ΣτΕ 2138/2016 [Αποκατάσταση ΧΑΔΑ στις Σπέτσες]

Transcript

1 ΣτΕ 2138/2016 [Αποκατάσταση ΧΑΔΑ στις Σπέτσες] Περίληψη -Η ανεξέλεγκτη απόρριψη αστικών αποβλήτων απαγορεύεται και οι αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διακοπή λειτουργίας και την αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων, που λειτουργούν χωρίς άδεια. Εν προκειμένω, για τον ένδικο Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) στην περιοχή «Αγριόπετρες-Ζάστανο» του αιτούντος Δήμου, με την υφιστάμενη άδεια αποκατάστασης ορίσθηκε ρητώς ότι η αποκατάστασή του θα διαρκέσει έως το Η δε νομαρχιακή απόφαση περί παύσης λειτουργίας του ΧΑΔΑ στηρίζεται στα αντικειμενικά δεδομένα της συνδρομής των προϋποθέσεων αφενός των ανωτέρω διατάξεων και αφετέρου της άδειας αποκατάστασης. Ως εκ τούτου, δεν υφίστατο υποχρέωση κλήσεως του αιτούντος Δήμου σε ακρόαση εκ μέρους της Διοικήσεως, οι δε προαναφερθέντες ισχυρισμοί του δεν ήταν ουσιώδεις και, επομένως, δεν έχρηζαν ειδικότερης απαντήσεως εκ μέρους των αρμοδίων οργάνων. Κατά συνέπεια, οι αιτιάσεις που προβάλλονται με την αίτηση ακυρώσεως τόσο κατά της πράξης αυτής όσο και κατά της απορριπτικής της προσφυγής απόφασης του ΓΓΠ είναι απορριπτέες ως αβάσιμες. Πρόεδρος: Χρ. Ράμμος Εισηγητής: Μ. Γκορτζολίδου Βασικές σκέψεις 2. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση ζητείται η ακύρωση της υπ αριθμ. πρωτ. 4461/19136/ / απόφασης του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής, με την οποία απερρίφθη προσφυγή νομιμότητας του αιτούντος Δήμου κατά της υπ αριθμ. 95/08/ απόφασης του Νομάρχη Πειραιά περί παύσης της λειτουργίας του Χώρου Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) στην περιοχή «Αγριόπετρες-Ζάστανο» του Δήμου Σπετσών. Ως συμπροσβαλλόμενη με την κρινόμενη αίτηση πρέπει να θεωρηθεί, καθ' ερμηνείαν του δικογράφου, και η προαναφερθείσα 95/08/ απόφαση του Νομάρχη Πειραιά. 3. Επειδή, δεν προκύπτει μεν κοινοποίηση της 95/08/ απόφασης του Νομάρχη Πειραιά στον αιτούντα Δήμο, ο ίδιος όμως ο Δήμος προσκόμισε φωτοαντίγραφο της εν λόγω πράξης, που φέρει αριθμό πρωτοκόλλου (εισερχομένων) του Δήμου «1603/ ». Επομένως, ο Δήμος Σπετσών είχε λάβει γνώση της απόφασης του Νομάρχη Πειραιά τουλάχιστον την Κατά της πράξης αυτής ο αιτών Δήμος άσκησε εμπροθέσμως προσφυγή 1 / 6

2 νομιμότητας στις , δεδομένου ότι η προβλεπόμενη μηνιαία προθεσμία έληγε κανονικώς μεν στις (ημέρα Σάββατο), τελικώς δε την επομένη εργάσιμη ημέρα (Δευτέρα). Επομένως, η εμπρόθεσμη άσκηση της προσφυγής νομιμότητας διέκοψε την προθεσμία για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά της ανωτέρω νομαρχιακής απόφασης. Ακολούθως εξεδόθη, εντός των δικαστικών διακοπών, η προσβαλλόμενη 4461/19136/ / απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας (ΓΓΠ), με την οποία απερρίφθη η προσφυγή νομιμότητας και επομένως, λόγω της αναστολής των δικονομικών προθεσμιών κατά τις δικαστικές διακοπές, η προθεσμία για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατ αμφοτέρων των ανωτέρω πράξεων άρχισε να μετρά από Συνεπώς, η υπό κρίση αίτηση, η οποία κατετέθη στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις , έχει ασκηθεί εντός της προβλεπόμενης εξηκονθήμερης προθεσμίας. 