Ηπροστασία του περιβάλλοντος αποτελεί συνταγματική επιταγή (άρθρο 24 του Σ)

Transcript

1 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 77 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Tου Τρύφωνα Χαρ. Κοροντζή Ηπροστασία του περιβάλλοντος αποτελεί συνταγματική επιταγή (άρθρο 24 του Σ) και συνακόλουθα υποχρέωση του Κράτους, αλλά και δικαίωμα του καθενός. 1 Το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (Υ..Ε.Ν.Α.Ν.Π.) 2 δια μέσου το Λιμενικού Σώματος, 3 είναι ο κατ εξοχήν αρμόδιος φορέας για την πρόληψη της ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών της χώρας μας, που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τα συμφέροντα των κατοίκων ή του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου ή να υποβαθμίσουν το θαλάσσιο περιβάλλον. 4 Για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος, που τα τελευταία χρόνια α- πασχολεί έντονα την ανθρωπότητα και για τη λήψη των αναγκαίων προληπτικών μέτρων, το Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. διαθέτει εξειδικευμένη υπηρεσιακή μονάδα τη Διεύθυνση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (Δ.Π.Θ.Π.). 5 Η διεθνής εμπειρία 6 και πρακτική αποδεικνύει ότι, όσα μέτρα και αν ληφθούν, τα περιστατικά ρύπανσης δεν μπορούν να εξαλειφθούν παντελώς, δεδομένου ότι ο χρόνος, ο τόπος και οι συνθήκες ενός περιστατικού δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν, ενώ τα περισσότερα περιστατικά οφείλονται σε αστάθμητους παράγοντες. Για τους λόγους αυτούς ο σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης αποτελεί σήμερα σε διεθνές επίπεδο το κατ εξοχήν εργαλείο και όπλο των αρμόδιων Αρχών, για τον καθορισμό του απαιτούμενου επιπέδου επέμβασης, ανάλογα με τη βαρύτητα κάθε περιστατικού. 7 Διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος περιλαμβάνονται στο Ν.Δ. 187/73 (261 Α ) περί Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου 9Κ.Δ.Ν.Δ.). Ειδικότερα οι Λιμενικές Αρχές εκδίδουν αστυνομικές διατάξεις υπό τύπο κανονισμών λιμένων, 8 σχετικά με ζητήματα ρύπανσης θαλάσσιας περιοχής, επιβάλλοντας πρόστιμα σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων 9, 10 ενώ σε πολλές από αυτές έχουν συσταθεί Περιφερειακοί Σταθμοί Καταπολέμησης της Ρύπανσης (Π.Σ.Κ.Ρ.) 11 Επίσης είναι δυνατή και η απαγόρευση του απόπλου του πλοίου, 12 από την κοινοποίηση της απόφασης επιβολής προστίμου στον πλοίαρχο ή κυβερνήτη του πλοίου, ε- κτός αν κατατεθεί εγγυητική επιστολή τράπεζας ισόποση προς το πρόστιμο ή εάν συγκοινωνιακοί λόγοι ή άλλοι λόγοι επιβάλλουν τον απόπλου κατά την κρίση του προϊ- Ο Τρύφωνας Χαρ. Κοροντζής είναι πτυχιούχος του τμ. Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, ΜSc Κράτος και Δημόσια Πολιτική του τμ. Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

2 78 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH σταμένου της Λιμενικής Αρχής (άρθρο 157 παραγρ. 3 του Κ.Δ.Ν.Δ.). Σε περιπτώσεις πολύ σοβαρές που η έκταση της ρύπανσης είναι μεγάλη, ο Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. μπορεί να επιβάλλει σχετικό πρόστιμο. Κατά της απόφασης αυτής επιτρέπεται προσφυγή εντός πέντε (05) ημερών ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου. Σύμφωνα με το άρθρο 235 παραγρ. 2 του Κ.Δ.Ν.Δ., με ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έ- τος, τιμωρείται ο πλοίαρχος ή μέλος πληρώματος που ενεργεί ρύπανση της θάλασσας δια πετρελαιοειδών, ή παραλείπει τη λήψη μέτρων προς αποφυγή αυτής της ρύπανσης. Η υπαίτια ρύπανση του περιβάλλοντος συνιστά και λόγο επιβολής της πειθαρχικής ποινής, προσωρινής στέρησης του ναυτικού επαγγέλματος του υπαιτίου πλοιάρχου ή μέλους του πληρώματος, σύμφωνα με το άρθρο 249 παραγρ. 1 εδ. η του Κ.Δ.Ν.Δ.. Το σημαντικότερο όμως νομοθέτημα που αφορά την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος είναι το Π.Δ. 55/1998 (Α 58), με το οποίο κωδικοποιήθηκαν σε ενιαίο κείμενο και μεταγλωττίσθηκαν στη δημοτική όλες οι διατάξεις του Ν 743/1977. Στο εν λόγω νομοθέτημα στο οποίο ενσωματώνονται και οι σημαντικότερες διεθνείς ρυθμίσεις, περιέχονται οι ρυθμίσεις ποινικών, πειθαρχικών και διοικητικών κυρώσεων για τους παραβάτες των διατάξεών του. Σημειώνεται ότι οι ποινικές διατάξεις που προβλέπει, εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση σοβαρής ρύπανσης της θάλασσας από οποιαδήποτε αιτία ή μέσο ή είδους ρύπο, διότι οι κυρωτικοί νόμοι των διεθνών συμβάσεων ειδικά για κάθε περίπτωση θαλάσσιας ρύπανσης, παραπέμπουν σε αυτές τις ποινικές διατάξεις και δεν προβλέπουν διαφορετικές ποινικές κυρώσεις κατά περίπτωση ρύπανσης, ή σε άλλες περιπτώσεις σιωπούν, ο- πότε εφαρμογή έχει το εσωτερικό δίκαιο, ήτοι ο Ν 743/1977 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Ο εν λόγω νόμος εφαρμόζεται και μετά τη θέση σε ισχύ του Ν 1650/1986 όπως ορίζεται στο άρθρο 32 παραγρ. 1. Ο Ν 743/1977 στο άρθρο 2 ορίζει την έκταση της εφαρμογής του προσδιορίζοντας την έκταση της ελληνικής ποινικής δικαιοδοσίας επί εγκλημάτων ρύπανσης του θαλασσίου περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα εφαρμόζεται σε περιπτώσεις ρύπανσης: Α. των λιμανιών, των ακτών της χώρας και των ελληνικών χωρικών υδάτων από εγκαταστάσεις ή πλοία και δεξαμενόπλοια με ελληνική ή ξένη σημαία αλλά και από κάθε άλλη πηγή ρύπανσης και Β. της ανοικτής θάλασσας από πλοία και δεξαμενόπλοια με ελληνική ή ξένη σημαία με την επιφύλαξη της εφαρμογής των διατάξεων των Συμβάσεων που ισχύουν κάθε φορά. Πρόκειται για θέσπιση μίας εξαίρεσης από την αρχή της σημαίας, καθώς η Ελλάδα αποκτά δικαιοδοσία να τιμωρεί εγκλήματα ρύπανσης τα οποία συνέβησαν στη α- νοικτή θάλασσα ακόμη και από πλοίο που φέρει ξένη σημαία. 13 Σε περίπτωση που οι συνέπειες της ρύπανσης που έχει πραγματοποιηθεί στην ανοικτή θάλασσα, επεκτείνονται σε περιοχές της ελληνικής ποινικής δικαιοδοσίας τόπος τέλεσης του αδικήματος της ρύπανσης σύμφωνα με το άρθρο 16 του Π.Κ. 14 είναι και η Ελλάδα αφού εκεί επήλθε το αξιόποινο αποτέλεσμα της αξιόποινης ενέργειας ή παράλειψης η οποία πραγματοποιήθηκε στην ανοικτή θάλασσα. Συγκεκριμένα: Α. η Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας η οποία κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Ν 2321/1995, αναγνωρίζει δικαίωμα επέμβασης στην ανοικτή θάλασσα μόνο υπέρ του κράτους της σημαίας του πλοίου. Με το άρθρο 221 εισάγεται όμως παρέκκλιση ορίζοντας ότι τα κράτη μπορούν να παίρνουν και να εφαρμόζουν μέτρα σύμφωνα με το

