Εγχειρίδιο. εφαρμογής. της Οδηγίας για τις. Υπηρεσίες

Transcript

1 Εγχειρίδιο εφαρμογής της Οδηγίας για τις Υπηρεσίες

2 Δήλωση αποποίησης ευθύνης Το παρόν έγγραφο, που έχει συνταχθεί από τις υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικής Αγοράς και Υπηρεσιών, δεν δεσμεύει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως θεσμικό όργανο. Σημειωτέον ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να λάβει διαφορετική θέση από αυτήν που παρουσιάζεται στο παρόν έγγραφο, για παράδειγμα σε σχέση με τις διαδικασίες παράβασης, κατόπιν προσεκτικής εξέτασης των εθνικών μέτρων μεταφοράς. Το παρόν έγγραφο διατίθεται στο Διαδίκτυο και μπορεί να μεταφορτωθεί σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ από το διακομιστή Europa στην ακόλουθη διεύθυνση: Η Άμεση Ευρώπη είναι μια υπηρεσία που σας βοηθά να βρείτε απαντήσεις στα ερωτήματά σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση Αριθμός δωρεάν τηλεφωνικής κλήσης (*): (*) Ορισμένες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας δεν επιτρέπουν την πρόσβαση στους αριθμούς , ή οι κλήσεις αυτές μπορεί να χρεώνονται. Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το Διαδίκτυο μέσω του εξυπηρετητή Europa ( Βιβλιογραφικό δελτίο υπάρχει στο τέλος του τεύχους. Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 2007 ISBN Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2007 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Printed in Italy ΤΥΠΩΜΕΝΟ ΣΕ ΧΑΡΤΙ ΛΕΥΚΑΣΜΕΝΟ ΧΩΡΙΣ ΧΛΩΡΙΟ

3 Εισαγωγή 7 1. ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Η ΣΧΈΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΘΉΚΗ ΕΚ ΜΈΘΟΔΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ Νομοθεσία μεταφοράς της οδηγίας Μη νομοθετικά μέτρα εφαρμογής Μέτρα παρακολούθησης ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΚΑΛΥΠΤΌΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ Η έννοια της «υπηρεσίας» Οι υπηρεσίες που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας Ο τομέας της φορολογίας Η σχέση με την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων ΚΑΛΥΠΤΌΜΕΝΟΙ ΠΆΡΟΧΟΙ ΚΑΛΥΠΤΌΜΕΝΕΣ ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ Η έννοια της απαίτησης Γενικές απαιτήσεις που δεν επηρεάζουν την πρόσβαση σε δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών ή την άσκησή της Απαιτήσεις που διέπουν την πρόσβαση σε δημόσιους πόρους Η ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ Ή ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΙΚΌ ΔΊΚΑΙΟ ΕΡΓΑΤΙΚΌ ΔΊΚΑΙΟ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΑΣΦΆΛΙΣΗΣ ΘΕΜΕΛΙΏΔΗ ΔΙΚΑΙΏΜΑΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΌ ΔΙΕΘΝΈΣ ΔΊΚΑΙΟ Η ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗ ΑΠΛΟΎΣΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΏΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΥΠΏΣΕΩΝ ΠΟΥ ΈΧΟΥΝ ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΣΕ ΠΑΡΌΧΟΥΣ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ ΚΈΝΤΡΑ ΕΝΙΑΊΑΣ ΕΞΥΠΗΡΈΤΗΣΗΣ Η δημιουργία «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» Η διεκπεραίωση διαδικασιών και διατυπώσεων μέσω των «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» ΠΑΡΟΧΉ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΏΝ ΚΑΙ ΒΟΉΘΕΙΑΣ ΜΈΣΩ ΤΩΝ «ΚΈΝΤΡΩΝ ΕΝΙΑΊΑΣ ΕΞΥΠΗΡΈΤΗΣΗΣ» Οι παρεχόμενες πληροφορίες Η παρεχόμενη βοήθεια Ενθάρρυνση της χρήσης άλλων γλωσσών ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΈΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ Η έκταση της υποχρέωσης εξασφάλισης ηλεκτρονικών διαδικασιών Η εφαρμογή ηλεκτρονικών διαδικασιών 25

4 6. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ ΧΟΡΉΓΗΣΗΣ ΆΔΕΙΑΣ Ο προσδιορισμός και η αξιολόγηση των συστημάτων χορήγησης άδειας Οι προϋποθέσεις χορήγησης άδειας Η μη αλληλεπικάλυψη απαιτήσεων και ελέγχων Η διάρκεια των αδειών Η εδαφική ισχύς Περιορισμός του αριθμού των αδειών Η υποχρέωση αιτιολόγησης και το δικαίωμα προσφυγής Οι διαδικασίες για τη χορήγηση άδειας ΑΠΑΓΟΡΕΥΌΜΕΝΕΣ ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ ΕΓΚΑΤΆΣΤΑΣΗΣ Απαγόρευση απαιτήσεων που βασίζονται άμεσα ή έμμεσα στην ιθαγένεια Απαγόρευση απαιτήσεων που περιορίζουν την εγκατάσταση παρόχων υπηρεσιών σε ένα κράτος μέλος Απαγόρευση απαιτήσεων που περιορίζουν την ελευθερία επιλογής του παρόχου υπηρεσιών όσον αφορά την κύρια ή τη δευτερεύουσα εγκατάσταση Απαγόρευση των προϋποθέσεων αμοιβαιότητας Απαγόρευση οικονομικών δοκιμών Απαγόρευση της ανάμειξης ανταγωνιστικών φορέων στις αποφάσεις των αρμόδιων αρχών Απαγόρευση των υποχρεώσεων λήψης χρηματοοικονομικών εγγυήσεων ή σύναψης ασφαλιστικής σύμβασης με φορέα εγκατεστημένο στο ίδιο κράτος μέλος Απαγόρευση των υποχρεώσεων προηγούμενης εγγραφής σε μητρώα ή προηγούμενης άσκησης της δραστηριότητας για ορισμένο χρονικό διάστημα στο ίδιο κράτος μέλος ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΘΟΎΝ Ποσοτικοί ή εδαφικοί περιορισμοί Υποχρέωση του παρόχου υπηρεσιών να λάβει συγκεκριμένη νομική μορφή Απαιτήσεις σχετικά με την κατοχή του κεφαλαίου εταιρείας Απαιτήσεις που περιορίζουν την παροχή ορισμένων υπηρεσιών σε συγκεκριμένους παρόχους Απαγόρευση δημιουργίας περισσότερων από μία εγκαταστάσεων στην επικράτεια του ίδιου κράτους μέλους Υποχρεώσεις απασχόλησης ελάχιστου αριθμού εργαζομένων Υποχρεώσεις εφαρμογής καθορισμένων ελάχιστων ή ανώτατων τιμών Απαίτηση που επιβάλλεται σε παρόχους να προσφέρουν, μαζί με τη δική τους υπηρεσία, άλλες συγκεκριμένες υπηρεσίες ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Η ΡΉΤΡΑ ΠΕΡΊ ΕΛΕΎΘΕΡΗΣ ΠΑΡΟΧΉΣ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΈΣ ΠΑΡΕΚΚΛΊΣΕΙΣ Η διάκριση μεταξύ εγκατάστασης και διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών Πεδίο εφαρμογής και αποτελέσματα της ρήτρας περί ελεύθερης παροχής υπηρεσιών Απαιτήσεις που μπορούν να επιβληθούν από τα κράτη μέλη στις διασυνοριακές υπηρεσίες Οι παρεκκλίσεις του άρθρου Παρεκκλίσεις για μεμονωμένες περιπτώσεις δυνάμει του άρθρου ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΑ ΔΙΚΑΙΏΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΟΔΕΚΤΏΝ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ Περιορισμοί που δεν μπορούν να επιβληθούν στους αποδέκτες Αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων Υποχρέωση βοήθειας προς τους αποδέκτες 49

5 8. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΌΧΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΤΟΥΣ Πληροφορίες που διατίθενται με πρωτοβουλία του παρόχου Πληροφορίες που διατίθενται κατόπιν αίτησης του αποδέκτη ΑΣΦΆΛΙΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉΣ ΕΥΘΎΝΗΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΉΣΕΙΣ Υποχρεώσεις ασφάλισης ή εγγυοδοσίας για τους παρόχους υπηρεσιών οι οποίες ενέχουν συγκεκριμένους κινδύνους Μη αλληλεπικάλυψη των απαιτήσεων περί ασφάλισης ή εγγύησης ΕΜΠΟΡΙΚΈΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΕΣ ΤΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΆ ΚΑΤΟΧΥΡΩΜΈΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΆΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΕΣ ΠΟΛΛΑΠΛΏΝ ΕΙΔΙΚΟΤΉΤΩΝ Άρση των περιορισμών που εφαρμόζονται στις δραστηριότητες πολλαπλών ειδικοτήτων Πρόληψη των συγκρούσεων συμφερόντων και εξασφάλιση της ανεξαρτησίας και αμεροληψίας των παρόχων υπηρεσιών Επανεξέταση της νομοθεσίας και περιεχόμενο της έκθεσης αξιολόγησης ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΠΟΙΌΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ ΕΠΊΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΏΝ Βελτίωση του χειρισμού διαμαρτυριών από τους παρόχους υπηρεσιών Χρηματική εγγύηση σε περίπτωση δικαστικής απόφασης ΚΏΔΙΚΕΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΊΑΣ Διαμόρφωση κοινών κανόνων σε κοινοτικό επίπεδο Περιεχόμενο των κωδίκων δεοντολογίας 55 9 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Η ΛΟΓΙΚΉ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑΣ ΚΎΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ Αμοιβαία συνδρομή Τεχνική στήριξη από το σύστημα πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά (IMI) ΑΝΤΑΛΛΑΓΉ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΏΝ Η υποχρέωση παροχής πληροφοριών κατόπιν αίτησης Η υποχρέωση διενέργειας ελέγχων κατόπιν αίτησης ΑΜΟΙΒΑΊΑ ΣΥΝΔΡΟΜΉ ΣΕ ΠΕΡΊΠΤΩΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΉΣ ΠΑΡΟΧΉΣ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ Καταμερισμός των εποπτικών καθηκόντων μεταξύ κρατών μελών Αμοιβαία συνδρομή σχετικά με παρεκκλίσεις για μεμονωμένες περιπτώσεις ΜΗΧΑΝΙΣΜΌΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΊΗΣΗΣ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΌΧΟΙ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΉ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΈΠΕΤΑΙ ΣΤΟ ΆΡΘΡΟ 39 ΠΑΡΆΓΡΑΦΟΙ 1 ΈΩΣ Επανεξέταση και αξιολόγηση της νομοθεσίας Εκθέσεις που πρέπει να υποβληθούν Η διαδικασία αμοιβαίας αξιολόγησης Η επανεξέταση και αξιολόγηση των απαιτήσεων που απαριθμούνται στο άρθρο 15 παράγραφος 2 και των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος Κοινοποίηση νέων απαιτήσεων του είδους αυτών που απαριθμούνται στο άρθρο 15 παράγραφος Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΈΠΕΤΑΙ ΣΤΟ ΆΡΘΡΟ 39 ΠΑΡΆΓΡΑΦΟΣ 5 63

