ÔÅÔÑÁÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÃÅÍÉÊÏÕ ÅÐÉÔÅËÅÉÏÕ ÁÅÑÏÐÏÑÉÁÓ. TÅÕ ÏÓ: 90 Δεκέμβριος 2010, ÅÔÏÓ: 49ï

Transcript

1

2 ÔÅÔÑÁÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÃÅÍÉÊÏÕ ÅÐÉÔÅËÅÉÏÕ ÁÅÑÏÐÏÑÉÁÓ TÅÕ ÏÓ: 90 Δεκέμβριος 2010, ÅÔÏÓ: 49ï ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ÅÊÄÏÓÇÓ ÄéïéêçôÞò Ó ïëþò ÐïëÝìïõ Áåñïðïñßáò Ôáîßáñ ïò (É) Ιωάννης Παρλιάρης Ôçë.: , FAX: ΚΡΙΤΕΣ ΥΛΗΣ Âáóßëåéïò Ößëéáò (Ðñþçí ðñýôáíçò Ðáíôåßïõ Ðáíåðéóôçìßïõ) Ôáîßáñ ïò (É) Ιωάννης Παρλιάρης ÅÐÉÔÑÏÐÇ ÅÐÉËÏÃÇÓ ÕËÇÓ/ÓÕÍÔÁÊÔÉÊÇ ÏÌÁÄÁ ÓìÞíáñ ïò (É) Δημήτριος Μυωτέρης (ÕðïäéïéêçôÞò ÓÐÁ) Αντισμήναρχος (Ι) Θωμάς Κυκίδης (Διευθυντής Μελετών ΣΠΑ) ÁíôéóìÞíáñ ïò (É) Παναγιώτης Μηταφίδης (ÔìçìáôÜñ çò êäïóçò Ðåñéïäéêþí) Ôçë.: ÏÑÈÏÃÑÁÖÉÊÏÓ & ÓÕÍÔÁÊÔÉÊÏÓ ÅËÅà ÏÓ ÄéäÜêôùñ Öéëïóïößáò Ðáíáãéþôá ÎçñïãéÜííç Σμηνίτης (ΜΗΧΤ) Ευσταθίου Γαβριήλ ÊÁËËÉÔÅ ÍÉÊÇ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ - ÇËÅÊÔÑÏÍÉÊÇ ÅÐÅÎÅÑÃÁÓÉÁ Αρχισμηνίας (ΕΕΔΕ) Δομινίκη Σπάδα ÏÉÊÏÍÏÌÉÊÇ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ Ó ÏËÇ ÉÊÁÑÙÍ/ÅÐÏÐÔÇÓ ÏÉÊÏÍÏÌÉÊÙÍ ÕÐÇÑÅÓÉÙÍ Ôçë.: ÅÊÔÕÐÙÓÇ Õðçñåóßá Áåñïðïñéêþí Åêäüóåùí ÄÉÁÍÏÌÇ Ó ïëþ ÐïëÝìïõ Áåñïðïñßáò/ÔìÞìá êäïóçò Ðåñéïäéêþí

3

4 ΜΗΝΥΜΑΑΡΧΗΓΟΥΓΕΑ Οι Χριστιανοί σε όλη τη γη γιορτάζοντας τη θεία ενανθρώπιση, μοιράζονται τη χαρά και την αγάπη της γιορτής των Χριστουγέννων και αναμένουν με αισιοδοξία την έλευση του νέου έτους. Στην εορταστική αυτή περίοδο, το προσωπικό της Πολεμικής μας Αεροπορίας θα έχει την ευκαιρία να ξεκουραστεί από την απαιτητική αυτή χρονιά και να εορτάσει μαζί με τις οικογένειες και τα φιλικά του πρόσωπα. Σε αυτή τη χρονική στιγμή, ας αναλογιστούμε όλοι μας τις ευθύνες και τα καθήκοντα που μας αναλογούν και πως θα τα φέρουμε εις πέρας με το βέλτιστο τρόπο για το καλό της Αεροπορίας μας. Ας κάνει, ο καθένας μας, και έναν προσωπικό απολογισμό για το χρόνο που πέρασε και ας θέσει τους στόχους του για τον καινούργιο.

5 Η Πολεμική Αεροπορία τη χρονιά που φεύγει υλοποίησε ένα τεράστιο έργο τόσο στον επιχειρησιακό, όσο και στον κοινωνικό τομέα, χάρη στην αφοσίωση, τις άοκνες προσπάθειες και τις θυσίες όλων σας. Σας ευχαριστώ για τον ενθουσιασμό, την επαγγελματικότητα, την αυταπάρνηση και τη σκληρή δουλειά που κάνατε κάθε μέρα. Ευχαριστώ και τις οικογένειές σας για τη συνεισφορά τους στην αποστολή μας, στηρίζοντας εσάς στο έργο σας χωρίς γογγυσμό. Σας καλώ με το νέο έτος να εντείνετε ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές σας. Ο καθένας στον τομέα του να προσπαθήσει να αναβαθμίσει την ποιότητα και το έργο που παράγει, καθώς και να βελτιώσει το βαθμό της συνεργασίας με τους συναδέλφους του. Πρέπει να υπενθυμίσω και πάλι σε όλους σας, ότι ο σκοπός ύπαρξης της Πολεμικής μας Αεροπορίας είναι αυτός που πρέπει να καθοδηγεί τις πράξεις και τα έργα μας και να θυμάστε ότι δε χωράνε στο λειτούργημά μας προσωπικές ή ιδιοτελείς φιλοδοξίες. Έχει γίνει πλέον παραπάνω από εμφανές και αυτονόητο ότι η Ασφάλεια Πτήσεων και Εδάφους είναι αλληλένδετη με την επιχειρησιακή ικανότητα της Πολεμικής Αεροπορίας. Πρέπει δε, να γίνει συνείδηση σε όλο το προσωπικό ότι η καλλιέργεια νοοτροπίας ασφάλειας, οδηγεί στην απαρέγκλιτη τήρηση κανόνων και διαδικασιών. Η επίβλεψη είναι ευθύνη όλων μας, ανεξάρτητα από βαθμό και ειδικότητα. Η αυτοπειθαρχία και η επιμονή θα μας οδηγήσουν στο μηδενισμό του δείκτη των ατυχημάτων. Άμεση εφαρμογή πρέπει να έχουν όλοι οι κανόνες ασφαλείας, ιδιαίτερα αυτές τις γιορτινές ημέρες, ημέρες διασκέδασης και μετακινήσεων.ας δείξουμε αυτοέλεγχο και ας μην ξεπερνάμε τα όριά μας. Εύχομαι σε όλους σας καλές γιορτές και ευτυχισμένο το νέο έτος με υγεία και πρόοδο στην προσωπική και επαγγελματική σας ζωή. Αντιπτέραρχος (Ι) Βασίλειος Κλόκοζας Αρχηγός ΓΕΑ

