Μετάνοια Εξομολόγηση ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ: ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ

Transcript

1 Ä É Ì Ç Í É Á É Ï Ê Á È Ï Ë É Ê Ï Ð Å Ñ É Ï Ä É Ê Ï È Ñ Ç Ó Ê Å Õ Ô É Ê Ï Õ & Ê Ï É Í Ù Í É Ê Ï Õ Ð Ñ Ï Â Ë Ç Ì Á Ô É Ó Ì Ï Õ Oäüò: Óìýñíçò ÁÈÇÍÁ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Êùäéê üò: 1044 ΤΕΥΧΟΣ 1092 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015 Προτεινόμενη Τιμή: 5 ευρώ Μετάνοια Εξομολόγηση ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ: ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéáöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: Éíóôéôïýôï Áíèñùðéóôéêþí Åðéóôçìþí ÁóôéêÞ Ìç ÊåñäïóêïðéêÞ Åôáéñåßá Ì. Âüäá 28 & Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: ÓõíåñãÜôåò: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ð. ÄçìÞôñéïò ÄáëÝæéïò, ð. ÌÜñéïò ØÜëôçò. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Ôçë , öáî athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 30 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Áíôéðñüóùðïò Óýñïõ:ð. Áíô. Âïõôóßíïò Áíôéðñüóùðïò TÞíïõ: ê. ÓôÝëëá Öùóêüëïõ Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá & Åêôýðùóç: ΕDITORIAL TO ΘΕΜΑ: Μετάνοια και Εξομολόγηση Η εμπειρία της μετάνοιας Η μετάνοια τους πρώτους αιώνες Η πρακτική της Εξομολόγησης Λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με το μυστήριο της μετάνοιας ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ: ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΠΑΝΕ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΟΥΝ ΣΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΤΖΙΧΑΝΤΙΣΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ; ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία πολλοί χριστιανοί και πολλές χριστιανικές κοινότητες έχουν χάσει την αίσθηση της μετάνοιας. Αυτό το βλέπουμε όταν ακούμε πολλούς να λένε «δεν έχω αμαρτίες». Αλλά αυτό το λέγανε πολλοί και παλαιότερα. Όμως, το χαρακτηριστικότερο στοιχείο είναι η σημερινή εγκατάλειψη της εξομολόγησης. Δεν θα δούμε πλέον τις ουρές στα εξομολογητήρια που βλέπαμε παλαιότερα, ιδίως πριν τις μεγάλες γιορτές του Πάσχα ή των Χριστουγέννων. Νομίζουμε ότι δεν έχουμε ανάγκη από μετάνοια γιατί ξεχάσαμε τα βασικά λόγια του Χριστού: «μετανοείτε και πιστεύετε εν τω ευαγγελίω» ή «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι». Χωρίς μετάνοια βγαίνουμε έξω από το δρόμο της χριστιανικής πίστης, έξω από την πίστη της Βίβλου, έξω από την πίστη του λαού του Θεού, του λαού του Αβραάμ και του Ισαάκ, των προφητών και του ίδιου του Ιησού Χριστού, καθώς και των αγίων της Εκκλησίας. Πήγαμε από το ένα άκρο στο άλλο. Εκεί που παλαιότερα οι ευσεβείς χριστιανοί εξομολογούνταν κάθε εβδομάδα, ακόμη όταν δεν υπήρχε λόγος, τώρα αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Εκεί όπου όλη η χριστιανική πίστη ήταν γεμάτη κανόνες και Κείμενο απαγορεύσεις, τώρα έχουν εξαφανιστεί γενικά οι κανόνες και οι απαγορεύσεις. Εκεί που σε κάθε υπόθεση ρωτούσαμε τι διδάσκει η Εκκλησία, τώρα γενικά δεν μας ενδιαφέρει τι διδάσκει η Εκκλησία. Σταδιακά διαμορφώνεται ένας άτονος χριστιανισμός που δεν έχει μετάνοια. Αυτό είναι ένα βασικό πρόβλημα που σχετίζεται με την κατάσταση της Εκκλησίας και των πιστών σε όλο τον δυτικό κόσμο. Αλλά δεν υπάρχει χριστιανισμός χωρίς μετάνοια. Αν ξεχάσουμε την μεταμέλεια, η πίστη μας δεν έχει περιεχόμενο. Τότε ξεχνάμε ότι ο Θεός είναι Θεός που μιλάει, αποκαλύπτει τον εαυτό Του. Ξεχνάμε ότι ο Θεός είναι σωτήρας, ότι ελευθερώνει τον άνθρωπο από τη σκλαβιά του κακού, ελευθερώνει το λαό Του από τη σκλαβιά της Αιγύπτου και τον καθοδηγεί στην ελευθερία, είναι δηλαδή διδάσκαλος και νομοθέτης. Ξεχνάμε ότι με τον Θεό έχουμε μια σχέση Διαθήκης, μια συνθήκη πίστης και αφοσίωσης, μια σχέση στενή στην οποία πρέπει συνεχώς να προοδεύουμε. Ξεχνάμε ότι ο Θεός είναι ο ύψιστος κριτής των ανθρώπων και σε Αυτόν θα δώσουμε λόγο για τη ζωή μας. Ας θυμηθούμε ότι στην αρχή υπάρχει η ευσπλαχνία του Δημιουργού, ο οποίος παρέχει ύπαρξη, ζωή και νόημα στα πάντα. Στο τέλος, υπάρχει πάλι η ευσπλαχνία του Θεού, ο οποίος συγκεντρώνει τα διασκορπισμένα και χωρισμένα τέκνα Του σε κοινωνία ζωής και ενότητας. Μετάνοια είναι η επιστροφή στην πατρική αγκαλιά, στη θεραπεία και στη συμφιλίωση της πατρικής αγάπης. Πρέπει λοιπόν ως άτομα, ως κοινότητες και ως ενορίες να θέσουμε εκ νέου το θέμα της μετάνοιας στο κέντρο της ζωής μας, να κάνουμε τον αγώνα εναντίον της αμαρτίας καθημερινό μας αγώνα, για να είμαστε αληθινά μαθητές του Χριστού, μαθητές που είναι κοντά Του και τον ακολουθούν πάνω στα δικά Του ίχνη. ISSN ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1092

3 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ÅðéìÝëåéá: ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Μετάνοια και Εξομολόγηση Η Εξομολόγηση δεν είναι ούτε εύκολη, και συχνά ούτε ελκυστική για τους περισσότερους. Νομίζουμε ότι θα μιλήσουμε για τα λάθη μας απλώς σε έναν άνθρωπο και δε θέλουμε. Νομίζουμε ότι η εξομολόγηση είναι απλώς η προϋπόθεση για να κοινωνήσουμε. Τι γνωρίζουμε για τον αληθινό θησαυρό που προσφέρει αυτό το Μυστήριο στην ανθρώπινη ζωή; Μπορούμε να δούμε με καινούργια ματιά την Εξομολόγηση και να ωφεληθούμε από τη συνάντησή μας με τον Χριστό... ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1092

4 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ É. Η εμπειρία της μετάνοιας Όλοι καταλαβαίνουμε τι είναι συγγνώμη και συμφιλίωση στη ζωή μας, γιατί όλοι έχουμε σχέσεις με άλλους ανθρώπους και ορισμένες σχέσεις είναι πολύ σημαντικές, όπως οι οικογενειακές μας σχέσεις. Όλοι επίσης καταλαβαίνουμε ότι δεν υπάρχει τέλεια σχέση. Όσο είμαστε άνθρωποι ατελείς που έχουν ελαττώματα και ελλείψεις, οι σχέσεις μας έχουν και αυτές ελλείψεις και ελαττώματα. Οι σχέσεις μας πληγώνονται και μερικές φορές σπάνε, ατονούν, φθείρονται ή σβήνουν. Τι ανανεώνει λοιπόν μια σχέση; Η συγγνώμη και η συμφιλίωση. Η συγγνώμη που ζητάμε ή που δίνουμε θεραπεύει μια πληγή, γεφυρώνει ένα χάσμα, αναθερμαίνει μια σχέση. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν υπάρχει αληθινή ανθρώπινη σχέση, οικογενειακή φιλική, ή οτιδήποτε άλλο, η οποία δεν συμπεριλαμβάνει και τη συγγνώμη. Όπου δεν υπάρχει συγγνώμη, υπάρχει αδιαφορία ή έχθρα. Πράγματι, δεν ζητάμε συγγνώμη αν ο άλλος δεν μας ενδιαφέρει. Από μακρινούς ανθρώπους με τους οποίους μόνο μια πολύ τυπική σχέση έχουμε, δεν μας κοστίζει η ρήξη, γιατί δεν έχουμε ενδιαφέρον. Άλλες φορές, μας ενδιαφέρει ο άλλος, αλλά η έχθρα η οργή, η πικρία μάς κάνει να μην συγχωρούμε. Ή άλλες φορές ακόμη, είμαστε πολύ εγωιστές και υπερήφανοι για να συγχωρήσουμε ή για ζητήσουμε συγγνώμη. Για να υπάρξει συγγνώμη, χρειάζεται φιλία και ταπεινότητα. Φιλία με την έννοια που έδινε ο Αριστοτέλης, δηλαδή αναγνώριση του άλλου, αποδοχή και μια ευμενής σχέση προς αυτόν. Με τη συγγνώμη αναγνωρίζω ότι δεν είμαι τέλειος ή αυτάρκης, αντίθετα είμαι ατελής και χρειάζομαι τους άλλους ανθρώπους. Η συγγνώμη σπάει τον εγωισμό και την υπερηφάνεια, αλλά χωρίς αυτό το σπάσιμο, δεν υπάρχει αληθινή σχέση. Υπάρχουν προσβολές ή αδικίες που λέμε ότι δεν μπορούμε να συγχωρήσουμε, ότι είναι πάνω από τις δυνάμεις μας. Ορισμένες φορές δεν θέλουμε, άλλες φορές θα θέλαμε, αλλά η στεναχώρια είναι πολύ μεγάλη και δεν μπορούμε να το ξεπεράσουμε. Υποφέρουμε και δεν συγχωρούμε. Λίγο πολύ όλοι μέσα στις οικογένειές μας βλέπουμε τέτοιες καταστάσεις. Τη συγγνώμη δεν τη δίνουμε εμείς στον εαυτό μας. Δεν μπορούμε να πούμε «λυπάμαι που σε πρόσβαλα, δεν θα το ξανακάνω, ας το ξεχάσουμε». Αν πραγματικά λυπάμαι που πρόσβαλα ή αδίκησα κάποιον άνθρωπο, για εμένα σημαντικό, τότε αυτός μόνο μπορεί να με συγχωρήσει. Τη δική του συγγνώμη πρέπει να ζητήσω και μόνο όταν την λάβω μπορεί να είναι πραγματική η συμφιλίωση. Με άλλα λόγια, άλλο η συγγνώμη και άλλο η αυτοκριτική. Η αυτοκριτική μπορεί να είναι χρήσιμη, αλλά είναι το πρώτο βήμα στη συγγνώμη, είναι μόνο η αρχή. Η συμφιλίωση είναι μια εμπειρία απελευθέρωσης. Μας ελευθερώνει από τα δεσμά του εγωισμού και τη φυλακή της υπερηφάνειας ή της απομόνωσης, ανοίγει νέα ζωή και νέες σχέσεις μπροστά μας. Με άλλα λόγια είναι εμπειρία χαράς. Τώρα, όλα τα παραπάνω που ισχύουν για τις ανθρώπινες σχέσεις μάς βοηθούν να καταλάβουμε και τις σχέσεις με τον Θεό, δηλαδή την πίστη σε Αυτόν. Η πίστη συνοδεύεται από την μετάνοια και τη συγγνώμη, όταν βεβαίως είναι αληθινή. Γιατί μπορεί να είναι μόνο θεωρητική. Δεν υπάρχει χριστιανική πίστη στο Θεό που να μην συμπεριλαμβάνει και την πίστη στον Λόγο του Θεού, την ανυπακοή και την επιστροφή, χάρη στην μετάνοια. Όσο δεν υπάρχει μετάνοια, δεν υπάρχει αληθινή πίστη, γιατί χωρίς μετάνοια, η πίστη δεν αγγίζει του τρόπο ζωής μας, δεν τον κατευθύνει και δεν έχει καμιά επιρροή. Είτε πούμε «πιστεύω» είτε πούμε «δεν πιστεύω» είναι το ίδιο στην πράξη. Τι σημαίνει άφεση αμαρτιών; Τι είναι αμαρτία; Αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν με τη λέξη αμαρτία είναι το σφάλμα. Όχι μια αποτυχία, αλλά, περισσότερο, το ηθικό σφάλμα για το οποίο έχουμε μια ηθική ευθύνη. Για άλλους, πάλι, αμαρτία δεν υπάρχει. Αυτοί θεωρούν ότι αμαρτία είναι μόνο ένα άλλο όνομα του ηθικού λάθους. Η αμαρτία, όμως, σημαίνει κάτι πιο συγκεκριμένο. Αμαρτία είναι η προσβολή προς τον Θεό, δηλαδή η απόρριψη της αγάπης του Θεού για εμάς. Για να καταλάβουμε πρέπει να ξεκινήσουμε λοιπόν από την αγάπη του Θεού για μας. Η ευσπλαχνία και η γενναιοδωρία του Θεού εκφράζεται με πολλούς τρόπους. Είναι ο δημιουργός μας και ο δημιουργός του κόσμου. Σε αυτόν οφείλουμε την ύπαρξη και τη ζωή μας. Για να μας συγκεντρώσει κοντά Του και στην πληρότητα της ζωής, έγινε άνθρωπος, ώστε να μας οδηγήσει στην Αλήθεια και στον Θεό. Υπέμεινε την αδικία των ανθρώπων και το πάθος του σταυρού. Ενεργεί για τον καθένα από εμάς προκειμένου να μας ελκύσει σε Αυτόν, όπως ο Πατέρας τα παιδιά του. Απέναντι σε όλα αυτά απαντούμε με την πίστη μας και τη χριστιανική μας ζωή. Γινόμαστε παιδιά του Θεού και μαθητές του Χριστού. Αλλά και πολλές φορές, η στάση μας και η συμπεριφορά μας εκφράζει απόρριψη του Θεού. Δείχνουμε με τη ζωή και τις πράξεις μας ότι ο Θεός και ο λόγος του δεν μας ενδιαφέρει. Επιδιώκουμε την επιτυχία μας ή την επιθυμία μας βάζοντας τον Θεό στην άκρη. Απέναντι στον Χριστό και στο σταυρό Του απαντάμε: «Δεν σε χρειάζομαι». Αυτό είναι αμαρτία. Αμαρτία είναι λοιπόν η ασέβειά μας απέναντι στο Θεό. Αν το ηθικό σφάλμα ήταν μόνο απέναντι στον συνάνθρωπο ή στην κοινωνία δεν θα χρειαζόταν να το ονομάζαμε αμαρτία. Αν, λοιπόν, αμαρτία δεν υπάρχει, τότε δεν υπάρχει αγάπη του Θεού προς εμάς, δεν υπάρχει ανθρώπινη ελευθερία, δεν υπάρχει αληθινή σχέση του ανθρώπου με το Θεό, δεν υπάρχει ευθύνη για τη ζωή και τις πράξεις μας απέναντι στο θέλημα του Θεού για μας. Η αμαρτία θίγει μόνο την αγάπη του Θεού. Ο Θεός δεν μειώνεται από τη δική μας άρνηση, ούτε έχει να χάσει τίποτε εξαιτίας μας. Η συμπεριφορά μας Τον θίγει μόνο επειδή μας αγαπά. Μόνο η αγάπη Του και η ταπεινότητά Του μας δίνει δυνατότητα να Τον πληγώσουμε. Αν λοιπόν κοιτάξουμε γύρω μας και δούμε όλη την ανθρωπότητα, θα δούμε ότι υπάρχει συχνά πίστη και ευσέβεια, υπάρχει όμως και ένας ωκεανός αδιαφορίας και περιφρόνησης ως και μίσους προς τον Χριστό και ό,τι αυτός μας δείχνει με τη ζωή Του ή μας διδάσκει με το λόγο Του. Αμαρτία είναι 6 7

