ECO choros. ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ Κιμμέρια Ξάνθης ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΟΜΆΔΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

Transcript

1 ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ Κιμμέρια Ξάνθης ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΌΣ & ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΠΜΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉ ΕΠΙΣΤΉΜΗ & ΜΗΧΑΝΙΚΉ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Διευθυντησ Εργαστήριου Περιβαλλοντικού & Eνεργειακού Σχεδιασμού Κτιρίων & Οικισμών ΟΜΆΔΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ ΓΟΥΖΕΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΜΕΝΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΡΚΑΝΙΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΙΤΟΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΧΑΛΑΤΖΙΔΟΥ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΧΑΣΑΝ ΧΑΣΑΝ

2 ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ Κιμμέρια Ξάνθης

3 Keep your face to the sunshine and you cannot see a shadow Helen Keller

4 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 04 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ECO_choros 05 ΟΜΆΔΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ ΓΟΥΖΕΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΑΡΚΑΝΙΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΧΑΛΑΤΖΙΔΟΥ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ο Π. Κοσμόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και υπεύθυνος της 3η Κατεύθυνσης με τίτλο Περιβαλλοντικός/ ενεργειακός σχεδιασμός και εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε κτίρια και οικισμούς του ΠΜΣ Περιβαλλοντική Μηχανική & Επιστήμη του ίδιου τμήματος. Έχει ασχοληθεί εκτενώς με θέματα όπως ο Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Κτιρίων και Οικισμών, Συστήματα Εξοικονόμησης Ενέργειας, Εφαρμογές Α.Π.Ε. σε κτίρια και οικισμούς, Μελέτες θερμικής ΚΑΜΕΝΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΙΤΟΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΧΑΣΑΝ ΧΑΣΑΝ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ και ενεργειακής συμπεριφοράς κτιρίων, Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, Μελέτες συνθηκών άνεσης σε κτίρια, Μεθόδους εκτίμησης περιβαλλοντικού σχεδιασμού, Περιβαλλοντική αξιολόγηση κτιρίων κλπ.

5 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ 06 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ ECO_choros 07 ΑΝΤΊ ΠΡΟΛΌΓΟΥ Ο πρότυπος οικολογικός οικισμός ECO_choros στην περιοχή Κιμμερίων της Ξάνθης, σχεδιάστηκε στα πλαίσια του μαθήματος Ενεργειακός Σχεδιασμός & Βιώσιμη Ανάπτυξη του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Περιβαλλοντική Μηχανική & Επιστήμη του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης το θερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους Η ομάδα εργασίας αποτελούνταν από οκτώ μεταπτυχιακούς φοιτητές, εκ των οποίων επτά αρχιτέκτονες μηχανικοί και ένας μηχανολόγος μηχανικός. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον κ. Παναγιώτη Κοσμόπουλο, διευθυντή του τομέα Περιβαλλοντικός/ενεργειακός σχεδιασμός και εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε κτίρια και οικισμούς του ΠΜΣ και διδάσκων του συγκεκριμένου μαθήματος, που συντόνισε και κατεύθυνε την ομαδική προσπάθεια στα πλαίσια του εργαστηρίου. Μέσα σε μια κοινωνία που καταρρέει κάποιοι συνεχίζουν ακόμα να ονειρεύονται εαρινο εξάμηνο

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 08 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ECO_choros 09 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. 004 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σελ. 007 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ σελ. 010 ΠΕΡΙΛΗΨΗ σελ. 012 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 016 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σελ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ σελ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ σελ ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ σελ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ σελ SOLAR DECATHLON EUROPE σελ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ σελ Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΕV MATRIX σελ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ σελ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ σελ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ σελ ΜΕΛΕΤΗ ΗΛΙΑΣΜΟΥ-ΣΚΙΑΣΜΟΥ σελ ΜΕΛΕΤΗ ΚΙΝΗΣΗΣ ΑΝΕΜΩΝ σελ ΔΙΚΤΥΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ σελ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ σελ ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ σελ. 085 σελ. 086 σελ. 088 σελ. 116 σελ. 129 σελ. 129 σελ. 132 σελ. 134 σελ. 143 σελ. 148 σελ. 149 σελ. 158 σελ.160 σελ. 186 σελ. 192 σελ. 193 σελ. 196 σελ. 201 σελ. 204 σελ ΑΝΑΨΥΧΗ 04.8 ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Α.Μ.Ε.Α ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 05.2 ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΝΕΣΗΣ 06 ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ 07.1 ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΑ VS ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 07.2 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ 07.3 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 07.4 ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ 07.5 ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ 07.6 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ & ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ 07.7 ΜΕΤΡΗΤΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ 08.1 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 08.2 ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 08.3 ΦΥΣΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 09.1 ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 09.2 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ 09.3 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ 10 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 10 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ECO_choros 11 ΠΕΡΊΛΗΨΗ Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ένας πρότυπος βιοκλιματικός οικισμός, στην περιοχή Κιμμέρια της Ξάνθης στην Ελλάδα, με θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, σχεδιασμένος σύμφωνα με τις αρχές του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Ο οικισμός αποτελείται από 82 κατοικίες, δύο, τεσσάρων ή έξι ατόμων και συνολικά δύναται να στεγάσει περίπου 300 κατοίκους σε μία έκταση τετραγωνικών μέτρων. Τα κτίρια του οικισμού (ιδιωτικά και δημόσια) εξασφαλίζουν συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης, με τη χρήση παθητικών συστημάτων θέρμανσης και δροσισμού, αλλά και αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλες περιβαλλοντικές πηγές, καθώς και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας συμβάλλουν στην ενεργειακή αυτάρκεια του οικισμού, με την τοποθέτηση ενός φωτοβολταϊκού και ενός αιολικού πάρκου στα όρια του οικοπέδου. Επιπλέον, σε κάθε κτίριο εγκαθίστανται φωτοβολταϊκά πανέλα, ηλιακοί συλλέκτες και οικιακές ανεμογεννήτριες. To αποτέλεσμα είναι τόσο οι αυτόνομες κατοικίες όσο και τα κτίρια που εξαρτώνται από τις κεντρικές εγκαταστάσεις να έχουν θετικό ενεργειακό ισοζύγιο όλο το έτος, παράγουν δηλαδή περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνουν και το πλεόνασμα αποθηκεύεται ή διανέμεται στο δίκτυο ανάλογα με τον τύπο κτιρίου. ABSTRACT This project presents a bioclimatic housing complex in the Xanthi region of Kimmeria, Greece with a positive energy balance, designed according to the principles of environmental planning. The settlement consists of 82 houses, destined for two, four or six people and can accommodate approximately 300 residents in an area of 125,000 square meters. The buildings of the settlement (private and public) ensure conditions of thermal and visual comfort by integrating passive heating and cooling systems, but simultaneously implementing solar energy and other environmental sources, as well as, natural phenomena. The housing complex is self-sufficient, due to renewable energy sources such as the installation of a PV and a wind turbine farm on the outskirts of the plot. In addition, PV panels, solar panels and domestic wind turbines are installed in every building. The result is that both the self sufficient houses and the buildings depending on the central facilities have a positive energy balance all the year, ie they produce more energy that they consume and the surplus is stored or distributed in the network depending on the type of building.

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 12 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ECO_choros 13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία παρουσιάζει έναν πρότυπο βιοκλιματικό οικισμό στην περιοχή Κιμμέρια της Ξάνθης, σχεδιασμένο σύμφωνα με τις αρχές του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Βασικός στόχος αποτέλεσε ο σχεδιασμός ενός οικισμού με θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, που να συμβαδίζει με τη λογική του «Ευρωπαϊκού στόχου για το περιβάλλον» - δηλαδή την μείωση κατά 20% των αερίων του θερμοκηπίου, την αύξηση κατά 20% της ενεργειακής αποδοτικότητας και την αύξηση του ποσοστού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 20%, έως το Σκοπός μας είναι ο σχεδιασμός κτιρίων που εξασφαλίζουν συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλες περιβαλλοντικές πηγές, αλλά και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος (ΚΑΠΕ). Στις μέρες μας, που τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι όλο και εντονότερα και η ενεργειακή κρίση αποτελεί μια πραγματικότητα, κρίνεται απαραίτητη η στροφή προς τον βιώσιμο σχεδιασμό. Τα σύγχρονα κτίρια οφείλουν, να κατασκευάζονται σύμφωνα με τις αρχές της βιωσιμότητας, απαιτώντας όσο το δυνατόν λιγότερους πόρους και ενέργεια. Οι αρχές αυτές θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τα πρώτα στάδια του σχεδιασμού. Ένα βασικό εργαλείο του βιώσιμου σχεδιασμού αποτελούν τα παθητικά συστήματα που ενσωματώνονται στα κτίρια με στόχο την αξιοποίηση των περιβαλλοντικών πηγών για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό των χώρων. Ακόμη, πρωταρχικής σημασίας θεωρούνται και οι τεχνικές δόμησης των κτιρίων, οι οποίες βελτιώνουν τη φυσική λειτουργία και την ενεργειακή συμπεριφορά του κελύφους καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός κτιρίων έχει πολλά ενεργειακά, οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Σε αυτά περιλαμβάνονται η εξοικονόμηση ενέργειας, η επίτευξη συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης, η μείωση των καυσίμων και του κόστους των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, η μείωση των ρύπων της ατμόσφαιρας, ο περιορισμός του φαινομένου του θερμοκηπίου και γενικά η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων. Όσον αφορά τα οικιστικά σύνολα, ο ενεργειακός σχεδιασμός έχει ως στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, την εξασφάλιση συνθηκών άνεσης και την αξιοποίηση των τοπικά διαθέσιμων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών σε επίπεδο κτιρίου, οικοδομικού τετραγώνου και οικιστικού συνόλου. Περιλαμβάνει το βιοκλιματικό σχεδιασμό των κτιρίων και του περιβάλλοντος χώρου, τη χωροθέτηση των κτιρίων και των λειτουργιών με γνώμονα την εξοικονόμηση ενέργειας και την κάλυψη των θερμικών, ψυκτικών και ηλεκτρικών φορτίων του οικισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΚΑΠΕ). Αφορά δηλαδή, τη βέλτιστη αξιοποίηση των περιβαλλοντικών και ενεργειακών παραμέτρων σε ετήσια βάση, με στόχο την ελάττωση ή ακόμα και τον μηδενισμό της απαιτούμενης ενέργειας για το σύνολο του οικισμού. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, ακολουθούνται ορισμένα βασικά βήματα. Αρχικά απαιτείται η ελαχιστοποίηση των ενεργειακών αναγκών του οικιστικού συνόλου. Αυτό επιτυγχάνεται με τον κατάλληλο σχεδιασμό, ο οποίος εφαρμόζεται: _Είτε σε πολεοδομική κλίμακα, επιδιώκοντας την εξασφάλιση των κατάλληλων μικροκλιματικών συνθηκών, όπως τον επαρκή ηλιασμό και αερισμό, _Είτε σε κτιριακή κλίμακα, ενσωματώνοντας τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας και κατάλληλα παθητικά ηλιακά συστήματα, συστήματα φυσικού φωτισμού και ηλιοπροστασίας, φυσικού αερισμού, και τεχνικές παθητικού δροσισμού. Παράλληλα με τα προηγούμενα, απαραίτητη κρίνεται και η μέγιστη αξιοποίηση των τοπικά διαθέσιμων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με σκοπό τη βελτιστοποίηση, σε επίπεδο σχεδιασμού, εγκατάστασης και λειτουργίας, των ενεργειακών συστημάτων. Η εφαρμογή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προβλέπεται είτε σε επίπεδο οικισμού όπως η τηλεθέρμανση/τηλεψύξη με βιομάζα ή γεωθερμία και η ηλεκτροδότηση με φωτοβολταϊκά ή αιολικά συστήματα, είτε μεμονωμένα σε επίπεδο κτιρίου με την ενσωμάτωση ενεργητικών ηλιακών συστημάτων, γεωθερμικών αντλιών θερμότητας και φωτοβολταϊκών συστημάτων. Επιπρόσθετα, μεγάλη σημασία έχει και η ενεργειακή διαχείριση του οικιστικού συνόλου, που εξασφαλίζει την μέγιστη απόδοση του κελύφους και των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων των κτιρίων καθώς και τη βέλτιστη και αποδοτική λειτουργία όλων των ενεργειακών συστημάτων σε επίπεδο οικισμού. Συστήματα και τεχνικές εξοικονόμησης και ορθολογικής χρήσης ενέργειας στα κτίρια, όπως η εγκατάσταση και η ορθολογική χρήση ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης, συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των ενεργειακών αναγκών (για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό), αλλά και στην αύξηση της απόδοσης των ΑΠΕ. Τέλος, σε επίπεδο υποδομών, ο ενεργειακός σχεδιασμός αφορά στη χωροθέτηση δραστηριοτήτων για μείωση της κατανάλωσης καυσίμων από μεταφορές, στην εναρμόνιση του αστικού χώρου με το φυσικό περιβάλλον, στην εφαρμογή τεχνικών και στοιχείων από την τοπική παράδοση, αλλά και στην αξιοποίηση των περιβαλλοντικών πόρων σε τοπικό επίπεδο. Όλα τα στοιχεία και οι αρχές, που αναφέρθησαν παραπάνω, ελήφθησαν υπόψη και αποτέλεσαν τις κατευθυντήριες γραμμές για το σχεδιασμό του πρότυπου οικισμού στα Κιμμέρια της Ξάνθης, που παρουσιάζεται στην παρούσα εργασία. Ο οικισμός επιλέχθηκε να σχεδιαστεί σε ένα οικόπεδο που βρίσκεται στα ανατολικά όρια της πόλης της 01

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ECO_choros 15 Ξάνθης και αποτελεί σήμερα ιδιοκτησία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Το οικόπεδο, που εκτείνεται στον άξονα Βορά-Νότου, είναι διαστάσεων 250 μέτρων x 500 μέτρων και το συνολικό εμβαδόν του είναι 125 στρέμματα. Από τις αρχικές αποφάσεις που ελήφθησαν, ήταν η δυναμικότητα του οικισμού, δηλαδή ο αριθμός των κατοίκων που θα μπορεί να φιλοξενεί. Αποφασίσθηκε ο οικισμός να προορίζεται για περίπου 300 κατοίκους το μέγιστο, οι οποίοι θα κατοικούν σε κατοικίες των δύο, των τεσσάρων ή των έξι ατόμων. Για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών των κατοίκων, συμπεριλήφθηκαν και οι απαραίτητες δημόσιες λειτουργίες και χρήσεις, όπως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, εστιατόριο, mini market, φαρμακείο, ιατρείο, γυμναστήριο και ένας χώρος διοίκησης του οικισμού. Τα κτίρια χωροθετήθηκαν με βάση τον προσανατολισμό και τα τοπικά χαρακτηριστικά της περιοχής επέμβασης, και σύμφωνα με τις μεθόδους του παθητικού σχεδιασμού, για τον φυσικό ηλιασμό, δροσισμό, αερισμό και φωτισμό. Έτσι επιδιώκουν την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής άνεσης στο εσωτερικό τους και την παροχή ενός ποιοτικού επιπέδου διαβίωσης. Οι ελεύθεροι χώροι αποτέλεσαν επίσης, βασικό κομμάτι της συνολικής μελέτης. Για το λόγο αυτό, προβλέφθηκαν 02 επαρκείς υπαίθριοι χώροι, δημόσιοι και ιδιωτικοί, όπως αυλές, πάρκα, πλατείες, γήπεδα, παιδικές χαρές, φυτικές καλλιέργειες, πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι και χώροι στάθμευσης. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην επιλογή των φυτεύσεων, καθώς το μικροκλίμα της περιοχής βελτιώνεται με την κατάλληλη δεντροφύτευση. Συγκεκριμένα, στόχος του όλου σχεδιασμού για την βελτίωση του μικροκλίματος στην περιοχή των κτιρίων είναι: _Αφενός η μείωση κατά την διάρκεια της θερμής περιόδου της ημέρας, της αδιατάρακτης θερμοκρασίας του περιβάλλοντος κατά τουλάχιστον δυο βαθμούς, (2 ο C), _Αφετέρου η επίτευξη θερμικής άνεσης των χρηστών των χώρων. Η βελτίωση του μικροκλίματος στην περιοχή κτιρίων μπορεί να επιτευχθεί με τη μέγιστη δυνατή φύτευση των χώρων, ώστε αφενός να παρέχεται σκίαση αφετέρου να μειώνεται η θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Η δράση αυτή θα συνδυαστεί με τη χρήση και υδάτινων επιφανειών που επίσης επηρεάζουν με ανάλογο τρόπο το μικροκλίμα. Γενικά, η βλάστηση συμμετέχει στην αποφυγή της υπερθέρμανσης κατά τη θερινή περίοδο: _Με το σκιασμό, που διασφαλίζει το φύλλωμα, παρέχει στις υποκείμενες επιφάνειες, τις όψεις και στα ανοίγματα των 01-02_Στις μέρες μας, κρίνεται απαραίτητη η στροφή προς τον βιώσιμο σχεδιασμό. Ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός κτιρίων έχει πολλά ενεργειακά, οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. κτιρίων. _Με τη μείωση της ακτινοβολίας μεγάλου μήκους κύματος, διευκολύνεται η αποβολή θερμότητας από τις θερμές όψεις του κτιρίου. _Με την εξάτμιση νερού και την παραγωγή δρόσου. _Με την αποφυγή ανάκλασης της ακτινοβολίας σε παρακείμενες επιφάνειες, η οποία θα είχε ως αποτέλεσμα τη θερμική επιβάρυνσή τους. _Με τη δυνατότητα εκτροπής του ανέμου για μεγαλύτερη απαγωγή θερμικού φορτίου. Ο σκιασμός, ο οποίος παρέχεται από ένα δέντρο, είναι καλύτερος από οποιοδήποτε σκιασμό μπορούν να προσφέρουν τεχνητές διατάξεις σκιασμού. Παράλληλα με την αποφυγή υπερθέρμανσης των σκιασμένων επιφανειών, πραγματοποιείται και μεταβολή των ιδιοτήτων του αέρα γύρω από το δέντρο. Ο αέρας υπό τη σκιασμένη περιοχή ενός δέντρου, είναι τουλάχιστον κατά 4.5 C δροσερότερος σε σχέση με τον αέρα στη μη σκιασμένη περιοχή. Η χωροθέτηση των δέντρων στο οικόπεδο γίνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να προστατεύονται οι νότιες και οι δυτικές όψεις του κτιρίου, οι οποίες εμφανίζουν και τη μεγαλύτερη διάρκεια προσβολής από την ηλιακή ακτινοβολία. Η χρήση των φυλλοβόλων δέντρων, πέρα από το θερινό σκιασμό είναι σε θέση να παρέχει επαρκή ηλιασμό των όψεων κατά τη χειμερινή περίοδο. Ωστόσο, ακόμη και όταν τα δέντρα δεν έχουν φύλλωμα, ασκούν ορισμένο σκιασμό στο κτίριο, μειώνοντας την ευεργετική δράση του ήλιου τον χειμώνα. Τα υλικά που επιλέχθηκε να χρησιμοποιηθούν τόσο στα κτίρια, όσο και στους υπαίθριους χώρους, μελετήθηκαν ώστε να συμβάλλουν στον βιώσιμο χαρακτήρα του οικισμού. Προτιμήθηκαν τοπικά υλικά, που είναι φιλικά προς το περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα λήφθηκαν υπόψη και τα οικονομικά κριτήρια. Όσον αφορά το ενεργειακό κομμάτι του οικισμού, επιτεύχθηκε με την εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και κυρίως του ηλιακού και του αιολικού δυναμικού της περιοχής και της γεωθερμίας. Έτσι, τοποθετήθηκε φωτοβολταϊκό πάρκο συνολικής ισχύος 578,088 KWp και αιολικό πάρκο συνολικής ισχύος 220 KW στο βόρειο ανατολικό τμήμα του οικοπέδου για την ενεργειακή τροφοδότηση όλου του οικισμού. Επιπρόσθετα, στην οροφή κάθε κατοικίας τοποθετήθηκαν φωτοβολταϊκά πανέλα και από μία οικιακή ανεμογεννήτρια. Ακόμη, για την παροχή ενέργειας, οι κατοικίες εξοπλίστηκαν από αντλίες θερμότητας με ηλιακούς συλλέκτες. Με τη συμβολή όλων αυτών των ενεργητικών συστημάτων, τα κτίρια του οικισμού επιδιώκουν να είναι είτε αυτόνομα ενεργειακά, είτε εξαρτημένα από μία κεντρική ενεργειακή μονάδα. Τέλος, μελετήθηκε το δίκτυο μεταφορών και μετακινήσεων για την καλύτερη σύνδεση του οικισμού με την πόλη καθώς και η διαχείριση των όμβριων υδάτων και των απορριμμάτων. Επίσης, δόθηκε προσοχή ώστε κάθε σημείο του οικισμού να είναι προσβάσιμο και από άτομα με ειδικές ανάγκες.

10 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 16 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ECO_choros 17 ΔΙΆΡΘΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Με βάση τους προαναφερθέντες στόχους, η εργασία ακολουθεί την εξής διάρθρωση: _01 Γίνεται αναφορά στα προβλήματα των σύγχρονων αστικών κέντρων και την ανάγκη για στροφή προς την βιώσιμη ανάπτυξη. _02 Παρουσιάζονται ορισμένα θεωρητικά στοιχεία από τη βιβλιογραφία σχετικά με την ευρωπαϊκή πολιτική, τους Δείκτες θερμικής άνεσης, τις Μεθόδους περιβαλλοντικής αξιολόγησης (LEED, BREEAM, PASSIVE HOUSE, DECATHLON) και την Περιβαλλοντική Κοινωνική Ψυχολογία. _03 Αναλύεται η περιοχή μελέτης, δηλαδή το οικοπέδο όπου τοποθετείται ο οικισμός και τα κλιματολογικά δεδομένα της περιοχής. _04 Αφορά το κτιριολογικό πρόγραμμα και τις βασικές αρχές που ακολουθήθηκαν για τον πολεοδομικό σχεδιασμό του πρότυπου οικισμού καθώς και τις συνδέσεις του οικισμού με την πόλη της Ξάνθης. Περιλαμβάνεται μελέτη ηλιασμού-σκιασμού και μελέτη αερισμού σε επίπεδο οικισμού. Επίσης αναλύονται οι ελεύθεροι χώροι και οι φυτεύσεις. _05 Παρουσιάζονται αναλυτικά τα ιδιωτικά κτίρια κατοικιών. _06 Παρουσιάζονται αναλυτικά τα δημόσια κτίρια. _07 Γίνεται αναλυτική ενεργειακή μελέτη του οικισμού, των καταναλώσεων και των συστημάτων που επιλέχθηκαν. Διερευνάται ο τύπος ενεργειακού ισοζυγίου του οικισμού. _08 Αναλύονται τα υλικά που επιλέχθηκαν και τα παθητικά συστήματα που ενσωματώθηκαν στα κτίρια του οικισμού. _09 Γίνεται αναφορά στον τεχνητό φωτισμό που προτείνεται για τα κτίρια καθώς και στη διαχείριση των υδάτων και των απορριμμάτων του οικισμού. _10 Δημιουργούνται εναλλακτικά σενάρια και γίνεται οικονομική συγκριτική μελέτη με το προτεινόμενο σενάριο.

11 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 18 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ECO_choros ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ προβλήματα σύγχρονων αστικών κέντρων Η οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις μεταξύ οργανισμών και περιβάλλοντος. Πρόκειται κατά βάση για βιολογική επιστήμη, η οποία ωστόσο, έχει αποκτήσει ευρύτερες διαστάσεις στη σύγχρονη εποχή λόγω των σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων και της αυξανόμενης κοινωνικής ευαισθητοποίησης για αυτά. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Ο.Η.Ε. μερικά από τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα, είναι: _Κλιματικές αλλαγές _Αραίωση του στρώματος του όζοντος _Ελάττωση της βιοποικιλότητας _Νέφος των πόλεων _Διαχείριση των υδάτων _Υποβάθμιση των δασών _Διαχείριση απορριμμάτων _Αστικοποίηση. Στα παραπάνω περιβαλλοντικά προβλήματα, έχει συντελέσει σε μεγάλο βαθμό η συγκέντρωση του πληθυσμού και ενός μεγάλου ποσοστού των οικονομικών δραστηριοτήτων στα αστικά κέντρα. Η αστικοποίηση, που ως φαινόμενο ξεκίνησε με την βιομηχανική επανάσταση, εντεινόταν συνεχώς με το πέρασμα των χρόνων. Ιδιαίτερα μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι πόλεις άρχισαν να γεμίζουν ασφυκτικά, φτάνοντας τελικά στο σήμερα. Σύμφωνα με έρευνες η ανθρωπότητα το 2008 πέρασε σε μια καθαρά αστική περίοδο στην ιστορία της, εφόσον για πρώτη φορά ο αστικός πληθυσμός ξεπέρασε τον μη-αστικό. Η Ευρώπη αποτελεί την πιο αστικοποιημένη ήπειρο του πλανήτη, με το 20% των κατοίκων της να ζουν σε πόλεις μεγαλύτερες των κατοίκων, όταν το 1950, 6 μόνο πόλεις ξεπερνούσαν τα 2,5 εκατ. κατοίκους. Το 1990, μέσα σε 40 χρόνια, έγιναν 15 ενώ σε 30 χρόνια,10 πόλεις θα φιλοξενούν πάνω από 25 εκατ. κατοίκους. Τα σοβαρότερα προβλήματα των σύγχρονων αστικών κέντρων, συνοψίζονται στα εξής σημεία: _Υπερδόμηση, με ιδιαίτερη πύκνωση των κέντρων των πόλεων 03_Νέφος στην Κίνα μέσα σε _Κυκλοφοριακό αστικό κέντρο. Η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο καταναλωτή _Ρύπανση ενέργειας ξεπερνώντας ακόμα και _Δραματική μείωση των ελεύθερων χώρων τις ΗΠΑ από το 2009 και μετά. _Έλλειψη πρασίνου _Σοβαρή υποβάθμιση έως καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων _Εγκατάλειψη και υποβάθμιση του περιβάλλοντος των αστικών ρεμάτων, των πρώην εγκαταστάσεων βιομηχανικών μονάδων, στρατοπέδων, αεροδρομίων, λιμανιών κ.ά. με ακόλουθη υποβάθμιση του τοπίου γύρω από αυτές _Ανάπτυξη υπολειμματικών εκτάσεων σε περιαστική κλίμακα λόγω του φαινομένου της αστικής διάχυσης _ Κρίση ταυτότητας του αστικού τοπίου στο πλαίσιο της οικονομικής και κοινωνικής παγκοσμιοποίησης. Ατμόσφαιρα Ατμοσφαιρική ρύπανση καλείται, η παρουσία στην ατμόσφαιρα κάθε είδους ουσιών, που μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και στα οικοσυστήματα και γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυμητές χρήσεις του. Το πρόβλημα της ρύπανσης της ατμόσφαιρας των πόλεων, οφείλεται στην εκπομπή ρύπων όπως CO 2, NO x, SO, μικροσωματιδίων, καθώς και ΝΟ 2 και Ο 3, τα οποία προέρχονται από τις εκπομπές των οχημάτων, τη θέρμανση και τον κλιματισμό των κτιρίων, την παραγωγική 03 διαδικασία των βιομηχανιών και των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, κλπ. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να φτάσει σε επίπεδα τα οποία δημιουργούν ανεπιθύμητες συνθήκες διαβίωσης. Ακόμη, οι παραπάνω ρύποι και τα μικροσωματίδια, συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, τη δημιουργία του φωτοχημικού νέφους και της όξινης βροχής και στο φαινόμενο της αιθαλομίχλης με σοβαρές συνέπειες, εκτός από το περιβάλλον και στην υγεία των κατοίκων. Σύμφωνα με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), η Ευρώπη συμβάλει κατά 14% στο σύνολο των ετήσιων επίγειων εκπομπών CO 2 ενώ η Ασία κατά 25% και η Βόρεια Αμερική 29%. Οι εκπομπές του CO 2, του κατ εξοχήν υπεύθυνου αερίου για το φαινόμενο του θερμοκηπίου (80%), προέρχονται κατά 94% από τον ευρύτερο ενεργειακό τομέα (πρωτογενή παραγωγή). Τα ορυκτά καύσιμα θεωρούνται ως οι κατεξοχήν υπόλογοι για τις εκπομπές, ενώ μόνο η κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου συμβάλει κατά 50% στις ετήσιες συνολικές εκπομπές του CO 2 στην Ε.Ε. Η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας και του ατμού ευθύνεται για το 30% των εκπομπών του CO 2 ενώ ο οικιακός

12 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 20 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ECO_choros 21 τομέας συμμετέχει με 14%. Η συμμετοχή του ενεργειακού τομέα στις εκπομπές των άλλων αερίων του Φαινομένου Θερμοκηπίου, CH 4, N 2 O είναι σχετικά μικρή, 17% και 7% αντίστοιχα. Στην Ελλάδα το 1998 οι συνολικές ετήσιες εκπομπές CO 2 ανέρχονταν σε 100,5 Μton, από τους οποίους η παραγωγή ενέργειας και ο οικιακός-εμπορικός τομέας συμμετείχαν με 51% και 12% αντίστοιχα. Την περίοδο τη μεγαλύτερη επίπτωση στις εκπομπές του CO 2 είχε η καύση των ορυκτών καυσίμων με μία αύξηση περίπου 19%. Όσον αφορά τις εκπομπές αερίων για όλους τους τομείς της οικονομίας τα προϊόντα πετρελαίου συμμετέχουν με ποσοστό 48%, τα προϊόντα άνθρακα, περιλαμβανόμενου του λιγνίτη με 51% και το φυσικό αέριο με 1%. Κατανάλωση ενέργειας Η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού της γης και η αντίστοιχη επέκταση των αστικών κέντρων, έχει οδηγήσει σε υπερβολική αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας, ως αποτέλεσμα των διαρκώς αυξανόμενων καταναλωτικών αναγκών και των αντίστοιχων αναγκών για ενέργεια, που προκύπτουν σε όλους τους τομείς (Βιομηχανία, Εμπόριο, Οικιακός - Κτιριακός τομέας, κλπ.). Ο κτιριακός τομέας είναι υπεύθυνος για το 40% περίπου της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κατανάλωση αυτή, είτε σε μορφή θερμικής (κυρίως πετρέλαιο) είτε σε μορφή ηλεκτρικής ενέργειας, έχει ως αποτέλεσμα, εκτός της σημαντικής οικονομικής επιβάρυνσης λόγω του υψηλού κόστους της ενέργειας, τη μεγάλη επιβάρυνση της ατμόσφαιρας με ρύπους, κυρίως διοξείδιο του άνθρακα (CO2), που ευθύνεται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με ΚΑΠΕ, στην Ελλάδα οι ανάγκες για θέρμανση των κατοικιών ανέρχονται περίπου στο 70% της συνολικής ενεργειακής τους κατανάλωσης. Η κατανάλωση ενέργειας για τις οικιακές συσκευές, το φωτισμό και τον κλιματισμό ανέρχεται στο 18% του συνολικού ενεργειακού ισοζυγίου. Οι κατοικίες με κεντρικό σύστημα θέρμανσης, το οποίο χρησιμοποιεί ως καύσιμο αποκλειστικά το πετρέλαιο αντιστοιχούν στο 35,5% του συνόλου. Το υπόλοιπο 64% είναι αυτόνομα θερμαινόμενες κατοικίες που χρησιμοποιούν σε ποσοστό 25% πετρέλαιο, 12% ηλεκτρισμό και 18% καυσόξυλα. H κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια στην Ελλάδα παρουσιάζει αυξητική τάση, λόγω της αύξησης της χρήσης κλιματιστικών και μικροσυσκευών. Η χρήση των κλιματιστικών αποτελεί σημαντικό παράγοντα αύξησης του ηλεκτρικού φορτίου αιχμής στη χώρα, με τεράστιες οικονομικές συνέπειες και σημαντική επιβάρυνση του καταναλωτή. Επί πλέον τα κλιματιστικά επιδεινώνουν το φαινόμενο της υπερθέρμανσης των αστικών κέντρων και τις συνεπαγόμενες δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν το καλοκαίρι. Βιωσιμότητα Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των σύγχρονων αστικών κέντρων απαιτείται η στροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη και διαχείριση. Η πολυπλοκότητα αυτών των ζητημάτων επιβάλλει τη σφαιρική και συντονισμένη αντιμετώπισή τους, με βάση μια ολοκληρωμένη πολιτική για το αστικό τοπίο, που θα θέτει στόχους και περιορισμούς και γενικότερα ένα συνολικό πλαίσιο δράσης, με ευρύ χρονικό πεδίο αναφοράς. Προκειμένου μία πόλη να είναι βιώσιμη, πρέπει να ικανοποιεί ένα φάσμα προϋποθέσεων που σχετίζονται με οικολογικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Οι προϋποθέσεις αυτές συνοψίζονται ως εξής: _Προώθηση των μέσων μαζικής μεταφοράς _Υποστήριξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας και περιορισμό της σπατάλης της _Εφαρμογή βιοκλιματικών αρχών στο σχεδιασμό των κτιρίων και του υπαίθριου χώρου, _Εξασφάλιση των ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, καθώς και της ισόρροπης κατανομής τους στο χώρο της πόλης _Ανάκτηση (εάν απαιτείται) και επανασχεδιασμό υποβαθμισμένων τοπίων στον αστικό ιστό, _Στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης της πόλης _Ανάδειξη της πολιτισμικής διάστασης _Συμμετοχή των πολιτών σε όλες τις αποφάσεις και τα στάδια της σχεδιαστικής διαδικασίας. Επιπλέον, όλα τα παραπάνω πρέπει να τελούνται κάτω από όρους ισότητας όλων των πολιτών στη χρήση του δημόσιου χώρου, ανεξαρτήτου κοινωνικής, εθνικής ή άλλης διάκρισης (Low, et al. 2005). 04 προς μια βιώσιμη ανάπτυξη Τα προβλήματα των σύγχρονων πόλεων αποτελούν προειδοποιητικό σήμα μιας βαθύτερης κρίσης που συντελείται στις μέρες μας και καθιστά αναγκαία την επανεξέταση των μοντέλων οργάνωσης και αστικής ανάπτυξης που ισχύουν. Είναι γεγονός ότι απαιτούνται νέες πολιτικές, για την ενδυνάμωση του ρόλου των πόλεων ως χώρων κοινωνικής και πολιτισμικής συνοχής, οικονομικής ευμάρειας και βιώσιμης ανάπτυξης. Σήμερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Οι πολίτες, οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις συμφωνούν σχετικά με την επείγουσα ανάγκη για αλλαγές. Ωστόσο, οι λύσεις στα περιβαλλοντικά προβλήματα στα οποία οδηγούνταν η ανθρωπότητα αναζητήθηκαν για πρώτη φορά το 1972, όπου και έγινε στη Στοκχόλμη η Σύσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον. Εκεί προτάθηκε για πρώτη φορά η ιδέα ότι η οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί να συμβαίνει σε βάρος του περιβάλλοντος. Η καταστροφή του περιβάλλοντος αναγνωρίστηκε πλέον ως παγκόσμιο πρόβλημα. Στη Στοκχόλμη, προτάθηκε για πρώτη φορά η ιδέα ότι η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να έχει όρια εφόσον στηρίζεται στους φυσικούς πόρους του περιβάλλοντος οι οποίοι δεν είναι 04_Το BedZED στο Λονδίνο είναι ένα από τα ανεξάντλητοι. Πλέον η οικονομική ανάπτυξη έπρεπε να συμβαίνει παράλληλα πρώτα οικολογικά συγκροτήματα κατοικιών. με την προστασία του περιβάλλοντος. Το 1987 η Παγκόσμια Επιτροπή για Δημιουργήθηκε το 2001 από τον αρχιτέκτονα Bill Dunster για την εταιρεία Peabody Trust, η το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη έδωσε τον πρώτο ορισμό της λεγόμενης οποία ειδικεύεται στο social housing. Βιώσιμης ή Αειφορικής Ανάπτυξης.

13 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 22 05_Το Bo01 καλύπτει μια περιοχή περίπου m 2, που έχει σχεδιαστεί ως μια περιοχή μεικτών χρήσεων, με πρόβλεψη για εμπορικές και κοινωνικές δραστηριότητες και 600 κατοικίες που φιλοξενούν γύρω στους 1000 κατοίκους στο Malmö της Σουηδίας. Βιώσιμη είναι η ανάπτυξη η οποία καλύπτει τις ανάγκες της παρούσας γενιάς, χωρίς να εμποδίζει τις μέλλουσες γενιές να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες. Στις αρχές της δεκαετίας του 90, η Συνδιάσκεψη Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη γη που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, ενεργοποίησε την κοινή γνώμη πάνω στις συνέπειες της λεηλασίας των πρώτων υλών, στην ανησυχητική αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου και στην ταχεία και θεαματική υποβάθμιση των οικολογικών ισορροπιών. Οι υποχρεώσεις που ελήφθησαν στο Ρίο, συμπυκνώνονται σε πολλά μέτρα που θίγουν μεταξύ άλλων την βιομηχανική δραστηριότητα, τις μεταφορές, τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας και την διαχείριση των απορριμμάτων. Τέλος, προτρέπουν τους κατοίκους των βιομηχανικών χωρών να προφυλάξουν τους φυσικούς πόρους αναθεωρώντας τον τρόπο ζωής τους. Η Agenda 21, υπογράφηκε στη Διάσκεψη του Ρίο και αποτελεί το σχέδιο δράσης της ανθρωπότητας για τον 21ο αιώνα ώστε να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη. Για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης η Agenda 21 δεν απευθύνεται μονάχα στις κυβερνήσεις και στους ειδικούς επιστήμονες, αλλά στο σύνολο του πληθυσμού αφού περιλαμβάνει και αναγνωρίζει το ρόλο που διαδραματίζουν κοινωνικές ομάδες, όπως οι γυναίκες, οι αγρότες, οι νέοι, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και οι ιθαγενείς. Βασικό σύνθημά της είναι το Σκέψου πλανητικά, Δράσε τοπικά με το οποίο αναγνωρίζεται η σημασία της τοπικής δράσης και υπογραμμίζεται ο σημαντικός ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το Πρωτόκολο του Κιότο υπογράφτηκε το 1997 στην παλιά πρωτεύουσα της Ιαπωνίας Κιότο και προέκυψε από τη Διεθνή Σύμβαση για τις κλιματικές αλλαγές, που είχε υπογραφεί στη Διάσκεψη του Ρίο το Πρόκειται για μία φιλόδοξη όσο και περίπλοκη συμφωνία 141 χωρών, με δεσμευτικό χαρακτήρα, που στοχεύει στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου και των κλιματικών αλλαγών. Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Κιότο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύθηκε να μειώσει τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO 2, CH 4, N 2 O και αλογονούχες ενώσεις) κατά την περίοδο συνολικά κατά 8% συγκριτικά με το επίπεδο του Η Ελλάδα με βάση τη δίκαιη κατανομή βαρών και της αναμενόμενης ανάπτυξης λόγω της κοινοτικής συνοχής, δεσμεύτηκε να συγκρατήσει τις εκπομπές των 6 αερίων του θερμοκηπίου στο +25% σε σχέση με το επίπεδο του Η συγκεκριμενοποίηση των υποχρεώσεων που ελήφθησαν στο Κιότο έχει μεγάλη επίδραση στη χωροταξία, στην πολεοδομία και στην αρχιτεκτονική. Όσον αφορά τον κτιριακό τομέα, πρέπει να γίνονται εξαιρετικά σημαντικές προσπάθειες ως προς το πεδίο της εξοικονόμησης ενέργειας, των πρώτων υλών, στον περιορισμό των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων. Η κατασκευή και η χρήση των κτιρίων έχει σημαντική επίδραση στο περιβάλλον, καθώς τα κτίρια καταναλώνουν περίπου το 50% των φυσικών πόρων, το 40% της ενέργειας και το 16% του νερού. Στην κατασκευή και την κατεδάφιση των κτιρίων παράγονται περισσότερα απορρίμματα από όσα είναι τα οικιακά απορρίμματα. Στη Γαλλία όπου διατίθεται πυρηνική καθαρή, ηλεκτρική ενέργεια τα κτίρια είναι υπεύθυνα για το 17,5 % περίπου του CO2 και του 26,5% των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στη Γερμανία όπου ο ηλεκτρισμός παράγεται βασικά σε θερμικούς σταθμούς παραγωγής, σε συμπεράσματα που δημοσιεύτηκαν από μελέτη Περιβαλλοντικής Στρατηγικής της πόλης του Φράιμπουργκ, εκτιμάται ότι ο τομέας των κατασκευών είναι υπεύθυνος για το 30% περίπου των εκπομπών CO 2 δηλαδή περισσότερο από ότι στις μεταφορές και τη βιομηχανία. Η κατασκευή των κτιρίων με βάση τη βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές απαντήσεις για τον περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου και τη φθορά των φυσικών πόρων και βασίζεται σε τρεις αντικειμενικές και αλληλοεξαρτώμενες αρχές: _Κοινωνική ισότητα _Οικολογική προνοητικότητα _Οικονομική αποτελεσματικότητα. Μία βιώσιμη κατασκευή προϋποθέτει την πραγματική συμμετοχή των χρηστών στην αντίληψη και τη διαχείριση του πλαισίου της ζωής τους αλλά και τη συνεργασία των επαγγελματιών για την βελτιστοποίηση της σχέσης αρχιτεκτονικής τεχνολογίας κόστους _Η πόλη Masdar που είναι υπό κατασκευή στο Abu Dhabi βασίζεται αποκλειστικά στις ΑΠΕ και είναι μια βιώσιμη μηδενικής κατανάλωσης πόλη.

14 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ECO_choros ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές οδηγίες Τα δυσοίωνα στοιχεία για την κλιματική αλλαγή, οι υψηλές τιμές της ενέργειας, η εξάρτηση από εισαγόμενη ενέργεια και οι πιθανότητα γεωπολιτικών επιπτώσεων από την εξάρτηση αυτή, οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση στην υιοθέτηση δραστικών μέτρων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) υποδεικνύοντας τον τρόπο δράσης, λαμβάνει περαιτέρω μέτρα για να βοηθήσει τις χώρες-μέλη της, να τηρήσουν τους στόχους του Κιότο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο θεσμικό πλαίσιο για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς χωρίς την αύξηση της χρήσης τους, δεν θα καταστεί δυνατή η επίτευξη των δεσμεύσεων του Πρωτοκόλλου. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ θέσπισε μία ολοκληρωμένη πολιτική για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή με χρονικό ορίζοντα το 2020, τον επονομαζόμενο ως στόχο Οι απαιτήσεις που υιοθετήθηκαν από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων αφορούσαν: _20% μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 (σύμφωνα με την Οδηγία 2009/29/ΕΚ) _20% διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας (σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ) _20% εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας. Επιπλέον, η ΕΕ είναι έτοιμη να αναβαθμίσει τις προσπάθειές της για μια μείωση των εκπομπών ως και 30% έως το 2020, υπό την προϋπόθεση ότι και οι λοιπές βιομηχανικές χώρες δεσμευτούν για ανάλογες μειώσεις εκπομπών και οι αναπτυσσόμενες χώρες θα συμβάλουν επαρκώς στην παγκόσμια προσπάθεια για μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Κάθε κράτος μέλος έχει θέσει έναν εκτιμώμενο στόχο, ο οποίος οφείλει να ακολουθεί το δόγμα , σχετικά με το μερίδιο της ενέργειας που παράγει από ανανεώσιμες πηγές, στο σύνολο της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας για το Ειδικά για την Ελλάδα, ο στόχος για τις εκπομπές αέριων ρύπων του θερμοκηπίου είναι μείωση κατά 4% στους τομείς εκτός εμπορίας, σε σχέση με τα επίπεδα του 2005 και 18% διείσδυση των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση. Το Ελληνικό κοινοβούλιο στα πλαίσια της υιοθέτησης συγκεκριμένων αναπτυξιακών και 07_Ο στόχος της περιβαλλοντικών πολιτικών, με το Νόμο 3851/2010 προχώρησε στην αύξηση του εθνικού Ευρωπαϊκής Ένωσης θεσπίστηκε στόχου συμμετοχής των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας στο 20%, ο οποίος για ενίσχυση των ΑΠΕ και τήρηση εξειδικεύεται σε 40% στην συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, 20% σε ανάγκες του Πρωτοκόλλου του Κιότο. θέρμανσης-ψύξης και 10 % στις μεταφορές. Ευρωπαϊκή Νομοθεσία Tόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διαφαίνεται έντονα η ανάγκη για κατασκευή κτιρίων με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση και εγκατάσταση ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων. Με γνώμονα το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε μια σειρά από οδηγίες οι οποίες είναι : Directive 2002/91/EC (Ενεργειακή επίδοση Κτιρίων) Η κατανάλωση ενέργειας για τις υπηρεσίες που σχετίζονται με τα κτίρια αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα τρίτο της ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ. Η Επιτροπή θεωρώντας ότι με την ανάληψη πρωτοβουλιών στον τομέα αυτό, μπορεί να υπάρξει σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, γεγονός που θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων σχετικά με την αλλαγή του κλίματος και την ασφάλεια του εφοδιασμού, σύστησε τις κατάλληλες οδηγίες σύμφωνα με τις οποίες τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόζουν ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για νέα και υφιστάμενα κτίρια, να μεριμνούν για την πιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και να επιβάλλουν την τακτική επιθεώρηση των λεβήτων και των εγκαταστάσεων κλιματισμού στα κτίρια. Η Directive 2002/91/EC αποτελεί ένα σηµαντικό βήµα της Ευρώπης για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια. Η οδηγία βασίζεται στα ακόλουθα τέσσερα βασικά στοιχεία: _κοινή μεθοδολογία για τον υπολογισμό της ολοκληρωμένης ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. _ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης για νέα κτίρια και υφιστάμενα κτίρια, σε περίπτωση που υποβάλλονται σε μεγάλης κλίμακας ανακαίνιση. _συστήματα πιστοποίησης για νέα και υφιστάμενα κτίρια και, σε δημόσια κτίρια, τοιχοκόλληση των πιστοποιητικών και άλλων σχετικών πληροφοριών. Τα πιστοποιητικά δεν πρέπει να είναι παλαιότερα των 5 ετών. _επιθεώρηση των λεβήτων και των κεντρικών εγκαταστάσεων κλιματισμού στα κτίρια σε τακτά χρονικά διαστήματα και, επιπλέον, αξιολόγηση της εγκατάστασης θέρμανσης όταν οι λέβητες είναι παλαιότεροι των 15 ετών. Η οδηγία αφορά τον τομέα της κατοικίας και τον τριτογενή τομέα. Ωστόσο, ορισμένα κτίρια εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων σχετικά με την πιστοποίηση, παραδείγματος χάρη τα ιστορικά κτίρια, τα βιομηχανικά κτίρια κ.λπ. Αφορά όλες τις πλευρές της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, ώστε να διαμορφωθεί μια πραγματικά ολοκληρωμένη προσέγγιση. Η οδηγία δεν προβλέπει μέτρα σχετικά με τον μη μόνιμα εγκατεστημένο εξοπλισμό, όπως είναι οι οικιακές συσκευές. Μέτρα όπως η επισήμανση και η υποχρεωτική ελάχιστη απόδοση έχουν ήδη εφαρμοσθεί ή προβλέπονται στο σχέδιο δράσης για την ενεργειακή απόδοση. Τα πιστοποιητικά πρέπει να διατίθενται κατά την κατασκευή, την πώληση ή την ενοικίαση ενός κτιρίου. Αφενός, η οδηγία στοχεύει ιδιαίτερα στην ενοικίαση, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι ο ιδιοκτήτης, ο οποίος συνήθως δεν πληρώνει το λογαριασμό για την κατανάλωση ενέργειας, θα λάβει τα αναγκαία μέτρα. Αφετέρου, προβλέπει επίσης ότι οι κάτοικοι (των κτιρίων) πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίζουν την κατανάλωσή τους, σε θέρμανση και ζεστό νερό, υπό την προϋπόθεση ότι αυτού του είδους τα μέτρα είναι αποδοτικά. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την εκπόνηση ελάχιστων προτύπων. Υποχρεούνται επίσης να εξασφαλίζουν ότι η πιστοποίηση και η επιθεώρηση των κτιρίων θα διεξάγεται από εξειδικευμένο και ανεξάρτητο προσωπικό. Directive 2010/31/EU(Ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίων- Αναθεώρηση) Στις 18 Μαΐου 2010 εκδόθηκε μια αναδιατύπωση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (2002/91/ EΚ) προκειμένου να ενισχυθούν οι απαιτήσεις ενεργειακής

