DOPING: Από τα άλογα στον άνθρωπο. Θ. Γ. Αντίκας, DVM, PhD. 1901: Ο «Dr. Ring» και οι απαρχές του ντόπινγκ στα άλογα

Transcript

1 DOPING: Από τα άλογα στον άνθρωπο. Θ. Γ. Αντίκας, DVM, PhD 1901: Ο «Dr. Ring» και οι απαρχές του ντόπινγκ στα άλογα «ΝΤOΠΑ» EΝΑΣ ΑΜΕΡΙΚAΝΙΚΟΣ OΡΟΣ Χρήση και Κατάχρηση στους Ιπποδρόμους ανά τον Κόσμο ΟΙ ΑΓΓΛΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΔΡΑΣΟΥΝ Σάλος στον Ιπποδρομιακό Όμιλο από Ανυπόστατες Φήμες για Αμερικανούς «Κομπιναδόρους» του Στοιχήματος που Λυμαίνονται τις Ιπποδρομίες του Εξωτερικού Η ιστορία των φαρμακευτικών ουσιών στις ιπποδρομίες είναι κάτι που μελετώ εδώ και χρόνια, από τη διπλωματική «Τα ζώα και τα νομικά τους δικαιώματα» στην Νομική Σχολή Αθηνών τη δεκαετίας του 60. Σκέφτηκα ότι θα ήταν ενδιαφέρον να πάμε ένα αιώνα πίσω, στις απαρχές του ντόπινγκ στις ιπποδρομίες. 1. Μια πρώτη καταγραφή του όρου τοποθετείται στο 1892, αλλά η πρακτική του ντόπινγκ είναι πολύ παλαιότερη. Όταν άρχισε να εμφανίζεται στις εφημερ. των ΗΠΑ, η χρήση φαρμακευτικών ουσιών περνούσε στα ψιλά γράμματα. Ένα περιστατικό που είδε το φως της δημοσιότητας το 1892 αφορούσε ένα άνδρα ονόματι Ράνκιν, που αποβλήθηκε από τους αγώνες της Ν. Ορλεάνης επειδή ζήτησε να γίνει ένεση στο νεαρό επιβήτορα India Rubber. Ο λόγος; «Μετά τον αγώνα ανακοινώθηκε ότι η ένεση που έγινε στο άλογο δεν ήταν η συνήθης κοκαΐνη, μορφίνη, ή ότι άλλο χρησιμοποιούσαν μπράντι, ίσως- αλλά μια άκακη δόση νερού, και ότι έβλαψε αντί να βοηθήσει το άλογο». Ναι, καλά διαβάσατε. Αποβλήθηκε γιατί ΔΕΝ έδωσε στο άλογο τη συνηθισμένη δόση κοκαΐνης και μορφίνης! 2. Λιγότερο από 10 χρόνια αργότερα, το κλίμα για τη χρήση φαρμακευτικών ουσιών στις ιπποδρομίες άλλαξε δραστικά. Το «ντόπινγκ», όπως επικράτησε να λέγεται, ήταν πλέον παράνομο και αστυνομευόταν (όχι ιδιαίτερα αποτελεσματικά) από υπευθύνους των ιπποδρόμων. Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφήμερίδα Νιου Γιορκ Τάιμς το 1901, ο ανώνυμος αρθρογράφος αφηγείται την ιστορία της «ντόπας» στις ιπποδρομίες. Το άρθρο δημοσιεύθηκε με τίτλο: «Ντόπα» Ένας Αμερικάνικος Όρος: Χρήση και Κατάχρηση στους Ιππόδρομους ανά τον Κόσμο» (βλέπε φωτό παραπάνω). Παρατίθενται αποσπάσματα αυτού του άρθρου: 2α. «Η πρώτη χρήση ντόπας πέρασε απαρατήρητη απ τους υπευθύνους του ιπποδρόμου του Νιου Τζέρσευ και οι οπαδοί των ιπποδρομιών ελάχιστα συγκινήθηκαν από την ιστορία». Οι στοιχηματίες αντιμετώπισαν τους ψιθύρους για χρήση φαρμάκων ως αερολογίες. Μόνο όταν τα «ντοπαρισμένα» άλογα άρχισαν να νικούν και οι παίκτες που στοιχημάτιζαν συστηματικά σε αυτά έβγαλαν πολλά λεφτά, τότε μόνο άρχισαν οι φίλοι του ιπποδρόμου να συνειδητοποιούν ότι κάτι νέο ήταν στα σκαριά, κι άρχισαν να αντιμετωπίζουν σοβαρά την ιδέα ότι οι φαρμακευτικές ουσίες μπορούσαν να φέρουν τέτοια αποτελέσματα». Ο όρος «ντόπα» (dope), πριν συνδεθεί με τη χορήγηση ουσιών, ήταν σε χρήση απ τους πληροφοριοδότες του ιπποδρομιακού στοιχήματος υπό την έννοια της πληροφορίας (π.χ. «έχω πληροφορίες εκ των έσω» - I m getting the inside dope). Τότε ήταν που ο «Ντόκτορ» Ρινγκ ήρθε στο προσκήνιο των ιπποδρομιών του Νιου Τζέρζι. Ο Ρίνγκ ήταν ο εφευρέτης του πρώτου διεγερτικού παρασκευάσματος ευρείας χρήσης, το οποίο, όμως, δεν ήταν γνωστό ως «ντόπα», αλλά ως «η ένεση», και η σύνθεσή του αποτελούσε μυστήριο τόσο για αυτούς που την χρησιμοποιούσαν μέσω του Ρινγκ, όσο και για το ευρύ κοινό. 2β. «Ο Ρινγκ χορηγούσε το νέο παράγοντα με υποδόρια ένεση, και τα συστατικά του ήταν γνωστά μόνο σε αυτόν. Δεν δεχόταν πληρωμή για τις υπηρεσίες του και έλεγε ότι η μοναδική αμοιβή που ζητούσε ήταν ένα

2 στοίχημα για λογαριασμό του από τον ιδιοκτήτη του αλόγου που είχε φροντίσει. Έτσι τα κέρδη του Ρινγκ εξαρτιόταν από την επιτυχία που θα είχε το ζώο.» Για τον ιατρικό τίτλο του Ρινγκ πάντα υπήρχαν αμφιβολίες, αλλά εκείνη την εποχή ήταν γνωστός σε όλους ως «Ντόκτορ» και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Ήταν γιος ενός κάποτε πλούσιου χονδρεμπόρου χοιρινών που ζούσε στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ. Ξεκίνησε στρέφοντας το ενδιαφέρον του στους τροχαστικούς ίππους (trotters), αλλά εχασε μια περιουσία και έτσι αναγκάστηκε να στραφεί στους δρόμωνες ίππους. «Το μυστικό του δεν έμεινε κρυφό. Πλεονέκτες ιδιοκτήτες αλόγων που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την ιδέα να μοιράζονται τα κέρδη μαζί του, κατάφεραν να μάθουν τι φαρμακευτικές ουσίες χρησιμοποιούσε. Μέσα σε λίγα χρόνια, ο Ρινγκ είχε τόσους ανταγωνιστές στην τέχνη του να κάνει γρήγορους τους τροχαστικούς ίππους, που η βιοποριστική του αυτή δραστηριότητα καταστράφηκε. 