3 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 79 εθιμικό και συμβατικό διεθνές δίκαιο, πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη τους, ανάλογα με την πραγματική ή απειλούμενη ζημιά για να προστατέψουν τις ακτές ή τα συναφή συμφέροντά τους συμπεριλαμβανομένης της αλιείας, από τη ρύπανση ή την απειλή της ρύπανσης, εξαιτίας κάποιου ναυτικού ατυχήματος ή από ενέργειες που έχουν σχέση με αυτό το ατύχημα το οποίο ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση σοβαρών ζημιών. Β. η Διεθνής Σύμβαση του 1990 για την ετοιμότητα, συνεργασία και αντιμετώπιση της ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο η οποία κυρώθηκε με το Ν 2252/1994, αναφέρει ως υποκείμενα των υποχρεώσεων που ρυθμίζει, τους πλοιάρχους ή άλλα πρόσωπα που διοικούν πλοία που φέρουν τη σημαία του κάθε κράτους καθώς και τα πρόσωπα που διοικούν θαλάσσιες εγκαταστάσεις 15 περιοχής δικαιοδοσίας του κάθε κράτους. Σε συμμόρφωση της πιο πάνω πρόβλεψης, ο νομοθέτης στο άρθρο 3 του Ν 2252/94 προέβλεψε ότι οι διατάξεις του νόμου αυτού της κυρωθείσας σύμβασης και των Π.Δ. και Υ.Α. που εκδίδονται σε εκτέλεση του, εφαρμόζονται στα ελληνικά πλοία και από τα υπόλοιπα (πλην δηλαδή εκείνων που φέρουν την ελληνική σημαία), σε εκείνα που καταπλέουν σε ελληνικούς λιμένες και όρμους, ή που βρίσκονται σε θαλάσσιο χώρο ελληνικής δικαιοδοσίας και δεν περιλαμβάνει συνεπώς ξένα πλοία που βρίσκονται στην ανοικτή θάλασσα. Γ. Η Διεθνής Σύμβαση περί προλήψεως ρυπάνσεως της θαλάσσης εξ απορρίψεων καταλοίπων και άλλων υλών η οποία κυρώθηκε με το Ν 1147/1981, προβλέπει στο άρθρο VII παρ. 1 και 2 ότι το κάθε συμβαλλόμενο μέρος, πρέπει να λάβει εντός της περιοχής του τα κατάλληλα μέτρα για την τιμωρία κάθε ενέργειας που αντιβαίνει στις διατάξεις αυτής, και η δικαιοδοσία κάθε κράτους επεκτείνεται στα πλοία που φέρουν τη σημαία του και σε ξένα πλοία που φορτώνουν εντός του εδάφους ή των χωρικών του υδάτων. Ο κυρωτικός νόμος στο άρθρο 2, θεωρεί ως πλοία που υπάγονται στην ελληνική δικαιοδοσία, αυτά που εμπίπτουν στις διατάξεις της Σύμβασης δηλαδή τα ελληνικά και από τα υπόλοιπα που δε φέρουν την ελληνική σημαία, εκείνα που φορτώνουν εντός του ελληνικού εδάφους και εντός των ελληνικών υδάτων και όχι ό- σα βρίσκονται στη ανοικτή θάλασσα. Με βάση τις παραπάνω διεθνείς ρυθμίσεις, οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη σε συνδυασμό με την υπέρτερη ισχύ που τους προσδίδει το άρθρο 28 παραγρ. 1 του Σ, εξαντλούν σε μεγάλο βαθμό κάθε πιθανή ρύπανση της θάλασσας από πλοία παντός είδους, από εγκαταστάσεις, από διάφορες πηγές ρύπανσης κ.λπ., συμπεραίνεται επίσης ότι η ελληνική δικαιοδοσία δεν επεκτείνεται σε πλοία με ξένη σημαία, τα οποία προκαλούν με οποιοδήποτε τρόπο ρύπανση της ανοικτής θάλασσας εκτός αν συντρέχει η περίπτωση του άρθρου 16 του Π.Κ. όπως αναφέρθηκε. Στις περιπτώσεις ρύπανσης της ανοικτής θάλασσας από πλοία δικαιοδοσία έχει το κράτος της σημαίας του πλοίου. Σύμφωνα με το άρθρο 3 παραγρ. 1 του Π.Δ. 55/1998 απαγορεύεται: A. η απόρριψη στις ακτές, τους λιμένες και στα ελληνικά χωρικά ύδατα πετρελαίου, πετρελαιοειδών μιγμάτων επιβλαβών ουσιών 16 ή μιγμάτων αυτών και κάθε φύσης αποβλήτων 17, λυμάτων 18 και απορριμμάτων 19, από τα οποία μπορεί να προκληθεί ρύπανση της θάλασσας και των ακτών. B. η απόρριψη στην ανοικτή θάλασσα πετρελαιοειδών και λοιπών ρυπαντικών ουσιών, από τις οποίες μπορεί να προκύψει ρύπανση κατά τα οριζόμενα από τις κυρωθείσες από τη χώρα μας διεθνείς συμβάσεις, που αναφέρονται σε θέματα ρύπανσης σύμφω-

4 80 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH να με τις ισχύουσες διατάξεις, εφόσον όμως δεν υφίσταται κίνδυνος ρύπανσης (άρθρο 3 παραγρ. 2) Η απόρριψη στη θάλασσα οποιασδήποτε ουσίας από παράκτιες ή άλλες εγκαταστάσεις, επιτρέπεται μόνο κατόπιν αδείας που παρέχεται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις εφόσον όμως δεν υφίσταται κίνδυνος ρύπανσης (άρθρο 3 παραγρ. 2) Επίσης καθορίζονται οι ειδικές υποχρεώσεις των πλοίων και δεξαμενόπλοιων που καταπλέουν σε ελληνικούς λιμένες ή προσεγγίζουν σε αγκυροβόλια και όρμους (άρθρο 4), οι υποχρεώσεις των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούνται για μεταγγίσεις πετρελαίου ή για επισκευές πλοίων (άρθρο 5), η λήψη ειδικών μέτρων κατά τη διενέργεια κάθε φόρτωσης και εκφόρτωσης πετρελαίου άνω των 1000 τόνων σε εγκαταστάσεις ή πλοία (άρθρο 6), η δυνατότητα επιβολής πρόσθετων μέτρων με υπουργικές αποφάσεις για τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν επιβλαβείς ουσίες χύδην ή σε συσκευασία και προσεγγίζουν σε ελληνικό λιμένα ή όρμο (άρθρο 8), οι υποχρεώσεις των υπευθύνων ρύπανσης και τη ρύθμιση των εργασιών αποκατάστασης της ρύπανσης (άρθρο 11), οι εξασφαλίσεις των απαιτήσεων για την αποκατάσταση των ζημιών (άρθρο 12). Ο νόμος θεσπίζει ποινικές, διοικητικές και πειθαρχικές κυρώσεις που επιβάλλονται στους παραβάτες τόσο των διατάξεών του, όσο και των κυρωθεισών διεθνών συμβάσεων 20 και των Π.Δ. και Υ.Α. που εκδίδονται σε εκτέλεση αυτών (άρθρο 13 παραγρ. 1). Στο άρθρο 13 προβλέπονται τα εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος ως εξής: Α. στο εδ. ι της παραγρ.α προβλέπεται το βασικό έγκλημα με τη μορφή πλημμελήματος, τελούμενου με δόλο που συνίσταται στην πρόκληση από πρόθεση σοβαρής ρύπανσης του περιβάλλοντος. Οι προκαλούντες αυτήν τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τριών μηνών. Δεν συνιστούν ποινικά αδικήματα, ρυπάνσεις που δε θεωρούνται σοβαρές κατά το είδος την έκταση και τις λοιπές περιστάσεις τους, αλλά ενδεχομένως μόνο διοικητικές παραβάσεις για τις οποίες επιβάλλονται τα εκάστοτε πρόστιμα. Το ζήτημα πότε η ρύπανση είναι σοβαρή κρίνεται εκ των πραγμάτων, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης (επιτρεπόμενα ή μη ποσοστά ρύπων, είδος ρύπου, επικινδυνότητα ουσιών κ.λπ.), λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες δημιουργίας της, τη βλάβη που προκλήθηκε ή τη διακινδύνευση για το θαλάσσιο περιβάλλον, τη δυνατότητα μείωσης ή εξάλειψής της κ.λπ. 21 Η ρύπανση είναι οπωσδήποτε σοβαρή, όταν από αυτή μπορεί να προκύψει κίνδυνος ζημιάς ή βλάβης σε πρόσωπα ή πράγματα 22 ή όταν διοχετεύθηκαν αποχετευτικά λύματα στη θάλασσα χωρίς προηγούμενο βιολογικό καθαρισμό, 23 ή αποβλήθηκαν στη θάλασσα χρωστικές και χημικές ουσίες οι οποίες είναι δηλητηριώδεις. 24 Β. στο ίδιο εδάφιο, προβλέπεται και η διακεκριμένη μορφή του βασικού Εγκλήματος, σύμφωνα με την οποία εάν εκ της πράξεως δύναται να προκύψει κίνδυνος ζημιάς ή βλάβης σε πρόσωπα ή πράγματα, οι προκαλούντες αυτήν τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους. 25 Γ. τέλος τιμωρείται και η εξ αμελείας πρόκληση σοβαρής ρύπανσης και ο υπαίτιος τιμωρείται με φυλάκιση. Αλλά προβλέπεται δυνητική άφεση της ποινής, εφόσον ο υ- παίτιος οικεία τη βούληση εξουδετερώσει τη ρύπανση και αποτρέψει κάθε δυνάμενη να επέλθει βλάβη ή ζημιά, ή εάν με ταχεία αναγγελία στις αρχές συντελέσει στην ε- ξουδετέρωση της ρύπανσης καταβάλλοντος συγχρόνως και τις συναφείς δαπάνες (άρθρο 13 περ. 1, παρ. Α, εδ. ιι). Οι διοικητικές κυρώσεις έχουν ως εξής σύμφωνα με το άρθρο 13 περ. Β:

