Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ Τα δημόσια έσοδα. Ανδρέας Τσουρουφλής

Transcript

1 Δημοσιονομικό Δίκαιο ΠΜΣ Τα δημόσια έσοδα Ανδρέας Τσουρουφλής

2 Δημόσια έσοδα 2 Είσπραξη των δημοσίων εσόδων Όργανα είσπραξης του Δημοσίου Δ.Ο.Υ. Τελωνεία Λοιπά όργανα είσπραξης του Δημοσίου Ειδικοί Ταμίες, στους οποίους έχει ανατεθεί η είσπραξη ειδικών εσόδων Όργανα είσπραξης κατ ανάθεση Τράπεζες ή λοιπά πιστωτικά ιδρύματα Οργανισμοί κοινής ωφελείας Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛ.ΤΑ.) Προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας άλλες δημόσιες αρχές

3 Δημόσια έσοδα 3 Είσπραξη των δημοσίων εσόδων Ανάθεση είσπραξης: ρυθμίζεται με υπουργική απόφαση Η διαδικασία είσπραξης Ο έλεγχος των εισπράξεων Η καταβολή προμήθειας ή αμοιβής

4 Δημόσια έσοδα 4 Κατάσχεση των δημοσίων εσόδων Άρθρο 4 Ν. 3068/2002 Επιτρέπεται αναγκαστική εκτέλεση σε βάρος του Δημοσίου, ΟΤΑ, ΝΠΔΔ Επιτρέπεται κατάσχεση της ιδιωτικής περιουσίας αυτών Αποκλείεται η κατάσχεση απαιτήσεων από έννομη σχέση δημοσίου δικαίου Απαιτείται εγγύηση για την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων υποκείμενων σε ένδικα μέσα Νομολογία Επιτρέπεται η κατάσχεση χρηματικών διαθεσίμων (ΣτΕ 819/2015) Επιτρέπεται η κατάσχεση σε λογαριασμούς μισθοδοσίας (ΣτΕ 274/2018) Τα ανταποδοτικά τέλη είναι ακατάσχετα (όχι οι δημοτικοι φόροι) (982 παρ. 1 ΚΠολΔ) Η υποχρέωση εγγύησης δεν καταλαμβάνει ΟΤΑ και λοιπά ΝΠΔΔ (ΑΠ 335/2017)

5 Δημόσια έσοδα 5 Τίτλος είσπραξης Η είσπραξη των δημοσίων εσόδων ενεργείται δυνάμει νόμιμου τίτλου Τίτλοι είσπραξης: τα παραστατικά στοιχεία που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις και από τα οποία προκύπτει ο οφειλέτης του Δημοσίου, το είδος της οφειλής και το εισπρακτέο, κατά οφειλέτη, ποσό

6 Δημόσια έσοδα 6 Τίτλος είσπραξης ΚΦΔ (άρθρο 45) ΚΕΔΕ (άρθρο 2)

7 Δημόσια έσοδα 7 Τίτλος είσπραξης ΚΦΔ (άρθρο 45) ο άμεσος προσδιορισμός του φόρου Η πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου, η πράξη εκτιμώμενου προσδιορισμού του φόρου, η πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, η πράξη προληπτικού προσδιορισμού του φόρου, οριστική δικαστική απόφαση, πράξη επιβολής προστίμου, η απόφαση της ΔΕΔ, Η απόφαση αμοιβαίου διακανονισμού

8 Δημόσια έσοδα 8 Τίτλος είσπραξης ΚΕΔΕ (άρθρο 2) Τα έγγραφα, στα οποία οι αρμόδιες αρχές προσδιορίζουν τον οφειλέτη, το είδος, το ποσό και την αιτία της οφειλής. Τα δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα, από τα οποία αποδεικνύεται η οφειλή. Τα δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα, από τα οποία πιθανολογείται η οφειλή, ως προς την ύπαρξη και το ποσό αυτής Παραδείγματα Πρωτόκολλο καθορισμού αποζημίωσης λόγω αυθαίρετης χρήσης δημοσίου κτήματος Εκχώρηση απαιτήσεων από δάνεια, μισθώματα στο Δημόσιο Κατάπτωση εγγύησης του Ελλ. Δημοσίου: τα αποστελλόμενα από την Τράπεζα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ έγγραφα από το φάκελο δανείων της ως άνω Τράπεζας, με βάση τα οποία ζητήθηκε η βεβαίωση του εισπρακτέου ποσού (ΑΠ 340/2017)