6 ενδυματολογική έρευνα εικονογράφηση του Χρήστου Γιαννόπουλου για τις εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ

7 Οι μέρες που διανύουμε μετά τα μέσα του Δεκεμβρίου κάθε έτους είναι, αν μη τι άλλο, χαρούμενες και αποτελούν ένα αναγκαίο διάλειμμα στην καθημερινή ρουτίνα, η οποία, ιδιαίτερα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, μπορεί κάποτε να γίνει ανυπόφορη και να μας κάνει να ξεχάσουμε την ανθρωπιά μας. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γιορτή των Χριστουγέννων είναι, πάνω απ όλα, η γιορτή της αγάπης. Γι αυτό και αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε την ύλη του περιοδικού με ένα απόσπασμα από την Α Προς Κορινθίους επιστολή του Απόστολου Παύλου, το οποίο συνηθίζεται να αναφέρεται ως ο «Ύμνος στην Αγάπη». Και είναι πράγματι, ανεξάρτητα από θρησκευτικές πεποιθήσεις και δόγματα. Η ύλη συνεχίζεται με ένα αφιέρωμα στη μάχη του Μαραθώνα, η οποία έγινε πριν ακριβώς 2500 έτη. Η υπόψη μάχη όχι μόνο αποτέλεσε κομβικό σημείο στις σχέσεις Ανατολής και Δύσης κατά την αρχαιότητα, αλλά και την πρώτη, ουσιαστικά επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις (Revolution in Military Affairs RMA), καθώς ο Μιλτιάδης για πρώτη φορά πραγματοποιεί σειρά καινοτομιών στη διάρκεια της μάχης. Της περιγραφής από τον Ασμχο (Ι) Παν. Μηταφίδη, προηγείται μια επισκόπηση από τον καθηγητή κο Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη. Το επόμενο θέμα είναι η περιγραφή από τον καθηγητή κο Βασίλη Φίλια της τελευταίας μεγάλης επιχείρησης της Luftwaffe κατά τον Β ΠΠ, της «Boddenplatte», το οποίο σημαίνει «ισοπέδωση». Το σχέδιο ήταν μεγαλόπνοο, πλην όμως είχε εγγενείς αδυναμίες οι οποίες σε συνδυασμό με τις δυσκολίες κατά την Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α εκτέλεση, οδήγησαν σε παταγώδη αποτυχία και μεγάλες απώλειες. Ακολουθεί ο καθηγητής κος Δημοσθένης Δασκαλάκης, που μας παρουσιάζει τη σχέση μεταξύ Μεταφορντισμού και ευελιξίας στις εργασιακές σχέσεις, η οποία φρονούμε ότι αποτελεί ιδιαίτερα επίκαιρο ζήτημα. Στην συνέχεια, θα βρείτε το Β μέρος από τη μελέτη του κου Βασίλη Κυρατζόπουλου για τις μειονότητες στο Οθωμανικό κράτος και στην Τουρκική Δημοκρατία κατά τον 20ο αιώνα, καθώς και μια ανάλυση των πολιτικών, στρατιωτικών και διπλωματικών εξελίξεων που οδήγησαν στον ξεριζωμό του Ελληνισμού της Μ. Ασίας από τον κο Βασίλη Κολλάρο. Η ύλη συνεχίζεται με ένα άρθρο του Ασμχου (Ι) Χαρίτωνα Χαρούση με το οποίο μας αποκαλύπτει τρεις Έλληνες Άσσους του Β ΠΠ, που διέπρεψαν με τις πολεμικές αεροπορικές τους ικανότητες σε ξένες πολεμικές αεροπορίες. Το θέμα είναι ελάχιστα γνωστό και αξίζει της αμέριστης προσοχής μας. Ακολουθεί ο Σγος (ΜΗ) Ιωάννης Βάγιας ο οποίος μας προσφέρει μια εμβριθή ανάλυση για τις βόμβες με κατεύθυνση INS/GPS, που αποτελούν μια από τις τελευταίες εξελίξεις στα λεγόμενα «Έξυπνα Όπλα». Τέλος, από αυτό το τεύχος αρχίζει η παρουσίαση κινηματογραφικών έργων με αεροπορική θεματολογία, ξεκινώντας από τον «Κόκκινο Βαρόνο» του Καλή ανάγνωση, χαρούμενα Χριστούγεννα και ευτυχισμένο το νέο έτος! 1

8 Ðåñéå üìåíá 4 ΥΜΝΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗΝ από την Α προς Κορινθίους Παύλου Επιστολή 6 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ 8 ΜΑΡΑΘΩΝ ΠΕΡΑΣ Η ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΜΗΔΙΚΩΝ Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών 10 Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ Ασμχος (Ι) Παναγιώτης Μηταφίδης 40 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΙΣΟΠΕΔΩΣΗ (Bodenplatte) Καθηγητής Βασίλειος Φίλιας ΜΕΤΑΦΟΡΝΤΙΣΜΟΣ, ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ Δημοσθένης Ι. Δασκαλάκης Καθηγητής Βιομηχανικής Κοινωνιολογίας 2

9 72 ΟΙ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ (Β Μέρος) Βασίλης Κυρατζόπουλος 84 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ, ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΟΝ ΞΕΡΙΖΩΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ Μ. ΑΣΙΑΣ Βασίλειος Ν. Κολλάρος 114 ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΣΣΟΙ ΣΕ ΣΥΜΜΑΧΙΚΕΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ Ασμχος (Ι) Χαρίτων Χαρούσης 128 ΒΟΜΒΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΕΣ ΜΕ INS/GPS Σγός (ΜΗ) Ιωάννης Βάγιας MSC MRAeS C Eng 156 Ο ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΒΑΡΟΝΟΣ (ΤΑΙΝΙΟΚΡΙΤΙΚΗ) Ασμχος (Ι) Παναγιώτης Μηταφίδης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3

