν κατά σειρά : Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Βρετανία Ουδέτερη: Ιταλία Μεγάλος πόλεμος = παράλογη συνέπεια λογικών μέτρων

3 2.Η ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΕΚΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ( ) 1.Το δυτικό μέτωπο (από Μάγχη ως γαλλοελβετικά σύνορα) 4 Αυγ.1914: Γερμανία στρέφεται κατά Γαλλίας μέσω ουδετέρου Βελγίου. - Βέλγιο αντιστέκεται σθεναρά αλλά ηττάται. - Γάλλοι υποχωρούν ως τον ποταμό Μάρνη, όπου αναχαιτίζουν τη γερμανική προέλαση 4 χρόνια πόλεμος χαρακωμάτων, στάσιμος & μονότονος τάφος άνθους Γερμανίας, Γαλλίας, Βρετανίας 2.Το ανατολικό μέτωπο Γερμανοί & Αυστριακοί στρέφονται κατά Ρωσίας. -τεράστιες απώλειες σε άντρες & πολεμικό υλικό - ανακωχή το 1917 Χρήση τεχνολογίας στον πόλεμο ευρεία χρήση πολυβόλου & πυροβόλου δηλητηριωδών αερίων (1915) άρματος μάχης (1916) εξέλιξη χειροβομβίδας & ολμοβόλου αυτοκινήτου (στις μεταφορές) αεροπλάνου (ως πολεμικό μέσο αναγνωριστικό, βομβαρδιστικό, καταδιωκτικό) 3.Ο πόλεμος γίνεται παγκόσμιος (προσπάθεια προσεταιρισμού ουδετέρων χωρών) κίνητρα ή ανταλλάγματα Τριπλή συμμαχία - Κεντρικές Δυνάμεις Τριπλή Συνεννόηση - Σύμμαχοι Γερμανία Αυστροουγγαρία Οθωμανική Αυτοκρατορία (Νοεμ.1914) Βουλγαρία (1915) Ρουμανία (1918) - ήττα Σερβίας από Αυστρία και Βουλγαρία - αποτυχία Βρετανών να εκπορθήσουν τα Στενά - πεισματώδης πόλεμος υποβρυχίων (πρώτοι οι Γερμανοί) Βρετανία Γαλλία Ρωσία Σερβία Βέλγιο Ιαπωνία Ιταλία (1915) Ρουμανία (1916) ΗΠΑ (1917) Ελλάδα (1917)

4 1917, καθοριστικά γεγονότα: 1. έξοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο (όταν γερμανικό υποβρύχιο βύθισε αμερικανικό υπερωκεάνιο «Λουζιτάνια») 2. άνοδος Κλεμανσό στην εξουσία της Γαλλίας 3. Ρωσική Επανάσταση 4.Το μακεδονικό μέτωπο και το τέλος του πολέμου (στα βόρεια της ελληνικής Μακεδονίας) 1918 : - Νίκη των Δυτικών Συμμάχων - ήττα & συνθηκολόγηση Βουλγαρίας Τουρκίας - Αυστρίας - Η Τουρκία παραχωρεί τη Μεσοποταμία και την Παλαιστίνη στην Αγγλία - Τσέχοι, Πολωνοί, Μαγυάροι & Νοτιοσλάβοι αποδεσμεύονται από την Αυστρία - 11 Νοεμ.1918: υπογραφή ανακωχής 5.Οι συνέπειες του πολέμου 1. Ανθρώπινες απώλειες Τεράστιες καταστροφές Έλαβαν μέρος άνδρες νεκροί / τραυματίες 2. Ηθικό τίμημα Υπονόμευση θεσμών & αξιών (κοινοβουλευτική δημοκρατία, φιλελεύθερα ιδεώδη, ελεύθερη οικονομία) Νέοι θεσμοί (κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία, παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική) Νέες αρχές ρυθμίζουν τις διεθνείς σχέσεις (βλ. τα «14 Σημεία» του προέδρου των ΗΠΑ Ουίλσον») 3. Κόστος Τεράστιο οικονομικό κόστος πολέμου Υπέρογκα δάνεια (Ευρώπης από Αμερική) 4. Οι εδαφικές υποσχέσεις & τα δάνεια: Περιέπλεξαν τις διακρατικές σχέσεις Αύξησαν ξένες επιρροές και επεμβάσεις Υποβίβασαν επίπεδο διεθνών σχέσεων 5. Οι αντιφατικές υποσχέσεις Οι Σύμμαχοι 1) για προσεταιρισμό Ιταλίας & Ελλάδας προβαίνουν σε ανέφικτες παραχωρήσεις εις βάρος της Αυστρίας και της Τουρκίας 2)προβαίνουν σε συγκρουόμενες υποσχέσεις σε Άραβες και Εβραίους (εθνική αποκατάσταση Αράβων ίδρυση εθνικού κράτους Εβραίων)

