ΣΤ ΤΑΞΗ 2018 ΣΕΝΑΡΙΟ «ΟΥΡΑΝΟΓΡΑΦΙΑ» Αμάν ρε Λευτέρη, σε περιμένω μισή ώρα, πάλι με έστησες.

Transcript

1 3 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΙΟΥ ΣΤ ΤΑΞΗ 2018 ΣΕΝΑΡΙΟ «ΟΥΡΑΝΟΓΡΑΦΙΑ» Γεια σου Γιώργο! Αμάν ρε Λευτέρη, σε περιμένω μισή ώρα, πάλι με έστησες. Ναι με συγχωρείς, έβλεπα ειδήσεις και ξεχάστηκα. Ειδήσεις; Τι το τόσο ενδιαφέρον μπορεί να δείχνουν πια οι ειδήσεις; Να έβλεπες κάτι διασκεδαστικό τουλάχιστον να καταλάβαινα, κανέναν αγώνα ποδοσφαίρου, καμιά σειρά Ρε συ, σε ένα κανάλι έδειχναν ότι εμφανίστηκε εξωγήινος στη γη!! Τι πιο ενδιαφέρον από αυτό;; Εξωγήινος; Ναι!! Ήταν πράσινος, γυαλιστερός με μεγάλα μάτια, είχε μια μακριά ουρά, έμοιαζε με δράκο και πετούσε πολύ ψηλά στον ουρανό. Τον είδα με τα ίδια μου τα μάτια σου λέω! Είδες που σου το λεγα ότι δεν αποκλείεται να υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες πέρα από τη γη!; Φίλε μου, πραγματικά ανησυχώ για εσένα Τώρα τελευταία όλο κάτι τέτοια περίεργα μας λες. Έχουν ήδη αρχίσει να σε κοροϊδεύουν στην τάξη με όλες αυτές τις. κοσμολογικές σου ανησυχίες. Καινούριο πάλι αυτό με τον εξωγήινο. Είμαι σίγουρος ότι πρόκειται για παραπληροφόρηση Κανένα μπαλόνι από παιδικό πάρτυ θα ήταν που θα έφυγε από τα χέρια κάποιου μικρού παιδιού. Εξού και πράσινο, γυαλιστερό και δράκος! Βρε λες να την πάτησα έτσι; Σε παρακαλώ μην το πεις σε κανένα, έχω κουραστεί με την καζούρα από τους συμμαθητές μας στο σχολείο. Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει πόση χαρά νιώθω ανακαλύπτοντας όλα τα θαυμαστά που συμβαίνουν στη φύση μας. Εσύ τουλάχιστον με καταλαβαίνεις; Εγώ φίλε μου, καταλαβαίνω ότι η πολλή μελέτη της κοσμολογίας σε έχει επηρεάσει Καλά- καλά, κορόιδευε εσύ Εγώ μαθαίνω πράγματα που δεν μπορούσα καν να φανταστώ Ήξερες εσύ πριν από λίγο καιρό ότι υπάρχει ένα σύστημα επτά γήινων εξωπλανητών με συνθήκες κατάλληλες για ζωή; Ούτε ένας, ούτε δύο επτά! Τουλάχιστον τρεις από αυτούς τους εξωπλανήτες μπορεί να διαθέτουν ωκεανούς νερού στην επιφάνειά τους, συνεπώς θεωρούνται ιδανικοί «στόχοι» για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής στο μέλλον. Ήδη το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble ερευνά τις ατμόσφαιρες γύρω από αυτούς τους πλανήτες! Κατάλαβες;

2 Καλά καλά εντάξει, μην συνεχίζεις με αυτά τα περίεργα, πάμε μέσα και αρχίζει το ματσάκι (πέφτει το ρεύμα) Αμάν, τι συμβαίνει; Έλα άσε τα αστεία και ανέβασε τον γενικό, σου υπόσχομαι να ακούσω και άλλες κοσμοιστορίες σου αλλά αργότερα! Δεν έκλεισα κανένα γενικό Περίμενε να δω. Χμμμμ, φαίνεται πως έγινε διακοπή ρεύματος! Πω πω, ατυχία μας δεν το πιστεύω. Εγώ πάλι θα το έλεγα τύχη! Και όπως βλέπω έχει γενικό μπλακ άουτ σε όλη την πόλη Ξέρεις τι σημαίνει αυτό; Ναι ότι θα