10 4

11 Α Προς Κορινθίους Παύλου Επιστολή Ύμνος προς την Αγάπην 1 Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. 2 καὶ ἐὰν ἔχω προφητείαν καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν, καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι. 3 καὶ ἐὰν ψωμίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου, καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυθήσωμαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι. 4 Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ ερπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, 5 οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τὸ κακόν, 6 οὐ χαίρει ἐπὶ τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ 7 πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. 8 Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει. εἴτε δὲ προφητεῖαι, καταργηθήσονται εἴτε γλῶσσαι, παύσονται εἴτε γνῶσις, καταργηθήσεται. 9 ἐκ μέρους δὲ γινώσκομεν καὶ ἐκ μέρους προφητεύομεν 10 ὅταν δὲ ἔλθῃ τὸ τέλειον, τότε τὸ ἐκ μέρους καταργηθήσεται. 11 ὅτε ἤμην νήπιος, ὡς νήπιος ἐλάλουν, ὡς νήπιος ἐφρόνουν, ὡς νήπιος ἐλογιζόμην ὅτε δὲ γέγονα ἀνήρ, κατήργηκα τὰ τοῦ νηπίου. 12 βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι' ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους, τότε δὲ ἐπιγνώσομαι καθὼς καὶ ἐπεγνώσθην. 13 νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη. 5

12 ΑφιΕρωμα στη ΜΑχη του ΜαραθΩνα (490)π.Χ. 6

13 Το 2010συμπληρώνονται 2500έτη από τη Μάχη του Μαραθώνα, η οποία διεξήχθη στην πεδιάδα που ορίζεται από τους περιβάλλοντες ορεινούς όγκους και την παραλία του σημερινού Σχοινιά, το πρωί της 14 ης Αυγούστου 490π.Χ (30η του αττικού μηνός Εκατομβαιώνος, του 3ου έτους της 72 ης Ολυμπιάδας, επί επώνυμου Αθηναίου άρχοντα Φαινίππου). Αρκετές οι εκδηλώσεις μνήμης και τιμής, οι οποίες οργανώθηκαν από πολυάριθμους φορείς, αλλά και οι εντυπωσιακές πράξεις από ιδιώτες, όπως αυτή της κυρίας Μαρίας Πολύζου, η οποία έτρεξε από την Ακρόπολη στη Σπάρτη και από εκεί επέστρεψε φτάνοντας στο Μαραθώνα, ακολουθώντας τα χνάρια του Φειδιππίδη. Το περιοδικό Αεροπορική Επιθεώρηση, με τιμή φιλοξενεί σε αυτό το τεύχος αφιέρωμα με σχολιασμό και περιγραφή της σημαντικής αυτής μάχης, η οποία ήταν η πρώτη ουσιαστική αντιπαράθεση της Περσικής Αυτοκρατορίας και των Ελλήνων, και έκρινε σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη των πραγμάτων στην Αρχαιότητα. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ (490 Π.Χ.) 7

14 ΜΑΡΑΘΩΝ: ΠΕΡΑΣ h ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΜΗΔΙΚΩΝ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΙΚΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗ Καθηγητού της Αρχαίας Ιστορίας Του Πανεπιστημίου Αθηνών Το έτος 2010 που διανύομε συμπληρώνονται 2500 χρόνια (2,5 χιλιετίες) από τη μάχη του Μαραθώνος. Η μάχη αυτή έχει καίρια θέση, όχι μόνον στον Αρχαίο κόσμο αλλά και για τήν παγκόσμια ιστορία, που σε μια πολύ γενικευτική διατύπωση είναι αντιπαράθεση Ανατολής και Δύσεως (Ασίας και Ευρώπης). Στη διαχρονική αυτή αντιπαράθεση, που παίρνει ποικίλες μορφές, η Ασία παρουσιάζεται να έχει υπέρτερη θέση επί εικοσιτρείς κάπου αιώνες μέχρι την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου και η Ευρώπη άλλους εικοσιτρείς μέχρι τον 20 αι., εις τον οποίον (ύστερα από δύο πολύ αιματηρούς παγκοσμίους πολέμους) έχασε την ηγεμονεύουσα θέση στον κόσμο. Στον 21ο αι. υπάρχει μάλλον «ακρισία και ταραχή». Ο Μαραθών είναι η πρώτη νικηφόρα σύγκρουση της Ευρώπης. Η Ευρώπη είπε ΟΧΙ στην Ασία και ήταν αρκετό αυτό, για να αποκτήσει εκείνη έξαρση φρονήματος. Υστερα από 150 χρόνια η Ασία θα δεχθεί την επίθεση του Αλεξάνδρου (εκδικητική ή προληπτική ίσως) και θα γίνει μάλλον η πιο σημαντική στροφή στην Ιστορία. Ο Μαραθών σ αυτή τη διαχρονική διαπάλη είναι ορόσημο. Η Ασία με το δεσποτισμό της πήγε να «διαβεί» και στην Ευρώπη. Η «διάβασις» εντοπίζεται στον Ελλήσποντο. Εδώ είναι το όριο, η διαχωριστική γραμμή. Ο Μαραθών είναι η πρώτη μεγάλη σύγκρουση επί Ευρωπα κού εδάφους. Η Ασιατική πλημμυρίδα βρήκε ένα φραγμό το 490 π.χ. Είχε προηγηθεί μία περίπου δεκαετία από την αρχή της Ιωνικής Επαναστάσεως, τότε που οι Ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας επεδίωξαν την ελευθερία τους. Ακολούθησε μετά το 490 π.χ. (μετά τον Μαραθώνα) άλλη μία δεκαετία (και κάτι), όπου η Ευρωπα κή Ελλάς προσπάθησε και επέτυχε να διαφυλάξει την ελευθερία της. Σε μία εικοσαετία, 499 έως 479 π.χ., επαίχθη πολύ έντονα το Ελληνοπερσικό δράμα στην πρώτη του φάση. (Η τελευταία διαδραματίζεται με τον Μ. Αλέξανδρο). O Μαραθών σ` αυτή την εικοσαετία σελαγίζει ως η πιο πολυσήμαντη σύγκρουση. Πολλοί είπαν μετά τη μάχη ότι αυτό είναι το τέλος του αγώνος μεταξύ Ανατολής και Δύσεως, μεταξύ Περσίας και Ελλάδος. Εδώ έλαμψε, όπως και σε πολλά άλλα, η μεγαλοφυία του Θεμιστοκλέους. Είναι κατά τον κορυφαίο ιστορικό, τον Θουκυδίδη, που ιστόρησε όχι τα Μηδικά, αλλά άλλο πόλεμο, τον Πελοποννησιακό, η κατ εξοχήν πολιτικοστρατιωτική μεγαλοφυία. Ο Θεμιστοκλής με την κυριότερη αρετή του ηγέτου, τη διορατικότητα στον υπέρτατο βαθμό (ήταν άριστος εικαστής των μελλόντων), διείδε ότι ο Μαραθών δεν είναι τέλος, πέρας, αλλά αρχή. Αφού λοιπόν θεώρησε τον Μαραθώνα ως αρχή έπρεπε να πείσει τους Αθηναίους να παρασκευασθούν για το επόμενο στάδιο. Ήταν ανάγκη να τους πείσει ότι στη μελλοντική σύγκρουση δεν θα κριθεί η αντιπαράθεση από το πεζικό. Οι Πέρσες θα ξανάρθουν, αλλά με ναυτικό. Η νέα σύγκρουση δεν θα είναι πεζομαχία. Πώς θα γίνει η Αθήνα ναυτική ήταν το επίμονο μέλημά του. Ο Θεμιστοκλής επαναστάτησε. Ήταν τόσο ριζική η μετατροπή του ύφους της πόλεως; Έπρεπε να γίνει από στεριανή, ναυτική δύναμη. Ο Πειραιεύς, ένας δήμος από τους 139 του Αθηνα κού κράτους.εγιγαντώθη. Έγινε το έτερον του άστεως. Η πόλις όλη γίνεται ως μία ναύς έτοιμη προς καθέλκυση. Και όλα όδευαν προς τη Σαλαμίνα. Εκεί νεωστί γενόμενοι πολίτες με τη δειλή 8