15 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 26 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ECO_choros 27 απόδοσης, διευκρινιστούν και να απλουστευθούν ορισμένες διατάξεις του. Σύμφωνα με την παρούσα οδηγία τα κράτη μέλη υποχρεούνται να υιοθετήσουν, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, η οποία να λαμβάνει υπόψη ορισμένους παράγοντες. Πιο συγκεκριμένα: _τα θερμικά χαρακτηριστικά του κτιρίου (θερμοχωρητικότητα, μόνωση, κ.λπ.) _την εγκατάσταση θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού _τις εγκαταστάσεις κλιματισμού _την ενσωματωμένη εγκατάσταση φωτισμού _τις κλιματικές συνθήκες εσωτερικού χώρου Επίσης, λαμβάνεται υπόψη η θετική επίδραση άλλων παραγόντων, όπως τοπικές συνθήκες έκθεσης στον ήλιο, φυσικός φωτισμός, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με συμπαραγωγή, και συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να θεσπίσουν, σύμφωνα με την παραπάνω μεθοδολογία υπολογισμού, ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για να πετύχουν τα καλύτερα δυνατά επίπεδα από πλευρά κόστους. Το επίπεδο αυτών των απαιτήσεων αναθεωρείται κάθε πέντε χρόνια. Τα κράτη μέλη, όταν καθορίζουν τις ελάχιστες απαιτήσεις, μπορούν να κάνουν διάκριση μεταξύ νέων και υπαρχόντων κτιρίων και μεταξύ διάφορων κατηγοριών κτιρίων. Τα νέα κτίρια πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις αυτές, και πριν αρχίσει η κατασκευή τους, πρέπει να έχει μελετηθεί η σκοπιμότητα εγκατάστασης συστημάτων εφοδιασμού με ανανεώσιμη ενέργεια, αντλιών θερμότητας, συστημάτων τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου, και συστημάτων συμπαραγωγής. Όταν τα υπάρχοντα κτίρια υφίστανται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας, πρέπει να επιτυγχάνεται αναβάθμιση της ενεργειακής τους απόδοσης, ώστε να μπορούν και αυτά να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις. Από την εφαρμογή των ελάχιστων απαιτήσεων μπορούν να εξαιρεθούν: _κτίρια επισήμως προστατευόμενα (για παράδειγμα, κτίρια ιστορικής αξίας) _κτίρια χρησιμοποιούμενα ως χώροι λατρείας _προσωρινά κτίρια _κτίρια κατοικίας, τα οποία προβλέπεται να χρησιμοποιούνται για περιορισμένο χρονικό διάστημα κάθε χρόνο _μεμονωμένα κτίρια με συνολική ωφέλιμη επιφάνεια μικρότερη από 50 m 2 Όταν τα τεχνικά συστήματα των κτιρίων, όπως τα συστήματα θέρμανσης, παραγωγής ζεστού νερού, κλιματισμού, και εξαερισμού μεγάλης κλίμακας, εγκαθίστανται εξαρχής, αντικαθίστανται ή αναβαθμίζονται, πρέπει επίσης να πληρούν τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Τα δομικά στοιχεία του κτιρίου που αποτελούν τμήμα του κελύφους του κτιρίου και έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ενεργειακή απόδοση του κελύφους αυτού (για παράδειγμα, τα πλαίσια των παραθύρων) πρέπει επίσης να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, όταν αντικαθίστανται ή τοποθετούνται εκ των υστέρων, για να επιτευχθούν τα βέλτιστα από πλευράς κόστους επίπεδα. Η Οδηγία προτείνει ένθερμα επίσης και την εγκατάσταση έξυπνων μετρητικών διατάξεων σε νέα και υφιστάμενα κτίρια. Μία καινοτομία που εισάγει η Directive 2010/31/EU είναι τα κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Από 31η Δεκεμβρίου 2020, όλα τα νέα κτίρια πρέπει να έχουν σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Τα νέα κτίρια που στεγάζουν δημόσιες αρχές ή είναι ιδιοκτησίας τους πρέπει να πληρούν τα ίδια κριτήρια μετά την 31η Δεκεμβρίου Η Επιτροπή ενθαρρύνει την αύξηση του αριθμού των κτιρίων αυτού του είδους με την κατάρτιση εθνικών σχεδίων, που περιλαμβάνουν: _περιγραφή του τρόπου εφαρμογής του ορισμού των κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας από τα κράτη μέλη _τους ενδιάμεσους στόχους για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των νέων κτιρίων έως το 2015 _πληροφορίες σχετικά με τις πολιτικές και τα οικονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί υπέρ της προώθησης της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων Επίσης, σχετικά με τα πιστοποιητικά ενεργειακής επίδοσης των κτιρίων, όταν ένα κτίριο ή μία κτιριακή μονάδα διατίθεται προς πώληση ή προς εκμίσθωση, ο δείκτης ενεργειακής απόδοσης του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης πρέπει να δηλώνεται σε όλες τις εμπορικές διαφημίσεις. Κατά την κατασκευή, πώληση ή ενοικίαση κτιρίων ή κτιριακών μονάδων, το πιστοποιητικό αυτό επιδεικνύεται στον υποψήφιο νέο ενοικιαστή ή αγοραστή και παραδίδεται στον αγοραστή ή νέο ενοικιαστή. Για κτίρια των οποίων συνολική επιφάνεια πάνω από 500 m² χρησιμοποιείται από δημόσια αρχή, και για κτίρια τα οποία δέχονται συχνά επισκέψεις από το κοινό και των οποίων η συνολική επιφάνεια είναι πάνω από 500 m², το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης αναρτάται σε περίοπτη για το κοινό θέση (το κατώτατο αυτό όριο θα μειωθεί σε 250 m² στις 9 Ιουλίου 2015). Τέλος τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν την ευθύνη να δημιουργήσουν ένα σύστημα τακτικού ελέγχου των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού των κτιρίων. Directive 2000/55/EC (Σχετικά με τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για τα στραγγαλιστικά πηνία που προορίζονται για τους λαμπτήρες φθορισμού) Η οδηγία 2000/55/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Σεπτεμβρίου 2000, αφορά την εγκατάσταση τεχνητού φωτισμού σε κτίρια. Οι λαμπτήρες φθορισμού αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μερίδιο της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε και κατά συνέπεια της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Η παρούσα οδηγία έχει στόχο τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης για τα στραγγαλιστικά πηνία που προορίζονται για τους λαμπτήρες φθορισμού, μέσω της σταδιακής αντικατάστασης των στραγγαλιστικών πηνίων που έχουν χαμηλότερη ενεργειακή απόδοση από αποδοτικότερα στραγγαλιστικά πηνία τα οποία παρέχουν επίσης ευρείες δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας. Τα στραγγαλιστικά πηνία για τους λαμπτήρες φθορισμού που είναι σύμφωνα προς τις απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης της παρούσας οδηγίας πρέπει να φέρουν τη σήμανση CE και τις συναφείς πληροφορίες, ούτως ώστε να τους παρέχεται η δυνατότητα της ελεύθερης κυκλοφορίας. Directive 2004/8/EC (Προώθηση της συμπαραγωγής ενέργειας βάσει της ζήτησης για χρήσιμη θερμότητα στην εσωτερική αγορά ενέργειας) Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε την Directive 2004/8/EC, για την προώθηση της συμπαραγωγής ενέργειας βάσει της ζήτησης για χρήσιμη θερμότητα στην εσωτερική αγορά ενέργειας και για την τροποποίηση της Directive 92/42/ΕC. Ο στόχος της παρούσας οδηγίας είναι να διαμορφωθεί ένα διαφανές κοινό πλαίσιο για την προώθηση και τη διευκόλυνση της εγκατάστασης των μονάδων συμπαραγωγής. Αυτός ο γενικός στόχος αποτελείται από δύο επιμέρους στόχους: _Βραχυπρόθεσμος: Η οδηγία πρέπει να εδραιώσει τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις ΣΗΘ αλλά και να προωθήσει νέες. _Μακροπρόθεσμος: Η οδηγία πρέπει να δημιουργήσει το απαραίτητο πλαίσιο για τη συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης για

16 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 28 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ECO_choros 29 τη μείωση των εκπομπών CO2 και άλλων ουσιών και να συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη. Η Επιτροπή έχει θεσπίσει εναρμονισμένες τιμές αναφοράς απόδοσης για τη χωριστή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν, βάσει των εναρμονισμένων τιμών αναφοράς απόδοσης και εντός έξι μηνών από την έγκρισή τους, ότι η προέλευση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης μπορεί να πιστοποιείται σύμφωνα με αντικειμενικά, διαφανή και αμερόληπτα κριτήρια που καθορίζονται από κάθε κράτος μέλος. Directive 2006/32/EC (Ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες) Η Οδηγία 2006/32/ΕΚ, για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες, θέτει το πλαίσιο για εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας με σκοπό την επίτευξη του ενδεικτικού εθνικού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Δημόσιος Τομέας θα πρέπει να διαδραματίσει παραδειγματικό ρόλο όσον αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στα διάφορα τμήματα και Υπηρεσίες του. Καλείται εξάλλου να γνωστοποιεί, τόσο στους απλούς πολίτες αλλά και στις ιδιωτικές εταιρείες, τις δράσεις που έλαβε και την εξοικονόμηση ενέργειας που πέτυχε από την εφαρμογή τους, όπως επίσης και να παρέχει κατάλληλους μηχανισμούς, για ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, τόσο μεταξύ των κρατικών φορέων, όσο και προς τους πολίτες. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή τα κράτη μέλη πρέπει να υιοθετήσουν και να επιτύχουν 9% μείωση ως το 2016 στην καταναλισκόμενη ενέργεια μέσα στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου για την ενεργειακή επίδοση. Θα πρέπει επίσης τα κράτη-μέλη να ορίσουν μία ή περισσότερες νέες ή υφιστάμενες ανεξάρτητες δημόσιες αρχές ή οργανισμούς ώστε να διασφαλίσουν τη συνολική παρακολούθηση της διαδικασίας που έχει συσταθεί για την επίτευξη των στόχων αυτών. Η Directive 2006/32/EC αναφέρεται και στους λογαριασμούς που πληρώνουν οι κάτοικοι του κράτους μέλους. Οι λογαριασμοί για την αγορά ενέργειας πρέπει να βασίζονται μόνο στην κατανάλωση της εκάστοτε ενέργειας. Επίσης, σύμφωνα με την οδηγία πρέπει να εγκαθίστανται σε κάθε καταναλωτή, προσωπικοί μετρητές που να δείχνουν το ποσό της ενέργειας που καταναλώθηκε από το κάθε χρήστη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την οδηγία 2006/32/EC προάγει τη δημιουργία ESCOs στις χώρες μέλη. Οι ESCOs είναι εξειδικευμένες εταιρίες παροχής ενεργειακών υπηρεσιών (Energy Service Companies), που σαν στόχο έχουν να βοηθήσουν τους χρήστες ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και φυσικού αερίου να μειώσουν το συνολικό κόστος χρήσης της ενέργειας. Οι εταιρείες αυτές χρηματοδοτούν τις επενδύσεις εξοικονόμησης ενέργειας και λαμβάνουν σαν ανταμοιβή για ορισμένα χρόνια τμήμα του οφέλους που προκύπτει από τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης λόγω της πραγματοποίησης των επενδύσεων αυτών. Αυτές οι εταιρείες υπάρχουν εδώ και τουλάχιστον χρόνια αν και αρχικά δεν υπήρχε η συγκεκριμένη ονομασία. Βέβαια οι λειτουργίες που επιτελούσαν ήταν όμοιες με αυτές που εξυπηρετεί μία σύγχρονη ESCO. Decision 2006/1005/EC [Συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ για την προσθήκες ετικετών στον εξοπλισμό γραφείου] Βάση της απόφασης 2006/1005/ΕΚ, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σύναψαν συμφωνία σχετικά με τον συντονισμό προγραμμάτων επισήμανσης της ενεργειακής απόδοσης του εξοπλισμού γραφείου. Σύμφωνα με αυτή την συμφωνία όλες οι συσκευές γραφείου πρέπει να φέρουν το σήμα Energy Star. Η πιστοποίηση Energy Star αναφέρεται σε γραφειακό εξοπλισμό ενεργειακής απόδοσης (χαμηλής κατανάλωσης) όπως ηλεκτρονικούς υπολογιστές, εκτυπωτές, συσκευές φαξ, φωτοαντιγραφικές συσκευές, σαρωτές κλπ. Τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται προκειμένου μια γραφειακή συσκευή να λάβει την ετικέτα Energy Star περιγράφονται αναλυτικά στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (L 381/ ) Directive 2009/125/EC (Οδηγία για την θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα.) Με την ευκαιρία τροποποιήσεων που περιορίζονται αυστηρά στην επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας 2005/32/ΕΚ της 6ης Ιουλίου 2005 ώστε να συμπεριληφθούν όλα τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα, η ΕΕ έκρινε σκόπιμη, για λόγους σαφήνειας, την ψήφιση της νέας οδηγίας 2009/125/ΕΚ στις 21 Οκτωβρίου Ο οικολογικός σχεδιασμός των προϊόντων αποτελεί ζωτικό παράγοντα της κοινοτικής στρατηγικής για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων. Οι παράγοντες που σχετίζονται με το κατά πόσο ένα προϊόν είναι ενεργειακά φιλικό προς το περιβάλλον εξαρτάται από όλες τις φάσεις της σχεδίασης του (εξόρυξη πρώτων υλών, κατασκευή, διανομή και μεταφορά, εγκατάσταση και συντήρηση, χρήση, ανακύκλωση). Η οδηγία υποχρεώνει τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα που συνάδουν με τις απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού οι οποίες καθορίζονται στα μέτρα εφαρμογής της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να φέρουν τη σήμανση CE και συναφή πληροφοριακά στοιχεία, προκειμένου να μπορούν να διατίθενται στην εσωτερική αγορά και να κυκλοφορούν ελεύθερα. Directive 2010/30/EU (Οδηγία για την ένδειξη της κατανάλωσης ενέργειας και λοιπών πόρων των οικιακών συσκευών με την επισήμανση και την παροχή ομοιόμορφων πληροφοριών σχετικά με τα προϊόντα.) Η οικολογική σχεδίαση των προϊόντων και των ηλεκτρικών συσκευών είναι ζωτικής σημασίας όσον αφορά την μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας στην ΕΕ. Για αυτό τον λόγο συστάθηκε η Directive 92/75/EEC η οποία περιλαμβάνει τις κατάλληλες οδηγίες και μέτρα που αφορούν στην ένδειξη της κατανάλωσης ενέργειας και λοιπών πόρων των οικιακών συσκευών με την επισήμανση και την παροχή ομοιόμορφων πληροφοριών σχετικά με τα προϊόντα αυτά. Η Directive 2010/30/EU αναφέρεται σε προϊόντα που έχουν άμεση ή έμμεση επίδραση στην κατανάλωση της ενέργειας. Τα κράτη μέλη πρέπει να την θέσουν σε εφαρμογή από της 20 Ιουλίου Η οδηγία αυτή καταργεί την Directive 92/75/EEC. Οι προμηθευτές αυτών των προϊόντων πρέπει να τοποθετήσουν ετικέτες στα προϊόντα που παράγουν για, η οποία να αναγράφει την ενεργειακή κατανάλωση του προϊόντος, καθώς και μια σύντομη περιγραφή του, τα αποτελέσματα από τους υπολογισμούς κατά την διάρκεια της σχεδίασης του προϊόντος, σχετικές αναφορές που να επιτρέπουν την παρουσίαση άλλων προϊόντων. Επίσης πρέπει να περιέχει την ενεργειακή κατάταξη του προϊόντος ( A-G με την G να είναι το χειρότερο αποδοτικά). Το πιο ενεργειακά αποδοτικό σύμβολο είναι το Α+++.

17 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 30 ελληνική νομοθεσία Προκειμένου να εναρμονιστεί η Ελληνική Νομοθεσία με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεσπίστηκαν μέτρα για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων. Η Ελλάδα έπρεπε να είχε μεταφέρει την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων στην νομοθεσία της πριν της 4/1/2006. Ωστόσο κάνοντας χρήση της 2ης παραγράφου του άρθρου 15 της οδηγίας 2002/91/EK ζήτησε παράταση 36 μηνών για την εφαρμογή της, μέχρι την 4η/1/2009. Κύριο βήμα για την εναρμόνιση της χώρας με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία αποτέλεσε ο Κανονισμός Ορθολογικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ) για τα κτίρια,, καθώς περιελάμβανε τις απαραίτητες διατάξεις και απαιτήσεις της Οδηγίας 2002/91/EK. Σκοπός ήταν η αντικατάσταση του Κανονισμού Θερμομόνωσης Κτιρίων, που ίσχυε μέχρι από το Ο Κανονισμός Θερμομόνωσης Κτιρίων (ΚΘΚ) είχε την φιλοσοφία της μείωσης του θερμικού ισοζυγίου του κτιρίου με μόνωση του εξωτερικού κελύφους του, μονώνοντας μόνο τα δομικά στοιχεία του (τοίχοι, δάπεδα, οροφές, κουφώματα, στοιχεία σκυροδέματος) και χωρίς να εξετάζονται οι Ηλεκτρομηχανολογικές Εγκαταστάσεις, οι οποίες αντιμετωπίζονταν μόνο σε επί μέρους μελέτες, όπου αυτές επιβάλλονταν. Οι προδιαγραφές του ΚΟΧΕΕ περιέγραφαν απαιτήσεις πέραν της θερμομόνωσης του κελύφους του κτιρίου, περιλαμβάνοντας παραμέτρους και έννοιες όπως βιοκλιματικός σχεδιασμός, ηλιακά κέρδη, φυσική ψύξη του κτιρίου και συνθήκες άνεσης. Ο ΚΟΧΕΕ θεωρήθηκε ότι δεν είναι συμβατός με την Ευρωπαϊκή Οδηγία. Και έτσι στις 19 Μαΐου του 2008 κατατέθηκε στην Ελληνική Βουλή το Σχέδιο Νόμου (Ν.3661/2008 ) Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων. Ο ΚΕΝΑΚ αποτελεί υλοποίηση του Ν.3661/2008, εναρμονισμένος με την Ευρωπαϊκή οδηγία 2002/91/EK. Με τον ΚΕΝΑΚ θεσμοθετείται ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός στον κτιριακό τομέα με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσής των κτιρίων, την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, με τις εξής δράσεις: _Εκπόνηση Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων _Θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης κτιρίων _Ενεργειακή Κατάταξη Κτιρίων (Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης) _Ενεργειακές Επιθεωρήσεις κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και κλιματισμού 02.2 ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ 08_Χωρική κατανομή της επιφανειακής θερμοκρασίας σε υπαίθριο αστικό χώρο. Τα κόκκινα χρώματα αντιπροσωπεύουν υψηλές τιμές, ενώ τα μπλε χαμηλές. 09_Το ισοζύγιο ενέργειας του ανθρώπινου σώματος: Ι: άμεση ηλιακή ακτινοβολία Η: διάχυτη ηλιακή ακτινοβολία (Ι+Η)refl: ανακλώμενη ηλιακή ακτινοβολία ΕΑ και Ευ: θερμική ακτινοβολία από το περιβάλλον W: θερμική ακτινοβολία του ανθρώπινου σώματος ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ ECO_choros 31 Ως θερμική άνεση ορίζεται η κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος αισθάνεται ικανοποίηση με το θερμικό του περιβάλλον και δεν επιθυμεί καμία αλλαγή σε αυτό. Ο βαθμός, η ένταση καθώς και η αποδοτικότητα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων εξαρτώνται από το επίπεδο άνεσης ή δυσφορίας που αυτοί βιώνουν όταν εκτίθενται σε συγκεκριμένες κλιματικές συνθήκες. Έτσι, η διερεύνηση και η κατανόηση των παραμέτρων που συνιστούν τη θερμική άνεση σε εξωτερικούς χώρους είναι μια βασική απαίτηση για τον βιοκλιματικά προσανατολισμένο σχεδιασμό αστικών περιοχών. Η θερμική άνεση εξαρτάται από τις κλιματικές συνθήκες ενός χώρου (θερμοκρασία αέρα, υγρασία, άνεμος), αλλά και από τη θερμική συμπεριφορά του δομημένου περιβάλλοντος και των στοιχείων θερμικής μάζας που επηρεάζουν τον άνθρωπο, όπως η θερμότητα μέσω ακτινοβολίας από τα πεζοδρόμια, τους δρόμους, τις τοιχοποιίες. Ακόμη και οι παράγοντες που έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο, όπως για παράδειγμα το επίπεδο δραστηριότητας και ο ρουχισμός του παίζουν σημαντικό ρόλο. Η έννοια της θερμικής άνεσης στηρίζεται στην αρχή ότι σε σταθερές συνθήκες, η παραγωγή θερμότητας θα πρέπει να ισούται με τις απώλειες θερμότητας προς το περιβάλλον ώστε να διατηρηθεί η θερμοκρασία του σώματος στους 37 ο C, περίπου

18 ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ 32 ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ ECO_choros 33 δείκτες θερμικής άνεσης Δείκτης Ισχύος Αποψύξεως (Cooling Power, CP) Ο δείκτης της ισχύος αποψύξεως (CP) εκφράζει το ρυθμό της απώλειας θερμότητας από την επιφάνεια του σώματος που διατηρείται στη θερμοκρασία των 36.5 ο C όταν η επιφάνεια αυτή εκτεθεί στον ατμοσφαιρικό αέρα. Με τη μέθοδο αυτή υπολογίζονται τα απαγόμενα ποσά θερμότητας από τον ατμοσφαιρικό αέρα στη μονάδα του χρόνου και τη μονάδα επιφάνειας ενός σώματος (W/m2). Δηλαδή ο δείκτης της ισχύος αποψύξεως είναι το μέτρο της ικανότητας του αέρα να αυξάνει την απώλεια θερμότητας από ένα σώμα. Μπορεί να περιγράφει τόσο τη δυσφορία εξαιτίας υψηλών θερμοκρασιών όσο και εξαιτίας χαμηλών θερμοκρασιών. Είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας και της σχετικής υγρασίας του αέρα καθώς επίσης και της ταχύτητας του ανέμου και δίνεται από τη σχέση: CP=( V1/2) (36.5 Τ) (όταν V<=1m/sec) CP=( V1/2) (36.5 Τ) (όταν V<1m/sec ) όπου V: ταχύτητα του ανέμου (m/s) T: θερμοκρασία του αέρα (οc). Στον πίνακα 01 φαίνονται τα όρια του δείκτη της ισχύος αποψύξεως. Αποδεκτό για το δείκτη της ισχύος αποψύξεως θεωρείται το εύρος τιμών από 420 έως 630. Δείκτης Αναμενόμενης Μέσης Αποδοχής (PMV) Ο δείκτης της αναμενόμενης μέσης αποδοχής (PMV) αποτελεί έναν δείκτη συσχέτισης μεταξύ της θερμικής άνεσης και του θερμικού αισθήματος. Ο δείκτης αυτός περιγράφεται με μια μαθηματική σχέση που συνδέει τα επίπεδα δραστηριότητας, ρουχισμού και περιβαλλοντικών παραμέτρων και ο προσδιορισμός του έγινε μετά από ανάλυση ενός μεγάλου αριθμού δεδομένων. Ο δείκτης της αναμενόμενης μέσης αποδοχής δίνεται από τη σχέση: PMV = (0.303e-0.036M ) L όπου Μ: ο Μεταβολικός Ρυθμός L: το θερμικό φορτίο που ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ της εσωτερικής παραγωγής θερμότητας και των απωλειών προς το περιβάλλον. Στον πίνακα 02 φαίνονται τα όρια του δείκτη της αναμενόμενης μέσης αποδοχής. H κλίμακα που έχει συνταχθεί είναι από -3 (αίσθηση κρύου) έως +3 (ζέστη), με το 0 να αποτελεί την ουδέτερη κατάσταση. Αποδεκτό για το δείκτη θεωρείται το εύρος τιμών από -0.5 έως 0.5. πίνακας 03_ Όρια Δείκτη Φυσιολογικής Ισοδύναμης Θερμοκρασίας Τιμές Δείκτη PET < > 41 Αίσθηση Πολυ κρύο 4-8 Κρύο Δροσία Ελαφριά δροσιά Θερμική άνεση Ελαφριά ζέστη Ζέστη Αρκετή ζέστη Πολύ ζέστη Δείκτης Κανονικής Ενεργού Θερμοκρασίας (SET*) Δείκτης Φυσιολογικής Ισοδύναμης Θερμοκρασίας (PET) O δείκτης της φυσιολογικής ισοδύναμης θερμοκρασίας (PET) δίνει την θερμοκρασία σε βαθμούς Κελσίου του εξωτερικού περιβάλλοντος όταν το ισοζύγιο θερμότητας είναι πανομοιότυπο με αυτό ενός εσωτερικού χώρου. Ο δείκτης της φυσιολογικής ισοδύναμης θερμοκρασίας υπολογίζεται από τη μέση θερμοκρασία ακτινοβολίας, την θερμοκρασία αέρα, την ταχύτητα του ανέμου και την σχετική υγρασία. Οι τιμές του δείκτη της φυσιολογικής ισοδύναμης θερμοκρασίας φαίνονται στον πίνακα 03. Αποδεκτό για το δείκτη αυτό θεωρείται το εύρος τιμών από Οι αρχές για τον υπολογισμό του δείκτη της κανονικής ενεργού θερμοκρασίας (SET*) είναι παρόμοιες με αυτές του δείκτη της αναμενόμενης μέσης αποδοχής. Ο δείκτης της κανονικής ενεργού θερμοκρασίας συγκρίνει την φυσιολογική κατάσταση ενός ατόμου με ένα περιβάλλον αναφοράς. Οι αποδεκτές τιμές του δείκτη της κανονικής ενεργού θερμοκρασίας είναι από 25.6 έως Στον πίνακα 04 γίνεται αντιστοιχία των τιμών του δείκτη της κανονικής ενεργού θερμοκρασίας με τις τιμές του δείκτη της αναμενόμενης μέσης αποδοχής και επίσης περιγράφονται οι ενδείξεις στη φυσιολογία του ανθρώπου σε κάθε περίπτωση. πίνακας 01_ Όρια Δείκτη Ισχύος Αποψύξεως Τιμές Δείκτη CP Αίσθηση πίνακας 02_ Όρια Δείκτη Αναμενόμενης Μέσης Αποδοχής πίνακας 04_ Όρια Δείκτη Ισχύος Αποψύξεως SET* PMV Αίσθηση Φυσιολογία CP > 2100 Εξαιρετικά ψυχρό Τιμές Δείκτη PMV Αίσθηση > 37.5 > 3 Πολύ ζέστη, μη αποδεκτό Αδυναμία ρύθμισης της εφίδρωσης 1680 < CP 2100 Πολύ ψυχρό 3 Πολύ θερμό ως 3 Ζέστη, μη αποδεκτό Έντονη εφίδρωση 1260 < CP 1680 Ψυχρό 2 Θερμό ως 2 Ζέστη, δυσφορία, μη αποδεκτό Εφίδρωση 840 < CP 1260 Δροσερό 1 Ελαφρώς θερμό ως 1 Λίγο ζεστά, μη αποδεκτό Μικρή εφίδρωση, αγγειοδιαστολή 630 < CP 840 Ελαφρώς δροσερό 0 Ουδέτερο ως 0.5 Άνετα, Αποδεκτό Φυσιολογική θερμική ουδετερότητα 420 < CP 630 Ουδέτερο -1 Ελαφρώς ψυχρό ως -0.5 Λίγο δροσερά, μη αποδεκτό Αρχική αγγειοσυστολή 210 < CP 420 Θερμό -2 Ψυχρό ως -1 Δροσερά, μη αποδεκτό Αργή ψύξη σώματος CP 210 Πολύ θερμό -3 Πολύ ψυχρό ως -2 Κρύο, μη αποδεκτό Τρέμουλο

19 ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ 34 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ECO_choros ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ μέθοδοι BREEAM, LEED, PASSIVE HOUSE Συγκριτικά Ο δείκτης Aναμενόμενης Mέσης Aποδοχής (PMV) είναι ένας καλός δείκτης για την εκτίμηση της αίσθησης θερμικής άνεσης ενός ατόμου, όμως αγνοεί συγκεκριμένες συνθήκες που μπορεί να επιφέρουν δυσφορία, όπως πολύ υψηλές θερμοκρασίες εδάφους, σημαντική ασυμμετρία στην ακτινοβολία ή μεγάλες κατακόρυφες μεταβολές της θερμοκρασίας. Ο δείκτης της Φυσιολογικής Ισοδύναμης Θερμοκρασίας (PET) ενδείκνυται για χρήση σε εξωτερικούς χώρους έναντι του δείκτη Κανονικής Ενεργού Θερμοκρασίας (SET*), αν και στηρίζεται στις ίδιες αρχές υπολογισμού. Αν και οι παραπάνω δείκτες είναι κατάλληλοι για χρήση σε εξωτερικούς χώρους, ο δείκτης Ισχύος Αποψύξεως (CP) προτιμάται για την εκτίμηση της θερμικής άνεσης γιατί έχει σχεδιαστεί για εφαρμογή σε συνθήκες εξωτερικού χώρου αφού εκφράζει το ρυθμό της απώλειας θερμότητας από την επιφάνεια του σώματος που διατηρείται σε σταθερή θερμοκρασία όταν η επιφάνεια αυτή εκτεθεί στον ατμοσφαιρικό αέρα. Ο όρος βιωσιμότητα στον κατασκευαστικό τομέα αναφέρεται στην δόμηση που επιτυγχάνει να συνδυάσει την μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον με την παροχή άνεσης και λειτουργικότητας για τον χρήστη και την απόδοση κόστους. Η ανάγκη για μέτρηση του βαθμού βιωσιμότητας ενός κτιρίου έχει οδηγήσει στη δημιουργία μεθόδων αξιολόγησης, οι οποίες έχουν αναπτυχτεί και είναι σε λειτουργία σε πολλές χώρες παγκοσμίως. Δεδομένου ότι η νομοθεσία δεν μπορεί να καλύψει το ευρύ φάσμα μέτρων που καθιστούν ένα κτίριο βιώσιμο, οι μέθοδοι αυτοί λειτουργούν στηριζόμενες κυρίως στην δύναμη της ίδιας της αγοράς, η οποία προωθεί τον βιώσιμο σχεδιασμό ως μέσο υπεροχής και ωφέλιμης διαφήμισης. Στόχος της περιβαλλοντικής πιστοποίησης κτιρίων είναι η βαθμολόγηση τους μέσω συγκεκριμένης κλίμακας με βάση την ανάλυση και την αξιολόγηση επιμέρους παραμέτρων που συνθέτουν χαρακτηριστικά περιβαλλοντικής απόδοσης. B.R.E.E.A.M. Αποτελεί την πιο αναγνωρισμένη και καθιερωμένη μέθοδο περιβαλλοντικής πιστοποίησης κτιρίων στη Μεγάλη Βρετανία και είναι πλέον διαθέσιμη διεθνώς. Η μέθοδος B.R.E.E.A.M. δημιουργήθηκε το 1990 από το Building Research Establishment (B.R.E.), τον μεγαλύτερο οργανισμό έρευνας που ειδικεύεται στο κτιριακό περιβάλλον στην Αγγλία, σε συνεργασία με άλλους φορείς. Αυτό το σύστημα πολλαπλών κριτηρίων, πρωτοπόρο ως προς την περιβαλλοντική πορεία, προοριζόταν καταρχήν για κτίρια γραφείων. Στην συνέχεια δημιουργήθηκαν ειδικές εκδοχές για τέσσερις τύπους προγραμμάτων: κατοικία, τριτογενής τομέας, εμπόριο και βιομηχανία. Τα τελευταία χρονιά το πρόγραμμα πιστοποίησης καλύπτει την εγχώρια ανάγκη για ολοκληρωμένη αξιολόγηση του βαθμού περιβαλλοντικής βιωσιμότητας κτιρίων και παράλληλα εγγυάται την αναγνώριση παραδειγμάτων άρτιου περιβαλλοντικού σχεδιασμού στον κτιριακό τομέα. Μέθοδος Αξιολόγησης Η αξιολόγηση ενός κτιρίου γίνεται μέσα από ένα συγκεκριμένο αριθμό κριτηρίων περιβαλλοντικής επίδοσης που καλύπτουν όχι μόνο τον ενεργειακό σχεδιασμό αλλά το ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιας κατασκευής. Αυτές παρουσιάζονται τόσο στο σχεδιαστικό και λειτουργικό στάδιο (π.χ. η κατανάλωση νερού, η χρήση υλικών, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η επίδραση στο οικοσύστημα της περιοχής, ο βαθμός άνεσης των χρηστών), όσο και στο στάδιο αποπεράτωσης (π.χ. η διαχείριση εργοταξίου). Η μεθοδολογία στηρίζεται σε ποιοτικά αλλά και σε ποσοτικά κριτήρια (ποσοστό επίδοσης %) που είναι

20 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 36 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ECO_choros 37 L.E.E.D. χωρισμένα σε ενότητες, για την κάθε μία από τις οποίες υπάρχει Μια άλλη μέθοδος περιβαλλοντικής αξιολόγησης κτιρίων, ένας προκαθορισμένος βαθμός βαρύτητας. Υπάρχουν κάποια βασικά που σταδιακά αναγνωρίζεται διεθνώς, είναι το L.E.E.D., που προαπαιτούμενα κριτήρια, αλλά κατά κύριο λόγο το B.R.E.E.A.M. δημιουργήθηκε από το United States Green Building Council αποτελεί μια ευέλικτη μεθοδολογία αξιολόγησης που στοχεύει στην (U.S.G.B.C.) το Η μεθοδολογία είναι σε πολλά σημεία επιβράβευση των κτιρίων που ξεπερνούν τα συμβατικά σημεία παρεμφερής με την αντίστοιχη του B.R.E.E.A.M., αν και τα αναφοράς. Η τελική βαθμολόγηση συνοδεύεται με την παροχή κριτήρια αξιολόγησης διαφέρουν. Το L.E.E.D. προσφέρεται πιστοποιητικού που αναγράφει τη σχετική βαθμίδα επίδοσης. διεθνώς, αν και προς το παρόν η χρήση του παραμένει κυρίως ως Σύμφωνα με το σύνολο βαθμών που προκύπτουν για κάθε κριτήριο, μέσο βαθμολόγησης δημόσιων κτιρίων στις Η.Π.Α. Μια βασική το κτίριο μπορεί να λάβει βαθμολογία μέτρια, καλή, πολύ καλή ή διαφορά του L.E.E.D. από το B.R.E.E.A.M. είναι ότι τα κριτήρια εξαιρετική. βαθμολόγησης είναι πάγια και δεν διαφοροποιούνται ανά χώρα. Κτίρια πιστοποιημένα με LEED. Κριτήρια Αξιολόγησης _Ενέργεια (24 βαθμοί) _Συστήµατα μεταφορών (6 βαθμοί) Η αξιολόγηση διαφοροποιείται για υπάρχοντα (λειτουργία και διατήρηση-συντήρηση) και για υπό κατασκευή κτίρια. Μέθοδος Αξιολόγησης 11_Great River Energy Minnesota - Perkins+Will _Parking Garage Santa Monica- HDR Architecture _Terry Thomas Seatle - Weber Thomas _Ρύπανση (11 βαθμοί) Υπάρχουν συστήματα βαθμολόγησης που αποτελούνται από _Χρήση υλικών (31 βαθμοί) ομάδες απαιτήσεων για τα έργα που θέλουν να πιστοποιηθούν _Κτιριακή διαχείριση (8 βαθμοί) κατά LEED. Κάθε ομάδα είναι προσανατολισμένη προς τις 10_Kτίριο γραφείων, 2011, Cardiff UK. Έργο των Stride Treglown. Έχει πιστοποιηθεί με το μεγαλύτερο βαθμό επίδοσης, BREEAM OUTSTANDING. _Χρήσεις γης και οικολογία (9 βαθμοί) _Άνεση και υγεία των διαμενόντων του κτιρίου (8 βαθμοί) _Χρήση νερού (6 βαθμοί) μοναδικές ανάγκες του έργου ή τύπο κτηρίου. Η πιστοποίηση είναι ευέλικτη και μπορεί να εφαρμοστεί σε πλήθος κτιριακών τύπων, όπως σχολεία, νοσοκομεία, κατοικίες, ακόμα και γειτονιές. Ανάλογα με το έργο, ο ενδιαφερόμενος επιλέγει το σύστημα κριτηρίων που του αντιστοιχεί. Η βαθμολόγηση γίνεται με την 11 συλλογή πόντων. Ανάλογα με την κατηγορία έργου, πρέπει καταρχήν να τηρηθούν κάποιες ελάχιστες απαιτήσεις και στην συνέχεια να κερδηθούν πόντοι. Ανάλογα με το σύνολο των πόντων, το έργο λαμβάνει την ανάλογη πιστοποίηση LEED. Τα επίπεδα πιστοποίησης είναι: _Πιστοποιημένο Κτίριο (40-49 βαθμοί) _Ασημένιο(50-59 βαθμοί) _Χρυσό (60-79 βαθμοί) _Πλατινένιο (πάνω από βαθμοί). 12 Κριτήρια Αξιολόγησης _Παράγοντες Γενικής Βιωσιμότητας (26 βαθμοί). _Υδατική Απόδοση (14 βαθμοί). _Ενέργεια και Ατμοσφαιρική Ρύπανση (35 βαθμοί). _Υλικά και Φυσικοί Πόροι (10 βαθμοί). _Περιβαλλοντική Ποιότητα Εσωτερικού Χώρου (15 βαθμοί). _Καινοτομία στη Λειτουργία του Κτιρίου (6 βαθμοί). _Επίτευξη Αναπτυξιακών Προτεραιοτήτων που θέτει η Περιφέρεια 10 στην οποία ανήκει το κτίριο (Regional Priority) (4 βαθμοί) _Άνεση και υγεία των διαμενόντων του κτιρίου (8 βαθμοί) _Χρήση νερού (6 βαθμοί) 13

21 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 38 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ECO_choros 39 PASSIVE HOUSE Το ευρωπαϊκό σήμα παθητικής κατοικίας εισήχθη στην Έση, ένα γερμανικό κρατίδιο πολύ δραστήριο στον τομέα της οικολογίας, με πρωτοβουλία του Wolfgang Feist, διευθυντή του Ινστιτούτου Παθητικής Κατοικίας (Institut fur Passivehaus), στο τέλος της δεκαετίας του 80. Η βασική απαίτηση αυτού του σήματος είναι μια κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση μικρότερη από 15 kwh/m 2 / έτος. Απαιτήσεις για το σήμα Παθητικής κατοικίας Ένα κτίριο μπορεί να λάβει το σήμα Παθητικής Κατοικίας αν πληροί τα παρακάτω τρία βασικά κριτήρια: 1. Επίτευξη ενός άνετου εσωτερικού κλίματος χωρίς χωριστό σύστημα θέρμανσης και ψύξης: για τις ετήσιες θερμικές ανάγκες οι απαιτήσεις δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 15 kwh/m2/έτος σύμφωνα με το Πρότυπο Σχεδιασμού Παθητικής Κατοικίας (PHPP). 2. Τα κριτήρια της θερμικής άνεσης πρέπει να εκπληρώνονται για όλες τις ζώνες διαβίωσης τόσο για τον χειμώνα όσο και για το καλοκαίρι. Συγκεκριμένα πρέπει να ισχύουν τα εξής: _Ο συντελεστής θερμοπερατότητας (U-value) όλων των αδιαφανών εξωτερικών στοιχείων πρέπει να είναι μικρότερο του 0.15 W/(m²K). Ο συντελεστής θερμοπερατότητας (U-value) όλων των παραθύρων και των υπόλοιπων διάφανων στοιχείων πρέπει να είναι μικρότερο του 0.8 W/(m²K). _Οι διάφανες επιφάνειες που είναι προσανατολισμένες στην Δύση ή στην Ανατολή (±50 )και οι διάφανες επιφάνειες που έχουν κλίση 75 σε σχέση με το οριζόντιο επίπεδο δεν πρέπει να ξεπερνούν το 15% του εσωτερικού ωφέλιμου χώρου όπου βρίσκονται ή πρέπει να είναι εξοπλισμένες με ηλιακή προστασία με συντελεστή μείωσης τουλάχιστον 75%. Για τον νότο το αντίστοιχο ποσοστό είναι 25% της εσωτερικής επιφάνειας. _Οι θερμοκρασία του αέρα τροφοδοσίας στην έξοδο του στα δωμάτια δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 17. Ακόμη πρέπει να εξασφαλίζεται συνεχής ομοιόμορφη ροή αέρα σε όλους τους χώρους και επαρκής εξαερισμός. Η διαστιολόγηση του συστήματος εξαερισμού πρέπει να γίνεται με βάση τα πρότυπα για υγιεινό αέρα (DIN 1946) και ο θόρυβος που προέρχεται από το σύστημα πρέπει να διατηρείται στο ελάχιστο (< 25 dba). _Τα σπίτια πρέπει να έχουν το λιγότερο ένα ανοιγόμενο πέρασμα για φυσικό αερισμό από έξω και παράλληλα να επιτυγχάνεται ροή ανέμου για καλοκαιρινή φυσικό δροσισμό μέσω των ανοιγμάτων. Κατασκευαστικές αρχές μιας Παθητικής Κατοικίας Τα παρακάτω βασικά κριτήρια πρέπει να εφαρμόζονται στην κατασκευή ενός Παθητικού Σπιτιού: Θερμομόνωση: Όλα τα αδιαφανή δομικά στοιχεία του εξωτερικού περιβλήματος πρέπει να είναι καλά μονωμένα έτσι ώστε να επιτυγχάνουν συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας της τάξης του 0.15 W/(m²K) το πολύ. Κουφώματα: Τα παράθυρα (πλαίσιο και υαλοπίνακας) δεν πρέπει να ξεπερνούν συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας 0.80 W/(m²K), με συντελεστή συνολικής ηλιακής διαπερατότητας (g-value) γύρω στο 50%. Εξαερισμός με ανάκτηση θερμότητας: Ένα βολικό σύστημα εξαερισμού με αποτελεσματική ανάκτηση θερμότητας προάγει αρχικά μια καλή εσωτερική ποιότητα αέρα και έπειτα βοηθάει στην εξοικονόμηση ενέργειας. Σε ένα παθητικό σπίτι τουλάχιστον το 75% της θερμότητας από τον αέρα που εξατμίζεται μεταφέρεται ξανά στον καθαρό αέρα με ένα μέσο ανταλλαγής θερμότητας. Αεροστεγανότητα του κτιρίου: Η ανεξέλεγκτη διαρροή αέρα μέσω οπών πρέπει να είναι μικρότερη από 0.6/ώρα του συνολικού όγκου όταν πραγματοποιείται τεστ αρνητικής πίεσης/υπερπίεσης των 50 Pascal. Απουσία θερμογεφυρών: Όλες οι αιχμές, οι γωνίες, οι συνδέσεις και τα ανοίγματα πρέπει να σχεδιάζονται και να εκτελούνται με απόλυτη προσοχή ώστε να αποφεύγονται οι θερμογέφυρες. Στα σημεία που δεν μπορούν να αποφευχθούν, πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο _Οι βασικές κατεσκευαστικές αρχές μιας παθητικής κατοικίας με βάση τον PassiveHaus Ιnstitute 3. Η χρήση πρωταρχικής ενέργειας για το σύνολο των οικιακών χρήσεων (θέρμανση, ΖΝΧ, ηλεκτρισμός) δεν πρέπει να ξεπερνάει τις 120kWh/m 2 /έτος. Ο υπολογισμός γίνεται με το πρότυπο της Παθητικής Κατοικίας PHPP.

22 SOLAR DECATHLON EUROPE 40 SOLAR DECATHLON EUROPE ECO_choros SOLAR DECATHLON EUROPE διαγωνισμός βιώσιμων καινοτόμων στεγαστικών λύσεων Το Solar Decathlon Europe (SDΕ) δημιουργήθηκε μέσω μιας συμφωνίας που υπογράφηκε μεταξύ του Υπουργείου Στέγασης της κυβέρνησης της Ισπανίας και της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, τον Οκτώβριο του 2007, προκειμένου να οργανώσει τον διαγωνισμό των βιώσιμων ηλιακών σπιτιών στην Ευρώπη, το 2010 και το Το 2014, ο διαγωνισμός διοργανώνεται από τη Γαλλία, στις Βερσαλλίες. Στο SDE 2014 στόχος είναι να συμβάλλει στη γνώση και τη διάδοση της βιομηχανοποιημένης, ηλιακής και βιώσιμης κατοίκησης, και ως εκ τούτου έχει τους εξής βασικούς στόχους: _Να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση των μαθητών που συμμετέχουν στο διαγωνισμό για τα πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες που προσφέρει η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της αειφόρου κατασκευής, προκαλώντας τους να σκεφτούν δημιουργικά και να αναπτύξουν καινοτόμες λύσεις που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας. _Να ενθαρρύνει τους επαγγελματίες του κτιριακού κλάδου να επιλέγουν υλικά και συστήματα που μειώνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός κτιρίου σε όλη τη διάρκεια ζωής του, βελτιστοποιώντας την οικονομική βιωσιμότητα και παρέχοντας άνεση και ασφάλεια στους χρήστες του. _Να εκπαιδεύσει το ευρύ κοινό σχετικά με την υπεύθυνη χρήση της ενέργειας, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση, καθώς και τις διαθέσιμες τεχνολογίες που βοηθούν στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. _Να τονίσει τη σωστή σειρά: αρχικά τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας του κτιρίου και την αύξηση της ενεργειακής του απόδοσης και στη συνέχεια την ενσωμάτωση ενεργητικών ηλιακών συστημάτων και άλλων ανανεώσιμων τεχνολογιών. Επιπλέον, τα συστήματα του κτιρίου πρέπει να επιλέγονται και να διαστασιολογούνται με τη χρήση περιβαλλοντικών και οικονομικών κριτηρίων. _Να ενθαρρυνθεί τη χρήση της ηλιακής τεχνολογίας. _Να προωθήσει αρχιτεκτονικά ελκυστικό ηλιακό σύστημα, που έχει σαν στόχο 15_Το LumenHaus του τη χρήση των ηλιακών τεχνολογιών για την αντικατάσταση των συμβατικών πανεπιστημίου Virginia Tech βγήκε οικοδομικών υλικών στο κέλυφος του κτιρίου. πρώτο στον διαγωνισμό Solar Decathlon Europe του _Να αποδείξει ότι τα υψηλής απόδοσης ηλιακά σπίτια μπορούν να είναι άνετα, ελκυστικά και προσιτά. Έτσι το Solar Decathlon Europe 2014, αποφάσισε να επικεντρωθεί σε 6 σημεία ως εξής: Πυκνότητα Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει σε πόλεις, όπου οι οικοδομίσιμες περιοχές είναι σπάνιες και ακριβές. Πυκνότερες λύσεις στέγασης απαιτούνται προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το Solar Decathlon Europe 2014 ενθαρρύνει σχέδια των συλλογικών έργων στέγασης και όχι απλώς μεμονωμένων κατοικιών. Επίσης προτείνει μια σφαιρική προσέγγιση του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Κινητικότητα Μια σημαντική εξέλιξη του Solar Decathlon 2014 είναι η εστίαση στο πρόβλημα της κινητικότητας. Είναι επίσης ένα σημαντικό θέμα στο μέλλον, και η ισχυρή αλληλεπίδραση μεταξύ κινητικότητας και τη στέγαση κάνει αναπόφευκτη την εισαγωγή του στους κανόνες του ανταγωνισμού. Η κινητικότητα αναφέρεται κυρίως στην θέση των κατοικιών σε σχέση με το «πόρους» (Ψώνια, την εργασία, τον ελεύθερο χρόνο...), αλλά όχι μόνο. Θέτει επίσης το ζήτημα της σύζευξης ενέργειας μεταξύ του κτιρίου και των ηλεκτρικών συστημάτων μεταφοράς. Το Solar Decathlon Ευρώπη δεν είναι ένας διεθνής διαγωνισμός για τα ηλεκτρικά οχημάτα, αλλά ένα πεδίο δοκιμής για καινοτόμες λύσεις των αστικών συστημάτων σχεδιασμού, της στέγασης και των μεταφορών 15 σε μια ολιστική προσέγγιση. Σύνεση Κάθε χρόνο, ο διαγωνισμός εξελίσσεται για αύξηση των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης. Ενώ είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η προσφορά ανανεώσιμης ενέργειας, είναι ακόμη πιο σημαντικό να περιοριστεί η ζήτηση και επομένως την κατανάλωση ενέργειας. Η τάση αυτή θα συνεχιστεί το 2014 με περιορισμούς στην εγκατάσταση των φωτοβολταικών, και ένα ισχυρό κίνητρο για να «παράγουμε και καταναλώνουμε με σύνεση». Καινοτομία Το Solar Decathlon ώντας ακαδημαϊκός διαγωνισμός, πρέπει να διατηρεί την καινοτομία στο επίκεντρο των σχεδίων: αρχιτεκτονικών, κατασκευαστικών, ενεργειακών συστημάτων, επίπλων, αλλά και οικιακών συσκευών. Οικονομική προσιτότητα Ο ανταγωνισμός, προσανατολισμένος προς την καινοτομία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αναπόφευκτη αύξηση των επενδύσεων σε περίπλοκο και ακριβό εξοπλισμό. Οι ομάδες θα πρέπει, ωστόσο, να έχουν κατά νου ότι η οικονομική προσιτότητα παραμένει το βασικό ζήτημα για την εφαρμογή μίας βιώσιμης αρχιτεκτονικής και αστικής λύσης. Εν μέσω της οικονομικής κρίσης, ο οικονομικός παράγοντας θα πρέπει να αποτελεί καθοριστικό στοιχείο της κάθε πρότασης.