6 Εισ

7 αγωγή Στόχος της οδηγίας για τις υπηρεσίες ( 1 ) είναι να προωθήσει τη δημιουργία μιας γνήσιας εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών, έτσι ώστε τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι καταναλωτές να μπορούν να εκμεταλλευθούν πλήρως τις ευκαιρίες που παρέχει ο μεγαλύτερος τομέας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Στηρίζοντας την ανάπτυξη μιας πραγματικά ολοκληρωμένης εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών, η οδηγία θα συμβάλει στην αξιοποίηση των σημαντικών δυνατοτήτων του τομέα των υπηρεσιών στην Ευρώπη όσον αφορά την οικονομική μεγέθυνση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Για το λόγο αυτό, η οδηγία για τις υπηρεσίες αποτελεί κεντρικό στοιχείο της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβόνας για την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση ( 2 ). Επιπλέον, με τις διατάξεις της περί διοικητικής απλούστευσης στηρίζει επίσης το πρόγραμμα για τη βελτίωση της νομοθεσίας ( 3 ). Η οδηγία για τις υπηρεσίες αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου κατά το ότι εξασφαλίζει ότι τόσο οι πάροχοι όσο και οι αποδέκτες υπηρεσιών θα μπορούν να επωφελούνται ευκολότερα από τις θεμελιώδεις ελευθερίες που εγγυώνται τα άρθρα 43 και 49 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ελευθερία εγκατάστασης και ελευθερία παροχής υπηρεσιών σε διασυνοριακό επίπεδο. Προς τούτο, οι διατάξεις της οδηγίας αποσκοπούν στην απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών, στην άρση των εμποδίων στην παροχή υπηρεσιών, καθώς και στην ενίσχυση τόσο της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ κρατών μελών όσο και της εμπιστοσύνης παρόχων και καταναλωτών στην εσωτερική αγορά. Η οδηγία έχει εφαρμογή σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών. Οι διατάξεις της βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σχετικά με την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών, συμπληρώνει δε τις ισχύουσες κοινοτικές πράξεις, οι οποίες διατηρούν πλήρως την ισχύ τους. Η οδηγία επιβάλλει τη λήψη συγκεκριμένων νομοθετικών μέτρων από τα κράτη μέλη ( 4 ), ενώ επιπλέον τα καλεί να θέσουν σε εφαρμογή διάφορα πρακτικά μέτρα, όπως τα κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης για τους παρόχους υπηρεσιών, οι ηλεκτρονικές διαδικασίες και η διοικητική συνεργασία. Εισάγει επίσης καινοτόμα εργαλεία, όπως η επανεξέταση της εθνικής νομοθεσίας και η διαδικασία αμοιβαίας αξιολόγησης. Αν εφαρμοστούν σωστά, τα διάφορα αυτά μέτρα θα εξακολουθήσουν να προωθούν την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών για μεγάλο διάστημα μετά τη λήξη της προθεσμίας μεταφοράς της οδηγίας. Ειδικότερα, είναι σαφές ότι η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν θα τεθεί σε εφαρμογή με μια μόνο νομοθετική πράξη, αλλά θα πυροδοτήσει μια δυναμική διαδικασία, της οποίας τα οφέλη θα φανούν με την πάροδο του χρόνου. Είναι επίσης σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι η οδηγία για τις υπηρεσίες θα ενισχύσει τα δικαιώματα των αποδεκτών υπηρεσιών, ιδίως των καταναλωτών, και ότι προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα για τη χάραξη πολιτικής σχετικά με την ποιότητα των υπηρεσιών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της οδηγίας για τις υπηρεσίες, η πλήρης και έγκαιρη μεταφορά της στο εσωτερικό δίκαιο έχει καίρια σημασία. Για το λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμπέρανε στη σύνοδο κορυφής του Μαρτίου 2007 ότι «η πρόσφατα εκδοθείσα οδηγία για τον τομέα των υπηρεσιών αποτελεί βασικό εργαλείο για την απελευθέρωση του πλήρους δυναμικού του τομέα παροχής υπηρεσιών στην Ευρώπη. Θα πρέπει να δοθεί υψηλή προτεραιότητα στην πλήρη, συνεκτική και έγκαιρη μεταφορά των διατάξεών της στο εθνικό δίκαιο με συνεπή τρόπο». Η πλήρης και έγκαιρη μεταφορά της οδηγίας θα βοηθήσει επίσης τα κράτη μέλη να εκσυγχρονίσουν τις εθνικές διοικήσεις τους, καθώς και το νομοθετικό τους πλαίσιο. Η οδηγία εκδόθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2006 και θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή από τα κράτη μέλη εντός τριών ετών μετά τη δημοσίευσή της, δηλαδή μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου 2009 το αργότερο. Η εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες αποτελεί σημαντική πρόκληση για τα κράτη μέλη και απαιτεί άμεσες και σοβαρές προσπάθειες. Λαμβάνοντας υπόψη το ευρύ πεδίο εφαρμογής της και το ευρύ φάσμα θεμάτων που καλύπτει, την καινοτόμο της προσέγγιση και τα πολυάριθμα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν, καθίσταται σαφές ότι στην περίπτωση αυτή η στενή συνεργασία και εταιρική σχέση μεταξύ της Επιτροπής και ( 1 ) Οδηγία 2006/123/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά, ΕΕ L 376 της , σ. 36. ( 2 ) Ανακοίνωση της Επιτροπής «Συνεργασία για την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση Νέο ξεκίνημα για τη στρατηγική της Λισσαβόνας», COM(2005) 24 της 2ας Φεβρουαρίου ( 3 ) Ανακοίνωση της Επιτροπής «Στρατηγική επισκόπηση του προγράμματος για τη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», COM(2006) 689 της 14ης Νοεμβρίου ( 4 ) Η συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (συμφωνία ΕΟΧ) επεκτείνει την εσωτερική αγορά σε τρεις χώρες της ΕΖΕΣ: Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία. Η βοήθεια που παρέχει το παρόν εγχειρίδιο απευθύνεται και σε αυτές τις χώρες.

8 των κρατών μελών είναι ιδιαίτερα σημαντική. Έτσι, και σύμφωνα με τη γενική αρχή περί καλύτερης εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου, η Επιτροπή έχει προσφερθεί να βοηθήσει και έχει δεσμευτεί να συνεργαστεί στενά με τα κράτη μέλη καθ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας εφαρμογής. Τούτο θα συμβάλει στην ορθή και συνεπή εφαρμογή και εκτέλεση της οδηγίας από όλα τα κράτη μέλη και θα εξασφαλίσει ίσους όρους για τους παρόχους και τους αποδέκτες υπηρεσιών. Η διαδικασία αυτή θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση προβλημάτων σε πρώιμο στάδιο. Το παρόν «εγχειρίδιο εφαρμογής» επιδιώκει να παράσχει τεχνική βοήθεια στα κράτη μέλη σχετικά με τη διαδικασία εφαρμογής και εντάσσεται σε σειρά συγκεκριμένων συνοδευτικών μέτρων με τα οποία η Επιτροπή θέλει να βοηθήσει τα κράτη μέλη. Αποτελεί επίσης μέρος της ανταπόκρισης της Επιτροπής στο αίτημα που έλαβε από το Συμβούλιο, κατά τη συνεδρίαση της 29ης και 30ής Μαΐου 2006, να παράσχει βοήθεια στα κράτη μέλη για την εφαρμογή της οδηγίας ( 5 ). Το παρόν εγχειρίδιο δεν είναι ούτε εξαντλητικό ούτε νομικώς δεσμευτικό και δεν επιβάλλει έναν και μοναδικό τρόπο εφαρμογής. Αντίθετα, προσπαθεί να περιγράψει πρόσφορους τρόπους εφαρμογής και εφιστά την προσοχή σε σημαντικά θέματα της διαδικασίας εφαρμογής. Βασίζεται σε προπαρασκευαστικές συζητήσεις με τα κράτη μέλη και επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε ερωτήσεις που έχουν ήδη τεθεί από αυτά ή είναι αναμενόμενο να τεθούν. Περισσότερες ερωτήσεις θα προκύψουν καθώς προχωρά η διαδικασία εφαρμογής και, εν ανάγκη, το παρόν εγχειρίδιο θα συμπληρωθεί σε μεταγενέστερο στάδιο. 1. ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 1.1. Η σχέση της οδηγίας με τη συνθήκη ΕΚ Όπως όλα τα νομοθετήματα του παράγωγου δικαίου, η οδηγία για τις υπηρεσίες πρέπει να θεωρηθεί στο πλαίσιο του πρωτογενούς δικαίου, δηλαδή της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (συνθήκη ΕΚ) και ιδίως των ελευθεριών της εσωτερικής αγοράς. Η οδηγία πρέπει να ερμηνευθεί και να εφαρμοστεί σε αυτό το πλαίσιο. Πρέπει επίσης να γίνει σαφές ότι τα θέματα που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες εξακολουθούν να εμπίπτουν πλήρως στη συνθήκη ΕΚ. Οι εξαιρούμενες υπηρεσίες ασφαλώς εξακολουθούν να καλύπτονται από την ελευθερία εγκατάστασης και την ελευθερία παροχής υπηρεσιών. Η εθνική νομοθεσία που διέπει αυτές τις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών πρέπει να είναι σύμφωνη με το άρθρο 43 και το άρθρο 49 της συνθήκης ΕΚ, ενώ πρέπει να τηρούνται οι αρχές που έχει αναπτύξει το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) για την εφαρμογή αυτών των άρθρων. Τα κράτη μέλη έχουν την ευθύνη να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση της νομοθεσίας τους με τη συνθήκη ΕΚ, όπως αυτή ερμηνεύεται από το ΔΕΚ. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να ασκεί το ρόλο της ως θεματοφύλακας της συνθήκης ΕΚ και να βοηθά τα κράτη μέλη στο παραπάνω καθήκον Μέθοδος εφαρμογής Για την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τόσο νομοθετικά όσο και μη νομοθετικά μέτρα, δηλαδή μέτρα οργανωτικής ή πρακτικής φύσεως. Η οδηγία αποτελεί οριζόντιο μέτρο το οποίο καλύπτει ευρύ φάσμα διαφορετικών υπηρεσιών και πιθανόν να επηρεάσει σημαντικό αριθμό εθνικών νόμων και ρυθμίσεων. Για το λόγο αυτό και σε ό,τι αφορά τη νομοθεσία μεταφοράς της οδηγίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο θέσπισης συνδυασμού ειδικών και οριζόντιων νομοθετικών μέτρων, τα οποία πιθανόν θα περιλαμβάνουν τροποποίηση υφιστάμενων νόμων, καθώς και έκδοση νέας ειδικής νομοθεσίας και ενός οριζόντιου νόμου «πλαισίου» εφαρμογής Νομοθεσία μεταφοράς της οδηγίας Βάσει της νομολογίας του ΔΕΚ, είναι σαφές ότι «τα κράτη μέλη οφείλουν, προκειμένου να διασφαλίζουν την πλήρη εφαρμογή των οδηγιών όχι μόνο νομικώς αλλά και στην πράξη, να προβλέπουν την ύπαρξη σαφούς νομικού ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ( 5 ) Δηλώσεις στο έγγραφο του Συμβουλίου αριθ /06 της 14ης Ιουλίου 2006 ( pdf/en/06/st11/st11296-ad01.en06.pdf).