5 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ αυτό που μας χωρίζει από το Θεό και μας βάζει στο δρόμο της υπερηφάνειας, της αντιπαράθεσης και της καταστροφής μας. Μια από τις κεντρικές πράξεις του Χριστού είναι ότι συγχωρεί τις αμαρτίες. Εφόσον αμαρτία είναι πράξη εναντίον του Θεού, μόνο ο Θεός μπορεί να συγχωρεί τις αμαρτίες, και αυτός στον οποίο ο Θεός δίνει το δικαίωμα να συγχωρεί στο όνομά Του. Με την άφεση των αμαρτιών ο Χριστός καταργεί το χάσμα ανάμεσα στο Θεό και τους ανθρώπους, επαναφέρει το άνθρωπο κοντά στο Θεό, δηλαδή σε κοινωνία αγάπης με τον Θεό, και τον κάνει μέτοχο των αγαθών του Θεού. Ο Χριστός τονίζει ότι η διάθεση συγγνώμης εκ μέρους του Θεού είναι απεριόριστη. Μόνο η έλλειψη μετάνοιας κρατά τον Θεό σε απόσταση. Η μετάνοια στη Βίβλο Η μετάνοια είναι κεντρικό θέμα στη Βίβλο και ιδιαίτερα στο κήρυγμα των προφητών και αργότερα στο κήρυγμα του Ιησού Χριστού. Ήδη ο προφήτης Νάθαν ελέγχει τον βασιλιά Δαυίδ για τη συμπεριφορά του. Ο βασιλιάς πήρε τη γυναίκα που του άρεσε σκοτώνοντας τον άνδρα της. Ο βασιλιάς δηλώνει τη μετάνοιά του, ταπεινώνεται και δέχεται τη θεία τιμωρία. Οπροφήτης Αμώς τονίζει την καταπίεση των φτωχών, την κοινωνική αδικία, την οποία ο λαός πρέπει να εγκαταλείψει για να εγκαταστήσει τη δικαιοσύνη, ενώ ο προφήτης Ωσηέ τονίζει την μετάνοια ως εσωτερική αλλαγή και εμπειρία, η οποία εμπνέεται από την αγάπη του Θεού, την ενδόμυχη σχέση μαζί του και τη γνώση του θεού. Ηαντιπαράθεση θείας λατρείας και δικαιοσύνης, δηλαδή της ζωής σύμφωνα με τις εντολές του Θεού, είναι συχνή στους προφήτες. «Έλεος θέλω και όχι θυσία» είναι η εντολή του Θεού. Πράγματι το λατρευτικό και τελετουργικό μέρος της θρησκείας συχνά επισκιάζει τις εντολές και ο λαός θεωρεί ότι οι λατρευτικές πράξεις κάνουν δίκαιο τον άνθρωπο απέναντι στο Θεό παραμελώντας τα έργα της δικαιοσύνης και της ευσπλαχνίας. Από τους μεγάλους προφήτες ο Ησαΐας τονίζει ότι μόνο η μετάνοια μπορεί να σώσει το λαό από τις αμαρτίες του και τις ασέβειές του, ενώ η λατρεία χωρίς μετάνοια δεν φέρνει καρπούς. Ησ 1, 11 εξ. μου χρειάζονται οι πολυάριθμες θυσίες «Τι σας; Έχω χορτάσει από των κριαριών τα ολοκαυτώματα Πάψτε πια να προσφέρετε ανώφελες θυσίες, μ αηδιάζει το θυμίαμα... Όταν απανωτές λέτε τις προσευχές σας εγώ δεν τις ακούω, γιατί τα χέρια σας είναι στο αίμα βουτηγμένα Λουστείτε και εξαγνιστείτε, να μην βλέπουν τα μάτια μου τις πονηρές σας πράξεις. Πάψτε να κάνετε το κακό. Μάθετε το καλό να κάνετε, τη δικαιοσύνη επιδιώξτε, τον καταπιεσμένο βοηθείστε, το δίκιο αποδώστε στο ορφανό, υποστηρίξτε την υπόθεση της χήρας... Είναι οι αμαρτίες σας σαν το αίμα, μα σαν το χιόνι θα μπορούσαν να γίνουν λευκές αν μόνο θέλατε να ακούσετε! Τότε θα απολαμβάνατε τα αγαθά της γης. Εσείς όμως αντιστέκεστε και αποστατείτε γι αυτό θα γίνετε του ξίφους τροφή. Εγώ ο Κύριος το λέω». κατάντησε πόρνη η πολιτεία η πιστή! Άλλοτε εκεί το δίκαιο και το σωστό «Πώς βασίλευε, ήταν της δικαιοσύνης κατοικία, μα τώρα των φονιάδων είναι το κρησφύγετο.» Προπάντων ο προφήτης Ιερεμίας θα αναπτύξει το θέμα της μετάνοιας, το οποίο και διατρέχει όλο το κήρυγμά του. Αυτός συνεχώς καλεί το λαό σε μεταστροφή και μετάνοια. Παράλληλα, ο ίδιος αναγνωρίζει πόσο δύσκολο είναι αυτό και θλίβεται για τη σκληροκαρδία, για την άρνηση της μετάνοιας, για την έπαρση των αμαρτωλών. Αυτοί, αντί να θρηνήσουν για την ασέβειά τους, βυθίζονται συνεχώς περισσότερο σε αυτήν. Ιερ. 8,4-7. Δεν λείπει ωστόσο η ελπίδα. «Επίστρεψόν με και επιστρέψω». Ο Θεός θα ανταποκριθεί σε αυτήν την επίκληση γράφοντας τους νόμους του μέσα στις καρδιές των πιστών του 38,33. Ο Ιεζεκιήλ τοποθετεί την μετάνοια στο κέντρο του μηνύματός του. Μόνο η μετάνοια μπορεί να σώσει το λαό του Ισραήλ από την καταστροφή. «Απορρίψτε κάθε ασέβεια Ιεζ. 18,31 εξ Ο τελευταίος των προφητών πριν τον Μεσσία, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής κάνει την μετάνοια προϋπόθεση, για να δεχθεί ο λαός τον Μεσσία και να μπει στην μεσσιανική κοινότητα: «Μετανοείτε διότι έφτασε η Βασιλεία των Ουρανών» Μτ 3,2. Οι άνθρωποι πρέπει να φέρουν καρπό μετανοίας, έργα μετανοίας. Δεν δικαιώνει τον άνθρωπο το γεγονός ότι ανήκει στο λαό του Θεού ή στη γενεά του Αβραάμ. Το προνόμιο ότι κάποιος ανήκει στο λαό που γνωρίζει τον Θεό, στο λαό στον οποίο ο Θεός αποκαλύφθηκε δεν σώζει και δεν χρειάζεται κανείς να το επικαλείται σαν να ανήκει ήδη σε κοινότητα σωσμένων. Ο Θεός και από τις πέτρες μπορεί να αναδείξει τέκνα του Αβραάμ. Χωρίς έργα μετανοίας, ο πιστός και γενικότερα ο άνθρωπος είναι ένοχος απέναντι στην Κρίση του Θεού. Ως σημείο αυτής της μετάνοιας και της κάθαρσης ο Ιωάννης προσφέρει βάπτισμα μετανοίας, το οποίο προαναγγέλλει το βάπτισμα του πυρός και του Αγίου Πνεύματος που θα δώσει ο ερχόμενος Μεσσίας. Τώρα, ο Ιησούς αναγγέλλει τον καιρό της σωτηρίας και συγχρόνως τον δείχνει με δύναμη στα λόγια και στα σημεία που επιτελεί. Ο Ιησούς επαναλαμβάνει ακριβώς την πρόσκληση μετανοίας του Ιωάννη: «Μετανοείτε και πιστεύετε στο ευαγγέλιο». Εξάλλου, ο Χριστός ήρθε να καλέσει «αμαρτωλούς εις μετάνοια» Λκ 5,32 Ο άνθρωπος που έχει την ταπεινότητα να αναγνωρίσει την αμαρτωλή του κατάσταση και να ζητήσει την ευσπλαχνία του Θεού την λαβαίνει πάραυτα, γιατί ο Χριστός έχει εξουσία να συγχωρεί τις αμαρτίες (Μτ 9,6), πράγμα που σκανδαλίζει πολλούς οι οποίοι θεωρούν ότι με πολύ αγώνα οι ίδιοι έγιναν δίκαιοι και ευσεβείς. ΟΙησούς θεωρεί ότι η δική του πρόσκληση στη μετάνοια είναι η τελική και κορυφαία όλης της ιστορίας του λαού του Θεού. Σε εκείνη τη στιγμή και απέναντι στο κήρυγμα του Ιησού παίζονται τα πάντα και κρίνεται η αιώνια σωτηρία του ανθρώπου. Γι αυτό οι ειδωλολατρικές πόλεις της Τύρου και της Σιδώνας θα έχουν λιγότερη αυστηρή αντιμετώπιση από τις εβραϊκές πόλεις όπου ο Ιησούς κηρύττει. Οι άνθρωποι της Νινεβή, οι οποίοι μετανόησαν ακούγοντας το κήρυγμα του Ιωνά, θα καταδικάσουν αυτήν την γενεά την ημέρα της Κρίσεως, γιατί δεν μετανόησε στο κήρυγμα του Μεσσία. Από την άλλη μεριά, μια απλή και ταπεινή πράξη μετάνοιας και σεβασμού προς το Θεό γίνεται από τον Ιησού αμέσως αποδεκτή και προβάλλεται ως γεγονός σωτηρίας. Έτσι συμβαίνει στην παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου, με τον Ζακχαίο, με τον άσωτο υιό, με τον ευγνώμονα ληστή, και άλλους μετανοούντες για τους οποίους γίνεται γιορτή στον ουρανό, σε σημείο που οι φαρισαίοι σκανδαλίζονται για την υποδοχή που γίνεται στους αμαρτωλούς, όπως αγανακτεί και ο μεγαλύτερος αδελφός του άσωτου υιού. 8 9

6 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ Η λήθη της μετάνοιας. Γιατί χάνουμε την αίσθηση της μετάνοιας; Γιατί ατονεί μέσα μας η συνείδηση της αμαρτίας και της μετάνοιας; Γιατί πολύ συχνά ο λόγος του Θεού και ο νόμος του Θεού, οι εντολές Του δεν είναι στην καρδιά μας. Αυτό συμβαίνει γιατί νομίζουμε ότι η πίστη είναι συναίσθημα. Νομίζουμε, δηλαδή, ότι η θρησκευτική συγκίνηση που κάποιες φορές νιώθουμε σε ορισμένες περιστάσεις ή σε ορισμένες τελετές είναι πίστη στο Θεό. Συνεπώς, επειδή κάνουμε κάποιες θρησκευτικές πράξεις «όταν το αισθανόμαστε», είμαστε πιστοί και θεοσεβούμενοι. Δεν είναι όμως έτσι. «Όποιος με αγαπά θα τηρήσει το λόγο μου» λέει ο Χριστός. Αυτός που ακούει και εφαρμόζει το λόγο του Θεού είναι θεοσεβούμενος. Ένας άλλος λόγος είναι επειδή θεωρούμε ότι ο Θεός είναι πολύ μακριά από εμάς και λίγο πολύ παραμένει αδιάφορος με τη συμπεριφορά μας. Δεν έχουμε πιστέψει ότι ο Χριστός έγινε άνθρωπος, σταυρώθηκε και αναστήθηκε για εμάς. Θεωρούμε ότι η ζωή μας είναι ασήμαντη, δεν Τον αφορά, δεν Τον αγγίζει, δεν έχει μεγάλη σημασία ενώπιόν του. Αυτό όμως είναι αντίθετο σε όλη την χριστιανική πίστη και παράδοση. Καμιά πράξη ούτε καν σκέψη είναι αδιάφορη στο Θεό. Όχι γιατί είναι απόλυτος ελεγκτής, αλλά είναι τέτοια η αγάπη του, είμαστε τόσο πολύτιμοι γι Αυτόν, έκανε τόσα πολλά και μεγάλα έργα για μας, που για τίποτε δεν είναι αδιάφορος. Οι πράξεις μας είτε Τον δοξάζουν και Τον χαροποιούν, αν είναι καλές, είτε Τον προσβάλλουν και Τον πληγώνουν, αν είναι κακές. Ένας άλλος λόγος είναι γιατί λέμε ότι δεν έχουμε αμαρτίες. Γιατί δεν έχουμε αμαρτίες; Γιατί νομίζουμε ότι εμείς οι ίδιοι ορίζουμε τι είναι αμαρτία, σύμφωνα με την ιδεολογία μας, την κρίση μας, την ευαισθησία μας, τις πεποιθήσεις μας. Οπότε λέγοντας ότι δεν παρέβηκα τις πεποιθήσεις μου, νομίζουμε ότι δεν έχουμε αμαρτίες. Η αμαρτία όμως δεν εί- ναι παράβαση των πεποιθήσεών μας. Με την αμαρτία δεν προσβάλλουμε τη συνείδησή μας ή την ηθική μας. Προσβάλλουμε την αγάπη του Θεού και απορρίπτουμε τον Ιησού Χριστό και το λόγο του. «Εναντίον σου και μόνο εναντίον σου αμάρτησα» λέει η Γραφή (ψαλ 50). Το νόημα του προπατορικού αμαρτήματος είναι αυτό: Κάνουμε κριτήριο του καλού και του κακού τον ίδιο τον εαυτό μας. Κάνουμε τον εαυτό μας απόλυτο κριτή, τον κάνουμε σαν θεό. Αυτό, όπως βλέπουμε και στη Γένεση, μας κάνει αμέσως εχθρούς με τον Θεό και με τον συνάνθρωπο. Άλλος λόγος είναι επειδή απελπιζόμαστε. Θεωρούμε τον εαυτό μας και τον κόσμο ανεπανόρθωτα κακό, τίποτε δεν μπορεί να μας βγάλει από αυτήν την κατάσταση, οπότε ό,τι κι αν κάνουμε από εκεί κει πέρα, δεν έχει σημασία. Ο άνθρωπος δεν σώζεται. Έτσι ορισμένες φορές κάτω από μια επίπλαστη χαρά και ψεύτικη ελαφρότητα υπάρχει βαθιά απελπισία, έλλειψη ελπίδας. Για τον Θεό, όμως, τίποτε δεν είναι αδύνατο. Ο Θεός μπορεί να ζωογονήσει τον άνθρωπο, όπως το Πνεύμα του Θεού ζωογονεί τα ξερά και νεκρά κόκκαλα στο όραμα του Προφήτη Ιεζεκιήλ (κεφ 37). Αρκεί να επικαλεστούμε την ευσπλαχνία του, να ανοίξουμε λίγο την πόρτα μας στο φως του, αμέσως ο Θεός ανταποκρίνεται. Ας θυμηθούμε την εικόνα από την παράδοση των μοναχών: Πάρε, λέει ένας γέροντας στον δόκιμο, μια χούφτα άμμο και πέτα την στη θάλασσα. Αυτή είναι όλη η αμαρτία του κόσμου μπροστά στην ευσπλαχνία του Θεού. Άλλες φορές πάλι είμαστε πολύ εγωιστές και υπερήφανοι για να αναγνωρίσουμε τα λάθη και τις αμαρτίες μας. Είτε σε ατομικό επίπεδο θεωρούμε ότι πάντα έχουμε τη δικαιολογία που μας αθωώνει είτε σε κοινοτικό επίπεδο θεωρούμε ότι η κοινότητά μας ποτέ δεν σφάλλει. Μόνο αδικείται, χωρίς να αδικεί. Πρέπει να ακούσουμε τη φωνή των προφητών του Θεού, των παλαιότερων και των σημερινών, που καλούν σε μετάνοια και τα άτομα και τις κοινότητες και όλο το λαό του Θεού. ÉÉ. Η μετάνοια τους πρώτους αιώνες Μέχρι τα μέσα του 2ου μ.χ. αιώνα, δε βρίσκουμε σε ό,τι αφορά την πρακτική της μετάνοιας, παρά μόνο ενδείξεις ή απλές νύξεις. Στις μικρές ακόμη κοινότητες, που αποτελούνταν από μετεστραμμένους ενήλικες και που είναι μόνο μια μειονότητα μέσα στον ειδωλολατρικό κόσμο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η θέρμη της πίστης και η αυστηρότητα των ηθών έκαναν τις σοβαρές αμαρτίες εξαίρεση. Τα γραπτά των λεγόμενων αποστολικών Πατέρων, που είναι από τα αρχαιότερα δεν παρουσιάζουν ακόμα την ύπαρξη ενός θεσμού για τη μετάνοια τόσο οργανωμένου όπως αυτόν που συναντούμε αργότερα. Ωστόσο, βρίσκουμε ήδη πολλά χαρακτηριστικά στοιχεία της διδασκαλίας και της πρακτικής της μετανοίας μέσα στην εκκλησιαστική όψη της: την φροντίδα που όλοι πρέπει να έχουν για τη σωτηρία του πλησίον, προσευχή μεσιτείας προς τον Θεό για τους αμαρτωλούς τους οποίους ο Χριστός έχει τη δύναμη να μεταστρέψει, αδελφική διόρθωση. Αντιθέτως, από την πλευρά των αμαρτωλών, αν θέλουν να σωθούν, η μετάνοια και μεταστροφή από τα βάθη της καρδιάς που απαιτεί ρήξη με την αμαρτία και υπακοή στη θεία θέληση, αποτελεί μια χάρη που οφείλεται στο αίμα του Χριστού. Έπειτα πρέπει να γίνει μια εξομολόγηση των αμαρτημάτων και τέλος έργα με τα οποία γίνεται προσπάθεια να κατευναστεί ο Θεός: προσευχή, νηστεία και ελεημοσύνη. Κυρίως τον 4ο και 5ο αιώνα η εκκλησιαστική μετάνοια αναπτύσσεται, τελειοποιείται και φτάνει στον πιο αξιοσημείωτο βαθμό οργάνωσης. Πρόκειται για έναν θεσμό περίπλοκο που θέτει τον αμαρτωλό σε ένα ιδιαίτερο καθεστώς. Ο επίσκοπος τελεί εν μέσω της κοινότητας ένα σύνολο από σταθερά τελετουργικά και επιβάλλει διάφορες ασκήσεις υπό την καθοδήγησή του, καθώς είναι ποιμένας ψυχών. Αυτή τη μετάνοια, οι ιστορικοί την ονομάζουν συχνά «δημόσια», γιατί εκτυλισσόταν λίγο-πολύ στη θέα του συγκεντρωμένου κοινού πιστών. Από τον 6ο αιώνα, η πρακτική της εξομολόγησης μπαίνει σε νέα φάση. Από την εποχή των Πατέρων της ερήμου, μια συγκεκριμένη μορφή ιδιωτικής εξομολόγησης είναι ένα από τα σταθερά στοιχεία της μοναχικής πειθαρχίας και θεωρείται ένα ασκητικό μέσο τελειοποίησης. Ο μοναχός ανοίγει την ψυχή του σε έναν γέροντα που έχει το χάρισμα της διάκρισης, προκειμένου να δώσει στον μετανοούντα την πνευματική καθοδήγηση που έχει ανάγκη. Επίσης, υπήρχε η ιδιαιτερότητα των Κελτών χριστιανών, οι οποίοι ήταν συνηθισμένοι σε μια μορφή μετάνοιας αρκετά απλή, που περιελάμβανε μια εξομολόγηση που γινόταν μυστικά με τον ιερέα, με λεπτομερή κατονομασία των αμαρτιών, της συχνότητάς τους και των περιστάσεων. Ο ιερέας επέβαλλε μια μετάνοια που ο πιστός έπρεπε να κάνει ιδιωτικά προκειμένου να μεταλάβει, λάμβανε την άφεση, και όλα αυτά μακριά από την παρουσία της κοινότητας. Η διάδοση της μυστικής μετανοίας που μπορούσε να επαναληφθεί στη διάρκεια της ζωής επρόκειτο να θριαμβεύσει γιατί απαιτείτο από την ίδια τη ζωή. Η Σύνοδος των επισκόπων το την έκρινε χρήσιμη και ομόφωνα την ενέκρινε. Μέσα στους δύο επόμενους αιώνες γίνεται ο φυσιολογικός τρόπος μετάνοιας. Από το 2ο ήμισυ του 11ου αιώνα, η μετάνοια συγκαταλέγεται ανάμεσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας. Έτσι, το Μυστήριο της Μετάνοιας εμφανίζεται στους καταλόγους με τα επτά Μυστήρια, οι οποίοι εμφανίζονται κατά τα μέσα του 12ου αιώνα