5 1.Αλβανία 1.Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ Η οργάνωση της ειρήνης (ζήτημα ελληνοαλβανικών συνόρων & νησιών Ανατολικού Αιγαίου) Συνθήκη Λονδίνου (Μάιος 1913): συγκροτήθηκε ως κράτος Πρωτόκολλο Φλωρεντίας (Δεκ. 1913): καθορίστηκαν τα σύνορά της (Άγιοι Σαράντα, Χιμάρα, Αργυρόκαστρο, Κορυτσά περιοχές με πλειονότητα Ελλήνων κατοίκων δίνονται στην Αλβανία Β.Ήπειρος κατά τους Έλληνες Ν.Αλβανία κατά τους Αλβανούς) 2.Νησιά Ανατολικού Αιγαίου σε εκκρεμότητα 2.Η οικονομική και κοινωνική συγκυρία Η στάση της Ελλάδας στον Αυστροσερβικό πόλεμο: Όφειλε να βοηθήσει τη Σερβία σύμφωνα με την Ελληνοσερβική Συνθήκη του 1913 Διαφωνούν α) Βασιλιάς Κωνσταντίνος υπ.εξ. Γεώργιος Στρέιτ Γενικό Επιτελείο (Ι.Μεταξάς) θεωρούν ότι για τη χώρα είναι απαραίτητη η «διαρκής ουδετερότητα» γιατί : 1. ύστερα από τους Βαλκανικούς πολέμους ανάγκη ανασυγκρότησης της χώρας για ενσωμάτωση εκτεταμένων απελευθερωθέντων εδαφών 2. σε περίπτωση εμπλοκής στον πόλεμο κίνδυνος εδαφικής ακεραιότητας από Βουλγαρία - Τουρκία β) Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος: 1. κρίνει ότι η νέα κατάσταση επέβαλλε στην Ελλάδα να βρίσκεται σε πολεμική επιφυλακή 2. εκτιμά ότι η γεωπολιτική θέση της χώρας την αναγκάζει να είναι σύμμαχος με τις δυνάμεις της Τριπλής Συνεννόησης (Αγγλία Γαλλία) & όχι με Αυστρία Γερμανία (υποστηρικτές Βουλγαρίας & Τουρκίας) 3. ανέμενε σχετικές προτάσεις από δυνάμεις της Τριπλής Συνεννόησης για την έξοδο της Ελλάδας από την ουδετερότητα 4. πίστευε στην νίκη αυτών των δυνάμεων (κοινή πίστη στις φιλελεύθερες δημοκρατικές αρχές) Πολιτική κρίση 25Αυγ.1914: υποβολή παραίτησης Βενιζέλου δεν έγινε δεκτή από το βασιλιά Ανάμειξη Άγγλων Φεβρ.1915 :η Αγγλία προτείνει στην Ελλάδα συμμετοχή της για την εκπόρθηση των Στενών με αντάλλαγμα εδαφικές παραχωρήσεις στα παράλια της Μ.Ασίας

6 Βενιζέλος πείθεται & προτείνει στον Βασιλιά ο βασιλιάς δεν αποδέχεται 21 Φεβρ.1915 : 1 η παραίτηση Βενιζέλου λόγω διαφωνίας με τον βασιλιά 3.