9 ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ πλαισίου στον συγκεκριμένο τομέα» ώστε να καθίσταται δυνατό «στους ιδιώτες να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να τα προβάλλουν ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων» ( 6 ). Τούτο σημαίνει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προβλέψουν εθνικές διατάξεις δεσμευτικής φύσεως, έτσι ώστε οι πάροχοι και οι αποδέκτες υπηρεσιών να μπορούν να προβάλλουν τα δικαιώματα που τους παρέχει η οδηγία για τις υπηρεσίες. Ορισμένα από αυτά τα άρθρα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν μέσω τροποποιήσεων υφιστάμενων νομοθετημάτων, για παράδειγμα τα άρθρα σχετικά με τα συστήματα χορήγησης άδειας σε ορισμένα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εφαρμοστούν τροποποιώντας εθνικά νομοθετικά μέτρα που αφορούν διοικητικές διαδικασίες. Σε άλλες περιπτώσεις, κυρίως σε σχέση με άρθρα που θέτουν γενικές αρχές, όπως το άρθρο 16 ή το άρθρο 20, θα μπορούσε να εξεταστεί η έκδοση νέου οριζόντιου νόμου πλαισίου ( 7 ). Η λήψη οριζόντιων νομοθετικών μέτρων στο κατάλληλο επίπεδο μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ως ασφαλιστική δικλείδα έναντι διατάξεων σε συγκεκριμένους τομείς που ενδέχεται να έχουν εκφύγει του ελέγχου, αλλά και για να εξασφαλιστεί η κάλυψη δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών που μπορεί να αναπτυχθούν στο μέλλον και να ρυθμίζονται σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, είναι σαφές ότι, εφόσον τα κράτη μέλη επιλέξουν να εφαρμόσουν την οδηγία ή ορισμένα άρθρα της μέσω οριζόντιων νομοθετικών μέτρων, θα πρέπει να διασφαλίσουν την υπεροχή των οριζόντιων έναντι των ειδικών νομοθετικών μέτρων. Τα κράτη μέλη μπορεί επίσης να χρειαστεί να προσαρμόσουν υφιστάμενα ειδικά νομοθετικά μέτρα τα οποία περιέχουν απαιτήσεις που πρέπει να τροποποιηθούν ή να καταργηθούν κατά ρητή πρόβλεψη της οδηγίας. Τούτο αφορά, για παράδειγμα, τα άρθρα 9, 14 και 15 σχετικά με συγκεκριμένες απαιτήσεις που περιορίζουν την ελευθερία εγκατάστασης. Άλλα παραδείγματα είναι τα άρθρα 24 και 25 σχετικά με τις εμπορικές επικοινωνίες των νομοθετικώς κατοχυρωμένων επαγγελμάτων και τις δραστηριότητες πολλαπλών ειδικοτήτων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη νομοθεσία που προβλέπει ιδιαίτερους κανόνες για παρόχους υπηρεσιών εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη. Κατά το μέτρο που οι κανόνες αυτοί δεν συμβιβάζονται με την οδηγία και δεν βασίζονται σε άλλες κοινοτικές πράξεις, πρέπει να καταργηθούν μέσω τροποποίησης της σχετικής νομοθεσίας. Τα κράτη μέλη πρέπει, για παράδειγμα, να ελέγξουν αν εφαρμόζουν απαιτήσεις εγγραφής σε παρόχους εγκατεστημένους σε άλλα κράτη που θέλουν να παρέχουν υπηρεσίες στο έδαφός τους εφόσον οι απαιτήσεις αυτές δεν προβλέπονται σε άλλη κοινοτική πράξη ούτε δικαιολογούνται βάσει των άρθρων 16 ή 17, θα πρέπει να αρθούν. Για να μπορούν να ελέγξουν την αρτιότητα της εφαρμογής της οδηγίας, συνιστάται στα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν πίνακες εφαρμογής που θα αναφέρουν πώς εφαρμόστηκαν οι διάφορες διατάξεις της οδηγίας Μη νομοθετικά μέτρα εφαρμογής Ορισμένες διατάξεις της οδηγίας πρέπει να εφαρμοστούν μέσω της θέσπισης κατάλληλων διοικητικών ρυθμίσεων και διαδικασιών. Τούτο ισχύει, για παράδειγμα, όσον αφορά τη δημιουργία ενιαίων κέντρων εξυπηρέτησης και ηλεκτρονικών διαδικασιών. Τούτο αφορά επίσης την οργάνωση του προσδιορισμού και της αξιολόγησης της νομοθεσίας, στην οποία τα κράτη μέλη πρέπει να προβούν προτού αποφασίσουν αν πρέπει να τροποποιήσουν ή να καταργήσουν νομοθετικά μέτρα (για παράδειγμα, για να ελέγξουν αν δικαιολογούνται τα συστήματά τους χορήγησης άδειας ή για να εξετάσουν εξονυχιστικά τη νομοθεσία τους και να εντοπίσουν τις σχετικές απαιτήσεις). Επιπλέον, υπάρχουν διατάξεις της οδηγίας που υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να ενθαρρύνουν την ανάληψη ενεργειών από ιδιωτικούς φορείς (για παράδειγμα, παρόχους υπηρεσιών, επαγγελματικές ενώσεις ή ενώσεις καταναλωτών), όπως το άρθρο 26 για την ποιότητα των υπηρεσιών ή το άρθρο 37 για τους κώδικες δεοντολογίας σε κοινοτικό επίπεδο. Η εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης συνεπάγεται τη λήψη πρακτικών και όχι νομοθετικών μέτρων από τα κράτη μέλη, όπως η παροχή βοήθειας σε επαγγελματίες ή σε ενώσεις επαγγελματιών. ( 6 ) Βλέπε μεταξύ άλλων: απόφαση της 18ης Ιανουαρίου 2001, Επιτροπή κατά Ιταλίας, υπόθεση C-162/99 απόφαση της 15ης Ιουνίου 1995, Επιτροπή κατά Λουξεμβούργου, υπόθεση C-220/94 απόφαση της 30ής Μαΐου 1991, Επιτροπή κατά Γερμανίας, υπόθεση C-361/88. ( 7 ) Ένα παράδειγμα επιτυχούς εφαρμογής αυτής της προσέγγισης για τους ίδιους λόγους αποτελεί η εφαρμογή της οδηγίας 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 8ης Ιουνίου 2000 για ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, στην εσωτερική αγορά, ΕΕ L 178 της , σ. 1.

10 Τέλος, ολόκληρο το κεφάλαιο περί «Διοικητικής συνεργασίας» συνεπάγεται τη δημιουργία των κατάλληλων πρακτικών ρυθμίσεων που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών. Όλες αυτές οι υποχρεώσεις επιβάλλουν στα κράτη μέλη να επιτύχουν ένα πρακτικό αποτέλεσμα (για παράδειγμα, να εξασφαλίσουν την ύπαρξη κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης μέχρι την προθεσμία εφαρμογής) ή να προβούν σε συγκεκριμένες ενέργειες (για παράδειγμα, να ελέγξουν αν τα συστήματα χορήγησης άδειας είναι σύμφωνα με τους όρους της οδηγίας) Μέτρα παρακολούθησης Η οδηγία για τις υπηρεσίες υποχρεώνει επίσης τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα και πέραν της προθεσμίας για την εφαρμογή της, δηλαδή και μετά τον Δεκέμβριο του Τούτο ισχύει ιδίως σχετικά με την επανεξέταση της νομοθεσίας και τη διαδικασία αμοιβαίας αξιολόγησης που προβλέπεται στο άρθρο 39 της οδηγίας. Για παράδειγμα, βάσει του άρθρου 39 παράγραφος 5 τα κράτη μέλη έχουν την πάγια υποχρέωση να κοινοποιούν τις αλλαγές των απαιτήσεων που έχουν εφαρμογή στη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών (παρόμοια υποχρέωση υπάρχει και όσον αφορά ορισμένες απαιτήσεις σχετικά με την εγκατάσταση βάσει του άρθρου 15 παράγραφος 7). Επίσης, βάσει του άρθρου 39 παράγραφος 2, τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να συμμετέχουν στη διαδικασία αμοιβαίας αξιολόγησης που θα ακολουθήσει την επανεξέταση της νομοθεσίας και την υποβολή των σχετικών εκθέσεων. Τέλος, είναι επίσης σαφές ότι η ανάπτυξη πολιτικής για την ποιότητα των υπηρεσιών, όπως προβλέπεται στο κεφάλαιο V της οδηγίας, θα εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου. 2. ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2.1. Καλυπτόμενες υπηρεσίες Η έννοια της «υπηρεσίας» Ο βασικός κανόνας είναι ότι η οδηγία για τις υπηρεσίες έχει εφαρμογή σε όλες τις υπηρεσίες που δεν εξαιρούνται ρητά από αυτήν. Καταρχάς, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητή η έννοια της «υπηρεσίας» και το εύρος των δραστηριοτήτων που καλύπτει. Η έννοια της «υπηρεσίας», σύμφωνα με τη συνθήκη ΕΚ και τη σχετική νομολογία του ΔΕΚ, ορίζεται κατά τρόπο ευρύ ( 8 ). Περιλαμβάνει κάθε μη μισθωτή οικονομική δραστηριότητα που παρέχεται κατά κανόνα έναντι αμοιβής, κατά το άρθρο 50 της συνθήκης ΕΚ. Έτσι, κατά την έννοια της συνθήκης ΕΚ και της οδηγίας για τις υπηρεσίες, για να αποτελεί «υπηρεσία» μια δραστηριότητα πρέπει να είναι μη μισθωτή δραστηριότητα, δηλαδή πρέπει να παρέχεται από έναν πάροχο (ο οποίος μπορεί να είναι είτε φυσικό είτε νομικό πρόσωπο) εκτός του νομικού δεσμού σύμβασης εργασίας ( 9 ). Επιπλέον, η δραστηριότητα πρέπει κατά κανόνα να παρέχεται έναντι αμοιβής, με άλλα λόγια πρέπει να είναι οικονομικής φύσεως. Τούτο πρέπει να εξετάζεται κατά περίπτωση για κάθε δραστηριότητα. Το γεγονός και μόνο ότι μια δραστηριότητα παρέχεται από το κράτος, από κρατικό φορέα ή μη κερδοσκοπικό οργανισμό δεν σημαίνει ότι δεν συνιστά υπηρεσία κατά την έννοια της συνθήκης ΕΚ και της οδηγίας για τις υπηρεσίες ( 10 ). Αντίθετα, σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΚ, «το ουσιώδες χαρακτηριστικό της αμοιβής έγκειται στο γεγονός ότι η αμοιβή αποτελεί την οικονομική αντιπαροχή της κατά τα ανωτέρω παροχής, γεγονός που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει οικονομικό αντάλλαγμα» ( 11 ). Το αν η αμοιβή παρέχεται από τον αποδέκτη της υπηρεσίας ή από τρίτο δεν έχει σημασία ( 12 ). Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το ΔΕΚ στο πλαίσιο της παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών βάσει του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος έχει αποφανθεί ότι τα τέλη ή δίδακτρα που υποχρεούνται ενίοτε να καταβάλουν οι σπουδαστές ή οι γονείς τους στο πλαίσιο του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος προκειμένου να συνεισφέρουν σε ορισμένο βαθμό στις ανάγκες λειτουργίας του συστήματος δεν συνιστούν καθεαυτά αμοιβή όταν το σύστημα χρηματοδοτείται ουσιαστικά από τον δημόσιο προϋπολογισμό ( 13 ). ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ Συνεπώς, τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνήσουν ώστε οι κανόνες της οδηγίας για τις υπηρεσίες να έχουν εφαρμογή σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, με αποδέκτη είτε επιχειρήσεις είτε καταναλωτές. Χωρίς να είναι 10 ( 8 ) Βλέπε άρθρο 4 παράγραφος 1. ( 9 ) Απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 1974, Walrave, υπόθεση 36/74. ( 10 ) Απόφαση της 11ης Απριλίου 2000, Deliège, συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-51/96 και C-191/97. ( 11 ) Απόφαση της 27ης Σεπτεμβρίου 1988, Humbel, υπόθεση 263/86. ( 12 ) Απόφαση της 26ης Απριλίου 1988, Bond van Adverteerders, υπόθεση 352/85 απόφαση της 13ης Μαΐου 2003, Müller Fauré, υπόθεση C-385/99 απόφαση της 12ης Ιουλίου 2001, Smits και Peerbooms, υπόθεση C-157/99. ( 13 ) Απόφαση της 7ης Δεκεμβρίου 1993, Wirth, υπόθεση C-109/92.