7 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ÉÉÉ. Η πρακτική της Εξομολόγησης Η εξομολόγηση δεν είναι εύκολη υπόθεση σχεδόν για κανέναν. Η ιδέα ότι ένας άνθρωπος πρέπει να πει σε κάποιον άλλον άνθρωπο πράγματα που δεν είναι εύκολο ούτε ο ίδιος να παραδεχθεί στον εαυτό του, δεν φαίνεται καθόλου συναρπαστική, αντιθέτως είναι κάτι δύσκολο και μερικές φορές ταπεινωτικό. Στο μυαλό μας, η εξομολόγηση είναι μια υπόθεση που αφορά πρωτίστως εμάς και τον ιερέα απέναντί μας και εμμέσως εμάς και τον Θεό. Οι περισσότεροι πλησιάζουμε το Μυστήριο της Εξομολόγησης μόνο όταν ξέρουμε ότι κρατάμε στην καρδιά μας κάποιο σοβαρό αμάρτημα, αλλά θέλουμε να μεταλάβουμε. Βλέπουμε την εξομολόγηση σαν μέσο για να εκπληρώσουμε έναν σκοπό, έναν τρόπο για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες μας, ώστε να μπορέσουμε να πλησιάσουμε τη Θεία Κοινωνία. Και πολλοί από εμάς ίσως αισθανόμαστε λύπη για τις αμαρτίες μας περισσότερο λόγω της σκέψης ότι πρέπει να εξομολογηθούμε, παρά από πραγματική συντριβή και μετάνοια. Έτσι, ετοιμάζουμε μια λίστα από κακές σκέψεις, λόγια και πράξεις και όταν συνειδητοποιήσουμε ότι η λίστα μας είναι πολύ μεγάλη ή περιλαμβάνει κάτι σοβαρό, τότε συγκεντρώνουμε όλο μας το κουράγιο και πλησιάζουμε το Μυστήριο της Μετάνοιας. Ύστερα λέμε την «Πράξη μετανοίας» που μάθαμε όταν ήμαστε μικροί, κάνουμε την μετάνοια που μας δίνει ο ιερέας και μπορούμε να λάβουμε τη Θεία Κοινωνία. Φυσικά αυτό δεν είναι κακό: πρέπει να έχουμε μια αντίληψη της αμαρτίας και της συγχώρησής της. Όμως η κατανόηση που έχουμε για το Μυστήριο της Μετάνοιας είναι πολύ περιορισμένη. Ποτέ δεν κάνουμε θετικές σκέψεις γύρω από τη Μετάνοια ούτε επιθυμούμε το Μυστήριο καθ εαυτό, γιατί επικεντρωνόμαστε «Ας ζητήσουμε από τον Χριστό να μας βοηθήσει να βρούμε την αληθινή ομορφιά αυτού του Μυστηρίου να εγκαταλείψουμε τον εαυτό μας στην πλήρη ευσπλαχνίατου Θεού και με τη χάρη του να ξαναρχίσουμε τη διαδρομή μας προς την αγιότητα» Άγιος Πάπας Ιωάννης Παύλος Β υπερβολικά στην αμαρτία, που σημαίνει για μας κακή συμπεριφορά, με κάθε έννοια. Αν όμως δεν έχουμε βιώσει την Εξομολόγηση ως μια υπέροχη, προσωπική συνάντηση με τον Θεό και αν δεν την πλησιάζουμε με την ίδια θέρμη και τον ίδιο ζήλο όπως τη Θεία Κοινωνία, τότε θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τι είναι το Μυστήριο της Μετάνοιας και Συμφιλίωσης. Η αμαρτία δεν αλλάζει τον Θεό ός να μην είναι πια θυμωμένος μαζί μας. Πόσο εσφαλμένη είναι, όμως, μια τέτοια θεώρηση. Η αμαρτία δεν αφορά μόνο την κακή συμπεριφορά. Έχει να κάνει με μια σχέση, τη σχέση που έχουμε με τον Θεό. Βρισκόμαστε εδώ επειδή ο ίδιος ο Θεός το θέλησε και μας αγάπησε τόσο ώστε μας έδωσε τη ζωή, αλλά μια ζωή στη διάρκεια της οποίας και για πάντα- θέλει να μας φροντίζει, όπως οι γονείς τα παιδιά τους. Όταν αρνούμαστε να αφήσουμε τον Θεό να μας φροντίσει, όταν αποτυγχάνουμε να απαντήσουμε στην αγάπη και την καθοδήγησή Του, ζώντας μια προσωπική, στοργική σχέση μαζί Του, τότε αυτό λέγεται αμαρτία. Η άρνηση αυτή προκαλεί διαφόρων ειδών συμπεριφορές, όμως δεν είναι αυτές καθαυτές το πρόβλημα στην πραγματικότητα. Είναι συμπτώματα ή εκφράσεις του αληθινού προβλήματος, που βρίσκεται στις καρδιές μας, στην άρνησή μας να δεχθούμε και να απαντήσουμε στην αγάπη του Πατέρα. Όμως, και εδώ είναι το όλο θέμα, αυτή η άρνησή μας, μαζί με τις αμαρτωλές συμπεριφορές που δημιουργεί, δεν αλλάζει ποτέ την αγάπη του Πατέρα και τη σχέση μας μαζί Του. Όσο κακή κι αν είναι η συμπεριφορά μας, ποτέ δεν μπορεί να αναιρέσει την πραγματικότητα της σχέσης μας με τον Θεό ως παιδιά Του και τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει την αγάπη Του για εμάς. Η αμαρτία μάς χωρίζει από τον Θεό, όταν επιλέγουμε να γυρίσουμε την πλάτη μας σε Εκείνον. Και μαζί με την πλάτη μας, γυρίζουμε την καρδιά, το μυαλό, το πνεύμα μας μακριά από την αγάπη Του κι έτσι χωριζόμαστε από Εκείνον. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι Εκείνος δε δημιουργεί ποτέ το χωρισμό που απορρέει από την αμαρτία, δε μας εγκαταλείπει ποτέ, όμως επειδή μας δημιούργησε ελεύθερους, μας επιτρέπει και να φεύγουμε μακριά Του. Ποια είναι, λοιπόν, η θεραπεία; Να αλλάξουμε την καρδιά μας, να μετανοήσουμε και να επιστρέψουμε σε Αυτόν. Άρα, αμαρτία δεν είναι μόνο «παράβαση κανόνων» και προσβολή προς τον Θεό, αλλά και προς τον εαυτό μας, γιατί μας φυλακίζει στο ψυχρό σκοτάδι και μας Πρώτα, λοιπόν, σκεφτόμαστε ότι αμαρτία είναι απλώς μια κακή συμπεριφορά. Σταδιακά, μαθαίνουμε να βλέπουμε τις κακές συμπεριφορές μας και ως προσβολή απέναντι στον Θεό. Η Εξομολόγησή μας, μαζί με τη μετάνοια που μας δίνει ο ιερέας, είναι κάτι που θεωρούμε ότι πρέπει να κάνουμε για να «ξεπληρώσουμε» το κακό που προκαλέσαμε, ώστε ο Θεστερεί τη ζέστη και το φως για τα οποία δημιουργηθήκαμε. Η εξομολόγηση δεν αφορά μόνο τη συγχώρηση Και βέβαια η συγχώρηση είναι πολύ σπουδαία. Φυσικά, κάθε φορά που πλησιάζουμε την Εξομολόγηση, οι αμαρτίες μας συγχωρούνται. Αλλά την επόμενη φορά επιστρέφουμε με τις ίδιες. Στην πραγματικότητα, μάλλον δεν έχουμε καταλάβει τι ακριβώς θέλει να κάνει ο Χριστός μέσα στο εξομολογητήριο, γιατί κάθε φορά πηγαίνουμε θέλοντας να συγχωρηθούν οι αμαρτίες μας και χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι ο Χριστός θέλει να προσφέρει πολλά παραπάνω. Θέλει να μας θεραπεύσει από τις συμπεριφορές, τις άτακτες επιθυμίες μας, τα προβλήματα και τις πληγές μας, που μας οδηγούν στην αμαρτία. Μας διαφεύγει, λοιπόν, πολύ συχνά η λέξη θεραπεία. Αυτό το δηλώνει ξεκάθαρα η Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας, που δεν τοποθετεί την Εξομολόγηση κάτω από τον τίτλο «Συγχώρηση», αλλά την τοποθετεί πρώτη κάτω από τον τίτλο «Ιερά Μυστήρια Θεραπείας». Πέραν αυτού, όπως και κάθε άλλο Μυστήριο, με την Εξομολόγηση ο Χριστός θέλει να χορηγήσει τη χάρη Του. Χάρη δεν είναι απλώς η ελεύθερη βοήθεια, την οποία δεν αξίζουμε και μας τη δίνει ο Κύριος, αλλά και «η συμμετοχή στη ζωή του Θεού, που μας εισάγει στα βάθη της Τριαδικής ζωής». Η χάρη είναι ένα νέο είδος ζωής, της αιώνιας ζωής που χύνεται μέσα στην ψυχή μας, «για να την θεραπεύσει από την αμαρτία και να την εξαγιάσει», ώστε να γίνουμε όπως Εκείνος και να ζήσουμε όπως Εκείνος. Ηεξομολόγηση λοιπόν, είναι μια διαδικασία θεραπείας αλλά και παιδείας, που μας βοηθάει να εξελιχθούμε, ώστε να μην πέφτουμε συνεχώς στις ίδιες παλιές συνήθειες της αμαρτίας. Όταν πηγαίνουμε στο εξομολογητήριο απλώς για να καταμετρήσουμε τις αμαρτίες 12 13

8 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ μας και να λάβουμε συγχώρηση, περιορίζουμε την εμπειρία που ο Θεός θέλει για μας. Όμως αν εξομολογηθούμε τα πάντα, δεν λαμβάνουμε μόνο συγχώρηση, αλλά ξεκινάμε και μια διαδικασία βαθιάς θεραπείας που θα μας αποκαταστήσει ως παιδιά του Πατέρα. Με την εξομολόγηση «λυτρωνόμαστε, θεραπευόμαστε, αποκαθιστόμαστε, συγχωρούμαστε». Είναι πολύ δυνατή η εικόνα του άσωτου υιού που αγκαλιάζει τον πατέρα του. Η εξομολόγηση είναι το μέρος όπου η μιζέρια μας συναντά την Ευσπλαχνία του Πατέρα και όλα αποκαθίστανται στην πατρική αγκαλιά Του. Η αμαρτία του ενός δεν είναι ίδια με του άλλου Καθώς σταδιακά μεγαλώνουμε πνευματικά μέσα στην εμπειρία αυτή, η εξέταση συνείδησης πριν την εξομολόγηση γίνεται πιο περίπλοκη. Τώρα περιλαμβάνει οτιδήποτε μπορεί να φαίνεται λάθος στη σχέση μας με τον Θεό και πρέπει να κοιτάξουμε πιο βαθιά ρωτώντας τον εαυτό μας: Σε ποια σημεία της ζωής μου δεν αισθάνομαι ειρήνη; Πού είμαι θυμωμένος, θλιμμένος, αποκαρδιωμένος, αγχωμένος, πικραμένος και αγανακτισμένος; Πού είμαι υπερβολικά επικεντρωμένος στον εαυτό μου; Ποια σημεία στη ζωή μου, τις σκέψεις και τις επιθυμίες μου δεν έχω προσφέρει ακόμα στον Ιησού, τον Κύριό μας; Για ποια πράγματα δεν θέλω να μιλήσω στον Ιησού; Τι δεν επιθυμώ να δει; Με ποιους τρόπους δεν απαντώ σε αυτό που ο Θεός θέλει να κάνω; Ηκατηγοριοποίηση των αμαρτιών από την Εκκλησία είναι πολύ σημαντική και μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά τη συνείδησή μας και τον εντοπισμό προβληματικών σημείων στη ζωή μας. Όμως η διδασκαλία της Εκκλησίας σχετικά με την αμαρτία πηγαίνει πολύ πιο πέρα από μια απλή, άκαμπτη κατάταξη της συμπεριφοράς σε κατηγορίες. Φυσικά υπάρχουν πράξεις που εγγενώς είναι κακές και η αλήθεια δεν είναι σχετική, δεν αλλάζει ανάλογα με τις περιστάσεις. Αν κάποια πράξη είναι λανθασμένη, παραμένει πάντοτε λανθασμένη. Και κάθε πράξη μας, είτε δυναμώνει τη σχέση μας με τον Θεό, είτε την αποδυναμώνει. Επομένως, για να κατανοήσουμε την αμαρτία, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας αυτή την έντονα προσωπική σχέση μας με τον Θεό. Η αμαρτία δεν μπορεί να αποπροσωποποιηθεί, ούτε και μπορούμε να επικεντρωνόμαστε στην «κακή συμπεριφορά» βάσει της κατηγοριοποίησης των αμαρτιών σε αφέσιμες και θανάσιμες. Αλλά αυτό δε σημαίνει επίσης ότι η Εκκλησία κάνει λάθος με το να αναγνωρίζει κάποιες συμπεριφορές ως τέτοιες, όπως και το βαθμό σοβαρότητάς τους. «Σ όποιον δόθηκαν πολλά, θα ζητηθούν πολλά απ αυτόν. Και σ όποιον δόθηκαν περισσότερα, θα του ζητηθούν περισσότερα» Λκ. 12:48 Πολύ σωστά η Εκκλησία παρουσιάζει την κατηγοριοποίηση των αμαρτιών ως οδηγό μας, ώστε να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε μια ξεκάθαρη αντίληψη του σωστού και του λάθους. Αλλά αυτό είναι απλώς ένα σημείο εκκίνησης. Μια πράξη δε γίνεται αφέσιμο ή θανάσιμο αμάρτημα γι αυτό που είναι, αλλά γι αυτό που προκαλεί. Τα δύο είδη αμαρτίας προκαλούν διαφορετικά πράγματα. Κάθε αφέσιμη αμαρτία πληγώνει την αγάπη του Θεού μέσα μας. Όμως η θανάσιμη αμαρτία την καταστρέφει εντελώς. Άρα, όταν εξετάζουμε τη σοβαρότητα της αμαρτίας μας, δεν πρέπει να κοιτάμε απλώς αν η πράξη μας είναι στον κατάλογο, αλλά μάλλον να αναρωτιόμαστε: Σε ποιο βαθμό πλήγωσα την αγάπη που ο Θεός έβαλε μέσα μου; Σε ποιον βαθμό διαχωρίστηκα από τη σωστή σχέση μου μαζί Του; Για να προσδιορίσω κάτι τέτοιο, πρέπει να σκεφτώ την προσωπική διάσταση της αμαρτίας, δηλαδή σε ποιο βαθμό είμαι ένοχος και υπόλογος επειδή στράφηκα μακριά από τον Θεό. Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, ο βαθμός υπευθυνότητας ή ενοχής μπορεί να ελαφρυνθεί ανάλογα με τις περιστάσεις, όπως «αθέλητη άγνοια, εξωτερικές πιέσεις και παθολογικές διαταραχές». Επομένως οι αμαρτίες για τις οποίες ευθύνομαι περισσότερο είναι εκείνες που διαπράττω όχι από αδυναμία, αλλά από κακόβουλη πρόθεση, επιλέγοντας σκόπιμα το κακό. Η κρίση του προσώπου αφήνεται στον Θεό, που μόνο Εκείνος ξέρει αν το κάνει με πλήρη γνώση και συγκατάθεση. Μπορεί δύο άνθρωποι να διαπράττουν την ίδια λανθασμένη πράξη, αλλά ο βαθμός υπαιτιότητας για τις πράξεις αυτές μπορεί να είναι εξαιρετικά διαφορετικός. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Θεός ζητά και περιμένει από τον καθέναν μας να ενεργήσει σύμφωνα με τις ειδικές, μοναδικές και προσωπικές δυνατότητες, συναίσθηση και εμπειρίες που μας έχει δώσει. Υπάρχουν πολλά πράγματα που ο Θεός ζητάει από εμένα, μέρα με τη μέρα, και τα οποία δε ζητά από τον άλλο, και αντίστροφα. Προσπαθούμε, λοιπόν, να απαντήσουμε όχι μόνο σε έναν εξωτερικό κατάλογο κανόνων, αλλά σε μια εσωτερική συνειδητοποίηση του τι με καλεί να κάνω ο Θεός κάθε στιγμή. Η εξομολόγηση δεν είναι ποτέ ιδιωτική υπόθεση Το να μιλάει κανείς στον ιερέα στο εξομολογητήριο δεν είναι το ίδιο με το να μιλάει σε οποιονδήποτε. Ο ιερέας παραμένει άνθρωπος όπως όλοι μας, αλλά δεν ενεργεί από μόνος του. Ενεργεί in persona Christi, στο πρόσωπο του Χριστού. «Μέσω της χειροτονίας του, ο ιερέας δεν είναι απλώς εξουσιοδοτημένος να αντιπροσωπεύει τον Χριστό, αλλά μάλλον είναι με μοναδικό και μυστηριακό τρόπο ταυτισμένος μαζί Του». Έτσι, λοιπόν, δεν ακούει την εξομολόγησή μας μόνο ο ιερέας, ούτε είναι εκείνος που ενεργεί στην ψυχή μας: είναι ο ίδιος ο Χριστός. Ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β εξήγησε ότι «στο Μυστήριο της Συμφιλίωσης έχουμε κληθεί όλοι μας να συναντήσουμε προσωπικά τον Χριστό». Μάλλον ποτέ δεν το σκεφτόμαστε αυτό, ότι πάμε να συναντήσουμε προσωπικά «τον σταυρωμένο, γεμάτο επιείκεια Χριστό που είναι έτοιμος να συγχωρήσει λέγοντάς μας Οι αμαρτίες σου συγχωρούνται. Πήγαινε και μην αμαρτήσεις πια». Και όμως είναι το σημαντικότερο πράγμα που πρέπει να κατανοήσουμε. «Εξομολογείσαι μπροστά μου. Το πρόσωπο του ιερέα είναι, για Μένα, μόνο μια οθόνη Άνοιξε την ψυχή σου στην εξομολόγηση όπως θα έκανες σε Μένα, και Εγώ θα τη γεμίσω με το Φως Μου», είπε ο ίδιος ο Χριστός στη Santa Faustina Kowalska. Επομένως ποτέ δε βρισκόμαστε ολομόναχοι με τον ιερέα στο εξομολογητήριο. Είναι εκεί και ο Χριστός, όχι μόνος Του, γιατί όπου βρίσκεται ο Χριστός, εκεί βρίσκεται ο Πατέρας και το Άγιο Πνεύμα. Αν είμαστε ανοιχτοί να δεχθούμε αυτό το φως και αυτή τη χάρη, θα γεμίσουμε με νέα χαρά, νέα ελπίδα, νέα ζωή, νέο σκοπό, νέα συνειδητοποίηση του πόσο με αγαπάει ο Θεός. Στην εξομολόγηση, μέσω της διακονίας του ιερέα που ενεργεί στο πρόσωπο του Χριστού, ερχόμαστε στην παρουσία του Δικαστηρίου της Ευσπλαχνίας του Θεού: τον Πατέρα, 14 15