15 στην αρχή εμφάνιση ενός νέου πολιτειακού τύπου, της Δημοκρατίας, έδειξαν ότι ήσαν άξιοι της ελευθερίας. Η ελευθερία της πόλεως (και της Ελλάδος ) έπεσε στους βραχίονές των. Αυτοί εναυμάχησαν κωπηλατούντες και εθριάμβευσαν. Οι Σαλαμινομάχοι έδειξαν στα Στενά της Σαλαμίνος ότι η πολιτογράφησή τους ήταν σωτήρια ενέργεια. Ποιός θα μπορούσε πια να τους εκδιώξει από το πολιτικό σκηνικό; Οι ίδιοι το διαμόρφωσαν κατά τη μεγάλη Κλασσική περίοδο. Η τραγωδία είναι ότι με την υπερβολική οινοχόηση της ελευθερίας πέρασαν στην ασυδοσία Έχασαν το μέτρο και το ήθος του Μαραθώνος και έπεσαν στον Πελοποννησιακό πόλεμο με τη εξαθλίωση της Δημοκρατίας. Ο Μαραθών έμεινε στην Ιστορία ως ένα αθάνατο κρασί (ως αυτό του 1821).Μπορεί να το πιει και να μεθύσει ο καθένας. Η μέθη εκδηλώνεται κάποτε ως ενθουσιασμός και βακχεία. Σ`αυτόν τον ενθουσιασμό ένας θεός εντίθεται μέσα μας. Ο άνθρωπος θεώνεται. Ο ίδιος άνθρωπος μπορεί με αντίθετη τάση να υποστεί καθίζηση. Η έξαρση του φρονήματος φέρνει το ήθος και δημιουργεί προσωπικότητα. Η ύφεσις του φρονήματος, αυτή η λώφησις (η «λούφα») οδηγεί εις δούλωσιν. Ο Μαραθών είναι ένα υπέροχο τρόπαιον. Μπορεί να το καρπωθεί οποιοσδήποτε. Και αυτό το τρόπαιον ουκ εά καθεύδειν. Ένας Μαραθωνομάχος, ο Αισχύλος, εμέθυσε και έδειξε την αλκήν του. Εποίει τας τραγωδίας μεθύων (με θε κή μέθη).έγραφε ποίηση με ορθό τρόπο αλλ ουκ ειδώς γε. Ο ποιητής ποιεί έκφρων. Πολύς λόγος γίνεται σήμερον περί της σχέσεως ατόμου και κοινωνίας, με αρχαίους όρους μεταξύ ιδίου και κοινού. Στον Μαραθώνα έχομε ένα τρανό πρότυπο. Συνήθως τα άτομα (ή τα μέλη του κοινωνικού συνόλου) δεν φροντίζουν το σύνολο. Όλοι, καθένας χωριστά, υποθέτουν ότι οι άλλοι θα το φροντίσουν. Με αυτή όμως την ατομική σκέψη που κάνει ο καθένας, με αυτό το δόξασμα, όπως το αναφέρει ο Θουκυδίδης, το κοινόν μένει έρημο. Ανεπαίσθητα φθείρεται.τη γενική αυτή στάση της αμεριμνησίας των επί μερους για το κοινόν τη διετύπωσε σε μορφή γνωμικού ο Αριστοτέλης, συνοψίζων τον Θουκυδίδη και προκαταλαμβάνων τον Μαρξ: ήκιστα επιμελείας τυγχάνει το πλείστων κοινόν. Οι Αθηναίοι στα Μηδικά έκαμαν μία πελώρια υπέρβαση. Οχι μόνον επωμίσθηκαν το μέρος που τους αναλογούσε για τον κοινόν αγώνα, αλλά και ό,τι όφειλαν όλοι οι άλλοι. Την οφειλή ενός εκάστου χωριστά την έκαναν ιδική τους. Το ηθικό δίδαγμα που βγαίνει για όλους μας, οι οποίοι καταναλίσκομε περισσότερα από όσα παράγομε, είναι ότι πρέπει να προσφέρομε στο κοινόν πλείονα των λαμβανομένων. ΜΑΡΑΘΩΝ:ΠΕΡΑΣ Η ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΜΗΔΙΚΩΝ 9

16 η Μάχη του Μαραθώνα (490π.Χ.) του Ασμχου (ι) Παναγιώτη Μηταφίδη 10

17 Ο Σουν - Τζου είπε : Αυτός ο οποίος γνωρίζει τον εχθρό και τον εαυτό του δεν θα βρεθεί ποτέ σε εκατό μάχες σε κίνδυνο Αυτός ο οποίος δεν γνωρίζει τον εχθρό αλλά γνωρίζει τον εαυτό του κάποτε θα νικήσει και κάποτε θα χάσει Αυτός ο οποίος δεν γνωρίζει ούτε τον εχθρό, ούτε τον εαυτό του θα είναι σε κίνδυνο σε κάθε μάχη i. Στο Μαραθώνα, τον Αύγουστο του 490 π.χ. οι Έλληνες ήξεραν τον εαυτό τους, ήξεραν τον εχθρό, ήξεραν το έδαφος, ήξεραν τι έπρεπε να γίνει. Οι Πέρσες αν και συνέλαβαν ένα αξιοσημείωτα ευφυές σχέδιο προκειμένου να δώσουν ένα ηχηρό μάθημ α στους Αθηναίους, όπως και λίγες εβδομάδες πιο πριν στους κατοίκους της Ερέτριας, δεν είχαν καμία τύχη μπροστά στην αποφασιστικότητα με την οποία οι αντίπαλοί τους αντιμετώπισαν την εισβολή. Χάρη στη δραστηριότητα και τη στρατηγική διάνοια του Μιλτιάδη, σε συνδυασμό με τον ανώτερο οπλισμό που διέθεταν, οι Αθηναίοι άρπαξαν τη μοναδική ευκαιρία που είχαν μπροστά τους και επιτέθηκαν κατά των Περσών, παίρνοντας τη νίκη σε μια μάχη πολύ σκληρότερη απ όσο πιστεύεται ii. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ (490 Π.Χ.) 11

18 Το ιστορικό πλαίσιο Οι Έλληνες των δύο αρχα κών αιώνων (7ος-6ος), εκμεταλλευόμενοι την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολή, επιδόθηκαν απερίσπαστοι στην ανάπτυξη μιας άνευ προηγουμένου αποικιστικής και εμπορικής δραστηριότητας που τους έδωσε τη δυνατότητα να εξαπλωθούν στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο iii. Συγχρόνως, συνετελέσθησαν στις ελληνικές πόλεις-κράτη πολιτειακές ζυμώσεις και αλλαγές που οδήγησαν, προς τα τέλη του 6ου αιώνα π.χ. (κυρίως στην μετά τον Κλεισθένη Αθήνα), στη σύνθεση μιας πολιτικής κοσμοαντίληψης η οποία αποτέλεσε για τους επόμενους δύο τουλάχιστον αιώνες (μέχρι την Αλεξανδρινή εποχή) το σημείο διαφοροποίησης και αντίθεσης του αρχαίου Ελληνισμού με τον ασιατικό κόσμο. Επιπλέον οι επαφές με άλλους λαούς οδήγησαν στην κατακόρυφη πολιτιστική ανάπτυξη των ελληνικών χωρών (ηπειρωτική-μητροπολιτική, ασιατική, ιταλιώτικη) και έθεσαν σε λειτουργία μηχανισμούς ενοποίησης (αμφικτυονίες, αθλητικούς αγώνες, εθνική συνείδηση), αλλά προκάλεσαν και ένα σκληρό εμπορικό ανταγωνισμό που κατέληξε αρκετές φορές σε εμφύλιες συγκρούσεις, επιτείνοντας έτσι την πολιτική διάσπαση του ελληνικού κόσμου. Την ίδια εποχή συνέβησαν μεγάλες αναστατώσεις στην περιοχή που είναι γνωστή ως «γόνιμος ημισέλινος». Το ισχυρό κράτος των Ασσυρίων υπέκυψε στη συνδυασμένη επίθεση Βαβυλωνίων και Μήδων, που παρέδωσαν στις φλόγες τη Νινευί (612 π.χ.). Στη θέση της παλιάς και τυραννικής ασσυριακής αυτοκρατορίας προέκυψαν δύο νέα κράτη: το βαβυλωνιακό στο νότο και το μηδικό στο βορρά, που περιελάμβανε και την Περσία. Έτσι η διεθνής κατάσταση κατά το πρώτο ήμισυ του 6ου αιώνα χαρακτηρίζεται από την ισορροπία δυνάμεων που δημιούργησε η ύπαρξη τεσσάρων βασιλείων: του μηδικού, του βαβυλωνιακού, του λυδικού και του αιγυπτιακού. Αυτή η συνύπαρξη αποδείχτηκε πολύ ευνο κή για τα ελληνικά συμφέροντα, μιας και δεν αναδείκνυε μια μονοκρατορία. Ιδίως η ύπαρξη του λυδικού κράτους στη δυτική Μικρά Ασία ήταν ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα, αφού η Λυδία, ως χώρος ενδιάμεσος, λειτούργησε σαν «φράγμα», κρατώντας μακριά από τους Έλληνες πρώτα τους Ασσυρίους και αργότερα τους Μήδους. Όταν οι Λυδοί προσάρτησαν, επί Κροίσου ( π.χ.) τις ελληνικές πόλεις της ασιατικής ακτής, αυτές εναντιώθηκαν υποτονικά στη λυδική εξουσία, διότι ο Κροίσος φέρθηκε ήπια στους Έλληνες και υιοθέτησε πολλά στοιχεία από τον ελληνικό τρόπο ζωής, ενώ οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο λαών υπήρξαν αρμονικές και υψηλού επιπέδου. Έτσι εξηγείται και η στάση που τήρησαν οι μικρασιάτες Έλληνες κατά το λυδοπερσικό πόλεμο που επακολούθησε. Γύρω στο 550 π.χ. με ηγέτη τον Κύρο τον Μεγάλο, οι Πέρσες τάραξαν τη διεθνή ηρεμία και ισορροπία και προσεταιριζόμενοι τη μηδική αριστοκρατία επαναστάτησαν, ανέτρεψαν τον τελευταίο βασιλιά των Μήδων, Αστυάγη και ίδρυσαν την περσική αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών. Γρήγορα, τα άλλα τρία βασίλεια συσπειρώθηκαν εναντίων των Περσών. Αυτοί, έχοντας ρωμαλέο και επιθετικό πνεύμα υπέταξαν το 546 π.χ. τους Λυδούς. Η ήττα και η καταστροφή του πλούσιου (στα όρια του μυθι- 12