5 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 81 Α. επιβάλλεται πρόστιμο 26 στους υπαίτιους της ρύπανσης ακόμη και όταν δεν είναι σοβαρή, με απόφαση των Κεντρικών Λιμεναρχείων, Λιμεναρχείων,Υπολιμεναρχείων έ- ως Ευρώ. Β. με το ίδιο πρόστιμο τιμωρούνται και οι παραβάτες των διατάξεων του παρόντος νόμου, με τις οποίες επιβάλλεται η λήψη μέτρων ή τήρηση άλλων διαδικασιών, προς πρόληψη, περιορισμό ή καταστολή της ρύπανσης ακόμη και αν δεν προκλήθηκε ρύπανση Γ. σε περιπτώσεις που η ρύπανση εξακολουθήσει, επιβάλλεται από τις παραπάνω αρχές πρόστιμο μέχρι 8.804,11 Eυρώ για κάθε ημέρα υπέρβασης της ταχθείσας προθεσμίας αποκατάστασης. Aν η ρύπανση είναι σοβαρή κατά την έννοια που αναλύθηκε παραπάνω επιβάλλεται πρόστιμο μέχρι ,14 Ευρώ από τον Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π..[Βλ. Π.Δ. 163/2001 (Α 146)]. Η διαδικασία διαπίστωσης των παραβάσεων και άσκησης προσφυγής κατά των α- ποφάσεων επιβολής προστίμου ρυθμίζεται στα άρθρα 13 και Ειδικότερα εκτός του άρθρου 4 παραγρ.5 του N 743/1977,όπου η Λιμενική Αρχή απαγορεύει τον απόπλου σε περίπτωση που σύμφωνα με το άρθρο 14 του ιδίου νόμου, το πλοίο δεν παραδώσει τα πετρελαιοειδή μίγματα και τα απορρίμματα στις ευκολίες υποδοχής καταλοίπων. Απαγόρευση απόπλου επιβάλλεται επίσης, από τη στιγμή της βεβαίωσης της παράβασης (άρθρο 14 παραγρ. 5 Ν 743/77) και μέχρι πληρωμής του προστίμου. Η απαγόρευση του απόπλου, αίρεται με την κατάθεση εγγυητικής επιστολής Τράπεζας που λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα και για ποσό ίσο με το πρόστιμο. Ο απόπλους δύναται να επιτραπεί, χωρίς να καταβληθεί το πρόστιμο ή χωρίς να κατατεθεί εγγυητική επιστολή Τράπεζας μετά από έγκριση του Υπουργού για ένα ή περισσότερα ταξίδια, εάν επιτακτικοί συγκοινωνιακοί ή άλλοι λόγοι, δικαιολογούν τον απόπλου ή είναι εκ των πραγμάτων ανέφικτη η άμεση προσκόμιση εγγυητικής επιστολής τράπεζας και κατά την κρίση του Υπουργού παρέχεται άλλη επαρκής ασφάλεια. Προβληματισμό θα μπορούσε να δημιουργήσει η ρύθμιση του άρθρου 30 του νεότερου και ειδικού Ν 1650/1986 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το Ν 3010/2002, που καθορίζει διαφορετικά διοικητικά πρόστιμα, όργανα και διαδικασία επιβολής τους σε σχέση με τα καθοριζόμενα στον προγενέστερο Ν 743/1977.Αν εφαρμοστούν οι νεότερες διατάξεις, πρόστιμο θα επιβάλλεται από τον οικείο Νομάρχη, ή Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, ή από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και ό- χι από τις Λιμενικές Αρχές και μόνο σε περίπτωση σοβαρής ρύπανσης και ιδίως όταν υ- πάρχει κίνδυνος θανάτου ή βαριάς σωματικής βλάβης ή ευρείας οικολογικής διατάραξης ή καταστροφής, ενόψει και της σπουδαιότητας της επιχείρησης ή της δραστηριότητας ο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. από κοινού με τον τυχόν συναρμόδιο υπουργό μπορεί να επιβάλλει πρόστιμο πέραν των άλλων κυρώσεων. Είναι προφανές ότι ο νεότερος νόμος είναι δυσμενέστερος από τον προγενέστερο σε ότι αφορά τις κυρώσεις κατόπιν συγκριτικής μελέτης μεταξύ του άρθρου 4 του Ν 3010/2002 με τον οποίο τροποποιήθηκε η παραγρ. 1 του άρθρου 30 του Ν 1650/86 και του Π.Δ. 163/2001 που αναφέρεται στα όρια των προστίμων που ορίζονται στο άρθρο 13 παρ. 1 περιπτ. β στοιχ. ί του Ν 743/77 (Α 319) όπως κωδικοποιήθηκε με το Π.Δ. 55/98 (Α 58) ως προς το ανώτατο όριο προστίμου. Σε κάθε περίπτωση η διάκριση εξαιρετικά σοβαρής και σοβαρής επαφίεται στην α- πόλυτη διακριτική ευχέρεια του οργάνου που επιβάλλει το πρόστιμο. Συνακόλουθα η μη διατύπωση αντικειμενικών κριτηρίων σε κάθε περίπτωση ώστε να προσδιορίζονται ε- πακριβώς τα όρια των ανωτέρω ορισμών, επιτρέπει την αυθαίρετη εκτίμηση και ενδεχο-