9 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ «Όταν πλησιάζεις το εξομολογητήριο, να γνωρίζεις αυτό,ότι Εγώ ο Ίδιος σε περιμένω εκεί» Ημερολόγιο της St. Faustina, 1602 Το πασχαλινό μυστήριο το πάθος, ο θάνατος, η Ανάσταση και η ανάληψη του Χριστού- δεν τελειώνει ποτέ, αλλά για τον Θεό, είναι πάντοτε παρόν. Διαφέρει το γεγονός αυτό από κάθε άλλο ιστορικό γεγονός, γιατί όλα συμβαίνουν μία φορά και τελειώνουν. Όμως το πασχαλινό μυστήριο είναι το μοναδικό γετον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, που όμως δε βρίσκονται εκεί για να μας δικάσουν. Είναι στο πλευρό μας για να μας φέρουν πίσω στον Πατέρα, την πηγή της ζωής, της καλοσύνης και κάθε ευλογίας. Γράφει ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β : «Η συμφιλίωση είναι πρωταρχικά δώρο του ουράνιου Πατέρα». Μέσα στο εξομολογητήριο, ο Χριστός, με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος, μας οδηγεί πίσω στον Πατέρα μας. Και ο πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ υπογραμμίζει ότι ο ρόλος των ιερέων στο εξομολογητήριο είναι «να κάνουν τους μετανοούντες να βιώσουν την ευσπλαχνική αγάπη του Θεού Πατέρα», που ο ίδιος είναι καλοσύνη και ευσπλαχνία. Αν μπορούσαμε να καταλάβουμε πραγματικά την άπειρη αγάπη και τρυφερότητα αυτού του Πατέρα που μας περιμένει να έρθουμε σε Εκείνον με την εξομολόγηση, να τον εμπιστευθούμε και να καταφύγουμε σε Εκείνον σε κάθε ανάγκη μας! Ας σκεφτούμε ένα παιδάκι που πέφτει κάτω, χτυπάει και γυρίζει στον μπαμπά του. Θα απομακρυνόταν και θα του έλεγε να φροντίσει μόνο του το τραύμα του; Ή θα το αγκάλιαζε ρωτώντας πού πονάει και θα το φιλούσε για να νιώσει καλύτερα; Η εξομολόγηση δεν είναι απλώς μια παραδοχή των αμαρτιών μας σε μια ιδιωτική κουβέντα με τον ιερέα. Είναι μια ανάλογη περίπτωση με το παιδί που έπεσε, χτύπησε και τρέχει στον πατέρα του, ώστε αυτός να το φροντίσει. Η εξομολόγηση είναι να πηγαίνουμε στον Πατέρα μας και να είμαστε βέβαιοι ότι, όπως στην παραβολή του άσωτου υιού, ο Πατέρας χαίρεται και τη χαρά αυτή τη μοιράζεται με όσους βρίσκονται σε αέναη ενότητα μαζί Του στον ουρανό. Και η αποδοχή του μυστηρίου της Εξομολόγησης δεν είναι ιδιωτική και απομονωμένη εμπειρία, αλλά με τη μετάνοια, την αναγνώριση της ευσπλαχνίας του Θεού, την ειλικρινή εξομολόγηση αμαρτιών, τις πράξεις μετανοίας και την απόφαση να αποφύγουμε την αμαρτία, όλος ο παράδεισος χαίρεται. Η σύνδεση της εξομολόγησης με το σταυρό ΤΌταν αποφασίσουμε να εξομολογηθούμε, έχουμε διάφορα πράγματα να σκεφτούμε: Ποιες οι αμαρτίες μας; Σε ποια σημεία στη ζωή μου αγωνίζομαι; Πώς να τα εξηγήσω στον ιερέα; Και πώς θα αντιδράσει; Αφού μπούμε στο εξομολογητήριο, υπάρχει μια διαδικασία, που είναι πολύ εστιασμένη, όπως επίσης τα διάφορα στάδια της Εξομολόγησης και οι πράξεις του ίδιου του τελετουργικού είναι τόσο συγκεκριμένες, τόσο προσωπικές, τόσο στιγμιαίες που είναι εύκολο να βλέπουμε την Εξομολόγηση ως μεμονωμένο γεγονός. Όμως δεν είναι. Όλες οι τελετουργίες της Εκκλησίας συνδέονται, όλες προέρχονται από τον Πατέρα κι επιστρέφουν σε Εκείνον, όπως και συνδέονται με τη σωτήρια δράση του Ιησού που εκπληρώνει με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος, το σχέδιο του Θεού για ευσπλαχνία προς όλους. Η Εξομολόγηση μάς πηγαίνει στο Σταυρό, μας φέρνει στο Γολγοθά. «Ο Δρόμος του Σταυρού δεν είναι γεγονός του παρελθόντος και συγκεκριμένου σημείου στη γη. Ο σταυρός του Κυρίου αγκαλιάζει τον κόσμο πέρα από ηπείρους και πέρα από το χρόνο. Δεν είμαστε θεατές, αλλά εμπλεκόμαστε όλοι στο Δρόμο του Σταυρού», είχε πει ο πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ. γονός της ιστορίας που δεν ξεπερνιέται. Αυτά τα δραματικά γεγονότα της ζωής του Χριστού συνδέονται επίσης με την Εξομολόγηση: οι καρποί του πάθους του Χριστού, του θανάτου και της Ανάστασής του «συνδέονται για πάντα στο δώρο της Εξομολόγησης», γράφει ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β. Στο Μυστήριο της Εξομολόγησης ο Χριστός κάνει αέναα παρόν το πασχαλινό μυστήριο κι έτσι πραγματοποιεί την ενότητα του χρόνου. Η Εξομολόγηση εφαρμόζει στους ανθρώπους του σήμερα τη συμφιλίωση που κέρδισε ο Χριστός για την ανθρωπότητα σε κάθε εποχή. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά που συμμετέχουμε στο Μυστήριο της Μετάνοιας, όλα όσα ο Χριστός κέρδισε για μας 2000 χρόνια πριν επάνω στο σταυρό, εφαρμόζεται στον καθέναν μας τώρα, στην παρούσα στιγμή και τον παρόντα χώρο. Εκείνο που έκανε τότε επηρεάζει εμάς τώρα. Ο χώρος και ο χρόνος εξαφανίζονται κι εμείς βρισκόμαστε στο Γολγοθά 2000 χρόνια πριν. Κατά την εξομολόγηση επίσης λαμβάνουμε πράγματα. Μέσω της ειλικρινούς εξομολόγησής μας και της άφεσης που δίνει ο ιερέας, βιώνουμε μια πνευματική και πολύ αληθινή κοινωνία με τα τρία θεία πρόσωπα που έρχονται για να μείνουν στην καρδιά μας. Τα πάντα προέρχονται από το σταυρό. Γιατί ο Χριστός δε μας συγχωρεί τώρα μέσα στο εξομολογητήριο. Μας συγχώρησε 2000 χρόνια πριν. Αλλά απλώς δεχόμαστε τη συγχώρηση τώρα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Χριστός είναι Θεός, που σε όλη τη διάρκεια του Πάθους Του και παρόλη την αγωνία Του, γνώριζε ήδη τον καθέναν μας και μας αγάπησε. Παραιτήθηκε από τον εαυτό Του και πέθανε για τον καθέναν μας στο σταυρό. Για ποιο λόγο; Για τη συγχώρηση της αμαρτίας, κάθε αμαρτίας κάθε ανθρώπου από την αρχή των χρόνων μέχρι το τέλος. Από το σταυρό, ο Χριστός τράβηξε επάνω στο αγνότατο σώμα Του όλες τις αμαρτίες του κόσμου και πεθαίνοντας κατέστρεψε την αμαρτία μας. Και όπως λέμε κατά τη θεία Λειτουργία, «Αμνέ του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου», ο Χριστός δε συγχωρεί απλώς, αλλά αφαιρεί την αμαρτία μας. Η Εξομολόγηση είναι η αποδοχή τώρα ενός δώρου του τότε. Το νέο κρασί χρειάζεται νέους ασκούς Έχουμε λοιπόν μπροστά μας την εικόνα του τριαδικού Θεού, που θέλησε τον καθέναν από μας στη ζωή και μας φροντίζει αιώνια, μας αγαπάει με μια παντοτινή αγάπη, μας περιμένει με ανοιχτή αγκαλιά να επιστρέψουμε οποτεδήποτε παρεκκλίνουμε και είναι πάντοτε έτοιμος να συγχωρήσει και να θεραπεύσει, έτσι ώστε να μας αναγεννήσει και να μας ανακαινίσει στην πληρότητα της ζωής, για την οποία εξαρχής μας δημιούργησε. Ο σκοπός της Εξομολόγησης είναι η νέα ζωή, η αναγέννηση, η μεταμόρφωση, η αποκατάσταση της φιλίας και της κοινωνίας με τον Θεό, ώστε να ξεκινήσουμε να ζούμε με έναν καθ ολοκληρία νέο τρόπο- τον τρόπο που ζει ο ίδιος ο Χριστός. ΗΕξομολόγηση είναι η απάντηση στον Θεό με τρόπο τέτοιο που η ζωή μας να αλλάξει δραματικά. «Κανένας δε βάζει καινούριο κρασί σε παλιά ασκιά. Γιατί το καινούριο κρασί θα κάνει να σκάσουν τα ασκιά κι έτσι και το κρασί θα χυθεί και τα ασκιά θα καταστραφούν. Αλλά το καινούριο κρασί πρέπει να μπει σε καινούρια ασκιά» (Μκ 2:22). Ο Χριστός βάζει μέσα μας τη δική Του ζωή, τη δική Του αγιότητα. Εκείνος είναι το καινούργιο κρασί και πρέπει να το δεχτούμε σε νέους ασκούς. Αυτό γίνεται με τρεις τρόπους που παρουσιάζει η Κατήχηση: μετάνοια, εξομολόγηση αμαρτιών στον ιερέα και πρόθεση επανόρθωσης. Λέμε: «Μετανοώ με όλη μου την καρδιά», στην Πράξη Συντριβής. Δεν είναι απλώς μια δήλωση συγγνώμης, αλλά πλησιάζουμε το Μυστήριο με ειλικρινή μετάνοια και αλλαγή της καρδιάς. Ημετάνοια αφορά πάντοτε την ανακάλυψη της ευσπλαχνικής αγάπης του Πατέρα, που ήρθε να αποκαλύψει ο Χριστός. «Γιατί παρέβηκα το νόμο σου και δεν έκανα το θέλημά 16 17

10 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ σου». Εδώ η συντριβή παρακινείται όχι από εγωκεντρικό φόβο, αλλά από αγάπη για τον Θεό και τη συνειδητοποίηση του πόσο καλός είναι. Αυτό οδηγεί σε μια βαθύτερη, προσωπική σχέση με τον Θεό και επιθυμία να αποφεύγουμε οτιδήποτε μπορεί να Τον προσβάλει. Αν λυπάται κανείς για τις αμαρτίες του επειδή φοβάται τις συνέπειες, τότε πού είναι εστιασμένος και ποιον αγαπάει; Τον εαυτό του. «Και δώσε μου τη δύναμη ν αποφεύγω στο εξής την αμαρτία». Η απλή εξομολόγηση δεν αρκεί, αλλά πρέπει να έχουμε αποφασίσει σθεναρά να αλλάξουμε. Δώσε μου τη δύναμη: Μια ακόμη παραμελημένη πρόταση. Μόνος του ο άνθρωπος δεν μπορεί να πάρει αυτή την απόφαση, γιατί θα αποτύχει. Και ακόμα, η απόφαση αυτή σημαίνει ότι λέει ένα ολοκληρωτικό «ναι» σε μια διαδικασία, δηλαδή να επιστρέφει στον Θεό μέσω αυτού του Μυστηρίου κάθε φορά που σφάλλει. Εκείνο που ο ιερέας μάς δίνει ως μετάνοια στο τέλος της εξομολόγησης είναι μόνο η αρχή, ξανά. Οι πράξεις μετανοίας δεν είναι το τίμημα που πληρώνουμε για τη συγχώρησή μας. Καμία ανθρώπινη πράξη δεν μπορεί να φτάσει την αξία αυτού που λαμβάνουμε στο εξομολογητήριο. Όμως μέσω αυτών, ενώνουμε την φυσική και πνευματική απονέκρωσή μας με το Πάθος του Χριστού, Εκείνου που πλήρωσε το τίμημα για να κερδίσει για μας τη συγχώρηση. Οι πράξεις μετανοίας δεν είναι συγκεκριμένες ενέργειες που μας ανέθεσε να κάνουμε ο ιερέας, αλλά μάλλον μια απόφαση και μια στάση που αποτυπώνεται σε πραγματικές αλλαγές συμπεριφοράς στη ζωή μας, οι οποίες μας φέρνουν σε πληρέστερη υγεία και ωριμότητα ως παιδιά του Θεού. Αυτές οι πράξεις μετανοίας στην ουσία μάς στέλνουν να συνεχίσουμε την πορεία μας εν ειρήνη, δοξάζοντας τον Θεό με τον τρόπο ζωής μας. Χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την αμαρτία, να γυρίσουμε πίσω στον Θεό με όλη μας την καρδιά και να γυρίσουμε την πλάτη μας σε ό,τι είναι λάθος. Χρειάζεται να απαντήσουμε με στοργή στη δική Του αγάπη. Η Εξομολόγηση είναι η άφιξη του Θεού στο δικό μου σπίτι. Δεν πηγαίνω στην Εξομολόγηση, αλλά Εκείνος έρχεται να μας συναντήσει. Η εμπιστοσύνη στην αγάπη αυτή του Πατέρα, μας εισάγει σε αυτή τη συνάντηση, όπου ο Θεός μας καλεί τον καθέναν με το όνομά του, για να αλλάξουμε τη ζωή μας και να γίνουμε εκείνο που είμαστε ήδη στη σκέψη του Θεού. Αφήνουμε τις αλυσίδες που μας καθηλώνουν Παραπάνω αναφέρθηκε ότι ο Πατέρας της Ευσπλαχνίας μάς αγαπάει πάντοτε και είναι έτοιμος όχι μόνο να συγχωρήσει, αλλά και να μας θεραπεύσει και να μας αποκαταστήσει ως παιδιά Του. Υπάρχουν όμως και κάποιοι φραγμοί, συχνά αθέλητοι από μέρους μας, που μπορεί να εμποδίζουν την αγάπη, τη συγχώρηση και τη θεραπεία Του. Αν φαίνεται παράξενο το ότι κάτι μπορεί να εμποδίζει τον ίδιο τον Θεό, πρέπει να σκεφτούμε πως ο Θεός είναι ένα τελείως ελεύθερο Ον και μας έπλασε ελεύθερους να επιλέγουμε. Ποτέ δε θα παραβίαζε αυτή την ελευθερία ούτε και θα επέβαλλε την αγάπη του πάνω μας, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούν να εμποδίσουν την αγάπη Του. Πρώτο εμπόδιο είναι η έλλειψη πίστης. Το είδος της πίστης που χρειάζεται είναι μια ζωντανή πίστη σε εφαρμογή, που γίνεται εμπιστοσύνη, δηλαδή να βασιζόμαστε απόλυτα στον Θεό, διατηρώντας τη βεβαιότητα ότι μας αγαπάει αληθινά και θέλει, αλλά και μπορεί να μετατρέψει τα πάντα στη ζωή μας σε κάτι καλό. Η εμπιστοσύνη φέρει και την ευσπλαχνία Του, ενώ η έλλειψη εμπιστοσύνης την σταματάει. Μπορούμε να θυμηθούμε επίσης τα Ευαγγέλια: υπάρχουν πολλά μέρη όπου ο Χριστός δεν μπορεί να κάνει θαύματα εξαιτίας της έλλειψης πίστης (Μκ 6:4-5) και ορισμένες περιστάσεις όπου ο Χριστός απέδωσε συγκεκριμένα τη δύναμή Του στη δύναμη της πίστης ενός ανθρώπου: «Η πίστη σου σε έσωσε (Μτ 9:22, Μκ 10:52, Λκ 7:50 και 18:42). Αλλά και πέραν αυτών, αποκάλυψε με πολλούς τρόπους το γεγονός αυτό στην Santa Faustina, λέγοντάς της: «Κάνω τον Εαυτό Μου να εξαρτάται από την εμπιστοσύνη σου: αν η εμπιστοσύνη σου είναι μεγάλη, τότε η γενναιοδωρία Μου θα είναι δίχως όριο» (Ημερολόγιο 548). Δεύτερο εμπόδιο είναι η ειδωλολατρία. Δε χρειάζεται να έχει στήσει κανείς στο σπίτι του ένα χρυσό δαμάλι και να το λατρεύει για να είναι ειδωλολάτρης. Όπως δηλώνει η Κατήχηση: «Η ειδωλολατρία δεν αφορά μόνο τις ψεύτικες λατρείες του ειδωλολατρικού κόσμου Συνίσταται στη θεοποίηση αυτού που δεν είναι Θεός» (2113). Αυτό ακριβώς απαγορεύεται με συγκεκριμένο τρόπο στις Δέκα Εντολές: «Δεν θα έχεις άλλο θεό εκτός από Μένα». Λοιπόν, ποιοι είναι αυτοί οι άλλοι θεοί που δεν πρέπει να υπηρετούμε; Οτιδήποτε μπορεί να μετατραπεί σε είδωλο αν του επιτρέψουμε να πάρει τη θέση του Θεού μας ως Κυρίου μας. Σημαίνει να προτιμάμε το δημιούργημα από τον Δημιουργό, το δώρο από Εκείνον που το δωρίζει. Είδωλο μπορεί να είναι ακόμη και κάτι καλό, η δουλειά μας, η κοινωνική ζωή μας, ακόμη και θρησκευτικές δραστηριότητες, οτιδήποτε στο οποίο έχουμε προσκολληθεί τόσο πολύ που παραμελούμε την ευθύνη μας απέναντι σε άλλους ανθρώπους και αποτυγχάνουμε να έχουμε τον Θεό στο επίκεντρο της ζωής μας. Το πρόβλημα εδώ εντοπίζεται στη λαχτάρα μας και στη στήριξη που βρίσκουμε μέσω όλων αυτών των πραγμάτων, για να ικανοποιήσουμε τη δική μας ευχαρίστηση. Έτσι γινόμαστε όμηροι των αναγκών μας. Τρίτο εμπόδιο είναι η αδυναμία μας να συγχωρήσουμε. Η αγάπη του Θεού δεν έχει περιορισμούς, το πρόβλημα όμως βρίσκεται στη δική μας ικανότητα να τη δεχθούμε, η οποία βασίζεται εντελώς σε μία και πολύ σπουδαία προϋπόθεση: «Ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών». Η Κατήχηση, εξηγώντας τη συνθήκη αυτή, μας λέει ότι «Ωστόσο, ο χείμαρρος αυτός της ευσπλαχνίας δεν μπορεί να διεισδύσει στην καρδιά μας ενόσω εμείς δεν συγχωρούμε τους οφειλέτες μας Στην άρνηση να συγχωρούμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας, η καρδιά μας κλείνεται στον εαυτό της, η σκληρότητά της την κάνει αδιαπέραστη από τη φιλεύσπλαχνη αγάπη του Πατέρα». Τότε λοιπόν, μένει να σκεφτούμε: με ποιον είμαι θυμωμένος; Με ποιον είμαι μνησίκακος; Κρατάω ακόμα ζωντανές μέσα μου οδυνηρές αναμνήσεις, ώστε η σχέση μου με τον άλλο να έχει γίνει εχθρική; Και το επόμενο βήμα είναι να προσπαθήσουμε να συγχωρήσουμε το άτομο αυτό και να το προσφέρουμε στον Θεό για συγχώρηση και ευλογία. Μπορεί κοιτάζοντας την καρδιά μας, να βρούμε αρνητικά πράγματα που δεν αφορούν πραγματικά άλλους ανθρώπους- συναισθήματα ματαίωσης και θυμού- όχι προς ανθρώπους αλλά προς καταστάσεις, ανεκπλήρωτες επιθυμίες, προσευχές που δεν απαντήθηκαν, σχέδια που δεν πραγματοποιήθηκαν. Πάνω απ όλα έχουμε ανάγκη να συγχωρήσουμε την ίδια τη ζωή, με όλα όσα δεν πάνε πάντα καλά, αλλά και τον Θεό, που δεν ακολούθησε το δικό μας σενάριο και που δεν έκανε το δικό μας θέλημα Δεν είναι μόνο οι αμαρτίες μας αλυσίδες. Το ίδιο είναι και τα άγχη, οι αμφιβολίες και οι έγνοιες μας. Τα είδωλά μας είναι αλυσίδες. Οι πληγές μας είναι αλυσίδες, όπως και η αδυναμία μας να συγχωρήσουμε. Ο τρόπος που απαλλασσόμαστε από τις αλυσίδες είναι μόνο 18 19