9 Δημόσια έσοδα 9 Τίτλος είσπραξης Ασφαλιστικές οφειλές Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) Εκτέλεση με βάση τις διατάξεις του ΚΕΔΕ Νόμιμος τίτλος εκτέλεσης: η πράξη βεβαίωσης οφειλής μετά την απόδοση μοναδικού αριθμού και την ταυτόχρονη ηλεκτρονική εγγραφή της στο ειδικό ηλεκτρονικό μητρώο εσόδων του Κ.Ε.Α.Ο. (άρθρο 101 Ν. 4172/2013)

10 Δημόσια έσοδα 10 Αποδεικτικό είσπραξης Αποδεικτικά είσπραξης: τα παραστατικά στοιχεία, μηχανογραφικά ή μη, που εκδίδονται από τα αρμόδια, για την είσπραξη δημοσίων εσόδων, όργανα και αποδεικνύουν την εξόφληση της οφειλής. Το εκάστοτε παραστατικό είσπραξης ορίζεται με απόφαση ΓΓΔΕ/ΑΑΔΕ Αν δεν εκδοθεί το νόμιμο αποδεικτικό είσπραξης, η είσπραξη θεωρείται ότι δεν έγινε Είδη παραστατικών είσπραξης Μηχανογραφικά Ειδικά έντυπα Ηλεκτρονικό παράβολο

11

12

13

14 Δημόσια έσοδα 14 Εισπρακτικές αρμοδιότητες των Δ.Ο.Υ. Οι Δ.Ο.Υ. ενεργούν: Την είσπραξη των εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού Την είσπραξη εσόδων για λογαριασμό άλλων Δ.Ο.Υ. Τη διαχείριση των ενσήμων, αξιών και κάθε υλικού η πώληση του οποίου ανατίθεται αρμοδίως σε αυτές

15 Δημόσια έσοδα 15 Ταμειακή βεβαίωση Αρχικά Οικονομικές Εφορίες: Βεβαίωση των φόρων Δημόσια Ταμεία: Είσπραξη των δημοσίων εσόδων Π.Δ. 551/1988: Ίδρυση ΔΟΥ Οικονομικές Εφορίες Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (ΔΟΥ) Δημόσια Ταμεία

16 Δημόσια έσοδα 16 Ταμειακή βεβαίωση Διαδικασία βεβαίωσης Έκδοση ατομικής διοικητικής πράξης Κοινοποίηση Σύνταξη χρηματικού καταλόγου Αποστολή χρηματικού καταλόγου στην ταμειακή υπηρεσία Παραλαβή του χρηματικού καταλόγου από την ταμειακή υπηρεσία Καταχώρηση στο βιβλίο εισπρακτέων εσόδων

17 Δημόσια έσοδα 17 Ταμειακή βεβαίωση Διαδικασία βεβαίωσης Έκδοση ατομικής διοικητικής πράξης Κοινοποίηση Σύνταξη χρηματικού καταλόγου Αποστολή χρηματικού καταλόγου στην ταμειακή υπηρεσία Παραλαβή του χρηματικού καταλόγου από την ταμειακή υπηρεσία Καταχώρηση στο βιβλίο εισπρακτέων εσόδων Βεβαίωση υπό ευρεία έννοια Βεβαίωση υπό στενή έννοια

18 Δημόσια έσοδα Ταμειακή βεβαίωση Ισχύον καθεστώς Δεν διενεργείται ταμειακή βεβαίωση Για τίτλους της φορολογικής διαδικασίας (ΚΦΔ) της τελωνειακής νομοθεσίας Οι τίτλοι καταχωρίζονται στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων αλλά μόνο για σκοπούς παρακολούθησης η καταχώριση δεν αποτελεί όρο της νομιμότητας της διαδικασίας είσπραξης ή εκτέλεσης Διενεργείται ταμειακή βεβαίωση Από τη Φορολογική Διοίκηση για τους νομίμους τίτλους του ΚΕΔΕ Από ΝΠΔΔ με δική τους ταμειακή υπηρεσία για νομίμους τίτλους που εξέδωσαν τα ίδια (π.χ. ΟΤΑ, ΕΦΚΑ).