11 ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ εξαντλητικά, τα ακόλουθα μπορούν να αναφερθούν ως παραδείγματα των υπηρεσιών που καλύπτονται από την οδηγία: οι δραστηριότητες των περισσότερων νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων ( 14 ) (όπως των νομικών και φορολογικών συμβούλων, των αρχιτεκτόνων, των μηχανικών, των λογιστών, των τοπογράφων), οι δραστηριότητες των τεχνιτών, οι υπηρεσίες που σχετίζονται με επιχειρήσεις (όπως οι υπηρεσίες συντήρησης γραφείων, παροχής διαχειριστικών συμβουλών, οργάνωσης εκδηλώσεων, είσπραξης οφειλών, διαφήμισης και πρόσληψης), το διανεμητικό εμπόριο (συμπεριλαμβανομένου του λιανικού και χονδρικού εμπορίου προϊόντων και υπηρεσιών), οι υπηρεσίες στον τομέα του τουρισμού (όπως οι υπηρεσίες των ταξιδιωτικών πρακτορείων), οι υπηρεσίες ψυχαγωγίας (όπως οι υπηρεσίες που παρέχουν τα αθλητικά κέντρα και τα πάρκα διασκέδασης), οι υπηρεσίες κατασκευής, οι υπηρεσίες στον τομέα της εγκατάστασης και συντήρησης εξοπλισμού, οι υπηρεσίες πληροφόρησης (όπως οι δικτυακές πύλες, οι δραστηριότητες πρακτορείων ειδήσεων, οι εκδόσεις, οι δραστηριότητες προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών), οι υπηρεσίες διαμονής και σίτισης (όπως υπηρεσίες ξενοδοχείων, εστιατορίων και τροφοδοσίας), οι υπηρεσίες στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, οι υπηρεσίες εκμίσθωσης (συμπεριλαμβανομένης της εκμίσθωσης αυτοκινήτων) και χρηματοδοτικής μίσθωσης, οι υπηρεσίες ακινήτων, οι υπηρεσίες πιστοποίησης και δοκιμής, οι υπηρεσίες οικιακής υποστήριξης (όπως υπηρεσίες καθαρισμού, φύλαξης παιδιών ή κηπουρικής) κ.λπ. Όσον αφορά τη νομοθεσία-πλαίσιο για την εφαρμογή της οδηγίας, θα ήταν σκόπιμο να ακολουθήσουν τα κράτη μέλη την ίδια προσέγγιση, δηλαδή το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας-πλαισίου να καλύπτει όλες τις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, εκτός όσων εξαιρούνται ρητά Οι υπηρεσίες που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας Η οδηγία για τις υπηρεσίες εξαιρεί ρητά από το πεδίο εφαρμογής της ορισμένες υπηρεσίες. Οι εξαιρέσεις αυτές είναι προαιρετικές κατά το ότι τα κράτη μέλη μπορούν, εφόσον το επιθυμούν, να εφαρμόσουν ορισμένες από τις γενικές αρχές και ρυθμίσεις που προβλέπονται στην οδηγία για τις υπηρεσίες, όπως τα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης», σε ορισμένες ή σε όλες τις εξαιρούμενες υπηρεσίες. Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι οι εθνικοί κανόνες και κανονισμοί σχετικά με τις εξαιρούμενες υπηρεσίες πρέπει να συμμορφώνονται με άλλους κανόνες του κοινοτικού δικαίου, ιδίως την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, τις οποίες εγγυώνται τα άρθρα 43 και 49 της συνθήκης ΕΚ. Όσον αφορά την έκταση αυτών των εξαιρέσεων, μπορούν να δοθούν οι ακόλουθες διευκρινίσεις: m Μη οικονομικές υπηρεσίες γενικού ενδιαφέροντος Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο α) σχετίζεται στενά με την έννοια της «υπηρεσίας» που εξηγείται ανωτέρω. Ο όρος «μη οικονομικές υπηρεσίες» αφορά υπηρεσίες που δεν ασκούνται έναντι οικονομικού ανταλλάγματος. Αυτές οι δραστηριότητες δεν συνιστούν υπηρεσία κατά την έννοια του άρθρου 50 της Συνθήκης και έτσι, σε κάθε περίπτωση, δεν καλύπτονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες. Κατά συνέπεια, οι μη οικονομικές υπηρεσίες γενικού ενδιαφέροντος, όπως οι υπηρεσίες που δεν παρέχονται έναντι αμοιβής στον τομέα της εθνικής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δεν καλύπτονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες. Αντίθετα, οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος, όπως οι υπηρεσίες στους τομείς του ηλεκτρισμού και του αερίου, είναι υπηρεσίες που παρέχονται έναντι οικονομικού ανταλλάγματος και έτσι, κατ αρχήν, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες ( 15 ). Το αν μια υπηρεσία που ένα κράτος μέλος θεωρεί ότι είναι γενικού συμφέροντος είναι οικονομικής ή μη οικονομικής φύσης πρέπει να κρίνεται με βάση την προαναφερόμενη νομολογία του ΔΕΚ ( 16 ). Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι δυνατό ένα κράτος μέλος να θεωρεί όλες τις υπηρεσίες ενός συγκεκριμένου τομέα, για παράδειγμα όλες τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες, ως μη οικονομικές υπηρεσίες γενικού ενδιαφέροντος. m Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο β) καλύπτει όλες τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, όπως οι υπηρεσίες που αφορούν τράπεζες, πιστώσεις, χρεόγραφα και εταιρείες επενδύσεων, ασφάλειες και συντάξεις. Εδώ συμπεριλαμβάνονται οι υπηρεσίες του παραρτήματος Ι της οδηγίας 2006/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2006 σχετικά με την ανάληψη και την άσκηση ( 14 ) Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι υφιστάμενες κοινοτικές πράξεις, όπως για τα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα, η οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Σεπτεμβρίου 2005, σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων (ΕΕ L 255 της , σ. 22), εξακολουθούν να έχουν εφαρμογή. Βλέπε τμήμα 4 του παρόντος εγχειριδίου. ( 15 ) Αν και η εφαρμογή συγκεκριμένων διατάξεων υφιστάμενων οδηγιών που ρυθμίζουν τις υπηρεσίες αυτές υπερισχύει σε περίπτωση σύγκρουσης με διάταξη της οδηγίας για τις υπηρεσίες. Βλέπε τμήμα 4 του παρόντος εγχειριδίου. ( 16 ) Βλέπε τμήμα του παρόντος εγχειριδίου. 11

12 δραστηριότητας πιστωτικών ιδρυμάτων ( 17 ), όπως οι υπηρεσίες καταναλωτικής πίστης, οι υπηρεσίες ενυπόθηκης πίστης, η χρηματοδοτική μίσθωση και η έκδοση και διαχείριση μέσων πληρωμής. Οι υπηρεσίες που δεν συνιστούν χρηματοοικονομική υπηρεσία, όπως οι υπηρεσίες λειτουργικής μίσθωσης που συνίστανται στην έναντι μισθώματος παραχώρηση της χρήσης προϊόντων, δεν καλύπτονται από αυτή την εξαίρεση και τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν την κάλυψή τους από τα μέτρα εφαρμογής. m Υπηρεσίες και δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο γ) αφορά τις υπηρεσίες και τα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών καθώς και τις συναφείς εγκαταστάσεις και υπηρεσίες, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 της οδηγίας 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία-πλαίσιο) ( 18 ). Μεταξύ των εν λόγω υπηρεσιών και δικτύων περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, οι υπηρεσίες φωνητικής τηλεφωνίας και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ωστόσο, οι υπηρεσίες αυτές εξαιρούνται μόνο σε σχέση με θέματα που ρυθμίζονται από τις πέντε οδηγίες του λεγόμενου «τηλεπικοινωνιακού πακέτου» ( 19 ). Όσον αφορά τα θέματα που δεν καλύπτονται από αυτές τις πέντε οδηγίες, όπως τα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» ή οι ηλεκτρονικές διαδικασίες, η οδηγία για τις υπηρεσίες έχει εφαρμογή. Έτσι, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα οφέλη από τις σχετικές διατάξεις της οδηγίας για τις υπηρεσίες θα ισχύσουν και για τις εν λόγω υπηρεσίες. Τούτο μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω τροποποίησης της ειδικής νομοθεσίας για τον τομέα των τηλεπικοινωνιών είτε με ρύθμιση του θέματος στην οριζόντια νομοθεσία-πλαίσιο εφαρμογής της οδηγίας. m Υπηρεσίες στον τομέα των μεταφορών Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο δ) αφορά τις υπηρεσίες μεταφορών που εμπίπτουν στον τίτλο V της συνθήκης ΕΚ. Έτσι, καλύπτει τις εναέριες μεταφορές, τις θαλάσσιες και τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές, καθώς και τις οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των αστικών συγκοινωνιών, των αγοραίων οχημάτων (ταξί) και των ασθενοφόρων ( 20 ). Η εξαίρεση των υπηρεσιών του τομέα των μεταφορών δεν καλύπτει τις υπηρεσίες που δεν είναι μεταφορικές υπηρεσίες καθεαυτές, όπως οι υπηρεσίες των σχολών οδήγησης, οι υπηρεσίες μετακόμισης, οι υπηρεσίες ενοικίασης αυτοκινήτων, οι υπηρεσίες γραφείων τελετών ή οι υπηρεσίες λήψης αεροφωτογραφιών. Δεν καλύπτει ούτε τις εμπορικές δραστηριότητες σε λιμένες ή αερολιμένες, όπως τις δραστηριότητες καταστημάτων και εστιατορίων. Έτσι, οι εν λόγω υπηρεσίες εμπίπτουν στις διατάξεις της οδηγίας για τις υπηρεσίες και πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. m Υπηρεσίες που παρέχονται από γραφεία εύρεσης προσωρινής εργασίας Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο ε) καλύπτει τις υπηρεσίες διάθεσης εργαζομένων που παρέχονται από εταιρείες προσωρινής απασχόλησης. Άλλες υπηρεσίες εκτός της διάθεσης εργαζομένων που μερικές φορές παρέχονται από τον ίδιο πάροχο, όπως οι υπηρεσίες διαμεσολάβησης για την εξεύρεση εργασίας ή οι υπηρεσίες πρόσληψης, δεν καλύπτονται από την εξαίρεση και, συνεπώς, πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. m Υγειονομική περίθαλψη Η εξαίρεση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης στο άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο στ) καλύπτει «τις ιατρικές και φαρμακευτικές υπηρεσίες που προσφέρονται από επαγγελματίες του τομέα της υγείας σε ασθενείς για την αξιολόγηση, διατήρηση ή αποκατάσταση της υγείας τους, όταν η άσκηση των εν λόγω δραστηριοτήτων επιφυλάσσεται αποκλειστικά σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα στο κράτος μέλος στο οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες» ( 21 ). Κατά συνέπεια, οι υπηρεσίες που δεν παρέχονται σε ασθενείς, αλλά σε επαγγελματίες του τομέα της υγείας ή σε νοσοκομεία, όπως λογιστικές υπηρεσίες, υπηρεσίες καθαρισμού, γραμματειακές και διοικητικές υπηρεσίες, η παροχή και συντήρηση ιατρικού εξοπλισμού, καθώς και οι υπηρεσίες κέντρων ιατρικής έρευνας, δεν καλύπτονται από αυτή την εξαίρεση. Επιπλέον, η εξαίρεση δεν καλύπτει τις δραστηριότητες που δεν αποσκοπούν στη διατήρηση, αξιολόγηση ή αποκατάσταση της υγείας των ασθενών. Για παράδειγμα, οι δραστηριότητες που στόχο έχουν να προάγουν την ευεξία ή να προσφέρουν χαλάρωση, όπως οι αθλητικές λέσχες ή τα γυμναστήρια, καλύπτονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες και θα πρέπει να ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ 12 ( 17 ) ΕΕ L 177 της , σ. 1. ( 18 ) ΕΕ L 108 της , σ. 33. ( 19 ) Οδηγία 2002/19/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες, καθώς και με τη διασύνδεσή τους (οδηγία για την πρόσβαση) (ΕΕ L 108 της , σ. 7) οδηγία 2002/20/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, για την αδειοδότηση δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία για την αδειοδότηση) (ΕΕ L 108 της , σ. 21) οδηγία 2002/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με κοινό κανονιστικό πλαίσιο για δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία-πλαίσιο) (ΕΕ L 108 της , σ. 33) οδηγία 2002/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώματα των χρηστών όσον αφορά δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία καθολικής υπηρεσίας) (ΕΕ L 108 της , σ. 51) και οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2002, σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες) (ΕΕ L 201 της , σ. 37), όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2006/24/ΕΚ (ΕΕ L 105 της , σ. 54). ( 20 ) Βλέπε αιτιολογική σκέψη 21. ( 21 ) Βλέπε αιτιολογική σκέψη 22.

