Επιχειρήσεις, Ανθρώπινο Δυναμικό και Εκπαιδευτικό Σύστημα: Έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις Διαπιστώσεις και Προτάσεις Πολιτικής

Transcript

1 Επιχειρήσεις, Ανθρώπινο Δυναμικό και Εκπαιδευτικό Σύστημα: Έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις Διαπιστώσεις και Προτάσεις Πολιτικής Χρήστος Α. Ιωάννου Διευθυντής, Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ 18 Σεπτεμβρίου 2019

2 Ταυτότητα της έρευνας Αριθμός επιχειρήσεων: 831 Η έρευνα αφορούσε σε θέσεις απασχόλησης. Κλαδικά Οικοσυστήματα: Αγροδιατροφή, Δομικά υλικά, Ενέργεια, Logistics, Ψηφιακή οικονομία, Υγεία-Φάρμακο Αριθμός εργαζομένων ανά επιχείρηση: > 30 Μερικής απασχόλησης 2% Εποχικής απασχόλησης 7% Περίοδος διεξαγωγής της έρευνας: Ιούλιος-Οκτώβριος 2018 Μέθοδος: Τηλεφωνικές & προσωπικές συνεντεύξεις Πλήρους απασχόλησης 91%

3 Ανθρώπινο δυναμικό των επιχειρήσεων Εκπαιδευτικό επίπεδο του ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων (% εργαζομένων) Απόφοιτοι Πανεπ. /ΜΠΣ 23% Λοιποί 14% Απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 46% 4 στους 10 εργαζομένους είναι απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Απόφοιτοι ΤΕΙ 17% Πηγή: ΣΕΒ, «Ποσοτική έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις επί θεμάτων ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού», Ιούλιος - Οκτώβριος 2018

4 Δυσκολίες κάλυψης κενών θέσεων Δυσκολίες κάλυψης κενών θέσεων Λόγοι δυσκολιών κάλυψης κενών θέσεων Ενέργεια 49% Έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων 28% Ψηφιακή οικονομία Αγροδιατροφή 37% 42% Έλλειψη της απαιτούμενης εργασιακής εμπειρίας Απομακρυσμένη περιοχή εργασίας με ελλιπή κάλυψη δημοσίων μέσων συγκοινωνίας Έλλειψη των απαιτούμενων τυπικών προσόντων 12% 11% 21% Σύνολο 36% Χαμηλός μισθός 8% Δομικά υλικά 35% Η θέση απαιτεί εργασία σε βάρδιες 6% Logistics 30% Έντονος ανταγωνισμός από άλλες επιχειρήσεις 6% Η θέση αφορά μερική ή εποχιακή απασχόληση 4% Υγεία 29% Έλλειψη προοπτικών σταδιοδρομίας 3% Το 36% των επιχειρήσεων δυσκολεύεται να καλύψει κενές θέσεις εργασίας, εξαιτίας κυρίως της έλλειψης των κατάλληλων δεξιοτήτων και της απαιτούμενης εργασιακής εμπειρίας Το πρόβλημα είναι εντονότερο στην Ενέργεια και την Ψηφιακή Οικονομία Πηγή: ΣΕΒ, «Ποσοτική έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις επί θεμάτων ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού», Ιούλιος - Οκτώβριος 2018

5 Δυσκολίες διατήρησης ανθρώπινου δυναμικού Δυσκολίες διατήρησης ανθρώπινου δυναμικού Λόγοι δυσκολιών διατήρησης ανθρώπινου δυναμικού Ψηφιακή οικονομία 26% Ανταγωνισμός από άλλες επιχειρήσεις 31% Ενέργεια 25% Προσφορά υψηλότερων μισθών από άλλες επιχειρήσεις 20% Σύνολο 22% Απομακρυσμένη γεωγραφική θέση της επιχείρησης 17% Δομικά υλικά 22% Μη-ελκυστικές συνθήκες εργασίας 10% Αγροδιατροφή 21% Έλλειψη προοπτικών σταδιοδρομίας 7% Υγεία 21% Εκτεταμένο ωράριο εργασίας 5% Logistics 19% Το 22% των επιχειρήσεων δυσκολεύεται να διατηρήσει το ανθρώπινο δυναμικό του (ιδίως το επιστημονικό προσωπικό και τους ειδικευμένους τεχνίτες, αλλά ακόμη και ανειδίκευτους εργάτες), κυρίως λόγω του ανταγωνισμού. Το πρόβλημα είναι εντονότερο στην Ψηφιακή Οικονομία και την Ενέργεια Πηγή: ΣΕΒ, «Ποσοτική έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις επί θεμάτων ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού», Ιούλιος - Οκτώβριος 2018