11 ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ δίνοντάς τις στον Χριστό επάνω στο σταυρό. Ο Χριστός μέσα στο εξομολογητήριο, μέσα στο Αιώνιο Τώρα του σταυρού, ξεπερνάει το χρόνο και το χώρο για να απομακρύνει τις αλυσίδες του καθενός. Μας ζητάει να σταματήσουμε να προσκολλόμαστε σε αυτές και να τις αφήσουμε, για να μπορέσει να τις καταστρέψει και να μας καταστήσει ελεύθερους. Μιλάμε, δηλαδή, για τις αλυσίδες που ακόμη δεν καταφέραμε να αναγνωρίσουμε ή να δώσουμε στον Χριστό. Εκείνος τις θέλει, θέλει να τις απομακρύνει από εμάς, μας θέλει ελεύθερους. Όλοι έχουμε μέσα μας πληγές, αλλά δεν είναι αυτές που μας παραλύουν, αλλά ο τρόπος που απαντάμε σε αυτές. Ειδικά όταν πιστεύουμε ότι εμείς είμαστε οι σωστοί και έχουμε αδικηθεί, είναι δύσκολο να αφήσουμε τις αλυσίδες μας, παρά επιστρέφουμε στις πληγές μας και στεκόμαστε σ αυτές υπερβολικά. Όσο περισσότερο το κάνουμε, τόσο πιο πολύ τρέφουμε την πικρία και τη μνησικακία μας και μετατρέπεται σε συνήθεια. Όμως δεν έχει να κάνει με το αν έχουμε δίκιο. Έχει να κάνει με την επιλογή μας αν θα καταραστούμε ή αν θα ευλογήσουμε. Πώς θα μάθουμε να ευλογούμε όταν αισθανόμαστε ότι θέλουμε να καταραστούμε; Με τρία βήματα: α) Μετανιώνουμε: «Συγγνώμη, Κύριε, λυπάμαι και μετανιώνω για την αντίδρασή μου, τις σκέψεις, τις κρίσεις, το θυμό και τις λέξεις που ξεστόμισα». β) Ανακαλούμε: «Ανακαλώ όλες τις αρνητικές και κακές σκέψεις, Κύριε. Τα παίρνω όλα πίσω». γ) Αντικαθιστούμε: «Αντικαθιστώ ό,τι κακό είπα και σκέφτηκα με μια ευλογία, Κύριε. Τους συγχωρώ και τους ευλογώ, και ζητώ από Σένα επίσης να τους ευλογήσεις». Σε αυτό, βοηθάει πολύ να σκεφτούμε πώς απάντησε ο Χριστός, όταν δεν είχε κάνει τίποτα κακό, αλλά υπέστη τόση κακοποίηση ως άνθρωπος: «Πατέρα, συγχώρησέ τους, γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν». Δε σημαίνει ότι πρέπει ή μπορούμε και να ξεχάσουμε. Μάλλον δε θα είναι εύκολο να ξεχάσουμε αυτό που μας πλήγωσε. Η Κατήχηση αναγνωρίζει την πραγματικότητα ότι δεν έχουμε τη δύναμη «Άλλοι είχανε για κατοικία τους το ζοφερό σκοτάδι, δεσμώτες με χειροπέδες στην αθλιότητα. Τότε μέσα στη θλίψη τους στον Κύριο κραύγασαν κι αυτός τους λύτρωσε απ όλες τους τις αγωνίες. Τους έβγαλε από το ζοφερό σκοτάδι και τα δεσμά τους τα σπασε» Ψαλ 107:10, 13 να μην αισθανόμαστε μια προσβολή, ούτε έχουμε τη δύναμη να την ξεχάσουμε. «Αλλά η καρδιά που προσφέρεται στο Άγιο Πνεύμα μεταβάλλει το τραύμα σε συμπόνια και εξαγνίζει τη μνήμη, μεταμορφώνοντας την προσβολή σε μεσιτεία» (2843). Αυτό σημαίνει ότι δε χρειάζεται να αρνούμαστε μια ανάμνηση, ούτε και τον πόνο που προκαλεί, αλλά αντίθετα πρέπει να αποδεχθούμε τον πόνο και να τον χρησιμοποιήσουμε, ζητώντας τη χάρη να συγχωρήσουμε πραγματικά τον άνθρωπο που μας πλήγωσε. Και κάθε φορά που επανέρχονται οι αναμνήσεις, να τις προσφέρουμε στο Άγιο Πνεύμα για το άτομο αυτό. Σταδιακά, η μνήμη εξαγνίζεται, η καρδιά θεραπεύεται και ο πόνος δεν έχει πια εξουσία πάνω μας, αλλά χρειάζεται υπομονή. Σε όποιον βαθμό υπάρχει αδυναμία συγχώρησης στην καρδιά μας, απαλλασσόμαστε απ αυτήν. Την εντοπίζουμε, την κατονομάζουμε και μιλάμε στον Θεό γι αυτήν. Και το συντομότερο, πλησιάζουμε στο Μυστήριο της Εξομολόγησης είτε υπάρχει κάποια αμαρτία που συνδέεται μ αυτήν, είτε όχι. Το εξομολογητήριο είναι το μέρος όπου γιατρεύονται οι πληγές, είναι μια διαρκής διαδικασία θεραπείας. ÉV. Λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με το μυστήριο της μετάνοιας Είναι αναγκαίο να διορθωθούν και ορισμένες λανθασμένες αντιλήψεις που αφορούν το Μυστήριο αυτό, οι οποίες όχι μόνο οδηγούν σε κακή παρουσίαση της πραγματικής πρακτικής της Εκκλησίας, αλλά επίσης οδηγούν σε μια ψευδή ερμηνεία του θεολογικού περιεχομένου και των ιστορικών αποδείξεων. Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να καταστεί σαφές: η μετάνοια δεν είναι μια απλή ανθρώπινη επινόηση που μηχανεύτηκε η -Ότι Εκκλησία για να διασφαλίσει την άσκηση επιρροής στις συνειδήσεις ή να ανακουφίσει την συναισθηματική φόρτιση των διαταραγμένων ψυχών. Είναι το τακτικό μέσον που ορίστηκε από τον Χριστό για την άφεση των αμαρτιών. Ο άνθρωπος πράγματι είναι ελεύθερος να υπακούσει ή να παρακούσει, αλλά μόλις αμαρτήσει, πρέπει να αναζητήσει τη συγχώρηση όχι με όρους δικής του επιλογής, αλλά με εκείνους που καθόρισε ο Θεός και αυτοί, για τον χριστιανό, είναι ενσωματωμένοι στο Μυστήριο της Μετάνοιας. χριστιανός δεν πιστεύει ότι ο ιερέας, απλώς ως μεμονωμένος άνθρωπος, -Κανένας όσο μορφωμένος ή πιστός κι αν είναι, έχει τη δύναμη να συγχωρεί αμαρτίες. Αυτή η δύναμη ανήκει στον Θεό και μόνο. Όμως ο Θεός την εξασκεί διαμέσου της διακονίας των ανθρώπων. Εφόσον Εκείνος θεώρησε κατάλληλο να την εξασκήσει με τη βοήθεια αυτού του Μυστηρίου, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η Εκκλησία ή ο ιερέας παρεμβαίνουν ανάμεσα στην ψυχή και τον Θεό. Αντιθέτως, η μετάνοια είναι η απομάκρυνση του εμποδίου που κρατάει την ψυχή μακριά από τον Θεό. αληθεύει ότι για έναν χριστιανό η -Δεν απλή «ομολογία των αμαρτιών του» αρκεί για να λάβει και τη συγχώρησή τους. Χωρίς αληθινή συντριβή και στόχο να αλλάξει, η εξομολόγηση δεν ωφελεί σε τίποτα, η αναγγελία της άφεσης δεν έχει αποτέλεσμα και η ενοχή του αμαρτωλού γίνεται μεγαλύτερη από πριν. αυτό το μυστήριο, ως απονομή του -Ενώ Θείου ελέους, διευκολύνει τη συγχώρηση της αμαρτίας, σε καμία περίπτωση δεν καθιστά λιγότερο μισητές τις αμαρτίες και τις συνέπειές τους λιγότερο φοβερές για το πνεύμα του χριστιανού. Και αναμφισβήτητα δεν σημαίνει ότι παραχωρεί την άδεια να διαπράξει αμαρτία στο μέλλον. ακούγεται η κατηγορία ότι η -Περιέργως, εξομολόγηση των αμαρτιών είναι σκληρή και δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και επομένως είναι ξένη στο πνεύμα της Χριστιανοσύνης και την ευσπλαχνική αγάπη του Θεού. Όμως αυτή η άποψη, εξ αρχής παραβλέπει το γεγονός ότι ο Χριστός, παρόλο που είναι ευσπλαχνικός, είναι επίσης δίκαιος και αυστηρός. Επιπλέον, όσο οδυνηρή και ταπεινωτική και αν είναι η εξομολόγηση, δεν είναι παρά μια ελαφρά ποινή για την παραβίαση του Νόμου του Θεού. Τέλος, για εκείνους που λαμβάνουν σοβαρά τη σωτηρία τους, καμία δυσκολία δεν είναι αρκετά μεγάλη προκειμένου να κερδίσουν ξανά τη φιλία του Θεού. Και οι δύο αυτές κατηγορίες, η υπερβολική επιείκεια και η πολύ μεγάλη αυστηρότητα, προέρχονται από εκείνους που δεν έχουν καμία εμπειρία του Μυστηρίου και μόνο κάποιες θολές ιδέες για το τι διδάσκει η Εκκλησία ή για την εξουσία της να συγχωρεί αμαρτίες, την οποία η Εκκλησία έλαβε από τον Χριστό

12 ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ Λαιμαργία Αναζητώντας την ικανοποίηση Δε χρειάζεται να είναι κανείς υπέρβαρος για να θεωρηθεί λαίμαργος, καθώς το βάρος δε συνδέεται πάντοτε με τη λαιμαργία. Ο Θωμάς Ακινάτης -που ήταν κι ο ίδιος υπέρβαροςπροσδιόρισε πέντε μορφές της λαιμαργίας: 1) Το να τρώει κάποιος φαγητό που είναι υπερβολικά πολυτελές, ασυνήθιστο ή ακριβό. 2) Το να τρώει φαγητό που είναι υπερβολικό ως προς την ποσότητα. 3) Το να τρώει φαγητό που είναι πολύ περιποιημένο ή έχει ετοιμαστεί πολύ περίτεχνα. 4) Το να τρώει πολύ γρήγορα το ένα γεύμα μετά το άλλο ή σε ακατάλληλη ώρα. 5) Το να τρώει πολύ ανυπόμονα και με ενθουσιασμό. Η λαιμαργία συμπεριλαμβάνει κάθε μορφής εθισμό. Η κατάχρηση ναρκωτικών, καφεΐνης ή ζάχαρης, καθώς και ο αλκοολισμός είναι μορφές λαιμαργίας, όμως το ίδιο είναι και κάθε άτακτη προσκόλληση στο φαγητό και το ποτό. Παρομοίως, ο C. S. Lewis, συγγραφέας του «Χρονικού της Νάρνια», επισημαίνει ότι το να είναι κανείς υπερβολικά σχολαστικός και επιλεκτικός με το ποτό και το φαγητό, μπορεί επίσης να αποτελεί μορφή λαιμαργίας. Άνθρωπος που επιμένει το φαγητό του να μαγειρεύεται με συγκεκριμένο τρόπο, αλλά μετά διαμαρτύρεται και το απορρίπτει, επίσης δείχνει υπερβολική, εγωιστική προσήλωση στο φαγητό. Θεωρούμε ότι η λαιμαργία είναι κοινωνικά απωθητική, αλλά ένας εκλεπτυσμένος άνθρωπος που δειπνεί με ντελικάτο τρόπο σε ακριβό εστιατόριο μπορεί κάλλιστα να είναι ένοχος για λαιμαργία, γιατί αγαπάει το φαγητό και το ποτό του υπερβολικά. Πράγματι, ένας γευσιγνώστης μπορεί να είναι ένας πολύ εκλεπτυσμένος λαίμαργος. Ηλαιμαργία είναι κεφαλαιώδες (θανάσιμο) αμάρτημα όχι επειδή είναι απωθητική, αλλά επειδή υπάρχει ένα βαθύτερο πρόβλημα. Ο λαίμαργος χρησιμοποιεί το φαγητό για κάτι άλλο από τον πραγματικό σκοπό του. Η επιθυμία για φαγητό και η ευχαρίστηση που απορρέει από αυτό, είναι κάτι το φυσικό, το καλό και το απαραίτητο προκειμένου να υποστηρίξει τη ζωή. Η τροφή μας έχει δοθεί για να τρεφόμαστε, αλλά και για να τη μοιραζόμαστε με άλλους, παίρνοντας χαρά για τη συντροφικότητα αυτή. Πάρα πολύ συχνά, όμως, τρώμε γιατί βαριόμαστε, αισθανόμαστε μόνοι, θυμωμένοι ή θλιμμένοι, και όχι επειδή νιώθουμε πραγματική πείνα. Ο λαίμαργος χρησιμοποιεί το φαγητό απλώς για να δίνει στον εαυτό του ικανοποίηση ή ανακούφιση. Με τον καιρό, η λαιμαργία για ψυχολογικούς λόγους όχι μόνο γίνεται ανθυγιεινή συνήθεια, αλλά μας απομονώνει από τους άλλους και μας αλλοτριώνει. Ας σκεφτούμε ένα μωρό. Δεν τρέφεται απλώς από το μπουκάλι, αλλά απολαμβάνει το αίσθημα ανακούφισης από το ζεστό γάλα. Για τα μωρά, κάτι τέτοιο είναι φυσιολογικό, αλλά οι μεγάλοι υποτίθεται ότι πρέπει να ξεπεράσουν την ανάγκη για φαγητό που ανακουφίζει και δε θα πρέπει να βασίζονται στη μέθη του οινοπνεύματος ή της ψεύτικης «απογείωσης» των ναρκωτικών, για να βρουν την ειρήνη και την ευτυχία που αποζητάνε. Ηλαιμαργία, λοιπόν, είναι μια άτακτη όρεξη, μια σχέση εμμονής με το φαγητό, είτε λόγω υπερβολής, είτε λόγω ελαττώματος (Κατήχηση #1866). Οδηγεί στην κατανάλωση υπερβολικής τροφής, τροφής που είναι πολύ πλούσια ή που δεν προορίζεται για να θρέψει. Τρώμε απερίσκεπτα και βιαστικά, τις λάθος ώρες ή όλες τις ώρες και συνεχώς. Είμαστε πολύ επιλεκτικοί λαίμαργοι ή, λιγότερο συχνά, αρνούμαστε να φάμε, υποχρεώνοντας το σώμα μας σε ασιτία σε σημείο να απειλείται η ζωή μας. Είναι δύσκολο να θέσουμε υπό έλεγχο αυτή τη σαρκική επιθυμία. Ο λαίμαργος δεν μπορεί να σταματήσει το φαγητό εντελώς, σε αντίθεση ίσως με έναν αλκοολικό που θα πρέπει να σταματήσει τελείως να πίνει. Ακόμη χειρότερα, το βαθύτερο ένστικτό μας της επιβίωσης εμφανίζεται όποτε κάτι σχετίζεται με το φαγητό. Ο Victor Frankel, γράφοντας την εμπειρία του σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, μίλησε για τον διαδεδομένο πειρασμό των δυνατότερων κρατουμένων να πάρουν την πενιχρή μερίδα των πιο αδύναμων. Γι αυτό το λόγο, η αρετή που καταπολεμά τη θανάσιμη μέγγενη της λαιμαργίας είναι η εγκράτεια. Ηεγκράτεια είναι η κυρίαρχη αρετή που μετριάζει και προσφέρει την ισορροπία στη χρήση των αγαθών (Κατήχηση #1809). Εξασφαλίζει την κυριαρχία της θέλησης επάνω στα ένστικτα και διατηρεί τις επιθυμίες μέσα στα όρια των σκοπών που έχουν να επιτελέσουν- φυσικούς, κοινωνικούς και πνευματικούς. Αυτό συμπεριλαμβάνει το φαγητό. Ο ποιητής του 17ου αιώνα Thomas Traherne έγραψε: «Μπορεί ένας άνθρωπος να είναι δίκαιος, εκτός κι αν αγαπάει τα πάντα σύμφωνα με την αξία τους;». Η εγκράτεια, λοιπόν, είναι εκείνη η αρετή που μας ενδυναμώνει ώστε να βλέπουμε το καλό σε όλα τα πράγματα και να τα αγαπάμε, αλλά χωρίς να προσκολλόμαστε άτακτα σε αυτά. Η εγκράτεια στην κατανάλωση φαγητού και ποτού μάς βοηθάει επίσης να εφαρμόζουμε την εγκράτεια στις σχέσεις μας και με άλλα υλικά αγαθά. Το φαγητό είναι για το σώμα, όμως το σώμα δεν είναι το κέντρο της ζωής. Ο λαίμαργος ζητά στο φαγητό ή το ποτό, ακόμα και στα ναρκωτικά, την ανακούφιση, την αίσθηση της ευτυχίας που θα έπρεπε να βρει σε μια δυνατή σχέση με τον Θεό και σε μια ζωή καλοσύνης, αλήθειας και ομορφιάς. Η υπερβολική κατανάλωση τροφής κρύβει μια πνευματική πείνα που μόνο ο Θεός μπορεί να ικανοποιήσει. Η σωματική πράξη του να τρώει κανείς έχει μια πνευματική έννοια. Η Ευχαριστία, για παράδειγμα, είναι τροφή, μια πρόγευση του επουράνιου συμποσίου, που είναι πνευματική τροφή, τροφή παρόλα αυτά. Ηκοινωνία με τον Θεό είναι η απάντηση της πείνας μας για αγάπη. Μόνο Εκείνος μπορεί να γεμίσει αυτό το ακόρεστο κενό στο στομάχι μας, που τόσο πολύ προσπαθούμε να γεμίσουμε με τεράστιες ποσότητες πλούσιου φαγητού. Τα καθημερινά γεύματά μας είναι σημείο και προετοιμασία για «Το Γεύμα», και η λαιμαργία δεν έχει θέση στο επουράνιο τραπέζι. Πρέπει να σημειώσουμε ότι ένας λαίμαργος άνθρωπος είναι πολύ πιθανό να είναι επίσης άπληστος. Το άτομο που αναζητά την ανακούφιση, την ειρήνη και την ευτυχία στο φαγητό και το ποτό, πιθανότατα προσκολλάται και σε υλικά αγαθά ελπίζοντας να βρει ασφάλεια, γαλήνη και ευτυχία. Εξασκώντας, όμως, την αρετή της εγκράτειας στον τομέα του φαγητού, μπορούμε να νικήσουμε την προσκόλλησή μας στο χρήμα και τα αποκτήματά μας. Τα γεύματα έχουν σκοπό επίσης να είναι χρόνος συντροφικότητας, χρόνος να μοιραστεί κανείς μια συζήτηση, όπως και την ευθυμία του κοινού τραπεζιού. Η συντροφικότητα γύρω από το τραπέζι ήταν κεντρικό μέρος της ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1092