2γ. Η φόρμουλα που ο εφευρέτης χρησιμοποιούσε με τόση επιτυχία, ήταν ένα μίγμα νιτρογλυκερίνης, κοκαΐνης, φαινόλης και ροδόνερου...η Νιτρογλυκερίνη, μετά από πολλούς πειραματισμούς, βρέθηκε ότι επιφέρει μόνιμες βλάβες και σε επόμενες φόρμουλες της «ντόπας» αντικαταστάθηκε από στρυχνίνη, πιπεριά, τζίντζερ και άλλες ουσίες, με εξίσου καλά αποτελέσματα όσο η αρχική σύνθεση. 2δ. «...Με την εμπειρία των τελευταίων χρόνων η χρήση της ένεσης σταμάτησε, καθώς κρίθηκε πολύ επικίνδυνη και πολύ δύσκολη στην εφαρμογή υπό το βλέμμα των υπευθύνων ασφαλείας των πάντοκ, όπου ετοιμάζονται τα άλογα πριν τον αγώνα. Τα τελευταία χρόνια (1890 ως 1901), οι χρήστες της «ντόπας» έχουν περιοριστεί στη χορήγησή της με δισκία ή κλύσμα...» «Στην Αμερική υπάρχουν αυστηροί νόμοι κατά της ντόπας. Στους μεγαλύτερους ιππόδρομους έχουν τοποθετηθεί ειδικοί επόπτες για την επίβλεψη των αλόγων κατά την προετοιμασία τους πριν τον αγώνα, έτσι ώστε να αποτρέψουν τη χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών με οποιονδήποτε τρόπο, είτε αυτή στοχεύει τη διέγερση του αλόγου, είτε το εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα». 3. Στις αρχές του 20 ου αι. ήταν σχεδόν αδύνατη η αποτελεσματική αστυνόμευση της χρήσης ουσιών. Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει τη δεκαετία του 30, όπου μια εκστρατεία με επικεφαλής το FBI υποχρέωσε τον χώρο του ιπποδρόμου να λάβει πιο αποτελεσματικά μέτρα. Το 1934, ο Ιππόδρομος στην πόλη Hialeah της Φλόριντα, έγινε ο πρώτος ιππόδρομος που εφάρμοσε τεστ σάλιου στ άλογα και σύντομα ακολούθησαν κι άλλοι ιππόδρομοι. Παρόλο που τα τεστ δεν ήταν (ούτε είναι) τέλεια, προσέδωσαν αξιοπιστία στο άθλημα, ακριβώς τη στιγμή της νομιμοποίησής του σε πολλά νέα σημεία στη χώρα. ΙΙ. ΑΝΘΡΩΠΟΙ: Απ την «Αναγκοφαγία» στην Τεστοστερόνη Προέλευση του όρου «ντόπινγκ»: Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση του όρου «ντόπινγκ». Μία απ αυτές είναι ότι προέρχεται από τη λέξη «dop», ένα αλκοολούχο ποτό που χρησιμοποιούταν ως διεγερτικό σε τελετουργικούς χορούς στη Ν. Αφρική i του 18 ου αιώνα. Άλλη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από την ολλανδική λέξη «doop» που σημαίνει χοντρό λουκάνικο, και μπήκε στην αμερικάνικη αργκό για να περιγράψει πώς οι ληστές νάρκωναν τα θύματά τους με ένα μείγμα από καπνό και σπόρους του φυτού Datura stramonium ii (Ντάτουρα ή διαβολόχορτο), που περιέχει αλκαλοειδή, προκαλώντας, στα θύματά τους νάρκη, παραισθήσεις και σύγχιση iii. Το 1889, η λέξη είχε φτάσει να σημαίνει το πηχτό, ιξώδες οπιούχο παρασκεύασμα για κάπνισμα και στη δεκαετία του 1890, η σημασία της είχε επεκταθεί πλέον σε κάθε κατασταλτική, αναλγητική φαρμακευτική ουσία. Στα 1900, η ντόπα είχε πλέον πάρει και τη σημασία του «φαρμακευτικού σκευάσματος που επιδρά στις επιδόσεις των αλόγων κούρσας» iv. Ιστορία: Από αρχαία κείμενα γίνεται σαφές ότι ο άνθρωπος ανέκαθεν αναζητούσε τρόπους για να αυξήσει τις αντοχές του στην σκληρή δουλειά, ή τουλάχιστον, να υποφέρει λιγότερο όταν καταβάλλει μεγάλο κόπο. Όταν οι νέοι με την καλύτερη φυσική κατάσταση επιλέγονταν ως μαχητές ή αθλητές της πόλης, τούς επιβαλλόταν ειδικό διαιτολόγιο και τούς χορηγούνταν αγωγές που θεωρούνταν ευεγερτικές v. Στην αρχαία Ελλάδα οι αθλητές των Ολυμπιάδων ακολουθούσαν διαιτολόγιο «αναγκοφαγίας» (υποχρεωτική διατροφή), που καθόριζαν οι παιδοτρίβες (Αντίκας, 2004). Στη σκανδιναβική μυθολογία, οι Μπερσέρκοι έπιναν ένα

3 μείγμα ονόματι «butotens» που πιθανώς παρασκευαζόταν από το μανιτάρι Amanita muscaria και το οποίο τούς επέτρεπε να δεκαπλασιάσουν τη σωματική τους δύναμη, με κίνδυνο όμως να τρελαθούν vi. Πιο πρόσφατα, ο Γερμανός γιατρός και ιεραπόστολος Albert Schweitzer έγραψε για τη Γκαμπόν στις αρχές του 19 ου αιώνα [ΣτΜ: τότε γαλλική αποικία]: «Οι κάτοικοι της χώρας μπορούν όταν τρώνε ορισμένα φύλλα ή ρίζες, να μοχθούν ασταμάτητα χωρίς να νιώθουν πείνα, δίψα ή κούραση, και να δείχνουν κεφάτοι και χαρωποί όλη μέρα vii. Το 1807, ο Anraham Wood, διαγωνιζόμενος σε αγώνα βάδην αντοχής που έγινε στη Βρετανία, δήλωσε ότι είχε χρησιμοποιήσει λάβδανο, ενα οπιούχο παρασκεύασμα, για να κρατηθεί ξύπνιος για 24 ώρες ενόσω διαγωνιζόταν ενάντια στον Robert Barclay Allardyce viii. Τον Απρίλιο του 1877, οι