19 κού) λυδικού βασιλείου ήταν αναπάντεχο γεγονός που προκάλεσε τον φόβο ανάμεσα στους Έλληνες της Μικράς Ασίας. Το «φράγμα» που τους προστάτευε από την Περσική αυτοκρατορία, δεν υπήρχε πια. Οι φόβοι τους ήταν πέρα για πέρα βάσιμοι. Οι πόλεις της ασιατικής Ελλάδας, διασπασμένες, υπέκυψαν γρήγορα η μία μετά την άλλη στο στρατηγό του Κύρου Αρπάγο, αποτελώντας πλέον τμήμα της περσικής αυτοκρατορίας. Στις ημέρες που ακολούθησαν οι μικρασιάτες Έλληνες νοστάλγησαν τον πράο, γενναιόδωρο και φιλέλληνα Λυδό μονάρχη. Στη συνέχεια οι Πέρσες, ακολουθώντας μια πολιτική συνεχούς επέκτασης, κατέλαβαν (επί Κύρου) τη Βαβυλώνα (539 π.χ.), ολόκληρη τη Μεσοποταμία, τη Συρία και την Παλαιστίνη. Επί Καμβύση προσάρτησαν την Αίγυπτο (525 π.χ.) και την Κυρήνη. Ο περσικός επεκτατισμός συνεχίστηκε αμείωτος. Όσο μεγάλη σημασία είχε για τους Πέρσες η κατοχή της Αιγύπτου, για τη διασφάλιση του ελέγχου της Συρίας, τόση ήταν και η αναγκαιότητα της κατοχής του ευρωπα κού χώρου που βρίσκεται κοντά στη Μικρά Ασία. Η κατάκτηση λοιπόν, της ελληνικής χερσονήσου και της ευρύτερης περιοχής, θα ήταν το επόμενο βήμα των Περσών. Σχεδίασαν τέσσερις μεγάλες εκστρατείες κατά της Ευρώπης και της Ελλάδας: α) την εκστρατεία για την κατάκτηση της Θράκης και της Σκυθίας περιοχή της νότιας Ρωσίας μέχρι το δέλτα του Ίστρου (Δούναβη) (512 π.χ. περίπου) β) την εκστρατεία για την κατάκτηση της Μακεδονίας (492 π.χ.) γ) την εκστρατεία στο κεντρικό Αιγαίο και στην Αττική (490 π.χ) δ) την εκστρατεία στην κεντρική Ελλάδα (480/79 π.χ.) Η εκστρατεία του Δαρείου Α κατά των Σκυθών είχε ως αποτέλεσμα να περάσει υπό περσικό έλεγχο ολόκληρη η Θρακική χερσόνησος, από τον Στρυμόνα ως τις βόρειες παραλίες του Ελλήσποντου και της Προποντίδας, καθώς και οι δυτικές ακτές του Ευξείνου Πόντου ως το Δούναβη. Έτσι αυτές οι πλούσιες σε χρυσό και σιτηρά περιοχές περιήλθαν στους Πέρσες, που άσκησαν με την παρουσία τους μεγάλη πίεση στις ελληνικές αποικίες, παρεμποδίζοντας την ελεύθερη εμπορική δραστηριότητα. Οι συνέπειες ήταν ραγδαίες για πόλεις όπως η Μίλητος, που είχαν στενές εμπορικές σχέσεις με τους Έλληνες του Εύξεινου Πόντου. Το εμπόριο σιγά σιγά πέρασε στα χέρια των Φοινίκων, οι οποίοι με ιδιαίτερα προνόμια υποσκέλισαν τους Ίωνες που ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλλουν δυσανάλογους φόρους. Όλα αυτά δημιούργησαν συνθήκες «ασφυξίας» στις αγορές που είχαν παραδοσιακό ελληνικό ενδιαφέρον, επιφέροντας δραματικές συνέπειες και μεγάλη ζημιά στο ιωνικό εμπόριο. Επιπρόσθετα, η στέρηση της πολιτικής ελευθερίας και της αυτονομίας των μικρασιατών Ελλήνων (που θεωρούσαν αυτονόητο, όπως κάθε Έλληνας, «το δικαίωμα να ζουν σύμφωνα με τους δικούς τους νόμους iv»), αναιρούσε τις βασικές επιδιώξεις και το λόγο ύπαρξης της Πόλης-Κράτους. Οι Πέρσες είχαν επιβάλει ένα φεουδαλικό τρόπο διακυβέρνησης, εγκαθιστώντας στις ελληνικές πόλεις Έλληνες κυβερνήτες που είχαν δείξει μεγάλη «αφοσίωση και πίστη» στον Μεγάλο Βασιλέα. Έλειπε η αφορμή για να καταλήξει ο ήδη υπάρχων βουβός αναβρασμός σε μια επανάσταση ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ (490 Π.Χ.) 13