4. Επειδή, κατά το άρθρο 12 του ν. 1650/1986 (Α 160), «1. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων γίνεται με τρόπο ώστε : α) να μη δημιουργούνται κίνδυνοι για την υγεία και το περιβάλλον και ενοχλήσεις από θόρυβο ή δυσοσμίες, β) να μην προκαλείται υποβάθμιση στο φυσικό περιβάλλον γ) 2. Υπόχρεοι φορείς για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων είναι οι ΟΤΑ 3. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο γίνεται βάσει σχεδιασμού που αποσκοπεί στη μελέτη και τον καθορισμό των μεθόδων διαχείρισης καθώς και στη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων διάθεσης των στερεών αποβλήτων 5. Απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων εντός ή εκτός αστικών περιοχών και σε οποιοδήποτε φυσικό αποδέκτη.». Εξ άλλου, η κ.υ.α. Η.Π /2727/ «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων.» (Β 1909), που εκδόθηκε, όπως αναφέρεται στο άρθρο 1 αυτής, για την εφαρμογή των ως άνω διατάξεων του άρθρου 12 του ν. 1650/1986 και προς πλήρη συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 91/156/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 18ης (ΕΕ L 78/ ), ορίζει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: άρθρο 4: «1. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων πραγματοποιείται κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο, άμεσα ή έμμεσα, η υγεία του ανθρώπου και ότι δεν χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που ενδέχεται να βλάψουν το περιβάλλον.» άρθρο 6: «1. Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων: α. Για κάθε Περιφέρεια της χώρας καταρτίζεται Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). β Έγκριση. α.) Το ΠΕΣΔΑ εγκρίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας.» άρθρο 8: «1. 2. α.... β. Άδεια διάθεσης, αξιοποίησης, προσωρινής αποθήκευσης ή μεταφόρτωσης στερεών αποβλήτων. Η άδεια αυτή χορηγείται από τον οικείο Νομάρχη» άρθρο 10: «1. Απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη και η ανεξέλεγκτη διάθεση των στερεών αποβλήτων. 2. Οι ΦοΣΔΑ [δηλαδή, κατά το άρθρο 7 2 / 6

3 της κ.υ.α., οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του προπαρατεθέντος άρθρου 12 του ν. 1650/1986, ήτοι, κατ αρχήν, οι ΟΤΑ], στα γεωγραφικά όρια των οποίων έχουν λειτουργήσει κατά τα τελευταία 20 έτη, χωρίς άδεια και κατά ανεξέλεγκτο τρόπο, χώροι διάθεσης ή αξιοποίησης αποβλήτων και οι οποίοι έχουν εγκαταλειφθεί, υποχρεούνται μέσα σε 18 μήνες από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης να λάβουν άδεια αποκατάστασής τους. Η σχετική άδεια χορηγείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας». Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι η ανεξέλεγκτη απόρριψη αστικών αποβλήτων απαγορεύεται και ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την διακοπή λειτουργίας και την αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων, που λειτουργούν χωρίς άδεια, στα οποία περιλαμβάνεται και η σφράγιση αυτών (ΣτΕ 2973/2010). 