αγώνες βάδην είχαν φτάσει να διεξάγονται σε αποστάσεις 800 χμ, ενώ τον επόμενο χρόνο, ο αγώνας που επίσης πραγματοποιήθηκε στην πόλη Ίσλινγκτον, στην περιοχή του Λονδίνου, κάλυψε απόσταση 837 χμ. Η εφημερίδα Illustrated News σχολίασε δηκτικά το γεγονός: Το πλήθος, ωστόσο, ξετρελάθηκε, και οι θεατές έφταναν τους κάθε μέρα. Αυτό ενθάρρυνε τους οργανωτές να επαναλάβουν τους αγώνες, στο ίδιο μέρος, αλλά με ποδηλάτες. Ήταν οι γρηγορότεροι άνθρωποι στον πλανήτη [...] και επιπλέον, υπήρχε μεγαλύτερη πιθανότητα τα παθήματά τους να τα δει το κοινό. Κι αυτό γιατί, ένας εξουθενωμένος βαδιστής μπορεί απλά να καθίσει. Ένας εξαντλημένος ποδηλάτης, όμως, μπορεί να πέσει από το ποδήλατό του και, ίσως, να παρασύρει και άλλους στην πτώση του. Αυτό έχει περισσότερη πλάκα ix. Ο ενθουσιασμός για τους 6ήμερους ποδηλατικούς αγώνες πέρασε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου τα ίδια κατώτερα ένστικτα ξεσήκωσαν τα πλήθη στην Αμερική. Όσοι περισσότεροι θεατές πλήρωναν εισιτήριο, τόσο μεγαλύτερα ήταν τα βραβεία και τα κίνητρα για να μείνουν--ή να κρατηθούν--ξύπνιοι οι ποδηλάτες για να καλύψουν μεγαλύτερες αποστάσεις. Τους εξαντλημένους ποδηλάτες φρόντιζαν οι φροντιστές, όπως οι φροντιστές στην πυγμαχία. Οι υπηρεσίες τους περιλάμβαναν και τη χορήγηση νιτρογλυκερίνης, φαρμακευτικής ουσίας για τη διέγερση της καρδιάς έπειτα από καρδιακές προσβολές, που θεωρούταν ότι διευκόλυνε την αναπνοή των ποδηλατών x. Οι ποδηλάτες είχαν παραισθήσεις απ την εξάντληση, ίσως κι από τα φάρμακα. Ο Αμερ. πρωταθλητής Major Taylor αρνήθηκε να ολοκληρώσει τον αγώνα της Νέας Υόρκης, λέγοντας: «Δεν μπορώ να συνεχίσω με ασφάλεια, γιατί είναι κάποιος που με κυνηγά στο διάδρομο με ένα μαχαίρι στο χέρι xi». Η κοινή γνώμη στράφηκε κατά των αγώνων αυτών, είτε επρόκειτο για μεμονωμένους διαγωνιζόμενους, είτε για ομάδες των δύο. Απόσπασμα καυστικής αναφοράς: Ένας αθλητικός διαγωνισμός στον οποίο οι συμμετέχοντες τρελαίνονται και φτάνουν στα όριά τους από υπερβολική προσπάθεια, με τα πρόσωπά τους σημαδεμένα από τα αποτυπώματα των φρικτών βασανιστηρίων που περνούν, δεν είναι άθλημα, είναι βαρβαρότητα. Από τις αναφορές αυτής της μοναδικής παράστασης φαίνεται ότι ορισμένοι ποδηλάτες έχασαν προσωρινά τα λογικά τους στη διάρκεια του διαγωνισμού...θα χρειαστούν μέρες και εβδομάδες ανάρρωσης για να μπορέσουν οι διαγωνιζόμενοι να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους και είναι πιθανό ότι ορισμένοι από αυτούς δεν θα μπορέσουν ποτέ να συνέλθουν από την υπερκόπωση xii. Ο Αμερικανός ειδικός σε θέματα ντόπινγκ, Max M. Novich, έγραφε: «Οι προπονητές της παλιάς σχολής, που χορηγούσαν ενισχυτικά με βάση την κοκαΐνη, δήλωναν με σιγουριά ότι ένας ποδηλάτης εξουθενωμένος από μια εξαήμερη κούρσα, θα ανακτούσε αμέσως τις δυνάμεις του εάν του χορηγούνταν αυτά τα μείγματα xiii». Ο John Hoberman, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, δήλωσε ότι οι εξαήμεροι ποδηλατικοί αγώνες αποτελούσαν «ντε φάκτο πειράματα που ερευνούσαν την φυσιολογία του στρες, καθώς και τις ουσίες που ενδεχομένως μετριάζουν την εξάντληση xiv». Η Στρυχνίνη στους Ολυμπιακούς Αυτά τα «ντε φάκτο πειράματα που ερευνούσαν την φυσιολογία του στρες, καθώς και τις ουσίες που ενδεχομένως μετριάζουν την εξάντληση» δεν περιορίζονταν στην ποδηλασία. Ο Thomas J. Hicks, Αμερικανός γεννημένος στην Αγγλία στις 7 Ιανουαρίου 1875, κέρδισε τον Ολυμπιακό μαραθώνιο στην Μεσο- Ολυμπιάδα της Αθήνας το Πέρασε τη γραμμή τερματισμού μετά από έναν συμπατριώτη του, τον Fred Lorz, η αντίληψη του οποίου για το ευγενές άθλημα του μαραθωνίου δεν τον εμποδισε να διανύσει τη μισή απόσταση με αμάξι! Αλλά ούτε και ο Hicks διαγωνίστηκε χωρίς εξωτερική βοήθεια. Ο προπονητής του, Charles Lucas, έβγαλε μια υποδόρια ένεση και έσπευσε να τον βοηθήσει ενόσω ο δρομέας είχε αρχίσει να καταρρέει. Αποφάσισα, επομένως, να του κάνω ένεση με ένα mg θειικής στρυχνίνης και να του δώσω ένα μεγάλο ξέχυλο ποτήρι μπράντι. Ξεκίνησε πάλι κακήν κακώς, αλλά μετά από τέσσερα μίλια χρειάστηκε άλλη μια ένεση για να του δώσει μια ύστατη ικμάδα ταχύτητας και να μπορέσει να τερματίσει xv.η χρήση στρυχνίνης πόρρω απείχε από το να απαγορευθεί. Αντίθετα, θεωρούταν απαραίτητη για να αντέξουν οι αθλητές πολύ απαιτητικούς αγώνες, αναφέρει ο αθλητικός ιστορικός Alain Lunzenfichter xvi. Ο εξειδικευμένος σε θέματα αθλητικού ντόπινγκ, Δρ. Jean-Pierre de Mondenard, αναφέρει:

4 «Πρέπει να καταλάβουμε ότι, τον καιρό εκείνο, οι άνθρωποι δεν είχαν συνηδητοποιήσει τις καταστροφικές συνέπειες του ντόπινγκ στην υγεία των αθλητών, ούτε είχε καθιερωθεί η ευγενής άμιλλα. Αυτό καταδεικνύεται και από την επίσημη αναφορά του αγώνα: Ο μαραθώνιος έδειξε από ιατρικής άποψης πώς οι φαρμακευτικές ουσίες μπορούν να είναι χρήσιμες στους αθλητές μεγάλων αποστάσεων». Ο Hicks είχε φτάσει όπως είπαν τότε στα πρόθυρα του θανάτου, αλλά συνήλθε, πήρε το χρυσό του μετάλιο λίγες μέρες αργότερα και έζησε για άλλα 60 χρόνια, αν και δεν πήρε ποτέ ξανά μέρος σε αγώνες xvii. Οι «Κατάδικοι του Δρόμου» Το 1924, ο δημοσιογράφος Albert Londres κάλυψε τον Ποδηλατικό Γύρο της Γαλλίας για λογαριασμό της γαλλικής εφημερίδας Le Petit Parisien. Στην πόλη Coutances άκουσε ότι ο νικητής της περασμένης χρονιάς, Henri Pélissier, με τον αδερφό του Francis κι ένα τρίτο ποδηλάτη, τον Maurice Ville, παραιτήθηκαν από τον διαγωνισμό μετά από λογομαχία με τον οργανωτή, Henri Desgrange. Ο Pélissier εξήγησε το πρόβλημα-άν είχε το δικαίωμα να βγάλει τη φανέλα του ή όχι-και συνέχισε μιλώντας για τις φαρμακευτικές ουσίες που χρησιμοποιούσαν οι ποδηλάτες. Η συνομιλία καταγράφηκε απ τον Londres, που επινόησε το χαρακτηρισμό Les Forçats de la Route (Οι Κατάδικοι του Δρόμου): «Δεν έχεις ιδέα τι είναι ο Ποδηλατικός Γύρος της Γαλλίας» είπε ο Henri. «Είναι Γολγοθάς! Και ακόμα χειρότερα, γιατί η οδός του μαρτυρίου είχε 14 σταθμούς, ενώ ο δικός μας 15. Υποφέρουμε από από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό. Θέλεις να μάθεις πώς κρατιόμαστε; Ορίστε!...» Έβγαλε ένα φιαλίδιο από την τσάντα του. «Κοκαΐνη, για τα μάτια μας. Χλωροφόρμιο, για τα ούλα μας». «Αυτό», είπε ο Ville, αδειάζοντας το σακίδιό του «είναι θερμαντική αλοιφή για να ζεστάνουμε λίγο τα παγωμένα μας γόνατα». «Και χάπια. Θες να δεις χάπια; Να, ορίστε, εδώ είναι». Και οι τρεις τους έβγαλαν από τρία κουτιά. «Η αλήθεια είναι», είπε ο Francis, «ότι κρατιόμαστε με ουσίες ασφαλείς όσο και η πυρίτιδα». Ο Henri είπε ότι, μόλις ξέπλεναν τη σκόνη του δρόμου από πάνω τους, τα πρόσωπά τους ήταν άσπρα σαν το πανί κι ότι υπέφεραν από διάρροιες που τους εξαντλούσαν τελείως και συνέχισε: «Τα βράδια, στο δωμάτιό μας, δεν μπορούμε να κοιμηθούμε. Στριφογυρνάμε και τιναζόμαστε σαν τους πυροβάτες στα κάρβουνα». Ενώ ο Francis είπε: «Έχουμε μείνει πετσί και κόκαλο. Ίδιοι σκελετοί xviii». Πολύ αργότερα ο Pélissier είπε: «Ο Londres ήταν διάσημος δημ/φος αλλά δεν είχε ιδέα από ποδηλασία. Τον δουλέψαμε λίγο με τις ιστορίες μας για κοκαΐνη και χάπια. Ακόμα κι έτσι, όμως, ο Ποδηλατικός Γύρος της Γαλλίας δεν ήταν περίπατος xix». Το 1930 οι φαρμακευτικές ουσίες είχαν καθιερωθεί στο Γύρο της Γαλλίας σε τέτοιο βαθμό, που όταν ο διαγωνισμός μετατράπηκε σε διαγωνισμό εθνικών ομάδων που πλήρωναν οι διοργανωτές, το εγχειρίδιο κανονισμών που μοίρασε στους ποδηλάτες ο διοργανωτής Henri Desgrange, υπενθύμιζε στους μετέχοντες ότι οι φαρμακευτικές ουσίες δεν καλύπτονταν απ τη διοργάνωση xx. Η χρήση του Pot Belge, ενός πολύ διαδεδομένου στους ποδηλάτες της Ευρώπης κοκτέιλ ουσιών, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα συνδυασμού ψυχαγωγικής χρήσης και χρήσης προς ενίσχυση επιδόσεων από αθλητές. Βενζεδρίνη: Η βενζεδρίνη είναι εμπορική ονομασία της αμφεταμίνης. Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναφέρει ότι η αμφεταμίνη εμφανίστηκε στον χώρο του αθλητισμού στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936 xxi. Συνετέθη το 1887 και το παράγωγό της βενζεδρίνη απομονώθηκε στις ΗΠΑ το Στην πιάτσα είναι γνωστή ως «speed» λόγω των ιδιοτήτων της. Στο Β Παγκ. Πόλεμο, ο βρετανικός στρατός κατανάλωσε 72 εκατομμύρια χάπια αμφεταμίνης, ενώ η RAF κατανάλωσε τόσα πολλά, που σε αναφορά της εποχής διαβάζουμε: «Η Μεθεδρίνη κέρδισε τη Μάχη της Βρετανίας xxii». Το πρόβλημα ήταν ότι η αμφεταμίνη προκαλεί μείωση της ικανότητας κρίσης και ροπή προς ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, κάτι που, ενώ στον αθλητισμό μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερες επιδόσεις, στα καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά αεροσκάφη προκάλεσε τόσες συντριβές αεροσκαφών που η RAF πλέον δεν μπορούσε να αγνοήσει το ζήτημα. Η χορήγηση αμφεταμινών σταμάτησε,αλλά μεγάλες ποσότητες παρέμειναν στη μαύρη αγορά. Οι αμφεταμίνες χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως νόμιμο βοήθημα για την απώλεια βάρους. Η Everton είναι