19 Δημόσια έσοδα 19 Διοικητική εκτέλεση Αναγκαστική εκτέλεση Δημόσιο ως fiscus: άρθρα 904 ΚΠολΔ Δημόσιο ως imperium: ΚΕΔΕ Εκτέλεση με βάση νόμιμο τίτλο που στηρίζεται σε σχέσεις δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου: σύμφωνα με την προέχουσα απαίτηση (ΣτΕ 555/2001) Διοικητική πράξη: Αρχή της νομιμότητας Άμεση εκτελεστότητα Σκοπός του ΚΕΔΕ: Διασφάλιση των δημοσίων εσόδων Είσπραξη των δημοσίων εσόδων

20 Δημόσια έσοδα 20 Διοικητική εκτέλεση Μέτρα διασφάλισης ΚΕΔΕ Ατομική ειδοποίηση Τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής Λήψη αναγκαστικών μέτρων για οφειλέτες υπόπτους φυγής ή εάν πιθανολογείται κίνδυνος ζημίας του Δημοσίου Αυτεπάγγελτος συμψηφισμός ΚΦΔ Ατομική ειδοποίηση καταβολής/υπερημερίας Συντηρητική κατάσχεση κατ άρθρα 707 επ. ΚΠολΔ Ασφαλιστικά μέτρα των άρθρων 691 επ. ΚΠολΔ Καταδολίευση Αλληλέγγυα ευθύνη Άρθρο 46 παρ. 5-6 ΚΦΔ: Δέσμευση περιουσιακών στοιχείων Άρθρο 153 Ν. 2960/2001: Δέσμευση περιουσιακών στοιχείων

21 Δημόσια έσοδα 21 Διοικητική εκτέλεση Αναγκαστικά μέτρα διοικητικής εκτέλεσης (άρθρο 9 ΚΕΔΕ) Κατάσχεση κινητών εις χείρας του οφειλέτη Κατάσχεση κινητών ή απαιτήσεων εις χείρας τρίτου Κατάσχεση ακινήτων Προσωπική κράτηση (καταργήθηκε το 2010) Πλειστηριασμός: συνέπεια της κατάσχεσης

22 Δημόσια έσοδα 22 Διοικητική εκτέλεση Έννομη προστασία Άρθρο 73 ΚΕΔΕ: ανακοπή (δεν εφαρμόζεται πλέον) Δυαδικό δικονομικό σύστημα: ανάλογα με την υποκείμενη έννομη σχέση Ανακοπή άρθρων 217 επ. ΚΔΔικ Ανακοπή ΚΠολΔ Προσβολή της ταμειακής βεβαίωσης Εφόσον διενεργείται, υπόκειται σε ανακοπή Εάν δεν διενεργείται, προσβάλλεται η ατομική ειδοποίηση Παλαιότερα η ατομική ειδοποίηση θεωρούνταν βεβαιωτική πράξη Τώρα θεωρείται ότι αποκτά εκτελεστό χαρακτήρα