5. Επειδή, περαιτέρω, με την από απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ελληνικής Δημοκρατίας: C- 502/03, EU:C:2005:592) διαπιστώθηκε ότι η Ελλάδα παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την Οδηγία 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης περί των στερεών αποβλήτων (ΕΕ ειδ. έκδ. 15/001, σ. 86), όπως αυτή τροποποιήθηκε με την Οδηγία 91/156/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 18ης (ΕΕ L 78), καθόσον τον Φεβρουάριο του 2004, λειτουργούσαν στην ελληνική επικράτεια χώροι ανεξέλεγκτης διαθέσεως αποβλήτων και η παύση της λειτουργίας του συνόλου των παράνομων και ανεξέλεγκτων χώρων διαθέσεως αποβλήτων προβλεπόταν μόλις για το έτος 2008.Εξ άλλου, η Οδηγία 75/442/ΕΟΚ κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2006/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης , περί των στερεών αποβλήτων (ΕΕ L 114, σ. 9), η οποία, στη συνέχεια, καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης , για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων Οδηγιών (ΕΕ L 312, σ. 3). Τα άρθρα 4, 8 και 9 της Οδηγίας 75/442/ΕΟΚ επαναλαμβάνονται, κατ ουσίαν, στα άρθρα 13, 36 (παρ. 1), 15 και 23 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ.Τέλος, με την από απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ελληνικής Δημοκρατίας: C- 378/13) η Ελλάδα καταδικάσθηκε σε χρηματική ποινή, κριθέντος ότι, παραλείποντας να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εκτέλεση της ανωτέρω από απόφασης του ΔΕΕ (C 502/03, EU:C:2005:592), παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 260 παρ. 1 ΣΛΕΕ. Στη σκέψη 55 της εν λόγω απόφαση διαλαμβάνεται ότι «ο αριθμός των ΧΑΔΑ που αποτελούν το αντικείμενο της παραβάσεως κατά την ημερομηνία εξετάσεως των πραγματικών περιστατικών από το Δικαστήριο, ήτοι 293 ΧΑΔΑ, εκ των οποίων οι 70 δεν έχουν ακόμη παύσει τη λειτουργία τους, είναι σημαντικός. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός είναι σαφώς μικρότερος του αριθμού των ΧΑΔΑ που ήταν σε λειτουργία, σύμφωνα με τα αριθμητικά στοιχεία που παρέσχε η ίδια η Ελληνική Δημοκρατία, τον Φεβρουάριο του 3 / 6

4 2004, όταν κινήθηκε η πρώτη διαδικασία λόγω παραβάσεως ενώπιον του Δικαστηρίου, ήτοι ΧΑΔΑ (απόφαση Επιτροπή κατά Ελλάδας, EU:C:2005:592, σκέψη 8)». 6. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλλου της υποθέσεως προκύπτουν τα εξής: με την υπ αριθμ. πρωτ. ΠΕ.ΧΩ. 1741/ / απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής χορηγήθηκε άδεια αποκατάστασης του Χώρου Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) στην περιοχή «Αγριόπετρες- Ζάστανο» του Δήμου Σπετσών της Νομαρχίας Πειραιά, ορίσθηκε δε ρητώς ότι η εν λόγω αποκατάσταση θα διαρκέσει έως το Κατ επίκληση, μεταξύ άλλων, της ανωτέρω απόφασης, καθώς και της κ.υ.α. Η.Π /2727/2003 «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης» (Β 1909), αποφασίσθηκε με την 95/08/ απόφαση του Νομάρχη Πειραιά (αριθμ. πρωτ. οικ. 840/Α 443/08/Φ31Γ ΣΠΕ 4/06/ ) η παύση της λειτουργίας του εν λόγω ΧΑΔΑ, με την αιτιολογία ότι «η ανεξέλεγκτη διάθεση αστικών αποβλήτων στο φυσικό περιβάλλον και όχι σε οργανωμένο Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές πηγές ρύπανσης που προκαλεί σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα και κινδύνους για τη δημόσια υγεία» και ότι «η παύση λειτουργίας και η αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) αποτελεί