ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΜΟΙΒΕΣ & ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ. Γιώργος Γιούλος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΜΟΙΒΕΣ & ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Γιώργος Γιούλος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019

2 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Μετάβαση από ένα περιβάλλον: Μόνιμης, σταθερής, πλήρους απασχόλησης, Θεσμικά προστατευμένης με ικανοποιητική συλλογική εκπροσώπηση Ικανοποιητικά αμοιβόμενης (?) Σε ένα περιβάλλον: Επισφαλούς απασχόλησης, Υπο-αμοιβόμενης Θεσμικά απροστάτευτης Με «ασθενική» συλλογική εκπροσώπηση

3 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 1. Απορρύθμιση της εργασίας Απορρυθμίζεται το πλαίσιο οργάνωσης, προστασίας & διεκδίκησης της εργασίας Περιορίζεται η οικονομική της δύναμη Η εργασία κατακερματίζεται στο χώρο και στο χρόνο

4 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 2. Απαξίωση της εργασίας Η εργασία από ουσιαστικός παραγωγικός συντελεστής και κοινωνική και ατομική αξία, θεωρείται πλέον ως επαχθές κόστος της παραγωγικής διαδικασίας κόστος που πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο.

5 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Χαρακτηριστικά της εργασίας στην Ελλάδα από το 2010 έως σήμερα: Μείωση της απασχόλησης & Αύξηση της ανεργίας Μεγέθυνση της επισφαλούς εργασίας Υψηλή εργασιακή ανασφάλεια - υψηλός κίνδυνος ανεργίας & - χαμηλή εξασφάλιση από την ανεργία Υψηλός βαθμός εργασιακής έντασης Αύξηση αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας Μείωση της αμοιβής της εργασίας

6 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Χαρακτηριστικά μεγέθη της απασχόλησης στην Ελλάδα από το 2010 έως σήμερα: Απασχολούμενοι Άνεργοι Μη-Ενεργοί Ποσοστό Ανεργίας ,8 750, ,5 15, , , ,7 22, , , ,7 26, , , ,7 27, , , ,0 26, , , ,5 24, , , ,2 23, , , ,6 21, ,2 851, ,6 18,0

7 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

8 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Χαρακτηριστικά μεγέθη των προσλήψεων από το 2013 έως σήμερα: Προσλήψεις ανά είδος σύμβασης εργασίας ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΠΙΣΦΑΛΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΣΦΑΛΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ , ,513 93, ,358 46,14% , , , ,918 50,5% , , , ,901 53,05% , , ,570 1,173,009 54,74% ,083, , ,222 1,316,980 54,87% ,218,566 1,110, ,118 1,450,357 54,34%

9 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Εισόδημα Εξαρτημένης Εργασίας

10 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Εισόδημα Εξαρτημένης Εργασίας Εισόδημα Εξαρτημένης Εργασίας (σε εκ/τρέχουσες τιμές) Κατάρρευση του εισοδήματος της εξαρτημένης εργασίας (κατά 23 δις ευρώ σε μια εξαετία)

11

12

13 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΕΛΣΤΑΤ ΚΑΤA ΚΕΦΑΛΗΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Από ευρώ το 2008 Σε ευρώ το 2017

14 ΑΕΠ κατά κεφαλήν σε Purchasing Power Standards PPS GDP per Capita in PPS Ε.Ε. 28= 100 Αυτός ο Δείκτης μας δείχνει το ποσοστό απόκλισης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (100), χωρίς τις διαφορές που προκύπτουν από το διαφορετικό επίπεδο τιμών σε κάθε χώρα. Eurostat: de=tec00114&plugin= LU NL IE DK AT SE BE DE FI FR GB IT CY ES GR CZ MT SI PT SK EE HU PO LT HR LV RO BG LU IE DK NL AT DE SE BE FI GB FR IT MT ES CZ CY SI EE LT PT SK PO HU GR LV RO HR BG 49

15 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις στο Εισόδημα

16 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις στο Εισόδημα Φόροι - Άμμεσοι - Έμμεσοι Άλλες έκτακτες ή τακτικές εισφορές & Ασφαλιστικές εισφορές (social contributions)

17 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις στο Εισόδημα Εισόδημα / Φόρος Φυσικών προσώπων ΕΤΟΣ ΔΗΛΩΘΕΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΤΕΛΙΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ Το Δηλωθέν Εισόδημα μειώνεται κατά 3,15% (2 δις 400 εκ) Το Φορολογούμενο Εισόδημα μειώνεται επίσης κατά 3% (2 δις 600 εκ) Αντίθετα, η Τελική Φορολογική Επιβάρυνση αυξάνεται κατά 1,6% (137 εκ) ΑΑΔΕ:

18 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις στο Εισόδημα «Αφορολόγητο εισόδημα» Αφορολόγητο 2018 Αφορολόγητο Διαφορά Επιπλέον φόρος Άγαμος παιδί παιδιά παιδιά

19 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις στο Εισόδημα Εισφορά Αλληλεγγύης ΕΤΟΣ ,7% 1,4% 1,4% ,7% 1,4% 2% ,2% 5% 6,5% Επιβάρυνση: 1,5% για εισόδημα έως ευρώ 3,6% για το εισόδημα από 20 έως ευρώ

20 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις στο Εισόδημα Κοινωνικές εισφορές Social Contributions Οι ΚοινΕισφ το 2011 διατηρούνται στα ίδια επίπεδα με το 2005 (ως % του ΑΕΠ) και αυξάνονται το 2016 & Μια ακόμη παρατήρηση είναι ότι τα Νοικοκυριά επιβαρύνονται με μεγαλύτερο μέρος των κοινωνικών εισφορών σε σχέση με τους Εργοδότες. Κοινωνικές εισφορές ως % του ΑΕΠ Κοινωνικές εισφορές Εργοδότες Νοικοκυριά

21 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις στο Εισόδημα Έμμεσοι φόροι / ΦΠΑ ΦΠΑ ,939,810, Διαφορά ,226,909, ,098, ,558,686, ,777, ,737,467, ,178,781, ,054,407, ,939, Παρατηρούμε μια συνεχόμενη αύξηση της επιβάρυνσης από τους έμμεσους φόρους και ειδικά από το ΦΠΑ, η οποία επιδρά στο εισόδημα καθώς επιβαρύνει την τελική κατανάλωση προϊόντων και υπηρεσιών. Για την ίδια κατανάλωση αφαιρεί μεγαλύτερο ποσοστό εισοδήματος από το νοικοκυριό με μικρότερο εισόδημα

22 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επιβαρύνσεις από τη φορολογία Συνοπτικά παρατηρούμε αύξηση της επιβάρυνσης τόσο από τους άμεσους όσο και από τους έμμεσους φόρους Αναλογικά μεγαλύτερη επιβάρυνση των φυσικών προσώπων από την άμεση φορολογία και επιβάρυνση των φτωχότερων νοικοκυριών από την αύξηση της έμμεσης φορολογίας Φόροι ως % του ΑΕΠ Φόρος Φυσικών Προσώπων Φόρος Νομικών Προσώπων Άμεσοι φόροι Έμμεσοι Φόροι ΦΠΑ

23 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Απασχόληση και Εισόδημα στο Δημόσιο

24 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Συνολική Απασχόληση στο Δημόσιο Σύνολο Απασχόλησης Συνολική Μείωση Απασχόλησης στο Δημόσιο κατά εργαζόμενους

25 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Απασχόληση στο Δημόσιο / Τακτικό Προσωπικό Τακτικό Προσωπικό (εκτός ΝΠΙΔ) Μείωση Τακτικού Προσωπικού κατά εργαζόμενους.

26 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Αμοιβές στο Δημόσιο - Στοιχεία Ισολογισμών Αμοιβές Πολιτικών Υπαλλήλων (Τακτικοί &ΙΔΑΧ) Σύνολο Αμοιβών Προσωπικού (Πλην Ενστόλων) Ετήσια Διαφορά εκ εκ εκ εκ εκ εκ

27 Η μισθολογική δαπάνη της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ Η μισθολογική δαπάνη % του ΑΕΠ αποτελεί δείκτη του κόστους εργασίας του Δημόσιου (είναι η δαπάνη για εργασία που απαιτείται για την παραγωγή μιας μονάδας του ΑΕΠ). Ο υπολογισμός του δείκτη πραγματοποιήθηκε σε τρέχουσες τιμές.