13 ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ καλύπτονται και από τα μέτρα εφαρμογής. Επίσης, η εξαίρεση των υγειονομικών υπηρεσιών καλύπτει μόνο τις δραστηριότητες που επιφυλάσσονται αποκλειστικά σε νομοθετικώς κατοχυρωμένο επάγγελμα στο κράτος μέλος στο οποίο παρέχεται η υπηρεσία. Έτσι, οι υπηρεσίες για την παροχή των οποίων δεν απαιτούνται συγκεκριμένα επαγγελματικά προσόντα πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. Τέλος, πρέπει να καταστεί σαφές ότι η εξαίρεση των υγειονομικών υπηρεσιών αφορά υπηρεσίες που σχετίζονται με την ανθρώπινη υγεία και δεν πρέπει να νοηθεί ότι καλύπτουν και τις κτηνιατρικές υπηρεσίες, οι οποίες, συνεπώς, πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. m Οπτικοακουστικές υπηρεσίες και ραδιοφωνικές εκπομπές Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο ζ) καλύπτει τις οπτικοακουστικές υπηρεσίες, δηλαδή τις υπηρεσίες με κύριο σκοπό την παροχή κινούμενων εικόνων με ή χωρίς ήχο, συμπεριλαμβανομένης της τηλεόρασης και της προβολής ταινιών σε κινηματογράφους, ανεξαρτήτως του τρόπου παραγωγής, διανομής ή μετάδοσής τους. Καλύπτει επίσης τις υπηρεσίες ραδιοφωνικής εκπομπής. Άλλες υπηρεσίες που συνδέονται με τις οπτικοακουστικές υπηρεσίες ή τη ραδιοφωνική εκπομπή, όπως οι διαφημιστικές υπηρεσίες ή η πώληση ποτών και τροφίμων σε κινηματογράφους δεν εξαιρούνται και πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. m Τυχερά παιχνίδια Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο η) καλύπτει κάθε υπηρεσία στην οποία ο παίκτης στοιχηματίζει νομισματική αξία σε τυχερά παιχνίδια, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των αριθμητικών παιχνιδιών όπως οι λαχειοφόροι αγορές, τα ξυστά λαχεία, οι υπηρεσίες τυχερών παιχνιδιών που προσφέρονται σε καζίνα ή καταστήματα που λειτουργούν με άδεια, υπηρεσίες στοιχημάτων, υπηρεσίες μπίνγκο και υπηρεσίες τυχερών παιχνιδιών που η εκμετάλλευσή τους γίνεται από και προς όφελος φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και μη κερδοσκοπικών οργανώσεων. Αντίθετα, τα παιχνίδια δεξιότητας, τα μηχανήματα παιχνιδιών που δεν δίνουν βραβεία ή που δίνουν βραβεία μόνο υπό μορφή δωρεάν παιχνιδιών και παιχνιδιών για την προώθηση των πωλήσεων, των οποίων αποκλειστικός σκοπός είναι η τόνωση των πωλήσεων προϊόντων ή υπηρεσιών, δεν καλύπτονται από την εξαίρεση και έτσι υπάγονται στην οδηγία για τις υπηρεσίες. Επιπλέον, άλλες υπηρεσίες που παρέχονται σε καζίνα, για παράδειγμα η πώληση τροφίμων και ποτών, επίσης δεν καλύπτονται από την εξαίρεση και πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. m Δραστηριότητες που συνδέονται με την άσκηση δημόσιας εξουσίας Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο θ) αντικατοπτρίζει το άρθρο 45 της συνθήκης ΕΚ, κατά το οποίο οι δραστηριότητες που συνδέονται με την άσκηση δημόσιας εξουσίας δεν καλύπτονται από τις διατάξεις σχετικά με την ελευθερία εγκατάστασης και την ελευθερία παροχής υπηρεσιών. Αυτή η εξαίρεση, σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΚ, καλύπτει μόνο συγκεκριμένες δραστηριότητες και δεν περικλείει ολόκληρα επαγγέλματα ( 22 ). Το κατά πόσον συγκεκριμένες δραστηριότητες συνδέονται άμεσα και ειδικά με την άσκηση δημόσιας εξουσίας δεν μπορεί να κριθεί μονομερώς από το κράτος μέλος, αλλά πρέπει να εκτιμάται βάσει των γενικών κριτηρίων που έχει θέσει το ΔΕΚ. Έτσι, το γεγονός και μόνο ότι ένα κράτος μέλος θεωρεί ότι μια δραστηριότητα αποτελεί άσκηση δημόσιας εξουσίας ή ότι μια δραστηριότητα παρέχεται από το Δημόσιο, από δημόσιο φορέα ή από φορέα στον οποίο έχουν ανατεθεί καθήκοντα του Δημοσίου, δεν σημαίνει ότι αυτή η δραστηριότητα καλύπτεται από το άρθρο 45 της συνθήκης ΕΚ. Όταν αντιμετωπίζουν περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να κρίνουν αν μια δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών υπάγεται στο άρθρο 45 της συνθήκης ΕΚ και, συνεπώς, εξαιρείται από την οδηγία για τις υπηρεσίες, τα κράτη μέλη δεν πρέπει να λησμονούν το στενό πεδίο εφαρμογής του εν λόγω άρθρου κατά το ΔΕΚ ( 23 ). m Κοινωνικές υπηρεσίες που σχετίζονται με την κοινωνική στέγαση, την παιδική μέριμνα και τη στήριξη οικογενειών και ατόμων που έχουν μονίμως ή προσωρινώς ανάγκη Οι κοινωνικές υπηρεσίες του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο ι) εξαιρούνται κατά το μέτρο που παρέχονται από το ίδιο το κράτος, από παρόχους για λογαριασμό του κράτους που, κατά συνέπεια, είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες, ή από φιλανθρωπικές οργανώσεις αναγνωρισμένες από το κράτος. Η έννοια των «αναγνωρισμένων από το κράτος φιλανθρωπικών οργανώσεων» περιλαμβάνει την εκκλησία και τις εκκλησιαστικές οργανώσεις με φιλανθρωπικούς και αγαθοεργούς σκοπούς. Βάσει της διατύπωσης αυτής της ( 22 ) Απόφαση της 9ης Μαρτίου 2000, Επιτροπή κατά Βελγίου, υπόθεση C-355/98 βλέπε επίσης απόφαση της 29ης Οκτωβρίου 1998, Επιτροπή κατά Ισπανίας, υπόθεση C-114/97, απόφαση της 13ης Ιουλίου 1993, Thijssen, υπόθεση C- 42/92, και απόφαση της 21ης Ιουνίου 1974, Reyners, υπόθεση 2/74. ( 23 ) Το ΔΕΚ έχει αποφανθεί ότι το άρθρο 45 δεν καλύπτει τις δραστηριότητες που είναι απλώς επικουρικές και προπαρασκευαστικές σε σχέση με την άσκηση δημόσιας εξουσίας (απόφαση της 13ης Ιουλίου 1993, Thijssen, υπόθεση 42/92) ή τις δραστηριότητες που είναι απλώς τεχνικής φύσης όπως ο σχεδιασμός, το λογισμικό και η λειτουργία συστημάτων πληροφορικής (απόφαση της 5ης Δεκεμβρίου 1989, Επιτροπή κατά Ιταλίας, υπόθεση 3/88). Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών που το ΔΕΚ έχει ήδη θεωρήσει ως μη εμπίπτουσες στο άρθρο 45 της συνθήκης ΕΚ, όπως οι δραστηριότητες του δικηγόρου «avocat» (απόφαση της 21ης Ιουνίου 1974, Reyners, υπόθεση 2/74), οι επιχειρήσεις ασφαλείας (απόφαση της 31ης Μαΐου 2001, Επιτροπή κατά Ιταλίας, υπόθεση C-283/99 απόφαση της 9ης Μαρτίου 2000, Επιτροπή κατά Βελγίου, υπόθεση C-355/98 απόφαση της 26ης Ιανουαρίου 2006, Επιτροπή κατά Ισπανίας, υπόθεση C-514/03), οι δραστηριότητες του ορκωτού ελεγκτή ασφαλιστικών εταιρειών (απόφαση της 13ης Ιουλίου 1993, Thijssen, υπόθεση C-42/92), οι δραστηριότητες σχεδιασμού, λογισμικού και λειτουργίας συστημάτων πληροφορικής (απόφαση της 5ης Δεκεμβρίου 1989, Επιτροπή κατά Ιταλίας, υπόθεση 3/88), οι δραστηριότητες που εκτελούνται στο πλαίσιο συμβάσεων που καλύπτουν τα γραφεία, τις προμήθειες, την εγκατάσταση, τη συντήρηση, τη λειτουργία και τη διαβίβαση δεδομένων που απαιτούνται για την εκμετάλλευση του παιχνιδιού lotto (απόφαση της 26ης Απριλίου 1994, Επιτροπή κατά Ιταλίας, υπόθεση C-272/91). 13

14 εξαίρεσης και των διευκρινίσεων της αιτιολογικής σκέψης 27, είναι σαφές ότι οι εν λόγω υπηρεσίες δεν εξαιρούνται όταν παρέχονται από άλλου είδους παρόχους, για παράδειγμα από ιδιωτικούς φορείς που δεν ενεργούν για λογαριασμό του κράτους. Για παράδειγμα, η παιδική μέριμνα που παρέχεται ιδιωτικά από γκουβερνάντες ή άλλες υπηρεσίες παιδικής μέριμνας (όπως οι θερινές κατασκηνώσεις) που παρέχονται από ιδιωτικούς φορείς δεν εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες. Ομοίως, οι κοινωνικές υπηρεσίες που αφορούν τη στήριξη οικογενειών και ατόμων που έχουν μονίμως ή προσωρινώς ανάγκη λόγω της ανεπάρκειας του οικογενειακού τους εισοδήματος ή της ολικής ή μερικής έλλειψης αυτονομίας και όσων κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν, όπως οι υπηρεσίες φροντίδας ηλικιωμένων ή οι υπηρεσίες προς ανέργους, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες μόνο κατά το μέτρο που παρέχονται από τους προαναφερόμενους παρόχους (δηλαδή το ίδιο το κράτος, παρόχους που ενεργούν για λογαριασμό του κράτους ή φιλανθρωπικές οργανώσεις αναγνωρισμένες από το κράτος). Έτσι, για παράδειγμα, οι ιδιωτικές υπηρεσίες οικιακής βοήθειας δεν εξαιρούνται από την οδηγία για τις υπηρεσίες και πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. m Ιδιωτικές υπηρεσίες ασφαλείας Η εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 2 στοιχείο ια) καλύπτει υπηρεσίες όπως η επιτήρηση ακινήτων και εγκαταστάσεων, η προστασία προσώπων (σωματοφύλακες), οι περιπολίες ασφαλείας ή η επίβλεψη κτιρίων, καθώς και η κατάθεση, φύλαξη, μεταφορά και διανομή μετρητών και τιμαλφών. Οι υπηρεσίες που δεν είναι καθαυτές «υπηρεσίες ασφαλείας», για παράδειγμα η πώληση, η παράδοση, η εγκατάσταση και η συντήρηση τεχνικών συσκευών ασφαλείας, δεν καλύπτονται από την εξαίρεση. Συνεπώς, πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής της οδηγίας. m Υπηρεσίες των συμβολαιογράφων και των δικαστικών επιμελητών, που διορίζονται με επίσημη πράξη της Διοίκησης Το άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο ιβ) εξαιρεί τις υπηρεσίες αυτές από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, ανεξαρτήτως του κατά πόσον μπορούν να θεωρηθούν ως συνδεόμενες με την άσκηση δημόσιας εξουσίας κατά τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 45 της συνθήκης ΕΚ. Η εξαίρεση καλύπτει τις υπηρεσίες των συμβολαιογράφων και των δικαστικών επιμελητών που διορίζονται με επίσημη πράξη της Διοίκησης. Περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τις υπηρεσίες επικύρωσης από συμβολαιογράφους και την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων από δικαστικούς επιμελητές Ο τομέας της φορολογίας Όπως αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 3, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν έχει εφαρμογή στον τομέα της φορολογίας. Στον τομέα αυτό περιλαμβάνονται οι ουσιαστικοί φορολογικοί νόμοι, καθώς και οι διοικητικές ρυθμίσεις που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή των φορολογικών νόμων, όπως η χορήγηση αριθμού ΦΠΑ. Ασφαλώς, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να εφαρμόσουν ορισμένες πτυχές της οδηγίας για τις υπηρεσίες και σε φορολογικά θέματα, για παράδειγμα να χορηγούν αριθμούς ΦΠΑ μέσω των «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» και με ηλεκτρονικά μέσα Η σχέση με την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική σκέψη 76, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν αφορά τις δραστηριότητες που εμπίπτουν στα άρθρα 28 έως 30 της συνθήκης ΕΚ σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Έτσι, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν έχει εφαρμογή στις απαιτήσεις που πρέπει να εξετάζονται βάσει των διατάξεων της συνθήκης ΕΚ σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και δεν επηρεάζουν την πρόσβαση ή την άσκηση δραστηριότητας παροχής υπηρεσιών, όπως οι απαιτήσεις που αφορούν τη σήμανση προϊόντων, τα οικοδομικά υλικά ή τη χρήση φυτοφαρμάκων. Ωστόσο, πρέπει να γίνει σαφές ότι οι περιορισμοί που αφορούν τη χρήση εξοπλισμού αναγκαίου για την παροχή μιας υπηρεσίας επηρεάζουν την άσκηση της δραστηριότητας παροχής υπηρεσιών και έτσι καλύπτονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες ( 24 ). Κατά την εφαρμογή της οδηγίας, τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν κατά νου ότι, ενώ η παραγωγή προϊόντων δεν αποτελεί δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών ( 25 ), υπάρχουν πολλές συμπληρωματικές δραστηριότητες (για παράδειγμα, λιανικό εμπόριο, εγκατάσταση και συντήρηση, εξυπηρέτηση μετά την πώληση) που συνιστούν δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών και, συνεπώς, πρέπει να καλύπτονται από τα μέτρα εφαρμογής. ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ( 24 ) Βλέπε τμήμα του παρόντος εγχειριδίου. ( 25 ) Απόφαση της 7ης Μαΐου 1985, Επιτροπή κατά Γαλλίας, υπόθεση 18/84 απόφαση της 11ης Ιουλίου 1985, Cinéthèque, συνεκδικασθείσες υποθέσεις 60/84 και 61/84. 14