Οι προκλήσεις κατά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού εκλογές 31 ης Μαΐου 1915: νίκη Βενιέλου άρνηση βασιλιά στον εκλεγμένο πρωθυπουργό να εφαρμόσει την πολιτική του 5 Οκτ.1915 : 2 η παραίτηση Βενιζέλου (συνταγματική εκτροπή) νέες εκλογές 6 ης Δεκ. 1915: αποχή Βενιζελικών (Κόμμα Φιλελευθέρων) ο Βενιζέλος καταγγέλλει το βασιλιά για ωμή παραβίαση του Συντάγματος θεωρεί αντισυνταγματική τη Βουλή που προήλθε από τις εκλογές έως το 1917 (εκθρόνιση βασιλιά): κυβερνούν ο βασιλιάς & οι σύμβουλοί του με τη συναίνεση μιας Βουλής που εκπροσωπούσε μέρος μόνο του λαού ο Βενιζέλος οδηγείται στην επανάσταση Υποστηρικτές Βενιζέλου συνέστησαν την Επιτροπή Εθνικής Άμυνας Αγγλική & Γαλλική επέμβαση: είχαν ήδη αποστείλει στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη με συγκατάθεση ελλ. κυβέρνησης Θεσ/κης 14 Μαΐου 1916 : Βούλγαροι καταλαμβάνουν οχυρό Ρούπελ & Στενά Σιδηροκάστρου Βενιζέλος καταγγέλλει βασιλιά & κυβέρνηση για αδυναμία προστασίας της χώρας Αγγλία & Γαλλία με στόλους τους αποκλείουν ελληνικά παράλια και απαιτούν: 1. αποστράτευση ενόπλων δυνάμεων της χώρας 2. άμεση αντικατάσταση φιλοβασιλικής κυβέρνησης 3. διάλυση Βουλής & προκήρυξη νέων εκλογών Διαίρεση των Ελλήνων παρατάξεις Δυνάμεις κρούσης επικράτεια βενιζελικοί Αμυνίτες φιλοβενιζελικοί αξιωματικοί «Νέες Χώρες» (Θεσσαλονίκη) βασιλικοί ή αντιβενιζελικοί Επίστρατοι έφεδροι που επιστρατεύτηκαν από το βασιλιά «Παλαιά Ελλάδα» (Αθήνα) Θέρος 1916, βουλγαρικές δυνάμεις:

7 Πού : Παρίσι 4.ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ( ) Πότε : 21 Ιαν. 28 Ιουν Πρωτεργάτες : ο Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό ο Αμερικανός πρόεδρος Ουίλσον ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Λόυντ Τζορτζ Κατευθυντήριοι στόχοι : α) η ρύθμιση του γερμανικού ζητήματος, που θα διαιώνιζε τη μειονεκτική θέση της Γερμανίας θα απέτρεπε επικίνδυνη αύξηση της ισχύος της β) η χάραξη νέων συνόρων στην Κ. και Αν. Ευρώπη και στην Εγγύς Ανατολή με γνώμονα όχι τα δυναστικά συμφέροντα αλλά τις διάφορες εθνότητες Η Γερμανία έχασε Αλσατία Λοραίνη (τις προσάρτησε η Γαλλία) Μικρότερες περιοχές (τις προσάρτησαν το Βέλγιο & η Πολωνία) όλες τις αποικίες της 1.Η Συνθήκη των Βερσαλλιών (28 Ιουν. 1919) υπογράφτηκε ανάμεσα στη Γερμανία και τις νικήτριες δυνάμεις ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ Εδαφικοί Στρατιωτικοί Οικονομικοί Η ανατολική όχθη του Ρήνου αποστρατικοποιήθηκε από τη Γερμανία σε βάθος 50 km Καταλήφθηκε από τους Συμμάχους Η Γερμανία υποχρεώθηκε να καταβάλει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις Οι υπόλοιπες συνθήκες με τις άλλες ηττημένες δυνάμεις Αφορούν συμμαχικές χώρες που διεκδικούν εδάφη τους (Ιταλία, Ελλάδα, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία) Συνθήκη του Σαιν Ζερμαίν (10/9/1919) με Αυστρία Συνθήκη του Νεϊγύ (27/11/1919) με Βουλγαρία Συνθήκη των Σεβρών (28/7-10/8/1920) με Οθωμανική Αυτοκρατορία Συνθήκη του Τριανόν (4/6/1920) με Ουγγαρία