χάσουμε τον τελικό του μπάσκετ που μόλις ξεκινά Κι εσύ μιλάς για τύχη Φυσικά! Βλέπεις, είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να βγούμε έξω και να παρατηρήσουμε τον ουρανό! Χωρίς φώτα σε όλη την πόλη τα αστέρια θα φαίνονται πεντακάθαρα! Έλα που σου λέω, μην παραπονιέσαι, πάρε φακό και πάμε! Μμμμμ καλά Φαίνεται πως δεν έχω και άλλη επιλογή Αφού ήρθαν έτσι τα πράγματα να μου περιγράψεις τουλάχιστον λεπτομερώς αυτά τα ενδιαφέροντα που λες πως έχεις διαβάσει και έχεις μάθει για το σύμπαν, τ άστρα και τους αστερισμούς! Εννοείται! Ξέρεις ότι πετάω τη σκούφια μου για κάτι τέτοια! Έλα πάμε έξω εδώ να παρατηρήσουμε τον ουρανό! Λοιπόν, σήμερα γνωρίζουμε ότι τα αστέρια είναι άπειρα. Αν έχεις πολύ καλή όραση και υπομονή, μπορείς να μετρήσεις πάνω από 2000 αστέρια στον ουρανό όταν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή. Πω πωωωω. Βλέποντας ψηλά, η απεραντοσύνη του ουρανού μου προκαλεί δέος και θαυμασμό. Ας ξεκινήσουμε με κάτι εύκολο! Μήπως τυχαίνει να γνωρίζεις ποιο είναι το μεγαλύτερο άστρο; Μα φυσικά! Πανεύκολη ερώτηση! Το βλέπω εκεί ψηλά, φαίνεται ξεκάθαρα γιατί λάμπει περισσότερο από όλα τα άλλα! (αστέρι- ήχος) Όχι καλέ, δεν είναι αυτό. Στην πραγματικότητα το πλησιέστερο σε μας άστρο δεν φαίνεται το βράδυ Δεν καταλαβαίνω

3 Πολύ απλά, είναι ο Ήλιος! Το κοινό και συνηθισμένο άστρο του Γαλαξία μας, που δεν παύει ωστόσο να είναι το άστρο χωρίς το οποίο η ζωή στη Γη θα ήταν αδύνατη. Ο Ήλιος γεννήθηκε πριν από 5 δισεκατομμύρια χρόνια μέσα σ ένα τεράστιο νέφος αερίων και σκόνης. Ναι, και λίγο αργότερα σχηματίστηκαν οι πλανήτες...και σ έναν απ αυτούς εμφανίστηκε και εξελίχθηκε η ζωή. Πραγματικά, ζούμε χάρη στον Ήλιο... Αλλά έχω ακούσει ότι μας αποκαλούν «παιδιά» των άστρων. Ναι! Γιατί χωρίς αυτά, χωρίς τα άστρα που έζησαν και πέθαναν δισεκατομμύρια χρόνια πριν, ο Ήλιος, το ηλιακό μας σύστημα, κι εμείς οι ίδιοι, δεν θα είχαμε υπάρξει. Και όπως, ακριβώς, τα δακτυλικά αποτυπώματα του κάθε ανθρώπου είναι μοναδικά, έτσι και κάθε άστρο έχει διαφορετικά φυσικά χαρακτηριστικά, που προσδιορίζονται από την αρχική τους μάζα. Έτσι, τα μεγαλύτερα και φωτεινότερα άστρα είναι μπλε, τα μικρότερα και αμυδρότερα κόκκινα, ενώ τα κίτρινα άστρα σαν τον Ήλιο, βρίσκονται κάπου στη μέση. Τα μεγαλύτερα άστρα τελειώνουν γρήγορα την ζωή τους με εκρήξεις σουπερνόβα. Φοβερό! Πώς κατάφεραν να τα ανακαλύψουν οι επιστήμονες όλα αυτά; Όλες οι γνώσεις που αποκόμισε ο άνθρωπος για την γένεση, την εξέλιξη και τον θάνατο των άστρων είναι στέρεα θεμελιωμένες στην αστρονομική παρατήρηση. Ο μοναδικός τρόπος που έχουμε στη διάθεσή μας, προκειμένου να ελέγξουμε τις επιστημονικές μας θεωρίες για τα άστρα, είναι να συλλέξουμε και να κατανοήσουμε τα «μηνύματα» που