15 ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ 2.2. Καλυπτόμενοι πάροχοι Η οδηγία για τις υπηρεσίες έχει εφαρμογή στις υπηρεσίες που παρέχονται από φυσικό πρόσωπο που έχει την ιθαγένεια κράτους μέλους ή από νομικό πρόσωπο κατά την έννοια του άρθρου 48 της συνθήκης ΕΚ ( 26 ) εγκατεστημένο σε κράτος μέλος. Όπως διευκρινίζεται στην αιτιολογική σκέψη 38, η έννοια του «νομικού προσώπου» περιλαμβάνει όλα τα πρόσωπα που ιδρύονται σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους ή διέπονται από αυτήν ( 27 ), ανεξαρτήτως του κατά πόσον βάσει της εθνικής νομοθεσίας θεωρείται ότι έχουν νομική προσωπικότητα. Όλα τα πρόσωπα αυτά πρέπει να καλύπτονται από την εφαρμογή της οδηγίας. Αντίθετα, οι υπηρεσίες που παρέχονται από φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν την ιθαγένεια κράτους μέλους ή από οντότητες που είναι εγκατεστημένες εκτός της Κοινότητας ή που δεν έχουν ιδρυθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους δεν καλύπτονται από την οδηγία Καλυπτόμενες απαιτήσεις Η έννοια της απαίτησης Η οδηγία για τις υπηρεσίες έχει εφαρμογή στις απαιτήσεις που επηρεάζουν την πρόσβαση σε δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών ή την άσκησή της. Όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 7, η έννοια της απαίτησης καλύπτει κάθε υποχρέωση, απαγόρευση, προϋπόθεση ή άλλο όριο που επιβάλλεται σε παρόχους υπηρεσιών (ή αποδέκτες υπηρεσιών), όπως η υποχρέωση λήψης άδειας ή υποβολής δήλωσης στις αρμόδιες αρχές. Η έννοια καλύπτει κάθε τέτοια υποχρέωση, απαγόρευση, προϋπόθεση ή όριο που προβλέπεται στις νομοθετικές, κανονιστικές ή διοικητικές διατάξεις σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Επιπλέον και σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΚ ( 28 ), η οδηγία για τις υπηρεσίες έχει επίσης εφαρμογή σε διατάξεις που επιβάλλονται ενδεχομένως από κανόνες επαγγελματικών συλλόγων, από συλλογικούς κανόνες επαγγελματικών ενώσεων ή άλλων επαγγελματικών οργανώσεων που θεσπίζονται από τους φορείς αυτούς κατά την άσκηση της νομικής αυτονομίας τους Γενικές απαιτήσεις που δεν επηρεάζουν την πρόσβαση σε δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών ή την άσκησή της Όπως διευκρινίζεται στην αιτιολογική σκέψη 9, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν έχει εφαρμογή στις απαιτήσεις που δεν ρυθμίζουν ειδικά ούτε θίγουν ειδικά τη δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών, αλλά πρέπει να τηρούνται από τους παρόχους υπηρεσιών κατά την άσκηση της οικονομικής τους δραστηριότητας όπως ακριβώς πρέπει να τηρούνται και από τα άτομα όταν ενεργούν ως ιδιώτες. Τούτο σημαίνει, για παράδειγμα, ότι οι κανόνες οδικής κυκλοφορίας, οι κανόνες για την ανάπτυξη ή χρήση γης, τη χωροταξία και την πολεοδομία, καθώς και τα οικοδομικά πρότυπα εν γένει δεν επηρεάζονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες. Ωστόσο, είναι σαφές ότι το γεγονός και μόνο ότι κάποιοι κανόνες έχουν χαρακτηριστεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο, για παράδειγμα ως πολεοδομικοί κανόνες, ή το γεγονός ότι κάποιες απαιτήσεις είναι διατυπωμένες με γενικό τρόπο, δηλαδή δεν αφορούν ειδικά τους παρόχους υπηρεσιών, δεν αρκεί για να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες. Ειδικότερα, πρέπει να εξετάζεται το πραγματικό αποτέλεσμα της εκάστοτε απαίτησης για να διαπιστωθεί αν αυτή είναι γενικής φύσεως ή όχι. Έτσι, κατά την εφαρμογή της οδηγίας τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν υπόψη το γεγονός ότι νομοθετικά μέτρα που χαρακτηρίζονται ως «χωροταξικά» ή ως «οικοδομικά πρότυπα» μπορεί να περιλαμβάνουν απαιτήσεις οι οποίες ρυθμίζουν ειδικά δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών και, συνεπώς, καλύπτονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες. Για παράδειγμα, οι κανόνες σχετικά με το μέγιστο εμβαδόν ορισμένων εμπορικών καταστημάτων, ακόμη και όταν περιλαμβάνονται σε γενικούς πολεοδομικούς νόμους, εμπίπτουν στην οδηγία για τις υπηρεσίες και, κατά συνέπεια, καλύπτονται από τις υποχρεώσεις του κεφαλαίου της οδηγίας περί εγκατάστασης Απαιτήσεις που διέπουν την πρόσβαση σε δημόσιους πόρους Όπως διευκρινίζεται στην αιτιολογική σκέψη 10, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν αφορά τις απαιτήσεις των οποίων η εκπλήρωση αποτελεί προϋπόθεση για την πρόσβαση σε δημόσιους πόρους, για παράδειγμα σε σχέση με ποιοτικές προδιαγραφές ή σε σχέση με ειδικούς συμβατικούς όρους για ορισμένες υπηρεσίες γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος. Ειδικότερα, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να χορηγούν σε παρόχους εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη το δικαίωμα να λαμβάνουν την ίδια χρηματοδότηση με παρόχους υπηρεσιών εγκατεστημένους στην επικράτειά τους. Ωστόσο, είναι σαφές ότι οι εν λόγω απαιτήσεις που διέπουν την πρόσβαση παρόχων υπηρεσιών σε δημόσιους πόρους, καθώς και σε όλες τις άλλες ενισχύσεις που παρέχονται από το κράτος μέλος (ή μέσω κρατικών πόρων) πρέπει να τηρούν ( 26 ) Βλέπε αιτιολογική σκέψη 36. Το άρθρο 48 της συνθήκης ΕΚ αναφέρεται σε εταιρείες ή άλλα νομικά πρόσωπα που έχουν συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους και έχουν την καταστατική τους έδρα, την κεντρική τους διοίκηση ή την κύρια εγκατάστασή τους εντός της Κοινότητας. ( 27 ) Συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης βάσει του βρετανικού δικαίου ή της «offene Handelsgesellschaft» (ohg) του γερμανικού δικαίου. ( 28 ) Σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΚ, η κατάργηση των φραγμών κρατικής προέλευσης δεν πρέπει να εξουδετερωθεί από εμπόδια προερχόμενα από κανόνες θεσπισμένους από ενώσεις ή οργανισμούς κατά την άσκηση της νομικής αυτονομίας τους. Βλέπε απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 1974, Walrave, υπόθεση 36/74, παράγραφοι 17, 23 και 24 απόφαση της 14ης Ιουλίου 1976, Donà, υπόθεση 13/76, παράγραφοι 17 και 18 απόφαση της 15ης Δεκεμβρίου 1995, Bosman, υπόθεση C-415/93, παράγραφοι 83 και 84 απόφαση της 19ης Φεβρουαρίου 2002, Wouters, υπόθεση C-309/99, παράγραφος

16 τους λοιπούς κοινοτικούς κανόνες, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων ανταγωνισμού, ιδίως το άρθρο 87 της συνθήκης ΕΚ. 3. Η ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥ Ή ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 3.1. Ποινικό δίκαιο Όπως διευκρινίζεται στην αιτιολογική σκέψη 12, η οδηγία για τις υπηρεσίες αποσκοπεί στη δημιουργία νομικού πλαισίου για την εξασφάλιση της ελευθερίας εγκατάστασης και της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών μεταξύ κρατών μελών, αλλά δεν εναρμονίζει ούτε θίγει και όπως αναφέρεται στο άρθρο 1 παράγραφος 5 δεν επηρεάζει τους κανόνες ποινικού δικαίου των κρατών μελών. Είναι σαφές, για παράδειγμα, ότι αν ένας πάροχος υπηρεσιών από άλλο κράτος μέλος διαπράξει ποινικό αδίκημα, όπως δυσφήμηση ή απάτη, στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών, η πράξη του αυτή εκφεύγει του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας για τις υπηρεσίες. Ωστόσο, είναι επίσης σαφές ότι οι κανόνες του ποινικού δικαίου δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν με σκοπό τον περιορισμό των θεμελιωδών ελευθεριών που εγγυάται το κοινοτικό δίκαιο ( 29 ) και ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να χρησιμοποιούν το ποινικό δίκαιο για να παρακάμπτουν ή να εμποδίζουν την εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας για τις υπηρεσίες δίκαιο. Έτσι, για παράδειγμα, ένα κράτος μέλος το οποίο σύμφωνα με το άρθρο 9 της οδηγίας για τις υπηρεσίες δεν μπορεί να διατηρήσει ένα σύστημα χορήγησης άδειας διότι εισάγει διακρίσεις ή είναι δυσανάλογο, δεν μπορεί να παρακάμψει τούτο επιβάλλοντας ποινική κύρωση σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με το σύστημα χορήγησης άδειας. Ομοίως, αν ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να εφαρμόσει ορισμένες εθνικές απαιτήσεις σε εισερχόμενες υπηρεσίες διότι οι απαιτήσεις αυτές δεν είναι σύμφωνες με τα κριτήρια του άρθρου 16, το εν λόγω κράτος μέλος δεν μπορεί να παρακάμψει τούτο επιβάλλοντας ποινική κύρωση λόγω μη συμμόρφωσης με αυτές τις απαιτήσεις. Έτσι, η εξέταση των εθνικών απαιτήσεων που έχουν εφαρμογή στους παρόχους υπηρεσιών μπορεί επίσης να συνεπάγεται για τα κράτη μέλη τον έλεγχο ορισμένων διατάξεων του ποινικού δικαίου τους, των οποίων η εφαρμογή θα μπορούσε να οδηγήσει σε παράκαμψη των υποχρεώσεων εκ της οδηγίας Εργατικό δίκαιο και νομοθεσία κοινωνικής ασφάλισης Το άρθρο 1 παράγραφος 6 ορίζει ότι η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν θίγει το εργατικό δίκαιο ή τη νομοθεσία κοινωνικής ασφάλισης των κρατών μελών. Η οδηγία δεν περιέχει κανόνες που εμπίπτουν στον τομέα του εργατικού δικαίου ή της κοινωνικής ασφάλισης ούτε υποχρεώνει τα κράτη μέλη να τροποποιήσουν την εργατική νομοθεσία τους ή τη νομοθεσία τους στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης. Καθότι δεν υφίσταται κοινή κατά το κοινοτικό δίκαιο έννοια του εργατικού δικαίου, στο άρθρο 1 παράγραφος 6 διευκρινίζεται τι νοείται ως εργατικό δίκαιο: οποιαδήποτε νομική ή συμβατική διάταξη περί όρων απασχολήσεως ή όρων εργασίας, περιλαμβανομένης της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία, και περί των σχέσεων μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Τούτο καλύπτει όλους τους κανόνες που αφορούν τους επιμέρους όρους εργασίας των εργαζομένων και τη σχέση μεταξύ εργαζομένου και εργοδότη. Περιλαμβάνει τις ρυθμίσεις περί μισθών, ωραρίου εργασίας, ετήσιας άδειας, και όλα τα νομοθετικά μέτρα που αφορούν τις συμβατικές υποχρεώσεις μεταξύ του εργοδότη και των εργαζομένων. Το άρθρο 1 παράγραφος 6 ορίζει επίσης ότι η εθνική νομοθεσία εφαρμόζεται τηρουμένου του κοινοτικού δικαίου. Όσον αφορά τους αποσπασμένους εργαζομένους, τούτο σημαίνει ότι το κράτος μέλος προορισμού δεσμεύεται από την οδηγία σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων ( 30 ) Θεμελιώδη δικαιώματα Το άρθρο 1 παράγραφος 7 ορίζει ότι η οδηγία δεν θίγει τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως αναγνωρίζονται στα κράτη μέλη και το κοινοτικό δίκαιο, χωρίς να εξειδικεύει περαιτέρω αυτή την έννοια. Η δεύτερη φράση του άρθρου αναφέρεται στο δικαίωμα διαπραγμάτευσης, σύναψης και εφαρμογής συλλογικών συμβάσεων σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και τις εθνικές πρακτικές που πρέπει να είναι σύμφωνες με το κοινοτικό δίκαιο. Το άρθρο 1 παράγραφος 7 δεν λαμβάνει θέση ως προς το κατά πόσον η διαπραγμάτευση, η σύναψη και η εφαρμογή συλλογικών συμφωνιών αποτελούν θεμελιώδη δικαιώματα. Σχετικά με το άρθρο αυτό, ιδιαίτερα σημαντική είναι η αιτιολογική σκέψη 15, η οποία ορίζει σαφώς τη βασική αρχή ότι δεν υφίσταται εγγενής σύγκρουση μεταξύ της άσκησης θεμελιωδών δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών της συνθήκης ΕΚ, και ότι καμία δεν υπερισχύει έναντι της άλλης ( 31 ). ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ 16 ( 29 ) Βλέπε, για παράδειγμα, απόφαση της 19ης Ιανουαρίου 1999, Calfa, υπόθεση C-348/96 απόφαση της 6ης Μαρτίου 2007, Placanica, συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-338/04, C-359/04 και C-360/04. ( 30 ) Οδηγία 96/71/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 1996, σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών, ΕΕ L 18 της , σ. 1. ( 31 ) Ακολουθώντας το σκεπτικό του ΔΕΚ στις αποφάσεις του της 12ης Ιουνίου 2003, Schmidberger, υπόθεση C-112/00, και της 9ης Δεκεμβρίου 1995, Επιτροπή κατά Γαλλίας (Φράουλες), υπόθεση C-265/95, η άσκηση θεμελιωδών δικαιωμάτων μπορεί και πρέπει να συγκεράζεται με την άσκηση των θεμελιωδών ελευθεριών της συνθήκης ΕΚ.