23 SOLAR DECATHLON EUROPE 42 SOLAR DECATHLON EUROPE ECO_choros 43 το έργο στο περιβάλλον του VS το πρωτότυπο στο διαγωνισμό Μπορεί να φαίνεται παράδοξο το ότι ομάδες από όλο τον κόσμο σχεδιάζουν ένα πρωτότυπο σπίτι προσαρμοσμένο στις συνθήκες της περιοχής προέλευσής τους, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να είναι αποδοτικό και στο χώρο που διεξάγεται ο διαγωνισμός. Κάθε σχέδιο πρέπει να είναι μια ολοκληρωμένη λύση για τις πολιτιστικές, κλιματολογικές και κοινωνικές συνθήκες της περιοχής της κάθε ομάδας, καθώς κι ένα υψηλής απόδοσης πρωτότυπο που θα πρέπει να ανταποκριθεί με επιτυχία στα αθλήματα που καλείται να συγκριθεί στα πλαίσια του διαγωνισμού. Το Solar Decathlon είναι επίσης μια δημόσια εκδήλωση που αποσκοπεί στην αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με την ενέργεια στην οικιακή χρήση. Ο διαγωνισμός αποδεικνύει ότι ένα όμορφα και καλά σχεδιασμένο σπίτι μπορεί να παράγει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για να καλύψει τις ανάγκες ενός νοικοκυριού, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρικής ενέργειας για φωτισμό, το μαγείρεμα, το πλύσιμο των ρούχων και πιάτων, διατηρώντας μια άνετη εσωτερική θερμοκρασία και ποιότητα αέρα. Οι στόχοι του Solar Decathlon της Ευρώπης συμβαδίζουν με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020, και έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί στην επαγρύπνηση των μαθητών, των επαγγελματιών και του ευρέως κοινού σχετικά με τη σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας. Οι κατοικίες που συμμετέχουν στο SDE, παρουσιάζουν λύσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ: εξοικονόμηση κατά 20% της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας, μείωση κατά 20% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την παραγωγή του 20% της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. πληροφορίες διαγωνισμού Το Solar Decathlon αποτελείται από 10 ξεχωριστούς διαγωνισμούς, καθένας από τους οποίους μπορεί να αποτελείται από άλλους επιμέρους διαγωνισμούς με διαφορετικά κριτήρια αξιολόγησης. Η ομάδα με την υψηλότερη συνολικά βαθμολογία στο τέλος του διαγωνισμού κερδίζει το διαγωνισμό. Οι δέκα αγώνες του Decathlon χωρίζονται σε 5 μεγάλες κατηγορίες (εικ.16): _Αρχιτεκτονική _Ενέργεια _Άνεση _Κοινωνικο-Οικονομική _Στρατηγική Στο Διαγωνισμό υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τρόποι για να κερδηθούν πόντοι: _Αξιολόγηση της κριτικής επιτροπής. _Ολοκλήρωση των στόχων _Καταγεγραμμένη Απόδοση Η ομάδα με το υψηλότερο σύνολο πόντων στο τέλος του διαγωνισμού κερδίζει το συνολικό βραβείο του Διαγωνισμού Θα υπάρξουν, επίσης, βραβεία για τις ομάδες με τη δεύτερη και την τρίτη υψηλότερη βαθμολογία. Επίσης κάθε ένας από τους δέκα αγώνες βραβεύονται ξεχωριστά. Εκτός από τα βραβεία του Διαγωνισμού, άλλα βραβεία ή αναφορές μπορεί να γίνουν σε ομάδες με εξαιρετικές επιδόσεις σε κάποιους τομείς. ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 1_ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 2_ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 3_ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 4_ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 5_ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΝΕΣΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 6_ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 7_ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 8_ ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ 16 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 9_ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 10_ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

24 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 44 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ECO_choros ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ο άνθρωπος & το περιβάλλον Ο άνθρωπος διαμορφώνει, υιοθετεί και αλλάζει συμπεριφορά σύμφωνα με το περιβάλλον στο οποίο ζει. Μια καινούργια επιστήμη έρχεται να εντάξει τον παράγοντα άνθρωπο στην μελέτη του περιβάλλοντος. Η συγκεκριμένη επιστήμη προέρχεται από την επιστήμη της Ψυχολογίας και ονομάζεται Περιβαλλοντική Ψυχολογία. Η Ψυχολογία είναι μία ανθρώπινη επιστήμη που μελετά τη συμπεριφορά, τη σκέψη και τις νοητικές διεργασίες του ανθρώπου. Μέσα στο ευρύτερο φάσμα της ψυχολογίας συναντάμε ένα σχετικά «φρέσκο» και ιδιαίτερο κλάδο, αυτόν της Περιβαλλοντικής Ψυχολογίας. Όταν μιλούμε για Περιβαλλοντική Ψυχολογία, αναφερόμαστε στην επιστήμη που μελετά την αλληλεπίδραση ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος, καθώς είναι η απόρροια πνευματικής έρευνας και κοινωνικών μεταβολών διότι τα τελευταία χρόνια αναζητούνται όλο και περισσότερο μέθοδοι κάλυψης των ψυχολογικών αναγκών που σχετίζονται με το περιβάλλον. Επειδή οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους περισσότερο απ ότι αντιδρούν σ αυτό, η γνώση των απλών σχέσεων, χωρίς την κατανόηση των λόγων και των αντίστοιχων στοιχείων των σχέσεων αυτών, δεν θα είναι επαρκείς για τη λήψη αποφάσεων κατά τον σχεδιασμό. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρία στάδια στο σχεδιασμό. Για κάθε συγκεκριμένο στάδιο οι ψυχολογικές πληροφορίες είναι πολύ σημαντικές. Τα στάδια αυτά είναι: _η σύλληψη _η συγκεκριμενοποίηση _η αξιολόγηση. Τα στάδια αυτά, τέθηκαν σε σχέση με το σχέδιο ενός πλήρους κτιρίου, αλλά υπάρχει και η πιθανότητα να θεωρηθούν ότι υπάρχουν και κατά τη διάρκεια της κατασκευής ενός κτιρίου, καθώς και αφού αρχίσει να χρησιμοποιείται. Μία άλλη παράμετρος είναι το φυσικό περιβάλλον δηλαδή το πόσο αυτό έχει παραμείνει αναλλοίωτο, αν έχει υποβαθμιστεί ή όχι, η ρύπανση του και κατά πόσο έχει επηρεαστεί από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Για τους Περιβαλλοντικούς Ψυχολόγους, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει και λειτουργεί ο άνθρωπος δεν καθορίζεται μόνο από τα φυσικά ή χτιστά στοιχεία του (όπως για παράδειγμα νερό, αέρας, χώμα, δέντρα, φυτά, ζώα και κτίρια) αλλά και από τις επιρροές τις οποίες εξασκεί στην συμπεριφορά και την ψυχική υγεία του χρήστη όπως επίσης και τις επιπτώσεις τις οποίες έχει η συμπεριφορά του ανθρώπου σε αυτό. Με άλλα λόγια, η Περιβαλλοντική Ψυχολογία εστιάζεται στην μελέτη της σχέσης αλληλεπίδρασης ανθρώπου και περιβάλλοντος και στην επίλυση τυχών προβλημάτων τα οποία προκύπτουν στην σχέση αυτή. Σε κοινωνικό επίπεδο, ο υπερπληθυσμός, το άγχος των πόλεων και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος συντέλεσαν ώστε να στραφεί το ενδιαφέρον στις σχέσεις ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος (Stokols, Ed.,1977). Αν θα θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό στην περιβαλλοντική ψυχολογία, θα λέγαμε ότι είναι ένα διεπιστημονικό πεδίο που εστιάζεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων και περιβάλλοντος. Το πεδίο που ορίζει ο όρος περιβάλλον σε γενικές γραμμές, περιλαμβάνει το φυσικό περιβάλλον, το κοινωνικό περιβάλλον, οικοδομημένο περιβάλλον, το περιβάλλον μάθησης, καθώς και το πληροφοριακό περιβάλλον. Η περιβαλλοντική ψυχολογία έχει εφαρμοστεί σε διάφορους τομείς. Ένας από τους τομείς στους οποίους η εμπλοκή των περιβαλλοντικών ψυχολόγων είναι σημαντική είναι η αρχιτεκτονική. Ένας άλλος σημαντικός τομέας στον οποίο εμπλέκεται η περιβαλλοντική ψυχολογία είναι στην δημιουργία και διατήρηση στάσεων και συμπεριφορών. Μετά από έρευνες, οι περιβαλλοντικοί ψυχολόγοι είναι σε θέση να εξηγήσουν τους λόγους για τους οποίους η συμπεριφορά του ανθρώπου είναι επιβλαβής για το περιβάλλον καθώς επίσης να προτείνουν λύσεις και να εφαρμόσουν τεχνικές οι οποίες στοχεύουν στην αλλαγή συμπεριφοράς και στην προώθηση πρακτικών οι οποίες είναι περιβαλλοντικά ορθές. Τα επιστημονικά ευρήματα της περιβαλλοντικής ψυχολογίας είναι σημαντικά για την δημιουργία και την βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου.

25 ΜΕΘΟΔΟΣ EV MATRIX 46 ΜΕΘΟΔΟΣ EV MATRIX ECO_choros Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΕV MATRIX εργαλείο περιβαλλοντικής & κοινωνικής αξιολόγησης Ένα αρνητικό στοιχείο όλων των περισσότερων μεθόδων περιβαλλοντικής αξιολόγησης, όπως το LEED, BREEAM κλπ είναι ότι δεν λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικές παραμέτρους. Αυτές τις παραμέτρους τις λαμβάνει υπόψη το εργαλείο EV MATRIX, καθώς στη μεθοδολογία του ενσωματώνεται η χρήση ερωτηματολογίων. Αποτελεί, ουσιαστικά μια μήτρα όπου αθροίζονται η αισθητική, η λειτουργική και η περιβαλλοντική αξία μιας κατασκευής.το ΕV MATRIX είναι εργαλείο αξιολόγησης ενός κτίσματος στη φάση του σχεδιασμού ή στη φάση που έχει ήδη χτιστεί και χρησιμοποιείται. Το τελικό αποτέλεσμα από κάθε κατασκευή θα πρέπει να ικανοποιεί τους 3 παρακάτω παράγοντες: _Αισθητική αξία (Aesthetic value) _Λειτουργική αξία (Functional value) _Περιβαλλοντική αξία (Environmental value) Ολοκληρώνοντας την παρακάτω εξίσωση με f:συνολική εκτίμηση ενός έργου f = Ev + Fv + Aev Οι παράγοντες που αποτελούν το συντελεστή Aev είναι: _Η ικανοποίηση των κυρίως χρηστών _Η ικανοποίηση των συχνών επισκεπτών _Η ικανοποίηση όσων έρχονται σε οπτική επαφή _ Η ικανοποίηση του κοινωνικού περίγυρου _Η ικανοποίηση σε ευρύτερο επίπεδο( φωτογραφίες, TV κτλ) Οι παράγοντες που αποτελούν το συντελεστή Fv είναι: _Η ικανοποίηση των αναγκών των κυρίως χρηστών _Η ικανοποίηση των αναγκών των συγκυριακών χρηστών _Η ικανοποίηση των αναγκών των επισκεπτών _Η μη παρεμπόδιση ικανοποίησης των αναγκών άλλων ανθρώπων (πχ. των γειτόνων) έστω κι αν δεν είναι οι κύριοι χρήστες. Οι παράγοντες που αποτελούν το συντελεστή Εv αφορούν ολόκληρη τη διαδικασία της μελετοκατασκευής και ενσωματώνονται στις 3 παρακάτω φάσεις: _ΜΕΛΕΤΗ/ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Μικρή αλλοίωση / επέμβαση στο τοπικό περιβάλλον, Επιλογή των πρώτων υλών, Ενέργεια για την παραγωγή των δομικών υλικών, Μεταφορά των υλικών, Η ενέργεια που χρησιμοποιείται για την κατασκευή, Επανάχρηση προ- υπάρχοντος κελύφους, Χρήση ανακυκλωμένων υλικών, Χρήση συμβατικών υλικών, Αναδιαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, Χρήση υπεράκριβων υλικών, Δηλητηριώδεις εκπομπές / απορρίψεις υλικών _ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Πλήρης αυτονομία που προκύπτει από το σχεδιασμό και τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, Μερική χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, Χρήση των τοπικών, φυσικών καυσίμων(πόροι), Χρήση των τοπικών ορυκτών καυσίμων (πόροι), Χρήση ηλεκτρισμού από μεσαίες υδατοπτώσεις, Διατήρηση του περιβάλλοντος χώρου (δενδροφύτευση κ.α.), Χρήση ενέργειας από πηγές που βρίσκονται σε απόσταση και ρυπαίνουν και κατά τη διάρκεια της παραγωγή τους και κατά τη διάρκεια της κατανάλωσής τους, Χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας από μεγάλα φράγματα ή ρυπογόνα καύση, Διάρκεια ζωής του κελύφους και δυνατότητα επανάχρησής του χωρίς μεγάλο κόστος, Δηλητηριώδεις εκπομπές /απορρίψεις (σκουπίδια, απόβλητα, λύματα, καυσαέρια, κλπ) _ΠΑΥΣΗ ΧΡΗΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ,ΕΡΗΜΩΣΗ/ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ/ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ Δυνατότητα ενσωμάτωσης των υλικών/ στοιχείων στο φυσικό περιβάλλον (χρόνος που απαιτείται), Δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των υλικών, Δυνατότητα ανακύκλωσης των υλικών με χαμηλό κόστος, Πλήρης παύση δηλητηριωδών εκπομπών / απορρίψεων). ο EvMatrix είναι ένας πίνακας όπου σε κάθε ένα από τα κελιά του μπορεί να δεχθεί μία τιμή, από το ελάχιστο στο μέγιστο (π.χ. από 0 έως 10) ανάλογα με το βαθμό έντασης του κάθε παράγοντα. Ο πίνακας ολοκληρώνεται μετά από τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων από τους χρήστες. Είναι προφανές ότι όσο περισσότερα άτομα (και κυρίως προερχόμενα από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους) συμπληρώνουν το Matrix για κάθε έργο, τόσο πιο ακριβή θα είναι τα αποτελέσματα.η παράλληλη χρήση κατάλληλου λογισμικού, όπως τα Μέθοδος 5000, Ecotect, Βιοκλιματικά κλπ., είναι προϋπόθεση για να ολοκληρωθεί λεπτομερώς το Matrix. Το MATRIX (μήτρα) μπορεί να θεωρηθεί ως o κύριος γενικός οδηγός προς το αν μια ανθρωπογενής κατασκευή (π.χ. κτίριο) είναι ή μπορεί να γίνει φιλική προς το περιβάλλον. Στόχος του Πίνακα Περιβαλλοντικής Αξιολόγησης είναι να χρησιμοποιηθεί ως στοιχείο αυτο-ελέγχου και αυτό-κατανόησης για τον ερευνητή, τον σχεδιαστή, τον μελετητή και να βοηθήσει στο σχηματισμό προσωπικών απόψεων για ένα πιο φιλικό προς το περιβάλλον, ανθρωπογενές περιβάλλον.

26 ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ 48 ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ECO_choros ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ Ο πρότυπος οικισμός επιλέχθηκε να σχεδιαστεί σε ένα οικόπεδο που βρίσκεται στα ανατολικά όρια της πόλης της Ξάνθης (εικ.17-18) και αποτελεί σήμερα ιδιοκτησία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Το οικόπεδο, που εκτείνεται στον άξονα Βορά-Νότου, είναι διαστάσεων 250 μέτρων x 500 μέτρων και το συνολικό εμβαδόν του είναι 125 στρέμματα. Τα Κιμμέρια είναι χωριό της περιφερειακής ενότητας Ξάνθης του δήμου Ξάνθης. Έχει πραγματικό πληθυσμό κατοίκους (2001) και υψομετρο 90μ. Τα Κιμμέρια βρίσκονται ανατολικά της Ξάνθης, σε απόσταση 5 χιλιομέτρων. Το χωριό διασχίζει ο χείμαρρος Κυδωνέας, παραπόταμος του Κόσυνθου. Στα Κιμμέρια κατοικούν χριστιανοί και μουσουλμάνοι. Δυτικά της κωμόπολης, σε μικρή απόσταση, βρίσκεται η Πανεπιστημιούπολη της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Τα Κιμμέρια έχουν μεικτό πληθυσμό Μουσουλμάνων και Χριστιανών- οι Ρομά (Χριστιανοί στο θρήσκευμα) αριθμούν περί τις εξήντα, εγκατεστημένες σε σπίτια, οικογένειες. Κατάγονται από την Μικρά Ασία. Οι πρόγονοί τους ήρθαν στην Ελλάδα με την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το Η μακρινή τους ωστόσο καταγωγή είναι από τη Φιλιππούπολη της σημερινής Βουλγαρίας. Για το λόγο αυτό η ιδιαίτερη ονομασία τους είναι Φιλιππιτζία. H Πανεπιστημιούπολη Ξάνθης βρίσκεται 2 χιλιόμετρα έξω από την Ξάνθη στον δρόμο προς τα Κιμμέρια Στεγάζει περίπου 400 φοιτητές του ΔΠΘ σε 8 κτήρια. Η συγκοινωνία με την πόλη της Ξάνθης είναι τακτική και δωρεάν. 17 ΞΑΝΘΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗ ΞΑΝΘΗ lat_41 ο 08 lon_24 ο 53 ΚΙΜΜΕΡΙΑ lat_41 ο 80 lon_24 ο 55 ΞΑΝΘΗ 18

27 ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ 50 ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ ECO_choros 51 ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ (19-23) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗ 19 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗ 20

28

29 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 54 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ECO_choros ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ πίνακας 05_ Γεωγραφικά στοιχεία της Ξάνθης (Σταθμοί μέτρησης της ΕΜΥ Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010) πίνακας 07_ Μέση μηνιαία υγρασία στην περιοχή της Ξάνθης (Σταθμοί μέτρησης της ΕΜΥ Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010) Πόλη Ξάνθη Περιφέρεια Ανατολικής Μακ. & Θράκης Περιφερειακή ενότητα Ξάνθης Κλιματική ζώνη Γ Γεωγραφικό πλάτος 41 ο 08 Γεωγραφικό μήκος 24 ο 53 Υψόμετρο βαρόμετρου 43,00 Α/Α Μέση μηνιαία σχετική υγρασία [%] Μέση μηνιαία ειδική υγρασία [gr/kg] ΙΑΝ 73,2 4,1 ΦΕΒ 73,7 4,5 ΜΑΡ 73,4 5,4 ΑΠΡ 73,5 7,4 ΜΑΗΣ 70,1 10,0 ΙΟΥΝ 65,6 12,2 ΙΟΥΛ 61,6 13,2 ΑΥΓ 62,7 13,0 ΣΕΠ 66,4 11,1 ΟΚΤ 70,7 8,2 ΝΟΕΜ 75,3 6,1 ΔΕΚ 74,3 4,5 πίνακας 06_ Γεωγραφικά στοιχεία της Ξάνθης (Σταθμοί μέτρησης της ΕΜΥ Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010) Α/Α ( Ο C) ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΗΣ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕΜ ΔΕΚ πίνακας 08_ Μέση μηνιαία ταχύτητα του ανέμου στην περιοχή της Ξάνθης (Σταθμοί μέτρησης της ΕΜΥ Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010) Μέση μηνιαία θερμοκρασία 24ώρου Μέση μηνιαία θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας * 5,6 6,7 6,8 7,9 9,6 10,7 14,3 15,6 19,8 21,0 24,1 25,4 26,6 28,0 26,0 27,4 22,4 23,8 16,5 17,9 11,0 12,1 6,9 8,0 Α/Α Μέση ταχύτητα του ανέμου [m/s] ΙΑΝ 1,4 ΦΕΒ 1,3 ΜΑΡ 1,0 ΑΠΡ 0,8 ΜΑΗΣ 0,9 ΙΟΥΝ 1,0 ΙΟΥΛ 1,0 ΑΥΓ 0,9 ΣΕΠ 0,9 ΟΚΤ 1,4 ΝΟΕΜ 1,3 ΔΕΚ 1,4 Μέση μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία Μέση ελάχιστη μηνιαία θερμοκρασία 9,4-0,3 10,4 0,1 13,4 2,5 18,5 6,8 23,8 12,0 28,4 15,7 31,1 18,5 30,7 18,0 27,2 13,9 21,1 9,0 14,5 4,8 10,4 1,1 πίνακας 09_ Μέση μηνιαία θερμοκρασία νερού δικτύου για τη κλιματική ζώνη Γ (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010) Μέση απολύτως μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία 15,9 17,4 19,6 24,1 29,3 33,6 35,6 34,7 32,0 28,0 20,8 15,6 Α/Α ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΗΣ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕΜ ΔΕΚ Μέση απολύτως ελάχιστη μηνιαία θερμοκρασία - 6,7-6,1-4,2 1,6 7,0 10,7 13,6 13,6 8,8 2,1-1,9-5,5 Μέση μηνιαία θερμοκρασία νερού δικτύου [ ο C] 6,5 7,3 9,4 13,2 17,6 21,9 24,3 24,6 22,0 17,7 12,7 8,6 * μέση θερμοκρασία για την περίοδο ηλιοφάνειας της ημέρας

30 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 56 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ECO_choros ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ο αειφόρος πολεοδομικός σχεδιασμός είναι ζήτημα καίριας και καθοριστικής επιλογής για τη διασφάλιση βιώσιμης οικιστικής ανάπτυξης. Ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός του οικισμού ECO_choros βασίζεται στην εφαρμογή των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης και του βιοκλιματικού σχεδιασμού, με έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος και στη συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού στηρίχθηκε στη μελέτη των παραμέτρων που συνθέτουν το μικροκλίμα της περιοχής ( μετεωρολογικά δεδομένα, θερμοκρασίες, άνεμοι, βροχοπτώσεις), το εδαφικό ανάγλυφο και τη σύνδεση με τους υφιστάμενους 24-28_Μακέτα του οικισμούς. Ως περιοχή μελέτης επιλέχθηκε έκταση 125 στρεμμάτων, ορθογωνικής οικοπέδου του οικισμού διάταξης διαστάσεων 250μ x 500μ., που βρίσκεται Ανατολικά της πόλης της Ξάνθης και ECO_choros σε μικρή απόσταση από την Πανεπιστημιούπολη και τον οικισμό των Κιμμερίων. Τα όρια αυτά δεν αποτελούν θέσφατο, υπάρχει η δυνατότητα σε περίπτωση που καταστεί ανάγκη, ο οικισμός να επεκταθεί κατά τη Νότια, Ανατολική ή Δυτική κατεύθυνση. Οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές του σχεδιασμού, ομοίως μπορούν να προσαρμοστούν και να εφαρμοστούν σε περιοχές με αντίστοιχες γεωγραφικές και κλιματολογικές παραμέτρους. Η έκταση όπου διαμορφώθηκε ο οικισμός, είναι εκτός εγκεκριμένου σχεδίου πόλης και εκτός ζώνης, αφού τα ορια της έχουν απόσταση μεγαλύτερη των 500 μέτρων από εγκεκριμένο σχέδιο κατοικημένης περιοχής. Στην περίπτωση αυτή, για την δημιουργία ενός οικισμού, είναι απαραίτητη η έγκριση τοπικού ρυμοτομικού από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με όρους δόμησης που προτείνονται για την συγκεκριμένη κάθε φορά περίπτωση. Από τις αρχικές αποφάσεις που ελήφθησαν, ήταν η δυναμικότητα του οικισμού, συγκεκριμένα αποφασίσθηκε ότι ο οικισμός προορίζεται για περίπου 300 κατοίκους. Συνολικά στον οικισμό υπολογίστηκαν ,50τ.μ δομήσιμα, τα οποία αντιστοιχούν σε κάλυψη ,50τμ. Η βασικότερη κτιριακή μονάδα είναι αυτή των βιοκλιματικών κατοικιών, καθώς αυτές θα στεγάσουν το σύνολο του πληθυσμού. Για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών των κατοίκων, συμπεριλήφθηκαν οι απαραίτητες δημόσιες λειτουργίες και χρήσεις, όπως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, εστιατόριο, mini market, φαρμακείο, ιατρείο, γυμναστήριο και ένας χώρος διοίκησης του οικισμού. Το σύνολο των 82 κατοικιών διαχωρίζεται σε τρεις τύπους ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που μπορούν να φιλοξενήσουν. Αναλυτικά ο οικισμός περιλαμβάνει 26 κατοικίες 90,15τ.μ για τη στέγαση δύο ατόμων, 24 μονάδες δύο κατοικιών 118,90τ.μ η κάθε μία για τη στέγαση τεσσάρων ατόμων και 8 κατοικίες 183,30τ.μ για τη στέγαση έξι ατόμων. Τα κτίρια των κατοικιών συνολικά καταλαμβάνουν έκταση 9.137,50τ.μ, δόμηση 9.517,50τ.μ, ενώ τα δημόσια κτίρια καταλαμβάνουν έκταση 955,00τ.μ. Η συγκέντρωση πληθυσμού διευκολύνει την ανάπτυξη υποδομών, αυξάνοντας την ποιότητα ζωής και τις παροχές προς τους κατοίκους. Βασικές αρχές του σχεδιασμού αποτελούν η ενίσχυση του ελεύθερου χώρου σε σχέση με τον δομημένο, η διευκόλυνση της κίνησης των πεζών και η δημιουργία δικτύου γειτονιών. Ο ελεύθερος χώρος, οι κατοικίες και τα δημόσια κτίσματα αντιμετωπίζονται ως μία ενότητα αλληλεξαρτώμενη που σχετίζεται άμεσα, επηρεάζει και επηρεάζεται από το μικροκλίμα της περιοχής. Η τοποθέτηση των κατοικιών βασίστηκε στη μελέτη σκίασης, πρωταρχικός στόχος ήταν να μην υπάρχουν αλληλοσκιάσεις, ιδιαίτερα κατά τη χειμερινή περίοδο, ώστε να εισέρχεται στο μέγιστο η ηλιακή ακτινοβολία στο εσωτερικό των κατοικιών και να επιτυγχάνεται θερμική άνεση με την ελάχιστη δυνατή ενεργειακή επιβάρυνση. Τα κτίρια δημόσιου χαρακτήρα τοποθετήθηκαν στο βόρειο τμήμα του οικισμού και στην είσοδο αυτού, ώστε να εξυπηρετείται άμεσα ο επισκέπτης αλλά και να διασφαλίζεται η ασφάλεια και η ησυχία των κατοίκων του οικισμού. Η χωροθέτηση των οικοπέδων γίνεται με τρόπο που να εξασφαλίζεται η ιδιωτικότητά τους, ενώ παράλληλα να συμμετέχει σε ένα δίκτυο με συνεκτικές γειτονιές. Η χάραξη των οδών και των οικοδομικών τετραγώνων προσαρμόστηκε στη μελέτη σκίασης και πραγματοποιήθηκε με γνώμονα τη βέλτιστη αξιοποίηση των ευνοϊκών κλιματικών παραμέτρων, όπως εκτροπή των βόρειων ανέμων, αξιοποίηση των δροσερών ανέμων και αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας. Ακόμη, η δαιδαλώδης και μη γεωμετρική χάραξη των οδών, εξασφαλίζει ελεγχόμενη κυκλοφορία των αυτοκινήτων, αποτρέποντας την ανάπτυξη μεγάλων ταχυτήτων και ενθαρρύνοντας την κίνηση των πεζών και των ποδηλατιστών. Παράλληλα ενδυναμώνει το αίσθημα ασφάλειας των γονέων και των παιδιών που κατοικούν στις γειτονιές του οικισμού.

31 ΓΕΝΙΚΟ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ECO_choros 25 26

32 ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ECO_choros 27 28

33 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

34 ΜΕΛΕΤΗ ΗΛΙΑΣΜΟΥ-ΣΚΙΑΣΜΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ_ ΜΕΛΕΤΗ ΗΛΙΑΣΜΟΥ-ΣΚΙΑΣΜΟΥ Στο σχεδιασμό του οικισμού σταθμό αποτέλεσε η μελέτη ηλιασμού-σκιασμού. Ο έλεγχος του σκιασμού αφορά όλες τις περιόδους του χρόνου και αποτελεί μία από τις βασικές μελέτες για τη δημιουργία άνετων συνθηκών διαβίωσης. Οι κατοικίες τοποθετήθηκαν με βασικό κριτήριο να μην αλληλοσκιάζονται καμία ώρα της ημέρας καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου, προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο ο βιοκλιματικός χαρακτήρας των κατοικιών. Κατά τη χειμερινή περίοδο επιτυγχάνεται η μέγιστη διέλευση της ηλιακής ακτινοβολίας, όλες τις ώρες της ημέρας, με αποτέλεσμα να διατηρείται θερμό το κτιριακό κέλυφος και συνεπώς να δημιουργείται το αίσθημα της θερμικής άνεσης στους χρήστες της κατοικίας. Κατά τη θερινή περίοδο η επιθυμητή σκίαση επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη αναρριχώμενων φυτών στις πέργκολες που είναι τοποθετημένες στη νότια όψη των κατοικιών. Η ποσότητα του επιθυμητού σκιασμού ελέγχεται με την επιλογή των κατάλληλων φυτών στον περιβάλλοντα χώρο της κατοικίας. ΥΠΟΜΝΗΜΑ κατοικία 2 ατόμων κατοικία 4 ατόμων κατοικία 6 ατόμων δημόσια κτίρια

35 21 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ_ ΙΟΥΝΙΟΥ_10.00 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑ κατοικία 2 ατόμων κατοικία 2 ατόμων κατοικία 4 ατόμων κατοικία 4 ατόμων κατοικία 6 ατόμων κατοικία 6 ατόμων δημόσια κτίρια δημόσια κτίρια

36 21 ΙΟΥΝΙΟΥ_ ΜΑΡΤΙΟΥ_10.00 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑ κατοικία 2 ατόμων κατοικία 2 ατόμων κατοικία 4 ατόμων κατοικία 4 ατόμων κατοικία 6 ατόμων κατοικία 6 ατόμων δημόσια κτίρια δημόσια κτίρια

37 21 ΜΑΡΤΙΟΥ_ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ_10.00 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑ κατοικία 2 ατόμων κατοικία 2 ατόμων κατοικία 4 ατόμων κατοικία 4 ατόμων κατοικία 6 ατόμων κατοικία 6 ατόμων δημόσια κτίρια δημόσια κτίρια

38 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ_15.00 ΜΕΛΕΤΗ ΚΙΝΗΣΗΣ ΑΝΕΜΩΝ ECO_choros ΥΠΟΜΝΗΜΑ κατοικία 2 ατόμων ΜΕΛΕΤΗ ΚΙΝΗΣΗΣ ΑΝΕΜΩΝ προσομοίωση με το λογισμικό Tas Αmbiens Παράλληλα με την μελέτη ηλιασμού - σκιασμού έγινε μελέτη κίνησης των ανέμων σε επίπεδο οικισμού. Όπως φαίνεται και από τις προσομοιώσεις του λογισμικού Ambiens που ακολουθούν, για το πέρασμα του ανέμου από τον οικισμό, με νότια αλλά και βόρεια κατεύθυνση, για τις εποχές του χειμώνα αλλά και του καλοκαιριού, υπάρχουν στοιχεία στο σχεδιασμό και τις διατάξεις του οικισμού, που βοηθάνε τον άνεμο να κυλάει από πάνω του. Τόσο το σχήμα και οι κλίσεις από τις στέγες των σπιτιών, ο προσανατολισμός των κτιρίων, αλλά και η σωστή τοποθέτηση στους ελεύθερους χώρους ψηλού αλλά και χαμηλότερου πράσινου, βοηθάνε τόσο τον κρύο χειμερινό άνεμο, όσο και το δροσερό καλοκαιρινό, να γλιστράει πάνω από τις στέγες. Ξαναπαίρνει ο άνεμος ύψος από τα δέντρα, διατηρώντας την ταχύτερη κίνηση του ανέμου το χειμώνα πάνω από τον οικισμό και αφήνοντας διακριτικά να δροσίζει τον οικισμό το καλοκαιρινό δροσερό αεράκι. Το καλοκαίρι ο άνεμος, μόλις που καταφέρνει να διεισδύσει ανάμεσα στα κτήρια του οικισμού δροσίζοντάς τα, αλλά κρατώντας και τη μεγαλύτερη μάζα του ανέμου πάνω από τον οικισμό. κατοικία 4 ατόμων κατοικία 6 ατόμων δημόσια κτίρια

39 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ_ΒΟΡΕΙΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ_ΝΟΤΙΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ θερμοκρασία αέρα: 25 ο C σχετική υγρασία: 45% ταχύτητα ανέμου: 0,2 m/sec ΔΕΔΟΜΕΝΑ θερμοκρασία αέρα: 25 ο C σχετική υγρασία: 45% ταχύτητα ανέμου: 0,2 m/sec ΚΙΝΗΣΗ ΑΝΈΜΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΑΝΈΜΟΥ ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΑΝΈΜΟΥ ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΑΝΈΜΟΥ

40 ΧΕΙΜΩΝΑΣ_ΒΟΡΕΙΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ_ΝΟΤΙΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ θερμοκρασία αέρα: 5 ο C σχετική υγρασία: 50% ταχύτητα ανέμου: 0,2 m/sec ΔΕΔΟΜΕΝΑ θερμοκρασία αέρα: 5 ο C σχετική υγρασία: 50% ταχύτητα ανέμου: 0,2 m/sec ΚΙΝΗΣΗ ΑΝΈΜΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΑΝΈΜΟΥ ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΑΝΈΜΟΥ ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΑΝΈΜΟΥ

41 ΔΙΚΤΥΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ 78 ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ 04.4 ΔΙΚΤΥΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Το υφιστάμενο οδικό δίκτυο συνδέει την πόλη της Ξάνθης με την πανεπιστημιακή περιοχή και τους γύρω οικισμούς. Στο ευρύτερο σχεδιασμό της περιοχής έχει δρομολογηθεί παράκαμψη του κεντρικού άξονα, παραπλεύρως του χώρου που ορίσαμε ως περιοχή μελέτης και δημιουργία κυκλικού κόμβου επί της παράκαμψης αυτής. Η είσοδος του οικισμού έχει άμεση πρόσβαση στο κυκλικό κόμβο, προκειμένου ο οικισμός να εξυπηρετηθεί από το υφιστάμενο οδικό δίκτυο. Το οδικό δίκτυο στον οικισμό οργανώνεται με αρχή την αποθάρρυνση του αυτοκινήτου και την παράλληλη ενίσχυση της πεζής κίνησης και του ποδηλάτου. Η κίνηση του αυτοκινήτου εντός του οικισμού προτρέπεται να περιορίζεται στο ελάχιστο. Στην είσοδο του οικισμού, σε μικρή απόσταση από το χώρο της πλατείας, τοποθετούνται οργανωμένα παρκινγκ και παράλληλα χώρος στάθμευσης και δανεισμού δωρεάν ποδηλάτων, με σκοπό την ενθάρρυνση της μετακινήσεις εντός του οικισμό με ποδήλατο. Ο ποδηλατόδρομος είναι διπλής κατεύθυνσης, το φάρδος του είναι μεταβαλλόμενο με ελάχιστη διάσταση τα δύο μέτρα. Προτείνεται ως επίστρωση του ποδηλατοδρόμου φωτοκαταλυτικό και ψυχρό τσιμεντοειδές κονίαμα. Πρόκειται για μείγμα ειδικά αναμεμειγμένου κονιάματος που αποτελείται από επιλεγμένους αδρανείς κόκκους πυριτίου και από ειδικά έτοιμες πρόσθετες ουσίες, κατάλληλο για την δημιουργία και την προστασία πεζοδρομίων, ποδηλατοδρόμων και χώρων στάθμευσης οχημάτων με ασφαλτική ή τσιμεντοειδή επίστρωση βάσης. Το δίκτυο των πεζοδρόμων, καθώς και ο ποδηλατοδρόμος που διατρέχει ολόκληρο τον οικισμό συμβάλλουν στην περιβαλλοντική προσέγγιση της μελέτης. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα να συνδεθεί με τον υφιστάμενο ποδηλατόδρομο, ο οποίος συνδέει την Πανεπιστημιακή περιοχή με την πόλη της Ξάνθης. Για την εξυπηρέτηση των κατοίκων και ενδεχομένως κάποιων επισκεπτών, τοποθετήθηκαν κοινόχρηστοι χώροι στάθμευσης σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο, με θέσεις ανάλογες του αριθμού των κατοικιών του αντίστοιχου τετραγώνου. Ενδιάμεσα από κάθε θέση παρκινγκ προβλέφθηκε χώρος για την ανάπτυξη δέντρων.

42 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 80 ΧΑΡΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Α.Π.Ε ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΏΝ ΠΌΡΩΝ Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Βασικός στόχος του σχεδιασμού αποτέλεσε ένας οικισμός με θετικό ενεργειακό ισοζύγιο. Ορισμένες κατοικίες είναι ενεργειακά αυτόνομες, ενώ οι υπόλοιπες υποβοηθούνται από μία κεντρική ενεργειακή μονάδα. Στη βόρεια πλευρά του οικισμού το φωτοβολταϊκό και το αιολικό πάρκο καλύπτουν τις ενεργειακές απαιτήσεις των μη αυτόνομων κατοικιών (30 κατοικίες των τεσσάρων ατόμων και 14 κατοικίες των δύο ατόμων), των δημοσίων κτιρίων και τις ανάγκες του οικισμού για φωτισμό. Τα δύο πάρκα τοποθετήθηκαν στην είσοδο του οικισμού αφενός για να μην δημιουργούν ακουστική όχληση στις κατοικίες αφετέρου για να προωθήσουμε και να ενημερώσουμε για τα οφέλη που προέρχονται από την χρήση τους. Επιλέχθηκαν ανεμογεννήτριες καθέτου άξονα για να περιοριστεί ο ήχος που παράγουν κατά τη λειτουργία τους. Τα πάρκα είναι συνδεδεμένα με το τοπικό δίκτυο προκειμένου να διοχετεύεται η περίσσεια ενέργεια. Επιλέχθηκε να μην υπάρχει χώρος αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες, λόγω του απαγορευτικού κόστους. Συγκεκριμένα στον οικισμό εγκαταστάθηκαν τα εξής συστήματα Ανανεώσιμών Πηγών Ενέργειας: _Στις 12 αυτόνομες κατοικίες των 2 ατόμων, εγκατάσταση 28 φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικού δυναμικού 9,156 KWp, μία ανεμογεννήτρια κάθετου άξονα 5KW και ηλιακός συλλέκτης 3,90τ.μ _Στις 18 αυτόνομες κατοικίες των 4 ατόμων, εγκατάσταση 24 φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικού δυναμικού 7,845 KWp, μία ανεμογεννήτρια κάθετου άξονα 5KW και ηλιακός συλλέκτης 4,50τ.μ _Στις 8 αυτόνομες κατοικίες των 6 ατόμων, εγκατάσταση 26 φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικού δυναμικού 8,502 KWp, μία ανεμογεννήτρια κάθετου άξονα 5KW και ηλιακός συλλέκτης 5,40τ.μ _Φωτοβολταϊκό πάρκο, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικού δυναμικού 578,088 KWp _Αιολικό πάρκο, εγκατάσταση έντεκα ανεμογεννήτριες κάθετου άξονα 20KW έκαστος, συνολικού δυναμικού 220 KW.

43 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 82 ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΡΟΧΙΝΟΥ ΝΕΡΟΥ Ανακύκλωση Στον οικισμό προωθείται η συστηματική ανακύκλωση υλικών και απορριμμάτων. Συγκεκριμένα σε κάθε γειτονιά έχουν τοποθετηθεί ειδικοί κάδοι ανακύκλωσης χαρτιού, πλαστικών, αλουμινίου και γυαλιού. Διαχείριση βρόχινου νερού Στους κοινόχρηστους χώρους των Οικοδομικών Τετραγώνων, όπως και σε κάθε οικόπεδο, εγκαθιστούμε σύστημα διαχείρισης βρόχινου νερού με υπόγειες δεξαμενές συλλογής. Αυτό το νερό επαναχρησιμοποιείται σε δευτερεύουσες χρήσεις, όπως είναι η άρδευση κήπων και η ανακύκλωση του υγρού στοιχείου, που δεν απαιτούν υψηλής ποιότητα πόσιμο νερό. Η υπόγεια δεξαμενή τοποθετείται κάτω από τον αύλειο χώρο των οικοπέδων και αφήνεται ένας μικρός ελεύθερος χώρος για το κυκλικό καπάκι της ώστε τα νερά που υπερχειλίζουν να διοχετεύονται για άλλες χρήσεις ή στο αποχετευτικό σύστημα. Επιπλέον, όσες κατοικίες το επιθυμούν μπορούν να εξελίξουν το σύστημα διαχείρισης όμβριων υδάτων, περιλαμβάνοντας ολοκληρωμένα συστήματα άντλησης και φίλτρων, τα οποία μπορούν να αποθηκεύουν το βρόχινο νερό και να παράγουν νερό ποιότητας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν για όλες τις χρήσεις πλην της πόσης. Στους δημόσιους υπαίθριους χώρους, διαπερατές επιφάνειες φιλτράρουν και καθυστερούν την απορροή των βρόχινων νερών στα υπόγεια στρώματα του εδάφους. Η κατασκευή διαπερατών επιφανειών σε εξωτερικούς διαδρόμους και πεζοδρόμια έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της απορροής των υδάτων στους υπονόμους όμβριων και τη μείωση της ροής ρυπογόνων ουσιών εκτός του οικοπέδου, προστατεύοντας το αστικό περιβάλλον. Βιολογικός καθαρισμός Σύνδεση του οικισμού, ο οποίος ουσιαστικά αποτελεί προάστιο της πόλης, με το βιολογικό καθαρισμού του Δήμου Ξάνθης.

44 ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ 84 ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ ECO_choros ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ Ιδιαίτερη μέριμνα δόθηκε στη φύτευση και στην ενίσχυση πράσινων ελεύθερων χώρων. Κοινόχρηστο και ιδιωτικό πράσινο διαχέεται σε όλον τον οικισμό. Το κοινόχρηστο ως ζωτικό στοιχείο της γειτονιάς και της βελτίωσης του μικροκλίματος των υπαίθριων χώρων, ενώ το ιδιωτικό ως βασικό στοιχείο ηλιοπροστασίας των κτηρίων. Η επιλογή κατάλληλης φύτευσης και υλικών επίστρωσης για τη διαμόρφωση των ελεύθερων χώρων, νησίδων πρασίνου, πάρκων και πρασιών συμβάλλει στη δημιουργία ευνοϊκού μικροκλίματος, στην εξασφάλιση σκιασμού το καλοκαίρι και στην ελεύθερη πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας το χειμώνα. Επιπλέον οι μεγάλοι σε έκταση χώροι πρασίνου απορροφούν το νερό της βροχής και περιορίζουν τον κίνδυνο καταιγίδων και πλημμύρων. Η μελέτη φύτευσης περιλαμβάνει ένα λειτουργικό δίκτυο αστικού και περιαστικού πρασίνου που προσφέρει στους κατοίκους τη δυνατότητα ενός περιπάτου αναψυχής και της περιήγησης στη φύση. Συγκεκριμένα, αποτελείται από: _Ζώνες πρασίνου στην πλατεία, τους πεζόδρομους και σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους και χώρους αναψυχής. Πολλά από τα θαμνώδη είδη που έχουν επιλεγεί έχουν τη δυνατότητα να κουρεύονται και να παίρνουν διάφορα σχήματα και συνδυαζόμενα με τους ποικίλους χρωματισμούς θα δίνουν στον επισκέπτη του πάρκου ψυχική εφορία και ηρεμία. _Δεντροστοιχίες σε γραμμική διάταξη, κατά μήκος των οδών που συνδέουν τον οικισμό με το κέντρο της πόλης και του ποδηλατοδρόμου. Συμβάλλουν στην αντιανεμική προστασία, στην μείωση του θορύβου, στο φιλτράρισμα του αέρα από τους ρύπους και επίσης προστατεύουν από την θάμβωση τις ημέρες με έντονη ηλιοφάνεια. _Ένα πάρκο (δασυλλίο) με πυκνή δεντροφύτευση από αειθαλή δέντρα, που λειτουργεί ως ανεμοφράχτης του οικισμού στις προσήνεμες πλευρές, και τον προστατεύει κυρίως από τους βορινούς ψυχρούς ανέμους. _Ένα θεματικό πάρκο με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, περιβαλλοντικής ενημέρωσης, που συνδέεται μέσω μονοπατιών με τον χώρο αναψυχής για περαιτέρω περιήγηση. Η μείξη διάφορων ειδών μεταξύ άλλων προσδίδει ένα ευχάριστο αισθητικό αποτέλεσμα από τον συνδυασμό και την αντίθεση των σχημάτων, των χρωμάτων και των υφών της φύσης. _Πράσινο εντός των οικοπέδων σε μπαλκόνια, ηλιακούς χώρους, πέργκολες, φυτεμένα δώματα, τοίχους και γύρω από τα κτίρια. Οι βορινές όψεις των κατοικιών προστατεύονται από μία πυκνή σειρά κωνοφόρων δέντρων και θάμνων, τα οποία τοποθετούνται έτσι ώστε να δημιουργείται μεταξύ αυτών και των κατοικιών μια προστατευτική και μονωτική ζώνη που εμποδίζει την απώλεια θερμότητας από το κτήριο. Η επίδραση αυτή, σε μια σταθερή θερμοκρασία εσωτερικού χώρου 22 ο C μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 23%, (Robinette, 1972).