23 Δημόσια έσοδα 23 ΣτΕ ΕΑ 215/2016 «... προδικαστικά ερωτήματα: α) αν «η προβλεπόμενη από τις νεώτερες διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 4 ΚΕΔΕ καταχώριση στα βιβλία εσόδων των νομίμων τίτλων, ως εκτελεστών, όπως αυτοί προσδιορίζονται σύμφωνα με το άρθρο 45 του ν. 4174/2013, στοιχεί προς το νόμιμο τίτλο, όπως αυτός προσδιορίζονταν και υπό το προϊσχύον νομοθετικό καθεστώς του ΚΕΔΕ, ώστε η ανωτέρω καταχώριση να ισοδυναμεί με την πράξη ταμειακής βεβαίωσης του εσόδου, ήτοι η διαφορά είναι απλώς ορολογική, ή, [αν,] μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 4174/2013 και του Δημοσίου Λογιστικού, η πράξη καταχώρισης στα βιβλία εσόδων των νομίμων τίτλων, ως αποτελούσα εσωτερική διοικητική διαδικασία παρακολούθησης οφειλών, άγει σε μη εκτελεστότητα της γενομένης καταχώρισης και, συναφώς, αποκλείει την άσκηση ανακοπής και αιτήσεως αναστολής κατ' αυτής, με περαιτέρω συνέπεια η προσβαλλόμενη ατομική ειδοποίηση καταβολής υπερημερίας να καθίσταται έγγραφο αμιγώς πληροφοριακού χαρακτήρα»

24 Δημόσια έσοδα 24 ΣτΕ ΕΑ 215/2016 «4. Επειδή, υπό την ισχύ του προγενεστέρου των ανωτέρω διατάξεων του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013) νομοθετικού καθεστώτος (άρθρα 2 παρ. 2, 4 παρ. 1, 5 παρ. 1 και 7 του ν.δ/τος 356/1974 "Περί Κώδικος Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων", ως ίσχυαν), προεβλέπετο, ως όρος νομιμότητος για τη λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος οφειλέτου του Δημοσίου, η ταμειακή (εν στενή εννοία) βεβαίωση του χρέους, ήτοι η καταχώρισή του στο οικείο βιβλίο εισπρακτέων εσόδων, διενεργούμενη μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας ασκήσεως προσφυγής κατά του νομίμου τίτλου ή την απόρριψη της ασκηθείσης κατ' αυτού προσφυγής. Η διαδικασία αυτή αντικαταστάθηκε με τις προαναφερθείσες διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, οι οποίες εφαρμόζονται αποκλειστικώς για την είσπραξη των δημοσίων εσόδων που προέρχονται από φορολογικές οφειλές. Από τις τελευταίες αυτές διατάξεις προκύπτει ότι η προβλεπόμενη σ' αυτές πράξη καταχώρισης του τίτλου της φορολογικής οφειλής στα βιβλία της Φορολογικής Διοίκησης δεν ταυτίζεται, κατά τη νομική της φύση, με την ταμειακή (εν στενή εννοία) βεβαίωση της οφειλής προς το Δημόσιο, η οποία προεβλέπετο από τις προαναφερθείσες διατάξεις του ΚΕΔΕ, όπως αυτές ίσχυαν προ της ενάρξεως της ισχύος του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, αλλά, αποτελούσα, σε αντίθεση με εκείνη, εσωτερική απλώς διοικητική διαδικασία, μη παράγουσα για το διοικούμενο έννομες συνέπειες, δεν φέρει εκτελεστό χαρακτήρα.

25 Δημόσια έσοδα 25 ΣτΕ ΕΑ 215/2016 «4.... Κατ' ακολουθία τούτων, η τυχόν ασκούμενη ανακοπή κατά της ρηθείσης πράξης καταχώρισης είναι απαράδεκτη, ως στρεφόμενη κατά μη εκτελεστής πράξης. Αντιθέτως, η έκδοση της προβλεπόμενης από τη διάταξη του άρθρου 47 του Κώδικα Φορολογικής Δικονομίας ατομικής ειδοποίησης, επαγόμενη, κατά τα προεκτεθέντα, την επέλευση σοβαρών εννόμων συνεπειών σε βάρος του υποχρέου φορολογικής οφειλής, αποτελεί τη μόνη εκτελεστή πράξη, η οποία εκδίδεται κατά το στάδιο που προηγείται της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης προκειμένου να εισπραχθεί η οφειλή και, κατ' ακολουθία, παραδεκτώς ασκείται κατ' αυτής η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 217 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας ανακοπή.»