28 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Αμοιβές στο Δημόσιο - Μέσο Εισόδημα από την Εργασία στο Δημόσιο Αμοιβές Τακτικών Υπαλλήλων Αριθμός Τακτικών Υπαλλήλων Ετήσια μικτή μέση αμοιβή Τα στοιχεία μας δίνουν ένα μέσο μεικτό μηνιαίο εισόδημα από την εργασία στο δημόσιο (για τους τακτικούς υπαλλήλους) 1140 ευρώ το μήνα

29 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Επισφαλής και έκτακτη απασχόληση στο Δημόσιο Έκτακτη απασχόληση στο Δημόσιο περισσότεροι υπάλληλοι Ο.Χ./Σ.Ε./Ω.Μ./ΜΤΚΛ την περίοδο από το 2012 έως το 2018 Για το 2018 τα στοιχεία είναι μέχρι και τον Οκτώβριο του 2018:

30 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Αμοιβές στο Δημόσιο - Στοιχεία Ισολογισμών Αμοιβές Υπαλλήλων ΙΔΟΧ & Ειδικών Κατηγοριών

31 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Αμοιβές έκτακτης απασχόλησης στο Δημόσιο & τον Ιδιωτικό τομέα Από την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει για την έκτακτη απασχόληση στο Δημόσιο: Μέσο καθαρό μηνιαίο εισόδημα 390 ευρώ Το 70% του δείγματος αμοίβεται μέχρι 500 ευρώ Το 80,6% απαντά ότι εργάζεται ως έκτακτο προσωπικό γιατί δεν μπορεί να βρει μόνιμη και σταθερή εργασία Αντίστοιχα, ο μέσος μισθός των απασχολούμενων με μερική απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα ήταν 397 ευρώ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ)

32 ΕΡΓΑΣΙΑ & ΕΙΣΟΔΗΜΑ Αγοραστική Δύναμη των αμοιβών

33 Μελέτη του Κοινωνικού Πολύκεντρου της ΑΔΕΔΥ: «Συγκριτική Αποτίμηση της Αγοραστικής Δύναμης των Δημοσίων Υπαλλήλων στην Ελλάδα και στις Χώρες της Ε.Ε.»

34 Αποτιμά συγκριτικά την αγοραστική δύναμη των αμοιβών των ΔΥ στις χώρες της ΕΕ, συσχετίζοντας: - τις καταναλωτικές δαπάνες - το κόστος διαβίωσης - το επίπεδο αποδοχών των ΔΥ και εισάγοντας για τη σύγκριση έναν καινοτόμο, σύνθετο δείκτη τον Δείκτη Αποδοχών Κόστους Διαβίωσης (ΔΑΚ) (σε αντίθεση με προσεγγίσεις που δίνουν έμφαση μόνο σε διάφορες πλευρές της κατανάλωσης - επίπεδο τιμών, ισοτιμία αγοραστικής δύναμης κλπ - και όχι του διαθέσιμου εισοδήματος)

35 ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ Τα ερωτήματα που θέτει η μελέτη είναι: Σε ποιο βαθμό οι αποδοχές των ΔΥ είναι προσαρμοσμένες στο κόστος ζωής, το επίπεδο διαβίωσης, τη φορολογία κλπ; Ποια είναι η αντίστοιχη κατάσταση στις άλλες χώρες της Ε.Ε.; Ποιες θα μπορούσε να είναι οι πολιτικές εναρμόνισης των αποδοχών με το κόστος διαβίωσης;

36 ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ / Μεταβλητές - Μοντέλο Μέσες μεικτές μηνιαίες αμοιβές Εκροές Δείκτης επιπέδου τιμών Δαπάνη νοικοκυριών για στέγαση & βασικές παροχές (ύδρευση, ηλεκτρισμός, αέρια, καύσιμα κλπ) Μέγιστο ποσοστό φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων Εισροές ΑΕΠ κατά κεφαλήν Δείκτης Ατομικής Κατανάλωσης Δαπάνες νοικοκυριών για υπηρεσίες υγείας & παιδείας

37 ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ Τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών Σε εκ. / τρέχουσες τιμές Παρατηρούμε μια τεράστια μείωση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών από 165 δις το 2009 σε 128 δις το 2016 και μια μικρή άνοδο σε 131 το , , , , , , , , ,0 0,0 Greece

38 ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ

43 ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΧΩΝ/ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ Μας δείχνει την αξία των αποδοχών με δεδομένο το κόστος διαβίωσης Χώρες της ΕΕ με υψηλη τιμη δείκτη, τιμη 10 για το άριστα, εκτιμάται ότι έχουν πολιτικές που έχουν διαμορφώσει το ύψος των αποδοχών των ΔΥ, συγκριτικά με τις λοιπές χώρες της ΕΕ, σε επίπεδα τέτοια που να ανταποκρίνεται πλήρως στο κόστος ζωής και διαβίωσης. Για τις χώρες αυτές το επίπεδο των αποδοχών των Δημοσίων Υπαλλήλων είναι επαρκές και ανταποκρίνεται στο κόστος ζωής των πολιτών της