45 ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ 86 ΑΝΑΨΥΧΗ ECO_choros βελανιδιά - δρυς σφεντάμια ΑΝΑΨΥΧΗ Οι κοινόχρηστοι χώροι εντός των γειτονιών θα χρησιμοποιούνται όχι μόνο από τους χρήστες του Είδη Φύτευσης Τα είδη των δέντρων και των φυτών που προτείνεται να χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση της φύτευσης θα είναι ενδημικά, ώστε να προσαρμόζονται εύκολα στο κλίμα της περιοχής και ανήκουν κατά κύριο λόγω σε αυτά που ήδη βρίσκονται φυόμενα στην γύρω περιοχή. Διαφοροποιούνται βάσει του χώρου που καλύπτουν ενώ δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις συντήρησης (όπως άρδευση, λίπασμα, κλάδεμα). Συγκεκριμένα, στην ποικιλία των ειδών συμπεριλαμβάνονται δέντρα και θαμνοειδή όπως: η ακακία και η ψευδοακακία, η σφεντάμια, η δάφνη του Απόλλωνα, η μανόλια, η αρωματική Αγγελική, η μουριά, το κυπαρίσσι, η οξυά (ψυχρόβιο και φυλλοβόλο), η Μακεδονική πεύκη και η Μακεδονική Ελάτη (κωνοφόρα), ενώ στα αρωματικά φυτά: το θυμάρι, η λεβάντα, το δεντρολίβανο, η μέντα, η μαντζουράνα, η λεβαντίνη και το φασκόμηλο. Τέλος η σωστή επιλογή της κατάλληλης εποχής φύτευσης παίζει πεύκη μουριά ψευδοακακία βαγιαδάφνη ακακία μανόλια 29-31_Μακέτα του οικοπέδου του οικισμού ECO_ choros συγκεκριμένου οικοδομικού τετραγώνου, αλλά και σαν διαδρομές από όλους τους υπόλοιπους κατοίκους του οικισμού. Οι κοινόχρηστοι αυτοί χώροι διαθέτουν παιδική χαρά, υγρό στοιχείο, φύτευση και καθίσματα. Η πρόσβαση είναι άνετη και ασφαλής μέσω πεζοδρόμων και δρόμων ήπιας κυκλοφορίας. Κάθε παιδική χαρά περιβάλλεται από ικανή φυσική περίφραξη ώστε να είναι λειτουργική και να παρέχει ασφάλεια στα παιδιά αποτρέποντας κινδύνους και τραυματισμούς καθώς και παγίδευση μερών του σώματός τους. Η περίφραξη αυτή δεν απομονώνει οπτικά την παιδική χαρά από τον περιβάλλοντα χώρο. Η κάθε γειτονιά συνενώνεται με τη διπλανή της με κάποιον πεζόδρομο, που καταλήγει σε ένα κοινόχρηστο χώρο συγκέντρωσης, καθιστώντας πιο εύκολη την προσβασιμότητα των πεζών, εκτός της γειτονιάς τους, με συνέπεια την ενίσχυση της κοινωνικότητας των κατοίκων. Στο βορειοδυτικό τμήμα του οικισμού δημιουργήθηκε ένας ενιαίος χώρος αναψυχής πολλαπλών δραστηριοτήτων. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει ένα γήπεδο αντισφαίρισης, ένα γήπεδο πετοσφαίρισης, μία παιδική χαρά, ένα υπαίθριο γυμναστήριο και μία διαδρομή ανάμεσα σε θεματικά πάρκα, με βότανα της περιοχής. Ο κεντρικός χώρος συνάθροισης των κατοίκων του οικισμού (πλατεία) περιλαμβάνει ελεύθερο χώρο για βόλτα, συζήτηση, παιχνίδι παιδιών, αλλά και για εκδηλώσεις. Μπροστά από τα δημόσια κτίρια έχουν τοποθετηθεί παγκάκια προστατευμένα από πέργκολες. Ένα γήπεδο καλαθοσφαίρισης ολοκληρώνει τις αθλητικές δραστηριότητες του οικισμού. σπουδαίο ρόλο στην επιτυχία του φυτέματος. Για την περιοχή της Ξάνθης εκτιμάται ότι είναι καλύτερη η φθινοπωρινή φύτευση, γιατί το ριζικό σύστημα των φυτών, αυξάνεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης, εισχωρεί βαθύτερα μέσα στο έδαφος και δάφνη Απόλλωνα κυπαρίσσι έτσι δίνεται σε αυτά ο απαιτούμενος χρόνος, ώστε να ξεπεράσουν το σοκ της μεταφύτευσης και επομένως να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες συνθήκες (υψηλή θερμοκρασία, μικρή σχετική υγρασία αέρα κλπ), κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Με βάση τα παραπάνω προτείνουμε να μην γίνει το φύτεμα κατά το χρονικό διάστημα Ιουνίου, Ιουλίου και Αυγούστου, περίοδο όπου επικρατούν φλαμουριά αγγελική ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες για το φύτεμα πρασίνου (υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με χαμηλή υγρασία), με αποτέλεσμα να εκθέσουμε σε κίνδυνο τα φυτά θυμάρι οξιά 29

46 ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Α.Μ.Ε.Α ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Α.Μ.Ε.Α. Ως προσβασιμότητα ορίζεται το ποιοτικό χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος, της υπηρεσίας ή του αγαθού που επιτρέπει την ελεύθερη, αυτόνομη, ισότιμη και ασφαλή πρόσβαση του χρήστη σε αυτό ανεξάρτητα από την ηλικία του, την ύπαρξη αναπηρίας, τα φυσικά και λοιπά χαρακτηριστικά που (ΕΣΑΜΕΑ, 2008). Επιλέγοντας στον οικισμό ECO_choros να επιτρέπεται η προσβασιμότητα για όλους, λήφθηκαν μια σειρά μέτρων με γνώμονα την διευκόλυνση της διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία χωρίς την περιθωριοποίησή τους. Συγκεκριμένα: _Σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο και σε οργανωμένους υπαίθριους χώρους ορίστηκαν ειδικοί χώροι στάθμευσης ΑμεΑ. Οι χώροι στάθμευσης διαθέτουν τις απαιτούμενες διαστάσεις (3,50x5,00) που θα διευκολύνουν το ΑμεΑ χρήστη αμαξιδίου ή άλλο επιβάτη ΑμεΑ, να εισέρχεται και να εξέρχεται με άνεση του οχήματός του και ως εκ τούτου απαγορεύεται σε μη δικαιούχους να σταθμεύουν ή να οικειοποιούνται τους χώρους αυτούς. Οι χώροι στάθμευσης ΑμεΑ φέρουν το Διεθνές Σύμβολο Προσβασιμότητας αποτυπωμένο στο έδαφος και αναρτημένο πάνω από την αντίστοιχη θέση. _Η λειτουργία του αστικού εξοπλισμού εκφράζεται με σαφήνεια και υποδεικνύεται από το σχήμα και το χρώμα του. Πάντα δε τοποθετείται εκτός της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών. _Στη πλειονότητα των κοινόχρηστων χώρων του οικισμού που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών, υπάρχει οδηγός όδευσης τυφλών, πλάτους 0,30μ με διαφορετική υφή και χρώμα από το δάπεδο της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών. Η πορεία του οδηγού όδευσης τυφλών παραμένει όσο το δυνατόν ευθύγραμμη ή καμπύλη αποφεύγοντας έντονες γωνίες και εμπόδια. Για την κατασκευή του οδηγού όδευσης τυφλών χρησιμοποιούνται έγχρωμες τετράγωνες πλάκες πεζοδρομίου με βάση τσιμέντο υψηλής αντοχής, πλευράς 0,30μ και πάχος 5εκ

47 ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 90 ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ECO_choros ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ Οι κατοικίες στον οικισμό είναι 2, 4 και 6 ατόμων και 90,15 τ.μ., 118,90 τ.μ. και 183,30 τ.μ. αντίστοιχα. Στο σχεδιασμό των κατοικιών, στόχος μας είναι η ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας για τη σωστή λειτουργία του κτιρίου, μέσω: _του βιοκλιματικού σχεδιασμού του κτιριακού κελύφους, αξιοποιώντας τη θέση του κτιρίου ως προς τον περιβάλλοντα χώρο, την ηλιακή διαθέσιμη ακτινοβολία ανά προσανατολισμό όψης, κ.ά, _της θερμομονωτικής επάρκειας του κτιρίου με την κατάλληλη εφαρμογή θερμομόνωσης στα αδιαφανή δομικά στοιχεία αποφεύγοντας κατά το δυνατόν τη δημιουργία θερμογεφυρών, καθώς και την επιλογή κατάλληλων κουφωμάτων, δηλαδή συνδυασμό υαλοπίνακα, αλλά και πλαισίου, _της επιλογής κατάλληλων ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων υψηλής απόδοσης, για την κάλυψη των αναγκών σε θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, φωτισμό, ζεστό νερό χρήσης με την κατά το δυνατόν ελάχιστη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, _της χρήσης τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε.) όπως, ηλιοθερμικά συστήματα, φωτοβολταϊκά συστήματα, ανεμογεννήτριες κάθετου άξονα και _της εφαρμογής διατάξεων αυτομάτου ελέγχου της λειτουργίας των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, για τον περιορισμό της άσκοπης χρήσης τους. Ο εσωτερικός σχεδιασμός και η διαμόρφωση των χώρων στο κτίριο, έγιναν με γνώμονα τη μέγιστη εκμετάλλευση ή αποφυγή της ηλιακής ακτινοβολίας, ανάλογα με την εποχή. Τοποθετήθηκαν οι κύριοι χώροι στο νότιο προσανατολισμό, ώστε κατά τους χειμερινούς μήνες να γίνει δυνατή η αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας τις πρωινές ώρες, ενώ κατά τους θερινούς μήνες να είναι ευχάριστη η χρήση των χώρων αυτών, προτού η εξωτερική θερμοκρασία να ανέβει αισθητά. Η τοποθέτηση των βοηθητικών χώρων δηλαδή του μπάνιου, των αποθηκών και της κουζίνας γίνεται στη βόρια πλευρά της κατοικίας, ώστε να λειτουργήσουν αυτοί οι χώροι ως χώροι ανάσχεσης γι αυτή. Ως μέσο ηλιοπροστασίας των ανοιγμάτων επιλέχθηκαν οι ημιυπαίθριο, οι μεταλλικές πέργκολες με τα ξύλινα οριζόντια στοιχεία και οι οριζόντιες περσιδωτές κατασκευές. Σε όλους τους κυρίως χώρους υπάρχουν ανοίγματα τα οποία προσφέρουν επαρκή φωτισμό και φυσικό δροσισμό. Ειδικά στους χώρους με μεγάλο βάθος τοποθετούνται μεγάλα ανοίγματα. Το παθητικό σύστημα που επιλέχθηκε να ενσωματωθεί στο σχεδιασμό είναι αυτό του άμεσου κέρδους με τα νότια μεγάλης επιφάνειας ανοίγματα, ώστε κατά τη διάρκεια του χειμώνα υπάρχει επαρκής ηλιασμός ενώ κατά την περίοδο του θέρους η άμεση ηλιακή ακτινοβολία μειώνεται στο ελάχιστο. Το θερμοκήπιο που τοποθετείται επίσης στη νότια πλευρά της κατοικίας, λειτουργεί ως συλλέκτης, αποθήκη και παγίδα ηλιακής ενέργειας. Όλοι οι χώροι κύριας χρήσης είναι θερμαινόμενοι χώροι. Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου φέρει θερμομόνωση εξωτερικά, όπως και οι τοιχοποιίες πλήρωσης. Το δώμα και το δάπεδο του ισογείου θερμομονώνεται από την άνω παρειά τους. Το φυτεμένο δώμα και στους 3 τύπους κατοικιών μονώνεται επίσης στο πάνω μέρος της πλάκας. Για τα κουφώματα επιλέχθηκε η χρήση πλαισίου αλουμινίου με θερμοδιακοπή 24mm. Θα φέρουν υαλοπίνακα διπλού διακένου12mm με μεμβράνη χαμηλής εκπομπής (low_e) και αέρα στο διάκενο. Ο συντελεστής θερμοπερατότητας του υαλοπίνακα που θα χρησιμοποιηθεί, είναι Ug=1,30 W/(m2K).Τα κουφώματα τοποθετούνται εσωτερικά. Για τη μείωση των απωλειών από τις θερμογέφυρες που δημιουργούνται στους λαμπάδες, το ανωκάσι και το κατωκάσι, υπάρχει συνέχεια της θερμομόνωσης, πάχους 3,00 cm. Η κατοικία των δύο ατόμων είναι ισόγεια. Στη εσωτερική της διαμόρφωση χωροθετούνται, το σαλόνι και η κουζίνα, 1 μπάνιο και η αποθήκη πλυντηρίου και 1 υπνοδωμάτιο και ο ξενώνας. Στην δεύτερη αποθήκη, την αποθήκη Η/Μ, τοποθετούνται οι μπαταρίες που θα αποθηκεύουν την περίσσια της ενέργειας είτε από τα φωτοβολταικά του δώματος είτε από τις ανεμογεννήτριες κάθετου άξονα και οι βοηθητικές μονάδες λειτουργίας της αντλίας θερμότητας. Το θερμοκήπιο που τοποθετείται στη νότια πλευρά της κατοικίας, γειτνιάζει με το υπνοδωμάτιο και η πέργκολα προστατεύει τα νότια ανοίγματα του σαλονιού. Η κατοικία των 4 ατόμων είναι ισόγεια επίσης, αλλά τοποθετείται στο οικόπεδο, σε επαφή με άλλη μία κατοικία 4 ατόμων, δημιουργώντας μία μονάδα 2 κατοικιών οργανωμένων με αντικατοπτρισμό. Στη εσωτερική της διαμόρφωση χωροθετούνται, το σαλόνι, η τραπεζαρία και η κουζίνα, 1 μπάνιο, 1 WC και η αποθήκη Η/Μ και 3 υπνοδωμάτια. Το θερμοκήπιο που τοποθετείται στη νότια πλευρά επίσης,γειτνιάζει με το σαλόνι και αποτελεί χώρο εισόδου για την κατοικία και η πέργκολα προστατεύει τα νότια ανοίγματα των υπνοδωματίων. Η κατοικία των 6 ατόμων είναι διώροφη. Στο ισόγειό της που έχει εμβαδόν 135,80 τ.μ. χωροθετούνται, το σαλόνι, η τραπεζαρία και η κουζίνα, 1 WC και η αποθήκη Η/Μ, δεξιά από την κλίμακα που οδηγεί στον όροφο και 2 υπνοδωμάτια και 1 μπάνιο, αριστερά από την κλίμακα. Στον όροφο, με εμβαδόν 47,50 τ.μ. χωροθετούνται επίσης 2 υπνοδωμάτια και 1 μπάνιο. Θερμοκήπιο τοποθετείται στη νότια πλευρά και στα δύο επίπεδα της κατοικίας, γειτνιάζοντας με το σαλόνι και την είσοδο στο ισόγειο και με όλους τους χώρους στον όροφο. Πέργκολα για την προστασία των ανοιγμάτων τοποθετείται σε όλες τις πλευρές της κατοικίας εκτός από τη βόρια. Για τη μείωση της κατανάλωσης νερού, εγκαθίσταται σε κάθε οικόπεδο οικιακό σύστημα διαχείρισης (συλλογής και επεξεργασίας) του βρόχινου νερού με υπόγεια δεξαμενή συλλογής. Το νερό αυτό διοχετεύεται στην υδραυλική εγκατάσταση για την παροχή νερού για τον καθαρισµό τουαλετών και για το πλυντήριο ρούχων, καθώς και στις εξωτερικές βρύσες και στο σύστημα αυτόματου ποτίσματος που είναι εγκατεστημένο στον αύλιο χώρο κάθε κατοικίας. Εκτενέστερη ανάλυση του συστήματος διαχείρισης γίνεται σε επόμενο κεφάλαιο.

48 ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ 2 ΑΤΟΜΩΝ_γραμμικά σχέδια κάτοψη στέγης_ε=57,30 m 2 κάτοψη ισογείου_ε=90,15 m 2 νότια όψη δυτική όψη ανατολική όψη

49 τομή Α-Α ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ 2 ΑΤΟΜΩΝ_τρισδιάστατη απεικόνιση (32-38) 32 τομή Β-Β 33 34

50

51 ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ 4 ΑΤΟΜΩΝ_γραμμικά σχέδια κάτοψη στέγης_ε=53,70 m 2 κάτοψη ισογείου_ε=118,90 m 2 νότια όψη δυτική όψη ανατολική όψη

52 ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ 4 ΑΤΟΜΩΝ_τρισδιάστατη απεικόνιση (39-45) τομή Γ-Γ τομή Β-Β τομή Α-Α

53

54 κάτοψη ισογείου_ε=135,8 m 2 κάτοψη στέγης_ε=45,00 m 2 κάτοψη ορόφου_ε=47,50 m 2 ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ 6 ΑΤΟΜΩΝ_γραμμικά σχέδια νότια όψη δυτική όψη ανατολική όψη

55 ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ 6 ΑΤΟΜΩΝ_τρισδιάστατη απεικόνιση (46-52) τομή Α-Α τομή Β-Β 48

56

57 ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ 116 ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ πάτωμα ισογείου φυτεμένο δώμα

58 ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΝΕΣΗΣ 118 ΚΑΤΟΙΚΙΑ 2 ΑΤΟΜΩΝ_ΙΟΥΝΙΟΣ (προσομοίωση 10 ημερών) 05.2 ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΑΝΕΣΗΣ προσομοίωση με το λογισμικό Tas Αmbiens Απεικόνιση της θερμοκρασίας ξηρού βολβού στο εσωτερικό της κατοικίας. Στο λειτουργικό επίπεδο του χώρου, η θερμοκρασία κυμαίνεται από ο C. Tα δεδομένα για την επεξεργασία των μοντέλων δίνονται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι συνθήκες που λάβαμε υπόψη για να εξετάσουμε τις κατοικίες είναι ιδιαίτερα ακραίες. Συγκεκριμένα, παρατεταμένο ψύχος το χειμώνα και συνεχόμενος καύσωνας το καλοκαίρι. Για το λόγο αυτό τα δεδομένα του κελύφους των κατοικιών και των ανοιγμάτων τους, είναι αρκετά δυσμενή όπως φαίνετα στον πίνακα 10. πίνακας 10_ Δεδομένα προσομοίωσης μελετών συνθηκών άνεσης ΚΑΤΟΙΚΙΑ 2 ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ 4 ΑΤΟΜΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ 6 ΑΤΟΜΩΝ ΙΟΥΝ ΔΕΚ ΙΟΥΝ ΔΕΚ ΙΟΥΝ ΔΕΚ Απεικόνιση του δείκτη PPD στο εσωτερικό της κατοικίας. Σχεδόν στο σύνολο του χώρου, ο δείκτης είναι <25% που είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Θερμοκρασία κελύφους ( o C) Θερμοκρασία ανοιγμάτων ( o C) 27,0 32,0 7,0 3,0 27,0 32,0 7,0 3,0 27,0 32,0 7,0 3,0 ΚΑΤΟΙΚΙΑ 2 ΑΤΟΜΩΝ_ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ (προσομοίωση 10 ημερών) Αισθητή θερμοκρασία κατακόρυφων ανοιγμάτων (W) Αισθητή θερμοκρασία επικλινών ανοιγμάτων (W) Ποσοστό ακτινοβολίας ανοιγμάτων (%) Αισθητή θερμότητα ενοίκου (W) Λανθάνων φορτίο ενοίκου (W) Ποσοστό ακτινοβολίας ενοίκου (%) Απεικόνιση της θερμοκρασίας ξηρού βολβού στο Αισθητή θερμότητα φωτιστικού LED (W) εσωτερικό της κατοικίας. Όμοια, στο λειτουργικό Ποσοστό ακτινοβολίας φωτιστικού LED (%) Ταχύτητα εξόδου αέρα (m/s) 60 0, , , , , ,20 επίπεδο του χώρου, η θερμοκρασία κυμαίνεται κατά μέσο όρο στους 22 ο C. Θερμοκρασία ενδοδαπέδιας ( o C) 23,0 29,0 23,0 29,0 23,0 29,0 Ταχυτητα αέρα ενδοδαπέδιας (m/s) Υγρασία ενδοδαπέδιας (%) Αρχική θερμοκρασία προσομοιώσης ( o C) 0,015 30,0 27,0 0,015 40,0 7,0 0,015 30,0 27,0 0,015 40,0 7,0 0,020 40,0 27,0 0,020 50,0 7,0 Απεικόνιση του δείκτη PPD στο εσωτερικό της κατοικίας. Σχεδόν στο σύνολο του χώρου, ο δείκτης είναι <25% που είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά Αρχική υγρασία προσομοίωσης (%) 75,0 66,0 75,0 66,0 75,0 66,0 στο αριστερό τμήμα, τα αποτελέσματα του δείκτη Μεταβολικός ρυθμός (met) Επίπεδο ρουχισμού (clo) 1,00 0,50 1,00 1,00 1,00 0,50 1,00 1,00 1,00 0,50 1,00 1,00 υπερβαίνουν το επιθυμητό επίπεδο, καθώς σε αυτό το σημείο, τοποθετείται ο πάγκος της κουζίνας οπότε η υποδαπέδια θέρμανση δεν επεκτείνεται μέχρι την άκρη του χώρου.

59 ΚΑΤΟΙΚΙΑ 4 ΑΤΟΜΩΝ_ΙΟΥΝΙΟΣ (προσομοίωση 10 ημερών) ΚΑΤΟΙΚΙΑ 6 ΑΤΟΜΩΝ_ΙΟΥΝΙΟΣ (προσομοίωση 10 ημερών) Απεικόνιση της θερμοκρασίας ξηρού βολβού στο εσωτερικό της κατοικίας 4 ατόμων. Στο λειτουργικό επίπεδο του χώρου, η θερμοκρασία κυμαίνεται από ο C. Απεικόνιση της θερμοκρασίας ξηρού βολβού στο εσωτερικό της κατοικίας 6 ατόμων στην κλίμακα όπου ο υποδαπέδιος κλιματισμός περιορίζεται μόνο στο επίπεδο του ισογείου. Στο λειτουργικό επίπεδο του χώρου, η θερμοκρασία φτάνει μέχρι τους 24 ο C.Στο επίπεδο του ισογείου, δεν ξεπερνά τους 22 ο C. Απεικόνιση του δείκτη PPD στο εσωτερικό της κατοικίας 4 ατόμων. Σχεδόν στο σύνολο του χώρου, ο δείκτης είναι <25% που είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Απεικόνιση του δείκτη PPD στο εσωτερικό της κατοικίας 6 ατόμων, στην κλίμακα. Σχεδόν στο σύνολο του χώρου, ο δείκτης είναι <25% που είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα. ΚΑΤΟΙΚΙΑ 4 ΑΤΟΜΩΝ_ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ (προσομοίωση 10 ημερών) ΚΑΤΟΙΚΙΑ 6 ΑΤΟΜΩΝ_ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ (προσομοίωση 10 ημερών) Απεικόνιση της θερμοκρασίας ξηρού βολβού στο εσωτερικό της κατοικίας. Η θερμοκρασία κυμαίνεται από τους 19 στους 22 ο C. Απεικόνιση της θερμοκρασίας ξηρού βολβού στο εσωτερικό της κατοικίας 6 ατόμων στην κλίμακα όπου η υποδαπέδια θέρμανση περιορίζεται μόνο στο επίπεδο του ισογείου. Η θερμοκρασία κυμαίνeται από τους 22 ο C εώς τους 25 ο C.Στο επίπεδο του ισογείου, είναι σχεδόν σταθερή, στους 22 ο C. Απεικόνιση του δείκτη PPD στο εσωτερικό της κατοικίας. Σχεδόν στο σύνολο του χώρου, ο δείκτης είναι <25% που είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά στο αριστερό τμήμα, τα αποτελέσματα του δείκτη υπερβαίνουν το επιθυμητό επίπεδο, καθώς σε αυτό το σημείο, τοποθετείται ο πάγκος της κουζίνας οπότε η υποδαπέδια θέρμανση δεν επεκτείνεται μέχρι την άκρη του χώρου. Απεικόνιση του δείκτη PPD στο εσωτερικό της κατοικίας 6 ατόμων, στην κλίμακα. Σχεδόν στο σύνολο του χώρου, ο δείκτης είναι <25% που είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα.

60 ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ 122 ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ ECO_choros ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ Στον πρότυπο οικισμό ΕCO_choros, κρίθηκε απαραίτητη η ύπαρξη κτιρίων που σκοπό έχουν τη στέγαση των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται από κοινού. Η θέση των δημοσίων κτιρίων σε σχέση με τα ιδιωτικά κτίρια βρίσκεται σε σημείο εύκολα προσβάσιμο, ώστε να υπάρχει μία εύκολη εγγύτητα σε αυτά. Τοποθετήθηκαν στο βόρειο μέρος του οικισμού και στην είσοδο του, ώστε ο επισκέπτης να έχει άμεση πρόσβαση στο κτίριο διοίκησης, αλλά και στον χώρο συνάθροισης και αναψυχής. Αυτό εξυπηρετεί στο να αποφεύγεται ο θόρυβος και οι άσκοπες κινήσεις εντός του οικισμού από τους επισκέπτες, με σκοπό την ασφαλέστερη και πιο ήσυχη διαβίωση των ενοίκων. Ως βασικές κοινές λειτουργίες αναφέρονται οι εξής: _η διοίκηση _ο χώρος συνάθροισης (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων) _η υγεία και ο αθλητισμός _το εμπόριο _η αναψυχή Τα κτίρια μελετήθηκαν με σκοπό να παρέχουν στο εσωτερικό τους τις βέλτιστες δυνατές συνθήκες άνεσης στους χρήστες και να κάνουν όσο δυνατόν καλύτερη χρήση της ενέργειας. Κύριο μέλημα ήταν η ελάττωση των διαφυγόντων θερμικών φορτίων από το εσωτερικό του κτιρίου προς τα έξω και αντίστροφα. Για έναν οικισμό 200 ατόμων στεγαζόμενα σε κατοικίες των 2, 4 και 6 ατόμων, ορίζονται ως εξής οι ελάχιστες διαστάσεις των αναγκών που στεγάσθηκαν. Διοίκηση _γραφεία (καταγραφή και αρχειοθέτηση), εξυπηρέτηση κοινού (για καθημερινές γραφειοκρατικές ανάγκες, διασύνδεση με κεντρικές υπηρεσίες) 110 m 2 Χώρος συνάθροισης _αίθουσα πολλαπλών χρήσεων 280 m 2 Υγεία-Αθλητισμός _ιατρείο, φαρμακείο (πρώτες βοήθειες παροχή συνήθων φαρμάκων) 47 m 2 _γυμναστήριο 198 m 2 Εμπόριο -τοπικό κατάστημα (mini market) (για καθημερινές αγορές, κάλυψη βασικών αναγκών) 140 m2 Αναψυχή _εστιατόριο με καφετέρια 180 m 2 Για την καλύτερη εξοικονόμηση πόρων, προτείνεται η πλήρης μόνωση των κελυφών τους, καθώς και η χρήση φωτοβολταικών υαλοπινάκων, σε μέρος της νότιας επιφάνειάς του κτιρίου πολλαπλών χρήσεων. Σε όλα τα κτήρια προβλέφθηκε ο σκιασμός των όψεών τους, με συστήματα σκίασης, όπως περσίδες και πέργκολες. Στις επιφάνειες των κτηριακών κελυφών, αλλά και στους υπαίθριους δημόσιους χώρους, χρησιμοποιήθηκαν ψυχρά υλικά επιστρώσεων, για τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών άνεσης και τη βελτίωση του μικροκλίματος. Τα δημόσια κτίρια του οικισμού κρίνεται αναγκαίο να επιτρέπουν την πρόσβαση σε όλους τους κατοίκους και επισκέπτες και γι αυτό σχεδιάστηκαν ώστε να εξυπηρετούν άτομα με ειδικές ανάγκες. Έχει προβλεφθεί σε όλα τα κτίρια, η ύπαρξη τουαλετών με προδιαγραφές Α.Μ.Ε.Α., κάτι που έχει αντιμετωπισθεί άλλωστε και στις κατοικίες. Τα δημόσια κτήρια έχουν τοποθετηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να κολλάνε μεταξύ τους και να δημιουργούν μία αεροδυναμική σφήνα, ώστε να γλιστράει ο κρύος βόρειος άνεμος δίπλα και από πάνω τους και δημιουργούν μια προστατευμένη αγκαλιά από την νότια πλευρά, για χρήση από το κοινό. Το εστιατόριο με την καφετέρια έχουν πρόσβαση τόσο στη νότια όσο και στη βόρεια πλευρά της πλατείας, για την καλύτερη εκμετάλλευση του χώρου, όλες τις εποχές. Στον εξωτερικό δημόσιο χώρο που βρίσκεται γύρω από τα δημόσια κτήρια, επιλέχθηκαν διάφορες χρήσεις για την εκμετάλλευση του χώρου και προτείνονται στους χρήστες του διάφορες λειτουργίες του και με συνθήκες ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν το χώρο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό πραγματοποιείται με διάφορες σχεδιαστικές λύσεις και επιλογές. Δημιουργούνται πολλά παρτέρια, κήποι και άξονες πρασίνου, όπου χρησιμοποιείται τόσο χαμηλό, όσο μεσαίο και ψηλό πράσινο. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνονται καλύτερες συνθήκες άνεσης, αναβαθμίζοντας το μικροκλίμα του οικισμού. Αυτό κατορθώνεται επίσης, με τη χρήση ψυχρών υλικών στα πλακόστρωτα μέρη, με τις πέργκολες που σκιάζουν μεγάλο μέρος της επιφάνειας μπροστά από τα κτήρια και με την παρουσία νερού, σε μορφή ρυακιού. Η πέργκολα στη βόρεια πλευρά του χώρου αναψυχής, βοηθάει σε συνδυασμό με τα παρακείμενα δέντρα, στη μείωση της θερμοκρασίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ένα γήπεδο μπάσκετ έχει χωροθετηθεί στη νοτιοδυτική πλευρά της έκτασης, περιτριγυρισμένο με πράσινο. Σε πολλά σημεία της διαμόρφωσης τοποθετήθηκαν καθιστικά και πάγκοι. Στο βόρειο μέρος, τα δέντρα έχουν τοποθετηθεί ώστε το ύψος τους να αυξάνεται όσο πλησιάζουν προς τα κτήρια, με σκοπό να αναχαιτίσουν και να οδηγήσουν ψιλότερα τον κρύο χειμερινό άνεμο. Στη συνέχεια, όλα τα υπόλοιπα δέντρα του οικισμού, βοηθούν ώστε να παραμείνει και να κυλίσει ο αέρας, επάνω από τα κτήρια του οικισμού. Η εκμετάλλευση του προσανατολισμού, της φύτευσης και της έρευνας της τεχνολογίας των υλικών που προσφέρονται στο εμπόριο, ήταν από τα κυριότερα μελήματα κατά τον σχεδιασμό και τη δημιουργία του οικισμού, ώστε το αποτέλεσμα να είναι το καλύτερο δυνατό περιβαλλοντικά, δημιουργώντας τις ιδανικότερες συνθήκες για τους ενοίκους και λαμβάνοντας υπόψη την πιο συμφέρουσα οικονομικά από τις εναλλακτικές προσφερόμενες προτάσεις για τα υλικά κατασκευής.

61 ΚΑΤΟΨΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Α. ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ - CAFE ΤΟΜΗ Α-Α KATOΨΗ ΝΟΤΙΑ ΟΨΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Β. ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΔΥΤΙΚΗ ΟΨΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΤΟΜΗ Β-Β KATOΨΗ

62 Γ. ΜΙΝΙ ΜΑΡΚΕΤ Ε. ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΤΟΜΗ Γ-Γ ΤΟΜΗ Ε-Ε KATOΨΗ KATOΨΗ Δ. ΔΙΟΙΚΗΣΗ Ζ. ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΜΗ Δ-Δ ΤΟΜΗ Ζ-Ζ KATOΨΗ KATOΨΗ

63 ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ_τρισδιάστατη απεικόνιση (53-59)

64 ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΑ VS ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ECO_choros ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΑ VS ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ συστηματα ενέργειας Η κλίμακα των μελλοντικών συστημάτων ενέργειας θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην εξέλιξη του δομημένου περιβάλλοντος. Ωστόσο, η κλίμακα στην οποία προκύπτουν τα ενεργειακά συστήματα, είναι στενά συνδεδεμένη με τις κοινωνικές και οικονομικές αξίες, τις επιλογές, καθώς και τη φύση της διακυβέρνησης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Το κεντρικό σύστημα ενέργειας, σήμερα έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το δομημένο περιβάλλον, μέσα από το τρόπο που οι άνθρωποι κατανοούν και χρησιμοποιούν τις ενεργειακές υπηρεσίες. Έτσι η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται κυρίως κεντρικά, σε απομακρυσμένες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, τα συστήματα θέρμανσης που τροφοδοτούνται με φυσικό αέριο το οποίο βρίσκεται σε κεντρική διανομή και η βενζίνη για τα οχήματα που διανέμεται από λίγες και μεγάλες αποθήκες. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσα στο δομημένο περιβάλλον είναι σπάνια, ενώ τα δίκτυα τηλεθέρμανσης είναι σχεδόν απόντα. Στην Ελλάδα, το ηλεκτρικό σύστημα χαρακτηρίζεται από τη σχετική απομόνωση της θέσης του από τα άλλα ευρωπαϊκά συστήματα, την οξεία αύξηση της κατανάλωσης την τελευταία δεκαετία, την ύπαρξη μεγάλου αριθμού μικρών καταναλωτών στα νησιά και την καθοριστική εξάρτησή του από το λιγνίτη. αποκεντρωμένη_ενέργεια Το καθοριστικό χαρακτηριστικό της αποκεντρωμένης ενέργειας είναι ότι η ενέργεια παράγεται κοντά στον τόπο όπου χρησιμοποιείται, έτσι ώστε η μετάδοση της ηλεκτρικής ενέργειας, θερμότητας και των άλλων φορέων ενέργειας να ελαχιστοποιεί τις απώλειες. Ένας ευρύς τεχνικός ορισμός, την αναφέρει ως διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, που μετά την παραγωγή της συνδέεται με το δίκτυο διανομής χαμηλής τάσης. Επίσης, περιλαμβάνει τη συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού (CHP), τεχνολογίες που συνδέονται με παρόμοια σχέση, και αποκεντρωμένες εφαρμογές των τεχνολογιών που παρέχουν τη θερμότητα, όπως η βιομάζα, οι σχετικές με τον ήλιο και οι αντλίες θερμότητας. Αποκεντρωμένη ενέργεια είναι μια ευρεία κατηγορία που περιλαμβάνει τα

65 ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΑ VS ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 132 ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΑ VS ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ECO_choros 133 συστήματα ενέργειας σε διαφορετικές κλίμακες. Κάθε ένα μπορεί να ενέργειας, παράγουν πάρα πολύ ζέστη για τα διαμερίσματα και είναι καλύτερα περιλαμβάνει διάφορες τεχνολογίες, τους θεσμούς και την πολιτική. προσαρμοσμένες στις ανεπαρκώς μονωμένες μονοκατοικίες. Όσο η ενεργειακή Αποκεντρωμένη ενέργεια μπορεί να σημαίνει ένα ηλιακό πάνελ για απόδοση τόσο των υφιστάμενων όσο και των νέων κτηρίων βελτιώνεται, ζεστό νερό σε ένα σπίτι, ένα σύστημα ΣΗΘ για μια πολυκατοικία, ή μια ορισμένες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας θα γίνουν λιγότερο ελκυστικές, μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής ενέργειας στο κέντρο της πόλης ή μια επειδή η ζήτηση για θερμότητα μπορεί να είναι πολύ χαμηλή (Pitts 2008). αγροτική περιοχή. Η αποθήκευση θα μπορούσε να ανοίξει δυνατότητες για μελλοντικά ενεργειακά Το ενεργειακό σύστημα στο μέλλον θα μπορούσε να συνδυάσει συστήματα. Για παράδειγμα, το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να 60 κεντρικά και αποκεντρωμένα στοιχεία. Για παράδειγμα, ένα υβριδικό σύστημα ενέργειας θα μπορούσε να περιλαμβάνει κεντρικές μονάδες παραγωγής ενέργειας, ένα μικτό σύστημα μεταφοράς ενσωματώσει σειρά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία θα μπορούσε να είναι κεντρική ή αποκεντρωμένη. Ηλιακή θερμότητα που συλλέγεται το καλοκαίρι, θα μπορούσε ίσως να αποθηκευτεί για μήνες ή κάποιο χρόνο έως ότου απαιτηθεί που θα τροφοδοτείται με πετρέλαιο και τοπικά παραγόμενη τον χειμώνα. ηλεκτρική ενέργεια, καθώς και σημαντική παραγωγή θερμότητας και Η αποκεντρωμένη ενέργεια έχει με συνέπεια υποστηριχθεί από τους οικολόγους, ηλεκτρισμού σε πόλεις_και_κωμοπόλεις. από το 1970, σχετικά με τους λόγους της αύξησης της συμμετοχής του κοινού, την Είναι πιθανό ότι το σημερινό συγκεντρωτικό ενεργειακό σύστημα ενδυνάμωση και την αυτάρκεια (Lovins 1977, Willis 2006). Ωστόσο, οι απόψεις μπορεί να προσαρμοστεί για να ανταποκριθεί στους αυστηρούς για τα κοινωνικά πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα της αποκεντρωμένης ενέργειας στόχους της κλιματικής αλλαγής. Επιλογές χαμηλής παραγωγής συχνά πολώνουν. διοξειδίου του άνθρακα, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Στον Ελλαδικό χώρο απομακρυσμένες περιοχές με ανάγκη αυτονομίας κατέφυγαν 61 και η υπεράκτια αιολική ενέργεια θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε μεγάλο όγκο. Οι περισσότερες επενδύσεις ενεργειακού εφοδιασμού εξακολουθούν να είναι συγκεντρωτικές. Αλλά οι τεχνολογίες για σε χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Έτσι οι φωτοβολταικές εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στα νησιά (Κύθνος, Αρκοί, Αντικύθηρα, Γαύδος, Σίφνος κλπ.), η ηλεκτροδότηση του συνόλου του φαρικού δικτύου από την αντίστοιχη υπηρεσία τη λειτουργία πολύπλοκων δικτύων και των αγορών με μεγάλες του Πολεμικού Ναυτικού, αναμεταδότες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, καθώς ποσότητες της αποκέντρωσης έχουν βελτιωθεί σημαντικά, ως και διάφορες εγκαταστάσεις στα πλαίσια πιλοτικών εφαρμογών είναι μερικές από 62 αποτέλεσμα των εξελίξεων στον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών (Bouffard και Kirschen 2008). Σε επίπεδο νοικοκυριού, η γεωγραφία και οι τοπικές συνθήκες έχουν μεγάλη σημασία. Μια μικρή ανεμογεννήτρια είναι πολύ πιο πιθανό να παράγει σημαντικές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, εάν έχει αναπτυχθεί σε αγροτική περιοχή με καλό αιολικό δυναμικό (Watson, Sauter et al. 2006). Μερικές περιπτώσεις συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής τις εφαρμογές τους. Η ενεργειακή ανεξαρτησία του χρήστη είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα τους. Από την άλλη συγκεντρωτικά συστήματα παραγωγής ενέργειας παράγουν το μεγαλύτερο ακόμη μέρος των αναγκών ενέργειας της χώρας. Τα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα και τη Μεγαλόπολη εξασφαλίζουν το σημαντικότερο για την ελληνική οικονομία ενεργειακό καύσιμο, το λιγνίτη, στον οποίο βασίστηκε ο εξηλεκτρισμός της χώρας μας από τη στιγμή της ίδρυσης της Επιχείρησης. 60_Συγκεντρωτική μονάδα παραγωγής ηλεκτρισμού στην Μεγάπολη 61_Ένα φωτοβολταϊκό πάρκο μπορεί να αποτελέσει αποκεντρωμένη μονάδα παραγωγής ηλεκτρισμού 62_Υδροηλεκρικός σταθμός, Κίνα

66 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ 134 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ECO_choros ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, βασικός στόχος του σχεδιασμού αποτέλεσε ένας οικισμός με θετικό ενεργειακό ισοζύγιο. Οι περισσότερες κατοικίες είναι ενεργειακά αυτόνομες, ενώ οι υπόλοιπες υποβοηθούνται από μία κεντρική ενεργειακή μονάδα. Στη βόρεια πλευρά του οικισμού το φωτοβολταϊκό και το αιολικό πάρκο καλύπτουν τις ενεργειακές απαιτήσεις των μη αυτόνομων κατοικιών (30 κατοικίες των τεσσάρων ατόμων και 14 κατοικίες των δύο ατόμων), των δημοσίων κτιρίων και τις ανάγκες για φωτισμό του οικισμού. Οι κατοικίες που είναι πλήρως αυτόνομες έχουν τη δυνατότητα να παράγουν στην έκταση της ιδιοκτησίας εξ ολοκλήρου την ενέργεια που απαιτούν για τη λειτουργία τους. Μπορούν επίσης να αποθηκεύουν την πλεονάζουσα ενέργεια σε συστοιχίες (μπαταρίες) για τη χρήση της σε ώρες αιχμής. Σε περίπτωση που τα στοιχεία φορτιστούν πλήρως, η επιπλέον παραγόμενη ενέργεια δεν διανέμεται στο δίκτυο του οικισμού καθώς δεν υπάρχει σύνδεση με αυτό. Συνεπώς προβλέπεται η μείωση της παραγόμενης ενέργειας για να μην υπάρχει σπατάλη. _Στις 12 αυτόνομες κατοικίες των 2 ατόμων, εγκατάσταση 28 φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικού δυναμικού 9,156 KWp, μία ανεμογεννήτρια κάθετου άξονα 5KW και ηλιακός συλλέκτης 3,90τ.μ _Στις 18 αυτόνομες κατοικίες των 4 ατόμων, εγκατάσταση 24 φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικού δυναμικού 7,845 KWp, μία ανεμογεννήτρια κάθετου άξονα 5KW και ηλιακός συλλέκτης 4,50τ.μ _Στις 8 αυτόνομες κατοικίες των 6 ατόμων, εγκατάσταση 26 φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικού δυναμικού 8,502 KWp, μία ανεμογεννήτρια κάθετου άξονα 5KW και ηλιακός συλλέκτης 5,40τ.μ Οι εξαρτημένες από το δίκτυο κατοικίες είναι συνδεδεμένες με το ενεργειακό πάρκο για την παροχή ενέργειας. Λόγω του υψηλού κόστους εγκατάστασης στοιχείων αποθήκευσης ενέργειας και του χώρου που απαιτείται για αυτά, δεν κρίθηκε σκόπιμο η περισσευούμενη ενέργεια από το ενεργειακό πάρκο να αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση. Αντί αυτού το ενεργειακό πλεόνασμα μπορεί να παρέχεται (πωλείται) στο δίκτυο. Το πάρκο έχει εγκατεστημένα Φ/Β πλαίσια συνολικής ισχύος 578,088 KWp και 11 Α/Γ ονομαστικής ισχύος 20 kw η κάθε μία, συνολικού δυναμικού 220 KW. Στις κατοικίες εφαρμόζονται και ηλιακοί συλλέκτες τύπου κενού για την παροχή ΖΝΧ. Στις κατοικίες των 2, 4 και 6 ατόμων εγκαθίστανται 3.9, 4.5 και 5.4 m 2 συλλεκτών αντίστοιχα. Στο εστιατόριο και το γυμναστήριο εγκαθίστανται από 23 m 2 συλλεκτών στο κάθε ένα. Τέλος η διανομή της θέρμανσης και της ψύξης των χώρων γίνεται με αντλίες θερμότητας αέρα-νερού ή αέρα-αέρα σε συνδυασμό με ενδοδαπέδιο σύστημα ή συστήματα οροφής Ενεργειακά συστήματα κατοικιών 63_Οικιακές ανεμογεννήτριες για ηλεκτρισμό 64_Ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης 65_Αντλία αέρα-νερού για θέρμανση και ψύξη 66_Ηλιακοί συλλέκτες για ΖΝΧ 67_Φωτοβολταϊκα πάνελ για ηλεκτρισμό 65 66

67 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 136 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ECO_choros ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Για την επιλογή εγκαταστάσεων θέρμανσης τόσο στα δημόσια κτίρια, όσο και στις ιδιωτικές κατοικίες διερευνήθηκαν οι διαθέσιμες εναλλακτικές. Οι τρόποι θέρμανσης που ερευνήθηκαν από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (τεύχος 462, σελίδα 12- Αμανατίδης Άνθιμος, Γραμματικόπουλος Αθανάσιος, Μπεζεργιάννη Στέλλα, Τσιπούρας Αντώνιος) είναι οι εξής: _Πετρέλαιο _Φυσικό αέριο _Ξύλο (ενεργειακό τζάκι) _Pellets _Κλιματιστικό _ Ηλεκτρικά σώματα (θερμοπομποί, θερμοσυσσωρευτές, υπέρυθρες) _Αντλίες θερμότητας _Θερμάστρες/σόμπες κηροζίνης ή υγραερίου Πετρέλαιο Είναι υγρό ελαιώδες ή παχύρρευστο, με καστανό χρώμα, χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή, αδιάλυτο στο νερό και ελαφρότερο απ αυτό. Αποτελείται από υδρογονάνθρακες (ενώσεις άνθρακα και υδρογόνου που σε κανονικές θερμοκρασίες και πιέσεις μπορεί να είναι αέριες, υγρές ή στερεές, ανάλογα με την πολυπλοκότητα των μορίων τους) που βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε διάφορα βάθη, κάτω από το έδαφος ή τη θάλασσα. Πλεονεκτήματα _Ζεσταίνει ομοιόμορφα το χώρο και έχει ομοιομορφία διάχυσης της θερμότητας σε όλους τους χώρους. _Δεν απαιτεί νέα επένδυση, καθ ότι η πλειοψηφία των κατοικιών στα αστικά κέντρα διαθέτει ήδη την απαραίτητη υποδομή. Μειονεκτήματα _Πολύ υψηλή τιμή χρήσης. _Συνεχείς αυξήσεις της τιμής, εξαιτίας της αύξησης της φορολογίας, της διεθνούς ζήτησης και του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. _Εξαρτώμενη από αναλώσιμους εισαγόμενους ορυκτούς πόρους. _ Απαιτεί μεγάλο ωφέλιμο χώρο, (χώρο λεβητοστασίου, αποθήκευσης δεξαμενής πετρελαίου) και άμεση προσβασιμότητα. _Απαιτεί μία συντήρηση τουλάχιστον ανά έτος και συνεχή τροφοδοσία με βυτιοφόρα. _Μη Οικολογικό καύσιμο. Φυσικό αέριο Αποτελεί μίγμα αερίων υδρογονανθράκων, το οποίο εξάγεται από τις υπόγειες κοιλότητες υπό υψηλή πίεση και μεταφέρεται προς τους τόπους όπου πρόκειται να χρησιμοποιηθεί όπως είναι, χωρίς την ανάγκη περαιτέρω επεξεργασίας. Το φυσικό αέριο είναι σχετικά οικολογικό καύσιμο πρωτογενούς ενέργειας, αφού δεν περιέχει ενώσεις θείου, που συγκαταλέγονται στις κύριες αιτίες περιβαλλοντικής ρύπανσης. Το φυσικό αέριο είναι άχρωμο και άοσμο: η χαρακτηριστική οσμή του προσδίδεται στο στάδιο της διανομής, προκειμένου να γίνεται αντιληπτή η παρουσία του. Πλεονεκτήματα _Οικονομικότερο από το πετρέλαιο. _Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής αφού δεν παράγεται τέφρα κατά την καύση του ΦΑ. _Ασφάλεια στη χρήση, χωρίς οσμές, θορύβους και ρύπους _Σταθερή και μόνιμη παροχή, χωρίς εξαρτήσεις. _Διαχείριση της κατανάλωσης, ανύπαρκτη νοθεία. _Αυτονομία για το διαμέρισμα και άμεσα ζεστό νερό χρήσης με τον ίδιο λέβητα καθώς και για χρήση εστίας μαγειρέματος. _Αμεσότητα και ταχύτητα στην απόκριση για την θέρμανση. Μειονεκτήματα _Κόστος αρχικής εγκατάστασης και γραφειοκρατία σύνδεσης - έμμεσα κόστη (τέλη σύνδεσης, μελέτες, άδειες) _Εξωτερικά αντιαισθητική κατασκευή και καταλαμβάνει ωφέλιμο χώρο. _Ακόμη είναι περιορισμένο το δίκτυο διανομής καυσίμου. _Η αυξανόμενη ζήτηση φυσικού αερίου σε παγκόσμια κλίμακα αυξάνει τις τιμές αγοράς διαρκώς Ξύλο (ενεργειακό τζάκι) Το ξύλο ως καύσιμη ύλη θεωρείται ανανεώσιμη πηγή και έχει μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Από την άλλη, αποτελεί μία ιδιαίτερη πηγή ως καύσιμο υλικό, μιας και κάθε είδος ξύλου έχει τις δικές του ιδιότητες και χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την απόδοσή του κατά την καύση. Όσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητα του ξύλου σε υγρασία τόσο μικρότερη είναι η θερμαντική του ικανότητα. Ένα μεγάλο ποσοστό περιεχόμενης υγρασίας θα προκαλέσει σχηματισμό πίσσας στην καμινάδα, θα αυξήσει την συμπύκνωση των υδρατμών στην εσωτερική επιφάνεια των μετάλλων και θα μειώσει τη διάρκεια ζωής τους. Τα ξύλα που χρησιμοποιούμε για καύση δεν πρέπει να περιέχουν υγρασία μεγαλύτερη από 25%. Συνεπώς, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε ξύλα που έχουν ξηρανθεί τουλάχιστον για ένα έτος. Στις περισσότερες περιπτώσεις η καύση του ξύλου πραγματοποιείται σε τοπικές εστίες (τζάκια). Στη συγκεκριμένη ομάδα εργασίας ασχολούμαστε με τα ενεργειακά ή αλλιώς θερμοδυναμικά τζάκια, λόγω της καλύτερής τους απόδοσης. Πλεονεκτήματα _Μεγαλύτερη θερμική απόδοση σε σχέση με τα απλά τζάκια. _Μετάδοση θερμότητας στο χώρο με φυσική ή μηχανική ροή. _Χαμηλό κόστος εγκατάστασης, συνήθως υπάρχει εγκατεστημένο σε μονοκατοικίες. _Άμεση απόδοση. _Λειτουργεί και χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Μειονεκτήματα _Οι μεγαλύτερες εκπομπές PM2.5 σε σχέση με τα άλλα καύσιμα _Πρόκληση φαινομένων αιθαλομίχλης και ρύπανση της ατμόσφαιρας _Υψηλές συγκεντρώσεις επικίνδυνων σωματιδίων και εντός της κατοικίας - (περίπτωση μη κατάλληλου αερισμού) _Χαμηλή απόδοση 0,7. _Τα συστήματα καύσης του ξύλου δεν αυτοματοποιούνται και απαιτείται χειρωνακτική τροφοδοσία καυσίμου (ξύλου). _Απόδοση που εξαρτάται από την ποιότητα του ξύλου. _Απαιτεί τακτικό καθάρισμα. _Απαιτεί τοποθέτηση νέας καμινάδας (μερεμέτια).