6 82 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH μένως και λάθος εκτίμηση με αποτέλεσμα ο ρυπαίνων ενίοτε να μην καταβάλει επακριβώς το κόστος της ζημίας που προκάλεσε. Υποστηρίζεται ότι ως προς τις διοικητικές κυρώσεις, θα μπορούσε να εφαρμόζεται ο Ν 1650/1986 που είναι γενικός καθώς αφορά οποιαδήποτε ρύπανση ή άλλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος και είναι νεότερος, αν δεν υπήρχε η ειδική πρόβλεψη του άρθρου 32 παραγρ. 1 που ορίζει ότι κάθε διάταξη που αντιβαίνει στις διατάξεις του νόμου αυτού ή ανάγεται σε θέματα που ρυθμίζονται από τον νόμο αυτό καταργείται με εξαίρεση τις διατάξεις...του Ν 743/1977. Κατά συνέπεια με δεδομένη τη μεταβατική αυτή διάταξη σε περίπτωση ρύπανσης του θαλασσίου περιβάλλοντος επιβάλλονται τα πρόστιμα του Ν 743/1977 και όχι του Ν 1650/ πλην των οριζομένων στην επόμενη παράγραφο. Ειδικότερα σύμφωνα με το άρθρο 30 του Ν 1650/1986 προκειμένου για τις εγκαταστάσεις κατά την έννοια του Ν 743/77 που ρυπαίνουν τη θάλασσα, η επιβολή του προστίμου που υπερβαίνει τα ανώτατα όρια του άρθρου 13 παρ. 1 κατηγορία β περίπτωση ί του εν λόγω νόμου πραγματοποιείται από τον οικείο Νομάρχη και μέχρι του ποσού των Ευρώ.Σε όλες τις περιστάσεις και κατά περίπτωση ανάλογα με το ύψος του προστίμου η επιβολή του πραγματοποιείται από τις Λιμενικές Αρχές και ανάλογα από που προέρχεται η ρύπανση (π.χ. στην περίπτωση που προκαλείται ρύπανση της θάλασσας α- πό πλοίο α, αρμόδια Αρχή για την επιβολή του προστίμου είναι η Λιμενική Αρχή). Συνεπώς αν ο νομοθέτης ήθελε να θεσπίσει άλλα πρόστιμα και άλλη διαδικασία επιβολής τους, προκειμένου για ρύπανση προκληθείσα από πλοία μπορούσε να το κάνει όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση όπως καθόρισε για τις εγκαταστάσεις που ρυπαίνουν τη θάλασσα. Τέλος αν οι υπαίτιοι της ρύπανσης είναι Έλληνες ναυτικοί, υπόκεινται και σε πειθαρχική δίωξη κατά τις διατάξεις του Κ.Δ.Ν.Δ. και τιμωρούνται με προσωρινή στέρηση άσκησης του ναυτικού επαγγέλματος σύμφωνα με το άρθρο 13 περ. Γ ντου Ν 743/ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Αμέσως μόλις εντοπισθεί ρύπανση με πετρέλαιο στις Ελληνικές Θάλασσες και ακτές: 1. Κινητοποιούνται από τη Λιμενική αρχή σε συνεργασία με την ΔΠΘΠ ή το ΕΚΣΕΔ τα κατάλληλα μέσα επιτήρησης για τη συλλογή πληροφοριών και την αξιολόγηση της κατάστασης. 2. Ανάλογα με τη σοβαρότητα του περιστατικού ο Τοπικός Συντονιστής (Λιμενάρχης) ενεργοποιεί το Τοπικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Ρύπανσης. 3. Αν το περιστατικό είναι σοβαρό, ο Τοπικός Συντονιστής μπορεί να χρησιμοποιήσει το προσωπικό και τον εξοπλισμό που ανήκουν σε εταιρείες πετρελαιοειδών και ιδιωτικές εταιρείες απορρύπανσης. 4. Σε ιδιαίτερα σοβαρά περιστατικά, ο Τοπικός Συντονιστής μπορεί να ζητήσει από τη ΔΠΘΠ την αποστολή ενισχύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό, ενώ η σχεδίαση και ο συντονισμός των εργασιών καταπολέμησης σ αυτές τις περιπτώσεις α- ναλαμβάνεται από τον Εθνικό Συντονιστή (ΔΠΘΠ) με Κλιμάκιο που αποστέλλεται στην περιοχή. 5. Σε εξαιρετικά σοβαρά περιστατικά, ο Εθνικός Συντονιστής μπορεί να ζητήσει βοήθεια σε μέσα και εξοπλισμό από άλλες Μεσογειακές ή Ευρωπαϊκές χώρες μέσω του Περιφερειακού Κέντρου Καταπολέμησης της Ρύπανσης της Μεσογείου Θαλάσσης (REMPEC) ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU).

7 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 83 Σχεδιάγραμμα ενεργοποίησης Ενδεικτική Βιβλιογραφία Η αναφερόμενη στο κείμενο Νομοθεσία Η αναφερόμενη στο κείμενο

8 84 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Σημειώσεις 1. Bλ. Σύνταγμα της Ελλάδας, Βουλή των Ελλήνων, Ιανουάριος 2005, σελ Με το Π.Δ. 205/2007 (Α 231) με θέμα Συγχώνευση των Υπουργείων, τα Υπουργεία Εμπορικής Ναυτιλίας και Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής συγχωνεύτηκαν στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 παραγρ. 2 του ιδίου Π.Δ., η Γενική Γραμματεία Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας αποτελεί εφεξής Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Περαιτέρω για την εν λόγω διοικητική μεταβολή, σχετικά είναι το Π.Δ. 215/2007 (Α 241) με θέμα Σύσταση Γενικών Γραμματειών στο Υπουργείο Εσωτερικών και στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής,ως και η αριθ /01/2008 Απόφαση Πρωθυπουργού και Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (Β 19) με θέμα Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Υφυπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Για τον καθορισμό της σειράς τάξης των Υπουργείων σχετική είναι η Αριθ. Υ237/2007 Απόφαση του Πρωθυπουργού (Β 1927), Καθορισμός σειράς Τάξης των Υπουργείων. Το βασικό νομοθέτημα που περιγραφεί τη δομή και τις αρμοδιότητες του Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. είναι Π.Δ. 242/99. Το τελευταίο έχει τροποποιηθεί με το Π.Δ. 232/2001 (Α 175) Τροποποίηση του Π.Δ. 242/1999 (Α 201) Οργανισμός του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, το Π.Δ. 320/2001 (Α 217) Τροποποίηση του Π.Δ. 242/1999 Οργανισμός Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (Α 201), το Π.Δ. 175/2002 (Α 158) Οργανισμός Διάρθρωσης και Λειτουργίας Γενικής Γραμματείας Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής,το Π.Δ. 26/2004 (Α 23) Τροποποίηση του Π.Δ. 242/1999 Οργανισμός Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (Α 201), το Π.Δ. 27/2006 (Α 23) Τροποποίηση του π.δ. Οργανισμός Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (Α 201), το Π.Δ. 122/2005 (Α 180) Σύσταση Διεύθυνσης Ποιότητας και Αποδοτικότητας στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας,το Π.Δ. 6/2007 (Α 4) Τροποποίηση του π.δ. 242/1999 (Α 201) Οργανισμός του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, όπως έχει τροποποιηθεί το Π.Δ. 48/2007 (Α 51) Τροποποίηση του π.δ. 242/1999 Οργανισμός Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (Α 201), την Αριθ /02/2008 Υ.Α. (Β 644) Καθορισμός Καθηκόντων Υποναυάρχων Λιμενικού Σώματος. Συνοπτικά η αποστολή του Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. είναι η μέριμνα για την οργάνωση, βελτίωση, προστασία και ανάπτυξη της ναυτιλίας, τη σύνδεση αυτής με την εθνική οικονομία, τη στήριξη του θαλάσσιου τουρισμού, την εξυπηρέτηση των θαλασσίων συγκοινωνιών, την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, την έρευνα και διάσωση, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, καθώς και την άσκηση της ναυτιλιακής πολιτικής της χώρας. 3. Στη δομή, οργάνωση, διάρθρωση, λειτουργία και την αποστολή του Λιμενικού Σώματος, αναφέρονται σήμερα κύρια το Ν.Δ. 444/70, Ν.Δ. 187/73, Π.Δ. 242/1999 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, ο Ν 3079/2002 όπως έχει επίσης τροποποιηθεί και ισχύει και η αριθ /01/01 από Απόφαση Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας με την οποία κυρώθηκε ο Κανονισμός Λειτουργίας των Λιμενικών Αρχών. Το προσωπικό του Λ.Σ. είναι στρατιωτικά οργανωμένο και διέπεται από τις κάθε φορά ισχύουσες διατάξεις για τους Αξιωματικούς, Ανθυπασπιστές και Υπαξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, προς τους οποίους εξομοιώνεται σε ότι αφορά την κατάσταση, την ποινική δωσιδικία και την πειθαρχία. Τα αστυνομικά καθήκοντα του Λιμενικού Σώματος διακρίνονται σε διοικητικά και δικαστικά. Στην πρώτη κατηγορία η οποία συνιστά γενικότερα την αστυνομία τάξεως, επιτελεί διοικητική λειτουργία και αποσκοπεί τόσο στη διαφύλαξη και προστασία της δημόσιας τάξης και α- σφάλειας όσο και στην πρόληψη του εγκλήματος. Η δεύτερη υπάγεται στη δικαστική εξουσία και αναπτύσσει τη δραστηριότητά της στο πεδίο καταστολής του εγκλήματος ασκώντας κα-