είναι «κωδικοποιημένα» μέσα στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν. Χάρη στην διεισδυτική ματιά των διαστημικών μας τηλεσκοπίων, ο Γαλαξίας μας αποκαλύπτεται σ όλη του την μεγαλοπρέπεια... Γουάου! Νομίζω πως από αύριο θα αρχίσω κι εγώ να μελετώ κοσμολογία και αστρονομία. Όλα αυτά που μου λες είναι όντως μαγικά! Μη με κρατάς άλλο σε αγωνία. Θέλω να μου δείξεις και τους αστερισμούς! Ωραία, θα σου δείξω μερικούς αειφανείς αστερισμούς. Αειθαλείς;; Όχι καλέ αειφανείς! Είναι οι αστερισμοί που φαίνονται καθ όλο το έτος στο Βόριο Ημισφαίριο στο οποίο βρισκόμαστε. Α κατάλαβα. Εγώ τυχαίνει να γνωρίζω μόνο τη Μικρή και τη Μεγάλη Άρκτο. Πολύ ωραία, ας ξεκινήσουμε λοιπόν με τη Μικρή και τη Μεγάλη Άρκτο που είναι οι πιο εύκολα εντοπιζόμενοι αστερισμοί.. Αν παρατηρήσεις προσεκτικά τον ουρανό θα δεις τα επτά φωτεινότερα άστρα της Μικρής Άρκτου που δίνουν την εντύπωση ότι

4 σχηματίζουν μια κουτάλα. Το άστρο στην άκρη του χερουλιού της κουτάλας είναι ο Πολικός Αστέρας, ο αστέρας που χρησιμεύει για τον εντοπισμό του Βορρά. Λέγεται ότι τον αστερισμό καθιέρωσε τον 6ο αιώνα π.χ. ο Έλληνας αστρονόμος Θαλής ο Μιλήσιος, αλλά είναι βέβαιο ότι ήδη χρησιμοποιούταν ως οδηγός από τους ναυτικούς. Μικρή Άρκτος σημαίνει μικρή αρκούδα. Η Μεγάλη Άρκτος έχει κι εκείνη επτά αστέρια. Το σχήμα της μοιάζει με τετράγωνο τηγάνι με χερούλι. Τις βλέπεις; Ναι ναι! Μοιάζουν πολύ μεταξύ τους! Και τι λέει η αρχαία ελληνική μυθολογία για τη Μικρή και τη Μεγάλη Άρκτο; Η Μεγάλη Άρκτος είναι η νύμφη Καλλιστώ την οποία ερωτεύτηκε ο Δίας και έκανε μαζί της ένα γιο, τον Αρκάδα. Η Ήρα, η σύζυγος του Δία ζήλεψε πολύ και μεταμόρφωσε την Καλλιστώ σε αρκούδα. Μια μέρα αυτή, όταν ο γιος της ήταν στο δάσος, πήγε με λαχτάρα να τον αγκαλιάσει. Ο Αρκάς όμως δεν την γνώρισε και φοβήθηκε. Έτσι ετοιμάστηκε να τη σκοτώσει. Ο Δίας συγκινήθηκε από την εικόνα αυτή και, για να γλιτώσει την Καλλιστώ από τον θάνατο, την άρπαξε και την έβαλε στον ουρανό μαζί με τον γιο της που έγινε η Μικρή Άρκτος. Η Ήρα θύμωσε πολύ και παρακάλεσε τον Ωκεανό να μην τους αφήσει να κατεβαίνουν στα νερά του και να ξεκουράζονται όπως όλα τ άστρα. Έτσι έμειναν οι δύο αυτοί αστερισμοί αειφανείς για την Ελλάδα και δεν δύουν ποτέ. Και κάπως έτσι εμείς οι άνθρωποι μπορούμε πάντα να τους θαυμάζουμε και από τα παλιά τα χρόνια τους χρησιμοποιούσαμε για να προσανατολιζόμαστε! Πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία! Μου κάνει εντύπωση πώς οι αστερισμοί από το παρελθόν ήταν συνδεδεμένοι με τη ζωή των ανθρώπων! Να σε ρωτήσω και κάτι ακόμα, εκτός από τους αειφανείς αστερισμούς έχουμε και εποχιακούς; Φυσικά! Τους λέμε ημιφανείς αστερισμούς και φαίνονται σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου! Ωραία, δείξε