68 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 138 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ECO_choros 139 Pellets Είναι συσσωματώματα ξύλου από δασικά υπολείμματα υλοτομίας, επεξεργασίας ξύλου, αγροτικών καλλιεργειών ή προϊόντα από καλλιέργειες ενεργειακών φυτών. Είναι ένα οικολογικό καύσιμο σε μορφή κυλίνδρου, διαμέτρου 6mm-8mm και μήκους 10mm-50mm. Η σχετική υγρασία του καυσίμου κυμαίνεται μεταξύ 6-10% με αποτέλεσμα να έχουν καλύτερη απόδοση καύσης και λιγότερη στάχτη. Πλεονεκτήματα _Υψηλής Απόδοσης με EER και COP (2-3) (Κλιματιστικά Inverter). _Χαμηλό Κόστος χρήσης και κτήσης. _ Χρήση για ψύξη και θέρμανση. _Άμεσης απόδοσης θέρμανσης στο χώρο μας. _Αυτονομία σε χώρους ανάλογα με την τοποθέτησή τους. _Μικρότερα επίπεδα θορύβου, λόγω της συνεχόμενης λειτουργίας τους σε χαμηλές στροφές. Μειονεκτήματα _Η ποιότητα θέρμανσης είναι αρκετά υποδεέστερη εκείνης των θερμαντικών σωμάτων _Απόδοση σε χαμηλές θερμοκρασίες. _Γρήγορη απώλεια της θερμότητας. _Αιωρούμενα σωματίδια λόγω ανάμιξης αέρα. _Καταλαμβάνει εσωτερικά ωφέλιμο χώρο. Κλιματιστικά Απορρόφηση ενέργειας από ένα σημείο και απελευθέρωσή της σε άλλο σημείο, ή αλλιώς «κύκλος ψύξης με συμπίεση ατμών» Για τη διαδικασία αυτή απαιτείται μια εσωτερική μονάδα, μια εξωτερική μονάδα και σωληνώσεις από χαλκό για τη μεταξύ τους σύνδεση. Το ψυκτικό ρέει από τη μια μονάδα προς την άλλη διαμέσου των σωληνώσεων. Το ψυκτικό είναι αυτό που απορροφά την ενέργεια στη μια μονάδα και την απελευθερώνει στην άλλη. Έχει διπλή λειτουργία για ψύξη και θέρμανση και ακολουθεί την αντίστροφη λειτουργία. Πλεονεκτήματα _Μεγαλύτερη θερμική απόδοση σε σχέση με τα απλά τζάκια. _Μετάδοση θερμότητας στο χώρο με φυσική ή μηχανική ροή. _Χαμηλό κόστος εγκατάστασης, συνήθως υπάρχει εγκατεστημένο σε μονοκατοικίες. _Άμεση απόδοση. _Λειτουργεί και χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Μειονεκτήματα _Οι μεγαλύτερες εκπομπές PM2.5 σε σχέση με τα άλλα καύσιμα _Πρόκληση φαινομένων αιθαλομίχλης και ρύπανση της ατμόσφαιρας _Υψηλές συγκεντρώσεις επικίνδυνων σωματιδίων και εντός της κατοικίας - (περίπτωση μη κατάλληλου αερισμού) _Χαμηλή απόδοση 0,7. _Τα συστήματα καύσης του ξύλου δεν αυτοματοποιούνται και απαιτείται χειρωνακτική τροφοδοσία καυσίμου (ξύλου). _Απόδοση που εξαρτάται από την ποιότητα του ξύλου. _Απαιτεί τακτικό καθάρισμα. _Απαιτεί τοποθέτηση νέας καμινάδας (μερεμέτια). Ηλεκτρικά σώματα (θερμοπομποί, θερμοσυσσωρευτές, υπέρυθρες) Είναι ηλεκτρικό σώμα άμεσου αποδόσεως, που λειτουργεί δια της φυσικής ροής του αέρα. Ο ψυχρός αέρας που βρίσκεται στα χαμηλότερα στρώματα του δωματίου εισέρχεται από το κάτω μέρος του θερμοπομπού (φυσικός ελκυσμός), θερμαίνεται από την ειδική αντίσταση του σώματος και εξάγεται ελεύθερα από το πάνω μέρος του θερμοπομπού, χωρίς να ξηραίνει τον αέρα. Δεν πυρακτώνεται και κατ επέκταση δεν καίει το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Αυτή η αρχή μετάδοσης θερμότητάς του σημαίνει ότι περίπου το 90% της θερμότητας προέρχεται από το πίσω μέρος του θερμαντικού, ενώ μόνο το 10% εκπέμπεται από το μπροστινό μέρος του πάνελ. Πλεονεκτήματα _Χαμηλό κόστος κτήσης και μηδαμινό κόστος τοποθέτησης. _Δυνατότητα αυτονομίας σε κάθε χώρο ξεχωριστά λόγω αυτονομίας και χρήσης του θερμοστάτη από κάθε ηλεκτρικό σώμα, ανεξάρτητα. _Άμεση θέρμανση με καλή αποδοτικότητα. _Ευκολία μεταφοράς, δεν είναι εύφλεκτο, δεν περιέχει καύσιμα υλικά. _Δεν στεγνώνει τον αέρα και δεν καίει το οξυγόνο. _Μηδενική συντήρηση. _Μεγάλος χρόνος ζωής. Μειονεκτήματα _Τα ηλεκτρικά σώματα έχουν πολύ υψηλό κόστος χρήσης. _Βασίζονται στο ηλεκτρικό ρεύμα με ό,τι συνεπάγεται τη χρήση αυτού (καύση λιγνίτη, κτλ). _Έλεγχος ηλεκτρολογικής εγκατάστασης της οικίας για δυνατότητα εγκατάστασης όλων των σωμάτων. Αντλίες θερμότητας Είναι η συσκευή που αντλεί θερμική ενέργεια από μια θερμή δεξαμενή που βρίσκεται σε χαμηλή θερμοκρασία προς μια καταβόθρα (συνήθως αέρας ή νερό) που βρίσκεται σε υψηλότερη θερμοκρασία είτε (α) με την χρήση μηχανικού έργου είτε (β) με την βοήθεια μιας θερμής δεξαμενής πολύ υψηλής θερμοκρασίας. Η αρχή λειτουργίας της αντλίας θερμότητας είναι η ίδια με τα κλιματιστικά. Πλεονεκτήματα _Υψηλότερη μορφή Απόδοσης με COP 3 4. _Οικονομικότερη μορφή χρήσης θέρμανσης σήμερα. _Συνδυάζονται με υφιστάμενες εγκαταστάσεις καλοριφέρ. _Δυνατότητα χρήσης με υβριδικά συστήματα υποβοήθησης, π.χ. ηλιακών συστημάτων, ή ενεργειακού τζακιού. _Ελάχιστη συντήρηση. _Δεν παράγει καυσαέρια (άμεσα). Μειονεκτήματα _Εξαιρετικά υψηλό κόστος αγοράς. _Είναι ογκώδεις και αφαιρούν ωφέλιμο χώρο από το χρήστη. Θερμάστρες / σόμπες κηροζίνης ή υγραερίου Το υγραέριο και η κηροζίνη θέρμανσης (φωτιστικό πετρέλαιο) είναι ευγενή καύσιμα και εξασφαλίζουν υψηλή απόδοση και καθαρή λειτουργία. Οι σόμπες αποτελούν τοπικές μονάδες θέρμανσης και είναι σχετικά απλές στη χρήση. Υπάρχουν κίνδυνοι κατά τη χρήση τους και πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαιτούμενα μέτρα αποφυγής τους. Γενικά παρέχουν ικανοποιητική θέρμανση με σχετικά μικρά προβλήματα. Πλεονεκτήματα _Χαμηλό Κόστος Κτήσης και Μηδαμινό κόστος τοποθέτησης. _Ευκολία στη χρήση. _Χαμηλό κόστος συντήρησης. _Δεν χρειάζεται αποθήκη καυσίμου. _Δεν χρειάζεται καμινάδα. _Άμεση απόδοση. _Λειτουργεί και χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Μειονεκτήματα _Τοπική θέρμανση - κακή ποιότητα θέρμανσης. _Σχετικά υψηλό κόστος λειτουργίας. _Απαιτείται να λαμβάνονται μέτρα και προφυλάξεις κατά τη χρήση

69 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 140 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ECO_choros 141 κόστος συστημάτων θέρμανσης Τα κόστη λειτουργίας και εγκατάστασης για τα ερευνόμενα συστήματα δίνεται από τους παρακάτω πίνακες: πίνακας 11_ Σύγκριση κόστους εγκατάστασης & λειτουργίας διαφόρων τύπων ατομικής θέρμανσης διαμερίσματος 100m 2 * (πηγή: ΤΕΕ, τεύχος 462) περιβαλλοντικές επιπτώσεις Ο πίνακας 13 παρουσιάζει τις ετήσιες περιβαλλοντικών επιπτώσεις από τη χρήση των διαφόρων συστημάτων θέρμανσης και ο πίνακας 14 τις εκπομπές για τις διάφορες καύσιμες ύλες πίνακας 13_ Σύγκριση ετήσιων περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά την λειτουργία διαφόρων τύπων ατομικής θέρμανσης σε τόνους CO 2 /έτος* (πηγή: ΤΕΕ, τεύχος 462) *Μέση κατανάλωση κτιρίου μερικώς μονωμένου περίπου kwh/m 2 /έτος *Μέση κατανάλωση διαμερίσματος 100 m kwh/m 2 /έτος και μονοκατοικίας 100 m kwh/m 2 /έτος πίνακας 12_ Σύγκριση κόστους εγκατάστασης & λειτουργίας διαφόρων τύπων ατομικής θέρμανσης μονοκατοικίας 100m 2 * (πηγή: ΤΕΕ, τεύχος 462) πίνακας 14_ Σύγκριση εκπομπών αέριων ρύπων από καύσεις διαφορετικών συστημάτων ατομικής θέρμανσης* (πηγή: ΤΕΕ, τεύχος 462) πίνακας 15_ Ενδεικτικός πίνακας εκπομπών CO 2 * (πηγή: ΤΕΕ, τεύχος 462) *Με βάση το ενεργειακό μίγμα στην Ελλάδα. *Μέση κατανάλωση κτιρίου μερικώς μονωμένου περίπου kwh/m 2 /έτος

70 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 142 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ECO_choros 143 επιλογή συστήματος - αντλίες θερμότητας Από τους παραπάνω πίνακες συμπεραίνεται πως η χαμηλότερη (οικονομικά) κατανάλωση επιτυγχάνεται με τη χρήση αντλιών θερμότητας ανάμεσα από τις υπόλοιπες επιλογές (πίνακες 11 & 12). Ο Ηλεκτρισμός, με τον οποίο η αντλία λειτουργεί, μπορεί να έχει φαινομενικά υψηλές εκπομπές CO 2 (πίνακας 15), αλλά λαμβάνοντας υπόψη πως στη συγκεκριμένη περίπτωση του οικισμού, η ενέργεια θα παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές (και όχι από το γενικό ενεργειακό μείγμα) οι εκπομπές μηδενίζονται. Με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/28/EC/RES, οι αντλίες θερμότητας με υψηλό ονομαστικό και εποχικό βαθμό απόδοσης κατατάσσονται στις ΑΠΕ και συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών του CO 2 στην ατμόσφαιρα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι αντλίες θερμότητας λειτουργούν ως μηχανές άντλησης ενέργειας από τον αέρα του περιβάλλοντος για την παραγωγή θέρμανσης σε εσωτερικούς χώρους, καταναλώνοντας ένα πολύ μικρό ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας, περίπου το 1/3 της ονομαστικής τους ισχύος, ενώ το υπόλοιπο το αντλούν από το περιβάλλον. Η αρχή λειτουργίας της αντλίας θερμότητας είναι απλή. Η αντλία θερμότητας αντλεί θερμική ενέργεια από το περιβάλλον δηλαδή από τον εξωτερικό αέρα. Στη συνέχεια, αυξάνει τη θερμοκρασία της απαχθείσας ενέργειας και διαχέεται μέσω του νερού των σωληνώσεων στην ενδοδαπέδια θέρμανση. Οι αντλίες θερμότητας έχουν ιδιαίτερα οικονομική λειτουργία καθώς χρησιμοποιούν την θερμική ενέργεια του περιβάλλοντος για να αποδώσουν το θερμικό ή ψυκτικό τους έργο. Ο βαθμός αποδοτικότητας COP κυμαίνεται από 2,5 έως 5 ανάλογα την τεχνολογία του μηχανήματος. Αυτό ερμηνεύεται ως εξής: για κάθε 1 kwh ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει, η μονάδα αποδίδει 2,5 kwh - 5 kwh θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας (θέρμανσης ή ψύξης). Οι ρύποι όπως CO 2 διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπονται για την θέρμανση μπορούν να μειωθούν έως και 57% συγκρινόμενοι με ένα παραδοσιακό λέβητα ή έως και 28% συγκρίνοντας με ένα λέβητα συμπυκνωμάτων φυσικού αερίου. Σε περίπτωση που υπάρχει κατάλληλος χώρος στο ελεύθερο οικόπεδο του κτιρίου, μπορεί να τοποθετηθούν γήινοι εναλλάκτες θερμότητας, σε οριζόντια ή κατακόρυφη διάταξη, ώστε να αντλείται ενέργεια από το υπέδαφος αντί του εξωτερικού αέρα, με αποτέλεσμα να σημειώνεται ακόμη μεγαλύτερη απόδοση του συστήματος. Ένα ακόμα πλεονέκτημα της αντλίας θερμότητας είναι πως μπορεί κατά τους θερινούς μήνες να χρησιμοποιηθεί για την ψύξη του χώρου, αντιστρέφοντας τη λειτουργία της επιλογή συστήματος - ενδοδαπέδια θέρμανση & ψύξη Η διάταξη της αντλίας θερμότητας συνδέεται με ενδοδαπέδια θέρμανση-ψύξη. Η ενδοδαπέδια θέρμανση είναι μια αξιόπιστη και αποτελεσματική μορφή θέρμανσης, ιδιαίτερα δημοφιλής τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Το ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης επιτυγχάνει ομοιόμορφη κατανομή της θερμοκρασίας, παρέχοντας την ενέργεια που μεταφέρει το ζεστό νερό στο επίπεδο που κυρίως χρειάζεται, δηλαδή από το δάπεδο προς την οροφή. Στο σύστημα αυτό, το ζεστό νερό θερμοκρασίας προσαγωγής C περνά μέσω σωληνώσεων, που επιτυγχάνουν καλή θερμική επαφή με τα δομικά υλικά του δαπέδου και το μετατρέπουν σε ένα θερμαντικό σώμα που ακτινοβολεί ομοιόμορφα προς όλες τις κατευθύνσεις του χώρου. Η μέγιστη θερμοκρασία στην επιφάνεια του δαπέδου είναι C, δηλαδή χαμηλότερη από την θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος, εξασφαλίζοντας ένα αίσθημα ευεξίας και άνεσης. Ταυτόχρονα έχουμε έναν χώρο χωρίς σώματα που αρχιτεκτονικά μπορεί να διακοσμηθεί όπως θέλουμε, χωρίς καμία δέσμευση. Η ενδοδαπέδια θέρμανση αποτελεί μια αξιόπιστη και αποτελεσματική μορφή θέρμανσης, που συνδυάζει συνθήκες θερμικής άνεσης των χρηστών και εξοικονόμησης ενέργειας. Η μεταφορά της θερμότητας από το δάπεδο προς τον θερμαινόμενο χώρο πραγματοποιείται από τα χαμηλότερα στρώματα προς τα υψηλότερα σε όλη την επιφάνεια του χώρου, επιτυγχάνοντας ομαλή διαστρωμάτωση της θερμοκρασίας, καθ ύψος. Η θέρμανση δαπέδου σε σχέση με την συμβατική κεντρική θέρμανση προσφέρει αναμφισβήτητα σημαντικά πλεονεκτήματα αλλά αντίστοιχα και κάποια μειονεκτήματα. Πλεονεκτήματα _Ομοιομορφία της θερμοκρασίας. Βελτίωση θερμικής άνεσης των χρηστών. _Παρέχει τη δυνατότητα ενδοδαπέδιου δροσισμού εάν τροφοδοτηθεί με κρύο νερό. _Βελτιωμένη ποιότητα εσωτερικού αέρα. Η θέρμανση είναι καθαρή και υγιεινή, καθώς δεν μετακινούνται αέριες μάζες με βακτηρίδια, μικρόβια κ.α. _Ο αέρας των χώρων δε χάνει την υγρασία του. Λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών του νερού προσαγωγής, ο αέρας δε ζεσταίνεται πέραν των 25o C και έτσι δε χάνει την υγρασία του, με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα να μη γίνεται αποπνικτική. _Χαμηλό κόστος λειτουργίας. _Λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας νερού, δύναται να λειτουργήσει με εναλλακτικές μορφές ενέργειας π.χ. ηλιακή, γεωθερμική, ενέργεια θερμών αποβλήτων. _Συνδυάζεται εύκολα με αυτοματισμούς για την θερμοκρασιακή αυτονομία των χώρων. Εξασφαλίζει ελευθερία στην αρχιτεκτονική διαμόρφωση και πλήρη εκμετάλλευση του -χώρου. _Ποικιλία στην επιλογή του υλικού του δαπέδου. 68_Αρχή λειτουργίας της αντλίας _Αθόρυβη λειτουργία. θερμότητας _Εξοικονόμηση ενέργειας. Η θερμοκρασία του νερού προσαγωγής τους σωλήνες 69_Ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης φτάνει τους 45 C, ενώ στο καλοριφέρ τους 80 C.

71 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 144 Μειονεκτήματα _Παρουσιάζει αδράνεια σε γρήγορες κλιματικές εναλλαγές, επειδή θερμαίνει δομικά στοιχεία. Για το λόγο αυτό δεν είναι κατάλληλη για εξοχικές κατοικίες. _Η τοποθέτηση χαλιών και επίπλων πρέπει να είναι γνωστή εκ των προτέρων για την κατάλληλη διάστρωση των σωλήνων, ώστε να μην μειώνεται το θερμικό αποτέλεσμα στο χώρο. _Όταν χρησιμοποιείται για την ψύξη του χώρου, επιτυγχάνεται μερικός μόνο δροσισμός του κτιρίου. _Η ενδοδαπέδια συγκριτικά με το καλοριφέρ καθυστερεί αρχικά να αποδώσει απευθείας τη θερμότητα στο χώρο. _Αρχικό υψηλότερο κόστος εγκατάστασης. Το σύστημα της ενδοδαπέδιας θέρμανσης συχνά έχει κατηγορηθεί ότι επιτείνει το πρόβλημα σε όσους πάσχουν από φλεβίτιδα ή κυκλοφορικό. Μελέτες που έχουν γίνει από Διεθνείς Οργανισμούς Υγείας έχουν αποδείξει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός δέχεται με ευχαρίστηση θερμοκρασία δαπέδου από 20 o C έως και 33 o C και ενοχλείται όταν αυτή η θερμοκρασία είναι κάτω από 17 o C ή πάνω από 36 o C. Σε μια καλά ρυθμισμένη εγκατάσταση ενδοδαπέδιας θέρμανσης η μέση θερμοκρασία του νερού στους σωλήνες είναι 40 o C, ενώ η θερμοκρασία των δαπέδων κυμαίνεται μεταξύ 25 o C και 28 o C. Επίσης στην ενδοδαπέδια θέρμανση το δάπεδο ακτινοβολεί τη θερμότητα, συνεπώς δεν μεταφέρονται μικρόβια και δεν παρατηρούνται ρεύματα αέρα. Επομένως, είναι ιδανική για άτομα με αλλεργίες, αναπνευστικά προβλήματα κ.α. Σύστημα ενδοδαπέδιου δροσισμού Με την προσθήκη ενός μηχανισμού παραγωγής ψύξης, το ίδιο το σύστημα μετατρέπεται το καλοκαίρι και σε σύστημα δροσισμού. Η τροφοδοσία νερού C στους σωλήνες του δαπέδου, το μετατρέπει σε μια επιφάνεια απορρόφησης θερμότητας, και όταν επέλθει ισορροπία στο χώρο ο ανθρώπινος οργανισμός αποβάλλει σημαντικά ποσά θερμότητας. Ο ενδοδαπέδιος δροσισμός επιτυγχάνεται χωρίς ισχυρά ρεύματα και με μειωμένη κατανάλωση ενέργειας. Κατά τη λειτουργία του συστήματος ψύξης πέρα από τη θερμοκρασία πρέπει να ελέγχετε και η σχετική υγρασία. Ο δαπεδοδροσισμός αποτελεί ένα λειτουργικό σύστημα που προσφέρει άνεση απορροφώντας ομοιόμορφα τη θερμότητα από όλες τις κατευθύνσεις ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ κτίρια κατοικιών ΚΑΤΟΙΚΙΑ 2 ΑΤΟΜΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗ-ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ ECO_choros 145 Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του κτιρίου γίνεται με δυο αντλίες θερμότητας αέρα-νερού, με ενδοδαπέδιο σύστημα. Η διανομή του φορέα θερμότητας γίνεται από κάτω με διπλή γραμμή. Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο θα παράγεται από της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot=13 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =18 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών, ψυκτικών φορτίων και των αναγκών ζεστού νερού χρήσης του κτιρίου δυο ατόμων θα χρησιμοποιηθούν δυο αντλίες θερμότητας αέρα-νερού, με υποστήριξη ηλιακών συλλεκτών. Οι ηλιακοί συλλέκτες που χρησιμοποιούνται είναι τύπου κενού με επιφάνεια 3,90 m 2. Οι αντλίες θερμότητας θα συνδεθούν μεταξύ τους παράλληλα και τα χαρακτηριστικά τους φαίνονται στον πίνακα 16. πίνακας 16_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για τις κατοικίες των 2 ατόμων Α/Α Τύπος αντλίας θερμότητας Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) COP Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) ΕΕR 70 1 Αντλία αέρα-νερού ,1 2 Αντλία αέρα-νερού , ,7 4,7 70_Κατανομή θερμοκρασίας εσωτερικών χώρων στους διαφορετικούς τρόπους θέρμανσης. 71_Τομή ενδοδαπέδιας θέρμανσης. 71 ΚΑΤΟΙΚΙΑ 4 ΑΤΟΜΩΝ Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του κτιρίου γίνεται με δυο αντλίες θερμότητας αέρα-νερού, με ενδοδαπέδιο σύστημα. Η διανομή του φορέα θερμότητας γίνεται από κάτω με διπλή γραμμή. Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο θα παράγεται από της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot=15 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και την

72 ΘΕΡΜΑΝΣΗ-ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ 146 επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =21 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών, ψυκτικών φορτίων και των αναγκών ζεστού νερού χρήσης του κτιρίου τεσσάρων ατόμων θα χρησιμοποιηθούν δυο αντλίες θερμότητας αέρα-νερού, με υποστήριξη ηλιακών συλλεκτών. Οι ηλιακοί συλλέκτες που χρησιμοποιούνται είναι τύπου κενού με επιφάνεια 4,50 m 2. Οι αντλίες θερμότητας θα συνδεθούν μεταξύ τους παράλληλα και τα χαρακτηριστικά τους φαίνονται στον πίνακα 17. πίνακας 17_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για τις κατοικίες των 4 ατόμων Α/Α 1 Τύπος αντλίας θερμότητας Αντλία αέρα-νερού Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) Αντλία αέρα-νερού ,2 ΚΑΤΟΙΚΙΑ 6 ΑΤΟΜΩΝ COP 3,2 Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του κτιρίου γίνεται με δυο αντλίες θερμότητας αέρα-νερού, με ενδοδαπέδιο σύστημα. Η διανομή του φορέα θερμότητας γίνεται από κάτω με διπλή γραμμή. Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο θα παράγεται από της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot=15,5 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =18 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών, ψυκτικών φορτίων και των αναγκών ζεστού νερού χρήσης του κτιρίου έξι ατόμων θα χρησιμοποιηθούν δυο αντλίες θερμότητας αέρα-νερού, με υποστήριξη ηλιακών συλλεκτών. Οι ηλιακοί συλλέκτες που χρησιμοποιούνται είναι τύπου κενού με επιφάνεια 5,40 m 2. Οι αντλίες θερμότητας θα συνδεθούν μεταξύ τους παράλληλα και τα χαρακτηριστικά τους φαίνονται στον πίνακα 18. πίνακας 18_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για τις κατοικίες των 6 ατόμων ΕΕR 4,6 4,6 δημόσια κτίρια ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗ-ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ ECO_choros 147 Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του εστιατορίου θα γίνεται με μια αντλία θερμότητας αέρα-αέρα, με σύστημα οροφής (VRV). Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποία θα παράγεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot =28 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =42 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών, ψυκτικών φορτίων και των αναγκών ζεστού νερού χρήσης του εστιατορίου θα χρησιμοποιηθεί μια αντλία θερμότητας αέρα-αέρα, με υποστήριξη ηλιακών συλλεκτών. Οι ηλιακοί συλλέκτες που χρησιμοποιούνται είναι τύπου κενού με επιφάνεια 42,90 m 2. Τα χαρακτηριστικά της αντλίας θερμότητας φαίνονται στον πίνακα 19. πίνακας 19_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για το εστιατόριο Α/Α 1 Τύπος αντλίας θερμότητας Αντλία αέρα-αέρα Θερμική ενέργεια (kwh) 31,5 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) 7,38 ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ COP 4,27 Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) 28,00 Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων θα γίνεται με δυο αντλίες θερμότητας αέρα-αέρα, με σύστημα οροφής (VRV). Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποία θα παράγεται από της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot = 70 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και για την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =60 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών και ψυκτικών φορτίων της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων θα χρησιμοποιηθούν δυο αντλίες θερμότητας αέρα-αέρα. Τα χαρακτηριστικά των αντλιών θερμότητας φαίνονται στον πίνακα 20. πίνακας 20_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων 7,29 ΕΕR 3,84 Α/Α Τύπος αντλίας θερμότητας Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) COP Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) ΕΕR Α/Α Τύπος αντλίας θερμότητας Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) COP Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) ΕΕR 1 Αντλία αέρα-νερού , ,6 1 Αντλία αέρα-αέρα 45,00 11,19 4,02 40,00 10,99 3,64 2 Αντλία αέρα-νερού , ,6 2 Αντλία αέρα-αέρα 45,00 11,19 4,02 40,00 10,99 3,64

73 ΘΕΡΜΑΝΣΗ-ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ 148 ΘΕΡΜΑΝΣΗ-ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ ECO_choros 149 ΜΙΝΙ ΜΑΡΚΕΤ Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του μίνι μάρκετ θα γίνεται με μια αντλία θερμότητας αέρα-αέρα, με σύστημα οροφής (VRV). Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποία θα παράγεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot =25 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =20 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών και των ψυκτικών φορτίων και των αναγκών ζεστού νερού χρήσης του μίνι μάρκετ θα χρησιμοποιηθεί μια αντλία θερμότητας αέρα-αέρα. Τα χαρακτηριστικά της αντλίας θερμότητας φαίνονται στον πίνακα 21. πίνακας 21_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για το μίνι μάρκετ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του εστιατορίου θα γίνεται με μια αντλία θερμότητας αέρα-νερού, με fun coil (οροφής). Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποία θα παράγεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot =5,8 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =5,4 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών και ψυκτικών φορτίων του φαρμακείου θα χρησιμοποιηθεί μια αντλία θερμότητας αέρα-νερού. Τα χαρακτηριστικά της αντλίας θερμότητας φαίνονται στον πίνακα 23. πίνακας 23_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για τους χώρους του φαρμακείου Α/Α Τύπος αντλίας θερμότητας Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) COP Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) ΕΕR Α/Α Τύπος αντλίας θερμότητας Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) COP Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) ΕΕR 1 Αντλία αέρα-αέρα 31,50 7,38 4,27 28,00 7,29 3,84 1 Αντλία αέρα-νερού , ,1 ΔΙΟΙΚΗΣΗ Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του διοικητηρίου θα γίνεται με δυο αντλίες αέρα-νερού, με fun coil (οροφής). Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποία θα παράγεται από της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot = 19 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και για την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =13,5 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών και ψυκτικών φορτίων του διοικητηρίου θαχρησιμοποιηθούν δυο αντλίες θερμότητας αέρα-νερού. Οι αντλίες θερμότητας θα συνδεθούν μεταξύ τους παράλληλα και τα χαρακτηριστικά τους φαίνονται στον πίνακα 22. πίνακας 22_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για τους χώρους του διοικητηρίου ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ Η θέρμανση και η ψύξη των χώρων του γυμναστηρίου θα γίνεται με δυο αντλίες θερμότητας αέρα-αέρα, με σύστημα οροφής (VRV). Για την λειτουργία της εγκατάστασης θα χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό ρεύμα, το οποία θα παράγεται από της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (φωτοβολταϊκά & ανεμογεννήτριες). Οι συνολικές θερμικές απώλειες του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη θερμικών απωλειών, ανέρχονται σε Qtot = 23 kw. Για τον υπολογισμό της ισχύος λαμβάνεται συντελεστής προσαύξησης 25%, λόγω θερμικών απωλειών στο δίκτυο διανομής και για την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας. Τα συνολικά ψυκτικά φορτία του κτιρίου, σύμφωνα με τη μελέτη ψυκτικών φορτίων, ανέρχονται σε Qtot =78 kw. ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Για την κάλυψη των θερμικών απωλειών, ψυκτικών φορτίων και των αναγκών ζεστού νερού χρήσης του γυμναστηρίου θα χρησιμοποιηθούν δυο αντλίες θερμότητας αέρα-αέρα, με υποστήριξη ηλιακών συλλεκτών. Οι ηλιακοί συλλέκτες που είναι τύπου κενού με επιφάνεια 42,90m 2. Τα χαρακτηριστικά των αντλιών θερμότητας φαίνονται στον πίνακα 24. πίνακας 24_ Τεχνικά χαρακτηριστικά αντλιών θερμότητας για την αίθουσα του γυμναστηρίου Α/Α Τύπος αντλίας θερμότητας Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) COP Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) ΕΕR Α/Α Τύπος αντλίας θερμότητας Θερμική ενέργεια (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) COP Θερμική ενέργεια ψυκτική (kwh) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) ΕΕR 1 Αντλία αέρα-νερού , ,0 1 Αντλία αέρα-αέρα 45,00 11,19 4,02 40,00 10,99 3,64 2 Αντλία αέρα-νερού , ,0 2 Αντλία αέρα-αέρα 45,00 11,19 4,02 40,00 10,99 3,64

74 ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ 150 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ & ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ECO_choros ΑΕΡΙΣΜΌΣ ΚΤΙΡΊΩΝ Οι απαιτήσεις ελάχιστου αερισμού του οικισμού όσον αφορά τις κατοικίες, καλύπτονται μέσω φυσικού αερισμού και σύμφωνα με τα οριζόμενα στην Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 (παρ πίνακας 2.3). Η απαίτηση για νωπού αέρα των κατοικιών ορίζεται στα 0.75 m 3 /h/m 2 επιφάνειας δαπέδου. Όσον αφορά τα δημόσια κτίρια, οι ανάγκες για αερισμό καλύπτονται μέσω μηχανικού αερισμού, με εναλλάκτες θερμότητας αέρα-αέρα. Οι μονάδες αυτές υπολογίσθηκαν στη σχετική μελέτη, να καλύπτουν για κάθε χώρο τις ελάχιστες απαιτήσεις νωπού αέρα, με βάσει τον Κ.Εν.Α.Κ. Στο πίνακα 25 φαίνεται αναλυτικά ο απαιτούμενος νωπός αέρας για κάθε δημόσιο χώρο και οι εναλλάκτες θερμότητας που επιλέχθηκαν για την κάλυψη των αναγκών αερισμού. Η ειδική κατανάλωση ισχύος των ανεμιστήρων ανέρχεται στα 0.95 kw/(m 2 /sec). πίνακας 25_ Τεχνητός αερισμός δημοσίων κτιρίων Αεριζόμενος χώρος Εστιατόριο Αίθουσα πολ. χρήσεων Μίνι μάρκετ Διοικητήριο Γυμναστήριο Φαρμακείο Εμβαδόν χώρου (m2) 180,00 280,00 140,00 110,00 198,00 47,00 Απαιτούμενος νωπός αέρας ανά m 2 (m 3 /h/ m2) 17,50 22,50 3,08 3,00 33,75 3,08 Συνολικός απαιτούμενος νωπός αέρας (m 3 /h) 3.150, ,00 431,20 330, ,50 144,76 Εναλλάκτης θερμότητας αέρα-αέρα SIVAR Eναλ. Θερμ. αέρααέρα SIVAR Eναλ. Θερμ. αέρααέρα SIVAR - VUT H SIVAR - VUT H SIVAR Eναλ. Θερμ. αέρααέρα SIVAR Lo Watt HR 204 Παροχή αέρα του εναλλάκτη (m 3 /h) 3.200, ,00 500,00 350, ,00 185,00 Ποσότητα (Τεμ) Συνολική παροχή (m3/h) 3.200, ,00 500,00 350, ,00 185,00 Ανάκτηση θερμότητας (%) ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ & ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ κτίρια κατοικιών ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ 2 ΑΤΟΜΩΝ Σύμφωνα με τη μελέτη υπολογισμού ηλεκτρικών φορτίων της κατοικίας δυο ατόμων, τα ετήσια ηλεκτρικά φορτία της κατοικίας θα είναι ,38 kwh. Για την κάλυψη των ηλεκτρικών φορτίων των αυτόνομων κατοικιών δυο ατόμων, στη στέγη της κατοικίας θα εγκατασταθεί ένα φωτοβολταϊκό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και μια ανεμογεννήτριες κάθετου άξονα. Το φωτοβολταϊκό σύστημα θα έχει ισχύ 9,324 kwp και θα αποτελείται από 28 φωτοβολταϊκά πάνελ ισχύος 0,333 Watt και απόδοσης 20,4%. Οι διαστάσεις των πλαισίων θα είναι 1,56x1,05x0,46m και το βάρος τους είναι 18,6 kg. Επίσης στο σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα χρησιμοποιηθεί μια ανεμογεννήτρια ισχύος 5 kw, θα έχει διαστάσεις (μήκος πυλώνας x διάμετρος) 4 x 3m και βάρος 360 kg. Η ταχύτητα έναρξης λειτουργίας της ανεμογεννήτριας θα είναι 2m/s και θα τοποθετηθεί στην οροφή της οικίας. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, από το συνδυασμό των δυο συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα αποθηκευθεί στους συσσωρευτές, οι οποίες είναι τοποθετημένες στην αποθήκη Η/Μ, που βρίσκεται μέσα στο κτίριο. Στο πίνακα 26 φαίνεται αναλυτικά ηλεκτρική κατανάλωση της κατοικίας των 2 ατόμων και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε.

75 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ & ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ 152 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ & ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ECO_choros 153 πίνακας 26_ Ηλεκτρική κατανάλωση κατοικίας 2 ατόμων και παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε. πίνακας 27_ Ηλεκτρική κατανάλωση κατοικίας 4 ατόμων και παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε. Μήνας Ηλεκτρική κατανάλωση (kwh/μήνα) Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΦΒ (kwh/μήνα) Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανεμογεννήτρια (kwh/ μήνα) Συνολική ηλεκτρική παραγωγή από ΑΠΕ (kwh/μήνα) Μήνας Ηλεκτρική κατανάλωση (kwh/μήνα) Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΦΒ (kwh/μήνα) Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανεμογεννήτρια (kwh/ μήνα) Συνολική ηλεκτρική παραγωγή από ΑΠΕ (kwh/μήνα) Ιανουάριος 1.569,66 551, , ,88 Ιανουάριος 1.907,26 468, , ,38 Φεβρουάριος 1.035,38 662, , ,04 Μάρτιος 674,38 933,83 Εκτός λειτουργίας 933,83 Απρίλιος 425, ,63 Εκτός λειτουργίας 1.089,63 Μάιος 623, ,67 Εκτός λειτουργίας 1.313,67 Ιούνιος 802, ,04 Εκτός λειτουργίας 1.334,04 Ιούλιος 821, ,42 Εκτός λειτουργίας 1.466,42 Αύγουστος 610, ,77 Εκτός λειτουργίας 1.374,77 Σεπτέμβριος 425, ,90 Εκτός λειτουργίας 1.048,90 Οκτώβριος 659,94 821,81 Εκτός λειτουργίας 821,81 Νοέμβριος 1.233,93 588, , ,39 Δεκέμβριος 1.418,04 540, , ,51 Φεβρουάριος 1.259,02 562, , ,23 Μάρτιος 821,02 792, , ,88 Απρίλιος 501,72 923,64 Εκτός λειτουργίας 923,64 Μάιος 725, ,00 Εκτός λειτουργίας 1.110,00 Ιούνιος 927, ,37 Εκτός λειτουργίας 1.130,37 Ιούλιος 949, ,39 Εκτός λειτουργίας 1.242,39 Αύγουστος 711, ,10 Εκτός λειτουργίας 1.171,10 Σεπτέμβριος 501,72 893,09 Εκτός λειτουργίας 893,09 Οκτώβριος 803,50 696, , ,99 Νοέμβριος 1.499,92 498, , ,77 Δεκέμβριος 1.723,30 458, , ,03 ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ 4 ΑΤΟΜΩΝ Σύμφωνα με τη μελέτη υπολογισμού ηλεκτρικών φορτίων της κατοικίας δυο ατόμων, τα ετήσια ηλεκτρικά φορτία της κατοικίας θα είναι ,9 kwh. Για την κάλυψη των ηλεκτρικών φορτίων των αυτόνομων κατοικιών δυο ατόμων, στη στέγη της κατοικίας θα εγκατασταθεί ένα φωτοβολταϊκό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και μια ανεμογεννήτριες κάθετου άξονα. Το φωτοβολταϊκό σύστημα θα έχει ισχύ 7,992 kwp και θα αποτελείται από 24 φωτοβολταϊκά πάνελ ισχύος 0,333 Watt και απόδοσης 20,4%. Οι διαστάσεις των πλαισίων θα είναι 1,56x1,05x0,46m και το βάρος τους είναι 18,6 kg. Επίσης στο σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα χρησιμοποιηθεί μια ανεμογεννήτρα ισχύος 5 kw. Η ανεμογεννήτρια θα έχει διαστάσεις (μήκος πυλώνoς x διάμετρος) 4 x 3m και βάρος 360 kg. Η ταχύτητα έναρξης λειτουργίας της ανεμογεννήτριας θα είναι 2m/s και θα τοποθετηθεί στην οροφή της οικίας. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, από το συνδυασμό των δυο συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα αποθηκευθεί στους συσσωρευτές, οι οποίες είναι τοποθετημένες στην αποθήκη Η/Μ, που βρίσκεται μέσα στο κτίριο. Στο πίνακα 27 φαίνεται αναλυτικά ηλεκτρική κατανάλωση της κατοικίας των 4 ατόμων και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε. ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ 6 ΑΤΟΜΩΝ Σύμφωνα με τη μελέτη υπολογισμού ηλεκτρικών φορτίων της κατοικίας δυο ατόμων, τα ετήσια ηλεκτρικά φορτία της κατοικίας θα είναι ,68 kwh. Για την κάλυψη των ηλεκτρικών φορτίων των αυτόνομων κατοικιών δυο ατόμων, στη στέγη της κατοικίας θα εγκατασταθεί ένα φωτοβολταϊκό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και μια ανεμογεννήτρια κάθετου άξονα. Το φωτοβολταϊκό σύστημα θα έχει ισχύ 8,658 kwp και θα αποτελείται από 26 φωτοβολταϊκά πάνελ ισχύος 0,333 Watt και απόδοσης 20,4%. Οι διαστάσεις των πλαισίων θα είναι 1,56x1,05x0,46m και το βάρος τους είναι 18,6 kg. Επίσης στο σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα χρησιμοποιηθεί μια ανεμογεννήτρια ισχύος 5 kw. Η ανεμογεννήτρια θα έχει διαστάσεις (μήκος πυλώνoς x διάμετρος) 4 x 3m και βάρος 360 kg. Η ταχύτητα έναρξης λειτουργίας της ανεμογεννήτριας θα είναι 2m/s και θα τοποθετηθεί στην οροφή της οικίας. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, από το συνδυασμό των δυο συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα αποθηκευθεί στους συσσωρευτές, οι οποίες είναι τοποθετημένες στην αποθήκη Η/Μ, που βρίσκεται μέσα στο κτίριο. Στο πίνακα 28 φαίνεται αναλυτικά ηλεκτρική κατανάλωση της κατοικίας των 6 ατόμων και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε.

76 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ & ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ 154 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ & ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ECO_choros 155 πίνακας 28_ Ηλεκτρική κατανάλωση κατοικίας 6 ατόμων και παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε. Μήνας Ιανουάριος Ηλεκτρική κατανάλωση (kwh/μήνα) 2109,03 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΦΒ (kwh/μήνα) 509,11 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανεμογεννήτρια (kwh/μήνα) 1.854,94 Συνολική ηλεκτρική παραγωγή από ΑΠΕ (kwh/μήνα) 2.364,05 Φεβρουάριος 1447,65 611, , ,85 Μάρτιος 1022,79 860, , ,33 Απρίλιος 567, ,00 Εκτός λειτουργίας 1.004,00 Μάιος 791, ,27 Εκτός λειτουργίας 1.209,27 Ιούνιος 993, ,60 Εκτός λειτουργίας 1.229,60 Ιούλιος 1015, ,54 Εκτός λειτουργίας 1.351,54 Αύγουστος 777, ,25 Εκτός λειτουργίας 1.270,25 Σεπτέμβριος 567,71 971,48 Εκτός λειτουργίας 971,48 Οκτώβριος 1000,89 758, , ,52 Νοέμβριος 1701,69 542, , ,43 Δεκέμβριος 1920,69 498, , ,72 φωτοβολταϊκό & αιολικό πάρκο Σύμφωνα με τη μελέτη υπολογισμού ηλεκτρικών φορτίων, τα ετήσια ηλεκτρικά φορτία του οικισμού, τα οποία θα καλύπτονται από τα δίκτυο του οικισμού, θα είναι ,59 kwh/έτος. Τα κτίρια τα οποία τροφοδοτούνται από το δίκτυο φαίνονται αναλυτικά στο πίνακα 29. Για την κάλυψη των ηλεκτρικών φορτίων του οικισμού, θα εγκατασταθεί ένα φωτοβολταϊκό και ένα αιολικό πάρκο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Φωτοβολταϊκό πάρκο Το φωτοβολταϊκό πάρκο θα έχει ισχύ 578,088 kwp και θα αποτελείται από φωτοβολταϊκά πάνελ ισχύος 0,333 Watt και απόδοσης 20,4%. Οι διαστάσεις των πλαισίων θα είναι 1,56x1,05x0,46 m και το βάρος τους είναι 18,6 kg. Επίσης στο πάρκο θα χρησιμοποιηθούν 31 αντιστροφείς (inverter) ) με ονομαστική ισχύ W. Σε κάθε αντιστροφέα θα συνδεθούν 56 φωτοβολταϊκά πλαίσια (4 string x 14 πλαίσια). Για την στήριξη των φωτοβολταϊκών πλαισίων θα χρησιμοποιηθούν σταθερές μεταλλικές βάσεις, με κλίση 34 ο. Αιολικό πάρκο Το αιολικό πάρκο θα αποτελείται από ένδεκα ανεμογεννήτριες κάθετου άξονα ισχύος 20 kw. Η κάθε ανεμογεννήτρια, θα έχει διαστάσεις (μήκος πυλώνας x διάμετρος) 6 x 6 m και βάρος 950 kg. Η ταχύτητας έναρξης λειτουργίας της ανεμογεννήτριας θα είναι 2m/s. Η κάθε ανεμογεννήτρια θα συνδεθεί με έναν μετατροπέα αιολικής ενέργειας (inverter) ισχύος 25000W. Στο πίνακα 30 φαίνεται αναλυτικά η ηλεκτρική κατανάλωση του οικισμού και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε. πίνακας 30_ Ηλεκτρική κατανάλωση οικισμού και παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από τα συστήματα Α.Π.Ε. Μήνας Ιανουάριος Ηλεκτρική κατανάλωση (kwh/μήνα) ,76 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΦΒ (kwh/μήνα) ,07 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανεμογεννήτριες (kwh/μήνα) ,00 Αριθμός ανεμογεννητριών σε λειτουργία Συνολική ηλεκτρική παραγωγή από ΑΠΕ (kwh/μήνα) ,07 Φεβρουάριος , , , ,27 Μάρτιος , ,86 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,86 Απρίλιος , ,82 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,82 Μάιος , ,50 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,50 Ιούνιος , ,41 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,41 Ιούλιος , ,73 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,73 Αύγουστος , ,55 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,55 11 πίνακας 29_ Κτίρια που τροφοδοτούνται από το δίκτυο του οικισμού και καταναλώσεις. Χώρος Ποσότητα (τεμ.) Συνολική ηλεκτρική κατανάλωση (kwh/έτος) Σεπτέμβριος , ,00 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,00 Οκτώβριος , ,15 Εκτός λειτουργίας Εκτός λειτουργίας ,15 Νοέμβριος , , , ,78 Κατοικία δυο ατόμων ,32 Δεκέμβριος , , , ,42 Κατοικία τεσσάρων ατόμων 30 Εστιατόριο 1 Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων 1 Μίνι μάρκετ 1 Διοικητήριο (εξωτερικός φωτισμός οικισμού) 1 Φαρμακείο 1 Γυμναστήριο 1 Συνολική κατανάλωση , , , , , , , ,59 Τα πάρκα θα είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο της ΔΕΗ Α.Ε. Ο λόγος που επιλέξαμε τη σύνδεση και των δυο πάρκων με το δίκτυο είναι ότι, η ποσότητα του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος είναι πολύ μεγάλη και σε περίπτωση που θα προτιμούσαμε την αποθήκευσή του έπρεπε να κατασκευάσουμε μια μονάδα αποθήκευσης περίπου τ.μ. Η μονάδα αποθήκευσης έπρεπε να αποτελείται από τεμάχια συσσωρευτές (12V και 230Ah) και 102 ελεγκτές αυτόνομου δικτύου και ρυθμιστές φόρτισης, SUNNY ISLAND 8.0Η. Το κόστος τον οποίων ανέρχεται στα ,00 Ευρώ.

77 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Συγκριτικό διάγραμμα συνολικής παραγωγής & κατανάλωσης στη αυτόνομη κατοικία 2 ατόμων Συγκριτικό διάγραμμα συνολικής παραγωγής & κατανάλωσης στη αυτόνομη κατοικία 6 ατόμων Συγκριτικό διάγραμμα συνολικής παραγωγής & κατανάλωσης στη αυτόνομη κατοικία 4 ατόμων Συγκριτικό διάγραμμα συνολικής παραγωγής & κατανάλωσης στο δίκτυο του οικισμού

78 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ECO_choros 159 Συγκριτικό διάγραμμα συνολικής παραγωγής & κατανάλωσης στον οικισμό συνολικά ΕCO_choros OIΚΙΣΜΟΣ ΘΕΤΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ Τα παραπάνω διαγράμματα συνοψίζουν την συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε kwh, που παράγεται από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που είναι εγκατεστημένες στον οικισμό ECO_choros, φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες στις αυτόνομες κατοικίες των δύο, τεσσάρων και έξι ατόμων, στο δίκτυο του οικισμού και στον οικισμό συνολικά. Όπως διαπιστώνει κανείς το ισοζύγιο σε όλα τα διαγράμματα είναι θετικό με την περισσευούμενη ενέργεια των πάρκων να διανέμεται στο δίκτυο ή να αποθηκεύεται για ιδία χρήση στις αυτόνομες κατοικίες. Σε ορισμένους μήνες, που διαφοροποιούνται ανάλογα με την περίπτωση, λόγω μειωμένης ηλιοφάνειας ή μη λειτουργίας των ανεμογεννητριών, το ισοζύγιο τείνει προς το μηδέν. Τα διαστήματα αυτά, όση ενέργεια παράγεται, τόση περίπου καταναλώνεται, χωρίς φυσικά να χρειάζεται επιπλέον ηλεκτρική ενέργεια από το δίκτυο σε καμία από τις περιπτώσεις. Συμπερασματικά, επιτυγχάνεται ο αρχικός στόχος του σχεδιασμού, η δημιουργία ενός οικισμού με θετικό ενεργειακό ισοζύγιο.

79 ΜΕΤΡΗΤΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 160 ΜΕΤΡΗΤΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ECO_choros ΜΕΤΡΗΤΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ οικιακής κατανάλωσης ενέργειας 72_Μετρητές κατανάλωσης συνδεδεμένοι με πάροχο ηλεκρισμού 73_Μετρητής κατανάλωσης ενέργειας για προσωπική χρήση Σε εποχές ενεργειακής κρίσης, όπως η σημερινή είναι ιδιαίτερη ανάγκη η εύρεση λύσεων για την μείωση κατανάλωσης ενέργειας, ειδικά εν μέσω της ελληνικής κρίσης. Για το λόγο αυτό, με απόφαση του το Υπουργείο ΥΠΕΚΑ ξεκινά την Αντικατάσταση συστημάτων μέτρησης τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής Ενέργειας με έξυπνα ή ευφυή συστήματα μέτρησης. Έξυπνο ή ευφυές σύστηµα μέτρησης είναι το ηλεκτρονικό σύστηµα, που είναι ικανό να µετρά την κατανάλωση ενέργειας, προσθέτοντας περισσότερες πληροφορίες από ότι ο συμβατικός µετρητής και είναι ικανό να διαβιβάζει και να λαµβάνει δεδομένα χρησιμοποιώντας µορφότυπο ηλεκτρονικής επικοινωνίας, ενώ έξυπνο δίκτυο είναι το αναβαθμισμένο δίκτυο ενέργειας, στο οποίο έχουν προστεθεί αμφίδρομη ψηφιακή επικοινωνία µεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή, έξυπνα συστήµατα µέτρησης, παρακολούθησης και ελέγχου. 72 Έξυπνοι μετρητές οικιακής κατανάλωσης Είναι συσκευές που έχουν την δυνατότητα να μετρούν τις καταναλώσεις σε συγκεκριμένες ώρες στην διάρκεια της ημέρας και να πληροφορούν, βεβαίως, τους καταναλωτές με στοιχεία, να συγκρίνουν αντίστοιχες καταναλώσεις παλαιότερων ετών κλπ. ώστε να φτιάχνουν το προφίλ του κάθε καταναλωτή, προκειμένου αυτός να μπορεί να εξοικονομεί ενέργεια και αν διαχειρίζεται πιο ορθολογικά από ενεργειακής πλευράς την κατοικία του και τις συσκευές του. Απευθύνονται στους τελικούς καταναλωτές που με τους ατομικούς μετρητές θα αντικατοπτρίζουν την πραγματική ενεργειακή τους κατανάλωση και θα παρέχουν πληροφορίες για τον πραγματικό χρόνο χρήσης, και ανάλογα θα μπορούν να εξοικονομούν ενέργεια σύμφωνα με τις εκάστοτε διαθέσιμες τεχνολογικές δυνατότητες. Αυτοί οι μετρητές διαθέτοντας έξυπνη μέτρηση στο σπίτι, οι καταναλωτές θα μπορούν να περιορίσουν την ενεργειακή τους κατανάλωση από 3% έως 10%. Οι έξυπνοι μετρητές έχουν και τα προβλήματά τους και προκαλούν πολλές συζητήσεις κυρίως στο εξωτερικό. Υπάρχει θέμα προστασίας προσωπικών δεδομένων εφόσον η εταιρεία γνωρίζει από την κατανάλωση πότε κάποιος είναι στο σπίτι και στοιχεία από τον τρόπο ζωής του. Ακόμη, μπορεί η κλιμακωτή και ανά ώρα χρέωση να είναι τέτοια που στο τέλος αντί εξοικονόμηση, η εταιρεία ηλεκτρισμού να αυξήσει τα κέρδη της, γιατί αν για παράδειγμα το φτηνό ρεύμα είναι στις 3 το πρωί, δεν θα μπορεί να το αξιοποιήσει η μεγάλη μάζα του πληθυσμού. Τέλος, Στα φτωχικά νοικοκυριά, όπου η κατανάλωση είναι ήδη χαμηλή, το κόστος Μετρητές κατανάλωσης ενέργειας Εκτός των έξυπνων μετρητών κατανάλωσης ενέργειας που πρόκειται να αντικαταστήσουν τους υφιστάμενους μετρητές των κτιρίων, υπάρχουν και οι μετρητές που μπορεί να προμηθευτεί ο καθένας μας και να τον τοποθετήσει σε μια πρίζα του σπιτιού ή της επιχείρησής του. Με τους μετρητές αυτούς, που προτείνονται και για χρήση στον οικισμό επιτυγχάνουμε: _Eξοικονόμηση κόστους και ενέργειας _Μέτρηση της τάσης, συχνότητας εξόδου, ρεύμα, αποδοτικότητα, παράγοντας και δύναμη _Υπολογισμός της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και του κόστους ενέργειας _Mέτρηση του χρόνου σε ώρες και λεπτά _2 ξεχωριστές ρυθμιζόμενες τρέχουσες τιμές ρεύματος (ημερήσιο+βραδινό). αγοράς του έξυπνου μετρητή είναι δυσανάλογα υψηλό και ίσως και αχρείαστο. 73

80 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 162 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ Η φιλικότητα των οικοδομικών τεχνολογιών προς το περιβάλλον εξαρτάται από τέσσερις βασικούς παράγοντες: _Από την ποσότητα ενέργειας ορυκτών καυσίμων που καταναλώνουν σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής τους. _Από την ανανεωσιμότητα και επάρκεια των φυσικών πόρων από τους οποίους προέρχονται _Από τις ποσότητες των ανακυκλώσιμων απορριμμάτων που παράγονται. _Από το βαθμό τοξικών και οικοτοξικών επιδράσεων που ασκούν στην εσωτερική ποιότητα του αέρα των κτιρίων, στην υγεία των χρηστών και στο περιβάλλον. Η οικολογική δόμηση σκοπό έχει την ελάττωση των πιέσεων στους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους που μακροπρόθεσμα τείνουν να εξαντληθούν και τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον σε κάθε στάδιο της ζωής των υλικών και των προϊόντων που χρησιμοποιούνται σε ένα κτίριο. Κριτήρια επιλογής Η επιλογή υλικών για μια κατασκευή πρέπει να γίνεται με τα εξής κριτήρια: _Υλικά χαμηλής ενσωματωμένης ενέργειας. _Υλικά που παράγονται από ανανεώσιμες πηγές (όπως ξύλο, κάνναβη, φελλός κλπ). _Υλικά αποδεδειγμένα ασφαλή για την υγεία, χωρίς τοξικότητα. _Τοπικά υλικά ή από κοντινή απόσταση για αποφυγή ενέργειας μεταφορών. _Υλικά που έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένα συστατικά. _Εναλλακτικά συστήματα δόμησης και προτίμηση σε φυσικά υλικά. _Επιλογή υλικών που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν εύκολα με βάση τις υπάρχουσες μεθόδους ανακύκλωσης. _Καθορισμός τυποποιημένων ποσοτήτων υλικών. _Υλικά που έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και απαιτούν μικρή ή καθόλου συντήρηση. _Υλικά αποδοτικά ως προς την ενέργεια. _Αποφυγή των CFCs (χλωροφθοροανθρακες) και HCFCs (υδροχλωροφθοροάνθρακες) και αντικατάσταση με εναλλακτικά ψυκτικά υλικά όπως η αμμωνία (R717), οι υδρογονάνθρακες και το διοξείδιο του άνθρακα (R744). Στόχος Επιλογή προϊόντων με μειωμένη ενσωματωμένη ενέργεια, δηλαδή προϊόντων των οποίων η παραγωγή γίνεται τοπικά με όσο το δυνατόν λιγότερη επεξεργασία. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό επιλογή υλικών των οποίων η εξόρυξη και η κατεργασία πληροί επίσημα περιβαλλοντικά κριτήρια διαχείρισης. Επιλογή υλικών για τον οικισμό Η επιλογή υλικών για τον οικισμό Eco_choros έγινε με βάση τα προαναφερθέντα στοιχεία που καθορίζουν την φιλικότητα ενός υλικού ως προς το περιβάλλον σε συνδυασμό με την διαθεσιμότητα στην ελληνική αγορά και κατά προτίμηση στην τοπική αγορά για να μειωθεί η ενσωματωμένη ενέργεια λόγω μεταφοράς. Παράλληλα λήφθηκε υπόψη ο οικονομικός παράγοντας καθώς σκοπός μας ήταν να προτείνουμε μια προσιτή οικιστική επιλογή κι όχι μια εναλλακτική για τα άτομα με πολύ υψηλά εισοδήματα. Στη συνέχεια για κάθε κατηγορία υλικών αναλύονται οι εναλλακτικές που μελετήθηκαν, οι λύσεις που απορρίφθηκαν και η τελική επιλογή υλικού.

81 _ ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ & ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ Για τον τρόπο δόμησης των κατοικιών και των δημόσιων κτιρίων μελετήθηκαν οι εξής εναλλακτικές: _ Σύστημα δόμησης με ίνες κάνναβης Hempcrete (εικ. 01) Εναλλακτικό σύστημα δόμησης κυρίως σε κτίρια ξύλινου σκελετού. Παράγεται από ανανεώσιμα υλικά, ως μείξη θρυμμάτων κάνναβης με ειδικό συνδετικό από ασβέστη. Οικονομικό υλικό με πολύ καλές θερμομονωτικές ικανότητες, χωρίς την ανάγκη επιπλέον μόνωσης. Αφήνει το δομικό στοιχείο να αναπνέει. Μπορεί να παρασκευαστεί επιτόπου όπως το σκυρόδεμα με ανάμειξη στοιχείων κάνναβης και συνδετικού κονιάματος αλλά υπάρχει και σε μορφή τούβλων με υψηλά επίπεδα μόνωσης (λ=0,07w/(mk)) και αεροστεγανότητας. Απορρίφθηκε καθώς δεν εφαρμόζεται ακόμη σαν τεχνική στην Ελλάδα _ Σύστημα δόμησης με τσιμεντοσανίδες (εικ. 01) Μια νέα τεχνολογία δόμησης που προσαρμόζεται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία δόμησης με σκοπό την εξυπηρέτηση όλων των μηχανικών, αρχιτεκτόνων, κατασκευαστών που ασχολούνται με κατασκευές δόμησης. Στην Ελλάδα εφαρμόζεται σε μικρή κλίμακα και έχει αυξημένο κόστος. Απορρίφθηκε λόγω αυξημένου κόστους. 76 _ Θερμομονωτικά τούβλα τύπου ΟΙΚΟBLOCK και πορομπετόν τύπου Ytong (εικ ) Οι δύο αυτές τεχνικές εφαρμόζονται ευρέως σε ελληνικές κατασκευές. Πρόκειται για υλικά πλήρωσης που έχουν θερμομονωτικές ιδιότητες και δεν απαιτούν επιπλέον μόνωση. Παρόλα αυτά η εφαρμογή διαφορετικής θερμομόνωσης στον σκελετό δημιουργεί θερμογέφυρες σε αντίθεση με την ενιαία εξωτερική μόνωση. Απορρίφθηκαν λόγω δημιουργίας θερμογεφυρών _ Σκελετός από ξύλο (εικ. 01) Δομικό υλικό με χαμηλό δείκτη αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Δυνατότητα αύξησης της αντοχής του, με συστήματα δόμησης από συνενωμένα τεμάχια ξύλου. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν συστήματα πυκνού σκελετού και συμπαγούς ξυλόπλακας αλλά καθώς πρόκειται για εισαγόμενα προϊόντα έχουν προς το παρόν αυξημένο κόστος. Απορρίφθηκε λόγω αυξημένου κόστους _Σύστημα δόμησης Hempcrete 75_Σύστημα δόμησης με τσιμεντοσανίδες 76_Θερμομονωτικά τούβλα ΟΙΚΟBLOCK 77_Σύστημα συμπαγούς ξυλόπλακας 78_Πορομπετόν Ytong 79_Σύστημα δόμησης με σκυρόδεμα & τούβλο _ΕΠΙΛΟΓΗ: σκυρόδεμα & τούβλο Προτιμήθηκε η παραδοσιακή για την Ελλάδα κατασκευή με φ.ο. από σκυρόδεμα και πλήρωση από τούβλο (εικ. 01). Η τοιχοποιία θα έχει φάρδος 25cm και οι κολώνες 30cm. Η επιλογή αυτή έγινε έναντι τούβλων πορομπετόν YTONG ή θερμομονωτικών τούβλων τύπου OIKOBLOCK για αποφυγή θερμογεφυρών με εφαρμογή ενιαίας εξωτερικής μόνωσης. Πιο σύγχρονες μέθοδοι όπως μεταλλικός σκελετός με τσιμεντοσανίδες ή το Hempcrete δεν προτιμήθηκαν είτε λόγω αυξημένου κόστους είτε λόγω μη διαθεσιμότητας στην αγορά.

82 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 166 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros 167 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ Μία από τις βασικότερες παραμέτρους του σχεδιασμού είναι η θερμομόνωση. Με την πρόβλεψη για θερμομόνωση στις κτιριακές κατασκευές λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα ώστε να παρεμποδίζεται η διαφυγή της θερμικής ενέργειας από ένα χώρο προς την ατμόσφαιρα ή προς ένα άλλο, ψυχρότερο γειτονικό χώρο - ή αντίστροφα - και συγχρόνως δημιουργείται αίσθημα θερμικής άνεσης για τους χρήστες του κτιρίου καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Έτσι με την κατάλληλη επιλογή θερμομόνωσης επιδιώκεται η παθητική ελάττωση των θερμικών και ψυκτικών φορτίων που απαιτούνται καθώς και η σταθεροποίηση των συνθηκών άνεσης στο εσωτερικό των κτιρίων. Αντικείμενο και σημασία της θερμομόνωσης Η θερμομόνωση σ ένα κτίριο, ουσιαστικά παρέχει σ αυτό ένα προστατευτικό περίβλημα το οποίο μειώνει τη μετάδοση θερμότητας από και προς το εσωτερικό του. Το χειμώνα μειώνει το ρυθμό με τον οποίο η θερμότητα χάνεται από το κτίριο και το καλοκαίρι μειώνεται ο ρυθμός με τον οποίο η θερμότητα εισάγεται σε αυτό. Η μείωση των θερμικών διαφυγών από και προς τους εσωτερικούς χώρους ενός κτιρίου έχει ως συνέπεια τη μείωση της κατανάλωσης της ενέργειας με την οποία τροφοδοτούνται τα διάφορα τεχνητά συστήματα θέρμανσης-ψύξης. Η μείωση αυτή μπορεί να είναι σημαντική, αρκεί η θερμομόνωση να εφαρμόζεται ορθολογικά και σύμφωνα με τις απαιτήσεις του σχετικού διατάγματος που καθορίζει τους μέγιστους συντελεστές θερμοπερατότητας των επιμέρους δομικών στοιχείων του κελύφους. Κάτω από συνθήκες οικονομικά προσιτές, μια καλή θερμική μόνωση πρέπει να εξασφαλίζει: _Την υγιεινή, άνετη κι ευχάριστη διαβίωση, χωρίς να διαταράσσεται το θερμικό ισοζύγιο του ανθρώπινου σώματος και να προκαλούνται σοβαρές θερμικές αλληλοεπιδράσεις κρύου ή ζέστης ανάμεσα σ αυτό και στο χώρο που το περιβάλλει. Το θερμικό ισοζύγιο είναι αυτό που κυρίως καθορίζει το αίσθημα άνεσης του ανθρώπινου οργανισμού. _Την οικονομία στην κατανάλωση ενέργειας, με τον περιορισμό των θερμικών απωλειών από το κέλυφος του κτιρίου. _Τον περιορισμό του αρχικού κόστους κατασκευής της εγκατάστασης του συστήματος κεντρικής θέρμανσης ή κλιματισμού. _Την ταυτόχρονη προστασία από τους θορύβους, αφού τα περισσότερα από τα θερμομονωτικά υλικά είναι και ηχομονωτικά. _Τη βελτίωση της προστασίας του περιβάλλοντος γενικότερα, αφού μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας ελαττώνεται αντίστοιχα και η ποσότητα των εκπεμπόμενων καυσαερίων προς την ατμόσφαιρα. Βασικές αρχές της θερμομόνωσης Οι βασικές αρχές της θερμομόνωσης, από τις οποίες εξαρτάται η μελέτη και η σωστή εφαρμογή της σε ένα κτιριακό έργο, είναι: α. Η θερμομονωτική ικανότητα, δηλαδή η αντίσταση θερμοδιαφυγής (1/Λ) των στοιχείων κατασκευής. Αυτή εξαρτάται από τις ιδιότητες των βασικών υλικών που συνθέτουν μια κατασκευή θερμομόνωσης, δηλαδή: _τη θερμική τους αγωγιμότητα (συντελεστής λ), _την περιεκτικότητα τους σε υγρασία και _το πάχος τους β. Ο βαθμός διαπερατότητας του αέρα των στοιχείων κατασκευής, που εξαρτάται από: _Το είδος της κατασκευής που διαμορφώνει το περίβλημα ενός χώρου. Τοίχοι και οροφές επενδυμένοι με επίχρισμα μαρμαροκονίας έχουν, γενικά, μικρή διαπερατότητα αέρα και, επομένως, μικρές απώλειες θερμότητας από θερμική μεταφορά. _Την επιφάνεια των κουφωμάτων και τον τρόπο συναρμογής τους. Μεγάλες ποσότητες θερμότητας χάνονται από τις πόρτες και τα παράθυρα μιας όψης, ανάλογα με το μέγεθος των υαλοπινάκων και τον τρόπο κατασκευής τους. Έτσι, τα μεγάλα ανοίγματα με υαλοπίνακες μεγάλης θερμικής αγωγιμότητας παρουσιάζουν πολλές θερμικές απώλειες. Το ίδιο συμβαίνει με τους αρμούς επαφής μεταξύ των φύλλων και του πλαισίου ενός κουφώματος. Το γεγονός αυτό κάνει τα παράθυρα και τις πόρτες να εμφανίζουν υπερβολικά μεγάλο συντελεστή θερμοπερατότητας (k), γιατί οι θερμικές απώλειες, όπως αναφέρθηκε, προκαλούνται όχι μόνο από θερμική αγωγιμότητα αλλά και από θερμική μεταφορά. γ. Η θερμοχωρητικότητα (Q) των στοιχείων της κατασκευής, που συμβάλλει στον περιορισμό της ταχύτητας μεταβολής της αρχικής κατάστασης της θερμοκρασίας. Όταν οι τοίχοι και οι οροφές έχουν μεγάλη θερμοχωρητική ικανότητα, η θερμότητα που συγκεντρώνουν όσο λειτουργεί το σύστημα θέρμανσης αποβάλλεται όταν αυτό σταματήσει, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η γρήγορη ψύξη των χώρων. Το αντίστοιχο συμβαίνει με την ψύξη το καλοκαίρι. Ανάλογα με τη θέση της μόνωσης (στην εξωτερική ή εσωτερική επιφάνεια) οι τοίχοι και οι οροφές ενεργούν ως: _Συσσωρευτές θερμότητας, όταν η θερμική μόνωση τοποθετείται στην εξωτερική τους επιφάνεια. Στην περίπτωση αυτή, συσσωρεύουν επί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τη θερμότητα, για να u964 την αποβάλλουν και πάλι με ακτινοβολία. Με τη διαδικασία αυτή αυξάνεται, αντίστοιχα, η διάρκεια μεταβολής των συνθηκών θερμοκρασίας σε χώρους στους οποίους είναι απαραίτητο να υφίσταται το αίσθημα της θερμικής άνεσης (κατοικίες, χώροι εργασίας κ.λπ.) και _Φράγμα προστασίας, όταν η θερμική μόνωση τοποθετείται στην εσωτερική τους επιφάνεια, στις περιπτώσεις που δεν ενδιαφέρει η διάρκεια αποθέρμανσης ή απόψυξης των χώρων (θέατρα, εκκλησίες κ.λπ.) αλλά, αντίθετα η προστασία των κατασκευών από τη θερμότητα ή την ψύξη που αναπτύσσεται μέσα στους χώρους αυτούς. δ. Οι τιμές των συντελεστών θερμικής αγωγιμότητας και αντίστασης θερμοδιαφυγής των διαφόρων υλικών που συγκροτούν μια κατασκευή. Οι τιμές αυτές είναι παγκόσμια αποδεκτές όπως τις έχει καθορίσει ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO), και αφορούν: _τη θερμική αγωγιμότητα (λ) των πιο συνηθισμένων οικοδομικών υλικών και _την αντίσταση θερμοδιαφυγής (1/Λ) των στρωμάτων αέρος, ανάλογα με το πάχος τους. Θερμομόνωση κελύφους Η καθιέρωση της θερμομόνωσης αποτέλεσε το μοναδικό ουσιαστικά μέτρο, που λήφθηκε από το 1979 έως σήμερα (ΚΕΝΑΚ), κι είναι γεγονός ότι είχε θετική επίδραση στην ενεργειακή συμπεριφορά των κτηρίων που κατασκευάστηκαν μετά το Παρ όλα αυτά εντοπίζονται δύο βασικά προβλήματα: Υπάρχει ο μεγάλος πληθυσμός των παλαιότερων κτηρίων που δεν είναι καθόλου μονωμένα και υπάρχουν και τα νεότερα κτήρια, στα οποία η εφαρμογή, της από τον κανονισμό και τη μελέτη προβλεπόμενης θερμομόνωσης, είναι ελλιπής. Έχει τεκμηριωθεί από έρευνες και στην Ελλάδα, ότι η μέση ετήσια ανηγμένη κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση κυμαίνεται από 130 έως 180 kwh/m 2, ενώ θα ήταν από 80 έως 110 kwh/m 2, αν τα ελληνικά κτήρια διέθεταν τη, στοιχειώδη έστω, θερμομόνωση που προβλέπει ο σχετικός κανονισμός. Αξίζει να επισημανθεί ότι αν εφαρμόζαμε σε ένα κτήριο όλες τις λύσεις που μας παρέχει η σύγχρονη τεχνογνωσία και η τεχνολογία, η κατανάλωση δεν θα υπερέβαινε τις 50 kwh/m2. Στην περίπτωση αυτή θα

83 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 168 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros 169 μιλούσαμε για ένα κτήριο χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, το κόστος κατασκευής του οποίου αυξάνεται κατά 3 έως 5% σε σχέση με μία συμβατική κατασκευή αύξηση μάλλον μικρή σε σχέση με το επιτυγχανόμενο όφελος. Πρακτικά, και με δεδομένη τη θερμογόνο ισχύ και τον μέσο ετήσιο βαθμό απόδοσης ενός συμβατικού συστήματος καυστήρα λέβητα, τα κτήρια μας χρειάζονται περίπου 13 με 18 λίτρα πετρελαίου ανά τετραγωνικό μέτρο το χρόνο, ενώ θα μπορούσαν να θερμαίνονται με 8 έως 11 σε ένα συμβατικό κτήριο και με μόλις 5 λίτρα πετρελαίου σε ένα χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας. Επιλογή Θερμομόνωσης Ως μέθοδος θερμομόνωσης επιλέχθηκε η εξωτερική θερμομόνωση του κελύφους με πλάκες πετροβάμβακα. Η επιλογή έγινε με κριτήρια: _την θερμομονωτική ικανότητα του υλικού _το χαμηλό κόστος _την ινώδη φύση του υλικού που επιτρέπει την διαπνοή του τοίχου _την ανακυκλωσιμότητά του, καθώς μπορεί να ανακυκλωθεί πλήρως _την πυραντοχή του _τις ηχομειωτικές του ιδιότητες _την χαμηλή εμπεριεχόμενη ενέργεια, που είναι χαμηλότερη πολλών συμβατικών θερμομονώσεων. Επιπλέον παράγεται στην Ελλάδα, μειώνοντας την απόσταση μεταφοράς. Η εφαρμογή γίνεται εξωτερικά, με σκοπό την εκμετάλλευση της θερμοχωρητικότητας της τοιχοποιίας. Έτσι, κατά το χειμώνα η τοιχοποιία μπορεί να αποθηκεύσει θερμότητα από το σύστημα θέρμανσης του κτιρίου και να την αποδώσει ξανά σε αυτό σε περίπτωση μείωσης της εσωτερικής του θερμοκρασίας ή παύσης λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης. Αντίστοιχα, το καλοκαίρι, η απομάκρυνση θερμότητας από την τοιχοποιία, της επιτρέπει την πρόσληψη θερμότητας σε περίπτωση παύσης λειτουργίας της ψύξης, διατηρώντας τη θερμοκρασία στα επιθυμητά επίπεδα. Σε διαφορετική περίπτωση εφαρμογής της θερμομόνωσης εσωτερικά, η θερμοχωρητικότητα του κελύφους δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί καθώς αυτό θα αποκοπτόταν θερμικά από τον εσωτερικό χώρο. ΥΛΙΚΑ ΠΡΟΗΓΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Μέσα στα πλαίσια της έρευνας εξετάστηκαν υλικά προηγμένης τεχνολογίας που προσφέρουν ενισχυμένη θερμομόνωση με εκπληκτικά αποτελέσματα. Παρόλα αυτά, επειδή τα υλικά αυτά είναι σε ερευνητικό στάδιο και σε πολύ περιορισμένη κυκλοφορία, έχουν απαγορευτικό κόστος. Ενδεικτικά αναφέρονται: Μονωτικά πετάσματα κενού αέρος (Va-Q-Vip) Παράγονται με χημικές διεργασίες αλλά θεωρούνται εναλλακτικά υλικά λόγω της μεγάλης απόδοσης σε θερμικές ιδιότητες. Σύσταση από άμορφα διοξείδια σιλικόνης και ανόργανα στοιχεία, τα οποία σφραγίζονται σε κενό αέρος μέσα σε μεταλλικά φύλλα και επικαλύπτονται με μαύρη επίστρωση από ινώδες πάπλωμα. Διάρκεια ζωής 50 χρόνια. Εξαιρετικά χαμηλή θερμική αγωγιμότητα της τάξης λ=0,0080w/(mk), ευρύ φάσμα εφαρμογών. Υλικά αλλαγής φάσης (PCM) Υλικά που αποθηκεύουν και ελευθερώνουν μεγάλα ποσά ενέργειας ως αποτέλεσμα της αλλαγής φάσης στην μοριακή τους δομή. Πρόκειται για ανόργανα άλατα και παραφίνες των οποίων η χρήση αυξάνει την θερμική αποθήκευση των δομικών στοιχείων. Προσφέρονται συνήθως σε σφραγισμένες πλαστικές συσκευασίες οι οποίες χρησιμοποιούνται με μεταλλικά συστήματα στήριξης αλλά και σε μορφή επιστρώσεων τοίχου. Τα PCM χρησιμοποιούνται σε πληθώρα κτιριακών εφαρμογών: Σε συστήματα ηλιακής ενέργειας, στον κλιματισμό κτιρίων, σε κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, στην αποθήκευση ενέργειας, στην ανάκτηση απορριπτόμενης θερμότητας, σε βοηθητικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, σε αντλίες θερμότητας. Η ενσωμάτωση υλικών αλλαγής φάσης στα οικοδομικά στοιχεία ενός κτιρίου βελτιώνει σημαντικά την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων, επιτυγχάνει εξοικονόμηση ενέργειας, μειώνει τις ενεργειακές αιχμές και παρέχει χρονική εξομάλυνση των θερμικών φορτίων. Τα υλικά αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σε ενεργητικές όσο και σε παθητικές διατάξεις θέρμανσης και κλιματισμού. Εφαρμογές συναντάμε σαν προσθήκη PCM σε τοίχους Trombe, σε τοίχους από γυψοσανίδα, σε πατζούρια, σε κουρτίνες, σε σύστημα ενδοδαπέδιας θέρμανσης, σε πάνελ οροφής, σε συστήματα θέρμανσης ζεστού νερού χρήσης. Η εφαρμογή, ωστόσο του πετροβάμβακα, δεν μπορεί να γίνει εξ ολοκλήρου σε όλη την επιφάνεια του εξωτερικού κελύφους. Για λόγους προστασίας από την ανερχόμενη υγρασία, στα ευπαθή σημεία (από τη γραμμή εδάφους έως το +0,60 και στη στέγη), κρίνεται σκόπιμη εφαρμογή μη απορροφητικής θερμομόνωσης όπως η εξηλασμένη πολυστερίνη. Λόγω ύπαρξης ενδοδαπέδιας θέρμανσης, για την εφαρμογή των κατάλληλων σωληνώσεων επιλέγεται επίσης η εξηλασμένη πολυστερίνη καθώς προσφέρει τις κατάλληλες αγκυρώσης για την υποδοχή τους. Τέλος για τα δώματα και τις οροφές επιλέγεται η εξηλασμένη πολυστερίνη έναντι του πετροβάμβακα καθώς είναι πιο αποτελεσματική μέθοδος για τα σημεία που έχουν αυξημένη υγρασία, ειδικά στα φυτεμένα δώματα.

84 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 170 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros 171 Υλικά νανοτεχνολογίας Πολλά είναι τα δομικά υλικά που έχουν εξελιχθεί πρόσφατα, με την ενσωμάτωση της νανοτεχνολογίας. Μια κατηγορία αυτών είναι τα σύνθετα νανοϋλικά που συνδυάζουν συμβατικά υλικά, όπως είναι ο χάλυβας ή το σκυρόδεμα με προσμίξεις νανοσωματιδίων ή νανοσωλήνων άνθρακα. Η ενσωμάτωση της νανοτεχνολογίας προσδίδει στα σύνθετα νανοϋλικά καλύτερα χαρακτηριστικά, όπως μεγαλύτερη αντοχή, εξοικονόμηση βάρους, και καλύτερη μόνωση, όμως με αρκετά υψηλό οικονομικό κόστος. Άλλες ιδιότητες που μπορεί να αποκτηθούν, είναι η αδιαβροχοποίηση και ο αυτοκαθαρισμός των υλικών, είτε με προσμίξεις, όπως στην περίπτωση του εμφανούς φωτοκαταλυτικού σκυροδέματος στις όψεις, είτε με επικαλύψεις κεραμιδίων, πλακιδίων και γυαλιού. Οι διάφορες επιστρώσεις είναι περισσότερο διαδεδομένες στην αγορά των οικοδομικών υλικών Όσον αφορά τις όψεις ενός κτηρίου, υπάρχουν πολλές επιστρώσεις γυαλιού με ενσωματωμένη νανοτεχνολογία που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή υαλοπετασμάτων και αναβαθμίζουν τις προδιαγραφές για εξοικονόμηση ενέργειας. Για παράδειγμα, το γυαλί χαμηλής εκπομπής (low-e) που είναι αρκετά διαδεδομένο, και συμπεριλαμβάνεται στα επιλεγμένα συστήματα κουφωμάτων του οικισμού, έχει ένα πολύ λεπτό στρώμα, συνήθως από μέταλλο, που μειώνοντας την μεταφορά θερμότητας μέσα από το γυαλί, αντανακλά την θερμική ακτινοβολία ή μειώνει την εκπομπή της. Υπάρχουν δύο κύριες μέθοδοι για την παραγωγή επιστρωμένου χαμηλής εκπομπής γυαλιού. Η σκληρή επικάλυψη περιλαμβάνει τη χρήση χημικής εναπόθεσης ατμών ατμοσφαιρικής πίεσης (APCVD), και η μαλακή επικάλυψη που περιλαμβάνει την μέθοδο εν κενώ μαγνητικού ψεκασμού (MSVD). Τα φιλμ φωτοβολταϊκών είναι επίσης μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική λύση για τη μείωση της θερμικής απώλειας των παραθύρων και πλεονεκτούν σε σχέση με τις επιστρώσεις καθώς αντανακλούν συγκεκριμένα μήκη κύματος του φωτός, χωρίς να μειώνεται η διαφάνεια του γυαλιού. Αυτά τα φιλμ αποτελούνται πάνω από 200 νανοστρώματα πολυμερούς που λειτουργούν ως φίλτρα για την υπεριώδη (UV) και υπέρυθρη (IR) ακτινοβολία. Ωστόσο το κόστος τους είναι υψηλό και έτσι στον σχεδιασμό του οικισμού προτιμήθηκαν τα φωτοβολταϊκά πλαίσια αντί των φιλμ. Μερικά από τα καινοτόμα υλικά με την ενσωμάτωση νανοτεχνολογίας δημιουργούνται στην δομή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μιμούνται διάφορα φυσικά φαινόμενα. Παραδείγματα τέτοιων υλικών είναι οι επικαλύψεις που μιμούνται το φαινόμενο του λωτού και το φαινόμενο του θερμοχρωματισμού. Μέθοδοι αυτοκαθαρισμού των επιφανειών - το φαινόμενο του λωτού Φαινόμενο του λωτού καλείται η ιδιότητα των φύλλων του να αυτοκαθαρίζονται και οφείλεται στον υδρόφοβο χαρακτήρα και στη δομή της επιφάνειας των φύλλων, που αποτελούνται από μικρο-δομές, τα κύτταρα της επιδερμίδας, και νανο-δομές, τους κρύσταλλους των κηρών που βρίσκονται πάνω στα κύτταρα της επιδερμίδας του φύλλου. Οι ιδιότητες αυτές κάνουν τις σταγόνες του νερού να μην απλώνονται στην επιφάνεια, αλλά να σχηματίζουν σφαίρες για να έχουν όσο το δυνατόν λιγότερα σημεία επαφής με την υδρόφοβη αυτή επιφάνεια. Η επιφάνεια από γυαλί μπορεί να μετατραπεί σε «νανοεπιφάνεια» αν την ψεκάσουμε με νανοτιτάνιο. Τα νανοσωματίδια ή νανοσφαιρίδια του τιτανίου έχουν μέγεθος 1nm και εισχωρούν στους πόρους του γυαλιού και τους σφραγίζουν. Έτσι το γυαλί αδιαβροχοποιείται και η σκόνη, οι βρωμιές,το λάδι και οι ατμοσφαιρικοί ρύποι δεν μπορούν να κολλήσουν πάνω στην επιφάνεια του. Άλλες εφαρμογές στην αρχιτεκτονική είναι οι αυτοκαθαριζόμενες όψεις, ενώ με την ίδια λογική σχεδιάζονται υπέρ - υδροφοβικές επιφάνειες κάθε τύπου (π.χ. έπιπλα μπάνιου) που δεν αφήνουν τα μόρια του νερού να περάσουν από τους μικροσκοπικούς πόρους της εξωτερικής στρώσης του υλικού και ταυτόχρονα ξεπλένονται ευκολότερα από τους ρύπους. Χρειάζεται, ωστόσο, πολλή προσοχή στη χρήση αυτών των επιστρώσεων γιατί αφ ενός το τιτάνιο, που συνήθως χρησιμοποιείται, είναι αρκετά τοξικό και αφ ετέρου, γιατί δεν έχουν ολοκληρωθεί γενικά οι έρευνες και αντίστοιχα η νομοθεσία, που να διασφαλίζουν την ασφάλεια κατά την χρήση και κατά την ανάλυση του κύκλου ζωής των νανοϋλικών _Φιλμ φωτοβολταϊκού 81_Σωλήνες με νανοϋλικά 82_Το φαινόμενο του λωτού Το φαινόμενο του Θερμοχρωμισμού Διάφορες βαφές που κυκλοφορούν και σχεδιάστηκαν με βάση το θερμοχρωμισμό, όπως και το ηλεκτροχρωμικό φαινόμενο, οφείλουν το χρώμα στην δομή τους, εμπεριέχεται δηλαδή σε αυτή και δεν ξεθωριάζει, και επίσης μπορούν να αλλάζουν χρώμα αλληλεπιδρώντας με το φως και την θερμότητα. Οι ουσίες που εμπεριέχονται στις θερμοχρωμικές βαφές είναι οργανικές και αποτελούνται από τρία βασικά συστατικά. Το πρώτο είναι ένας κυκλικός εστέρας, ο οποίος καθορίζει το χρώμα στην τελική κατάσταση. Το δεύτερο είναι συνήθως ένα ασθενές οξύ, που προκαλεί την αντιστρεπτή αλλαγή και είναι υπεύθυνο για την ένταση του χρώματος. Τέλος, χρησιμοποιείται ένας διαλύτης, ο οποίος καθορίζει τη θερμοκρασία στην οποία θα γίνει η αλλαγή φάσης. Επιλέγοντας τον κατάλληλο διαλύτη επιλέγουμε και τη θερμοκρασία στην οποία θέλουμε να αρχίσει και η αλλαγή χρώματος. Τα υλικά αυτά είναι τον χειμώνα έγχρωμα, απορροφώντας μεγαλύτερη θερμότητα και το καλοκαίρι λευκά, λειτουργώντας ως ψυχρά υλικά. Οι μελέτες καταγράφουν διαφορά θερμοκρασίας έως και 20 βαθμών Κελσίου σε σχέση με μία επιφάνεια βαμμένη με ίδιου χρώματος κοινά υλικά. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί μέσα σε ένα κτίριο που θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα υλικά η εσωτερική θερμοκρασία να κατέβει 3-4 βαθμούς το καλοκαίρι, ή να ανέβει 2 βαθμούς στη διάρκεια του χειμώνα, γεγονός που μεταφράζεται σε περίπου 40% λιγότερη κατανάλωση ενέργειας και λιγότερο κόστος. Η θερμοχρωμική βαφή εφαρμόζεται στις όψεις των κατοικιών του οικισμού, λόγω της μεγάλης εξοικονόμησης ενέργειας που συνεπάγεται και της προσιτής τιμής της, με την παραδοχή ότι είναι ασφαλής η χρήση της και φιλική προς την υγεία των χρηστών και το περιβάλλον.

85 _ ΘΕΡΜΟΝΩΣΗ ΤΟΙΧΩΝ, ΟΡΟΦΗΣ & ΠΛΑΚΑΣ Για την μόνωση των τοίχων, των οροφών και των πατωμάτων των κατοικιών και των δημόσιων κτιρίων μελετήθηκαν οι εξής εναλλακτικές: _ Ξυλόμαλλο (Ηρακλείτης) (εικ. 01) Κατά την παραγωγή των πλακών ξυλόμαλλου, μακριές λεπτές ίνες ξύλου συγκολλούνται με ένα ανόργανο ορυκτό συνδέτη και καταλήγουν σε μορφή ελαφριάς πλάκας με πολλαπλές εφαρμογές. Οι πλάκες ξυλόμαλλου Heraklith συνδυάζουν όλες τις καλές και προστατευτικές ιδιότητες του ξύλου. Παρόλο που πωλείται στην Ελλάδα, είναι ακόμα αρκετά ακριβό και όχι πιο αποδοτικό από τα υπόλοιπα για να επιλεχθεί. Απορρίφθηκε λόγω αυξημένου κόστους _ Εναλλακτικά φυτικά ή οργανικά μονωτικά υλικά (εικ ) Τα οικολογικά μονωτικά υλικά περιλαμβάνονται υλικά φυτικής προέλευσης όπως το ξυλόμαλλο, ο φελλός, το καλαμπόκι, η κάνναβη, το άχυρο, η κυτταρίνη, η γιούτα, το λινάρι, το βαμβάκι, τα φύκια αλλά και οργανικής προέλευσης όπως το μαλλί του προβάτου. Η πρώτη ύλη όλων των παραπάνω κοστίζει ελάχιστα, είναι 100% ανακυκλώσιμη και 100% φιλική προς το περιβάλλον. Το μειονέκτημα είναι ότι καθώς τα περισσότερα από τα υλικά αυτά δεν είναι ευρέως διαδεδομένα στοιχίζουν ακόμη αρκετά σε σχέση με τα συμβατικά και είναι δεν παράγονται σε μικρές αγορές όπως η Ελλάδα, με αποτέλεσμα η μεταφορά τους από άλλες χώρες να αυξάνει το κόστος και την ενσωματωμένη ενέργεια λόγω των μεταφορικών. Απορρίφθηκε λόγω αυξημένου κόστους και μη διαθεσιμότητας στην ελληνική αγορά. _ Ορυκτοβάμβακας (εικ. 01) Ο φυσικός ορυκτοβάμβακας προσφέρει εξαίρετη θερμομόνωση, ηχομόνωση και αντίσταση στη φωτιά. Στην Ελλάδα είναι εμπορεύσιμος, αλλά αρκετά ακριβός προς το παρόν. Απορρίφθηκε λόγω αυξημένου κόστους _Ξυλόμαλλο - Ηρακλείτης 84_Μονωτικές πλάκες φελλού 85_Μόνωση ορυκτοβάμβακα 86_Εναλλακτική μόνωση από μαλλί προβάτου _ΕΠΙΛΟΓΗ: Εξηλασμένη Πολυστερίνη & Πετροβάμβακας Για την εξωτερική μόνωση των κτιρίων επιλέχθηκαν πλάκες πετροβάμβακα πάχους 8cm και λ=0,036. (ενδεικτική τιμή 8,7 /m2 )(εικ.88). Ο πετροβάμβακας επιλέχθηκε σε σχέση με τα άλλα οικολογικά μονωτικά που είναι διαθέσιμα στην ελληνική αγορά, ξυλόμαλλο και ορυκτοβάμβακα, λόγω καλύτερων ιδιοτήτων και πιο οικονομικής τιμής. Φυτικά και οργανικά εναλλακτικά μονωτικά όπως ο φελλός και οι ίνες κάνναβης απορρίφθηκαν λόγω μη διαθεσιμότητας στην ελληνική αγορά. Η εξηλασμένη πολυστερίνη απορρίφθηκε για τους τοίχους λόγω μεγάλης ενσωματωμένης ενέργειας, θα χρησιμοποιηθεί όμως για την εσωτερική μόνωση του πατώματος του ισογείου με λ=0,031 & 0,030, καθώς υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένες πλάκες ενδοδαπέδιας θέρμανσης και για την οροφή όπου δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πετροβάμβακας ειδικά στα ανεστραμμένα φυτεμένα δώματα (εικ.01) _Πλάκες εξηλασμένης πολυστερίνης 88_Πλάκες πετροβάμβακα

86 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 174 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros 175 ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ & ΥΑΛΟΠΕΤΑΣΜΑΤΑ Η μελέτη και η κατασκευή κτιρίων με ευνοϊκό ενεργειακό ισοζύγιο απαιτεί την ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων κουφωμάτων και υαλοπετασμάτων με πιστοποιημένη ενεργειακή απόδοση και σχετίζεται με την συνολική απόδοση του κτιρίου, τις απαιτήσεις των χρηστών, του περιβάλλοντος και των τεχνικών εγκαταστάσεων. Όσον αφορά τα ανοίγματα των κτιρίων του οικισμού θα επιλεχτούν συστήματα κουφωμάτων και υαλοπετασμάτων με αναγνωρισμένα χαρακτηριστικά της ενεργειακής τους απόδοσης, καθώς αυτά αποτελούν σημαντικούς και κρίσιμους κόμβους απώλειας ενέργειας του κελύφους. Οι θερμικές απώλειες από την επιφάνειά τους, είναι μεγαλύτερες από τα υπόλοιπα υλικά του εξωτερικού περιβλήματος, και οι υψηλές τιμές της διαπερατότητάς των υαλοπινάκων προκαλούν συχνά προβλήματα θέρμανσης, ψύξης, ή άνεσης στους χώρους του κτηρίου. Βάσει της νέας νομοθεσίας ελέγχεται ο συντελεστής θερμοπερατότητας και το εμβαδόν των ανοιγμάτων και των γυάλινων προσόψεων. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Κ.Εν.Α.Κ. ο συντελεστής θερμοπερατότητς Um για την ζώνη Γ όπου εντάσσεται ο νομός Ξάνθης είναι 2,80 όσον αφορά τα ανοίγματα και ο συντελεστής διαπερατότητας των υαλοπινάκων στην ηλιακή ακτινοβολία είναι g=0,76 (ηλιακός συντελεστής, Ug). Στην περίπτωση των εξωτερικών κουφωμάτων, η σήμανση CE είναι υποχρεωτική από 01/02/2010. Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με την οδηγία ΕΝ 14351, η σήμανση CE απαιτεί δημοσίευση δεδομένων για αντοχή σε ανεμοπίεση, υδατοστεγανότητα, αεροστεγανότητα, ακουστική επίδοση και θερμομόνωση. Είναι γνωστό ότι το μεγαλύτερο μέρος της εναλλαγής θερμότητας σε ένα κτίριο γίνεται μέσα από τους υαλοπίνακες, ενώ σε μικρότερο βαθμό συμμετέχουν η κάσα και τα φύλλα. Πλαίσια Η συμμέτοχη της επιφάνειας του πλαισίου στη συνολική επιφάνεια του στοιχειού είναι σημαντική, φθάνοντας στα μικρότερου μεγέθους κουφώματα έως και 30%, με αποτέλεσμα η θερμομονωτική ικανότητα του κάθε πλαισίου να επηρεάζει την θερμομονωτική και ενεργειακή συμπεριφορά του κουφώματος ή του υαλοπετάσματος. Υπολογίζεται ότι πλαίσια με κακή θερμομονωτική συμπεριφορά υποβαθμίζουν ως και 25%τα ενεργειακά κέρδη που προσφέρουν οι διπλοί υαλοπίνακες και ως 70% τα ενεργειακά κέρδη των τριπλών ίδιας ποιότητας. Τα πλαίσια στα σύγχρονα κουφωματά κατασκευάζονται από ξύλο, αλουμίνιο, χάλυβα, συνθετικά υλικά ή και συνδυασμό αυτών. Η θερμομονωτική τους ικανότητα εξαρτάται τόσο από το υλικό κατασκευής όσο και από τη διαμόρφωση της διατομής του (θάλαμοι θερμοδιακοπής). Τα κουφώματα από ξύλο ή πλαστικό εμφανίζουν καλύτερες 89-91_Εναλλακτικοί θερμομονωτικές ιδιότητες σε σχέση με τα μεταλλικά κουφώματα. τύποι κουφωμάτων που κυκλοφορούν στο Ξύλινα Κουφώματα εμπόριο. Η χώρα μας είναι ελλειμματική σε ξύλο. Έτσι, οι μεγαλύτερες ποσότητες ξυλείας σήμερα εισάγονται από το εξωτερικό. Τα περισσότερα ελληνικά δάση στις μέρες μας είναι μη παραγωγικά δάση που παράγουν, κυρίως, καυσόξυλα και μόνο μικρές ποσότητες τεχνικής ξυλείας, δηλ. ξυλείας με καλή ποιότητα και χωρίς σφάλματα. Στο εμπόριο, τα είδη που προέρχονται από τα ελληνικά δάση είναι κυρίως ελάτη, οξιά, μαύρη πεύκη και λεύκη (από φυτείες). Παλαιότερα παράγονταν αρκετές ποσότητες και από άλλα είδη ξύλου, π.χ. καστανιά, καρυδιά, κυπαρίσσι, φτελιά(καραγάτσι), άρκευθο (κέδρο), σφενδάμι (κελεμπέκι) και φιλύρα (φλαμούρι). Σήμερα τα είδη αυτά είναι σπάνια και τα περισσότερα στην ελληνική αγορά είναι εισαγόμενα. Για αυτό τον λόγο προτιμώνται γενικά τα κουφώματα αλουμινίου. Κουφώματα Αλουμινίου Όσον αναφορά τα κουφώματα αλουμινίου και κατά την ανάλυση του κύκλου ζωής του υλικού, βλέπουμε ότι το υψηλό ενεργειακό κόστος παραγωγής τους αντισταθμίζεται από την δυνατότητα ανακύκλωσης του αλουμινίου. Η θερμομονωτική ικανότητά τους βελτιώνεται με την ύπαρξη θαλάμων διακοπής στην διατομή, καθώς και με το συνολικό πάχος του κουφώματος. Επίσης τα ανοιγόμενα συστήματα παρέχουν καλύτερη θερμομονωτική συμπεριφορά από τα συρόμενα. Η ύπαρξη θερμοδιακοπής στα συρόμενα κουφώματα με οριζόντια κίνηση, τόσο στην κάσα, όσο και στα φύλλα, βελτιώνει την θερμομονωτική ικανότητα τους, που όμως δεν μπορεί να ξεπεράσει αυτές ενός ανοιγόμενου συστήματος. Αίθρια & Θερμοκήπια Όσον αφορά την επιστέγαση αίθριων και τα θερμοκήπια πρέπει να δοθεί προσοχή καθώς το σύστημα των υαλοστασίων που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει απαραίτητα να διαθέτει θερμοδιακοπή, ώστε να αποτρέπεται το φαινόμενο συμπύκνωσης υδρατμών και κανάλι απορροής των υγροποιημένων υδρατμών ώστε να προστατεύεται ο εσωτερικός χώρος από τους υδρατμούς. Ως προς την εξασφάλιση της οπτικής άνεσης, επαρκείς ή ανεπαρκείς ποσότητες φυσικού φωτισμού σε συνδυασμό με άλλες παραμέτρους, όπως η κατανομή του στον χώρο και η δημιουργία φωτεινών και σκοτεινών περιοχών, προσδιορίζουν τα επίπεδα ενέργειας που καταναλώνεται για τεχνητό φωτισμό.