9 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 85 θήκοντα ανακριτικά τα οποία βοηθούν την πληρέστερη και ασφαλέστερη άσκηση της δικαιοδοσίας των ποινικών δικαστηρίων. 4. Με το Π.Δ. 55/1998 (Α 55) Προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος κωδικοποιήθηκαν σε ενιαίο κείμενο και μεταγλωττίστηκαν στη δημοτική όλες οι διατάξεις του Ν 743/77 και των τροποποιήσεών του. 5. Για τις αρμοδιότητας της εν λόγω διεύθυνσης σχετικό τυγχάνει το άρθρο 16 του Π.Δ. 242/1999. Ειδικότερα η Δ.Π.Θ.Π.,είναι αρμόδια για: Την επικύρωση των Διεθνών Συμβάσεων που αφορούν στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος Την καθημερινή επιτήρηση των ακτών και των κυρίων θαλάσσιων ζωνών ναυσιπλοΐας Την εφαρμογή της νομοθεσίας για την πρόληψη της ρύπανσης Την καταπολέμηση, παρακολούθηση και συντονισμό των εργασιών αντιμετώπισης των περιστατικών ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών Την αίτηση παροχής βοήθειας από ξένες Αρχές στην χώρα μας για την αντιμετώπιση ενός σοβαρού περιστατικού ή την παροχή συνδρομής σ άλλα κράτη κατόπιν αιτήσεώς τους Την ενημέρωση και ενεργό συμμετοχή των πολιτών σε θέματα προστασίας του θαλασσίου περιβάλλοντος Την διερεύνηση κάθε περιστατικού ρύπανσης της θάλασσας ή των ακτών, από πλοία ή πηγές ξηράς, και τέλος Την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων στους παραβάτες. 6. Οι Διεθνείς Οργανισμοί που ασχολούνται με τη ρύπανση στη θάλασσα είναι οι ακόλουθοι: Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) με έδρα το Λονδίνο Ευρωπαϊκή Ένωση με έδρα τις Βρυξέλλες Πρόγραμμα για το Περιβάλλον των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) με έδρα το Ναϊρόμπι της Κένυας. Κέντρο Καταπολέμησης Ρύπανσης της Μεσογείου (REMPEC) με έδρα τη Μάλτα Μνημόνιο Συνεργασίας για την Επιθεώρηση των Πλοίων στα λιμάνια (Paris MOU) με έ- δρα τη Χάγη. Επιτροπή Διαχείρισης της Ρύπανσης της Θάλασσας (MCMP) που συνεδριάζει στις Βρυξέλλες Οργανισμός Διαχείρισης Κεφαλαίων (FUND 71/92) με έδρα το Λονδίνο 7. Με το Π.Δ. 11/2002 (Α 6) με θέμα Εθνικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης για την αντιμετώπιση περιστατικών ρύπανσης από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες θεσπίστηκε το εθνικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση περιστατικών ρύπανσης από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες και αναφέρεται ως Εθνικό Σχέδιο. Το εν λόγω σχέδιο αποτελείται από πέντε (5) κεφάλαια, τα οποία έχουν τις παρακάτω θεματικές: Κεφάλαιο 1ο : Γενικές απαιτήσεις σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης. Κεφάλαιο 2ο : Οργανωτική συνάρθρωση των σχεδίων έκτακτης ανάγκης των παράκτιων εγκαταστάσεων διακίνησης πετρελαιοειδών, των εμπορικών λιμένων και των Λιμενικών Αρχών. Κεφάλαιο 3ο : Εθνικό σύστημα ετοιμότητας και αντιμετώπισης περιστατικών ρύπανσης της θάλασσας. Κεφάλαιο 4ο : Σύστημα διεθνών αναφορών περιστατικών επείγουσας ανάγκης. Κεφάλαιο 5ο : Ανάκτηση των δαπανών για τις ενέργειες αντιμετώπισης ρύπανσης. Αρμόδιος φορέας για την κατάρτιση και παρακολούθηση εφαρμογής του εθνικού σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες είναι το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Ο σχεδιασμός υλοποιείται μέσω της Κεντρικής Υπηρεσίας [Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Ε..Κ.Σ.Ε.Δ.) και της Διεύθυνσης Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (Δ.Π.Θ.Π.)] καθώς και των Λιμενικών Αρχών. Το Εθνικό Σχέδιο Εκτάκτου Ανάγκης καλύπτει το σύνολο της Επικράτειας ενώ το Τοπικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης που έχει εκπονηθεί από τις Λιμενικές Αρχές καλύπτει γεωγραφικά την περιοχή δικαιοδοσίας έκαστης εξ αυτών.[βλ. Internet downloaded 09/05/09 και Πλωτάρχου

10 86 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Λ.Σ.(Τ) ΚΑΥΚΟΥΛΑΣ Αλ. : Αντιμετώπιση ρύπανσης της θάλασσας (2001), σελ. 7 και επόμενες. Στο τέλος της μελέτης ως Παράρτημα επισυνάπτεται το σχεδιάγραμμα επιχειρησιακής α- ντιμετώπισης περιστατικών ρύπανσης από το Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π./Δ.Π.Θ.Π... Επίσης έχει εκδοθεί η Αριθμ. : /07/03 Απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας (Β 850) με θέμα : Οδηγίες / διαδικασίες για την αντιμετώπιση περιστατικών πλοίων που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης ή κινδύνου σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 20 της οδηγίας 2002/59 Ορισμός περιοχών καταφυγής. Η εν λόγω κανονιστική πράξη αποτελείται από τρία (03) Παραρτήματα, τα οποία είναι τα ακόλουθα: Παράρτημα 1ο : Πλοία ευρισκόμενα σε κατάσταση ανάγκης ή κινδύνου, συνεπεία των ο- ποίων είναι δυνατόν να προκληθεί ρύπανση της θάλασσας. Παράρτημα 2ο : Έρευνα και διάσωση. Παράρτημα 3ο : Προστασία θαλασσίου περιβάλλοντος. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV περιγράφονται οι Ομάδες Διαχείρισης Περιστατικών Έκτακτης Ανάγκης (Ο.Δ.Π.Ε.Α.). Συγκεκριμένα η Ο.Δ.Π.Ε.Α. συγκαλείται με εντολή του Αρχηγού Λ.Σ. στις περιπτώσεις που εκείνος κρίνει αναγκαίο και συνεδριάζει υπό την προεδρία του, ή υπό την προεδρία του Υπαρχηγού που αυτός θα ορίσει. Στην Ο.Δ.Π.Ε.Α. συμμετέχουν οι Διευθυντές ΔΑΝ-ΔΛΑ-ΔΠΘΠ-ΔΚΕΟ-ΔΜΚ-ΔΛΥ και οι Προϊστάμενοι των Κλάδων στους οποίους υπάγονται οι πιο πάνω Διευθύνσεις.Ανάλογα με τη φύση του περιστατικού και της αναγκαιότητας παρουσίας αυτών, ανωτέρω δύνανται να αντικατασταθούν από τους αρχαιότερους αξιωματικούς των Διευθύνσεων ή τους καθ ύλην αρμόδιους τμηματάρχες. Τέλος στο άρθρο 4 του Ν 3569/2007 (Α 122) ορίζεται η Σύσταση Αποστολή Κέντρου Επιχειρήσεων Λιμενικού Σώματος. Συγκεκριμένα στο Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. συστήθηκε Κέντρο Επιχειρήσεων Λιμενικού Σώματος του οποίου η αποστολή είναι η διεύθυνση, παρακολούθηση και ο συντονισμός επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας με τη χρησιμοποίηση της υποδομής, των διαθέσιμων μέσων και του προσωπικού Λ.Σ., η παρακολούθηση των περιορισμένης κλίμακας ε- πιχειρήσεων που διενεργούνται από τις κατά τόπους Περιφερειακές Διοικήσεις και Λιμενικές Αρχές, καθώς και η παροχή σε αυτές της απαιτούμενης συνδρομής πλην των περιστατικών ή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης. Με την πλήρη λειτουργία του εν λόγω Κέντρου περιστατικά ρύπανσης θα διαχειρίζονται μέσω της Δ.Π.Θ.Π. από αυτό αντί του Ε.Κ.Σ.Ε.Δ.. 8. Σύμφωνα με το άρθρο 156 του Ν.Δ. 187/73 (Α 163) περί Κ.Δ.Ν.Δ. όπως τροποποιήθηκε και ι- σχύει με το άρθρο 10 του Ν 1940/1991 (Α 140), για την άσκηση των αρμοδιοτήτων Διοικητικής Αστυνομίας των Λιμενικών Αρχών, εκδίδονται αστυνομικές διατάξεις με τον τύπο των Γενικών και Ειδικών Κανονισμών Λιμένων. Συγκεκριμένα: α) Οι Γενικοί Κανονισμοί Λιμένων (Γ.Κ.Λ.), που ρυθμίζουν κοινά για όλες τις Λιμενικές Αρχές θέματα, εκδίδονται από τον Αρχηγό του Λιμενικού Σώματος, εγκρίνονται από τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και ισχύουν στις περιοχές ευθύνης όλων των Λιμενικών Αρχών. β) Οι Ειδικοί Κανονισμοί Λιμένων (Ε.Κ.Λ.), που ρυθμίζουν τα σχετικά με τις ιδιομορφίες του κάθε λιμένα θέματα που δεν ρυθμίζονται από τον Γενικό Κανονισμό Λιμένα, εκδίδονται α- πό τις οικείες Λιμενικές Αρχές (Κεντρικά Λιμεναρχεία, Λιμεναρχεία,Υπολιμεναρχεία) και μετά από γνώμη του Νομάρχη, εγκρίνονται από τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. γ) Οι Ειδικοί Κανονισμοί Λιμένων, ισχύουν μόνο στην περιοχή ευθύνης της Λιμενικής Αρχής, που τους εκδίδει. Κατ εξαίρεση για τους Ειδικούς Κανονισμούς Λιμένα, που εκδίδονται από το Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά δεν απαιτείται γνώμη του Νομάρχη. Η διάταξη του Ν 1940/1991 για την έκδοση από τις Λιμενικές Αρχές αστυνομικών διατάξεων με τη μορφή Κανονισμών Λιμένα που ισχύουν στις περιοχές δικαιοδοσίας των Λιμενικών Αρχών, έχει έρεισμα στην εξουσιοδότηση του άρθρου 96 & 2 του Συντάγματος στο οποίο ορίζεται ότι Μπορεί με νόμο : α) να ανατεθεί και σε αρχές που ασκούν αστυνομικά καθήκοντα η εκδίκαση αστυνομικών παραβάσεων που τιμωρούνται με πρόστιμο, β) να ανατεθεί σε αρχές α-