17 ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ 3.4. Ιδιωτικό διεθνές δίκαιο Όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παράγραφος 2, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν αφορά τους κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Οι κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης της Ρώμης (και των μελλοντικών κανονισμών Ρώμη Ι και Ρώμη ΙΙ) ( 32 ) ορίζουν ποιοι κανόνες του ιδιωτικού δικαίου είναι εφαρμοστέοι, ιδίως στις συμβατικές και εξωσυμβατικές ενοχές, σε περίπτωση αντιδικίας μεταξύ παρόχων και αποδεκτών υπηρεσιών ή άλλων παρόχων. Στο άρθρο 17 παράγραφος 15, η οδηγία για τις υπηρεσίες προβλέπει ειδική εξαίρεση από το άρθρο περί ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, εξασφαλίζοντας έτσι ότι η εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες δεν θα θίξει τους κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Τούτο ισχύει για όλους τους κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που, όπως το άρθρο 5 της σύμβασης της Ρώμης, προβλέπουν ότι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις συμβάσεων με καταναλωτές έχει εφαρμογή το δίκαιο του κράτους της συνήθους διαμονής του καταναλωτή. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου ορίζουν μόνο ποιοι κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου έχουν εφαρμογή σε μια συμβατική ή εξωσυμβατική σχέση, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης μεταξύ ενός παρόχου υπηρεσιών και ενός καταναλωτή. Για παράδειγμα, δεν ορίζουν ποιοι κανόνες του δημόσιου δικαίου έχουν εφαρμογή. Το κατά πόσον οι κανόνες του κράτους μέλους συνήθους διαμονής του καταναλωτή, πλην των κανόνων ιδιωτικού δικαίου, μπορούν να εφαρμοστούν σε συγκεκριμένο πάροχο υπηρεσιών δεν καθορίζεται από το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο, αλλά διέπεται από την οδηγία για τις υπηρεσίες και συγκεκριμένα από το άρθρο 16. Τέλος, η οδηγία για τις υπηρεσίες δεν αφορά τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων. Τα θέματα αυτά ρυθμίζονται από τον ισχύοντα κοινοτικό κανονισμό σχετικά με τη δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις ( 33 ). 4. Η ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Κατά βασικό κανόνα, η οδηγία για τις υπηρεσίες έχει εφαρμογή ως προσθήκη στο υφιστάμενο κοινοτικό δίκαιο. Οι ενδεχόμενες συγκρούσεις μεταξύ της οδηγίας για τις υπηρεσίες και άλλων πράξεων του παράγωγου κοινοτικού δικαίου έχουν εν γένει αντιμετωπιστεί ρητά από την οδηγία, ιδίως μέσω παρεκκλίσεων από συγκεκριμένες διατάξεις ( 34 ). Ωστόσο, το άρθρο 3 προβλέπει έναν κανόνα για κάθε τυχόν υπολειπόμενη και εξαιρετική περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ διάταξης της οδηγίας για τις υπηρεσίες και διάταξης άλλης πράξης του παράγωγου κοινοτικού δικαίου. Το άρθρο 3 ορίζει ότι, σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ διάταξης της οδηγίας για τις υπηρεσίες και διάταξης άλλης πράξης του παράγωγου κοινοτικού δικαίου, υπερισχύουν οι διατάξεις της δεύτερης. Δηλαδή, οι διατάξεις της άλλης κοινοτικής πράξης υπερέχουν και οι διατάξεις της οδηγίας για τις υπηρεσίες δεν έχουν εφαρμογή. Πρέπει να σημειωθεί ότι τούτο αφορά μόνο τις συγκεκριμένες διατάξεις που έρχονται σε σύγκρουση με διάταξη άλλης κοινοτικής πράξης και όχι τις υπόλοιπες διατάξεις της οδηγίας για τις υπηρεσίες, οι οποίες εξακολουθούν να έχουν εφαρμογή. Το ερώτημα κατά πόσον υφίσταται σύγκρουση μεταξύ διάταξης της οδηγίας για τις υπηρεσίες και διάταξης άλλης κοινοτικής πράξης πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Το γεγονός και μόνο ότι άλλη κοινοτική πράξη (συμπεριλαμβανομένων όσων αναφέρονται στο άρθρο 3) θεσπίζει κανόνες σχετικά με ιδιαίτερες πτυχές μιας συγκεκριμένης υπηρεσίας δεν αρκεί για να θεμελιωθεί ή ύπαρξη σύγκρουσης με διάταξη της οδηγίας για τις υπηρεσίες. Για να μην εφαρμοστεί μια διάταξη της οδηγίας για τις υπηρεσίες, πρέπει να αποδειχθεί ότι υπάρχει αντίφαση μεταξύ συγκεκριμένων κανόνων των δύο πράξεων. Προς τούτο απαιτείται προσεκτική ερμηνεία της επίμαχης διάταξης σύμφωνα με τη νομική της βάση και τις θεμελιώδεις ελευθερίες που κατοχυρώνονται στα άρθρο 43 και 49 της συνθήκης ΕΚ. 5. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗ Το κεφάλαιο II της οδηγίας για τις υπηρεσίες (άρθρα 5 έως 8) διαγράφει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα διοικητικής απλούστευσης και εκσυγχρονισμού. Υποχρεώνει τα κράτη μέλη να απλουστεύσουν τις διοικητικές διαδικασίες, ( 32 ) Σύμβαση της Ρώμης σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, ΕΕ C 27 της , σ. 34, που επί του παρόντος εκσυγχρονίζεται και μετατρέπεται σε κοινοτική πράξη, βλέπε πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές («Ρώμη Ι»), COM(2005) 650 τελικό. Κανονισμός για το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές ενοχές («Ρώμη ΙΙ») [πρόταση της Επιτροπής, COM(2006) 83 τελικό] όπως εκδόθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 10 Ιουλίου ( 33 ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 44/2001 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2000, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ΕΕ L 12 της , σ. 1. ( 34 ) Βλέπε για παράδειγμα, άρθρο 5 παράγραφος 3, άρθρο 9 παράγραφος 3 ή άρθρο 15 παράγραφος 2 στοιχείο δ). 17

18 να δημιουργήσουν «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» ως μοναδικούς συνομιλητές των παρόχων υπηρεσιών, να προβλέψουν τη δυνατότητα διεκπεραίωσης διαδικασιών εξ αποστάσεως και με ηλεκτρονικά μέσα, και να καταστήσουν ευχερώς προσβάσιμες στους παρόχους και τους αποδέκτες υπηρεσιών τις πληροφορίες για τις εθνικές απαιτήσεις και διαδικασίες. Τα άρθρα 5 έως 8 έχουν εφαρμογή σε όλες τις αναγκαίες διαδικασίες και διατυπώσεις για την πρόσβαση σε δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών και την άσκησή της, για όλες τις υπηρεσίες που καλύπτονται από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, ανεξαρτήτως εάν αυτές επιβάλλονται σε κεντρικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Δεν κάνουν καμία διάκριση μεταξύ εγχώριων και αλλοδαπών παρόχων. Ως εκ τούτου, εφαρμόζονται κατά τον ίδιο τρόπο σε παρόχους υπηρεσιών εγκατεστημένους σε άλλο κράτος μέλος και σε παρόχους υπηρεσιών εγκατεστημένους (ή επιθυμούντες να εγκατασταθούν) στο έδαφος του δικού τους κράτους μέλους. Επιπλέον, τα άρθρα αυτά έχουν εφαρμογή σε όλες τις διαδικασίες, ανεξαρτήτως εάν ο πάροχος υπηρεσιών πρέπει να τις τηρήσει για να εγκατασταθεί σε κράτος μέλος ή για να παρέχει υπηρεσίες σε διασυνοριακό επίπεδο (κατά το μέτρο που οι διαδικασίες και οι διατυπώσεις μπορούν να εφαρμοστούν σε παρόχους εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη, οι οποίοι παρέχουν τις υπηρεσίες τους διασυνοριακά) ( 35 ). Η διοικητική απλούστευση, όπως αυτή προβλέπεται στην οδηγία για τις υπηρεσίες, θα συμβάλει στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας ( 36 ). Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη μπορεί να θελήσουν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να εφαρμόσουν μερικές ή όλες τις διατάξεις του κεφαλαίου ΙΙ, ιδίως τα κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης και τις ηλεκτρονικές διαδικασίες, σε υπηρεσίες και θέματα που δεν καλύπτονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες Απλούστευση των διαδικασιών και διατυπώσεων που έχουν εφαρμογή σε παρόχους υπηρεσιών Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1, τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν τις διαδικασίες και τις διατυπώσεις που ισχύουν για την πρόσβαση σε δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών και για την άσκησή της, και, αν οι διαδικασίες αυτές δεν είναι αρκούντως απλές, πρέπει να τις απλουστεύσουν. Έτσι, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να προσπαθήσουν πραγματικά να επιτύχουν τη διοικητική απλούστευση. Κατά την προσπάθεια αυτή, τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν και να αξιολογήσουν τις διαδικασίες και τις διατυπώσεις από τη σκοπιά του παρόχου υπηρεσιών, έχοντας ταυτόχρονα κατά νου ότι η απλούστευση των διαδικασιών με τη σειρά της θα μειώσει τον διοικητικό φόρτο της ίδιας της διοίκησης. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να λάβουν υπόψη απλουστευμένες διοικητικές διαδικασίες που χρησιμοποιούνται σε άλλα κράτη μέλη και να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές. Η Επιτροπή θα καταβάλει κάθε προσπάθεια για να διευκολύνει τα κράτη μέλη στην προσπάθεια αυτή. Η έννοια των διαδικασιών και των διατυπώσεων είναι ευρεία και περιλαμβάνει κάθε ενέργεια ενώπιον της διοίκησης στην οποία πρέπει να προβαίνουν οι επιχειρήσεις, όπως υποβολή εγγράφων, υποβολή δήλωσης ή εγγραφή σε δημόσια αρχή. Καλύπτει όχι μόνο τις διαδικασίες και τις διατυπώσεις που αποτελούν προϋπόθεση για την άσκηση δραστηριότητας παροχής υπηρεσιών, αλλά και αυτές που επιβάλλονται σε μεταγενέστερο στάδιο, κατά την άσκηση της δραστηριότητας ή ακόμη και μετά το πέρας αυτής (για παράδειγμα, υποχρέωση δήλωσης λεπτομερών στοιχείων σχετικά με τις συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν σε ετήσια βάση). Στην πράξη, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν αν οι διοικητικές τους απαιτήσεις είναι πράγματι αναγκαίες ή αν ορισμένες διαδικασίες μπορούν να καταργηθούν εν όλω ή εν μέρει ή να αντικατασταθούν από άλλες, που συνεπάγονται μικρότερη επιβάρυνση για τους παρόχους υπηρεσιών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να εξετάσουν τον αριθμό των διαφόρων διοικητικών διαδικασιών που αντιμετωπίζουν οι πάροχοι υπηρεσιών, την ενδεχόμενη αλληλεπικάλυψή τους, το κόστος, τη σαφήνεια και την ευχέρεια πρόσβασης σε αυτές, καθώς και τις καθυστερήσεις και πρακτικές δυσχέρειες που συνεπάγονται για τον ενδιαφερόμενο πάροχο ( 37 ). Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να εξετάσουν αν όλα τα απαιτούμενα αποδεικτικά και έγγραφα είναι αναγκαία και κατά πόσον είναι αναγκαίο να απαιτούν να προσκομίσει ο ίδιος ο πάροχος όλα τα αποδεικτικά ή αν ορισμένα πληροφοριακά στοιχεία είναι ήδη διαθέσιμα από άλλες πηγές (για παράδειγμα, από άλλες αρμόδιες αρχές). Για παράδειγμα, οι κανόνες που υποχρεώνουν έναν πάροχο υπηρεσιών να υποβάλει πλήρη φάκελο, χωρίς να προβλέπεται καμία δυνατότητα απαλλαγής από την υποχρέωση υποβολής ορισμένων εγγράφων/αποδεικτικών που ήδη βρίσκονται στη διάθεση της διοίκησης, κατά κανόνα είναι περιττοί και ως τέτοιοι πρέπει να καταργηθούν. Ομοίως, οι διαδικασίες που προβλέπουν χωριστή υποβολή δικαιολογητικών για τις διάφορες απαιτήσεις θα μπορούσαν να απλουστευθούν, ώστε να είναι δυνατή η ενιαία υποβολή δικαιολογητικών. ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ 18 ( 35 ) Από την άποψη αυτή, δεν πρέπει να λησμονείται ότι, βάσει του άρθρου 16, τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλλουν τις απαιτήσεις τους σε εισερχόμενους παρόχους υπηρεσιών μόνο σε περιορισμένες περιπτώσεις. Βλέπε τμήμα του παρόντος εγχειριδίου. ( 36 ) Σύμφωνα με την ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβόνας και τις πρωτοβουλίες περί βελτίωσης της νομοθεσίας, βλέπε ανακοίνωση της Επιτροπής «Συνεργασία για την οικονομική μεγέθυνση και την απασχόληση Νέο ξεκίνημα για τη στρατηγική της Λισσαβόνας», COM(2005) 24 της 2ας Φεβρουαρίου 2005, και ανακοίνωση της Επιτροπής «Στρατηγική ανασκόπηση του προγράμματος για τη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», COM(2006) 689 της 14ης Νοεμβρίου ( 37 ) Βλέπε αιτιολογική σκέψη 45.