13 ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ ΤΖΙΧΑΝΤΙΣΤΕΣ ζωής και της διακονίας του Ιησού. Δεν ήπιε μόνο κρασί στο γάμο της Κανά, αλλά δημιούργησε περισσότερο κι ακόμα καλύτερο κρασί. Οι γιορτές αλλά και οι νηστείες είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της ζωής της Εκκλησίας και σχέση με τον Θεό και με το φαγητό. Ηνηστεία μας προετοιμάζει, για να φάμε σωστά και να ελέγξουμε την όρεξή μας. Ήταν ένα ζωτικό μέρος της ζωής των Πατέρων της ερήμου και, σε ολόκληρη την ιστορία της, η Εκκλησία πρότεινε και οι λαϊκοί να νηστεύουν. Γιατί; Ηνηστεία ξεκίνησε στον Παράδεισο, όταν ο Θεός είπε στους πρωτόπλαστους να μην φάνε από το δέντρο της γνώσης. Ο ίδιος ο Ιησούς νήστεψε 40 μέρες στην έρημο, αποκαλύπτοντας την αληθινή εσωτερική φύση της νηστείας. Ο ίδιος ο Ιησούς είναι το παράδειγμα, όταν απάντησε στο Σατανά, στο τέλος των σαράντα ημερών του στην έρημο, ότι ο άνθρωπος δε ζει μόνο με ψωμί, αλλά με κάθε λόγο που προέρχεται από τον Θεό (Μτ 4,4). Η αληθινή νηστεία, έτσι, κατευθύνεται προς την κατανάλωση της «αληθινής τροφής», που είναι το να κάνουμε το θέλημα του Πατέρα (Ιω 4,34). Αν, επομένως, ο Αδάμ παράκουσε την εντολή του Κυρίου, ο πιστός μέσω της νηστείας, προσπαθεί να υποβάλει τον εαυτό του ταπεινά στον Θεό, δείχνοντας εμπιστοσύνη στην καλοσύνη και την ευσπλαχνία Του. Ηνηστεία είναι η απάντηση της Εκκλησίας στη διαταραγμένη σχέση της λαιμαργίας με το φαγητό. Αποκαθιστά τη σωστή τάξη σε όλες τις όψεις της δημιουργίας, όπως και τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τα αγαθά της για τη θρέψη και την ευχαρίστηση του σώματός μας. Τα γεύματά μας κατευθύνονται προς την Κοινωνία, προωθούν τη συντροφικότητα ανάμεσά μας και ενσωματώνουν τη σωματική ζωή μέσα στη ζωή με τον Θεό. Ο άγιος Αυγουστίνος είπε κάποτε για την Ευχαριστία, πως «γινόμαστε ό,τι τρώμε». Ας απαντήσουμε «Αμήν» και ας κρατήσουμε το φαγητό στη σωστή διάστασή του. Ας εφαρμόσουμε την εγκράτεια, η οποία μας επιτρέπει να χαιρόμαστε πλήρως και το φαγητό και το ποτό, αλλά δε μας οδηγεί στην υπερβολή, καθώς η κατάχρηση ενός αγαθού οδηγεί στην καταστροφή του. Η εγκράτεια είναι, επομένως, η ευγνωμοσύνη εν δράσει. Όταν χαιρόμαστε τα αγαθά του Θεού στη σωστή αναλογία και υπό το φως της σχέσης με όλα τα πράγματα, λέμε «Ευχαριστώ» στον Θεό και ζούμε στη ζωή της αφθονίας που υπόσχεται. Γιατί νέοι από την Ευρώπη πάνε να πολεμήσουν στις τάξεις των τζιχαντιστών στη Συρία; Σύμφωνα με ευρωπαϊκές αρχές ασφάλειας, πάνω από 3500 ευρωπαίοι νέοι έχουν πάει στη Συρία γι αυτό το λόγο. Δεν είναι όλοι προερχόμενοι από μουσουλμανικές οικογένειες, αλλά μεταξύ αυτών υπάρχουν και ορισμένοι μετεστραμμένοι. Νέοι και νέες. Αυτό το γεγονός θέλει κάποια εξήγηση. Τι κάνει αυτούς τους νέους να πηγαίνουν στις πιο ακραίες οργανώσεις, με σκοπό να πολεμήσουν, να σκοτώσουν και, τελικά, να σκο- ως μάρτυρες; Έτωθούν να μέρος αυτών των νέων είναι άνθρωποι, οι οποίοι ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας: νέοι χαμένοι μέσα στη σύγχρονη κοινωνία, έχουν περάσει στη μικρή παρανομία με κλεψιές και ναρκωτικά. Κάποια στιγμή μέσα στη φυλακή ή μέσα από τις γνωριμίες τους γίνονται ριζοσπαστικοί ισλαμιστές. Ενώ δηλαδή ήταν περιθωριακοί και ένιωθαν απόκληροι, περιθωριακοί ή «άχρηστοι» μέσα στην κοινωνία, από κάποιο φίλο δέχονται μια πρόταση που τους δίνει το απόλυτο. Δηλαδή τους προσφέρει την απόλυτη αλήθεια, την απόλυτη πράξη, την συμμετοχή στην ίδρυση της Βασιλείας του Θεού πάνω στη γη, δηλαδή το Χαλιφάτο, που θεμελιώνεται πάνω στο νόμο του Θεού. Η ζωή τους παίρνει το πιο υψηλό νόημα. Εγκαταλείπουν τα πάντα και αφοσιώνονται στο νέο σκο- τους. Γπό ια μια άλλη ομάδα, όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Υπάρχουν και νέοι που δεν είναι περιθωριοποιημένοι, έχουν κάποια δουλειά ή σπουδάζουν, φαίνεται να έχουν μια κανονική ζωή. Ορισμένοι από αυτούς δεν είναι καν μουσουλμάνοι. Γίνονται μουσουλμάνοι και σταδιακά γίνονται ριζοσπαστικοί. Εδώ φαίνεται πιο καθαρά το ψυχολογικό και μεταφυσικό κενό στην καρδιά των νέων στα πλαίσια της σημερινής δυτικής κοινωνίας. Σε αυτούς τους νέους η κοινωνία, η οικογένεια δίνει ένα σχετικά καλό επίπεδο ζωής, μια συνηθισμένη ζωή, αλλά δεν δίνει κανένα περιεχόμενο ζωής. Ορισμένοι από αυτούς τους νέους, ασφαλώς όχι όλοι, είναι και από διαλυμένες οικογένειες και δεν έχουν μια οικογενειακή, ηθική, θρησκευτική κληρονομιά. Όλοι όμως βρίσκονται χωρίς ρίζες και χωρίς απαντήσεις στα ερωτήματα του νοήματος της ζωής και του ανθρώπινου προορισμού. Βρίσκονται στο κενό και με κενό μέσα τους. Οπότε η πρόταση του απόλυτου, όταν κάποιος τους λέει -ο ίδιος ο Θεός υποτίθεται-, τι να κάνεις, τι να σκεφτείς, τι να πιστέψεις, σε τι να δώσεις τη ζωή σου, γιατί να αγωνιστείς, να σκοτώσεις και να σκοτωθείς, αυτό ανατρέπει τα πάντα, δίνει νόημα στα πάντα, είναι η σωτηρία που γεμίζει κάθε κενό. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς νόημα. Το νόημα είναι η πιο μεγάλη του ανάγκη, ακόμη και αν αυτό το βρίσκει σε μια υποβάθμιση και μια παρεκτροπή της ιουδαϊκής και χριστιανικής παράδοσης. Αλλά, ωστόσο, καλύπτει το θρησκευτικό κε- στην ψυχή του ανθρώπου. Ενό δώ τίθενται κάποια πολύ βασικά ερωτήματα για την ευρωπαϊκή κοινωνία. Τι νόημα ζωής μεταδίνεται στη νέα γενιά; Ποιες αξίες αποτελούν τον Απυρήνα της ζωής, για την οποία είναι υπερήφανη; σφαλώς στην κοινωνία μας υπάρχει το κράτος δικαίου, η εργασία και η κάλυψη των βασικών υλικών αναγκών, η ελευθερία σκέψης και πράξης. Χιλιάδες άνθρωποι από όλο τον κόσμο ονειρεύονται και επιχειρούν να έρθουν στις δυτικές χώρες για να έχουν αυτά τα κοινωνικά αγαθά. Αλλά τελικά αυτά δεν φτάνουν. Η περιθωριοποίηση της χριστιανικής Εκκλησίας, η ατόνηση της καλλιέργειας και της παιδείας έχουν αφήσει μεγάλα κενά. Μια κοινωνία που προβάλλει συνεχώς την τεχνολογία της, τον καταναλωτισμό, το γάμο των ομοφυλόφιλων και την ελευθερία της ευθανασίας ως τα τελευταία και υψηλά της επιτεύγματα, είναι άρρωστη από την αρρώστια του μηδενισμού. Αυτή η κοινωνία δεν έχει μέλλον. Εξάλλου το δημογραφικό πρόβλημα των ευρωπαϊκών χωρών το δείχνει καθαρά. Δεν αρκεί η πλήρης ελευθερία του ατόμου. Δεν αρκεί η ελευθερία που υπερασπίζεται το περιοδικό Charlie Hebdo. Πρέπει να έχεις και κάτι να πεις, και μάλιστα ένα καλό νέο. Το περιοδικό αυτό δεν έκανε άλλο από το να χλευάζει τη θρησκεία, κάθε θρησκεία, την πολιτική, τον μέσο άνθρωπο, καθετί που η κοινωνία θεωρεί σημαντικό. Ήταν μια έκφραση του μηδενισμού. Τελικά, δεν είμαστε ούτε Charlie ούτε τζιχαντιστές. Και δεν είναι δυνατό να πρέπει να διαλέξουμε μεταξύ αυτών των δύο. Τι ευαγγελίζεται η Ευρώπη; Το πιο σημαντικό καθήκον, λοιπόν, σήμερα είναι αυτό που η Εκκλησία ονομάζει «ο επανευαγγελισμός της Ευρώπης». ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1092

14 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ Τεσσαρακοστή στην Καθολική Εκκλησία Η Τεσσαρακοστή στην Καθολική Εκκλησία ξεκινάει με την Τετάρτη των Τεφρών. Πολλοί Καθολικοί έμαθαν από τα παιδικά τους χρόνια να «απέχουν από κάτι» κατά την περίοδο αυτή. Οι θυσίες που κάνουν οι πιστοί κατά την Τεσσαρακοστή στην πραγματικότητα είναι η μετάνοια, κατά το ίδιο πνεύμα που οι Νινευίτες μετανόησαν με το κήρυγμα του Ιωνά. Στη διάρκεια της Ιστορίας, οι χριστιανοί έχουν βρει ότι η προσευχή, η νηστεία και η ελεημοσύνη είναι ένα σημαντικό μέρος της μετάνοιας και της ανανέωσης. Τα τελευταία χρόνια πολλοί Καθολικοί συμβάλλουν σε κάτι κατά την περίοδο της Τεσσαρακοστής, αντί να απέχουν από κάτι, είτε για να αποβάλουν κακές προσωπικές συνήθειες, ή για να προσεγγίσουν άλλους ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη. Δεν είναι απαραίτητο να απέχει κανείς από κάτι, αλλά θα ήταν κακό να μην κάνει και τίποτα απολύτως. Η Καθολική Εκκλησία, σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τους πιστούς να κάνουν έστω το ελάχιστο κατά την περίοδο αυτή, ζητά από τους καθολικούς να νηστέψουν και να απέχουν από το κρέας συγκεκριμένες μέρες, δηλαδή την Τετάρτη των Τεφρών και τη Μεγάλη Παρασκευή, καθώς και όλες τις Παρασκευές της Τεσσαρακοστής. Νηστεία σημαίνει ο περιορισμός του φαγητού σε ένα πλήρες γεύμα την ημέρα με τη δυνατότητα για άλλα δύο, μικρότερα γεύματα. Αποχή σημαίνει η μη κατανάλωση κρέατος. Ζητά από τους καθολικούς να τηρούν όλες τις ημέρες της νηστείας και της αποχής, που είναι ένα από τα διδάγματα της Εκκλησίας. Το νόημα της «αποχής από κάτι» έχει να κάνει με τη μετάνοια. Στρέφουμε τη ζωή μας πιο ολοκληρωμένα στον Χριστό και στον δικό του τρόπο ζωής. Αυτό πάντοτε αφορά τη διακοπή της αμαρτίας, με κάποια μορφή. Ο στόχος δεν είναι απλώς η αποχή από την αμαρτία για την περίοδο των σαράντα ημερών πριν το Πάσχα, αλλά το ξερίζωμα της αμαρτίας από τη ζωή μας για πάντα. Η μεταστροφή σημαίνει ότι αφήνουμε πίσω μας έναν παλιό τρόπο ζωής και συμπεριφοράς, προκειμένου να υποδεχθούμε τη νέα ζωή εν Χριστώ. Για τους κατηχούμενους, η Τεσσαρακοστή είναι μια περίοδος που προορίζεται για την ολοκλήρωση της αρχικής μεταστροφής τους. Προσευχή, νηστεία και ελεημοσύνη Είναι οι τρεις παραδοσιακοί πυλώνες για την τήρηση της Τεσσαρακοστής και το κλειδί για την οικειοποίηση αυτών των πρακτικών είναι να δούμε τη σύνδεσή τους με την βαπτισμιαία ανανέωση. Προσευχή: Περισσότερος χρόνος αφιερωμένος στην προσευχή, κατά την Τεσσαρακοστή, μας φέρνει πιο κοντά στον Κύριο. Μπορούμε να προσευχηθούμε ιδιαίτερα για τη χάρη να βιώνουμε πιο ολοκληρωτικά τις υποσχέσεις του Βαπτίσματός μας. Μπορούμε να προσευχηθούμε για όσους θα λάβουν το βάπτισμά τους το Πάσχα και δια της προσευχής μας, να υποστηρίξουμε την διαδρομή της μεταστροφής τους. Επιπλέον, προκειμένου να εμβαθύνουμε στην αγάπη μας για τον Χριστό, είναι σημαντικό να διαβάζουμε την Αγία Γραφή και να προσευχόμαστε γύρω από αυτήν, να μελετάμε την Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας, να συμμετέχουμε σε ευλάβειες στην ενορία μας και να προσευχόμαστε με περισσότερη θέρμη είτε ατομικά, είτε μαζί με άλλους. Συνιστάται η απαγγελία του Ροδαρίου, η επίσκεψη του Αγιοτάτου Μυστηρίου και ειδικά η προσευχή για κλήσεις στην ιερατική και μοναχική ζωή και για την ειρήνη στον κόσμο. Η προσευχή μας μπορεί ακόμη να είναι για όλους όσοι θα εορτάσουν το Μυστήριο της Συμφιλίωσης μαζί μας κατά την περίοδο αυτή, ώστε να ανανεωθούν αληθινά στη δέσμευση του Βαπτίσματός τους. Νηστεία: Είναι μια από τις παλαιότερες πρακτικές που συνδέονται με τις σαράντα αυτές ημέρες. Πράγματι, η πασχαλινή νηστεία προηγείται της Τεσσαρακοστής όπως την ξέρουμε. Η πρώιμη Εκκλησία νήστευε εντατικά για δύο μέρες πριν την αγρυπνία του Πάσχα. Αυτή η νηστεία αργότερα επεκτάθηκε για σαράντα μέρες, οι οποίες οδηγούν στο Πάσχα. Η νηστεία είναι κάτι περισσότερο από μέσο για να αναπτύξουμε την αυτοκυριαρχία μας. Συχνά είναι μια βοήθεια για την προσευχή, καθώς η αίσθηση της πείνας μάς θυμίζει την πείνα για τον Θεό. Το πρώτο ανάγνωσμα της Παρασκευής μετά την Τετάρτη των Τεφρών υποδεικνύει μια άλλη σημαντική διάσταση της νηστείας. Ο προφήτης Ησαΐας επιμένει ότι η νηστεία χωρίς την αλλαγή συμπεριφοράς δεν ευχαριστεί τον Θεό. «Αυτή, μάλλον, είναι η νηστεία που επιθυμώ: να απελευθερώσετε όσους είναι άδικα δεμένοι, να λύσετε τα λουριά του ζυγού, να ελευθερώσετε τους καταπιεσμένους, να σπάσετε κάθε ζυγό, να μοιραστείτε το ψωμί σας με τους πεινασμένους, να δώσετε στέγη στους καταπιεσμένους και άστεγους, να ντύσετε τους γυμνούς όταν τους βλέπετε και να μην επιστρέψετε μόνοι σας» (Ησ 58:6-7). Ηνηστεία θα πρέπει να συνδέεται με το ενδιαφέρον μας για όσους είναι αναγκασμένοι να νηστεύουν εξαιτίας της φτώχειας τους, για όσους υποφέρουν από τις αδικίες των οικονομικών και πολιτικών δομών μας, για όσους βρίσκονται σε ανάγκη για οποιονδήποτε λόγο. Έτσι, η νηστεία συνδέεται επίσης με τη βίωση των υποσχέσεων του Βαπτίσματός μας. Δια του Βαπτίσματός μας, λαμβάνουμε την ευθύνη να δείξουμε την αγάπη του Χριστού στον κόσμο, ειδικά σε όσους βρίσκονται σε ανάγκη. Η νηστεία μάς βοηθά να συνειδητοποιήσουμε τις αντιξοότητες και τα δεινά που βιώνουν τόσοι άνθρωποι καθημερινά στον κόσμο μας και θα πρέπει να μας οδηγήσει σε μεγαλύτερες προσπάθειες να ανακουφίσουμε αυτά τα βάσανα. Ηαποχή από το κρέας, επίσης, μάς συνδέει παραδοσιακά με τους φτωχούς, που πολύ σπάνια μπορούσαν να το συμπεριλάβουν στα γεύματά τους. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και σήμερα, αν θυμηθούμε το σκοπό της αποχής και την δεχθούμε ως πνευματικό σύνδεσμο με όλους όσοι έχουν λιτή και φτωχή διατροφή. Αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος που 26 27