μου τώρα κάποιον χειμερινό αστερισμό μιας και έχουμε χειμώνα! Ευχαρίστως! Ας εντοπίσουμε τον Ωρίωνα! Διαφορετικά ονομάζεται Κυνηγός και είναι ένας από τους πιο γνωστούς αστερισμούς. Βρίσκεται στον ουράνιο ισημερινό, γεγονός που τον καθιστά ορατό και αναγνωρίσιμο από όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Ο Ωρίωνας μεσουρανεί το χειμώνα, αλλά είναι ήδη ορατός από το φθινόπωρο νωρίς το πρωί μέχρι την άνοιξη. Συνοδεύεται από ένα μεγάλο νεφέλωμα, ένα από τα πιο εντυπωσιακά αντικείμενα του νυχτερινού ουρανού! Ναι τον βλέπω! Καμιά ιστορία γι αυτόν; Μα φυσικά! Ο Ωρίωνας, κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν κυνηγός και σύντροφος της θεάς Άρτεμης. Ο αδελφός της Άρτεμης, ο Απόλλων, που ήταν δυσαρεστημένος από τη σχέση της αδερφής του με τον Ωρίωνα, ένα πρωινό, ενώ ο Ωρίωνας

5 κολυμπούσε, την προκάλεσε αν μπορεί να πετύχει με το τόξο ένα μικρό σημαδάκι βαθιά στη θάλασσα. Η Άρτεμη έριξε και πέτυχε, αλλά το σημαδάκι που την είχε βάλει ο αδερφός της να πετύχει ήταν ο Ωρίωνας. Όταν η Άρτεμη κατάλαβε τι έκανε, έβαλε τον Ωρίωνα για πάντα στον ουρανό. Γουάου! Φαίνεται πως ο ουράνιος θόλος κέντριζε πάντα τη φαντασία του ανθρώπου κι έτσι τον γέμιζε από παλιά με παραστάσεις και μύθους! Πράγματι, αλλά και στη σύγχρονη εποχή ο άνθρωπος, με την εξέλιξη της τεχνολογίας έχει μάθει πολλά από τα μυστικά του ουρανού! Πω πωωωω τελικά είναι ωραία να περιδιαβαίνουμε στα μυστικά μονοπάτια των άστρων αποκρυπτογραφόντας τα μυστικά τους Αλήθεια, έχεις σκεφτεί γιατί ο άνθρωπος κατέφευγε πάντα στα άστρα και τον ουρανό; Για πολλούς λόγους! Πρακτικούς, ιστορικούς, κοινωνικούς, για λόγους επιβίωσης, βιολογικούς ή κοσμογονικούς! Εκεί πάντα έβρισκαν καταφύγιο οι ιδέες του, οι επιθυμίες του κι έβρισκε νόημα η φαντασία του. Αλλά ίσως και γιατί, όπως όλα τα μικρά παιδιά σε δύσκολες στιγμές μα και σε ευτυχισμένες καταφεύγουν στη μητέρα τους, έτσι κι εμείς που δημιουργηθήκαμε από τη σκόνη των άστρων, αποζητάμε τη μητέρα που μας γέννησε! Αααα! Ήρθε και το ρεύμα! Άντε πέρασε η ώρα. Τι λες, προλάβουμε το τελευταίο δεκάλεπτο του τελικού; πάμε μέσα μήπως Μπα, άλλαξα γνώμη Έχει ωραία βραδιά! Προτιμώ να μείνουμε λιγάκι ακόμα εδώ και να φτιάξουμε τις δικές μας ιστορίες βλέποντας τα αστέρια στον ουρανό! Φανταστική ιδέα! Βλέπω πως αρχίζεις να με καταλαβαίνεις, υπάρχουν και άλλα ωραία πράγματα στη ζωή εκτός από τη. μπάλα! Ναι! Σε ευχαριστώ για όσο όμορφα μου μίλησες απόψε! Ένας καινούριος κόσμος ανοίχτηκε μπροστά μου! Στο σχολείο θα προτείνω να οργανώσουμε μια βραδιά αστροπαρατήρησης για να πεις σε όλους τους συμμαθητές μας όλα αυτά τα μαγικά που γνωρίζεις! Σίγουρα όλοι θα εντυπωσιαστούν όπως εγώ! Συγγραφέας Σεναρίου Δέσποινα Αρμενάκη