87 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 176 _ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ & ΥΑΛΟΠΕΤΑΣΜΑΤΑ Η βέλτιστη σχεδίαση των ανοιγμάτων θα ενισχύσουν τα επίπεδα φυσικού φωτισμού ρυθμίζοντας την οπτική και θερμική άνεση των χώρων και άρα θα συνεισφέρουν στην εξοικονόμηση ενέργειας, με λιγότερη χρήση του συστήματος ηλεκτροφωτισμού και θέρμανσης από τους χρήστες. Αντίστοιχα, η ενσωμάτωση συστημάτων σκιασμού στο κτήριο, όπως περσίδες, κουρτίνες κλπ, θα έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση του ψυκτικού φορτίου του κτηρίου και επίσης την μείωση του φορτίου αιχμής. Υαλοπινακες Για την επιλογή του κατάλληλου υαλοπίνακα θα πρέπει να εξετάζεται η χρήση του κτιρίου, η συνεισφορά του υαλοπίνακα στην εξοικονόμηση ενέργειας σε ετήσια βάση και η συνεπαγόμενη οικονομικότητα του συστήματος (κόστος- όφελος, χρόνος απόσβεσης). Τα παλαιότερα προϊόντα περιλαμβάνουν απλούς υαλοπίνακες, που επειδή με τα σύγχρονα ενεργειακά κριτήρια θεωρούνται ανεπαρκή, αντικαθίστανται με σύνθετους διπλούς ή τριπλούς υαλοπίνακες διαχωριζόμενους αντίστοιχα από ένα ή δυο διάκενα τα οποίοι προσφέρουν σημαντικά βελτιωμένες θερμομονωτικές και ηχομονωτικές ιδιότητες. Ένα μειονέκτημα των μονών κρυστάλλων είναι ότι παρέχουν μειωμένη ηχομονωτική προστασία. Από την άλλη πλευρά, όταν η απόσταση ανάμεσα στα κρύσταλλα είναι μικρή (<12 mm), η ηχομονωτική συμπεριφορά του κουφώματος είναι χειρότερη από εκείνη των κουφωμάτων με μονό υαλοπίνακα ίδιου βάρους. Για το λόγο αυτό η απόσταση πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μεγαλύτερη (>24 mm). Για ακόμη αποδοτικότερες ενεργειακά λύσεις υπάρχουν οι βελτιωμένοι υαλοπίνακες διπλοί και τριπλοί στους οποίους ο ξηρός αέρας πλήρωσης των διακένων αντικαθίσταται από ευγενή αέρια χαμηλής αγωγιμότητας (αργό, κρυπτό, ξένο). Η εφαρμογή τους στα κουφώματα επιτυγχάνει χαμηλότερες θερμικές απώλειες και ενεργειακές καταναλώσεις με παράλληλη αύξηση θερμοκρασίας στους εσωτερικούς χώρους, γεγονός σημαντικό για την θερμική άνεση. Ο συντελεστής θερμοπερατότητας στους διπλούς υαλοπίνακες εξαρτάται από: _Το εύρος του ενδιάμεσου κενού, _Την ανακλαστική εξωτερική επιφάνεια _Την πλήρωση του κενού με αέρια χαμηλής αγωγιμότητας ή την επίτευξη κενού μέσα στο διάκενο _Την θερμοαγωγιμότητα του αποστατικού προφίλ. Η φασματική επιλεκτικότητα υαλοπινάκων μπορεί να υπολογιστεί με διάφορες επιστρώσεις έτσι ώστε το γυαλί να διαθέτει για παράδειγμα, μεγάλη διαπερατότητα στο ορατό τμήμα της ηλιακής ακτινοβολίας, περιορίζοντας τα υπόλοιπα τμήματα (υπεριώδες και υπέρυθρο). Για κτίρια στα οποία η θέρμανση αποτελεί προτεραιότητα προτείνονται χαμηλής εκπεμψιμότητας υαλοπίνακες με υψηλές τιμές του συντελεστή θερμικού κέρδους ηλιακής ακτινοβολίας και επιλέγονται για κτίρια που ακολουθούν τις αρχές του ηλιακού-παθητικού σχεδιασμού. Επιλεγμένα συστήματα κουφωμάτων για τον οικισμό Τα κουφώματα που επιλέχθηκαν να εγκατασταθούν στα κτίρια του οικισμού είναι αλουμινίου, με θερμοδιακοπή, λόγω των μονωτικών ιδιοτήτων τους και της ανακυκλωσιμότητάς τους. Το σύστημα των κουφωμάτων θα περιλαμβάνει διπλούς υαλοπίνακες (με διάκενο 12 εώς 12,5χιλ.), θερμοηχομονωτικούς, οι οποίοι στο διάκενό τους περιέχουν αέριο Argon για προστασία από υπεριώδεις ακτίνες. Επίσης, όπου υπάρχουν μεγάλες επιφάνειες υαλοπινάκων στις προσήλιες προσόψεις, όπως και στα θερμοκήπια, θα χρησιμοποιηθούν υαλοπίνακες με επίστρωση βαφής χαμηλής εκπεψιμότητας (low-e), η οποία μειώνει την διαπερατότητα στα μεγάλα μήκη κύματος της ηλιακής ακτινοβολίας. Συγκεκριμένα, στις νότιες όψεις των κατοικιών κρίνεται σκόπιμη η χρήση υαλοπινάκων χαμηλής εκπεμψιμότητας (low-e), ώστε να εμποδίζεται η ακτινοβολία κατά τους θερινούς μήνες, αποτρέποντας την υπερθέρμανση του εσωτερικού. Ως εξωτερικοί υαλοπίνακες στα θερμοκήπια, θα χρησιμοποιηθούν υαλοπίνακες χαμηλής απορροφητικότητας, ώστε να διευκολύνεται η θέρμανσή του κατά τους χειμερινούς μήνες, αυξάνοντας την αποδοτικότητά του. Για την ηλιοπροστασία των κουφωμάτων και των θερμοκηπίων επιλέχθηκαν περσίδες αλουμινίου _Ο σκελετός του θερμοκηπίου θα κατασκευαστεί επίσης με αλουμίνιο. Η όψη θα ανοίγει τους θερινούς μήνες και η οροφή θα έχει ηλιοπροστασία με εξωτερικές περσίδες αλουμινίου _Ηλιοπροστασία για τα κουφώματα και το θερμοκήπιο με εξωτερικές περσίδες αλουμινίου. Ανθεκτικές, δεν σκουριάζουν, αντέχουν σε ακραία καιρικά φαινόμενα, είναι ανακυκλώσιμες και ρυθμίζονται από το εσωτερικό _Επιλέχθηκαν ανοιγόμενα θερμοδιακοπτόμενα κουφώματα αλουμινίου προηγμένης τεχνολογίας με διπλούς υαλοπίνακες πλήρωσης με αργό, low-e επειδή προσφέρουν άριστη θερμομόνωση και ηχομόνωση, έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και είναι ανακυκλώσιμα, είναι φυσικής προέλευσης και έχουν ευκολία στην συντήρηση και ευελιξία στον σχεδιασμό. Τα ξύλινα κουφώματα απορρίφθηκαν καθώς έχουν αυξημένες ανάγκες συντήρησης και είναι εισαγόμενα, ενώ τα συνθετικά δεν προτιμήθηκαν γιατί τα υλικό δεν είναι οικολογικό και δεν ανακυκλώνεται

88 _ ΔΑΠΕΔΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Για τους εσωτερικούς χώρους προτείνεται μια επιλογή από τα παρακάτω δάπεδα. Όλα τα προτεινόμενα δάπεδα είναι φιλικά προς το περιβάλλον, διαθέσιμα στην ελληνική αγορά και συμβατά με ενδοδαπέδια θέρμανση. _ ΔΑΠΕΔΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Για τους εξωτερικούς χώρους προτείνεται μια επιλογή από τα παρακάτω δάπεδα. Όλα τα προτεινόμενα δάπεδα είναι επίσης φιλικά προς το περιβάλλον, διαθέσιμα στην ελληνική αγορά και καθώς προορίζονται για εξωτερικούς χώρους, ανθεκτικά, αντιολισθητικά και ασφαλή _Κεραμικά δάπεδα τύπου cotto εξωτερικών χώρων, από _Κεραμικά δάπεδα τύπου cotto, από άργιλο και νερό, πλάθονται με τα χέρια, τοποθετούνται σε ξύλινα καλούπια, στεγνώνουν και μετά ψήνονται σε υψηλή θερμοκρασία. 99_Ξύλινα δάπεδα, που δεν έχουν επεξεργαστεί με χημικές ουσίες, προέρχονται από δάση που δεν έχουν ξυλευτεί και έχουν αποκατασταθεί μετά την ξύλευση 100_Φελλοδάπεδα, άκρως οικολογικό προϊόν, με υψηλή αντοχή, συνδυάζουν τα πλεονεκτήματα ηχομόνωσης και θερμομόνωσης με την ελαστικότητα του φελλού. 101_Πλακάκια από ανακυκλωμένο γυαλί, σύσταση 85% από κομμάτια γυαλιού μαζί με ρητίνες. Σε μορφή πλακιδίων, φύλλων αλλά και κονίαμα για επιστρώσεις δαπέδων. 102_Δάπεδα από λινόλαιο, από 100% φυσικές πρώτες ύλες, από ξυλάλευρα και σκόνη φελλού, αναμεμειγμένα με λινέλαιο και ρετσίνι, αλλά και με ορυκτά χρώματα. Πολύ ανθεκτικό υλικό, συνίσταται για τους δημόσιους χώρους άργιλο και νερό, πλάθονται με τα χέρια, τοποθετούνται σε ξύλινα καλούπια, στεγνώνουν και μετά ψήνονται σε υψηλή θερμοκρασία. 104_Διάτρητοι κυβόλιθοι, προκατασκευασμένοι κυβόλιθοι σκυροδέματος, με διάκενα μεταξύ τους, που επιτρέπουν την ανάπτυξη ποώδους βλάστησης για γρήγορη απορροή των ομβρίων. 105_Βοτσαλωτά δάπεδα, από βότσαλα και τσιμέντο, αντιολισθητικό, ισχυρό. Εφαρμογή σε εξωτερικές επιφάνειες, παρκινγκ, διάδρομοι κήπων. 106_Δάπεδα από πετρώματα, μάρμαρα, σχιστόλιθους και γρανίτες,. Διαχρονικά, ανθεκτικά, με φυσική ομορφιά. 107_Χωμάτινα σταθεροποιημένα δάπεδα, απόλυτα οικολογικό υλικό, διακρίνεται για τη φυσική του ομορφιά. Είναι ιδανική πρόταση προς αποφυγή του μπετόν, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μια εξαιρετικά οικονομική λύση σε σχέση με τους άλλους τύπους δαπέδων.

89 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 180 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros 181 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΕΠΙΧΡΙΣΜΑΤΑ Το κτίριο είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Η χρήση φυσικών υλικών δεν εξασφαλίζει μόνο την αναπνοή του αλλά και τη μακροβιότητά του. Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι ασύγκριτα υψηλό και το κόστος δημιουργίας του ιδιαίτερα ανταγωνιστικό προς τα συμβατικά υλικά. Η ποιότητα ζωής βελτιώνεται. Για τη δόμηση με οικολογικά αποδεκτά υλικά, θα έπρεπε να έχουμε υπόψη μας για τους σοβάδες, τον ασβέστη και τα άλλα υλικά του χτισίματος και μαθαίνουμε ότι αυτό που αποκαλούμε έτσι κυνικά και αδιάφορα τοίχο ή «ντουβάρι», στην πραγματικότητα, και όσο υπάρχει το κτίριο, αναπνέει, αρρωσταίνει ή και πεθαίνει από ασφυξία. Αν όμως του δώσουμε τη σημασία που χρειάζεται, μπορεί να μας ζεσταίνει κιόλας... Βασικό υλικό η θηραϊκή γη, γνωστή από την αρχαιότητα, που τώρα πρέπει να θεωρείται δοκιμασμένη και με επιβεβαιωμένη πλέον την αντοχή της. Έχει την ιδιότητα να αντιδρά με την άσβεστο και με το νερό για να δώσει, χάρη στο πυρίτιο που περιέχει, ενώσεις (ασβεστοπυριτικές), που κάνουν πολύ πιο ανθεκτικό το σοβά. Σήμερα η θηραϊκή γη έρχεται από τη Νίσυρο και είναι ηφαιστειογενές υλικό, μια λάβα όπως την αποκαλούν στην αγορά. O ασβέστης παράγεται από πετρώματα που περιέχουν πυρίτιο και πηλό, όταν αυτά θερμανθούν σε θερμοκρασία από 950 έως και o C το πολύ. O λεγόμενος υδραυλικός ασβέστης δεν ανακατεύεται με νερό από πριν, αλλά τον κρατούν σε μορφή σκόνης και έρχεται σε επαφή με το νερό την ώρα που πρόκειται να γίνει η λάσπη και να απλωθεί στον τοίχο. O γνωστός κλασικός ασβεστοπολτός στη λάσπη σκληραίνει μέσα από μια αργή διαδικασία διάρκειας μερικών εβδομάδων, όπου αντιδρά με το ατμοσφαιρικό διοξείδιο του άνθρακα. Μια από τις βασικές έγνοιες ενός ιδιοκτήτη σπιτιού πρέπει να είναι το πώς θα αναπνέουν οι τοίχοι του. Ένα ακόμη στοιχείο που αξίζει να προστίθεται στο σοβά είναι το κεραμάλευρο, αγαπημένο υλικό των Ρωμαίων και των Βυζαντινών. Είναι φτιαγμένο από άργιλο που έχει ψηθεί στους βαθμούς Κελσίου και μετά έχει γίνει σκόνη. Εκτός του ότι αυξάνει εντυπωσιακά την αντοχή του σοβά, μπορεί να δώσει και κάποια φυσικά γαιώδη χρώματα, απαλλάσσοντας τον ιδιοκτήτη από τα έξοδα του βαψίματος. Γενικότερα, σε αυτά τα εναλλακτικά κονιάματα, με την προσθήκη χρώματος το βάψιμο μιας πρόσοψης μπορεί να γίνει παρελθόν. Τα χρώματα εννοείται ότι είναι κι αυτά ειδικά επιλεγμένα ώστε να μην κλείνουν τους πόρους, γιατί αν κάνεις όλη αυτή τη διαδικασία και μετά ρίξεις από επάνω ένα οποιοδήποτε «πλαστικό» χρώμα που δημιουργεί αδιαπέραστο στρώμα σαν λάστιχο, έχεις καταστρέψει όλη την προσπάθεια. Το κουρασάνι (ρωμαϊκό κονίαμα) είναι συνδυασμός κονίας και κεραμικών προϊόντων διαφόρων κοκκομετρικών διαβαθμίσεων, αποτελείται κυρίως από θηραϊκή γη και κεραμάλευρα. Κατά τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο χρησιμοποιούνταν ιδιαίτερα ως δομικό υλικό που εξασφάλιζε στεγανότητα και ανθεκτικότητα, ενώ ταυτόχρονα χάριζε στα κτίσματα το γνωστό κοκκινωπό χρώμα. Σήμερα χρησιμοποιείται για τους ίδιους λόγους, τόσο 108_Διαθέσιμες αποχρώσεις οικολογικών επιχρισμάτων _Εφαρμογή ρωμαϊκού κονιάματος σε εσωτερικό και εξωτερικό χώρο

90 για την ανακαίνιση και συντήρηση ιστορικών κτισμάτων, όσο και για την κατασκευή σύγχρονων. Το κουρασάνι είναι φυσικό προϊόν χωρίς χημικές προσμίξεις. Έτσι εξασφαλίζεται: _στις ανακαινίσεις, η συμβατότητα παλιού και νέου κονιάματος, με αποτέλεσμα τη λειτουργική και αισθητική εναρμόνιση τους, _στις καινούργιες οικοδομές, πολύ καλή στεγάνωση και ανθεκτικότητα, ένα υγιεινό και ευχάριστο περιβάλλον διαβίωσης. ΜΕ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ _Προτιμούμε τα εναλλακτικά κονιάματα που περιέχουν αλεσμένο κεραμίδι, έγχρωμη άμμο, θηραϊκή γη, χαλαζία, προσφέροντας μεγαλύτερη θερμομόνωση και επιτρέποντας την αναπνοή των τοίχων. _Δεν περιέχουν βλαβερές χημικές ουσίες, παράγονται με τη δαπάνη λιγότερης ενέργειας και την παραγωγή λιγότερου διοξειδίου του άνθρακα. _Αποφεύγουμε τη μαρμαρόσκονη, που βολεύει τον εργολάβο αλλά δεν προσφέρει τίποτα στον τοίχο μας. _Αποφεύγουμε όσο μπορούμε το τσιμέντο. _Δεν χρησιμοποιούμε ασβεστοπολτό, αλλά το λεγόμενο υδραυλικό ασβέστη, που διατίθεται σε σκόνη. 110 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ vs ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΣΟΒΑΣ Χρόνος: Στην περίπτωση του οικολογικού σοβά απαιτείται περισσότερος χρόνος για τον ιδιοκτήτη της οικοδομής. Ίσως ο χρόνος να είναι το αρνητικό σημείο της όλης διαδικασίας. Απόδοση: Η αντοχή του οικολογικού σοβά δεν συγκρίνεται σε σχέση με το συμβατικό. Υγεία: Τα οικολογικά επιχρίσματα δεν περιέχουν επικίνδυνα χημικά συστατικά. Και από αυτή την άποψη υπερέχουν. Χρώμα: Μπορείς να επιτύχεις ικανοποιητική ποικιλία χρωμώτων. Θερμότητα-Υγρασία: Εδώ επίσης έχουμε καθαρή υπεροχή του οικολογικού σοβά. Επιτρέπει στον τοίχο να αναπνέει, ώστε να μην εγκλωβίζει υγρασία, έχει καλύτερο συντελεστή θερμοπερατότητας, δεν ξεφλουδίζει, δεν βγάζει άλατα και δεν θα «φουσκώσει» σε λίγα χρόνια. Κόστος: Οι οικολογικοί σοβάδες δεν είναι ακριβότεροι από τους συμβατικούς, αν λάβουμε υπόψη ότι μπορεί να γλιτώσουμε το βάψιμο των εξωτερικών τοίχων.

91 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 184 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros 185 ΨΥΧΡΑ ΥΛΙΚΑ Ψυχρά ονομάζονται τα υλικά που χαρακτηρίζονται από: _Υψηλή ανακλαστικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία (στο φάσμα nm) (total solar reflectance). Η ανακλαστικότητα είναι η ικανότητα μιας επιφάνειας να εκτρέπει την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία, η οποία περιλαμβάνει τόσο την ακτινοβολία στο ορατό φάσμα, όσο και την υπέρυθρη και την υπεριώδη ακτινοβολία. _Υψηλό συντελεστή εκπομπής υπέρυθρης ακτινοβολίας (infrared emittance). Ο συντελεστής εκπομπής είναι μια παράμετρος, που προσδιορίζει την ικανότητα ενός υλικού να αποβάλλει ποσά θερμότητας, υπό μορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά εκφράζονται σε τιμές, οι οποίες κυμαίνονται από 0 έως 1 (ή 0%- 100%) και όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή τους, τόσο πιο ψυχρή θεωρείται μια επιφάνεια και επομένως, τόσο μικρότερη είναι η επιφανειακή θερμοκρασία που αναπτύσσεται σε αυτήν. Για παράδειγμα το 100% ισούται με ολική ανάκλαση, ενώ το 0% ισούται με μηδενική ανάκλαση (δηλαδή 100% απορρόφηση). Βασικό ρόλο στους συντελεστές αυτούς παίζει η απόχρωση του υλικού, εφόσον όσο πιο ανοιχτό είναι το χρώμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανακλαστικότητά του. Ως ψυχρά θεωρούνται τα υλικά με συντελεστή ανακλαστικότητας πάνω από 0,65. Ψυχρά υλικά εξωτερικών χώρων Τα υλικά που πρόκειται να τοποθετηθούν σε μία εξωτερική περιοχή πρέπει να επιλέγονται σύμφωνα με τα μικροκλιματικά και τα τοπικά χαρακτηριστικά της περιοχής αυτής. Τα ποσοστά ηλιασμού, σκιασμού και αερισμού παίζουν βασικό ρόλο. Έτσι, σε περιοχές με ανεπαρκή θερινή σκίαση, συνίσταται να τοποθετούνται ψυχρά υλικά με τα εξής χαρακτηριστικά: _Αρχική τιμή ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία υψηλότερη ή ίση με 0,65. _Συντελεστή εκπομπής μεγαλύτερο ή ίσο με 0,8 _Να διατηρούν την τιμή της ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία, τρία έτη μετά από την εγκατάσταση και υπό κανονικές συνθήκες, μεγαλύτερη ή ίση με 0,5. _Σε καλά σκιασμένες περιοχές τα υλικά των σκληρών επιστρώσεων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της ημέρας, δε χρειάζεται να έχουν τις ίδιες ιδιότητες με τα εκτεθειμένα υλικά και συνίσταται να παρουσιάζουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: _Αρχική τιμή ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία μεγαλύτερη ή ίση με 0,2 _Συντελεστή εκπομπής μεγαλύτερο ή ίσο με 0,8. Για την επίστρωση χώρων κυκλοφορίας και στάσης ανθρώπων, υπάρχουν ανακλαστικά ασφαλτικά υλικά, οι ιδιότητες των οποίων αλλάζουν ανάλογα με το χρώμα τους. Τα μη σκιασμένα ασφαλτικά υλικά, όταν χρησιμοποιούνται, συνίσταται να εμφανίζουν τα ακόλουθα οπτικά χαρακτηριστικά: _Αρχική τιμή ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία υψηλότερη ή ίση με 0,35. _Συντελεστή εκπομπής μεγαλύτερο ή ίσο με 0,8. _Για τα σκιασμένα ασφαλτικά υλικά αρκεί ο συντελεστής εκπομπής να είναι μεγαλύτερος ή ίσος με 0,8. Είδη ψυχρών υλικών Υλικά που προσδίδουν αυξημένη ανακλαστικότητα, με τη μορφή χρωστικών προσθέτων (pigments) μπορούν να ενσωματωθούν σε πολλά είδη τεχνητών προϊόντων επιστρώσεων και επενδύσεων. Τα υλικά επιστρώσεων μπορούν να είναι: _Πλάκες πεζοδρομίου από σκυρόδεμα, διαφόρων διαστάσεων, επίπεδες, ανάγλυφες ή με αυλακωτή επιφάνεια _Κυβόλιθοι από σκυρόδεμα σε διάφορα σχήματα ( ορθογώνιοι, καμπυλοειδείς) _ Κεραμικά πλακίδια _Σκυρόδεμα. Πλεονεκτήματα ψυχρών υλικών Με την αύξηση της ανακλαστικότητας των υλικών επίστρωσης στους εξωτερικούς αστικούς χώρους επιτυγχάνεται η μείωση της θερμοκρασίας της κάθε επιφάνειας, γεγονός το οποίο συνεπάγεται και τη μείωση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος χώρου. Ως αποτέλεσμα επιτυγχάνεται και μείωση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας. Συγκριτικές μετρήσεις της θερμικής συμπεριφοράς των ψυχρών υλικών έχουν δείξει ότι παρουσιάζουν επιφανειακή θερμοκρασία μέχρι και 12 ο C χαμηλότερη από τα κοινά υλικά. Ακόμη, για τη θερινή περίοδο, διαπιστώθηκε ότι αύξηση της ανακλαστικότητας της επιφάνειας κατά 40% επιφέρει, μείωση της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας κατά 0,5 έως 1,5 ο C, ενώ αύξηση κατά 65% μειώνει τη θερμοκρασία κατά 1 με 2οC. Συνεπώς, η τοποθέτηση ψυχρών υλικών σε μία περιοχή, βελτιώνει τις συνθήκες θερμικής άνεσης που νιώθει ο χρήστης, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και ειδικά σε χώρες με κλιματικά χαρακτηριστικά, όπως αυτά της Ελλάδας. Ακόμη, καθότι το εξωτερικό περιβάλλον επηρεάζει άμεσα το εσωτερικό των κτιρίων, με τη μείωση των θερμοκρασιών στους εξωτερικούς χώρους, εξοικονομείται ενέργεια για την ψύξη των κτιρίων. Έτσι, η ελάττωση του ψυκτικού φορτίου αποφέρει μεγάλα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη. Παράλληλα με τα προηγούμενα, η χρήση ψυχρών υλικών συμβάλλει και στη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής της επιφάνειας εφαρμογής, γεγονός μεγάλης σημασίας, ιδιαίτερα για τους υπαίθριους χώρους, όπου οι περισσότερες επιφάνειες είναι μόνιμα εκτεθειμένες στις περιβαλλοντικές συνθήκες. Τα ψυχρά υλικά παρέχουν προστασία από την καταστρεπτική υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, μειώνοντας ταυτόχρονα, τη θερμική καταπόνηση της επιφάνειας. Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, τα ψυχρά υλικά συμβάλλουν στον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των εκπομπών CO2. Εκτιμάται ότι η αντικατάσταση μιας σκούρας επιφάνειας 100 τετραγωνικών μέτρων, με ψυχρή επίστρωση, ισοδυναμεί με μείωση 10 τόνων CO 2. Ωστόσο, δεδομένου του αυξημένου κόστους των ψυχρών υλικών σε σχέση με τα συμβατικά, η κατάλληλη χωροθέτησή τους, σε ενδεδειγμένες θέσεις, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Τα ψυχρά υλικά ενδείκνυται να τοποθετούνται σε χώρους οι οποίοι είναι εκτεθειμένοι στην ηλιακή ακτινοβολία, ώστε να συνεισφέρουν αποτελεσματικά στη βελτίωση του μικροκλίματος _Ανακλαστικότητα κοινών υλικών που χρησιμοποιούνται σε εξωτερικούς χώρους.

92 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ 186 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΩΝ ECO_choros _Τύποι ψυχρών υλικών κελύφους και εξωτερικών χώρων που είναι διαθέσιμα στην αγορά. Ψυχρά υλικά κελύφους Το τυπικό πολυώροφο κτίριο κατοικιών στις περισσότερες ελληνικές πόλεις διαθέτει εξωτερικό επίχρισμα τσιμεντοκονιάματος ή ασβεστοκονιάματος βαμμένο σε διάφορα χρώματα. Ένας τυπικός τοίχος έχει πάχος 10εκ. και περιλαμβάνει τούβλα συμπαγή ή με οπές, με εξωτερικά και εσωτερικά επιχρίσματα τσιμεντοκονιάματος ή ασβεστοκονιάματος. Δεδομένου ότι η πλειονότητα των υφισταμένων κτηρίων κατασκευάστηκε πριν από τη θέσπιση του ελληνικού κανονισμού θερμομόνωσης (1979) όλα τα 112 παλιά δομικά στοιχεία που κατά κύριο λόγο βρίσκονται στο κέντρο των πόλεων, στερούνται θερμομόνωσης. Από την άλλη πλευρά, οι προσόψεις των πρόσφατα κατασκευασμένων κτιρίων χαρακτηρίζονται από την εκτεταμένη χρήση συστημάτων εξωτερικής επένδυσης τα οποία περιλαμβάνουν εφαρμογή εξωτερικής στρώσης θερμομόνωσης και τη χρήση προκατασκευασμένων πάνελ διαφόρων υλικών. Ως εκ τούτου, παρατηρείται εκτεταμένη χρήση μαύρου γρανίτη ή γκρι πάνελ αλουμινίου σε πολλά νεόδμητα κτίρια. Επιπρόσθετα, τα δώματα χρησιμοποιούνται ως αναπόσπαστο μέρος των υπαίθριων χώρων των κτηρίων, συνήθως είναι στρωμένα με διάφορα είδη πλακών ή με ελαφροσκυρόδεμα. Τα δώματα που χρησιμοποιούνται μόνο για λόγους συντήρησης (μη βατά), έχουν συνήθως μια στεγανοποιητική στρώση καλυμμένη με στην οπτική και θερμική όχληση που μπορεί να προκαλέσουν στα γύρω κτήρια και τον περιβάλλοντα χώρο τους. Είδη ψυχρών υλικών Τα ψυχρά υλικά που αφορούν το κέλυφος του κτιρίου είναι ψυχρές επικαλύψεις, δηλαδή υλικά για το εξωτερικό των κτηρίων, μεμβράνες, κεραμίδια, μεταλλικές στέγες ή ασφαλτικά κεραμίδια. Τα προϊόντα χρωμάτων βασισμένα στην τεχνολογία των ψυχρών υλικών, είναι ψυχρά υλικά που κατασκευάστηκαν με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για δροσισμό και γενικότερα την αντιμετώπιση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας και των συνεπειών του. Οφέλη από τις εφαρμογές των ψυχρών υλικών Η εφαρμογή των ψυχρών υλικών εξασφαλίζει _Χαμηλότερη θερμοκρασία στο κέλυφος του κτιρίου _Χαμηλότερη θερμοκρασία στο εσωτερικό του κτιρίου _Μείωση στην κατανάλωση ενέργειας για ψύξη _Αντιμετώπιση του φαινομένου της θερμικής νησίδας _Περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης _Βιωσιμότητα κατασκευών _Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής ελαφροσκυρόδεμα ή σπανιότερα από αδρανή. Με τον όρο ψυχρά υλικά κελύφους εννοούμε υλικά λευκά 113 ή έγχρωμα, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν τόσο στο κέλυφος του κτιρίου για τη μείωση της αναπτυσσόμενης επ αυτού θερμοκρασίας. Τα ψυχρά υλικά χαρακτηρίζονται από υψηλή ανακλαστικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία, σε σύγκριση με συμβατικά υλικά του ίδιου χρώματος, και από υψηλό συντελεστή εκπομπής υπέρυθρης ακτινοβολίας. Λόγω του γεγονότος ότι αποθηκεύουν μικρά ποσά θερμότητας, με την εφαρμογή τους εξασφαλίζονται χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες στο δομημένο χώρο, σε σχέση με άλλα υλικά επίστρωσης. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ψυχρά επιφανειακά υλικά, είναι το γεγονός ότι με την πάροδο 114 του χρόνου μειώνεται η ανακλαστικότητά τους. Σε κάθε περίπτωση εφαρμογής ψυχρών υλικών, τόσο σε κατακόρυφες όσο και σε οριζόντιες επιφάνειες, πρέπει να δίνεται προσοχή

93 ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 188 ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ECO_choros ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Ο παθητικός σχεδιασμός, είναι το πρώτο και βασικότερο κομμάτι της βιοκλιματικής και βιώσιμης αρχιτεκτονικής. Αποτελεί μία ενότητα με την σύνθεση της κεντρικής ιδέας για ένα κτίριο και αφορά τον προσανατολισμό του κτιρίου σε κάτοψη αλλά και την ανάπτυξη του όγκου, το κτιριακό κέλυφος και τις αντίστοιχες θερμικές ιδιότητες των επιλεχθέντων δομικών υλικών, την αναλογία ανοιγμάτων, τα οποία συνιστούν κεντροβαρή στοιχεία για τις στρατηγικές φυσικού δροσισμού, θέρμανσης, αερισμού και φωτισμού. Τα παθητικά συστήματα είναι αναπόσπαστα κομμάτια δομικά στοιχεία ενός κτιρίου που λειτουργούν χωρίς μηχανολογικά εξαρτήματα ή πρόσθετη παροχή ενέργειας και με φυσικό τρόπο θερμαίνουν ή δροσίζουν τα κτίρια. παθητικά συστήματα θέρμανσης Τα παθητικά συστήματα θέρμανσης αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια για θέρμανση των εσωτερικών χώρων το χειμώνα. Λειτουργούν συλλέγοντας την ηλιακή ενέργεια, αποθηκεύοντας την υπό μορφή θερμότητας και διανέμοντάς την στον χώρο. Στο κέλυφος ενός οποιουδήποτε κτιρίου γίνονται ανταλλαγές θερμότητας ανάμεσα σε αυτό και στο εξωτερικό περιβάλλον. Τα κύρια αρχιτεκτονικά στοιχεία, που ρυθμίζουν την θερμική συμπεριφορά ενός κτιρίου είναι: _Τα γυάλινα ανοίγματα _Οι τοίχοι συλλογής και αποθήκευσης θερμότητας _Οι ηλιακοί χώροι Τα στοιχεία αυτά του κελύφους παίζουν ενεργητικό ρόλο, με την έννοια ότι τροφοδοτούν το κτίριο με πρόσθετη ηλιακή θερμότητα, η οποία όμως δεν πρέπει να επιβαρύνει τον εσωτερικό χώρο κατά την θερινή περίοδο. Αποτελούν ήπιες τεχνικές και τεχνολογίες, στην ουσία κατασκευές ενταγμένες στο κέλυφος, οι οποίες αυξάνουν την δυνατότητα απορρόφησης της ηλιακής ενέργειας ή την αξιοποίηση άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ανάλογα με τον τρόπο θερμικής λειτουργίας τους ταξινομούνται σε τρείς κατηγορίες: _Συστήματα άμεσου ηλιακού κέρδους, στα οποία ανήκουν τα ανοίγματα με νότιο προσανατολισμό. _Συστήματα έμμεσου ηλιακού κέρδους, στα οποία ανήκουν οι ηλιακοί τοίχοι και οι τοίχοι θερμικής αποθήκευσης _Συστήματα απομονωμένου ηλιακού κέρδους, στα οποία ανήκουν ηλιακοί χώροι ή θερμοκήπια αλλά και τα «υβριδικά συστήματα», στα οποία χρησιμοποιούνται κάποια πρόσθετα αλλά απλά μηχανικά μέσα για μεταφορά της ενέργειας, όπως ανεμιστήρες. παθητικά συστήματα ψύξης Ο φυσικός ή παθητικός δροσισμός βασίζεται στην εκμετάλλευση ή και τον έλεγχο των φυσικών φαινομένων που λαμβάνουν χώρα στο κτίριο και στο περιβάλλον του με σκοπό την μείωση της θερμοκρασίας στους εσωτερικούς χώρους. Κατά γενικό κανόνα, το καλοκαίρι απαιτείται πλήρης αντιστροφή της χειμερινής θερμικής λειτουργίας του κελύφους του κτιρίου, ώστε οι επιφάνειες και ο εσωτερικός χώρος να παραμείνουν δροσερά. Ο δροσισμός επιτυγχάνεται με τις εξής τακτικές: _Σκιασμός του ιδίου κτιριακού όγκου _Σκιασμός των ανοιγμάτων του κτιρίου _Θερμική αδράνεια της κατασκευής _Επαρκής φυσικός αερισμός στο εσωτερικό του κτιρίου _Συστήματα φυσικού ελκυσμού _Ανοιχτόχρωμα ή ανακλαστικά εξωτερικά επιχρίσματα _Εξάτμιση υδάτινων επιφανειών _Εκμετάλλευση των χαμηλότερων θερμοκρασιών του εδάφους _Φύτευση δωμάτων καλοκαίρι χειμώνας 114

94 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Από τις βασικότερες αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι ο σωστός προσανατολισμός των κτιρίων αφού αποτελεί προϋπόθεση για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση τον χειμώνα και αποφυγής υπερθέρμανσης το καλοκαίρι. Προτιμήθηκε ο νότιος προσανατολισμός, που προσφέρει τις καλύτερες δυνατότητες. Εξασφαλίζει τις περισσότερες ώρες αποτελεσματικού ηλιασμού το χειμώνα και ταυτόχρονα τη δυνατότητα σκιασμού το καλοκαίρι. Το χειμώνα ο ήλιος ανατέλλει και δύει νοτιότερα της Ανατολής και της Δύσης. Διαγράφει μικρή τροχιά. Κινείται χαμηλά, κοντά στον ορίζοντα και προς την πλευρά του Νότου. Τα κτίρια πρέπει να είναι στραμμένα προς Νότο, ώστε να δέχονται τη μέγιστη δυνατή ηλιακή ακτινοβολία βαθιά στο εσωτερικό τους. Το καλοκαίρι ο ήλιος ανατέλλει και δύει βορειότερα της Ανατολής και της Δύσης. Διαγράφει μεγάλη τροχιά. Κινείται πάλι προς την πλευρά του Νότου, αλλά ψηλά στο στερέωμα. Έτσι, οι νότιες όψεις μπορούν να σκιαστούν τελείως με μικρές οριζόντιες προεξοχές. ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ Η καλή εξωτερική θερμομόνωση εμποδίζει τη γρήγορη ψύξη ή υπερθέρμανση του κελύφους. Τα μονωτικά υλικά και τα επιχρίσματα που χρησιμοποιήθηκαν επιτρέπουν την αναπνοή του κελύφους, πράγμα πολύ σημαντικό για την ποιότητα του εσωτερικού αέρα, για την υγιεινή των χώρων και για την αίσθηση ευεξίας των ενοίκων. ΤΟΙΧΟΣ ΑΝΑΣΧΕΣΗΣ Στην βόρεια όψη των κατοικιών που είναι και η πιο ευπαθής τον χειμώνα, περιορίστηκαν τα ανοίγματα, τοποθετήθηκαν βοηθητικοί χώροι και κατασκευάστηκε τοίχος ανάσχεσης που κατευθύνει τους βορινούς ανέμους γύρω από το κτίριο και εμποδίζει την διείσδυση του κρύου στο εσωτερικό τον χειμώνα. ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ Το θερμοκήπιο αποτελεί παθητικό σύστημα θέρμανσης. Προσαρτάται στην νότια πλευρά του κτιρίου με σχήμα επίμηκες και με βάθος μικρό (μέγιστο 2,0m). Η απόδοση του βελτιώνεται καθώς συνδέεται άμεσα με τοίχο μεγάλης θερμοχωρητικότητας, ο οποίος είναι και ο διαχωριστικός τοίχος μεταξύ κτιρίου και ηλιακού χώρου. Για να αποφευχθεί υπερθέρμανση το καλοκαίρι το υαλοστάσιο της πρόσοψης είναι ανοιγόμενο και στην οροφή έχουν τοποθετηθεί περσίδες αλουμινίου εξωτερικά. ΓΥΑΛΙΝΑ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ +ΘΕΡΜΟΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Τα γυάλινα ανοίγματα στο νότο αποτελούν την απλούστερη εφαρμογή συλλογής ηλιακής ενέργειας, συμβάλλοντας θετικά στο θερμικό ισοζύγιο του κτιρίου. Για τον λόγο αυτό έχουν σχεδιαστεί μεγάλες γυάλινες νότιες επιφάνειες. Για να λειτουργήσει παθητικά το κτίριο έχουν χρησιμοποιηθεί υλικά μεγάλης θερμοχωρητικής ικανότητας. Στόχος είναι η επάρκεια της θερμικής μάζας ώστε η αποθήκευση θερμότητας να καλύπτει τις ανάγκες περισσότερες ώρες και να λειτουργεί λιγότερες ώρες το εφεδρικό σύστημα θέρμανσης.

95 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΨΥΞΗΣ ΘΕΡΜΙΚΉ ΑΔΡΆΝΕΙΑ Η χρησιμοποίηση υλικών με μεγάλη θερμοχωρητικότητα μετατρέπει ένα κτίριο σε αποθήκη θερμότητας. Το καλοκαίρι η θερμική αδράνεια μιας κατασκευής είναι εξίσου σημαντική με τον χειμώνα, επειδή βοηθάει στην αποθήκευση της νυχτερινής δροσιάς στα δομικά στοιχεία με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η μεταφορά θερμότητας στον εσωτερικό χώρο για αρκετές ώρες. Η πιο επιβαρυμένη περιοχή ενός κτιρίου είναι η οροφή του γιατί δέχεται μεγάλες ποσότητες ηλιακής ακτινοβολίας καθ όλη την διάρκεια της μέρας. Τα φυτεμένα δώματα αποτελούν μια καλή λύση για περιοχές με ζεστά ξηρά καλοκαίρια, καθώς εμποδίζουν μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας να φτάσει στην οροφή. επιτυγχάνοντας ταχύτερο δροσισμό του κτιρίου. ΣΚΙΑΣΜΟΣ ΑΝΟΙΓΜΑΤΩΝ Προβλέφθηκε ηλιοπροστασία των ανοιγμάτων με το κατάλληλο σύστημα σκίασης σε μορφή, μέγεθος και θέση ανάλογα με τον προσανατολισμό της όψης. Η σκίαση των ανοιγμάτων έγινε με περσίδες αλουμινίου στην εξωτερική πλευρά ώστε να αποφεύγεται η διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας και η υπερθέρμανση στο εσωτερικό. ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑ Το φυτεμένο δώμα αποτελεί μέσο θερμικής μόνωσης του κτιρίου, λόγω των υλικών από τα οποία αποτελείται. Το καλοκαίρι εμποδίζει την ηλιακή ακτινοβολία να φθάσει στο κτιριακό κέλυφος, μέσω της σκιάς που δημιουργούν τα φυτά στην επιφάνειά του. Πρακτικά μειώνει σε σημαντικό βαθμό την επίδραση της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας στην οροφή του κτιρίου, η οποία αποτελεί σημαντική πηγή θερμικής επιβάρυνσης του κτιρίου. Επίσης τα φυτά συνεισφέρουν με την εξάτμιση από τα φύλλα τους στην εξατμιστική ψύξη της οροφής. Εν γένει το φυτεμένο δώμα συνεισφέρει στη δημιουργία ήπιων συνθηκών στους χώρους πάνω από τους οποίους τοποθετείται. Εκτός από το φυτεμένο δώμα μεγάλη προσοχή δόθηκε στην τοποθέτηση φυτών γύρω από το κτίριο. Η βλάστηση μπορεί χρησιμοποιηθεί για ηλιοπροστασία, σκιασμό και προστασία από τους ανέμους. Έτσι προτιμήθηκε η φύτευση μεγάλων φυλλοβόλων δένδρων στις νότιες και δυτικές πλευρές του κτιρίου, ενώ αντίστοιχα στη βόρεια πλευρά η ύπαρξη αειθαλών δένδρων βοηθά στην ανάσχεση των χειμωνιάτικων ανέμων και παράλληλα προσφέρει δροσισμό του αέρα τους καλοκαιρινούς μήνες. ΦΥΣΙΚΌΣ ΑΕΡΙΣΜΌΣ Βασικό στοιχείο του παθητικού δροσισμού κτιρίων είναι η εξασφάλιση επαρκούς φυσικού αερισμού στο εσωτερικό του, κυρίως τις νυχτερινές ώρες, ώστε να απομακρύνεται το πρόσθετο θερμικό φορτίο που απορροφήθηκε κατά την διάρκεια της μέρας. Σε όλες τις μεσογειακές περιοχές υπάρχουν κάποιοι μήνες κατά τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί φυσικός αερισμός με μειώσεις της τάξης του 35-90% στα απαιτούμενα φορτία ψύξης. Ο φυσικός αερισμός των εσωτερικών χώρων έχει άμεση επίδραση στην θερμική άνεση, στην υγεία των κατοίκων και στο αίσθημα ευεξίας. Διευκολύνει την ανταλλαγή θερμότητας του ανθρωπίνου σώματος με το περιβάλλον και συμβάλει στην ψύξη των δομικών στοιχείων της κατασκευής.

96 ΦΥΣΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 194 ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ECO_choros ΦΥΣΙΚΌΣ ΦΩΤΙΣΜΌΣ Η αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού στοχεύει στην επίτευξη οπτικής άνεσης μέσα στα κτίρια και στην εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και στη γενικότερη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης μέσα στους χώρους, συνδυάζοντας φως, θέα, δυνατότητα αερισμού, αξιοποίηση και ρύθμιση της εισερχόμενης ηλιακής ενέργειας. Ιδιαίτερη έμφαση κατά το σχεδιασμό δόθηκε στην τοποθέτηση των ανοιγμάτων ώστε να επιτυγχάνεται η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη κάλυψη των απαιτήσεων σε φωτισμό από το φυσικό φως και αντίστοιχα η μείωση της χρήσης τεχνητού φωτισμού. Το αποτέλεσμα είναι η εξασφάλιση στους εσωτερικούς λειτουργικούς χώρους επαρκούς ποσότητας (στάθμης φωτισμού), αλλά και ομαλή κατανομή, ώστε να αποφεύγονται έντονες διαφοροποιήσεις της στάθμης, οι οποίες προκαλούν φαινόμενο θάμβωσης. Τόσο η επάρκεια όσο και η κατανομή του φωτισμού εξαρτώνται από τα γεωμετρικά στοιχεία του χώρου και των ανοιγμάτων, αλλά και από τα φωτομετρικά χαρακτηριστικά των αδιαφανών επιφανειών και των υαλοπινάκων. Σύστημα φυσικού φωτισμού νοείται το σύνολο: _Υαλοπίνακας ή άλλο φωτοδιαπερατό στοιχείο _ Πλαίσιο _Διάταξη σκιασμού (είτε δομικό στοιχείο είτε άλλο) Για καλύτερα αποτελέσματα τόσο στον φωτισμό όσο και στον αερισμό εκτός από τα περιμετρικά παράθυρα, σχεδιάστηκαν και φωταγωγοί στις οροφές. Για την αποφυγή της θάμβωσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες τοποθετήθηκαν και τα κατάλληλα συστήματα ηλιοπροστασίας με περσίδες ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΌΣ Για τις ανάγκες τεχνητού φωτισμού στις ιδιωτικές κατοικίες και τα δημόσια κτίρια του οικισμού, προτείνονται λαμπτήρες LED. Οι λαμπτήρες LED (light emitting diode) χρησιμοποιούνται ως πηγή φωτός και προσφέρουν μεγάλο κύκλο ζωής και υψηλή ενεργειακή απόδοση αλλά τα αρχικά κόστη είναι μεγαλύτερα από αυτά των λαμπτήρων φθορισμού και πυρακτώσεως. Οι λαμπτήρες LED του εμπορίου χρησιμοποιούν ημιαγώγιμες διόδους εκπομπής φωτός. Συστοιχίες υψηλής ενέργειας λαμπτήρων LED μπορούν να αντικαταστήσουν λαμπτήρες φθορισμού ή πυρακτώσεως. Κάποιοι λαμπτήρες LED κατασκευάζονται με βάσεις που εφαρμόζονται όπως στους κοινούς λαμπτήρες. Καθώς η απόδοση φωτεινότητας (το ποσό του ορατού φωτός ανά μονάδα καναναλούμενης ηλεκτρικής ενέργειας) ποικίλει μεταξύ των λαμπτήρων LED, συνήθως αναγράφεται σε αυτούς η εκπεμπόμενη φωτεινότητα (lumen) για να συγκρίνεται με άλλους λαμπτήρες. Η απόδοση των λαμπτήρων LED συνεχίζει να βελτιώνεται με μερικά στοιχεία να εκπέμπουν περισσότερα από 100 lumen ανά Watt. Τα LED δεν εκπέμπουν προς όλες τις κατευθύνσεις και αυτό επηρεάζει την κατασκευή τους. Τα LED χρησιμοποιούν συνεχές ρεύμα (DC). Για τη χρήση τους σε εναλλασσόμενο ρεύμα (AC) χρησιμοποιούνται με εσωτερικό ή εξωτερικό ανορθωτή που παρέχει συνεχές ρεύμα σε χαμηλή διαφορά δυναμικού. Πολλά είναι τα ερωτήματα σχετικά με την ενεργειακή απόδοση και ειδικά του φωτισμού, που έχουν να κάνουν με τη μετάβαση από τα παραδοσιακά συστήματα φωτισμού πυρακτώσεως στις εναλλακτικές λύσεις της τεχνολογίας LED. Σύμφωνα με μια άποψη o ενεργειακά αποδοτικός φωτισμός όχι μόνο συμβάλλει σε ένα καλύτερο περιβάλλον, αλλά επίσης εξοικονομεί τεράστιο κόστος ενέργειας. Υπάρχουν μερικά επιχειρήματα που ενισχύουν αυτή την άποψη, κυρίως αναφορικά με το κόστος. Η απλή μετάβαση από τα παραδοσιακά φώτα πυρακτώσεως σε φώτα LED έχει κάποιο τίμημα αλλά η μεγάλη διάρκεια ζωής των λαμπτήρων εξισορροπεί το κόστος, αφού αντέχουν 20 χρόνια και χρησιμοποιούν το 5% της ηλεκτρικής ενέργειας των φθηνών.

97 ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 196 πίνακας 31_ Οικονομία φωτισμού LED Είδος λαμπτήρα Σε σχέση με λαμπτήρες πυράκτωσης Σε σχέση με ηλεκτρονικούς λαμπτήρες (CFL) Σε σχέση με λαμπτήρες φθορισμού Σε σχέση με λαμπτήρες νατρίου/υδραργύρου Ποσοστό Σε σχέση με λαμπτήρες αλογόνου 85% Ο χρόνος απόσβεσης υπολογίζεται από 1,5 έως 4 χρόνια ανάλογα με τον τύπο του χρησιμοποιούμενου λαμπτήρα πίνακας 32_ Διάρκεια ζωής λαμπτήρων Πυράκτωσης Αλογόνου Ηλεκτρονικές Φθορισμού Νατρίου LED Είδος λαμπτήρα Ώρες 90% 66% 50% 50% 1000 ώρες 2000 ώρες ώρες ώρες ώρες Περισσότερες από ώρες Πλεονεκτήματα των LED Έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής _Οι λάμπες LED έχουν διάρκεια ζωής έως ώρες. _Ο μέσος όρος ζωής στις λάμπες πυρακτώσεως είναι ώρες. _Ο μέσος όρος ζωής στις λάμπες φθορίου είναι ώρες. _Οι λάμπες LED, διατηρούν μέχρι τέλους την απόδοση φωτισμού που είχαν από την πρώτη μέρα λειτουργίας τους (μέγιστη απώλεια 1%). _Οι λάμπες LED, διατηρούν σχεδόν μέχρι τέλους την απόδοση φωτισμού που είχαν από την πρώτη μέρα λειτουργίας τους. Ήδη με μια πρώτη ματιά μπορούμε να διακρίνουμε την υπεροχή LED αφού μόνο 1 LED ισούται με 50 λάμπες πυρακτώσεως ή 5 λάμπες φθορίου. Διατηρούν μέχρι τέλους το 100% της απόδοσής τους _Η απόδοση των εργαζομένων σε έναν επαγγελματικό χώρο σχετίζεται και με τον φωτισμό που θα έχουν. _Κοπώσεις και πονοκέφαλοι μπορούν πολλές φορές να αποδοθούν στο φτωχό φωτισμό. _Οι κοινές λάμπες τίθενται σε λειτουργία σταδιακά. _Οι λάμπες LED εκπέμπουν από την αρχή το 100% της φωτεινότητάς τους. _Οι λάμπες LED, διατηρούν μέχρι τέλους την απόδοση φωτισμού που είχαν από την πρώτη μέρα λειτουργίας τους. _Οι παραδοσιακοί λαμπτήρες σταδιακά μειώνουν την απόδοσή τους παρέχοντας χαμηλή ποιότητα φωτισμού, πράγμα το οποίο οδηγεί στην πρόωρη αντικατάστασή τους. Εκπέμπουν πολύ λιγότερη θερμότητα _Εάν βάλετε το χέρι σας κοντά στη λάμπα LED όταν αυτή ανάψει, θα διαπιστώσετε ότι όσο κοντά και αν το τοποθετήσετε, δεν πρόκειται να καείτε όπως θα συνέβαινε σε μια λάμπα πυρακτώσεως. _Η θερμότητα η οποία παράγεται από μια λάμπα είναι στην ουσία απώλειες. _Η λάμπα πυρακτώσεως μετατρέπει την ηλεκτρική ενέργεια σε πολύ μεγάλο ποσοστό, σε θερμότητα και όχι σε φως. _Τα LED, μετατρέπουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό την ενέργεια που τους δίνουμε σε φως, έχοντας μικρότερες απώλειες. _Δίνοντας ενέργεια 5W σε μια συστοιχία λαμπών LED, μπορούμε να πετύχουμε φωτισμό που αντιστοιχεί σε μια συμβατική λάμπα 60W. _Λόγω της λιγότερης θερμότητας που εκπέμπουν βοηθούν και στην αποτελεσματικότερη απόδοση των κλιματιστικών. Είναι φιλικές προς το περιβάλλον σε αντίθεση με τους λαμπτήρες εξοικονόμησης που: _Περιέχουν υδράργυρο και κάδμιο. _Εκπέμπουν ακτινοβολία. _Έχουν ήδη σημειωθεί τα πρώτα κρούσματα υγείας (ζαλάδες, πονοκεφάλοι) σε άτομα που στο χώρο τους υπάρχουν τέτοιες λάμπες. _Σε αντίθεση με τις ενεργειακές, οι λάμπρες LED είναι απαλλαγμένες από καρκινογόνες ουσίες. _ Παντελής έλλειψη I.R και U.V ακτινοβολίας. Δεν καίγονται όταν υπάρχουν μεταπτώσεις στο δίκτυο ηλεκτροδότησης Το δίκτυο ηλεκτροδότησης δεν δίνει σταθερά 230V, έχει συν και πλην. Μπορεί λοιπόν να κάνει υπέρταση ή βύθιση και να πέσει κάτω από τα επιτρεπτά όρια ή το αντίστροφο, με αποτέλεσμα ευαίσθητες συσκευές, λάμπες φθορίου και λάμπες οικονομίας να καίγονται. Οι λάμπες LED μπορούν να λειτουργήσουν σε τάση από 8,5 έως 24 Volt με μετασχηματιστή και από 110 έως 250 Volt που σημαίνει ότι δεν καίγονται όταν υπάρχουν μεταπτώσεις στο δίκτυο ηλεκτροδότησης. Καταναλώνουν πολύ λιγότερη ενέργεια Οι λάμπες LED, καταναλώνουν περίπου το 1/10 της κατανάλωσης των λαμπτήρων πυρακτώσεως και το 1/5 των λαμπτήρων φθορίου. Αν καταγράψουμε την κατανάλωση ενεργείας σε ένα παράδειγμα για 1 λαμπτήρα σε ώρες ζωής. Δεν καίγονται με κραδασμούς και χτυπήματα. Είναι άθραυστοι Λειτουργούν ακόμη και αν υπάρξει πρόβλημα με κάποια LED. Μπορούν να αναβοσβήνουν απεριόριστα. Υπάρχει δυνατότητα επιλογής θερμοκρασίας χρώματος. Μπορούν να λειτουργήσουν και με μπαταρίες σε διακοπές ρεύματος. Μηδενική συντήρηση, και ανάγκη αντικατάστασης. Δυνατότητα dimming. ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ECO_choros _Τύποι λαμπτήρων LED εμπορίου.