6 Ελλείψεις γνώσεων και δεξιοτήτων Ελλείψεις γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού των επιχειρήσεων Το 46% των επιχειρήσεων εντοπίζει ελλείψεις γνώσεων και δεξιοτήτων στο ανθρώπινο δυναμικό τους Αγροδιατροφή Logistics Σύνολο 52% 50% 46% Οι ελλείψεις είναι εντονότερες στην Αγροδιατροφή και τα Logistics, κλάδους στους οποίους κυριαρχεί η απασχόληση ανθρώπινου δυναμικού μεσαίων ή χαμηλών τυπικών προσόντων Ενέργεια Δομικά υλικά Υγεία Ψηφιακή οικονομία 35% 45% 45% 44% Λιγότερο επαρκείς κρίνονται οι γνώσεις και οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού που σχετίζονται με την «Εξωστρέφεια και την ανάπτυξη εξαγωγικών δραστηριοτήτων», την «Εισαγωγή καινοτομιών και την ανάπτυξη προϊόντων» και τις «Στρατηγικές μάρκετινγκ και την ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων» Πηγή: ΣΕΒ, «Ποσοτική έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις επί θεμάτων ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού», Ιούλιος - Οκτώβριος 2018

7 Ελλείψεις γνώσεων και δεξιοτήτων Προβλήματα που προκαλεί η έλλειψη δεξιοτήτων 25% 23% 17% 12% 9% 7% 7% Αύξηση φόρτου εργασίας για το υπόλοιπο προσωπικό Υψηλότερο λειτουργικό κόστος Καθυστέρηση ανάπτυξης νέων προϊόντων ή υπηρεσιών Δυσκολίες εισαγωγής νέων εργασιακών πρακτικών Δυσκολίες συμμόρφωσης με πρότυπα ποιότητας ή το ρυθμιστικό πλαίσιο Απώλεια μεριδίων αγοράς προς ανταγωνιστές Ανάθεση έργου σε εξωτερικούς προμηθευτές (Outsourcing) Οι ελλείψεις σε γνώσεις και δεξιότητες επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις αλλά και το ανθρώπινο δυναμικό τους Πηγή: ΣΕΒ, «Ποσοτική έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις επί θεμάτων ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού», Ιούλιος - Οκτώβριος 2018

8 Συνεργασία με το εκπαιδευτικό σύστημα Μορφές συνεργασίας με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (πλην πρακτικής άσκησης, θετικές απαντήσεις) Μία στις δύο επιχειρήσεις έχει προσφέρει θέσεις πρακτικής άσκησης/μαθητείας Τέσσερις στις δέκα επιχειρήσεις έχουν αναπτύξει άλλες μορφές συνεργασίας με την Τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά αφορούν κυρίως σε επισκέψεις φοιτητών στις εγκαταστάσεις τους Επισκέψεις φοιτητών Ομιλίες, διαλέξεις στελεχών σε φοιτητές Εκπόνηση πτυχιακής, μεταπτυχιακής εργασίας στην επιχείρηση Συμμετοχή σε Ημέρες Καριέρας Παροχή (υλικοτεχνικής) υποστήριξης, υποτροφιών κλπ. σε μεταπτυχιακά Προγράμματα προσέλκυσης νέων ταλέντων Προγράμματα προώθησης επιχειρηματικότητας 82% 55% 51% 40% 26% 23% 14% Πηγή: ΣΕΒ, «Ποσοτική έρευνα σε βιομηχανικές επιχειρήσεις επί θεμάτων ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού», Ιούλιος - Οκτώβριος 2018