κορυφαίος σύλλογος του αγγλικού φουτμπώλ. Τη σεζόν κατέκτησε το πρωτάθλημα και το έκανε σύμφωνα με την έρευνα μιας εφημερίδας με τη βοήθεια της Βενζεδρίνης. Μετά την κατάκτηση του πρωταθλήματος άρχισαν οι ψίθυροι, και η εφημερίδα αποφάσισε να το ερευνήσει. Δημοσίευσε ένα άρθρο, στο οποίο παραθέτει τα λόγια του τερματοφύλακα, Albert Dunlop: Δεν θυμάμαι πώς έγινε και μας τα δώσανε. Αλλά μας τα μοιράζανε στα αποδυτήρια. Δεν ήμασταν υποχρεωμένοι να τα πάρουμε, αλλά οι περισσότεροι παίκτες το έκαναν. Τα χάπια ήταν συνήθως άσπρα, αλλά μια-δυό φορές ήταν κίτρινα. Τα παίρναμε σε όλη τη διάρκεια της σεζόν και την επόμενη σεζόν. Παλιά, η χρήση ουσιών στον σύλλογο ήταν ακατανόμαστη πράξη. Με το που αρχίσαμε, όμως, μπορούσαμε να παίρνουμε όσα χάπια θέλαμε. Στις αγωνιστικές μάς τα μοιράζανε σαν να ήταν κάτι το αυτονόητο. Σύντομα, οι περισσότεροι παίκτες δεν άντεχαν χωρίς αυτά. Σήμερα, στον επαγγελματικό αθλητισμό, μόνο το 34% των αθλητών χρησιμοποιούν ενισχυτικά επιδόσεων xxiii. Ο σύλλογος παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιήθηκαν φαρμακευτικές ουσίες, αλλά δήλωσε ότι «δεν υπήρχε περίπτωση να ήταν επιβλαβείς». Ο Dunlop, ωστόσο, είπε ότι είχε γίνει εξαρτημένος. Η βενζεδρίνη και άλλες συγγενικές της ουσίες κατέκτησαν και άλλα αθλήματα. Τον Νοέ. 1942, ο Ιταλός ποδηλάτης Fausto

5 Coppi πήρε «εφτά πακέτα αμφεταμίνες» για να σπάσει το παγκόσμιο ρεκόρ μέσης ωριαίας ταχύτητας xxiv. Το 1960, ο Δανός ποδηλάτης Knud Enemark Jensen κατέρρευσε στο ομαδικό των 100 χμ στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου εξέπνευσε. Η νεκροψία έδειξε ότι είχε πάρει αμφεταμίνες μαζί με άλλο φάρμακο, το Ronicol, που έχει αγγειοδιασταλτική δράση. Ο πρόεδρος της ολλανδικής ομοσπονδίας ποδηλασίας, Piet van Dijk, είπε για τους Ολυμπιακούς της Ρώμης ότι «η ντόπα εκεί καταναλώθηκε με το τσουβάλι xxv». Ο Βρετανός επαγγελματίας ποδηλάτης Jock Andrews συνήθιζε να αστειεύεται: «Δεν χρειάζεται να ψάξεις πολύ για να βρεις πού είναι οι ποδηλάτες, σε έναν μεγάλο αγώνα. Απλά ακολουθείς το μονοπάτι από άδειες σύριγγες και άδεια κουτιά φαρμάκων xxvi». Ο προπονητής της ομάδας ποδηλασίας της Ολλανδίας, Kees Pellenaars, μιλά για ένα ποδηλάτη που είχε αναλάβει: Τον πήρα σ ένα προπονητικό κέντρο στην Ισπανία. Τότε το αγόρι λες και μετα-μορφώθηκε σε λιοντάρι. Έτρεχε λες κι ήταν πυραυλοκίνητος. Πήγα να του μιλήσω. Ήταν χαρούμενος για τις καλές επιδόσεις και μου ζήτησε να τον έχω υπόψη. Τον ρώτησα αν τυχόν «έπαιρνε κάτι» και αμέσως πετάχτηκε, ανέβηκε σε καρέκλα και ξεκαταχώνιασε από ένα ντουλάπι μια πλαστική σακούλα γεμάτη χάπια. Η καρδιά μου σταμάτησε. Ποτέ στη ζωή μου δεν είχα δει μαζεμένους τόσους πολλούς δυναμίτες. Μαζί με έναν φροντιστή, μετρήσαμε τα χάπια: ήταν γύρω στα 5.000, χωρίς τα ορμονικά σκευάσματα και τα υπνωτικά χάπια. Τα κατάσχεσα προς μεγάλη του ανακούφιση. Τον άφησα να κρατήσει τις ορμόνες και τα υπνωτικά. Αργότερα, φαίνεται πως πήρε πάρα πολλά μαζεμένα και κοιμόταν δύο μέρες συνέχεια. Δεν μπορούσαμε να τον ξυπνήσουμε. Τον πήγαμε στο νοσοκομείο και του έκαναν πλύση στομάχου. Τον έδεσαν στο κρεβάτι για να αποτρέψουν τίποτα χειρότερο. Αλλά με κάποιον τρόπο κατάφερε να πάρει κάποιο διεγερτικό και μετά χρειαζόταν να κινηθεί. Μια νοσοκόμα τον πέτυχε στον διάδρομο να περπατά με το κρεβάτι δεμένο στην πλάτη του xxvii. Αναβολικά στεροειδή (ΑΑΣ): Απομονώθηκαν, ταυτοποιήθηκαν και συντέθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 30. Χρησιμοποιούνται για τη διέγερση της σκελετικής ανάπτυξης, για την αύξηση της όρεξης, ως καταλύτες για την ανάπτυξη των ανδρικών χαρακτηριστικών του φύλου (ανδρογόνος δράση) και στην αντιμετώπιση χρόνιων εκφυλιστικών παθήσεων, όπως ο καρκίνος και το AIDS. Επίσης τα στεροειδή αυξάνουν τη μυική μάζα (περιλαμβανομένου και του καρδιακού μυός) και χρησιμοποιούνται στον αθλητισμό και στο μπόντι-μπίλντινγκ για την αύξηση του όγκου του σώματος. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν επιβλαβείς μεταβολές στα επίπεδα της χοληστερόλης (αύξηση DLL + μείωση HDL), ακμή, υπέρταση, βλάβες στο συκώτι και καρδιά. Ορισμένες συνέπειες μπορούν να αμβλυνθούν με τη λήψη συμπληρωματικών φαρμάκων xxviii. Η χρήση τους στον αθλητισμό ξεκίνησε το Ο αθλίατρος Δρ John Ziegler πήγε στη Βιέννη μαζί με την Αμερικανική ομάδα άρσης βαρών και συνάντησε έναν Ρώσο γιατρό, ο οποίος, μετά από μερικά ποτά, τον ρώτησε: «Τι δίνεις στα αγόρια σου;» Όταν ο Ziegler ανταπέδωσε την ερώτηση, ο Ρώσος απάντησε ότι οι αθλητές του έπαιρναν τεστοστερόνη. Γυρίζοντας πίσω, ο Ziegler πειραματίστηκε χορηγώντας δόσεις τεστοστερόνης στον εαυτό του, στον προπονητή Bob Hoffman και σε δύο αρσιβαρίστες, τον Jim Park και τον Yaz Kuzahara. Όλοι παρουσίασαν μεγαλύτερη αύξηση βάρους και δύναμης απ όσο θα ήταν δυνατό με όποιο πρόγραμμα προπόνησης, αλλά υπήρξαν παρενέργειες xxix. Ο Ziegler αναζήτησε μια ουσία χωρίς παρενέργειες και βρήκε ένα στεροειδές, τη μεθανδροστενολόνη (Dianabol, DBOL), που παρασκευάστηκε το 1958 απ τη Ciba xxx, xxxi. Τα αποτελέσματα ήταν τόσο εντυπωσιακά, που οι αρσιβαρίστες άρχισαν να παίρνουν συνεχώς περισσότερα. Τα στεροειδή ξαπλώθηκαν και σ άλλα αθλήματα που απαιτούσαν μυικό όγκο. Το 1970 ο Paul Lowe, αμυντικός στην ομάδα αμερικανικού ποδοσφαίρου San Diego Chargers, ερωτηθείς απ τη νομοθετική επιτροπή της Καλιφόρνια σε θέματα ναρκωτικών, ανέφερε ότι: «Μας βάζανε να παίρνουμε στεροειδή με το μεσημεριανό. Ο υπεύθυνος το έβαζε σε ένα πιατάκι και μας έδινε εντολή να το πάρουμε και μας λέγαν ότι αν δεν το κάναμε θα τρώγαμε πρόστιμο(!)» Στατιστικά των Ολυμπιακών αγώνων δείχνουν ότι το βάρος των αθλητών σφύρας αυξήθηκε κατά 14% από το 1956 έως το 1972, ενώ των τζόκει κατά 7,6%. Η χρυσή ολυμπιονίκης του πένταθλου Mary Peters δήλωσε: «Μια ομάδα ιατρικής έρευνας στις ΗΠΑ επιχείρησε να οργανώσει εκτεταμένη έρευνα για τις συνέπειες της χρήσης στεροειδών στους αρσιβαρίστες και τους αθλητές της σφύρας, αλλά συνειδητοποίησε ότι αυτοί που δεν κάναν χρήση ήταν τόσο λίγοι, που δεν είχε πλέον νόημα να πραγματοποιήσουν τις συγκριτικές μελέτες τους» xxxii. Ο Jay Silvester, του τμήματος φυσικής αγωγής του πανεπιστημίου Bringham Young University, ρώτησε συμμετέχοντες στους Ολυμπιακούς του Σύμφωνα με τις απαντήσεις που συνέλεξε, το εύρος χρήσης στεροειδών ήταν από 10mg έως 100mg τη μέρα. Η Θλιβερή Εξέλιξη του Ντόπιγκ και άλλων Σκανδάλων την Τελευταία Εικοσαετία... 1 FIFA [Federation Internationale de Football Association]: Φαίνεται πως είναι απ τις πιο διεφθαρμένες αθλητικές Ομοσπονδίες, με 209 χώρες-μέλη όπου παίζεται ποδόσφαιρο. Έχει έδρα στη Ζυρίχη, πρόεδρο τον Sepp Blatter και είναι υπεύθυνη για την οργάνωση των μεγάλων Πρωτ/των ποδοσφαίρου, όπως λ.χ. το World Cup. Το πιό πρόσφατο σκάνδαλο της FIFA είναι ότι δώρισε τη διεξαγωγή του World Cup-2022 στο Κατάρ, χάρη σε μερικά...γιγαντιαία μπαξίσια! Η καλή υπάλληλος της Επιτροπής Διεκδίκησης με το ελληνικώτατο όνομα Phaedra Al Majid αποκάλυψε πως ο πρόεδρος της Αφρικανικής Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου Issa

6 Hayatou απο το Καμερούν και ο Jacques Anouma απο την Ακτή Ελεφαντοστού έλαβαν τεράστια φιλοδωρήματα για να ψηφίσουν υπέρ του Κατάρ. Επιπλέον το Κατάρ ξόδεψε εκατομμύρια ευρώ [ή ίσως πετροδολλάρια] στο Συνέδριο της Αφρικανικής Ομοσπονδίας του 2010, για να προσεγγίσει τους τέσσερις Αφρικανούς-μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της FIFA. Ένας μάλιστα απ αυτούς, ο Νιγηριανός Amos Adamu, τιμωρήθηκε με έκπτωση απο το αξίωμα του. Τέλος υπήρξε μιά συνάντηση μεταξύ του Σαρκοζί, του Πλατινί, προέδρου της UEFA και του πρίγκηπα διαδόχου του Κατάρ Sheikh Tamim bin Hamad bin Khalifa Al-Thani το Άρα είναι εύκολο να μαντέψουμε γιατί ο Πλατινί ψήφισε υπέρ του Κατάρ, ή γιατί ο πρίγκηπας αγόρασε την Παρί Σεν Ζεμαιν και την έκανε μια απ τις ισχυρότερες ομάδες της Ευρώπης...Τέλος ο Joao Havelange, πρώην πρόεδρος της FIFA επι 24 χρόνια (!) ως το 1998, είχε επίσης εμπλακεί σε τεράστια σκάνδαλα, πράγμα που δεν εκπλήσσει. Τόσο ο ίδιος όσο και ο πρωην γαμπρός του Ricardo Teixeira τσέπωσαν φιλοδωρήματα αξίας εκατομμυρίων σε διάφορα ντηλς Παγκόσμιων Πρωτ/των Ποδοσφαίρου. Πολλά απο τα δώρα προέρχονταν απο την εταιρία International Sport and Leisure (ISL), που υπήρξε η επίσημη εταιρία μάρκετιγκ της FIFA. Το Ομοσπονδιακό Διακαστήριο της Ελβετίας αποκάλυψε ότι όλοι οι μεγαλοπαράγοντες της FIFAγνώριζαν πολύ καλά ότι οι κ.κ. Havelange και Teixeira τα...τσέπωναν απο την ISL, παραδόξως όμως, ο Havelange παραμένει ως τώρα...επίτιμος πρόεδρος της FIFA. Βέβαια είχε ασκήσει τεράστια επίδραση στα σπορ, αφού κατάφερε μάλιστα να...εξασφαλίσει την Ολυμπιάδα του Ρίο ντε Τζανέιρο το 2016 (!). 2 Ολυμπιάδες με...μεταγγίσεις και γενετικό ντόπιγκ: Είναι ηλίου φαεινότερον το τί συμβαίνει στις αναβιωμένες Ολυμπιάδες: είναι διεθνής διαγωνισμός μεταξύ... στεροειδών και όχι μεταξύ αθλητών. Το κοινό ενθουσιάζεται με τους αγώνες αλλά αισθάνεται απελπισία όταν στο τέλος τους ανακαλύπτει με φρίκη ότι κόστισαν στη χώρα δέκα φορές περισσότερο απο ό,τι είχε προβλεφθεί...