98 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ 198 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ECO_choros ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ Το νερό που αποτελεί ένα απαραίτητο αγαθό για την ανθρώπινη επιβίωση έχει τεθεί υπό τον ζυγό της κλιµατικής αλλαγής, καθώς η κατάσταση την οποία βιώνει ο πλανήτης επηρεάζει µέσω των επιπτώσεών της τα υδατικά αποθέµατα. Εύκολα λοιπόν γίνεται αντιληπτή η σημασία τόσο με οικονομικούς, όσο και με περιβαλλοντικούς όρους της εκμετάλλευσης και διαχείρισης βρόχινου νερού για χρήσεις στις οποίες δεν απαιτείται κατ ανάγκη πόσιμο νερό. Επιπλέον, έρευνα του Εθνικού αστεροσκοπείου σχετικά µε την επίδραση που θα είχε η κλιματική αλλαγή, καταλήγει στο συµπέρασµα ότι η µείωση των βροχοπτώσεων για το µήνα Δεκέµβριο και το χρονικό διάστηµα υπολογίζεται να φτάσει το 60 70% στις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και της Δυτικής Ελλάδας. Αντίστοιχα η µείωση των βροχοπτώσεων για το µήνα Ιούλιο στην περιοχές της Βόρειας Ελλάδας και των Βαλκανίων υπολογίζεται στο 20 30%. Από την άλλη πλευρά, η συνεχής αύξηση του ανθρώπινου πληθυσµού επιβάλει την εκµετάλλευση όλο και µεγαλύτερων ποσοτήτων νερού προκειµένου να καλυφθούν οι συνεχώς αυξανόµενες ανάγκες. Αναφορικά, η ύδρευση των οικισμών απορροφά μικρό μόνο μέρος της συνολικής κατανάλωσης νερού, καθώς τόσο σε εθνικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο η γεωργική δραστηριότητα είναι υπεύθυνη σε ποσοστά που κυμαίνονται από 60% έως 70% για την κατανάλωση του νερού. Ο επιμερισμός του νερού της ύδρευσης ενός νοικοκυριού δείχνει ότι το νερό, που χρησιμοποιείται στα καζανάκια της τουαλέτας και σε άλλες χρήσεις χωρίς ιδιαίτερα υψηλές ποιοτικές απαιτήσεις, φτάνει περίπου στη μισή ποσότητα που καταναλώνει ένα μέσο νοικοκυριό. Επίσης, σε ένα µεγάλο ποσοστό, η υδατική κατανάλωση στις ανθρώπινες κοινωνίες συνδέεται µε την ποιότητα ζωής. Εποµένως η αυξηµένη ζήτηση νερού οφείλεται τόσο στην πληθώρα των καταναλωτών όσο και στην αυξανόµενη κατανάλωση λόγω βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Η ένταση αυτή που υφίστανται τα περιορισµένα υδατικά αποθέµατα του πλανήτη έχει οξύνει το ενδιαφέρον της ανθρώπινης κοινωνίας απέναντι στη διαχείριση του νερού τα 120_Πυραµίδα διαχείρισης νερού τελευταία χρόνια. Η διαχείριση των υδάτων διέπεται από µια σειρά αρχών οι οποίες ιεραρχούνται µε βάση το ρίσκο που επιφέρει η κάθε µια 121_Πυραµίδα ιεράρχησης ανακυκλούµενων οικιακών ροών αλλά και την προτίµηση επιλογής (εικ.120) Με βάση την εικ.120, θα µπορούσαν να καθοριστούν και οι βασικές αρχές διαχείρισης του οικιακού νερού. Ειδικότερα, ανάµεσα σε αυτές θα µπορούσαν να αναφερθούν : _Μείωση Η µείωση ή ο περιορισµός της ποσότητας του νερού που προέρχεται από το δίκτυο διανοµής του πόσιµου νερού αποτελεί τη βάση της πυραµίδας διαχείρισης του νερού στα πλαίσια της κατοικίας. Συγκεκριµένα, είναι προτιµότερο να µειώσουµε την κατανάλωση νερού και να αποφύγουµε την παραγωγή οικιακών λυµάτων πρωτογενώς παρά να αναζητούµε συνεχώς εναλλακτικές πηγές νερού ή µεθόδους επαναχρησιµοποίησης. Κάποιες πρακτικές που συµβαδίζουν µε την αρχή της ελαχιστοποίησης του καταναλισκόµενου νερού θα µπορούσαν να είναι η επανεξέταση κάποιων συνηθειών των καταναλωτών που αφορούν στην υδατική κατανάλωση και η χρήση οικιακών συσκευών εξοικονόµησης νερού, ώστε να συμβάλλουν στη µείωση της ποσότητας νερού που χρησιµοποιεί το νοικοκυριό. _Επαναχρησιµοποίηση Η επαναχρησιµοποίηση και η ανακύκλωση νερού όπως επίσης και άλλες εναλλακτικές πηγές νερού αποτελούν το κλειδί στην µείωση της πίεσης της ανθρώπινης επίδρασης στα υδατικά αποθέµατα αλλά και στην αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και της πληθυσµιακής αύξησης. Ο όρος επαναχρησιµοποίηση αναφέρεται στην επαναξιοποίηση κάποιας ποσότητας νερού στα πλαίσια µιας µονοβάθµιας διεργασίας. Ειδικότερα, ο όρος χρησιµοποιείται και στην περίπτωση νερού το οποίο συλλέγεται µε σκοπό να χρησιµοποιηθεί (ανεπεξέργαστο) σε κάποια οικιακή δραστηριότητα. Για παράδειγµα αναφέρεται η χρήση του νερού που προκύπτει από διάφορες πλύσεις (γκρίζο νερό από χρήση νιπτήρα και προσωπική υγιεινή) για τον καθαρισµό της τουαλέτας. Ένα δεύτερο παράδειγµα θα µπορούσε να αποτελέσει η συλλογή και αποθήκευση βρόχινου νερού µε σκοπό τη χρήση του για το πότισµα του κήπου ή το πλύσιµο του αυτοκινήτου.

99 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ 200 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ECO_choros 201 _Ανακύκλωση Η ανακύκλωση νερού αποτελεί εκείνη την αρχή της διαχείρισης µε τη µικρότερη προτίµηση επιλογής και το µεγαλύτερο ρίσκο, καθώς περιλαµβάνει τη συλλογή νερού, την επεξεργασία και κατόπιν τη χρήση του. Εφαρµογή της συγκεκριµένης αρχής διαχείρισης αποτελεί η επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων οικιακών λυµάτων µε σκοπό την άρδευση κήπων ή τον καθαρισµό εξωτερικών χώρων. Επίσης, η ίδια διαδικασία θα µπορούσε να εφαρµοστεί και στην περίπτωση του βρόχινου νερού µε στόχο την αξιοποίησή του τόσο σε εσωτερικές όσο και σε εσωτερικές χρήσεις. Η ανακύκλωση, ως βασική αρχή της διαχείρισης, διέπεται από µια ακόµη ιεράρχηση που αφορά στις κατηγορίες νερού που ανακυκλώνονται. Η ιεράρχηση στην περίπτωση αυτή καθορίζεται από την ποιοτική κατηγορία των διαφόρων οικιακών υδάτινων ροών. Ειδικότερα, όσο υψηλότερη είναι η ποιότητα της οικιακής ροής τόσο µικρότερο είναι το ρίσκο και η ενεργειακή κατανάλωση για την πραγµατοποίηση της ανακύκλωσής της (εικ. 121). επαναχρησιµοποίηση βρόχινου νερού Είναι γεγονός ότι το βρόχινο νερό αποτελεί ίσως την καθαρότερη πηγή νερού απ όλες όσες είναι διαθέσιµες. Η επαναχρησιμοποίηση της συγκεκριμένης υδάτινης ροής χαρακτηρίζεται από µια µακρά ιστορία παγκοσμίως που ξεκινά από το παρελθόν και φτάνει µέχρι τις σύγχρονες κοινωνίες όπου χρησιμοποιείται για άρδευση, πόση και πιο πρόσφατα για την παροχή νερού για τον καθαρισµό τουαλετών και για το πλυντήριο ρούχων. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει µέχρι σήµερα κάποιο νοµοθετικό πλαίσιο που να επιτρέπει την επαναχρησιµοποίηση κάποιων οικιακών εκροών (όπως του βρόχινου νερού, των οικιακών λυµάτων ή του γκρίζου νερού) σε επίπεδο κατοικίας. Ωστόσο, µε βάση την υπουργική απόφαση της 2/2/2011 (Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, 8/3/2011), επιτρέπεται η επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων υγρών αποβλήτων για αστικές και περιαστικές δραστηριότητες που αναφέρονται στο αστικό και περιαστικό πράσινο, τις δασικές εκτάσεις, την αναψυχή, την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, την πυρόσβεση, τον καθαρισµό οδών, εκτός των χρήσεων για πόση, την κολύµβηση και τις οικιακές δραστηριότητες. Ειδικότερα, οι δυνατότητες επαναχρησιµοποίησης περιλαµβάνουν κυρίως την άρδευση συγκεντρωµένων εκτάσεων πρασίνου όπως δάση, άλση, νεκροταφεία, πρανή και νησίδες αυτοκινητοδρόµων, γήπεδα γκολφ, δηµόσια πάρκα, αυλές οικιών, ελεύθερος χώρος ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων και εγκαταστάσεων αναψυχής, νερό για την κατάσβεση πυρκαγιών, για τη συµπύκνωση εδαφών, για τον καθαρισµό οδών και πεζοδροµίων, για διακοσµητικά σιντριβάνια, για τη δηµιουργία τεχνητών ή τη διατήρηση φυσικών λιµνών ή υγροβιότοπων και για την ενίσχυση της παροχής επιφανειακών ρευµάτων. συστήματα κήπου Ο απλούστερος τρόπος μείωσης της κατανάλωσης νερού από ένα νοικοκυριό είναι η συλλογή νερού και η χρησιμοποίησή του σε δευτερεύουσες χρήσεις, όπως είναι η άρδευση κήπων, το πλύσιμο των αυτοκινήτων κτλ. Στην πιο απλή του μορφή ένα τέτοιο σύστημα αποτελείται από μία δεξαμενή (υπόγεια ή υπέργεια) ή ένα βαρέλι, στο οποίο καταλήγει το συλλεκτήριο σύστημα συλλογής των κατακρημνισμάτων της στέγης (σύστημα συλλογής όμβριων) μέσω ενός τελικού κεντρικού συλλεκτήριου αγωγού. Συνήθως πριν από τη δεξαμενή παρεμβάλλεται και ένα είδος φίλτρου κατακράτησης υλικών όπως χαλικιών, φύλλων κτλ. Σημειώνεται ότι η χρήση υλικών επικάλυψης των στεγών που περιέχουν ασφαλτικά καθιστά το συλλεγόμενο νερό ακατάλληλο, ακόμη και για άρδευση του κήπου. Ο μόλυβδος που χρησιμοποιείται επίσης συχνά σε φρεάτια συλλογής όμβριων σε στέγες είναι ένα ακόμη τοξικό υλικό. Το βρόχινο νερό που συλλέγεται σε δεξαμενές δεν επιτρέπεται να παραμένει σ αυτές για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς μπορεί να γίνει σηπτικό. Πιο πολύπλοκα συστήματα περιλαμβάνουν υπόγειες δεξαμενές, στις οποίες συλλέγεται και αποθηκεύεται το βρόχινο νερό. Τέτοια συστήματα περιλαμβάνουν ολοκληρωμένα συστήματα άντλησης και φίλτρων, τα οποία παράγουν νερό τέτοιας ποιό-τητας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν για όλες τις χρήσεις πλην της πόσης, αλλά έχουν σαφώς πιο αυξημένο κόστος. Στη συνέχεια αναφέρονται οι τεχνολογίες και τα συστήματα που είναι διαθέσιμα. τεχνολογίες επεξεργασίας βρόχινου νερού Ανεξάρτητα από την πολυπλοκότητα του συστήµατος που θα επιλεγεί, τα οικιακά συστήµατα συλλογής και επεξεργασίας βρόχινου νερού αποτελούνται από 6 βασικά συστατικά µέρη: _Την επιφάνεια συλλογής η οποία συλλέγει τις κατακρηµνίσεις _Τα λούκια και τις υδρορροές, που ουσιαστικά αποτελούν κανάλια νερού που οδηγούν το νερό από την επιφάνεια συλλογής στη δεξαµενή _Τα φίλτρα /σχάρες για τα φύλλα, τους διαχωριστές πρώτης απόπλυσης και γενικότερα, εξαρτήµατα που αποµακρύνουν ρύπους και σωµατίδια σκόνης από το νερό που συλλέγεται και οδεύει προς τη δεξαµενή _Μια ή περισσότερες δεξαµενές _Το σύστηµα διανοµής του αποθηκευµένου και/ή επεξεργασµένου βρόχινου νερού _Το σύστηµα επεξεργασίας και το σύστηµα απολύµανσης που αποτελούν πρακτικές που ακολουθούνται όταν το νερό πρόκειται να χρησιµοποιηθεί για οικιακές εσωτερικές χρήσεις Γενικά, τα οικιακά συστήµατα βρόχινου νερού διακρίνονται στις εξής κατηγορίες : επιφάνεια συλλογής _Συστήµατα υπέργειας δεξαµενής συλλογής _Συστήµατα υπόγειας δεξαµενής συλλογής _Συστήµατα άµεσης τροφοδοσίας, όπου το νερό αντλείται από τη δεξαµενή συλλογής και εισέρχεται κατευθείαν στο δίκτυο σωληνώσεων υδρορροή της κατοικίας. κατακόρυφος σωλήνας _Συστήµατα τροφοδοσίας µε βαρύτητα, τα οποία παρέχουν νερό στην κατοικία µέσω µιας δεύτερης δεξαµενής πέραν της δεξαµενής συλλογής οπότε η ροή του βρόχινου νερού στο δίκτυο διαχωριστής 1ης οπόπλυσης σωληνώσεων της κατοικίας γίνεται µε βαρύτητα δοχείο συλλογής και όχι µε την προσθήκη αντλίας αντλία & φίλτρο Τα συστήµατα που διατίθενται στην αγορά προκύπτουν από τον συνδυασµό των παραπάνω συστηµάτων. 122_Τυπικές διατάξεις συστηµάτων αξιοποίησης βρόχινου νερού

100 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ 202 διαχείριση βρόχινου νερού στο δημόσιο χώρο Για την διαχείριση των βρόχινων νερών στους δημόσιους χώρους θα γίνει χρήση διαπερατών επιφανειών (εικ ). Οι διαπερατές επιφάνειες φιλτράρουν και καθυστερούν την απορροή των βρόχινων νερών στα υπόγεια στρώματα του εδάφους. Η κατάσκευή διαπερατών επιφανειών σε εξωτερικούς διαδρόμους και πεζοδρόμια έχει δύο κύρια πλεονεκτήματα: _Μειώνουν την απορροή των υδάτων στους υπονόμους ομβρίων _Μειώνουν την ροή ρυπογόνων ουσιών εκτός του οικοπέδου, προστατεύοντας το αστικό περιβάλλον Βασικοί τύποι διαπερατών επιφανειών _Πλαστικά πλέγματα: Σχεδιάζονται για πεζοδρόμους και δρόμους με αραιή οδική κυκλοφορία οχημάτων. Πρόκειται για προκατασκευασμένες επιφάνειες, δικτυωτής πλαστικής δομής, οι οποίες πληρώνονται με γρασίδι, χώμα ή μικρές πέτρες. _Πορώδες ασφαλτικό οδόστρωμα: σχεδιάζονται κυρίως για οδοστρώματα και χώρους σταθμευσης. Η κατασκευή τους περιλαμβάνει μεγάλες οπές, οι οποίες την άμεση απορροή των υδάτων. _Πορώδες σκυρόδεμα: στην κατασκευή του σκυροδέματος αποφεύγεται η χρήση άμμου και μικρών σωματιδίων με αποτέλεσμα τη δημιουργία μικρών κενών χωρών, οι οποίοι επιτρέπουν την απορροή των νερών της βροχής. Η αποτελεσματικότητα των επιφανειών εξαρτάται από το τύπο και τον τρόπο κατασκευής της επιφάνειας, καθώς και από τον τρόπο χρήσης (πχ χώρο στάθμευσης, πεζόδρομο, δρόμο, κτλ). Η καταλληλότητα της προτεινόμενης επιφάνειας σε σχέση με τον τρόπο χρήσης της, καθώς και η αισθητική της εμφάνιση καθορίζουν τα υλικά κατασκευή της. Εφαρμογή στις κατοικίες του οικισμού Για τη μείωση της κατανάλωσης νερού, εγκαθίσταται σε κάθε οικόπεδο οικιακό σύστημα διαχείρισης (συλλογής και επεξεργασίας) του βρόχινου νερού με υπόγεια δεξαμενή συλλογής. Το νερό αυτό διοχετεύεται στην υδραυλική εγκατάσταση για την παροχή νερού για τον καθαρισµό τουαλετών και για το πλυντήριο ρούχων, καθώς και στις εξωτερικές βρύσες και στο σύστημα αυτόματου ποτίσματος που είναι εγκατεστημένο στον αύλιο χώρο κάθε κατοικίας Η λειτουργία του συστήματος διαχείρισης βρόχινου νερού σε μία κατοικία 6 ατόμων στον οικισμό.1. Δεξαμενή / 2. Υποβρύχια αντλία / 3. Προφίλτρο / 4. Δίκτυο σωληνώσεων επεξεργασμένου βρόχινου νερού / 5. Δίκτυο συλλογής βρόχινου νερού ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ ECO_choros 203 Η διαχείριση των αστικών στερεών απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα των σύγχρονων πόλεων παγκοσμίως. Η συνεχής αύξηση του αστικού πληθυσμού, σε συνδυασμό με τη συνεχή αύξηση της κατανάλωσης προϊόντων, συμβάλουν στην όλο και μεγαλύτερη ποσότητα Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ), ενώ η ανεξέλεγκτη διάθεσή τους έχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σήμερα στην Ελλάδα απορρίπτεται ανεξέλεγκτα ένα μεγάλο μέρος των ΑΣΑ σε χωματερές, ενώ μόνο ένα μικρό μέρος αυτών ανακυκλώνονται συστηματικά (π.χ. εφημερίδες, αλουμινένια κουτιά, κ.α.). Βασικό στοιχείο λειτουργίας του οικισμού της παρούσας εργασίας, αποτελεί η αειφορική αντίληψη για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαχείριση των πόρων. Έτσι, κατά το σχεδιασμό, λήφθηκαν σοβαρά υπόψη τα ζητήματα της μείωσης των τελικώς αχρήστων υλικών, της αύξησης του κύκλου ζωής των προϊόντων και των υλικών, της ανάκτησης υλικών και της ανακύκλωσης των απορριμμάτων. Στον οικισμό προωθείται συστηματικά η ανακύκλωση, με την τοποθέτηση ειδικών κάδων ανακύκλωσης χαρτιού, πλαστικών, αλουμινίου και γυαλιού, σε κάθε γειτονιά. Με τον τρόπο αυτό, δίνεται η δυνατότητα σε κάθε κάτοικο να διαχωρίζει τα απορρίμματά του και να τα τοποθετεί στον κατάλληλο κάδο. Το βασικό πλεονέκτημα της ανακύκλωσης είναι η μεγάλη μείωση του όγκου των απορριμμάτων και η τελική αξιοποίηση τους, θεωρώντας τα ως χρήσιμες πρώτες ύλες. Επιπλέον, συμβάλλει σημαντικά στην εξοικονόμηση πόρων και βοηθάει στην περιβαλλοντική αγωγή και ευαισθητοποίηση των πολιτών. Μία πιθανή εξέλιξη της διαδικασίας διαχείρισης των απορριμμάτων θα ήταν η αξιοποίησή τους με τελικό σκοπό την παραγωγή ενέργειας. Η ενεργειακή αξιοποίηση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τρόπους της ολοκληρωμένης διαχείρισης των ΑΣΑ, όσον αφορά την αειφορική λειτουργία των πόλεων, σύμφωνα με την Local Agenda 21. Η αξιοποίηση των ΑΣΑ με σκοπό την παραγωγή ενέργειας έχει πολλαπλά οφέλη όπως: _Την ανάδειξη της ολοκληρωμένης διαχείρισης των ΑΣΑ σε τοπικό αστικό επίπεδο λαμβάνοντας υπόψη την Οδηγία 99/31/EC αλλά και τις κατευθύνσεις της Local Agenda 21 για την αειφορικότητα _Την απεξάρτηση από τη χρήση συμβατικών καυσίμων και τον ασφαλή

101 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ 204 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ ECO_choros 205 ενεργειακό εφοδιασμό μέσω της αξιοποίησης ενός πόρου όπως θεωρούνται πλέον στις μέρες μας τα ΑΣΑ _Την μείωση της ανεξέλεγκτης εκπομπής αερίων όπως CH 4, ΝΗ 3 και CO 2 με δυσμενείς συνέπειες στο περιβάλλον (φαινόμενο του θερμοκηπίου, όξινη βροχή, κ.ά.) _Την αποτροπή επιβάρυνσης των υπόγειων νερών από τα παραγόμενα στραγγίδια των ανεξέλεγκτων χωματερών _Την αποφυγή πυρκαγιών από τις διάσπαρτες αποθέσεις των ΑΣΑ κυρίως απόκρημνων τοποθεσιών. Η αξιοποίηση των ΑΣΑ περιλαμβάνει τις παρακάτω μεθόδους ανάκτησης υλικών ή ενέργειας: _Ανακύκλωση: Διαλογή των χρήσιμων υλικών (χαρτί, γυαλί, κ.α.) στην πηγή (δηλαδή σπίτια, γραφεία) σε ξεχωριστούς κάδους ή συγκέντρωση και μηχανική διαλογή στους χώρους απόθεσης των ΑΣΑ (ΧΥΤΑ). _Καύση: Η αποτέφρωση του συνόλου των οικιακών απορριμμάτων σε βιομηχανικές μονάδες για την παραγωγή ενέργειας και ατμού ή η μετά από μηχανική επεξεργασία των ΑΣΑ με την παραγωγή στερεών καυσίμων (RDF Refuse Derived Fuel) τα οποία επίσης χρησιμοποιούνται ενεργειακά. _Κομποστοποίηση: Διαχωρισμός των ΑΣΑ για την απολαβή του οργανικού κλάσματος (υπολείμματα τροφών, φρούτα, οργανικά) στην πηγή (γειτονιά) ή στους χώρους συγκέντρωσης για την παραγωγή κομπόστας ως εδαφοβελτιωτικού. _Αναερόβια χώνευση: Απόληψη του οργανικού κλάσματος όπως στην κομποστοποίηση όπου, μέσω αναερόβιας χώνευσης, είτε στη μεσόφιλη (30O 37 O C) είτε στη θερμόφιλη περιοχή (50O 600 ο C), παράγεται βιοαέριο για την παραγωγή ενέργειας μέσω μηχανών εσωτερικής καύσης. _Υγειονομική Ταφή: Κατά την ταφή των ΑΣΑ σε οργανωμένους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) δημιουργούνται αναερόβιες συνθήκες με αποτέλεσμα να παράγεται βιοαέριο το οποίο απομαστεύεται και καίγεται σε μηχανές για την παραγωγή ενέργειας. _Πυρόλυση: To οργανικό κλάσμα των ΑΣΑ εξαερώνεται με θερμική κατεργασία παρουσία μικρής ποσότητας οξυγόνου. Η πυρόλυση αρχίζει στους O C και ολοκληρώνεται στους O C. Τα παραγόμενα προϊόντα είναι αέρια (CH 4, H 2, CO2, CO), υγρά (με πλήθος οργανικών ενώσεων) και στερεά (ανθρακούχο στερεό υπόλειμμα υψηλής θερμογόνου αξίας) _Το πρόβλημα των αστικών λυμάτων 127_Κύκλος οικολογικής διαχείρισης του χαρτιού 128_Οικολογική διαχείριση οργανικών υλών με την μέθοδο της κομποστοποίησης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. Μερικοί από τους δόκιμους συνδυασμούς των παραπάνω μεθόδων για την ενεργειακή αξιοποίηση των ΑΣΑ μπορεί να είναι: _Ανακύκλωση υλικών Υγειονομική ταφή Απομάστευση βιοαερίου Παραγωγή ενέργειας _Ανακύκλωση υλικών Αναερόβια χώνευση του οργανικού κλάσματος Παραγωγή βιοαερίου - Παραγωγή ενέργειας + Κομπόστας _Διαχωρισμός υλικών Παραγωγή RDF - Παραγωγή Ενέργειας + Υγειονομική Ταφή _Διαχωρισμός υλικών Κομποστοποίηση των οργανικών Πυρόλυση των RDF - Υγειονομική ταφή των υπολοίπων Τα κριτήρια επιλογής του πλέον δυνατού συνδυασμού των μεθόδων διαχείρισης των ΑΣΑ πρέπει να λάβει υπόψη τα ακόλουθα σημεία: _Περιβαλλοντικές επιπτώσεις, που αφορούν CH4, ΝΗ3, ιπταμένη τέφρα και VOC s καθώς τοξικών ρυπαντών όπως διοξινών. _Κόστος επεξεργασίας ή του συνδυασμού των τεχνολογιών που θα δώσουν το μικρότερο δυνατό κόστος επένδυσης _Κόστος επένδυσης, αφορά τις μεταβαλλόμενες τοπικές συνθήκες αλλά και των εναλλακτικών μορφών αξιοποίησης _Διάρκεια εφαρμογής της τεχνολογίας, λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές εξελίξεις και το επενδυτικό ρίσκο της συγκεκριμένης εφαρμογής _Απαραίτητη έκταση γης, καθορίζει το είδος της τεχνολογίας αλλά και του συνδυασμού των μεθόδων (αστικές περιοχές σύνδρομο ΝΙΜΒΥ) _Ποσοστό αξιοποίησης όσο αφορά την περιεχόμενη σύνθεση των ΑΣΑ (υγρασία, οργανικό κλάσμα και αδρανή υλικά)

102 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 206 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ECO_choros ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΉ ΑΝΆΛΥΣΗ Για τη διερεύνηση του οφέλους προς το κόστος εγκατάστασης της μόνωσης και των ενεργητικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας, δημιουργήθηκαν έξι ακόμα υποθετικά σενάρια, εκτός του προτεινόμενου αρχικού σεναρίου, τα οποία συγκρίθηκαν με το σενάριο της πρότασης. Τα σενάρια δημιουργήθηκαν με αλλαγή των παραμέτρων της μόνωσης και των συστημάτων ψύξης-θέρμανσης. Συγκεκριμένα τα σενάρια έχουν ως εξής: 1_Μόνωση αντλία θερμότητας ΑΠΕ (αυτόνομο) Πρόκειται για την πρόταση που γίνεται με τις προτεινόμενες μονώσεις και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις όπως περιγράφονται στα σχετικά παραρτήματα. Τα μακροπρόθεσμα κόστη αντικατάστασης των συσσωρευτών, εναλλακτών και φωτοβολταϊκών πλαισίων δεν λαμβάνονται υπόψη όπως και τα λοιπά κόστη συντήρησης. Το κόστος συνεπώς θεωρείται πάγιο και λαμβάνεται ως σταθερό κατά τη διάρκεια ζωής του κτιρίου. 2_Μόνωση αντλία θερμότητας ΑΠΕ (συνδεδεμένο) Σε αυτό το σενάριο παραλείπονται τα κόστη εγκατάστασης συσσωρευτών και ελεγκτών αυτόνομου δικτύου και ρυθμιστής φόρτισης και υποθέτουμε πως το ενεργειακό πλεόνασμα από τις ΑΠΕ διοχετεύεται στο δίκτυο και σε περίπτωση ελλείμματος η κατοικία τροφοδοτείται από αυτό. Δεν υπολογίζεται η τιμή αγοράς και πώλησης της ηλεκτρικής κιλοβατώρας από και προς το δίκτυο και θεωρείται ισόποση. Τα κόστη που παραλείπονται από τα τρία είδη κατοικιών φαίνονται στον πίνακα 33. πίνακας 33_ Κόστη που παραλείπονται στα 3 είδη κατοικίας στην εφαρμογή του 2ου σεναρίου Είδος Τύπος Ποσότητα (τεμ.) Τιμή / τεμάχιο ( ) Συνολική τιμή ( ) 3_Μόνωση αντλία θερμότητας ΔΕΗ Σε αυτό το σενάριο θεωρούμε πως η κατοικία δεν είναι εξοπλίσμένη με ΑΠΕ και τροφοδοτείται εξ ολοκλήρου από το δίκτυο της ΔΕΗ. Η τιμή της ηλεκτρικής κιλοβατώρας λαμβάνεται ως 0,11. Αντί των ηλιακών συσσωρευτών κενού, που εφαρμόζονται στα προηγούμενα σενάρια, τοποθετούνται οι εξής εγκαταστάσεις για ΖΝΧ: Κατοικία 2 ατόμων Ηλιακός συλλέκτης 3,9 τ.μ. και δεξαμενή διπλής ενέργειας 150λ : 1845,00 Κατοικία 4 ατόμων Ηλιακός συλλέκτης 4,50 τ.μ. και δεξαμενή διπλής ενέργειας 150λ : 2350,00 Κατοικία 6 ατόμων Ηλιακός συλλέκτης 5.40 τ.μ. και δεξαμενή διπλής ενέργειας 200λ : 2699,00 Οι συσσωρευτές αυτοί εφαρμόζονται και στα σενάρια 4, 5 και 6. 4_Ελάχιστη μόνωση αντλία θερμότητας ΔΕΗ Η παροχή ενέργειας είναι όπως αυτήν του σεναρίου 3. Η μόνωση ωστόσο μειώνεται στα ελάχιστα επιτρεπτά όρια σύμφωνα με τον ΚΕΝΑΚ. Έτσι η μόνωση πετροβάμβακα από 80mm που ορίζεται στο σενάριο 1 για τοιχοποιίες και φέροντα οργανισμό, μειώνεται στα 50mm για τοιχοποιίες και στα 60mm για τον φέροντα οργανισμό. Η μόνωση εξηλασμένης πολυστερίνης μειώνεται επίσης σε 70mm από 80mm στην οροφή και σε 30mm από 50mm στα δάπεδα. Το κόστος της μόνωσης υπολογίστηκε ως (Τα κόστη ορίστηκαν από τους ίδιους κατασκευαστές της μόνωσης όπως στο σενάριο1): _Πετροβάμβακας 80mm: 13,50 /m 2 _Πετροβάμβακας 60mm: 9,09 /m 2 _Πετροβάμβακας 50mm: 8,50 /m 2 _Εξηλασμένη πολυστερίνη 80mm: 16,40 /m 2 _Εξηλασμένη πολυστερίνη 70mm: 14,30 /m 2 _Εξηλασμένη πολυστερίνη 50mm: 10,20 /m 2 _Εξηλασμένη πολυστερίνη 30mm: 6,20 /m 2 5_Μόνωση πετρέλαιο & κλιματισμός Σε αυτό το σενάριο η μόνωση παραμένει όπως αυτή του σεναρίου 1 αλλά καταργείται η αντλία θερμότητας. Αντί αυτής, για τις ψυκτικές και θερμικές ανάγκες του κτιρίου, θεωρούμε πως εγκαθίστανται τα εξής: Κατοικία 2 ατόμων Θέρμανση: Λεβητοστάσιο με λέβητα BUDERUS, απόδοσης 0,94% και ισχύος 22-32kW, καυστήρα LOGATOP LE - Α.1.0, δεξαμενή καυσίμου, κυκλοφορητής, καπνοδόχος/καμινάδα ΙΝΟΧ διπλού τοιχώματος, δοχείο διαστολής, αυτόματος πλήρωσης, τρίοδοι βάνα και εξαρτήματα σύνδεσης και σωληνώσεις κοστίζει 5.319,50,00 με ΦΠΑ. Ψύξη: Κλιματιστικές μονάδες (πίνακας 34). Κατοικία 2 ατόμων Κατοικία 4 ατόμων Ελεγκτής αυτόνομου δικτύου και ρυθμιστής φόρτισης SMA SUNNY ISLAND 6.0Η , ,28 Συσσωρευτές SOLAR 230 AH , ,00 Ελεγκτής αυτόνομου δικτύου και ρυθμιστής φόρτισης SMA SUNNY ISLAND 6.0Η , ,28 Συσσωρευτές SOLAR 230 AH , ,00 πίνακας 34_ Κλιματιστικές μονάδες για κατοικία 2 ατόμων στο σενάριο 5 Κλιματιζόμενος χώρος Υπνοδωμάτιο 1 Υπνοδωμάτιο 2 Τύπος κλιματιστικού LG LG Ενεργειακή κλάση A/A Ψυκτική απόδοση (kw) 2,5 A/A 2,5 ΕΕR 4,17 4,17 Κάλυψη ψυκτικών φορτίων (%) Τιμή κλιματιστικής μονάδας ( ) 884,00 884,00 Κατοικία 6 ατόμων Ελεγκτής αυτόνομου δικτύου και ρυθμιστής φόρτισης SMA SUNNY ISLAND 6.0Η , ,28 Συσσωρευτές SOLAR 230 AH , ,00 Κουζίνα Σαλόνι Σύνολο LG LG A/A 3,5 A/A 5,3 3,47 3, , , ,00

103 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 208 Κατοικία 4 ατόμων Θέρμανση: Λεβητοστάσιο με λέβητα BUDERUS, απόδοσης 0,94% και ισχύος 29-40kW, καυστήρα LOGATOP LE - Α.1.0, δεξαμενή καυσίμου, κυκλοφορητής, καπνοδόχος/καμινάδα ΙΝΟΧ διπλού τοιχώματος, δοχείο διαστολής, αυτόματος πλήρωσης, τρίοδοι βάνα και εξαρτήματα σύνδεσης και σωληνώσεις κοστίζει 5.712,50 με ΦΠΑ. Ψύξη: Κλιματιστικές μονάδες (πίνακας 35). πίνακας 35_ Κλιματιστικές μονάδες για κατοικία 4 ατόμων στο σενάριο 5 Κλιματιζόμενος χώρος Υπνοδωμάτιο 1 Υπνοδωμάτιο 2 Σαλόνι-Κουζίνα Σύνολο Τύπος κλιματιστικού LG LG LG Ενεργειακή κλάση A/A Ψυκτική απόδοση (kw) 2,5 A/A 2,5 A/A 3,5 Κάλυψη ψυκτικών φορτίων (%) Τιμή κλιματιστικής μονάδας ( ) Κατοικία 6 ατόμων Θέρμανση: Λεβητοστάσιο με λέβητα BUDERUS, απόδοσης 0,94% και ισχύος 29-40kW, καυστήρα LOGATOP LE - Α.1.0, δεξαμενή καυσίμου, κυκλοφορητής, καπνοδόχος/καμινάδα ΙΝΟΧ διπλού τοιχώματος, δοχείο διαστολής, αυτόματος πλήρωσης, τρίοδοι βάνα και εξαρτήματα σύνδεσης και σωληνώσεις κοστίζει 5.912,50 με ΦΠΑ. Ψύξη: Κλιματιστικές μονάδες (πίνακας 36). Για τον υπολογισμό του κόστους, η τιμή του λίτρου πετρελαίου θέρμανσης ορίστηκε στα 1,40 ανά λίτρο (τιμές 2013) και το κόστος της κιλοβατώρας (κλιματιστικά) όπως στο σενάριο ,00 884,00 Υπνοδωμάτιο 3 LG A/A 2,5 4, ,00 πίνακας 36_ Κλιματιστικές μονάδες για κατοικία 6 ατόμων στο σενάριο 5 Κλιματιζόμενος χώρος Υπνοδωμάτιο 1 Υπνοδωμάτιο 2 Υπνοδωμάτιο 3 Σαλόνι-Κουζίνα Σύνολο Τύπος κλιματιστικού LG LG LG LG Ενεργειακή κλάση A/A Ψυκτική απόδοση (kw) 2,5 A/A 2,5 A/A 2,5 A/A 5, , ,00 6_Ελάχιστη μόνωση πετρέλαιο - κλιματισμός Το τελευταίο σενάριο είναι ουσιαστικά συνδυασμός των σεναρίων 4 και 5 με την ελάχιστη μόνωση και μέθοδο ψύξηςθέρμανσης όπως περιγράφονται σε αυτά. ΕΕR 4,17 4,17 3,47 ΕΕR 4,17 4,17 4,17 3, Κάλυψη ψυκτικών φορτίων (%) Τιμή κλιματιστικής μονάδας ( ) 884,00 884,00 884,00 Υπνοδωμάτιο 4 LG A/A 2,5 4, , , ,00 7_Μόνωση - αντλία θερμότητας ΑΠΕ (συνδεδεμένο πώληση ενέργειας σε δίκτυο) Στο τελευταίο σενάριο υπολογίζεται με βάση το σενάριο 2, ποια θα ήταν τα οικονομικά οφέλη από την πώληση της πλεονάζουσας ενέργειας στο δίκτυο. Θεωρείται πως η απαιτούμενη ενέργεια για τις ανάγκες τις κατοικίας ΔΕΝ πωλείται αρχικά στο δίκτυο και ύστερα επαναγοράζεται από αυτό, παρά χρησιμοποιείται απευθείας στην κατοικία και πωλείται μόνον το πλεόνασμα ενέργειας. Η τιμή ορίζεται στα 0,125 /kwh. δεδομένα για τον υπολογισμό κόστους ΚΑΤΟΙΚΙΑ 2 ΑΤΟΜΩΝ Κόστη Ευρώ αντλίες θερμ ,0 κανονική μόνωση μειωμένη μόνωση λέβητας κλιματιστικά 4.016, , , ,0 ΑΠΕ ,8 αρχικά κόστη κανονική μόνωση ελάχιστη μόνωση αντλία , ,9 πετρέλαιο+κλιματισμός , ,4 ΑΠΕ-μόνωση-αντλία ,9 συνδεδεμένο ,6 Ετήσια έξοδα (με ηλεκτρ. συσκ) Κανονική μόνωση Ελάχιστη μόνωση αντλία 1.160, ,7 πετρέλαιο+κλιματισμός 2.780, ,5 ΑΠΕ-μόνωση-αντλία - Συνδεδεμένο - Ενεργειακό περίσευμα (kwh/έτος) /έτος 8534, ,813 ΚΑΤΟΙΚΙΑ 4 ΑΤΟΜΩΝ Κόστη Ευρώ αντλίες θερμ ,0 κανονική μόνωση μειωμένη μόνωση λέβητας κλιματιστικά 4.696, , , ,0 ΑΠΕ ,5 αρχικά κόστη κανονική μόνωση ελάχιστη μόνωση αντλία , ,6 πετρέλαιο+κλιματισμός , ,1 ΑΠΕ-μόνωση-αντλία ,6 συνδεδεμένο ,3 Ετήσια έξοδα (με ηλεκτρ. συσκ) Κανονική μόνωση Ελάχιστη μόνωση αντλία 1.396, ,3 πετρέλαιο+κλιματισμός 3.372, ,7 ΑΠΕ-μόνωση-αντλία - Συνδεδεμένο - Ενεργειακό περίσευμα (kwh/έτος) /έτος 8212, ,61 ΚΑΤΟΙΚΙΑ 6 ΑΤΟΜΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ECO_choros 209 Κόστη Ευρώ αντλίες θερμ ,0 κανονική μόνωση μειωμένη μόνωση λέβητας κλιματιστικά 3.300, , , ,0 ΑΠΕ ,0 αρχικά κόστη κανονική μόνωση ελάχιστη μόνωση αντλία , ,6 πετρέλαιο+κλιματισμός , ,1 ΑΠΕ-μόνωση-αντλία ,0 συνδεδεμένο ,7 Ετήσια έξοδα (με ηλεκτρ. συσκ) Κανονική μόνωση Ελάχιστη μόνωση αντλία 1.572, ,9 πετρέλαιο+κλιματισμός 3.792, ,2 ΑΠΕ-μόνωση-αντλία - Συνδεδεμένο - Ενεργειακό περίσευμα (kwh/έτος) /έτος 7498,36 937,29

104 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 210 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ECO_choros 211 αποτελέσματα Για κάθε είδος κατοικίας τα σενάρια παρουσιάζονται σε ένα γράφημα, λαμβάνοντας υπόψιν τα αρχικά κόστη, στα οποία προσαυξάνονται κάθε χρόνο τα ανάλογα ετήσια κόστη. συμπεράσματα Παρατηρείται από τα γραφήματα πως το κόστος του σεναρίου 1 και στις τρεις περιπτώσεις, φτάνει να αποσβεστεί σε σχέση με τα σενάρια 3-4 σε 20 με 30 χρόνια ενώ με τα σενάρια 5-6 φαίνεται να μην υπάρχει συμφέρουσα απόσβεση. Συγκεκριμένα το κόστος ισοβαθμίζεται σε σχέση με το σενάριο 6 σε περίπου έτη και με το σενάριο 5 στα έτη. Το σενάριο 2, στο οποίο θεωρήσαμε πως δεν εγκαθιστούμε μηχανισμούς αποθήκευσης της περισσευούμενης ενέργειας, διοχετεύοντάς την στο δίκτυο, οι σχετικοί χρόνοι απόσβεσης φαίνεται να είναι πιο σύντομοι. Οι χρόνοι αυτοί συντομεύουν σημαντικά όταν θεωρήσουμε πώς η περίσσεια ενέργειας πωλείται στο δίκτυο (σενάριο 7). Συγκεκριμένα, ο ισοσκελισμός του σεναρίου 7 με το σενάριο 6 γίνεται στα 6-9 έτη, με το σενάριο 5 στα 9-11 έτη, με το σενάριο 4 στα έτη και με το σενάριο 3 στα έτη. Η εγκατάσταση συνεπώς συστημάτων αποθήκευσης, ίσως κρίνεται άσκοπη οικονομικά, καθώς φαίνεται να είναι δυσβάσταχτο οικονομικό βάρος. Άρα, η σύνδεση των κατοικιών με το δίκτυο, για αποφυγή επιπλέον κόστους κρίνεται πιο συμφέρουσα. Η παρεχόμενη στο δίκτυο ενέργεια μπορεί να προσφέρει στις κατοίκους ένα επιπλέον εισόδημα, αυξάνοντας μακροπρόθεσμα τα οφέλη από την παραγωγή ενέργειας, προσφέροντας στις κατοικίες ανά έτος από την πώλησή της στο δίκτυο.

105 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΑ _ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ Κοσμόπουλος Π. Κτίρια, Ενέργεια και Περιβάλλον, University Studio Press, 2008 Κοσμόπουλος Π. Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2004 Κοσμόπουλος Π., Δοκίμιο εισαγωγής στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό, Θεσ/νίκη, 2001 Κοσμόπουλος Π., Canter D. Ψυχολογία και Αρχιτεκτονική, Εκδόσεις UNIVERSITY STUDIO PRESS, Θεσσαλονίκη, 1990 Kosmopoulos P. Application of the Ev matrix in Xanthi, Greece, International Conference Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment, May 2005, Santorini, Greece Kosmopoulos P., Fragidou P., Comparison of the HQE method and the Ev assessment, International Conference Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment, May 2005, Santorini, Greece Αραβαντινός Δ. Ενεργειακός σχεδιασμός νέων και υφιστάμενων κτιρίων, Θεσσαλονίκη 2009 Sartori A., Voss K. Net zero energy buildings: a consistent definition framework, Energy Build 48, 2012 Buteraa F. Zero-energy buildings: the challenges, Advances in Building Energy Research 2013 Zeiler W., Boxem G. Net-zero energy building schools, Renewable Energy 49, 2013 Μαντζαβίνου Π. Διερεύνηση εναλλακτικών μεθόδων διαχείρισης υδάτων σε επίπεδο κατοικίας, 2011 Marszala Α., Heiselberga P., Bourrelleb J., Musallc E., Vossc K., Sartorid Ι., Napolitanoe Α. Zero Energy Building A review of definitions and calculation methodologies, Energy and Buildings 43, 2011 Torcellini P., Pless S., Deru M. Zero Energy Buildings: A critical look at the definition, U.S. Department of Energy, 2006 Ανδρεαδάκη Ε. Βιοκλιματικός Σχεδιασμός, Περιβάλλον και Βιωσιμότητα, University Studio Press, Πετρίδης Π. Διαχείριση βρόχινου νερού, ΚΤΙΡΙΟ 8, 2011 Τριανταφύλλου Κ. Ενδοδαπέδια θέρμανση για θερμική άνεση και οικονομία, ΚΤΙΡΙΟ 193, 2007 Ευθυμιόπουλος Η. Κτίριο & Περιβάλλον, Εκδόσεις Παπασωτηρίου, 2005 Σανταμούρης M. Περιοδικό «Τάσεις», Ιανουάριος 2011 Δημούδη Α. Οικολογικά Δομικά Υλικά, Ξάνθη, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, 2006 Gauzin-Muller D. Οικολογική Αρχιτεκτονική, 29 παραδείγματα από την Ευρώπη, ΚΤΙΡΙΟ, 2001 Gauzin-Muller D. Μονοκατοικίες Οικολογικές, 25 διεθνή παραδείγματα, ΚΤΙΡΙO, 2005 Kennedy J. Building Without Borders, Sustainable Construction for the Global Village, New Society Publishers, 2004 Vans I., Smiley L., Smith M. The hand-sculpted house, A Philosophical and Practical Guide to Building a Cob Cottage, Chelsea Green Publishing Company, 2002 Okohauser K. Small Eco-houses, Energreen, 2007 Architecture for humanity. Design like you give a damn, Architectural Responses To Humanitarian Crises, Thames & Hudson, 2006 Τσαγκρασούλης A. Φυσικός φωτισμός, Κτίρια, Ενέργεια και Περιβάλλον, Μαντάνης Γ. Εφαρμογές των ειδών ξύλου στην ελληνική αγορά, Πεταλίδη Λ. Εισαγωγή στα ξύλινα κουφώματα υψηλής τεχνολογίας: γενική αξιολόγηση και επισκόπηση εργαστηριακών δοκίμων, Τεχνικά Χρονικά, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2006 Αξαρλή Κ., Mπαµπούρης Β. Μέθοδοι περιβαλλοντικής αξιολόγησης και πιστοποίησης κτιρίων (L.E.E.D., B.R.E.E.A.M. ΚΑΙ C.A.S.B.E.E.) Ritter A. Smart materials in architecture, interior architecture and design, Birkhäuser, 2007 Κατσιώτης M. Φωτοκαταλυτικά, αυτοκαθαριζόμενα δομικά υλικά, περιοδικό Κτίριο 2, 2011 Ελιώτης M. Η Νανοτεχνολογία και οι εφαρμογές της στη σύγχρονη οικοδομική βιομηχανία, περιοδικό Πολιτικός Μηχανικός 30 & 31, 2012 Μαλινδρέτος M. Δομική Φυσική, Βασικές αρχές και εφαρμογές, University Studio Press, 2007 Τσίγκας E. Παθητική Φυσική Ψύξη, ΚΤΙΡΙΟ 156, 2003 Μαρτινόπουλος Γ. Αερισμός κτιρίων απαιτήσεις και συστήματα για την βελτίωση του εσωκλίματος, ΚΤΙΡΙΟ 8, 2010 Αμανατίδης Α., ΓραμματικόπουλοςΑ., Μπεζεργιάννη Σ., Τσιπούρας Α. ΤΕΕ, τεύχος 462 Καραμέσης Α. Το αστικό πράσινο και η βιωσιμότητα των αστικών κέντρων Ενεργειακός σχεδιασμός, εισαγωγή για αρχιτέκτονες, Μαλλιάρης, 1992 Οδηγός Ενεργειακού Σχεδιασμού, ΚΤΙΡΙΟ, 2011 Ξύλινα κουφώματα κατασκευή, εφαρμογή και συντήρηση, Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ Αρχιτεκτονική + Ενέργεια, ΚΤΙΡΙΟ, ειδικό τεύχος, Αύγουστος 2009 Report on Nanotechnology and Construction, Institute of Nanotechnology, 2006

106 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ_DIRECTIVES Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ.), TEE Τεχνικές Οδηγίες του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε) Nearly zero energy buildings: achieving the EU 2020 target, European council for an energy efficient economy, 2011 Τυπολογία ελληνικών κτιρίων κατοικίας, Ινστιτούτο ερευνών περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, 2011 Εξοικονόμηση και διαχείριση ενέργειας στα κτίρια, ΤΕΕ, 2009 Έκθεση της επιτροπής προς το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και το συμβούλιο, χρηματοδοτική στήριξη για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, Βρυξέλες, 2013 Ανακοίνωση της επιτροπής στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, το συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική επιτροπή και την επιτροπή των περιφερειών, χάρτης πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Βρυξέλες, 2011 Ανακοίνωση της επιτροπής στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, το συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική επιτροπή και την επιτροπή των περιφερειών, ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη, Βρυξέλες, 2010 Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός, οδικός χάρτης για το 2050, Μάρτιος 2012 Προσωρινές Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές, ΠΕΤΕΠ , Εφαρμογές Ψυχρών Υλικών Directive 2002/91/EC, Directive 2010/31/EU, Directive 2000/55/, Directive 2004/8/EC, Directive 2006/32/EC, Directive 2006/32/EC, Decision 2006/1005/EC, Directive 2010/30/EU, Directive 2009/125/EC ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ munityid= PDF TAMOURIS.pdf

107 (εκπομπή μίλα μου πράσινα, ομιλητής Σανταμούρης Μ.) gr/index.php?option=com_ content&view=article&id=158: &catid=15&itemid=169 Lotus Effect: d=2&pubid= ell_1_14/07/2012_ BmmBZuOBI%3D&tabid=507 gr/2013/02/blog-post_1257.html

108 θερινό εξάμηνο