8 Οι συνθήκες που αφορούν την Ελλάδα: Η Συνθήκη του Νεϊγύ (27 Νοεμ. 1919) με Βουλγαρία Επιβεβαιώνει ελληνική κυριαρχία επί εδαφών μεταξύ Έβρου & Νέστου έως τα τουρκοβουλγαρικά σύνορα (Αν.Μακεδονία Δ.Θράκη) βλ. Συνθήκη Βουκουρεστίου,1913 Ειδική Σύμβαση: α) ανταλλαγή πληθυσμών από Ελλάδα & Βουλγαρία β) δυνατότητα ρευστοποιήσεως περιουσιακών τους στοιχείων Η Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλ./10 Αυγ. 1919) με Οθωμανική Αυτοκρατορία 1. Παραχωρείται στην Ελλάδα η Δ. & Αν.Θράκη 2. αναγνωρίζεται η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Αιγαίου, εκτός από τα Δωδεκάνησα 3. ανατίθεται στην Ελλάδα η προσωρινή διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης 4. Κωνσταντινούπολη & Στενά αποτελούν ουδέτερη ζώνη (έλεγχος συμμαχικής επιτροπής) Βραχύβια ισχύς της συνθήκης για Ελλάδα 2.Οι συνέπειες των συνθηκών ειρήνης του Α Παγκοσμίου Πολέμου 1. δημιουργία πολλών μειονοτήτων ( Ευρωπαίοι) 2. ίδρυση Κοινωνίας των Εθνών - εγγυήσεις για μειονότητες - προστριβές & συγκρούσεις - προϋποθέσεις για αναθεωρητισμό 3. αφοπλισμός Γερμανίας & ταπείνωσή της ανάπτυξη εθνικισμού (ναζιστικό κίνημα) Β Παγκόσμιος Πόλεμος 4. ταπείνωση Τουρκίας εθνικιστικό κίνημα Μουσταφά Κεμάλ(Ατατούρκ) οργάνωση ισχυρού στρατού 3.Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης (24 Ιουλ. 1923) οριστική συνθήκη μεταξύ Τουρκίας & συμμάχων μετά την ήττα της Ελλάδας κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία Τουρκία ανέκτησε Αν. Θράκη και περιοχή Σμύρνης κυριαρχία Ιταλίας στα Δωδεκάνησα Έβρος σύνορο Ελλάδας - Τουρκίας

9 5.O MΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ( ) 1.Οι ελληνικές διεκδικήσεις μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο Στο Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων (1919): βλέψεις Ιταλίας στην περιοχή μέσω Αλβανίας α) Δυσκολίες Ελλάδας < βλέψεις ΗΠΑ στην περιοχή μέσω Τουρκίας β) Ευνοϊκές συγκυρίες για Ελλάδα απουσία Ρωσίας από εξελίξεις επιθυμία Αγγλίας και Γαλλίας να περιορίσουν τις βλέψεις της Ιταλίας επιτυχείς διπλωματικοί χειρισμοί Βενιζέλου & συνεργατών του Εδαφικές διεκδικήσεις Ελλάδας (υπόμνημα Βενιζέλου, Δεκ.1918) 1. Βόρεια Ήπειρος,Θράκη, δυτικά παράλια Μ.Ασίας & νησιά Αν.Αιγαίου (εκτός από τα Δωδεκάνησα) 2. στηρίζονταν στην εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού τους Ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσεως της Ελλάδας Εκστρατεία στην Ουκρανία κατά Μπολσεβίκων (αρχ.1919) με ελληνική συμμετοχή (Α Σώμα Στρατού) οργή Μπολσεβίκων εναντίον ελλ. κοινοτήτων της Ν.Ρωσίας θύματα πρόσφυγες στην Ελλάδα και στον Πόντο 2.Η κίνηση για την ανεξαρτησία του Πόντου θέρος 1918: αίτημα ίδρυσης ανεξάρτητου ποντιακού ή ποντοαρμενικού κράτους < διάφορες οργανώσεις Ελλήνων του Πόντου Βενιζέλος: Θεωρούσε ανέφικτη την ίδρυση Έκρινε ότι θα εξασθενούσαν τα αιτήματα της Ελλάδας για τις γειτονικές περιοχές Ευνοούσε στήριξη από τους Έλληνες Πόντου ενός αρμενικού κράτους Έλληνες Πόντου ενισχυμένοι από Ποντίους Ρωσίας (1919) επέμειναν προκρίθηκε δημιουργία Ποντοαρμενικής Ομοσπονδίας (Ιαν.1920) Έπεσε θύμα του εθνικού κινήματος των Τούρκων (Νεότουρκοι) Ήταν απροστάτευτη από τους Συμμάχους Δεν είχε δικό της οργανωμένο στρατό