11 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 87 γροτικής ασφάλειας η εκδίκαση σχετικών με τους αγρούς πταισμάτων και των ιδιωτικών διαφορών που απορρέουν από αυτά. Σ αυτές τις δύο περιπτώσεις οι αποφάσεις που εκδίδονται υπόκεινται σε έφεση στο αρμόδιο τακτικό δικαστήριο, η οποία έχει ανασταλτική δύναμη. 9. Εκτός των Λιμενικών Οργάνων έκθεση για παράβαση ρύπανσης συντάσσουν σύμφωνα με το άρθρο 14 του Ν 743/1977 και οι διαπιστώνοντες αυτοί χειριστές πολεμικών αεροσκαφών, ελικοπτέρων και κυβερνήτες πολεμικών πλοίων. Οι χειριστές αεροσκαφών της Ελληνικής Πολιτικής Αεροπορίας και οι Έλληνες πλοίαρχοι εμπορικών πλοίων οφείλουν να αναφέρουν στη Λιμενική αρχή οποιαδήποτε περίπτωση ρύπανσης διαπιστώσουν. 10. Στο άρθρο 272 παρ.1 του Ν.Δ. 187/73 περί Κ.Δ.Ν.Δ. ορίζεται ότι: Δια Π. Διαταγμάτων προκαλούμενων υπό των Υπουργών Οικονομικών, Δικαιοσύνης και Ναυτιλίας-Μεταφορών και Επικοινωνιών δύναται να προσαρμόζονται ή και να αυξομειούνται τα υπό του παρόντος Κώδικος προβλεπόμενα πρόστιμα, δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση αναφερόμαστε στα πρόστιμα που προβλέπονται στην 157 παρ. 1 του ιδίου Ν.Δ.. Σύμφωνα με το Π.Δ. 193/2001 (Α 156), Αύξηση ορίου προστίμου κατά παραβατών Κανονισμών Λιμένων, το ανώτατο όριο προστίμου για παραβάσεις των διατάξεων των Κανονισμών Λιμένα αυξήθηκε σε δραχμές αναπροσαρμοζόμενο ετησίως από σε ποσοστά 5%.Το εν λόγω ποσό πλέον υπολογίζεται σε Ευρώ. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται σύμφωνα με το άρθρο 157 του Κ.Δ.Ν.Δ. εισπράττονται σύμφωνα με το Νόμο Περί Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (Κ.Ε.Δ.Ε.) και του άρθρου 14 παραγρ. 1γ του Ν 2881/2001 (Α 16). Τα προαναφερόμενα, δηλαδή οι διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε. και του άρθρου 14 παραγρ. 1γ ισχύουν και για τις αποφάσεις επιβολής προστίμων που προβλέπονται από τα άρθρα 44 και 45 του Κ.Δ.Ν.Δ. καθώς και για τα πρόστιμα του άρθρου 13 του Π.Δ. 55/98 (Α 58). Οι κυρώσεις του άρθρου 157 του Κ.Δ.Ν.Δ. επιβάλλονται στους παραβάτες και άλλων διατάξεων, όπως: Α. του άρθρου 5 παραγρ. 3 του Ν 2323/1995 (Α 145) Β. των διατάξεων του Ν 2932/2001 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει Γ. της παραγρ. 4 του άρθρου 11 του Ν 1940/91 (Α 40) που προστέθηκε με την παραγρ. 6 του άρθρου 9 του Ν 2743/1999 (Α 211) Δ. των Π.Δ. που εκδίδονται σε εκτέλεση της παραγρ. 11 του άρθρου 15 του Ν 2743/1999 (Α 211) κ.λπ.. Για τον καθορισμό τρόπου είσπραξης και απόδοσης πόρων όπως ορίζονται στο άρθρο 14 του Ν 2881/2001 σχετικές είναι οι αριθ /05/02 και /04/02 Υ.Α. (Β 649). Προ της έκδοσης των αποφάσεων επιβολής προστίμων οι παραβάτες σύμφωνα με το άρθρο 157 παραγρ. 2 του Κ.Δ.Ν.Δ. καλούνται εγγράφως σε απολογία από τη Λιμενική Αρχή εντός 24 ωρών. Το δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης προβλέπεται από το άρθρο 20 παραγρ. 2 του Σ. Προβληματισμό δημιουργούν οι διατάξεις του Ν 2690/99 και ειδικότερα το άρθρο 6 Προηγούμενη ακρόαση του ενδιαφερόμενου, ως προς το χρονικό διάστημα που τίθεται στον ενδιαφερόμενο από τις διοικητικές αρχές προκειμένου να εκφράσει τις απόψεις του εγγράφως ή προφορικώς πριν από κάθε ενέργεια ή μέτρο σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων του. Η συγκεκριμένη κλήση από τις διοικητικές αρχές κοινοποιείται στον ενδιαφερόμενο τουλάχιστον πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν από την ημέρα της ακρόασης. Στο άρθρο 157 παραγρ. 1 του Κ.Δ.Ν.Δ. καθορίζεται προθεσμία 24 ωρών στον ενδιαφερόμενο προκειμένου να απολογηθεί. Πιστεύω λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 33 του Ν 2690/1999 και ειδικότερα την παραγρ. 1 στην οποία ορίζεται ότι 1. Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα, αν σε αυτόν δεν ορίζεται διαφορετικά, καταργείται κάθε γενική διάταξη η οποία αναφέρεται σε θέμα ρυθμιζόμενο από αυτόν, ότι λόγω ισχύος νεότερου νόμου που ρυθμίζει γενικά θέμα που αναφερόταν στο Κ.Δ.Ν.Δ., σε συνδυασμό με το γεγονός ότι διευρύνει το δικαίωμα προστασίας του διοικούμενου τόσο χρονικά αλλά υλικά με τη θέσπιση και άλλων μέτρων προστασίας του διοικούμενου (άρθρο 6 παραγρ. 3 και 4, 24,25και 27 η διάταξη του άρθρου 157 παραγρ. 1 του Κ.Δ.Ν.Δ. θα πρέπει να θεωρείται καταργημένη).