44 Ταξινόμηση των χωρών της ΕΕ με βάση τον δείκτη της μελέτης του ΚΠ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 10 ΤΣΕΧΙΑ 10 ΕΣΘΟΝΙΑ 10 ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ 10 ΜΑΛΤΑ 10 ΠΟΛΩΝΙΑ 10 ΙΣΛΑΝΔΙΑ 10 ΡΟΥΜΑΝΙΑ 9.94 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 9.87 ΔΑΝΙΑ 9.52 ΣΟΥΗΔΙΑ 8.56 ΓΑΛΛΙΑ 8.05 ΟΥΓΓΑΡΙΑ 7.91 ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 7.76 ΝΟΡΒΗΓΙΑ 7.69 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 7.63 ΙΤΑΛΙΑ 7.52 ΚΥΠΡΟΣ 7.41 ΛΕΤΤΟΝΙΑ 7.36 ΣΛΟΒΑΚΙΑ 6.56 ΙΡΛΑΝΔΙΑ 6.35 ΙΣΠΑΝΙΑ 6.09 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 6.09 ΒΕΛΓΙΟ 5.36 ΑΥΣΤΡΙΑ 4.93 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 4.65 ΚΡΟΑΤΙΑ 4.64 ΕΛΛΑΔΑ 3.85 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 3.77 ΣΛΟΒΕΝΙΑ 3.63

45 ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ Για την Ελλάδα, και προκειμένου να πάρει ο δείκτης την τιμή 10, δηλαδή οι αμοιβές στο δημόσιο να καλύπτουν ικανοποιητικά το κόστος ζωής απαιτείται να αυξηθεί ο μέσος μισθός στο Δημόσιο κατά 160% και από 1065 ευρώ να φτάσει το επίπεδο των 2766 ευρώ

46 ΕΡΓΑΣΙΑ, ΕΙΣΟΔΗΜΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Σύγκλιση εργασιακών καθεστώτων μισθωτής εργασίας σε Ιδιωτικό - Δημόσιο τομέα Αύξηση των επισφαλών και ελαστικών μορφών απασχόλησης (και στο Δημόσιο) Σύγκλιση των αμοιβών σε Ιδιωτικό και Δημόσιο τομέα (ΚΑΘΟΔΙΚΗ) Τάση μείωσης των αμοιβών της μισθωτής εργασίας ως ποσοστό του ΑΕΠ Για πρώτη φορά στο ίδιο επίπεδο αμοιβής είναι μεγαλύτερες οι απολαβές στον Ιδιωτικό τομέα Πολλαπλά εργασιακά καθεστώτα και διαφοροποιημένα δικαιώματα για τη μισθωτή εργασία και στο Δημόσιο Αυξημένος κίνδυνο απώλειας της εργασίας στον ιδιωτικό τομέα Αυξημένος κίνδυνος φτώχειας μέσα στην εργασία, ειδικά για επισφαλείς και ευέλικτες μορφές απασχόλησης

47 ΕΡΓΑΣΙΑ, ΕΙΣΟΔΗΜΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Δημιουργείται η βάση για την ενίσχυση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων Ενισχύεται η τάση για μειωμένο μερίδιο της εργασίας στο συνολικό παραγόμενο προϊόν ακόμη και κατά τη φάση της ανάπτυξης της οικονομίας (φαινόμενο που παρατηρούμε ήδη σε άλλες χώρες - ΗΒ - ΗΠΑ) Υπονομεύεται κάθε άλλος θεσμός παροχής κοινωνικών αγαθών και κοινωνικής πολιτικής που συνδέεται με τις εργασιακές σχέσεις και τις αμοιβές της εργασίας (Δημόσια Παιδεία, Κοινωνική Ασφάλιση, Υγεία, Πρόνοια)

48 ΕΡΓΑΣΙΑ, ΕΙΣΟΔΗΜΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Προκλήσεις για τα Συνδικάτα στο πεδίο της μισθωτής εργασίας: Οι ελαστικές και επισφαλείς θέσεις εργασίας Το μειωμένο μερίδιο της εργασίας από το παραγόμενο προϊόν Το μειωμένο εισόδημα των νοικοκυριών από τη μισθωτή εργασία Η φτώχεια ακόμη και μέσα στη μισθωτή εργασία Η όξυνση των ανισοτήτων Οι Ιδιωτικοποιήσεις στην παροχή δημόσιων και κοινωνικών αγαθών H υπερβολική φορολόγηση της μισθωτής εργασίας

49