20 Ιώνων κατά της περσικής δεσποτείας. Κατά τις περιγραφές του Ηρόδοτου, η φιλοδοξία και τα προσωπικά κίνητρα του τύραννου της Μιλήτου Αρισταγόρα έδωσαν την αφορμή για τις εξελίξεις. Ελπίζοντας ότι θα μεγαλώσει τη σφαίρα επιρροής του προς το κεντρικό Αιγαίο, έπεισε τους Πέρσες να οργανώσουν μια εκστρατεία εναντίον της Νάξου (περίπου 500 π.χ.). Όταν η επιχείρηση απέτυχε, ο Αρισταγόρας, φοβούμενος τη δυσμένεια του Πέρση βασιλέα, ξεσήκωσε τους Ίωνες σε επανάσταση: από πολλές πόλεις διώχθηκαν οι τύραννοι, εγκαθιδρύθηκαν δημοκρατικά πολιτεύματα και μέσα σε γενικό ενθουσιασμό η επανάσταση εξαπλώθηκε ταχύτατα, γεγονός ενδεικτικό του λανθάνοντος επαναστατικού κλίματος. Οι επαναστατημένοι Ίωνες, ωστόσο, δεν έτρεφαν αυταπάτες. Γνώριζαν πολύ καλά πως ο ξεσηκωμός τους θα είχε τύχη μόνο αν η μητροπολιτική Ελλάδα τον θεωρούσε και δική της υπόθεση. Ήταν απαραίτητη λοιπόν η βοήθεια από τη Μητρόπολη. Οι Έλληνες όμως δεν ήταν σε θέση να συγκροτήσουν μια κοινή πολιτική έναντι των μικρασιατών αδελφών τους. Η απάντηση στην έκκληση για βοήθεια ήταν αποκαρδιωτική: μόνο οι Φιγούρα οπλίτη. Χρησιμοποιήθηκε για την δημιουργία της διάταξης μάχης υπό κλίμακα. Αθηναίοι και οι Ερετριείς ανταποκρίθηκαν, στέλνοντας 20 και 5 πλοία αντίστοιχα. Αν και η επανάσταση σημείωσε μερικές επιτυχίες, όπως η κατάληψη των Σάρδεων (499 π.χ.) και μια ναυτική νίκη σε βάρος του φοινικικού στόλου στη Σαλαμίνα της Κύπρου, οι Πέρσες αργά αλλά οργανωμένα, προχώρησαν στη βίαιη καταστολή της. Πρώτα ανέκτησαν την Κύπρο (497 π.χ.) και στη συνέχεια επανέφεραν υπό τον έλεγχό τους τα Στενά, με αποτέλεσμα να υποκύψουν γρήγορα όλες οι πόλεις του Ελλήσποντου, της Προποντίδας και της Αιολίδας (περιοχή Τρωάδας) και στη συνέχεια της Ιωνίας. Το δράμα κορυφώθηκε με την άλωση της Μιλήτου: «Η πολιτεία», που όπως γράφει ο Bengtson v ήταν «το πιο πολύτιμο μαργαριτάρι στο στέμμα των ιωνικών κοινοτήτων», αποκλεισμένη από στεριά και θάλασσα και σπαρασσόμενη από διχόνοιες, έριδες και προδοσίες, κατελήφθη με έφοδο και καταστράφηκε ολοσχερώς. Ο πληθυσμός μεταφέρθηκε στα Σούσα και εγκαταστάθηκε κοντά στις εκβολές του Τίγρη. Μέχρι το τέλος της επόμενης χρονιάς (493 π.χ.), όλες οι ελληνικές πόλεις είχαν υποταχθεί στους Πέρσες. Ο Δαρείος όμως, μεγάλος διπλωμάτης καθώς ήταν, φέρθηκε με ηπιότητα στις υπόλοιπες πόλεις, διατήρησε τα δημοκρατικά πολιτεύματα και δεν αύξησε τη φορολογία. Μετά την υποταγή της Ιωνίας ο Δαρείος έστειλε (το 492 π.χ) τον γαμπρό του, Μαρδόνιο, ως επικεφαλή ισχυρού στόλου, να επιβάλει την περσική κυριαρχία στη Μακεδονία και τη Θράκη. Συγχρόνως περσικός στρατός πέρασε τον Ελλήσποντο και διασχίζοντας τη Θράκη και τη Μακεδονία υπέταξε όλα τα φύλα που συνάντησε 14

21 στο πέρασμά του. Κατελήφθησαν η Θάσος και η Θράκη, ενώ η Μακεδονία τέθηκε πάλι υπό περσική κατοχή. Στη συνέχεια όμως ο στόλος έπεσε σε μεγάλη τρικυμία περιπλέοντας τη χερσόνησο του Άθωνα (ακόμα και σήμερα αποτελεί για τους ιστιοπλόους πρόκληση ο περίπλους του Άθωνα) και καταστράφηκε. Αυτό το ναυτικό ατύχημα ακύρωσε τη συνέχεια της επιχείρησης, η οποία, κατά τον Ηρόδοτο, περιλάμβανε την τιμωρία της Αθήνας και της Ερέτριας και την υποδούλωση όσο το δυνατόν περισσότερων ελληνικών πόλεων. Η εσωτερική κατάσταση στην κυρίως Ελλάδα και την Αθήνα Η καταστροφή της Μιλήτου και το τέλος της ιωνικής επανάστασης, η υποταγή της Θρακικής χερσονήσου και της Μακεδονίας (περιοχές ευαίσθητες για τα αθηνα κά οικονομικά συμφέροντα), αλλά και τα νέα για τη ναυπήγηση ενός μεγάλου περσικού αποβατικού στόλου, προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση στην Αθήνα, καθώς ήταν πλέον φανερός ο ακόρεστος επεκτατισμός των Περσών. Μέσα σε αυτή την κατάσταση εξελέγη επώνυμος άρχοντας για το έτος 493 π.χ. 492 π.χ. ο Θεμιστοκλής, ο οποίος, ως υπέρμαχος της οργάνωσης ενός ισχυρού στόλου για την άμυνα της Αθήνας, υποστηριζόταν από την εμποροναυτική τάξη, δηλαδή την κατεξοχήν δημοκρατική δύναμη. Το ναυτικό πρόγραμμα του Θεμιστοκλή παραμερίστηκε πρόσκαιρα με την άφιξη, στην Αθήνα, του εξόριστου Μιλτιάδη, ο οποίος, καταγόμενος από το μεγάλο γένος των Φιλα δών, ήταν γνωστός για τις όχι και τόσο δημοκρατικές του ιδέες. Αυτό ήταν ένα καθόλου αμελητέο ζήτημα για τους άλλους εξέχοντες Αθηναίους. Το όνομα των Αθηνών αποτελούσε ένα από τους πλέον επιβλητικούς και ένδοξους τίτλους της αρχαίας Ελλάδας. Η Αθήνα αποτελούσε τμήμα της Αττικής χερσονήσου, αποχωρισμένης από την υπόλοιπη κεντρική Ελλάδα μέσω του Κιθαιρώνα, της Πάρνηθας, της Πεντέλης και του Υμηττού. Αυτή η γεωγραφική απομόνωση λειτουργούσε ως προφύλαξη απέναντι σε πιθανές επιδρομές από το Βορρά και την Ανατολή. Έτσι οι μεταγενέστερες γενεές των Ιώνων, οι οποίοι εποίκισαν αρχικά την περιοχή, διατήρησαν τον «φυλετικό» τους χαρακτήρα ανεπηρέαστο και έφτασαν να θεωρούν τους εαυτούς «αυτόχθονες». Από τους ιστορικούς χρόνους, η Αθήνα κυβερνιόταν από μια γενικά σταθερή κάστα αρχόντων, η οποία προερχόταν από την αριστοκρατική τάξη και αποτελούσε μαζί με το σώμα του Άρειου Πάγου την ανώτατη πολιτική και δικαστική εξουσία της αθηνα κής πολιτείας. vi Κάτω όμως από αυτό το αριστοκρατικό πολίτευμα οι λα κές τάξεις ένιωθαν δυσαρεστημένες καθώς υπόβοσκε ένας συνεχής κοινωνικός αναβρασμός, ο οποίος προξενούσε συχνά πολιτικές ταραχές και αναστατώσεις. Ο Κύλων, ένας ισχυρός ευγενής επιχείρησε την εκμετάλλευση της λα κής αγανάκτησης και θέλησε να επιβάλει στην πόλη τυραννίδα (636 π.χ.). Η απόπειρα απέτυχε, ο Κύλων κατάφερε να διαφύγει, οι οπαδοί του ό- μως τιμωρήθηκαν με σκληρότητα. Για να δοθεί τέλος στη συνεχιζόμενη αναταραχή, ανατέθηκε στον Δράκοντα η κωδικοποίηση των αθηνα κών νόμων και η εφαρμογή ορισμένων μεταρ- ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ (490 Π.Χ.) 15