12 88 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Βλ. ακόμη, Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας (Α 97), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το Ν 3659/2008 (Α 77), Βελτίωση και επιτάχυνση των διαδικασιών της δίκης στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και άλλες διατάξεις. Μετά τη δημοσίευση του Ν 2690/1999 τέθηκε ερώτημα αν στις περιπτώσεις επιβολής προστίμου κατά το άρθρο 157 του Κ.Δ.Ν.Δ. υπάρχει δικαίωμα διοικητικής προσφυγής καθώς ο ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα προσφυγής ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων (σχετικό το α- ριθ. 2128/01/2000 από έγγραφο της Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας του Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. προς το Α Τμήμα του Ν.Σ.Κ.). Το Ν.Σ.Κ. με την αριθ. 32/2002 Γνωμοδότηση του η οποία δεν έχει γίνει αποδεκτή από τον Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π., αφού έλαβε υπόψη του την ισχύουσα μέχρι σήμερα νομοθεσία ήτοι τα άρθρα 157 του Κ.Δ.Ν.Δ., το άρθρο 46 παραγρ. 2 του Π.Δ. 18/1989, τα άρθρα 1 και 2 του Ν 1406/1983, το άρθρο 63 και 67 του Ν 2717/1999, τα άρθρα 24 και 26 του Ν 2690/1999 απεφάνθη ότι ο διοικούμενος μετά την ισχύ του Ν 2690/1999 έχει στη συγκεκριμένη περίπτωση δικαίωμα διοικητικής προσφυγής είτε με τη μορφή της αιτήσεως θεραπείας είτε με τη μορφή της ιεραρχικής προσφυγής. Κατά την άποψη μου, δε χρειαζόταν η υποβολή του συγκεκριμένου ερωτήματος καθώς οι διατάξεις του συγκεκριμένου νόμου ήταν σαφείς και δε δημιουργούσαν καμία επιφύλαξη στη ε- φαρμογή τους. Άλλωστε το γεγονός της μη αποδοχής της υπόψη γνωμοδότησης από τον Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. δε δημιουργεί απολύτως κανένα πρόβλημα στην εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας. Βλ. Παπαχατζή Γ., Σύστημα του ισχύοντος στην Ελλάδα Διοικητικού Δικαίου, έκδοση έβδομη, Αθήνα 1991, σελ. 820 και επόμενες, Κόρσος Δ., Διοικητικό Δίκαιο, Γενικό Μέρος, Αθήνα Κομοτηνή, Αντ. Σάκκουλα, 1995, σελ , Δαγτόγλου Π., Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, Αθήνα Κομοτηνή, Σάκκουλα, 1997,σελ. 491 και επόμενες 11. Με την παραγρ. 1 του άρθρου 15 του Π.Δ. 55/1998 (Α 55) Προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος συστήθηκαν Π.Σ.Κ.Ρ. στις Λιμενικές Αρχές Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Ελευσίνας, Καβάλας, Χανίων. Ακολούθως με Π.Δ. που εκδίδονται κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 15 παραγρ. 4 έχουν συσταθεί και άλλοι Π.Σ.Κ.Ρ. Σχετική επίσης τους Π.Σ.Κ.Ρ. τυγχάνει βάσει του άρθρου 45 του Π.Δ. 242/99 και η αριθ /559/80 από Υ.Α. (Β_375) Περί Κανονισμού Οργανώσεως και Λειτουργίας των Περιφερειακών Σταθμών Καταπολεμήσεως της Ρυπάνσεως. Στις αρμοδιότητες των σταθμών αυτών είναι η επιθεώρηση των πλοίων κατά τις διενεργούμενες φορτοεκφορτώσεις πετρελαίου, ο έλεγχος παράδοσης των καταλοίπων πετρελαίων, πετρελαιοειδών μιγμάτων και άλλων ρυπογόνων ουσιών στις ευκολίες υποδοχής που διατίθενται γι αυτό, η επιτήρηση του θαλάσσιου χώρου με πλωτά και χερσαία μέσα, η αντιμετώπιση περιστατικών ρύπανσης με ειδικά αγήματα, καθώς και η εκτέλεση κάθε άλλης υπηρεσίας που ανατίθεται σε αυτούς σύμφωνα με τις Υπουργικές Αποφάσεις που εκδίδονται σύμφωνα με την παραγρ. 5 του υπόψη άρθρου. 12. Με βάση το Δημόσιο Ναυτικό Δίκαιο Πλοίον, κατά την έννοιαν του παρόντος Κώδικος, είναι παν σκάφος, προωρισμένον όπως μετακινείται επί του ύδατος προς μεταφοράν προσώπων ή πραγμάτων, ρυμούλκησιν, επιθαλάσσιον αρωγήν, αλιείαν, αναψυχήν, επιστημονικάς έρευνας ή άλλον σκοπόν, [βλ. άρθρο 3 παράγραφος 1, Κ.Δ.Ν.Δ.] Σύμφωνα με τον ορισμό του Κ.Ι.Ν.Δ. ως πλοίο νοείται παν σκάφος, χωρητικότητος, καθαράς τουλάχιστον δέκα κόρων προωρισμένον όπως κινείται αυτοδυνάμως εν θαλάσση [βλ. Άρθρο 1 1ΚΙΝΔ] 13. Τονίζεται ότι η ρύθμιση αυτή τελεί υπό την επιφύλαξη της εφαρμογής των εκάστοτε ισχυουσών διεθνών συμβάσεων και για το λόγο αυτό αποκτούν ιδιαίτερη σημασία οι διατάξεις των διεθνών συμβάσεων που έχει κυρώσει η Ελλάδα. Οι ρυθμίσεις αυτές καθορίζουν διαφορετικά τη δικαιοδοσία των παράκτιων κρατών σε περίπτωση παράβασης των ρυθμίσεών τους από πλοία στην ανοικτή θάλασσα. Έτσι αν η περίπτωση υπόκειται στις ρυθμίσεις των αναφερόμενων διεθνών συμβάσεων που η Ελλάδα έχει κυρώσει περιορίζεται η ημεδαπή ποινική δικαιοδοσία και δεν εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 2 παραγρ. Β του Ν 743/1977 σε ξένα πλοία και δεξαμενόπλοια με ξένη σημαία που ρυπαίνουν την ανοικτή θάλασσα.

13 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Βλ. Αναγνωστόπουλος Η., Βαθιώτης Κ., Ποινικός Κώδικας, Αθήνα, Π.Σάκκουλας 1999, σελ Βλ. άρθρο 4 της Διεθνούς Σύμβασης του 1990 για την ετοιμότητα, συνεργασία και αντιμετώπιση της ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο. 16. Επιβλαβής ουσία είναι κάθε είδους στερεή, ή υγρή ή αέρια ουσία η οποία χαρακτηρίζεται ως επιβλαβής και περιλαμβάνεται στους σχετικούς πίνακες των ισχυουσών διεθνών συμβάσεων και κωδίκων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (Ι.Μ.Ο.) (άρθρο 1 παραγρ. ιη). 17. Ως απόβλητα θεωρούνται τα αποβαλλόμενα υγρά τόσο από πλοία και δεξαμενόπλοια όσο και από εγκαταστάσεις (άρθρο 1 εδ. α, Π.Δ. 55/98). 18. Ως λύματα θεωρούνται τα αποβαλλόμενα από το αποχετευτικό σύστημα των πλοίων και δεξαμενόπλοιων που προέρχονται από χώρους υγιεινής, ενδιαίτησης και ιατρείων, εκείνα των κάθε είδους εγκαταστάσεων, καθώς και αυτά που προέρχονται από τους χώρους των πλοίων που μεταφέρουν ζώντα ζώα (άρθρο 1 εδ. η). 19. Απορρίμματα είναι τα κάθε φύσης στερεά ή ημίρρευστα κατάλοιπα που αποβάλλονται από πλοία δεξαμενόπλοια και εγκαταστάσεις ξηράς. 20. Η Ελλάδα έχει κυρώσει και εφαρμόζει ικανό αριθμό διεθνών συμβάσεων οι οποίες για την ε- πιβολή ποινικών, διοικητικών και πειθαρχικών κυρώσεων καθιστά αρμόδια τα όργανα του Λ.Σ. Οι συμβάσεις αυτές είναι πλην των ήδη αναφερόμενων οι εξής: 1. Διεθνής Σύμβαση για την επέμβαση για την επέμβαση στην ανοικτή θάλασσα σε περίπτωση ατυχημάτων από ρύπανση πετρελαίου η οποία υιοθετήθηκε το Σημαντικό στοιχείο της εν λόγω Σύμβασης είναι η απαγόρευση λήψης μέτρων εναντίον δημόσιων πλοίων 2. Διεθνής Σύμβαση Περί προλήψεως της ρυπάνσεως της θάλασσας από πλοία του 1973 που κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Ν 1269/1982. Το σημαντικό από άποψη κυρώσεων στην εν λόγω Σύμβαση είναι οι ποινικές και πειθαρχικές κυρώσεις επιβάλλονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 743/77 Ενώ οι διοικητικές σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν 1269/ Σύμβαση περί προστασίας της Μεσογείου Θάλασσας εκ της ρυπάνσεως, Η υπόψη Σύμβαση μαζί με τα Πρωτόκολλα και το Παράρτημα περί προλήψεως ρυπάνσεως της Μεσογείου Θαλάσσης εκ της απορρίψεως ουσιών εκ των πλοίων και αεροσκαφών και περί συνεργασίας δια την καταπολέμησιν ρυπάνσεως της Μεσογείου Θαλάσσης εκ πετρελαίου και άλλων επιβλαβών ουσιών κυρώθηκαν με το Ν 855/1978. Οι ρυθμίσεις του Ν 855/1978 ως προς τις αρμόδιες αρχές για τη βεβαίωση των παραβάσεων και την επιβολή των κυρώσεων ποινικών, διοικητικών, πειθαρχικών είναι οι ίδιες με εκείνες του Ν 1147/ Το Πρωτόκολλο του 1980 για την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης από τη ρύπανση από χερσαίες πηγές και το Πρωτόκολλο του 1982 περί των ειδικά προστατευόμενων περιοχών της Μεσογείου τα οποία κυρώθηκαν με το Ν 1634/1986. Και εδώ σε περίπτωση παραβίασης των διατάξεων επιβάλλονται οι ποινικές, πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις του Ν 1147/ Διεθνής Σύμβαση περί Αστικής Ευθύνης συνεπεία ζημιών εκ ρυπάνσεως υπό πετρελαίου που κύρωσε η Ελλάδα με το Ν 314/1976 και η Διεθνής Σύμβαση Περί ιδρύσεως διεθνούς κεφαλαίου για την αποζημίωση ζημιών ρύπανσης από πετρελαιοειδή η οποία κυρώθηκε με το Ν 1638/1986. Η Ελλάδα καθόρισε στα άρθρα 3-7 του κυρωτικού Ν 314/1976 μέσω των άλλων τις διοικητικές κυρώσεις (πρόστιμο, απαγόρευση απόπλου μέχρι την καταβολή του προστίμου, προσφυγή ενώπιον του Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π.) επιβαλλόμενες από τις Λιμενικές αρχές σε πλοιάρχους και πλοιοκτήτες που παραβιάζουν τις διατάξεις της Σύμβασης ή του κυρωτικού νόμου. 6. Διεθνή Σύμβαση για τον έλεγχο των διασυνοριακών κινήσεων επικίνδυνων αποβλήτων και της επεξεργασίας τους, που κυρώθηκε με το Ν 2203/1994. Οι διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 9 της Σύμβασης δεν έχουν καθορισθεί. Για ποινικές κυρώσεις εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν 743/1977. Ακόμη η ανάγκη, για ύπαρξη μιας ποιοτικότερης διαχείρισης τόσο των πλοίων όσο και των ε- ταιρειών που είναι διοικητικά υπεύθυνες για τις θαλάσσιες μεταφορές οδήγησαν τον ΙΜΟ, με γνώμονα πάντα τον ανθρώπινο παράγοντα, στην υιοθέτηση, στις της απόφασης Α