αναγκαιότητα τόσο για την αντιμετώπιση καταγγελιών και αποφυγή προστίμων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο όσο και για την εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας». Στην εν λόγω νομαρχιακή απόφαση ορίζεται επίσης, μεταξύ άλλων, ότι «ο Δήμος Σπετσών υποχρεούται: Α. να διαθέτει τα απόβλητά του σύμφωνα με τον εγκεκριμένο Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Β. Να μεριμνήσει για όλες τις απαιτούμενες ενέργειες για την παύση λειτουργίας και την αποκατάσταση του ΧΑΔΑ», σημειώνεται δε ότι η μη συμμόρφωση προς τα παραπάνω θα έχει ως αποτέλεσμα την επιβολή κυρώσεων σύμφωνα με τα άρθρα 28, 29 και 30 του ν. 1650/1986. Κατά της απόφασης αυτής του Νομάρχη Πειραιά ο αιτών Δήμος Σπετσών άσκησε ενώπιον του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής την υπ αριθμ. πρωτ / προσφυγή, με την οποία προέβαλε ότι η παύση της λειτουργίας του ανωτέρω ΧΑΔΑ είναι αδικαιολόγητη, διότι «στερεί το Δήμο από τη μόνη υπάρχουσα λύση, χωρίς αυτή τη στιγμή να υπάρχει άλλη δυνατότης», καθώς και διότι η Νομαρχία Πειραιά δεν απάντησε στα έγγραφα αιτήματα του Δήμου, τόσο για παροχή διευκρινίσεων και οδηγιών για την εφαρμογή του εγκεκριμένου περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης στερεών αποβλήτων, όσο και για οικονομική ενίσχυση για την εφαρμογή του. Η προσφυγή αυτή απερρίφθη με την ήδη προσβαλλόμενη υπ αριθμ. πρωτ. 4461/19136/ / απόφαση του ανωτέρω Γενικού Γραμματέα, με την αιτιολογία ότι νομίμως επιβλήθηκε η επίμαχη παύση της λειτουργίας του ΧΑΔΑ, σύμφωνα με την προαναφερθείσα κ.υ.α /2727/2003, δεδομένου και του ότι εν 4 / 6

5 προκειμένω ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας ασκεί έλεγχο νομιμότητας και «δεν υπεισέρχεται σε θέματα ουσίας, τα οποία ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα των ελεγχόμενων Υπηρεσιών». Η προσβαλλόμενη απορριπτική απόφαση του ΓΓΠ επικαλείται ειδικότερα, μεταξύ άλλων, το υπ αριθμ. πρωτ. οικ /1780/ έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. περί δέσμευσης της Ελλάδας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αντιμετώπιση του προβλήματος των ΧΑΔΑ μέχρι το τέλος του 2008, με την παύση της λειτουργίας τους και την αποκατάστασή τους, καθώς και το υπ αριθμ. πρωτ. οικ /2860/ έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. περί επιτακτικής ανάγκης έκδοσης από τις οικείες νομαρχίες αποφάσεων παύσης της λειτουργίας των ΧΑΔΑ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, μεταξύ των οποίων και είκοσι πέντε ΧΑΔΑ της Περιφέρειας Αττικής. 7. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση προβάλλεται ότι κατά παράβαση της αρχής της ισότητας των διαδίκων και του άρθρου 20 παρ. 2 του Συντάγματος, δεν κλήθηκε ο αιτών Δήμος και δεν του δόθηκε η δυνατότητα να ακουσθεί κατά την εξέταση της προσφυγής του, ενώ ζητήθηκε η αποστολή σχετικού φακέλου από τη Νομαρχία Πειραιά, καθώς και ότι μη νομίμως δεν ελήφθησαν υπόψη οι ουσιώδεις ισχυρισμοί που προβλήθηκαν με την προσφυγή του αιτούντος Δήμου, με την αιτιολογία ότι ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας (ΓΓΠ) περιορίζεται σε έλεγχο νομιμότητας και όχι ουσίας, ενώ, αντίθετα, κατά τα