22 ρυθμίσεων προς επίτευξη πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας. Ουσιαστικά, αποτελεί την πρώτη προσπάθεια έκφρασης της ισορροπίας ανάμεσα στις τάξεις της πόλης κράτους μέσα από τη διατύπωση ενός κοινά αποδεκτά «Συντάγματος» vii με τη σύγχρονη έννοια του όρου. Ακόμα όμως και έτσι, η δυσαρέσκεια συνεχιζόταν καθώς ο Δράκοντας ήταν μέλος της τάξης των ευγενών. Ο συμβιβασμός των αντιμαχόμενων τάξεων ανατέθηκε τελικά στον Σόλωνα (594 π.χ.), πλούσιο ευγενή, ποιητή και σοφό, υπό την ηγεσία του οποίου η Αθήνα κατάφερε να αποσπάσει την Σαλαμίνα από τους Μεγαρείς. Τα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά μέτρα που θέσπισε αυτός, χαρακτηρίζονταν από μετριοπάθεια, δικαιοσύνη και αμεροληψία, και έτσι έγιναν ευρέως αποδεκτά. Αυτό δεν ήταν αρκετό για να περιορίσει τις αναταραχές και έτσι στη διάρκεια του 6ου αιώνα ξέσπασαν αλλεπάλληλες συγκρούσεις μεταξύ των διαφόρων τάξεων, οι οποίες κατέληξαν στην κατάληψη της εξουσίας από τον Πεισίστρατο και την εγκατάσταση τυραννίας. Μετά τον θάνατο αυτού, η τυραννία καταργήθηκε και την εξουσία ανέλαβε ο Κλεισθένης, ο οποίος διατήρησε τη διάκριση των Αθηναίων σε κατηγορίες ανάλογα με το εισόδημά τους, όπως είχε οριστεί από το Σόλωνα. viii Την ανώτερη τάξη αποτελούσαν οι πεντακοσιομέδιμνοι, με ελάχιστο ετήσιο εισόδημα πεντακοσίους μεδίμνους. Η αμέσως κατώτερη τάξη ήταν αυτή των τριακοσιομέδιμνων ή ιππέων. Αυτές οι δύο τάξεις, λόγω του πλούτου τους, είχαν περισσότερα πολιτικά δικαιώματα, ωστόσο ο κορμός της Αθηνα κής κοινωνίας ήταν η τρίτη τάξη των διακοσιομέδιμνων ή ζευγιτών, οι οποία αποτελείτο από μικροκαλλιεργητές οι οποίοι επάνδρωναν την οπλιτική φάλαγγα, το ισχυρότερο σώμα του Αθηνα κού στρατού. Αντίθετα, οι ανώτερες τάξεις μάχονταν ως ιππείς. Υπήρχε και μια κατώτερη τάξη, οι θύτες, οι οποίοι μάχονταν ως ελαφρά οπλισμένο πεζικό (ψιλοί πελταστές), δεν έχαιραν όμως ιδιαίτερης εκτίμησης στην Αθηνα κή κοινωνία και έτσι δεν τους δόθηκε περισσότερη σημασία παρά μόνο όταν αναγνωρίστηκε η συνεισφορά τους ως κωπηλατών στα πληρώματα των Αθηνα κών τριηρών. Ο Κλεισθένης προχώρησε όμως περαιτέρω και προκειμένου να διαλύσει το παλαιό κατεστημένο το οποίο δυσχέραινε τη λειτουργία της πόλης, αντικατέστησε τις τέσσερις παλαιές φυλές της Αθήνας με δέκα νέες φυλές, χωρίζοντας παράλληλα την Αθήνα σε τρεις περιοχές, το άστυ, την παραλία και τη μεσογαία, οι οποίες χωρίζονταν σε δέκα τριττύες η καθεμιά. Οι δέκα φυλές, διέθεταν μία τριττύα από κάθε περιοχή της Αθήνας. Ανάλογα οργανώθηκε και η στρατιωτική λειτουργία του κράτους. Μετά το 18 ο έτος, ο νέος Αθηναίος κηρύσσονταν έφηβος και ορκιζόταν αστός. Στη συνέχεια παρελάμβανε τον οπλισμό του και στελνόταν στις παραμεθόριες περιοχές, όπου ασκούταν στα του πολέμου. Μετά το 20ο έτος εγγραφόταν οριστικά στους πολεμικούς καταλόγους ως υπερασπιστής της πατρίδας. Μετά το 40ο έτος δεν λάμβανε μέρος σε μακρινές εκστρατείες, όφειλε όμως μέχρι το 60ο έτος να αποτελεί μέρος της «εθνοφρουράς». Κάθε φυλή εξέλεγε έναν στρατηγό, το δε σύνολο αυτών αποτελούσε 16