14 90 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 741 Διεθνής Κώδικας Διαχείρισης για την Ασφαλή Λειτουργία των Πλοίων και την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος (ISM Code: International Safety Management Code). Ο κώδικας αυτός υιοθετήθηκε στη συνδιάσκεψη της Διεθνούς Συμβάσεως SOLAS (Safety Of Life At Sea) στις 21/6/1994 και ενσωματώθηκε στο νέο κεφάλαιο ΙΧ. Στον κανονισμό 2 του κεφαλαίου αυτού προβλέπονται και οι ημερομηνίες εφαρμογής για τις εταιρείες ανάλογα με τις κατηγορίες των πλοίων που αυτές διαχειρίζονται Ένα ακόμα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της ασφάλειας των πλοίων σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί και η αναθεωρημένη σύμβαση για το επίπεδο εκπαίδευσης των ναυτικών. Πρόκειται για τη Διεθνή Σύμβαση STCW 1995 (Standards of Training, Certification and Watch keeping Convention), η βασική διαφορά της με την ως τώρα ισχύουσα σύμβαση είναι ότι πλέον περιλαμβάνονται συγκεκριμένες απαιτήσεις, ενώ η εφαρμογή τους δεν επαφίεται πλέον στην ευρεία ερμηνεία και διακριτική ευχέρεια της αρμόδιας Αρχής κάθε κράτους. Bλ. Ελ. Γεωργαντόπουλος Γ. Π. Βλάχος: Ναυτιλιακή Οικονομική, Πειραιάς, 1997, εκδ. ΤΖΕΪ & ΤΖΕΪ ΕΛΛΑΣ, σελ Υποστηρίζεται και ορθώς κατά την άποψη μου ότι μία ρύπανση που με τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας γρήγορα και ασφαλώς εξαφανίσθηκε δε μπορεί να θεωρηθεί σοβαρή ρύπανση κατά την έννοια του νόμου και να επισύρει ποινικές κυρώσεις κατά του υπαιτίου. 22. Βλ. Α.Π. 733/ Βλ. Α.Π. 1371/ Βλ. Α.Π. 1493/ Πρόκειται για έγκλημα δυνητικής διακινδύνευσης διότι απαιτείται συγκεκριμένη δυνατότητα βλάβης. Αυτό συμβαίνει όταν από την πράξη δημιουργείται μία πηγή κινδύνου και με βάση τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης που ήταν γνωστά κατά το χρόνο της πράξης, υφίσταται πραγματικά η δυνατότητα εισόδου του προστατευόμενου έννομου αγαθού στη συγκεκριμένη πηγή κινδύνου. Αντίθετα δεν αρκεί μία αφηρημένη δυνατότητα βλάβης ούτε και απαιτείται να έχει επέλθει ο κίνδυνος. Άλλωστε τις περισσότερες φορές τα βλαπτικά της αποτελέσματα εμφανίζονται μετά από πολλά χρόνια. 26. Σχετικό για τα όρια των προστίμων είναι το Π.Δ. 163/2001 (Α 146), Αύξηση των ανωτάτων ορίων των διοικητικών κυρώσεων που επιβάλλονται για παραβάσεις των διατάξεων του Ν 743/77 όπως κωδικοποιήθηκε με το Π.Δ. 55/ Σύμφωνα με Ν 743/77, άρθρο 14 οι προσφυγές κατά των αποφάσεων επιβολής προστίμων α- σκούνται κατά περίπτωση (βάση του ύψους του προστίμου) είτε ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου (μονομελές ή τριμελές επίσης βάσει του ύψους του προστίμου), είτε ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου. Κατά την άποψη μου και σε αυτή την περίπτωση ισχύουν οι διατάξεις του Ν 2690/99 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Βλ. αναλυτικότερα ο.π.,παραπομπή Σχετικό για τα όρια των προστίμων είναι το Π.Δ. 163/2001 (Α 146), Αύξηση των ανωτάτων ορίων των διοικητικών κυρώσεων που επιβάλλονται για παραβάσεις των διατάξεων του Ν 743/77 όπως κωδικοποιήθηκε με το Π.Δ. 55/ Σημαντική αρμοδιότητα άσκησης δικαστικής εξουσίας συνιστά η από μέρους του Υ.Ε.Ν.Α.Ν.Π. μέσω της σύστασης Πειθαρχικών Συμβουλίων, επιβολή πειθαρχικών ποινών στους ναυτικούς, με αποτέλεσμα τη στέρηση της δυνατότητας άσκησης του ναυτικού επαγγέλματος προσωρινά ή και οριστικά. Ειδικότερα σύμφωνα με το άρθρο 257 του Κ.Δ.Ν.Δ. την πειθαρχική εξουσία κατά των ναυτικών ασκούν ο πλοίαρχος, οι Λιμενικές και Προξενικές Αρχές ενώ τα Πειθαρχικά Συμβούλια του Εμπορικού Ναυτικού επιβάλλουν τις ποινές της προσωρινής ή και οριστικής στέρησης της άσκησης του ναυτικού επαγγέλματος. Τα τελευταία διακρίνονται σε Πρωτοβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο Εμπορικού Ναυτικού και Δευτεροβάθμιο Συμβούλιο Εμπορικού Ναυτικού. Στο δευτεροβάθμιο ασκούνται οι εφέσεις κατά των αποφάσεων του Πρωτοβάθμιου. Η έφεση ασκείται μέσα σε ένα μήνα από την επίδοση της Απόφασης στον ενδιαφερόμενο. Βλ. Π.Δ. 861/1979 (Α 246) Περί Πειθαρχικών Συμβουλίων Εμπορικού Ναυτικού και της ε- νώπιον αυτών διαδικασίας όπως τροποποιήθηκε και αντικαταστάθηκε από τα Π.Δ. 579/1989 (Α 246) και Π.Δ. 580/1984 (Α 206).