10 3.Η συμμαχική εντολή για την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και η έκβαση του πολέμου Ο Βενιζέλος εξασφάλισε Συμμαχική εντολή προς την Ελλάδα (Μάιος 1919) για κατάληψη Σμύρνης και Αϊδινίου Για να διατηρήσει την τάξη σε μια περιοχή με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό Για να προλάβει κατάληψή της από Ιταλία (ανησυχία Αγγλίας-Γαλλίας) Η συμμαχική εντολή ήταν προσωρινής ισχύος μετά 5 χρόνια ελληνικής διοίκησης, δημοψήφισμα των κατοίκων θα έκρινε την οριστική τύχη της Σμύρνης & της ενδοχώρας Μετά τη Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλ./10 Αυγ. 1920) Εκλογική ήττα Βενιζέλου στις εκλογές 1/14 ης Νοεμ.1920 Επάνοδος του Κων/νου στον ελλ. θρόνο (πρόσχημα αποστασιοποίησης Άγγλων Γάλλων από την Ελλάδα) Επέκταση του ελλ.μετώπου στη Μ.Ασία Διάσπαση του ελλ.μετώπου από τα τουρκικά στρατεύματα τον Αυγ.1922 και κατάρρευσή του Πυρπόληση Σμύρνης από Τούρκους ( ) Απηνής διωγμός Ελλήνων Μ. Ασίας, Πόντου & Α.Θράκης εθνική συμφορά κίνημα αξιωματικών με επικεφαλής το Ν.Πλαστήρα (Σεπτ. 1922) απομακρύνει οριστικά τον Κων/νο από την Ελλάδα βασιλιάς ο διάδοχος Γεώργιος εκτέλεση 6 στελεχών βασιλικής παρατάξεως ως υπαιτίων Μικρασιατικής καταστροφής (Νοεμ. 1922) Συνθήκη της Λωζάννης (24 Ιουλ. 1923) Τελική ρύθμιση ελληνοτουρκικού ζητήματος Διπλωματικός αντίπαλος Ελλάδας η νέα κεμαλική Τουρκία 1 η Σύμβαση μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας (30/1/1923): Α) υποχρεωτκή ανταλλαγή Ελλήνων ορθοδόξων χριστιανών Τουρκίας & μουσουλμάνων Ελλάδας. ΕΞΑΙΡΕΘΗΚΑΝ: οι μουσουλμάνοι Δ.Θράκης οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και των νησιών της Ίμβρου και της Τενέδου Β) αναγνωρίζεται παραμονή Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κων/λη 4.Συμπεράσματα Συνθήκη της Λωζάννης: ταπεινωτική σε σύγκριση με Συνθήκη Σεβρών Η Ελλάδα το 1923 ηττημένη στρατιωτικά, διχασμένη πολιτικά, απομονωμένη διεθνώς, απειλούμενη από τις γειτονικές χώρες, εξαντλημένη οικονομικά και υποχρεωμένη να περιθάλψει πρόσφυγες