15 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ θέτουμε: ένα λιτό και απλό γεύμα. Με το να απέχει κανείς από το κρέας, ενώ καταναλώνει αστακό και άλλες παρόμοιες τροφές, χάνεται όλος ο σκοπός της αποχής. Ελεημοσύνη: Είναι πασιφανές ότι η ελεημοσύνη, ο τρίτος παραδοσιακός πυλώνας, συνδέεται επίσης με τη βαπτισμιαία δέσμευσή μας, κατά τον ίδιο τρόπο. Είναι σημείο της φροντίδας μας για όσους βρίσκονται σε ανάγκη και έκφραση της ευγνωμοσύνης μας για όλα όσα μας έχει δώσει ο Θεός. Τα έργα φιλανθρωπίας και η προώθηση της δικαιοσύνης είναι αναπόσπαστα στοιχεία του χριστιανικού τρόπου ζωής που ξεκινήσαμε όταν βαπτιστήκαμε. Η ελεημοσύνη είναι και αυτή μια πράξη μετανοίας, μια μορφή ευλάβειας, μια μαρτυρία αδελφικής φιλανθρωπίας και έκφραση πασχαλινής μεταστροφής. Επομένως, όλοι παρακινούνται να φανούν γενναιόδωροι στα έργα ελεημοσύνης της Εκκλησίας, αλλά και να βοηθήσουν αρρώστους, ηλικιωμένους, τους φυλακισμένους και όσους βρίσκονται σε ανάγκη με όποιον τρόπο μπορούν. Και τα τρία αυτά σημεία βοηθούν τους πιστούς να ζήσουν αλληλέγγυα με τον Εσταυρωμένο Χριστό, το πρόσωπο του οποίου αντανακλάται στην εικόνα κάθε αδελφού μας που υποφέρει. «Απέχοντας από κάτι» Το διάστημα μεταξύ της Τετάρτης των Τεφρών και της Κυριακής του Πάσχα είναι ένας χρόνος που παίρνει ο καθένας μας μακριά από τα πράγματα του κόσμου μας, για να απονεκρωθεί. Πρώτα απ όλα, λοιπόν, αυτός είναι ο τρόπος για να τοποθετήσουμε ξανά στο επίκεντρο της ζωής μας το θέλημα του Κυρίου και έπειτα, να ζήσουμε Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι κατά την περίοδο της νηστείας όχι μόνο απέχουμε από κάτι, αλλά και δίνουμε κάτι παραπάνω. Όσο λιγότερα παίρνουμε, τόσο περισσότερα μπορούμε να προσφέρουμε. Όταν σκεφτόμαστε την Τεσσαρακοστή, επομένως, σκεφτόμαστε ότι είναι η κατάλληλη περίσταση για να υπηρετήσουμε τους αδελφούς μας και καθώς κάνουμε όλα αυτά, η αγάπη του Θεού γίνεται πιο διάφανη στην καρδιά μας. Όπως είχε πει κάποτε ένας αμερικανός επίσκοπος, ο π. Fulton Sheen: «Μπορούμε να θεωρήσουμε την Τεσσαρακοστή ως μια περίοδο για το ξερίζωμα του κακού ή την καλλιέργεια της αρετής, μια περίοδο για να βγάλουμε τα ζιζάνια και να φυτέψουμε καλό σπόρο. Το τι είναι καλύτερο είναι ξεκάθαρο, γιατί το χριστιανικό ιδεώδες είναι πάντοτε θετικό, παρά αρνητικό. Ένας άνθρωπος είναι σημαντικός όχι εξαιτίας της δύναμης του μίσους του για το κακό, αλλά εξαιτίας της έντασης της αγάπης του για τον Θεό. Ο ασκητισμός και η απονέκρωση δεν είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, είναι μόνο το μέσον. Ο σκοπός είναι η ελεημοσύνη. Η μετάνοια απλώς δημιουργεί ένα άνοιγμα στον εγωισμό μας, στο οποίο μπορεί να ξεχυθεί το Φως του Θεού. Καθώς «μικραίνει» ο εαυτός μας, ο Θεός μάς γεμίζει. Και ακριβώς στον ερχομό του Θεού βρίσκεται το σημαντικό γεγονός». Όλα αυτά δε σημαίνουν ότι η νηστεία δεν είναι σημαντική. Το αντίθετο: είναι εξόχως σημαντική όταν γίνεται με το σωστό πνεύμα και στάση. Η μετάνοιά μας μάς γεμίζει με περισσότερο Θεό. Υπάρχουν και άλλες μορφές «νηστείας», οι οποίες ενθαρρύνονται ιδιαιτέρως και έχουν πραγματική πνευματική αξία: αποχή από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, άχρηστη παρακολούθηση τηλεόρασης, βιντεοπαιχνίδια, χρήση του Ίντερνετ και κοινωνική ψυχαγωγία και άλλα. Ας νηστέψουμε με την πρόθεση επίσης να δεχθούμε και όχι μόνο να δώσουμε. Αυτή η περίοδος νηστείας είναι μια ομολογία ελευθερίας διαμέσου του Χριστού. Τέλος, είναι η προσφορά της ζωής μας, όπως ακριβώς έκανε ο Χριστός για εμάς πάνω στο Σταυρό. Άλλες υποχρεώσεις των πιστών Μυστήριο της Μετάνοιας και Συμφιλίωσης: Η Τεσσαρακοστή είναι προνομιακός χρόνος για το Μυστήριο αυτό. Γε- 1.Το νικά οι ενορίες κάνουν διαθέσιμο αμέσως το Μυστήριο της Μετάνοιας. Οι πιστοί πρέπει να συμμετέχουν στη συμφιλίωση σε κάθε πτυχή της ζωής τους- προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική και εκκλησιαστική. Κατά την Τεσσαρακοστή, υπενθυμίζεται στους πιστούς ότι οφείλουν να λαμβάνουν τουλάχιστον μία φορά το χρόνο το Μυστήριο της Μετανοίας. Λειτουργιών Τεσσαρακοστής: Οι καθημερινές Θείες Λειτουργίες 2.Πρόγραμμα την περίοδο αυτή έχουν προγραμματιστεί κατά τρόπο που να εξυπηρετεί και να διευκολύνει τον κόσμο να παρευρίσκεται, αλλά και να εξελίσσεται πνευματικά. Οι πιστοί παροτρύνονται να συμμετέχουν στη Θεία Λειτουργία και τις καθημερινές. του Σταυρού: Τελείται σε κάθε καθολική ενορία κάθε Παρασκευή της 3.Δρόμος Τεσσαρακοστής. Καλούνται οι πιστοί να συμμετέχουν, χωρίς να εγκαταλείπουν την εκκλησία, με το πέρας του Δρόμου του Σταυρού, αλλά να παραμένουν και να συμμετέχουν στη Θεία Λειτουργία που ακολουθεί. του Πάσχα: Όλοι οι καθολικοί που έχουν μυηθεί στη Θεία Ευχαριστία 4.Κυριακή δεσμεύονται να λάβουν τη Θεία Μετάληψη επάξια τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια του Πάσχα. Οι καθολικοί ενθαρρύνονται ακόμη να λαμβάνουν τη Θεία Κοινωνία όσο το δυνατόν συχνότερα, όχι μόνο κατά τη διάρκεια του Πάσχα, αλλά και σε ολόκληρο το λειτουργικό έτος. Ωστόσο, «Όποιος γνωρίζει ότι υπάρχει σοβαρό αμάρτημα, πρέπει να λάβει το Μυστήριο της Μετάνοιας πριν πλησιάσει στην Κοινωνία» (Κατήχηση Καθολικής Εκκλησίας 1385)

16 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟ ΧΡΙΣΤΟ Κοιτάζοντας τον Εσταυρωμένο, βλέπουμε τον Ιησού να πεθαίνει όχι απλώς για τις αμαρτίες μας, αλλά για τις αμαρτίες του καθενός μας ξεχωριστά. Η Προσευχή μπροστά στον Εσταυρωμένο συνοψίζει όμορφα τα συναισθήματα αγάπης για τον Κύριό μας, που πρέπει να έχουμε, και τη συντριβή μας για το θάνατό Του ως κοινού εγκληματία για τη σωτηρία μας. Η προσευχή αυτή μας βοηθάει να συλλογιστούμε το Πάθος του Χριστού και την πνευματική μας κατάσταση. Ιδού, αγαθέ και γλυκέ Ιησού, ενώπιόν σου πέφτω στα γόνατα και με τον πιο διακαή πόθο της ψυχής μου προσεύχομαι και σε παρακαλώ να εντυπώσεις επάνω στην καρδιά μου ζωντανά αισθήματα πίστης, ελπίδας και ελεημοσύνης, με αληθινή μετάνοια για τις αμαρτίες μου και με ακλόνητη βούληση επανόρθωσης: Ενώ με βαθιά αγάπη και συντριβή ψυχής συλλογίζομαι μέσα μου και διανοητικά εξετάζω της πέντε πολυτιμότατες πληγές Σου, έχοντας πάντοτε μπροστά μου εκείνο που ο Δαυίδ, ο προφήτης, πολύ καιρό πριν είπε στο δικό Σου πρόσωπο για Σένα, Ιησού μου: «Τρύπησαν τα χέρια και τα πόδια μου. Μέτρησαν όλα τα κόκαλά μου» Ψαλ 21:17-18 Τι είναι το Αγιότατο Μυστήριο; Είναι κάτι καινούργιο; Δεν αρκεί η τέλεση της Θείας Λειτουργίας; Η έκθεση του Αγιοτάτου Μυστηρίου είναι ο τρόπος που τιμάμε την Αγία Ευχαριστία, εκθέτοντάς Την με την αρμόζουσα μεγαλοπρέπεια στη θέα των πιστών, προκειμένου αυτοί να εκφράσουν μπροστά Της την αφοσίωσή τους. Η λατρεία του Αγιοτάτου Μυστηρίου δεν είναι κάτι καινούργιο. Η πρακτική της έκθεσής Του μας πηγαίνει αιώνες πίσω και οι ρίζες του βρίσκονται στη βασική διδασκαλία του καθολικού χριστιανισμού: ο Ιησούς Χριστός είναι αληθινά και ολοκληρωτικά παρών στην Ευχαριστία. Ωστόσο, όπως πολλές πρακτικές της πίστης μας, η λατρεία του Αγιοτάτου Μυστηρίου αναπτύχθηκε σταδιακά. Κατά τους νεότερους χρόνους του χριστιανισμού, ο καθαγιασμένος άρτος από την τέλεση της Ευχαριστίας, μεταφερόταν στα σπίτια όσων δεν ήταν δυνατόν να παραστούν στη λειτουργία λόγω ασθένειας. Επίσης καταναλωνόταν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, ώστε να τους κρατά συνδεδεμένους με την Ευχαριστία και την κοινότητα στην οποία ανήκαν. Τον 4ο αιώνα περίπου, κάποια μοναστήρια άρχισαν να φυλάσσουν την Ευχαριστία και μέχρι τον 11ο αιώνα, η φύλαξή Της -καθώς εξακολουθούσε να φυλάσσεται για τους ασθενείς και μελλοθάνατους- έγινε σταθερό χαρακτηριστικό των εκκλησιών. Παρόλο που η ευλάβεια δινόταν 30 31

17 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα οπωσδήποτε στον Χριστό, παρόντα στο μυστήριο, δεν ήταν ακόμη συνηθισμένο να προσεύχονται οι πιστοί μπροστά στο φυλασσόμενο μυστήριο. Τον 11ο αιώνα, ο γάλλος μοναχός Berengar από την πόλη Tours, άρχισε να διδάσκει ότι ο άρτος και ο οίνος στην τέλεση της Ευχαριστίας δεν μπορούσαν να μετατραπούν στο σώμα και το αίμα του Ιησού Χριστού. Ο πάπας Γρηγόριος 7ος απαίτησε την ανάκληση από τον Berengar όσων είχε πει, λέγοντας ότι το σώμα και το αίμα του Χριστού ήταν αληθινά παρόντα στην Ευχαριστία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τελειοποιηθεί η διδασκαλία της Εκκλησίας σχετικά με την πραγματική παρουσία. Ακολούθησε μια πραγματική έκρηξη της ευλάβειας της Ευχαριστίας σε ολόκληρη την Ευρώπη: λιτανείες, επισκέψεις στο Αγιότατο Μυστήριο και άλλες προσευχές εστιασμένες σε Αυτό έγιναν μέρος της καθολικής χριστιανικής ζωής. Περίπου την ίδια εποχή, στην ευχαριστιακή προσευχή κατά τη θεία Λειτουργία, προστέθηκε η ανύψωση του άρτου και του οίνου. Για κάποιους, η στιγμή που έβλεπαν την καθαγιασμένη όστια, επισκίαζε ολόκληρη την υπόλοιπη λειτουργία. Το χρονικό διάστημα παρατεταμένης έκθεσης του Αγιοτάτου Μυστηρίου εκτός Λειτουργίας μεγάλωσε με αφετηρία την πράξη αυτή και τελικά αναπτύχθηκε η ευλογία με την εκτεθειμένη Ευχαριστία. Ηγιορτή του Corpus Christi αναπτύχθηκε κατά τον 13ο και 14ο αιώνα. Οι λιτανείες αποτέλεσαν παράδοση για την ημέρα αυτή, και άλλες ευλάβειες, όπως η λατρεία, έγιναν δημοφιλείς. Από τη Β Σύνοδο του Βατικανού, πολλή προσοχή έχει δοθεί στην αναμόρφωση της Λειτουργίας και την εμβάθυνση της ευχαριστιακής θεολογίας και ευλάβειας, αλλά η πρακτική της λατρείας παρέμεινε σε πολλά μέρη. Όπως έκαναν και οι πρώτοι χριστιανοί, η λατρεία μάς κρατάει συνδεδεμένους με την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας της κοινότητάς μας. ΗΑγία Ώρα, όπως λέγεται, είναι η Ευχαριστιακή Λατρεία, η οποία διαρκεί περίπου μια ώρα. Η καθαγιασμένη όστια τοποθετείται σ ένα αρτοφόριο που αναπαριστά τον ήλιο. Κατά τη διάρκεια της ώρας αυτής, ο πιστός καλείται να προσευχηθεί μπροστά στον Κύριό μας Ιησού Χριστό, που εκτίθεται σε δημόσια θέα, ή απλώς να παραμείνει για λίγη ώρα σιωπηλός κοντά Του. Κοντά στα «24 ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ» Προσφάτως, ο πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε την ευχή ολόκληρη η Εκκλησία, «ακόμη και σε επίπεδο επισκοπών», να εορτάσει την πρωτοβουλία «24 ώρες για τον Κύριο», ώστε «να δοθεί έμφαση στην αναγκαιότητα της προσευχής». Οι «24 ώρες» είναι μια πρωτοβουλία που προωθήθηκε το 2014 από το Ποντιφικό Συμβούλιο για το νέο ευαγγελισμό, στο οποίο προεδρεύει ο σεβασμιότατος Rino Fisichella. Πέρσι πραγματοποιήθηκε Παρασκευή, 28 Μαρτίου. Ολόκληρη η ημέρα αφιερώθηκε στο Μυστήριο της Συμφιλίωσης, ακριβώς για να επιτραπεί σε όσους ήθελαν να το λάβουν, να το προσεγγίσουν. Πολλές επισκοπές ανταποκρίθηκαν στην πρωτοβουλία αυτή. Φέτος, ο πάπας Φραγκίσκος θα χοροστατήσει στη λειτουργία στον άγιο Πέτρο, τοποθετώντας έτσι το μυστήριο της Συμφιλίωσης στο κέντρο της διαδρομής του νέου ευαγγελισμού σε ολόκληρη την Εκκλησία. Περισσότερες πληροφορίες στο site v/en/eventi/24-ore-per-il-signore-2015.html (famiglia cristiana) ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1092