προβαλλόμενα, η προσβαλλόμενη απόφαση «αναφέρεται και σε θέματα ουσίας τα οποία και εξετάζει αποδεχόμενη τις περί αυτών απόψεις της Νομαρχίας Πειραιώς». Τέλος προβάλλεται, συναφώς ότι δεν ελήφθησαν υπόψη υπό του ΓΓΠ οι, αναφερόμενοι και στην προηγούμενη σκέψη, ισχυρισμοί που προβλήθηκαν με την προσφυγή του Δήμου, ότι δηλαδή ο επίμαχος ΧΑΔΑ αποτελεί επί του παρόντος τη μόνη υπάρχουσα λύση για τη διάθεση των απορριμμάτων του, ενώ η Νομαρχία Πειραιά δεν απάντησε στα έγγραφα αιτήματα του Δήμου, τόσο για παροχή διευκρινίσεων και οδηγιών για την εφαρμογή του εγκεκριμένου περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης στερεών αποβλήτων, όσο και για οικονομική ενίσχυση για την εφαρμογή του. Ειδικότερα προβάλλεται ότι με τον αναθεωρημένο περιφερειακό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων του Νομού Αττικής προβλέφθηκε η μεταφορά των απορριμμάτων του Δήμου Σπετσών στον νέο Σταθμό Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) της Τροιζήνας και από εκεί στον υπό κατασκευή Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) της Φυλής για την υλοποίηση δε του σχεδιασμού αυτού απαιτείται η κατασκευή από τον Δήμο Σπετσών ενός μικρού σταθμού μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ), εκτιμώμενου κόστους ευρώ, στην περιοχή όπου σήμερα λειτουργεί ο επίμαχος ΧΑΔΑ. Ωστόσο, κατά τα αναλυτικώς εκτιθέμενα στην υπό κρίση αίτηση, η κατασκευή του έργου του ΣΜΑ της Τροιζήνας δημοπρατήθηκε μεν το 2007, αλλά δεν έχει ακόμα 5 / 6

6 Powered by TCPDF ( συμβασιοποιηθεί λόγω ενστάσεων, με αποτέλεσμα την αδυναμία υλοποίησης του ανωτέρω σχεδιασμού, ιδίως δε της μελέτης και κατασκευής του τοπικού ΣΜΑ του Δήμου Σπετσών, που πρέπει να είναι συμβατός με τον ΣΜΑ της Τροιζήνας, του οποίου, όμως, οι προδιαγραφές δεν είναι γνωστές. 8. Επειδή, από τις αναφερόμενες στη σκέψη 4 διατάξεις του ν. 1650/1986 και της κ.υ.α. Η.Π /2727/ , προκύπτει ότι η ανεξέλεγκτη απόρριψη αστικών αποβλήτων απαγορεύεται και οι αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την διακοπή λειτουργίας και την αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων, που λειτουργούν χωρίς άδεια. Εν προκειμένω, για τον ένδικο Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) στην περιοχή «Αγριόπετρες-Ζάστανο» του αιτούντος Δήμου, με την προαναφερθείσα 1741/ / άδεια αποκατάστασης ορίσθηκε ρητώς ότι η αποκατάστασή του θα διαρκέσει έως το Η δε 95/08/ νομαρχιακή απόφαση περί παύσης της λειτουργίας του ΧΑΔΑ στηρίζεται στα αντικειμενικά δεδομένα της συνδρομής των προϋποθέσεων αφενός των ανωτέρω διατάξεων και αφετέρου της 1741/ / άδειας αποκατάστασης. Ως εκ τούτου, δεν υφίστατο υποχρέωση κλήσεως του αιτούντος Δήμου σε ακρόαση εκ μέρους της Διοικήσεως, οι δε προαναφερθέντες ισχυρισμοί του, ενόψει των διαλαμβανομένων στη σκέψη 6, δεν ήταν ουσιώδεις και, επομένως, δεν έχρηζαν ειδικότερης απαντήσεως εκ μέρους των αρμοδίων οργάνων. Κατά συνέπεια, οι αιτιάσεις που προβάλλονται με την αίτηση ακυρώσεως τόσο κατά της πράξης αυτής όσο και κατά της απορριπτικής της προσφυγής 4461/19136/ / απόφασης του ΓΓΠ είναι απορριπτέες ως αβάσιμες. 9. Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση είναι απορριπτέα στο σύνολό της. 6 / 6