και το χειρότερο, όταν ανακαλύπτει ότι μέγα μέρος των υπερβάσεων οφείλεται στο ότι τσεπώθηκαν εκατομμύρια απο κλεπτοκράτες πολιτικούς, κατασκευαστές κ.α. παράσιτα, είτε ντόπια είτε διεθνή. Κάπου 60% των ανθρώπων είναι πεπεισμένοι ότι οι αθλητικοί αγώνες ΔΕΝ είναι γνήσιοι, αλλ αγώνες ντοπαρίσματος και μπαξισιών! Ο νέος κώδικας αντι-ντόπιγκ επιβάλλει τα no-notice drug tests [τεστ χωρίς προειδοποίηση], κι υποχρεώνει αθλητές να διαλέγουν μια ώρα κάθε μέρα που θα είναι στη διάθεση της WADA για δειγματοληψίες. Μόνο που σχεδόν κανένα τέστ δεν μπορεί ν ανακαλύψει τα...ολοκαίνουργια φάρμακα και κόλπα των προπονητών και αθλητών. Κράτη επιχορηγούν τις νέες ουσίες με εκατομμύρια ευρω και τις ονομάζουν συμπληρώματα διατροφής και επιπλέον κανένα εργαστήριο δεν μπορεί ν ανιχνεύσει το κόλπο του...αιμοντοπαρίσματος (!). Σ αυτό οι αθλητές αποθηκεύουν στο ψυγείο δικό τους αίμα (ή άλλων με ίδια ομάδα αίματος) και το μεταγγίζουν στον εαυτό τους πριν τον αγώνα αυξάνοντας έτσι τα αιμοσφαίρια και την ικανότητα οξυγόνωσης, για να έχουν και μεγαλύτερη αντοχή και μεγαλύτερη ταχύτητα. Όσο για το λεγόμενο gene doping (γονιδιακό ντόπιγκ) δεν μπορεί να το διαγνώσει κανένα τεστ...με αυτό οι τυχόν κουρασμένοι μύες ξαναχτίζονται με εγχύσεις ουσιών που αλλοιώνουν μερικά γονίδια-κλειδιά, κι έτσι δημιουργούν γενετικά αλλοιωμένους αθλητές, όπως λ.χ. το γενετικά αλλοιωμένο καλαμπόκι ή άλλα φυτά...η WADA ξοδεύει τεράστια ποσά στην έρευνα για να βρεί τρόπους ανίχνευσης αυτής της άθλιας τεχνικής γονιδιακής βελτίωσης αθλητών αλλά χωρίς να έχει βρει τη λύση, πράγμα δύσκολο. Τούτο γιατί η τεχνική συνίσταται στην έγχυση DNA μέσω κάποιου αδρανοποιημένου ιού ή με άλλο τρόπο, που βελτιώνει άμεσα τις επιδόσεις του αθλητή αυξάνοντας τη μυική μάζα, την παραγωγή αιμοσφαιρίων, την αντοχή, την κατανάλωση οξυγόνου, ακόμα και την αντοχή στον πόνο! Επειδή δεν μπορεί να διαγνωστεί, κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν κάποιος αθλητής είναι γονιδιακά βελτιωμένος ή όχι. Η τεχνική λ.χ. του Repoxygen συνίσταται στην έγχυση αδρανοποιημένου ιού που περιέχει το γονίδιο σύνθεσης της ερυθροποιητίνης, ορμόνης που αυξάνει την ικανότητα του σώματος να παράγει αιμοσφαίρια και...λίαν αρεστής σε προπονητές αφού μεγιστοποιεί την αερόβια ικανότητα των αθλητών τους... 3 Το εξίσου αμαρτωλό παρελθόν μέχρι το 1989: Πάνω απο αθλητές της Ανατολικής Γερμανίας είχαν ντοπαριστεί επι δεκαετίες ως το 1989, βάσει...επίσημου κρατικού προγράμματος, πολλοί και πολλές απ αυτούς δε έπαιρναν τα χαπάκια απο την παιδική ηλικία. Κάπου ταμπλέτες αναβολικών δίνονταν κάθε χρόνο σε άμοιρους αθλητές κι αθλήτριες, εξ ων πολλοί/πολλές είχαν αργότερα κύστεις ωοθηκών, βλάβες του ήπατος, καρδιοπάθειες, κύστεις ωοθηκών, καρκίνο και άλλες παθήσεις. Μερικές αθλήτριες μάλιστα είχαν παιδιά που γεννήθηκαν με τύφλωση ή ατελή άκρα κι άλλες γενετικές ανωμαλίες...οι γερμανοί γονείς ή/και οι προπονητές έβλεπαν με έκπληξη τις αθλήτριες τους να εμφανίζουν ξαφνικά μεγάλη τριχοφυία, μυικό όγκο και χοντρή φωνή γινόμενες αρρενωπές. Το κλασσικό ανέκδοτο που κυκλοφορούυσε τότε ήταν των γυναικώνκολυμβητριών, που όπτε έμπαιναν στ αποδυτήρια των ανατολικογερμανίδων έλεγαν, «Ωχ, μπήκαμε κατά λάθος στ αποδυτήρια των ανδρών»! Πάντως παρά τ ανέκδοτα για τις καρικατούρες των αθλητών της Ανατ. Γερμανίας, το...εθνικό πρόγραμμα ντόπιγκ απέδωσε καρπούς: Απ το 1972 ως το 1988, η χώρα των 17 εκατομμυρίων απέσπασε 384 μετάλλια, χωρίς να υπολογιστεί η Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες-1984 την οποία είχαν μποϋκοτάρει! 4 Απο το αμαρτωλό παρελθόν στο απατηλό παρόν Οι Παρολυμπιάδες : Στις μέρες μας έχουν γίνει κι αυτές ανέκδοτο, αφού σταδιακά οι απάτες αθλητών και παραγόντων αυξάνονται γεωμετρικώς. Παρά το ότι