9 Τσεχία Φινλανδία Σλοβενία Κροατία Σλοβακία Αυστρία Ολλανδία Λουξεμβούργο Βέλγιο Ρουμανία Ιταλία Πολωνία Βουλγαρία ΕΕ-28 ΗΒ Γερμανία Εσθονία Πορτογαλία Γαλλία Δανία Λετονία Ισπανία Σουηδία Ελλάδα Λιθουανία Μάλτα Ουγγαρία Κύπρος Ιρλανδία 28% 28% 29% 30% 31% 31% 32% 38% 42% 44% 45% 48% 49% 52% 53% 54% 59% 59% 60% 61% 61% 65% 66% 71% 73% 73% 77% 83% 90% 72% 72% 71% 70% 69% 69% 68% 62% 58% 56% 55% 52% 51% 48% 47% 46% 41% 41% 40% 39% 39% 35% 34% 29% 27% 27% 23% 17% 10% Τεχνικές/επαγγελματικές δεξιότητες Ποσοστιαία κατανομή των μαθητών της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανάλογα με τον προσανατολισμό του προγράμματος σπουδών (2017) Η ζήτηση για εξειδικευμένους τεχνικούς, τεχνίτες και χειριστές μηχανημάτων έργου είναι ιδιαίτερα υψηλή. Δεν υφίσταται σύνδεση μεταξύ των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και των αναγκών της αγοράς εργασίας. Στην Ελλάδα η επαγγελματική εκπαίδευση επιλέγεται από σχετικά μικρό ποσοστό των μαθητών. Γενική Επαγγελματική Πηγή: Eurostat

10 Ιαπωνία Φιλανδία Ολλανδία Αυστραλία Σουηδία Νορβηγία Τσεχία Σλοβακία Κορέα Καναδάς Δανία Γερμανία Αυστρία Μέσος Όρος ΟΟΣΑ Πολωνία Σλοβενία Ελλάδα Τουρκία Οριζόντιες δεξιότητες Επιδόσεις στις θεματικές περιοχές του PIAAC, 2016 (στον δεξιό άξονα οι τιμές για την «επίλυση προβλημάτων») Οι επιδόσεις των Ελλήνων στην έρευνα PIAAC του ΟΟΣΑ για τις οριζόντιες δεξιότητες, είναι χαμηλότερες από τις επιδόσεις άλλων χωρών Γραμματισμός Αριθμητισμός Επίλυση Προβλημάτων Πηγή: Έρευνα PIAAC (Programme for the International Assessment of Adult Competencies) ΟΟΣΑ 2016

11 Βουλγαρία Ρουμανία Κροατία Ιταλία Ελλάδα Πολωνία Ιρλανδία Λετονία Κύπρος Ουγγαρία Πορτογαλία Σλοβενία Ισπανία Λιθουανία ΕΕ-28 Γαλλία Μάλτα Σλοβακία Τσεχία Εσθονία Βέλγιο Αυστρία Γερμανία Δανία ΗΒ Φινλανδία Σουηδία Ολλανδία Λουξεμβούργο 29% 29% 41% 44% 46% 46% 48% 48% 50% 50% 50% 54% 55% 55% 57% 57% 57% 59% 60% 60% 61% 67% 68% 71% 71% 76% 77% 79% 85% Ψηφιακές δεξιότητες Άτομα που διαθέτουν βασικές ή περισσότερες από τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες (2017) Η ψηφιακοποίηση των διαδικασιών των επιχειρήσεων καθιστά ολοένα και σημαντικότερες τις ψηφιακές δεξιότητες για την πλειονότητα των επαγγελμάτων. Στην Ελλάδα διαπιστώνονται ελλείψεις στην προσφορά ψηφιακών δεξιοτήτων. Πηγή: Eurostat