11 6.H ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ αρχές Η έκρηξη και η πρώτη φάση της επανάστασης Διαδηλώσεις πολιτών στην Πετρούπολη ανταρσίες στο στρατό ΔΥΑΔΙΚΟ Προσωρινή κυβέρνηση Κερένσκυ (μετριοπαθής σοσιαλιστής) : εκπροσωπεί Φιλελεύθερους αστούς Όχι σημαντική δύναμη προσωρινή κυβέρνηση Κερένσκυ πτώση μοναρχίας (ο τσάρος αναγκάζεται σε παραίτηση) ΚΑΘΕΣΤΩΣ Σοβιέτ (=συνελεύσεις εργατών και στρατιωτών) Αυξανόμενη δύναμη αμφισβητούν τη νομιμότητα της κυβέρνησης Προωθεί ορισμένες μεταρρυθμίσεις Επιμένει στη συνέχιση του πολέμου Διακηρύσσει ότι η Ρωσία είναι μία και αδιαίρετη Αποκλείει οποιεσδήποτε παραχωρήσεις προς τις διάφορες εθνότητες Μπολσεβίκοι (μαρξιστές/σοσιαλιστές) απαιτούν: άμεση κατάπαυση εχθροπραξιών ελευθερία εθνοτήτων εθνικοποίηση γαιών, μεγάλων επιχειρήσεων και τραπεζών έλεγχο βιομηχανικής παραγωγής από εργάτες 2.Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η εγκαθίδρυση του κομμουνιστικού καθεστώτος 25 Οκτωβρίου 1917: οι Μπολσεβίκοι ανατρέπουν την κυβέρνηση & καταλαμβάνουν την εξουσία Προτείνουν άμεση ανακωχή για τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο Διχασμός Επαναστατικής ηγεσίας στο ζήτημα του πολέμου Λένιν (Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ): ειρήνη, για ανασυγκρότηση του κρατικού μηχανισμού Νικόλαος Μπουχάριν: συνέχιση Πολέμου Λέον Τρότσκυ: διακοπή πολέμου (συμβιβαστική λύση) Προέλαση των Γερμανών (χειμώνας ) Η Συνθήκη Μπρεστ - Λιτόφσκ (3 Μαρτ. 1918) Η Ρωσία εγκαταλείπει στη Γερμανία: Πολωνία, Ουκρανία, Λιθουανία, επαρχίες Βαλτικής και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: περιοχή Καυκάσου Μεταφορά της πρωτεύουσας από Πετρούπολη («Λένινγκραντ») στη Μόσχα αντιδράσεις στο επαναστατικό καθεστώς (λόγω εμφυλίων συγκρούσεων & ξένων επεμβάσεων)

12 ο Λένιν καταργεί τα πολιτικά κόμματα ( αντανακλούν τα συμφέροντα των κοινωνικών τάξεων) με εξαίρεση το Κομμουνιστικό κόμμα(«δικτατορία του προλεταριάτου», μονοκομματισμός) 3.Η ίδρυση της Τρίτης Διεθνούς Μάρτιος 1919: ίδρυση διεθνούς οργανώσεως όλων των κομμουνιστικών κομμάτων (Τρίτη Διεθνής ή Κομμουνιστική Διεθνής) Σκοπός: προαγωγή διεθνούς Επανάστασης εναντίον καπιταλισμού και αστικών καθεστώτων (κομμουνιστικά κινήματα 1919: Σπαρτακιστές στη Γερμανία, Μπέλα Κουν στην Ουγγαρία) στήριξη νέου κομμουνιστικού καθεστώτος στη Ρωσία 1943: τερματίζεται ο βίος της Διεθνούς σαν χειρονομία καλής θελήσεως της ΕΣΣΔ προς Βρετανία ΗΠΑ (σύμμαχοι στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο) 4.Η ίδρυση και η οργάνωση της ΕΣΣΔ Μετά τον τερματισμό του Εμφυλίου Πολέμου 1922: ίδρυση Ενώσεως Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (αρχικά Ρωσία Ουκρανία Λευκορωσία Υπερκαυκασία) Συνδυασμός αρχής αυτονομίας εθνοτήτων & διεθνισμού Σύνταγμα 1924: αυτόνομες χώρες μέλη αλλά στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας. Η εξουσία περιήλθε στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση & στο Κομμουνιστικό κόμμα που ελεγχόταν από τους Ρώσους.