7 οι αυστηρές επιθεωρήσεις κι εξετάσεις των άμοιρων αυτών αθλητών με κινητικά και άλλα προβλήματα υποτίθεται πως αποκλείουν τους ψεύτες που υποκρίνονται κάποιο πρόβλημα, πολλοί απ αυτούς τελικά αγωνίζονται. Τελευταίο παράδειγμα, η υποτιθέμενη τυφλή αθλήτρια που πανηγύρισε τη νίκη της όταν είδε το ρεκόρ της στον ηλεκτρονικό πίνακα του σταδίου! Και δεν είναι μόνο αυτή, αλλά δεκάδες ή εκατοντάδες άλλοι που κατά την ιατρική εξέταση δραματοποιούν ψευδόμενοι το πρόβλημα τους, γίνονται δεκτοί στο αγώνισμα τους κατά κανόνα δημοφιλές και συχνά νικούν και κερδίζουν χρήματα απο το αφελές κράτος τους. Πηγές: i Verroken Baillière (2000) Clin Endocrinol Metab 14: Παράθεση από τον A. J. Higgins (2006) From ancient Greece to modern Athens: 3000 years of doping in competition horses Journal of Veterinary Pharmacology and Therapeutics Τόμος 29 I s1 ii Clarke (1962) Med Leg J 30: Παράθεση από τον A. J. Higgins (2006) From ancient Greece to modern Athens: 3000 years of doping in competition horses Journal of Veterinary Pharmacology and Therapeutics Τόμος 29 I s1 Σελ 4-8. iii Ratsch. (2005) The Encyclopedia of Psychoactive Plants: Ethnopharmacology and its Applications. Rochester Ed. Park Street Press.Παράθεση από τονa. J. Higgins (2006) From ancient Greece to modern Athens: 3000 years of doping in competition horses Journal of Veterinary Pharmacology and Therapeutics Τόμος 29 I s1 Σελ iv Barnhart (2003) Chambers Dictionary of Etymology. ChambersHarrap, Εδιμβούργο. Παράθεση από τον A. J. Higgins (2006) From ancient Greece to modern Athens: 3000 years of doping in competition horses Journal of Veterinary Pharmacology and Therapeutics Τόμος 29 I s v Dr Jean-Pierre de Mondenard (2000). Dopage : L'imposture des performances. Wilmette, Ill: Chiron. ISBN vi Η θεωρία ανάγεται σε πολύ παλιές έρευνες βλέπε κύριο άρθρο για τους Μπερσέρκερους- αποτελεί αντικείμενο αμφισβήτησης και προτείνονται άλλες αιτίες, που αφορούν κυρίως τη χρήση άλλων ουσιών αλλά και τη θεωρία της ψυχικής πάθησης. vii Schweitzer, A: A l'orée de la Forêt Vierge, récits et réflexions d'un médicin en Afrique equatoriale française, Albin Michel, Γαλλία 1952 viii Grajewski, Tadeusw: The Building That Would Not Go Away, Royal Agricultural Hall, ΗΒ, 1989 ix Woodland, Les: This Island Race, Mousehold Press, ΗΒ, 2005 x Novich, Max M., Abbotempo, ΗΒ, 1964 xi Bearings, ΗΠΑ, 24 Δεκεμβρίου 1896, παράθεση από Ritchie, Andrew, Major Taylor, Bicycle Books, ΗΠΑ, 1988 xii New York Times, ΗΠΑ, 1897, Παράθεση McCullagh, James, American Bicycle Racing, Rodale Press, ΗΠΑ, 1976 xiii Novich, ibid. Παράθεση De Mondenard, Dr Jean-Pierre: Dopage, l'imposture des performances, Chiron, Γαλλία, 2000 xiv Hoberman J, Dopers on Wheels: The Tour's sorry history, ανάκτησης Δεκ xv La Fabuleuse Histoire des Jeux Olympiques. Γαλλία: ODIL xvi Lunzenfichter, Alain (10 Δεκεμβρίου 2007). "L'Équipe". Γαλλία xvii Woodland, Les (1980). Dope, the use of drugs in Sport. ΗΒ: David and Charles. xviii Londres, Albert: Les frères Pélissier et leur camarade Ville abandonnent, Le Petit Parisien, 27 Ιουνίου 1924, Γαλλία xix Woodland, Les: Yellow Jersey Guide to the Tour de France, Yellow Jersey, Λονδίνο, 2007 xx Maso, Benji:Zweet van de Goden, Ολλανδία xxi Doping of athletes, a European survey, Συμβούλιο της Ευρώπης, Γαλλία, 1964 xxii Grant, D.N.W. Air Force, ΗΒ, 1944 xxiii Gabbert, Michael: How we uncovered the Everton drug scandal, The People, ΗΒ, 13 Σεπτεμβρίου1964 xxiv Brera, G. Le Géant et la Lime (γαλλικός τίτλος), Ed. Campagnolo, Ιταλία, 1995, παράθεση De Mondenard xxv Van Dijk, Pieter: Doping bestaat en doen we eraan, Het Vrije Volk, Ολλανδία, 13 Δεκεμβρίου 1961 xxvi Παράθεση από τον επαγγελματία συναθλητή του, Tony Hewson στο περιοδικό Fellowship of Cycling Old Timers, 158/72 xxvii Huyskens, P: Daar was 't, een biografie van Kees Pellenaars, Ολλανδία,1973 xxviii Kanayama G, Hudson JI, Pope HG (Νοέμβριος 2008). "Long-term psychiatric and medical consequences of anabolic-androgenic steroid abuse: A looming public health concern?" Drug and alcohol dependence 98 (1-2): doi: /j.drugalcdep xxix xxx Fair JD (1993). "Isometrics or Steroids? Exploring New Frontiers Of Strength in the Early 1960s" (PDF). Journal of Sport History 20 (1). xxxi Peters, Mary: Mary P, Arrow Books, HB, 1976 xxxii Theunissen Steve. "Arnold & Steroids: Truth Revealed" 2002 Ιστορική πρωτιά 1982: ο Dr. Don Catlin ιδρύει το Ολυμπιακό Εργαστ. Ανάλυσης του UCLA, πρώτο εργαστήριο αντι-ντόπινγκ στις ΗΠΑ, όπου διετέλεσε διευθυντής μέχρι το Το εργαστήριο ήταν αρμόδιο για τον έλεγχο ντόπινγκ σε ολυμπιακό, επαγγελματικό και κολλεγιακό επίπεδο κι έγινε ο μεγαλύτερος φορέας ελέγχου και ανίχνευσης ενισχυτικών ουσιών στον κόσμο. Ο Catlin ήταν επικεφαλής στις διενέργειες ελέγχου για τους Ολυμπιακούς του Los Angeles-1984, Παγκόσμιο Κύπελο-1994, Ολυμπιακούς Atlanta-1996 και Χειμερ. Ολυμπιακούς Salt Lake City-2002.