12 20 Προτάσεις Πολιτικής

13 1. ΝΕΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ανάγκη στροφής προς γνώσεις και δεξιότητες που αντιστοιχούν στη σύγχρονη οικονομική και τεχνολογική πραγματικότητα. 1. Ψηφιακές Δεξιότητες 2. Οριζόντιες Δεξιότητες 3. Γνώσεις STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) 4. Γνώσεις βασισμένες στην εμπειρία και τους χώρους παραγωγής και εργασίας

14 2. ΕΝΙΧΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΣΜΩΝ ΤΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Εταιρική σχέση ΑΕΙ επιχειρήσεων 5. Ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών συνδεδεμένων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας 6. Θεσμική κατοχύρωση της δυνατότητας συνεργασίας ΑΕΙ και επιχειρήσεων: Σχεδιασμός μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών Λειτουργία επιχειρηματικών θερμοκοιτίδων Εκπόνηση βιομηχανικών διδακτορικών διατριβών

15 3. ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ Επανασχεδιασμός και αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ) με προσανατολισμό στις ανάγκες της αγοράς εργασίας: 7. Σύγχρονο, ελκυστικό και αποτελεσματικό σύστημα ΕΕΚ με προγράμματα σπουδών που αναπτύσσονται με τη συμμετοχή των επιχειρήσεων και συνεχή αξιολόγηση 8. Έμφαση σε ειδικότητες που υπηρετούν δυναμικούς τομείς προτεραιότητας, και διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα 9. Ενεργός και ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα στάδια σχεδιασμού, εφαρμογής και αξιολόγησης στα σχετικά όργανα διακυβέρνησης 10. Σύγχρονα προγράμματα σπουδών που αξιοποιούν την τεχνολογία στην εκπαιδευτική διαδικασία 11. Έμφαση στην αξιοποίηση συστημάτων μάθησης με βάση την εργασία (ενίσχυση της μαθητείας, ενθάρρυνση ιδιωτικών πρωτοβουλιών πιλοτικού / καινοτόμου χαρακτήρα, κλπ.)

16 4. ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (ΣΕΚ) Πλήρης αναδιοργάνωση του συστήματος Δια Βίου Μάθησης για ανταπόκριση στις πραγματικές ανάγκες 12.Προγράμματα επανεκπαίδευσης και νέων δεξιοτήτων στο ανθρώπινο δυναμικό που επηρεάζεται από την αυτοματοποίηση και την αναπόφευκτη αλλαγή θέσεων εργασίας 13. Σύνδεση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας & Αξιοποίηση των μηχανισμών διάγνωσης αναγκών 14. Ανάπτυξη νέου τύπου πιστοποιημένων επαγγελματικών περιγραμμάτων 15. Προγράμματα ΣΕΚ από πιστοποιημένους φορείς & Σύγχρονα συστήματα πιστοποίησης γνώσεων και δεξιοτήτων 16. Πιστοποίηση προσόντων της Μη Τυπικής και της Άτυπης Μάθησης 17. Αναβάθμιση της λειτουργίας του ΕΟΠΠΕΠ

17 5. ΕΝΔΟΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ 18. Έμφαση στις υποδομές ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης και στα συστήματα προνοητικής διαχείρισης και ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού τους για: Κάλυψη των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων Εξειδίκευση για κάθε εργαζόμενο (πλάνα καριέρας, διοίκηση ταλέντων κλπ.) Σύγχρονες μεθόδους εκπαίδευσης πέρα από τα παραδοσιακά σεμινάρια 19. Διάθεση ειδικού επιπλέον ποσοστού επί των πόρων που συγκεντρώνονται μέσω των ασφαλιστικών εισφορών, προερχόμενου από δημόσια χρηματοδότηση με πόρους του ΕΠΑΝΕΚ, με σκοπό την εκπαίδευση σε ψηφιακές δεξιότητες 20. Επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου χρηματοδότησης της ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης στο πλαίσιο του τριμερούς κοινωνικού διαλόγου μεταξύ Πολιτείας, εργαζομένων και εργοδοτών