18 γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΝΔΡΕΙΑΣ ΣΕ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΙΕΡΕΑ Ένας ιερέας της Γεωργιανής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο π. Ilia Kartozia, τιμήθηκε μετά θάνατον, με βραβείο για το θάρρος και τη θυσία του κατά το δυστύχημα του Norman Atlantic στην Αδριατική, στις 28 Δεκεμβρίου Ο επιζήσας της τραγωδίας που σώθηκε χάρη στον ιερέα δήλωσε: «Εκείνος με έσωσε και μου έδωσε δύναμη. Αν δεν παραιτήθηκα από την προσπάθειά μου να επιβιώσω, αυτό το οφείλω σε εκείνον». Όπως δήλωσε, «ο ιερέας με διαβεβαίωσε και με προέτρεψε να σκεφτώ πάνω απ όλα τον Θεό». Ο 27χρονος π. Ilia Kartozia ήταν ένα από τα θύματα του δυστυχήματος. Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι ο ιερέας είχε αρκετές ευκαιρίες να εγκαταλείψει το πλοίο, όμως επέλεξε να μείνει μέχρι το τέλος βοηθώντας άλλους επιβάτες να εκκενώσουν το πλοίο. Ένας άλλος επιζήσας είδε τον ιερέα να παραχωρεί τη θέση του στη σωστική λέμβο, σε μια γυναίκα και την κόρη της. Διασώστες προσπάθησαν να βοηθήσουν τον π. Kartozia να απομακρυνθεί από το πλοίο, όμως έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Ο π. Ilia Kartozia ήταν επικεφαλής ενός προσκυνήματος στην κρύπτη του αγίου Νικολάου στο Μπάρι της Ιταλίας. Η κηδεία του έγινε στις 20 Ιανουαρίου από τον Ilia Β, τον Γεωργιανό Ορθόδοξο Πατριάρχη, και ετάφη στο μοναστήρι του Οσίου Δαυίδ στη Γεωργία. (EWTN ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΔΕΧΘΗΚΑΝ ΕΠΙΘΕΣΗ Στη Μέριδα της Βενεζουέλας, τέσσερις καθολικές εκκλησίες χτυπήθηκαν από βόμβες μολότοφ. Ακόμη και ο Αποστολικός Νούντσιος, Aldo Giordano, έχει γίνει στόχος αυτών των επιθέσεων. Το περιστατικό συνέβη στις 30 Ιανουαρίου τα ξημερώματα, αναφέρει ο π. Luis Sánchez, εφημέριος της ενορίας του El Llano, στην περιοχή El Llano της Μέριδα. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Fides έλαβε επίσης τη δήλωση του Villca Fernández, του Κινήματος Liberación, ο οποίος καταδικάζει «την άνανδρη και δειλή επίθεση» εναντίον των εκκλησιών: «Η επίθεση προσπαθεί να σπείρει τον φόβο και τον τρόμο στον πληθυσμό της Μέριδα. Επίθεση εναντίον ενός τόπου λατρείας είναι επίθεση κατά της θρησκευτικής ελευθερίας και της ιστορικής κληρονομιάς της Μέριδα». Το Πανεπιστημιακό Κίνημα, μέσω των κοινωνικών δικτύων, προσκάλεσε αμέσως σε αγρυπνία προσευχής μπροστά στην ενορία του El Llano προκειμένου να εκφράσει την υποστήριξή του προς την Αγία Έδρα και να απορρίψει τη βιαιότητα των πράξεων αυτών. ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ: ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΓΝΟΕΙ ΤΑ 50 ΧΙΛΙΑΔΕΣ «ΟΧΙ» Σχετικά με το δικαίωμα στην έκτρωση, η Ευρωβουλή αγνοεί το «όχι» 50 χιλιάδων πολιτών. Αυτό επιβεβαιώνει το Φόρουμ των συνδέσμων οικογενειών, που υπενθυμίζουν ότι η ψηφοφορία αναμένεται το Μάρτιο. «Πάνω από ευρωπαίοι πολίτες ζήτησαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να μην υιοθετήσει καμία θέση υπέρ της άμβλωσης και ειδικότερα να μην εισάγει καμία μορφή του «δικαιώματος στην έκτρωση». Η πρόταση να συγκεντρωθούν υπογραφές προωθήθηκε από την Ομοσπονδία ευρωπαϊκών συνδέσμων οικογενειών (Fafce), που την πρώτη εβδομάδα έφτασε τις , αποδεικνύοντας το ενδιαφέρον και την κοινωνική κινητικότητα για το ζήτημα αυτό. Πρόκειται για μεγάλη επίδειξη άμεσης δημοκρατίας, που όμως δυστυχώς αγνοήθηκε από τα 2/3 της Επιτροπής για τα δικαιώματα των γυναικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο στις 20 του περασμένου Ιανουαρίου υιοθέτησε την έκθεση σχετικά με την ισότητα γυναικών και ανδρών στην Ε.Ε. το Ένα κείμενο που, παρά κάποια θετικά σημεία, συμπεριλαμβάνει ακριβώς εκείνη την παράγραφο που εισάγει μια ακόμη πιο έντονη έμφαση στην έκτρωση και που οι ευρωπαίοι πολίτες ζήτησαν να διαγραφεί. Όμως η κινητοποίηση των πολιτών δεν παραιτείται. Ο στόχος της Fafce είναι να απευθύνει έκκληση στα μέλη του Κοινοβουλίου να επαναβεβαιώσουν την θέση που ήδη υιοθετήθηκε από το Δεκέμβριο του 2013, όταν απέρριψαν το λεγόμενο ψήφισμα Estrela για την υγεία και τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, εξηγεί η Fafce: «Η Ε.Ε. δεν είναι αρμόδια για το θέμα της έκτρωσης, για το οποίο είναι αρμόδιες οι κυβερνήσεις και τα εθνικά Κοινοβούλια. Για το λόγο αυτό, κάθε αναφορά στην έκτρωση θα πρέπει να αφαιρεθεί από το κείμενο». (famiglia ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ ΜΗΤΕΡΑΣ, Η ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΣΕ ΣΟΚ Η Gaby Olthuis ήταν 47 ετών και μητέρα δύο παιδιών. Μια γυναίκα έξυπνη και όμορφη που είχε ξεκινήσει σπουδές ψυχοθεραπείας. Λίγους μήνες πριν, εμφανίστηκε στην τηλεοπτική εκπομπή Altijd Wat, του ολλανδικού καναλιού Ncrv, όπου διηγήθηκε την ιστορία της. Το 2011, με τη γέννηση του δεύτερου παιδιού της, άρχισε να ακούει βουητά στα αυτιά της, που χειροτέρευαν κάθε μέρα. Πρόκειται για μια ακουστική διαταραχή. Μετά τη διάγνωση, εξελίχθηκε σε υπερακουσία, πάθηση που προέρχεται από την εγκεφαλική αλλοίωση της επεξεργασίας των ήχων. Για 24 ώρες την ημέρα άκουγε τρομερούς ήχους, οξείς ήχους όπως τα φρένα των τρένων ή το τρυπάνι, σε σημείο που δεν μπορούσε να ηρεμήσει. Οι γιατροί της είπαν ότι δεν υπήρχε θεραπεία κι εκείνη, απελπισμένη, ζήτησε στο θεράποντα γιατρό της να της κάνει ευθανασία, όμως εκείνος αρνήθηκε, όπως κι ένας άλλος γιατρός στον οποίο απευθύνθηκε. Τελικά ζήτησε βοήθεια από την Κλινική για το τέλος της ζωής, όπου εισακούστηκε. «Βρίσκομαι στην εκπομπή γιατί θα ήθελα ο κόσμος να με καταλάβει και να μη με κατακρίνει», δήλωσε στο κανάλι. Τρεις εβδομάδες μετά την εκπομπή, η Gaby άφησε την τελευταία της πνοή στην κλινική. Όμως, όπως είναι φυσικό, η πράξη της αυτή δεν έγινε αντιληπτή όπως εκείνη ήθελε. Υπενθυμίζεται ότι ο ολλανδικός νόμος επιτρέπει την ευθανασία μόνο σε ασθένειες ανεξέλεγκτες, ανυπόφορες και στο τελικό στάδιο. Η Επιτροπή για την ευθανασία της περιφέρειας ξεκίνησε έρευνα ζητώντας από την Κλινική εκθέσεις που να βεβαιώνουν, μεταξύ άλλων, τι ενέργειες έγιναν για την ανακούφιση της πάθησης, προτού αποφασίσει να προβεί σε ευθανασία, όπως για παράδειγμα την προσπάθεια εξεύρεσης επαγγελματικής ψυχιατρικής και ψυχολογικής βοήθειας. (avvenire) 34 35

19 γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - γεγονότα - ΥΙΟΘΕΣΙΕΣ ΑΠΟ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ Η Καθολική Εκκλησία της Ιρλανδίας αναγκάστηκε να αναστείλει τη συνεργασία της με την Family Care Society-Northern Ireland, μια φιλανθρωπική οργάνωση για υιοθεσίες. Η απόφαση είναι συνέπεια της απόρριψης της έφεσης που ασκήθηκε το 2013 κατά της μεταρρύθμισης του νόμου για τις υιοθεσίες που εισήχθη το 2011 από την βορειο-ιρλανδική Επιτροπή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία υποχρεώνει όλα τα ιδρύματα υιοθεσίας να δέχονται ως γονείς ομοφυλόφιλα ζευγάρια. Αναβίωσε έτσι, στη Βόρεια Ιρλανδία, η κατάσταση που είχε δημιουργηθεί από τη νομοθεσία κατά των διακρίσεων που εισήχθη το 2007 στο Ηνωμένο Βασίλειο και η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αναγκάσει πολλές καθολικές υπηρεσίες υιοθεσίας να σταματήσουν τη δραστηριότητά τους, ή να προσαρμοστούν στις νέες διατάξεις, διακόπτοντας τις σχέσεις τους με τις επισκοπές. Σε δήλωσή τους, οι επίσκοποι της Βόρειας Ιρλανδίας εξέφρασαν βαθιά λύπη για μια απόφαση που επιβάλλεται από τις περιστάσεις: «Είναι παράλογο ότι ο νομοθέτης απαιτεί από θρησκευτικές οργανώσεις να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους κατά των θρησκευτικών αρχών τους», λένε, τονίζοντας ότι οι εξελίξεις αυτές αποτελούν μια περαιτέρω «διάβρωση του δικαιώματος στην ελευθερία της συνείδησης και της θρησκείας στη δημόσια σφαίρα». Για τους επισκόπους, ο συμβιβασμός θρησκευτικής συνείδησης και νόμου θα πρέπει να αποτελεί μια βάση σε μια «κοινωνία διαφοροποιημένη, δίκαιη και πλουραλιστική». Αντ αυτού - παρατηρούν επικαλούμενοι τα λόγια του Πάπα Φραγκίσκου - «στο όνομα μιας ψευδούς έννοιας της ανοχής, [ο συμβιβασμός] καταλήγει να καταδιώκει όσους υπερασπίζονται την αλήθεια για τον άνθρωπο και τις ηθικές συνέπειές της». ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ: ΠΡΩΤΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ Εκατοντάδες νέοι στο Τιμόρ της Ινδονησίας διψούν να προχωρήσουν τις σπουδές τους σε ανώτερο επίπεδο: το Εκπαιδευτικό Πρότζεκτ των Ιησουιτών στο Ανατολικό Τιμόρ που περιλαμβάνει δύο εκπαιδευτικά ιδρύματα, αποτελεί πολύτιμο πόρο για την τοπική Εκκλησία της κοινότητας. Το πρότζεκτ δέχεται σημαντική ενίσχυση από τις επαρχίες των Ιησουιτών της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας και των Φιλιππίνων. Τα δύο εκπαιδευτικά ιδρύματα που περιλαμβάνει είναι το Κολλέγιο του Αγ. Ιγνατίου Λογιόλα, ένα σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και το Ινστιτούτο του St. John de Brito, ένα κέντρο εκπαίδευσης για δασκάλους. Βρίσκεται στο Kasait, μια αγροτική περιοχή σε απόσταση 18 χλμ από το Dili. Η κατασκευή τους ξεκίνησε το 2012 και θα συνεχίσει για άλλα 10 χρόνια. Το σχολείο αναμένεται να έχει περί τους 550 μαθητές ως τον Ιανουάριο του Από το 2015 θα αναπτυχθεί ένα Κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης. Η εκπαίδευση των καθηγητών, αντιθέτως, στοχεύει στην προετοιμασία καθηγητών για επίπεδα ανώτερης εκπαίδευσης ενώ αναμένεται να ανοίξει το Οι Ιησουίτες αποφάσισαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του Ανατολικού Τιμόρ σε συνεργασία με τους θεσμούς του νομού. Μετά την ανεξαρτησία του 2002, οι κυβερνήσεις ήρθαν αντιμέτωποι με την ανάγκη να οικοδομήσουν εξ αρχής το εκπαιδευτικό σύστημα, που δε συμβάλλει μόνο στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στην οικοδόμηση εθνικής ταυτότητας. Οι πρώτοι Ιησουίτες έφτασαν στο Ανατολικό Τιμόρ περίπου έναν αιώνα πριν και αμέσως ασχολήθηκαν με την εκπαίδευση. Το Ανατολικό Τιμόρ έχει πληθυσμό 1.2 εκατομμύρια, το 99% του οποίου είναι χριστιανοί. ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ ΒΙΑΣ ΣΤΟ ΠΕΡΟΥ Οι επίσκοποι του Περού εκδηλώνουν ανησυχία και προειδοποιούν για την έκρηξη της βίας στη χώρα. Σε ένα σημείωμα που δημοσιεύθηκε με την ευκαιρία της ολομέλειας, καταδίκασαν το επίπεδο βίας και διαφθοράς σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Καλούν σε μια μεταρρύθμιση του Κράτους και στην κινητοποίηση όλων για την προώθηση μιας «κουλτούρας της ειρήνης». «Ως ποιμένες, παρατηρούμε με μεγάλη ανησυχία τον τρόπο με τον οποίο η βία αυξάνεται. Ο υπερπληθυσμός στα σωφρονιστικά ιδρύματα αναπαράγει κι ενθαρρύνει τη βία. Σε αυτό προστίθεται η διαφθορά και η έλλειψη ασφάλειας», δηλώνουν στο σημείωμά τους. Εκλογές υποψηφίων που συνδέονται με το εμπόριο ναρκωτικών, καθημερινή βία όπου συμμετέχουν έφηβοι και νέα παιδιά, βία απέναντι στις γυναίκες, περιφρόνηση για την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ζωής, έλλειψη σεβασμού απέναντι στις ιθαγενείς κοινότητες, παράλογη χρήση φυσικών πόρων, εκμετάλλευση παιδιών, εμπόριο ανθρώπων. Οι επίσκοποι του Περού, μιας χώρας κατά 90% καθολικής, δηλώνουν την έντονη ανησυχία τους για τη «σοβαρή ηθική επιδείνωση της κοινωνικής ζωής», τη στιγμή που η πλειονότητα στη χώρα επιθυμεί να οικοδομήσει την ειρήνη και ζητάει από τις κυβερνήσεις μια αποφασιστική δράση κατά της διαφθοράς, του εμπορίου ναρκωτικών και την καθημερινή βία». Υπογραμμίζουν ότι «όλοι οι άνθρωποι έχουν κληθεί να οικοδομήσουν την ειρήνη σε διαφορετικές περιοχές της ζωής τους», επιμένοντας στη σημασία της παιδαγωγίας και τονίζοντας ότι και τα ΜΜΕ έχουν να παίξουν έναν ρόλο σημαντικό για την προώθηση της ΠΑΚΙΣΤΑΝ: ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΝΘΡΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Η Κυβέρνηση του Πακιστάν θα πρέπει να εξασφαλίζει την ασφάλεια των θρησκευτικών μειονοτήτων της χώρας από την δικαστική αδικία και τις επιθέσεις των ενόπλων. Αυτό γράφει η νέα διεθνής Έκθεση της ΜΚΟ «Human Rights Watch». Σύμφωνα με την Έκθεση, οι βίαιες επιθέσεις κατά θρησκευτικών μειονοτήτων αυξήθηκαν σημαντικά το 2014, καθώς ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης απέτυχε να διασφαλίσει την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας. «Η κυβέρνηση του Πακιστάν έκανε πολύ λίγα το 2014 για να σταματήσει τις αυξανόμενες δολοφονίες και την καταπίεση εξτρεμιστικών ομάδων, με στόχο τις θρησκευτικές μειονότητες», ανέφερε ο διευθυντής της ΜΚΟ της Ασίας. «Η κυβέρνηση αποτυγχάνει στα σημαντικότερα καθήκοντα μιας κυβέρνησης, δηλαδή την προστασία των πολιτών της και την επιβολή του νόμου», προσέθεσε. Σύμφωνα με τις πληροφορίες της έκθεσης, η βία το 2014 προκάλεσε τουλάχιστον 750 στοχευμένες δολοφονίες. Η κακομεταχείριση γυναικών και κοριτσιών- συμπεριλαμβάνοντας βιασμούς, εγκλήματα τιμής, επιθέσεις με βιτριόλι, οικογενειακή βία και εξαναγκασμό σε γάμο- δεν άλλαξε μέσα στην περασμένη χρονιά. «Κάθε χρόνο- αναφέρει η Έκθεση- τουλάχιστον 1000 κορίτσια που ανήκουν στη χριστιανική και την ινδουιστική κοινότητα, εξαναγκάζονται σε γάμο με μουσουλμάνους άνδρες». (news.va) 36 37

20 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Thomas Piketty Το κεφάλαιο τον 21ο αιώνα Αθήνα 2014 για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ - Σελ ISBN: Το «Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» ανανεώνει τη σύγχρονη οικονομική σκέψη και τις προοπτικές της, με τον ίδιο τρόπο που το ομότιτλο έργο του Καρλ Μαρξ το είχε κάνει τον 19ο αιώνα. Ο 20ός αιώνας σημαδεύτηκε αρχικά από τη μείωση των ανισοτήτων. Οι πόλεμοι προκάλεσαν μια χωρίς προηγούμενο ανακατανομή του συσσωρευμένου πλούτου. Η ανάπτυξη, όμως, σε συνθήκες ειρήνης οδήγησε στην αύξηση των ανισοτήτων, καθώς η απόδοση του κεφαλαίου είναι μεγαλύτερη από τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Ταυτόχρονα, ένα νέο φαινόμενο επιτείνει τις ανισότητες: η εκτόξευση, πέρα από κάθε λογική, των αμοιβών της ελίτ των μάνατζερ. Επιπροσθέτως, οι μεγάλες περιουσίες εξασφαλίζουν τόσο υψηλότερες αποδόσεις όσο μεγαλύτερη είναι η αρχική συσσώρευση πλούτου. Το αποτέλεσμα είναι μια συνεχής διεύρυνση των ανισοτήτων, που ξαναφέρνει τον κόσμο μας στο ακραίο σημείο που βρισκόταν πριν ξεσπάσει ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι αρχές της αξιοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης υποχωρούν. Ο Πικετύ δεν περιορίζεται στην επιστημονική περιγραφή, αλλά επιχειρεί μια μείζονα πολιτική παρέμβαση. Η απάντησή του διατυπώνεται με μαχητική ενάργεια: χρειάζεται διεθνής συνεργασία για την επιβολή ενός παγκόσμιου φόρου στο κεφάλαιο. Αυτό αποτελεί επείγουσα ανάγκη, καθώς η αύξηση των ανισοτήτων συνιστά άμεση απειλή για τη δημοκρατία. Με την οξυδέρκεια, τον όγκο των δεδομένων, την εμβρίθεια και την ιστορική του εμβέλεια, αλλά προπάντων με την καθαρή ματιά του στις μεγάλες αόρατες δυνάμεις της οικονομίας και της ιστορίας, που καθορίζουν την εξέλιξη των κρατών και των κοινωνιών, το «Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» είναι το επιβλητικότερο έργο επιστημονικής έρευνας στις οικονομικές σπουδές του αιώνα μας, αυτού του αιώνα που άρχισε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και τη δημιουργία της πρώτης στην ιστορία πραγματικά παγκόσμιας αγοράς κεφαλαίων. Πέρα από αυτό, όμως, ο Πικετύ αναβαπτίζει τα οικονομικά στις θεμελιακές τους καταβολές: υπενθυμίζει την αδιάσπαστη σύνδεσή τους με τον χώρο των κοινωνικών επιστημών και καταρρίπτει τον μύθο της αποσύνδεσης της οικονομικής ανάλυσης από την πολιτική. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Μόλις κυκλοφόρησε ο 4ος Τόμος του ANNO DOMINI IV (MMXIV) ISSN: Αφιερωμένος στην παρουσία των Ιησουιτών στην Ελλάδα. Στα περιεχόμενα: Το Ιστορικό Αρχείο των Ιησουιτών στην Ελλάδα, Ιησουίτικη Βιβλιογραφία στα ελληνικά, Τάργα της Πίστεως, η ιστορία του Σταυρού στο Εξώμβουργο και άλλα. Εκτενέστερη παρουσίαση του τόμου, προσεχώς. Για παραγγελίες: , εσωτ Τιμή: 20 Eπισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας και συμβουλευτείτε τη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ μας Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Σ Τ Ο Ε Π Ο Μ Ε Ν Ο Τ Ε Υ Χ Ο Σ : Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 Ãßíåôå õðïóôçñéêôýò êáé åõåñãýôåò ôïõ ðåñéïäéêïý. ÐñïóöÝñù ùò äùñåü ôï ðïóü ôùí 20,00 50,00 100,00 ãéá ôçí õðïóôþñéîç ôùí «Áíïé ôþí Ïñéæüíôùí». ÐëçñùìÞ ÄÙÑÅÁÓ ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com ÐñïóöÝñåôå ìéá óõíäñïìþ óå ãíùóôü óáò ðñüóùðï. ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com Áíáíåþóôå ôç óõíäñïìþ óáò ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 Το 2015 είναι το Έτος Αφιερωμένης Ζωής Γιατί ένας άνθρωπος προσφέρει τη ζωή του και γίνεται μοναχός ή μοναχή; Τι ακριβώς είναι η αφιερωμένη ζωή και ποιο το νόημά της; ώρο Ευχαριστούµε πολύ όσους υποστηρίζουν την έκδοση του περιοδικού µας µε τη γενναιόδωρη προσφορά τους. Η βοήθειά τους είναι πολύτιµη σε καιρούς δύσκολους για κάθε έντυπο. ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: