ΣτΕ 361/2016 [Δυσμενείς συνέπειες οριοθέτησης ρέματος σε καταλαμβανόμενη ιδιοκτησία]

Transcript

1 ΣτΕ 361/2016 [Δυσμενείς συνέπειες οριοθέτησης ρέματος σε καταλαμβανόμενη ιδιοκτησία] Περίληψη - Οι πράξεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, που εκδίδονται στο πλαίσιο της διαδικασίας οριοθετήσεως ρέματος, περιλαμβανομένων και των εκδιδομένων επί των ενστάσεων που υποβάλλονται από τυχόν θιγόμενους ιδιοκτήτες ακινήτων κατά των σχετικών μελετών, έχουν αμιγώς γνωμοδοτικό χαρακτήρα. - Οι έννομες συνέπειες οριοθετήσεως, περιλαμβανομένης και της απαγορεύσεως αναδομήσεως του χώρου που καταλαμβάνει το οριοθετούμενο ρέμα, δεν επέρχονται με την, κατά τα ανωτέρω, απόρριψη των ενστάσεων από το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο, αλλά με την έκδοση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο ολοκληρώνεται η διαδικασία οριοθετήσεως του ρέματος. Αιτιάσεις, εξάλλου, κατά της οριοθετήσεως επιτρεπτώς προβάλλονται με την αίτηση ακυρώσεως που ασκείται κατά του ως άνω προεδρικού διατάγματος, με την οποία παραδεκτώς, μεταξύ άλλων, αμφισβητείται η επάρκεια της αιτιολογίας κατ επίκληση της οποίας απερρίφθησαν οι ενστάσεις που υπεβλήθησαν κατά τα προγενέστερα στάδια της σχετικής διαδικασίας. - Απορριπτέοι οι ισχυρισμοί του αιτούντος, ο οποίος εσφαλμένως υπολαμβάνει ότι οι δυσμενείς συνέπειες για το τμήμα της ιδιοκτησίας του που καταλαμβάνεται από το προς οριοθέτηση ρέμα επέρχονται από της απορρίψεως της ενστάσεώς του και όχι από της εγκρίσεως της οριοθέτησης του ρέματος, διαδικασία που, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί με την έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος. Πρόεδρος: Κ. Σακελλαροπούλου Εισηγητής: Αντ. Ντέμσιας Δικηγόροι: Κων. Θάνος, Γ. Παπαρούνη Βασικές Σκέψεις 2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της από αποφάσεως της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006) της Περιφέρειας Αττικής, με την οποία απερρίφθη προσφυγή του ήδη αιτούντος κατά της σιωπηράς απορρίψεως προγενέστερης προσφυγής του κατά της 102/2008 αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Άνοιξης (συν. 13/ ). Με την τελευταία αυτή πράξη, το Δημοτικό Συμβούλιο Άνοιξης είχε γνωμοδοτήσει υπέρ της απορρίψεως της ενστάσεως 1 / 6

2 που ο αιτών είχε ασκήσει κατά μελέτης οριοθέτησης του ρέματος Φασιδέρι, η οποία είχε εκπονηθεί στο πλαίσιο ευρύτερης μελέτης κτηματογράφησης και πολεοδόμησης δύο πολεοδομικών ενοτήτων της πρώην Κοινότητας Άνοιξης. 3. Επειδή, συμπροσβαλλόμενες με τη ρητώς προσβαλλόμενη απορριπτική απόφαση της ειδικής επιτροπής του άρθρου 152 του Δ.Κ.Κ. πρέπει να θεωρηθούν τόσο η αρχική πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου Άνοιξης (102/2008), με την οποία προτάθηκε η απόρριψη της ενστάσεως του αιτούντος, όσο και η σιωπηρά απόρριψη της κατ αυτής ασκηθείσης προσφυγής νομιμότητας από τον Γραμματέα της Περιφέρειας Αττικής. 4. Επειδή, στο άρθρο 148 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α 114) ορίζεται ότι η εποπτεία επί των Δήμων και Κοινοτήτων, η οποία «συνίσταται, αποκλειστικώς, σε έλεγχο νομιμότητας που δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους», ασκείται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας (παρ. 1) και ότι οι αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων και των λοιπών συλλογικών οργάνων των πρωτοβάθμιων οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως είναι εκτελεστές από της εκδόσεώς τους (παρ. 2). Με τις διατάξεις του άρθρου 149 του ίδιου Κώδικα ρυθμίζονται διάφορα ζητήματα ασκήσεως εποπτείας επί των πράξεων των πρωτοβάθμιων οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως, ενώ με το άρθρο 150 παρέχεται σε οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον η δυνατότητα προσβολής των αποφάσεων των οργάνων διοίκησης των Δήμων και Κοινοτήτων, με την άσκηση προσφυγής νομιμότητας ενώπιον του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας (παρ. 1). Σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις, ο Γενικός Γραμματέας αποφαίνεται επί της προσφυγής, εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενός μηνός από της υποβολή της, ενώ αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αυτή, η προσφυγή θεωρείται ότι έχει απορριφθεί (παρ. 2). Κατά των αποφάσεων του Γενικού Γραμματέα που εκδίδονται κατά την άσκηση της εποπτείας επί των πράξεων των Δήμων και Κοινοτήτων, το άρθρο 151 προβλέπει τη δυνατότητα ασκήσεως προσφυγής ενώπιον τριμελούς ειδικής επιτροπής που συνιστάται, κατά τις ειδικότερες προβλέψεις του άρθρου 152, στην έδρα κάθε Περιφέρειας (παρ. 1). Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου αυτού, η επιτροπή «ασκεί έλεγχο νομιμότητας, και εκδίδει απόφαση επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της». Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, σε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας και, κατ επέκταση, της τριμελούς ειδικής επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων υπόκεινται μόνον οι εκτελεστές πράξεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, προκειμένου να ασκηθεί επ αυτών ο προβλεπόμενος εκ του νόμου έλεγχος νομιμότητας των πράξεών τους. Εκ τούτου παρέπεται ότι οι αποφάσεις της ειδικής επιτροπής, με τις οποίες, κατ ενάσκηση του ως άνω ελέγχου, αυτές ακυρώνονται ή με τις οποίες απορρίπτεται, ρητώς ή σιωπηρώς, η προσφυγή των εχόντων έννομο συμφέρον για την προσβολή τους, 2 / 6

3 έχουν εκτελεστό χαρακτήρα. Αντιθέτως, στερούνται εκτελεστού χαρακτήρα αποφάσεις της τριμελούς επιτροπής, με τις οποίες ασκείται έλεγχος νομιμότητας επί μη εκτελεστών πράξεων των οργάνων διοίκησης των πρωτοβάθμιων οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως (πρβλ. ΣτΕ 4934/2014, 4353/2011, 2955/2006, 1925/2002, 147/2002, 1506/2001, 1589/1998, 2665/1997, 4252/1996). 5. Επειδή, στις παραγράφους 1, 2 και 3 του άρθρου 6 του ν. 880/1979 (Α 58), όπως ίσχυαν μετά την αντικατάστασή τους με το άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 3010/2010 (Α 91) και προ της καταργήσεώς τους με τον ν. 4258/2014 (Α 94), με τις διατάξεις του οποίου εισήχθη νέο ουσιαστικό και διαδικαστικό πλαίσιο για την οριοθέτηση των ρεμάτων, ορίζονται τα εξής: «1. Τα υδατορέματα (μη πλεύσιμοι ποταμοί, χείμαρροι, ρέματα και ρυάκια), που βρίσκονται εντός ή εκτός ρυμοτομικού σχεδίου ή εντός οικισμών που δεν έχουν ρυμοτομικό σχέδιο, οριοθετούνται κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου. Η οριοθέτηση συνίσταται στον καθορισμό και επικύρωση των πολυγωνικών γραμμών εκατέρωθεν της βαθιάς γραμμής του υδατορέματος, οι οποίες περιβάλλουν τις γραμμές πλημμύρας, τις όχθες, καθώς και τα τυχόν φυσικά ή τεχνητά στοιχεία, που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του υδατορέματος. Ο κατά τα ανωτέρω καθορισμός μπορεί να γίνεται και σε τμήματα μόνο των υδατορεμάτων. Στην περίπτωση αυτή η τεχνική έκθεση της επόμενης παραγράφου συνοδεύεται από υδρολογικά, υδραυλικά και περιβαλλοντικά στοιχεία ή μελέτες για το συνολικό μήκος του υδάτος ρέματος. 2. Για την κατά τα ανωτέρω οριοθέτηση απαιτούνται: Ι. Οριζοντιογραφικό και υψομετρικό τοπογραφικό διάγραμμα αποτύπωσης του υδατορέματος σε κατάλληλη κλίμακα και εξαρτώμενο από το τριγωνομετρικό δίκτυο της περιοχής... 3.Τεχνική Έκθεση που συνοδεύεται από υδρολογικά, υδραυλικά και περιβαλλοντικά στοιχεία ή μελέτες βάσει των οποίων προτείνονται οι οριογραμμές του υδατορέματος στο ανωτέρω τοπογραφικό διάγραμμα... 3.α. Ο καθορισμός των οριογραμμών γίνεται στο τοπογραφικό διάγραμμα της προηγούμενης παραγράφου από τις Υπηρεσίες της παραγράφου αυτής, ύστερα από γνώμη του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, η οποία παρέχεται μέσα σε προθεσμία ενός μηνός από τη σχετική πρόσκληση ή και χωρίς τη γνώμη αυτή ύστερα από πάροδο άπρακτης της παραπάνω προθεσμίας. β. Η επικύρωση του καθορισμού γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας και στην περίπτωση που το τοπογραφικό διάγραμμα συντάχθηκε με μέριμνα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων, με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων. Η απόφαση αυτή συνοδεύεται από το τοπογραφικό διάγραμμα του πρώτου εδαφίου της παρούσας παραγράφου σε σμίκρυνση και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στις περιπτώσεις έγκρισης τροποποίησης σχεδίου η επικύρωση μπορεί να γίνεται με 3 / 6

4 τη διοικητική πράξη έγκρισης τροποποίησης του σχεδίου». 3. Επειδή, όπως, εξάλλου, προκύπτει από τη σαφή διατύπωση των προαναφερόμενων διατάξεων, οι πράξεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που εκδίδονται κατ εφαρμογή του άρθρου 6 παρ. 3α του ν. 880/1979 (5 παρ. 3α του ν. 3010/2002) στο πλαίσιο της διαδικασίας οριοθετήσεως ρέματος, περιλαμβανομένων και των εκδιδομένων επί των ενστάσεων που υποβάλλονται από τυχόν θιγόμενους ιδιοκτήτες ακινήτων κατά των σχετικών μελετών, έχουν αμιγώς γνωμοδοτικό χαρακτήρα. Από τις ίδιες διατάξεις συνάγεται, περαιτέρω, ότι οι έννομες συνέπειες της οριοθετήσεως, περιλαμβανομένης και της απαγόρευσης ανοικοδομήσεως του χώρου που καταλαμβάνει το οριοθετούμενο ρέμα, δεν επέρχονται με την, κατά τα ανωτέρω, απόρριψη των ενστάσεων από το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο, αλλά με την έκδοση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο ολοκληρώνεται η διαδικασία οριοθετήσεως του ρέματος. Αιτιάσεις, εξάλλου, κατά της οριοθετήσεως επιτρεπτώς προβάλλονται με την αίτηση ακυρώσεως που ασκείται κατά του ως άνω προεδρικού διατάγματος, με την οποία παραδεκτώς, μεταξύ άλλων, αμφισβητείται η επάρκεια της αιτιολογίας κατ επίκληση της οποίας απερρίφθησαν οι ενστάσεις που υπεβλήθησαν κατά τα προγενέστερα στάδια της σχετικής διαδικασίας. 7. Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου της υποθέσεως, στο πλαίσιο της πολεοδόμησης του Δήμου Άνοιξης (και ήδη Διονύσου) εκπονήθηκε μελέτη υπό τον τίτλο «Κτηματογράφηση Πολεοδόμηση (Α και Β στάδιο) Αστικολογεωλογική μελέτη πολεοδομικών ενοτήτων 1 και 2 της Κοινότητας Άνοιξης». Εντός του αυτού πλαισίου εκπονήθηκε και μελέτη οριοθέτησης των ρεμάτων της υπό πολεοδόμηση περιοχής, η τεχνική έκθεση της οποίας θεωρήθηκε από την Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ανατολικής Αττικής (βλ. την από θεώρηση). Κατά της μελέτης αυτής, υπεβλήθησαν ενστάσεις, οι οποίες, αφού εξετάσθηκαν από τον μελετητή, προωθήθηκαν στο Δημοτικό Συμβούλιο Άνοιξης, προκειμένου να γνωμοδοτήσει επ αυτών κατ εφαρμογήν του άρθρου 6 παρ. 3α του ν. 880/1979 (βλ. το από διαβιβαστικό έγγραφο της Δ/νσης Τεχνικών Έργων και Μελετών του Δήμου Άνοιξης). Οι περισσότερες από τις ενστάσεις αυτές απερρίφθησαν με την 102/2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Άνοιξης (συν. 13/ ), μεταξύ δε αυτών ήταν και ένσταση του ήδη αιτούντος (αρ. πρωτ. εισερχ. 3665/ ), ο οποίος φέρεται ως ιδιοκτήτης παραρεμάτιου ακινήτου (βλ. το /1974 συμβόλαιο αγοραπωλησίας), το οποίο, κατά τους ισχυρισμούς του, αν και ευρίσκετο εντός νομίμως οριοθετημένου και προϋφιστάμενου του 1923 οικισμού (βλ. την 2796/241/ απόφαση του Νομάρχη Αττικής, ΦΕΚ, τ. Δ 24/ ) και ήταν οικοδομήσιμο (βλ. και την 341/ βεβαίωση του Προέδρου της Κοινότητας Άνοιξης), θα καθίστατο, μετά την οριοθέτηση του ρέματος 4 / 6

5 Φασιδέρι, αδόμητο. Με την ένσταση αυτή, ο αιτών ζήτησε, ειδικότερα, την τροποποίηση της μελέτης στην περιοχή της ιδιοκτησίας του, στην οποία, κατ αυτόν, παρουσιαζόταν αναιτιολόγητη διαπλάτυνση του εύρους της οριοθέτησης του ρέματος προς τα βόρεια, χωρίς να υπάρχει αντιστοίχηση από την υδραυλική μελέτη. Με την ίδια ένσταση υποστήριξε, περαιτέρω, ότι, για τους λόγους αυτούς, η οριογραμμή του ρέματος, η οποία δεν περιοριζόταν σε σημείο απότομης αλλαγής κλίσης, αλλά περιελάμβανε και τμήμα του ακινήτου του με ήπια κλίση, έπρεπε να μετατοπισθεί νοτιότερα κατά πενήντα περίπου μέτρα, ώστε να βρίσκεται σε αντιστοιχία και με το απέναντι όριο του ρέματος. Η ένσταση αυτή απερρίφθη, κατ αποδοχήν της αιτιολογίας που είχαν υιοθετήσει και οι μελετητές κατά την αρχική εξέταση των ενστάσεων (βλ. σχετ. τεύχος της μελέτης οριοθέτησης ρέματος), ότι, δηλαδή, «το εύρος της οριοθέτησης έχει προκύψει από υδραυλικούς υπολογισμούς και δεν είναι δυνατό να μεταβληθεί». Κατά της απορριπτικής αυτής αποφάσεως, ο αιτών άσκησε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Αττικής, η οποία απερρίφθη σιωπηρώς λόγω απράκτου παρελεύσεως μηνός από της ασκήσεώς της (βλ. και το 08/ΔΤΑ/23712/08/ πληροφοριακό έγγραφο της Δ/νσης Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Περιφέρειας Αττικής). Με την προσφυγή αυτή, ο αιτών, επαναλαμβάνοντας τους ισχυρισμούς που είχε προβάλλει με την αρχική του ένσταση, υποστήριξε ότι η απόρριψη της ενστάσεως αυτής, στηριζόμενη αποκλειστικώς στους υδραυλικούς υπολογισμούς που είχαν γίνει από τον μελετητή και για την ορθότητα των οποίων είχαν διατυπωθεί στην ίδια τη μελέτη σοβαρές επιφυλάξεις, ήταν ανεπαρκώς αιτιολογημένη. Υποστήριξε, επίσης, ότι στη μελέτη παρατίθεται μεν η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό των κρίσιμων παροχών, όχι, όμως, και για τον υπολογισμό των οριογραμμών, παράλειψη που την καθιστούσε, από επιστημονικής απόψεως, ανεπαρκή. Νέα προσφυγή του αιτούντος κατά της τεκμαιρομένης απορρίψεως της προηγούμενης προσφυγής του απερρίφθη με την ήδη προσβαλλόμενη απόφαση της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006) της Περιφέρειας Αττικής, με την αιτιολογία ότι η αρχικώς προσβληθείσα απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Άνοιξης, εκδοθείσα στο πλαίσιο της προβλεπόμενης από το άρθρο 5 παρ. 3α του ν. 3010/2002 γνωμοδοτικής διαδικασίας, αποτελούσε απλή γνωμοδότηση επί μελέτης οριοθέτησης ρέματος, πράξη, δηλαδή, στερούμενη εκτελεστότητας, η οποία απαραδέκτως προσεβλήθη με προσφυγή νομιμότητας. Ήδη, με την υπό κρίση αίτηση, ο αιτών, αμφισβητώντας την αιτιολογία κατ επίκληση της οποίας απερρίφθη η προσφυγή του, ζητεί την ακύρωση της οικείας απορριπτικής αποφάσεως. 8. Επειδή, με τα ανωτέρω δεδομένα, η συμπροσβαλλόμενη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Άνοιξης στερείται εκτελεστότητας, λόγω του αμιγώς γνωμοδοτικού χαρακτήρα της. Απαραδέκτως, κατά συνέπεια, προσβάλλεται, 5 / 6

6 Powered by TCPDF ( Νόμος και Φύση με την κρινόμενη αίτηση, και η σιωπηρή απόρριψη της κατ αυτής ασκηθείσης προσφυγής από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας Αττικής, η οποία, στρεφόμενη κατά της ως άνω μη εκτελεστής αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Άνοιξης, στερείται και αυτή εκτελεστού χαρακτήρα (πρβλ. ΣτΕ 4535/2009). Για την ταυτότητα του νομικού λόγου, απαραδέκτως προσβάλλεται και η απόφαση της ειδικής επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006), με την οποία απερρίφθη ρητώς η νεότερη προσφυγή του αιτούντος κατά της στερούμενης εκτελεστότητας σιωπηράς απορρίψεως της αρχικής προσφυγής του. Απορριπτέοι, κατά συνέπεια, τυγχάνουν οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί του αιτούντος, ο οποίος εσφαλμένως υπολαμβάνει ότι οι δυσμενείς συνέπειες για το τμήμα της ιδιοκτησίας του που καταλαμβάνεται από το προς οριοθέτηση ρέμα επέρχονται από της απορρίψεως της ενστάσεώς του και όχι από της εγκρίσεως της οριοθέτησης του ρέματος, διαδικασία που, όπως έχει ήδη εκτεθεί, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί με την έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος. 9. Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση. 6 / 6