19 ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να εξετάσουν κατά πόσον είναι δικαιολογημένο να απαιτούν την υποβολή ορισμένων αποδεικτικών σε συγκεκριμένη μορφή, για παράδειγμα, στο πρωτότυπο ή σε επικυρωμένο αντίγραφο ή με επικυρωμένη μετάφραση, ή αν θα ήταν αρκετό να υποβληθεί μη επικυρωμένο αντίγραφο ή μη επικυρωμένη μετάφραση. Σε κάθε περίπτωση και σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 3, τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν την υποβολή εγγράφων στο πρωτότυπο, σε επικυρωμένο αντίγραφο ή συνοδευόμενα από επικυρωμένη μετάφραση μόνον εφόσον τούτο δικαιολογείται από επιτακτικό λόγο δημόσιου συμφέροντος ή προβλέπεται σε άλλη κοινοτική νομοθετική πράξη. Πρέπει να επισημανθεί ότι η απλή αμφιβολία ως προς τη γνησιότητα ενός εγγράφου ή το ακριβές του περιεχόμενο μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω κατάλληλων επαφών μεταξύ αρμόδιων αρχών (ιδίως με την αρχή που έχει εκδώσει το έγγραφο), κυρίως μέσω της διοικητικής συνεργασίας. Τούτο δεν πρέπει να είναι ιδιαίτερα επαχθές, καθότι το σύστημα πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά (IMI) ( 38 ) θα επιτρέπει την εύκολη φόρτωση και τον εξ αποστάσεως έλεγχο εγγράφων. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 3, τα κράτη μέλη πρέπει να δέχονται κάθε έγγραφο από άλλο κράτος μέλος με ισοδύναμη λειτουργία ή το οποίο αποδεικνύει ότι η εν λόγω απαίτηση έχει τηρηθεί. Τούτο συνεπάγεται κάποια προσπάθεια από πλευράς εθνικών αρχών για την αξιολόγηση της ουσίας περισσότερο παρά της μορφής εγγράφων που έχουν εκδοθεί από άλλα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη δεν μπορούν να απαιτήσουν την υποβολή πιστοποιητικού ιθαγένειας ή διαμονής, όταν άλλα επίσημα έγγραφα ταυτότητας (π.χ. διαβατήριο ή δελτίο ταυτότητας) παρέχουν ήδη αυτά τα στοιχεία. Το άρθρο 5 παράγραφος 3 δεν έχει εφαρμογή, ωστόσο, σε ορισμένα έγγραφα που αναφέρονται στις ακόλουθες κοινοτικές πράξεις: στην οδηγία για τα επαγγελματικά προσόντα ( 39 ), στην οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις ( 40 ), στην οδηγία σχετικά με την εγκατάσταση των δικηγόρων ( 41 ) και στην πρώτη και την ενδέκατη οδηγία σχετικά με το εταιρικό δίκαιο ( 42 ). Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2, η Επιτροπή μπορεί να χρησιμοποιήσει τη διαδικασία της επιτροπολογίας που αναφέρεται στο άρθρο 40 παράγραφος 2 για να καθιερώσει εναρμονισμένα έντυπα που θα είναι «ισοδύναμα με τα πιστοποιητικά, τις βεβαιώσεις ή οποιαδήποτε άλλα έγγραφα ζητούνται από τους παρόχους υπηρεσιών». Εναρμονισμένα έντυπα μπορούν να καθιερωθούν για συγκεκριμένα πιστοποιητικά ή παρόμοια έγγραφα, όταν οι αποκλίσεις μεταξύ εθνικών εγγράφων που προορίζονται να εξυπηρετήσουν παρόμοιους σκοπούς δυσκολεύουν τις αρμόδιες αρχές να εξακριβώσουν το περιεχόμενο ή το νόημα του πιστοποιητικού και έτσι οι πάροχοι υπηρεσιών βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πλειάδα διαφορετικών εντύπων. Για παράδειγμα, η απόδειξη εγκατάστασης σε κράτος μέλος μπορεί να προκύψει από διάφορα νομικά έγγραφα, όπως, μεταξύ άλλων, από πιστοποιητικό σύστασης εκδοθέν από δημόσια αρχή μέχρι βεβαίωση εγγραφής σε εμπορικό ή επαγγελματικό επιμελητήριο, ανάλογα με το κράτος μέλος. Αν η εμπειρία δείξει ότι οι πάροχοι υπηρεσιών εξακολουθούν να βρίσκονται αντιμέτωποι με πλειάδα διαφορετικών εντύπων (παρά τη βοήθεια της διοικητικής συνεργασίας που πρέπει να δημιουργηθεί βάσει της οδηγίας), το εναρμονισμένο έντυπο θα μπορούσε να αποτελέσει μια αποτελεσματική λύση. Ωστόσο, η απόφαση αυτή μπορεί να ληφθεί μόνο σε μεταγενέστερο στάδιο, βάσει της εμπειρίας που θα αποκτηθεί με την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες Κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης Βάσει του άρθρου 6, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να μεριμνήσουν ώστε όλοι οι πάροχοι υπηρεσιών να μπορούν να διεκπεραιώσουν όλες τις διαδικασίες και τις διατυπώσεις που απαιτούνται για την πρόσβαση σε δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών και την άσκησή τους μέσω «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης». Πρόκειται για μία από τις υποχρεώσεις ως προς το αποτέλεσμα που επιβάλλει η οδηγία για τις υπηρεσίες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν ορισμένες αποφάσεις ως προς τον τρόπο οργάνωσης των «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» και θα πρέπει να μεριμνήσουν ώστε τα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» να έχουν δημιουργηθεί και να λειτουργούν το αργότερο μέχρι το τέλος της περιόδου εφαρμογής της οδηγίας. Σκοπός των «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» είναι να αποτελέσουν τον μοναδικό θεσμικό συνομιλητή για τον πάροχο υπηρεσιών, έτσι ώστε ο τελευταίος να μη χρειάζεται να έλθει σε επαφή με πλείονες αρμόδιες αρχές ή φορείς για να συγκεντρώσει όλες τις συναφείς πληροφορίες και να διεκπεραιώσει όλες τις απαραίτητες ( 38 ) Βλέπε τμήμα του παρόντος εγχειριδίου. ( 39 ) Οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Σεπτεμβρίου 2005, σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων, ΕΕ L 255 της , σ. 22. ( 40 ) Οδηγία 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, ΕΕ L 134 της , σ ( 41 ) Οδηγία 98/5/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 1998, για τη διευκόλυνση της μόνιμης άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος σε κράτος μέλος διάφορο εκείνου στο οποίο αποκτήθηκε ο επαγγελματικός τίτλος, ΕΕ L 77 της , σ. 36. ( 42 ) Πρώτη οδηγία 68/151/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 9ης Μαρτίου 1968, περί συντονισμού των εγγυήσεων που απαιτούνται στα κράτη μέλη εκ μέρους των εταιρειών, κατά την έννοια του άρθρου 58 παράγραφος 2 της Συνθήκης, για την προστασία των συμφερόντων των εταίρων και των τρίτων με σκοπό να καταστούν οι εγγυήσεις αυτές ισοδύναμες, ΕΕ L 65 της , σ. 8 ενδέκατη οδηγία 89/666/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Δεκεμβρίου 1989, σχετικά με τη δημοσιότητα των υποκαταστημάτων που έχουν συσταθεί σε ένα κράτος μέλος από ορισμένες μορφές εταιρειών που διέπονται από το 19 δίκαιο άλλου κράτους, ΕΕ L 395 της , σ. 36.

20 ενέργειες σχετικά με τις δραστηριότητές του παροχής υπηρεσιών. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν την ύπαρξη «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» για όλους τους παρόχους υπηρεσιών, είτε αυτοί είναι εγκατεστημένοι στο έδαφός τους είτε είναι εγκατεστημένοι στο έδαφος άλλου κράτους μέλους. Ασφαλώς, η υποχρέωση αυτή έχει εφαρμογή μόνο στους τομείς υπηρεσιών που καλύπτονται από την οδηγία για τις υπηρεσίες, αλλά τα κράτη μέλη μπορούν να μελετήσουν το ενδεχόμενο επέκτασης των δραστηριοτήτων των «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» σε όλους ή σε ορισμένους από τους τομείς που εξαιρούνται από την οδηγία. Η ίδια λογική ισχύει για ό,τι αφορά ορισμένα θέματα που εξαιρούνται από την οδηγία. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να μελετήσουν το ενδεχόμενο διεκπεραίωσης ορισμένων φορολογικών απαιτήσεων, όπως η απόδοση αριθμού ΦΠΑ, στα κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης. Η δημιουργία ενιαίων θυρίδων για τις επιχειρήσεις αποτελεί στόχο επιδιωκόμενο από τα κράτη μέλη εδώ και αρκετά χρόνια, και έτσι η υποχρέωση που περιέχεται στην οδηγία συμφωνεί και συμπληρώνει τους στόχους άλλων κοινοτικών πρωτοβουλιών, ιδίως της δέσμευσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να δημιουργήσει ενιαίες θυρίδες για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις μέχρι το τέλος του 2007 ( 43 ). Ωστόσο, η νομική υποχρέωση που περιέχεται στην οδηγία για τις υπηρεσίες είναι ευρύτερη και καλύπτει τις επιχειρήσεις κάθε είδους (όχι μόνο τις νεοσύστατες), τους αποδέκτες υπηρεσιών (για λόγους πληροφόρησης) και κάθε είδους διαδικασίες (όχι μόνο τις διαδικασίες που αφορούν την έναρξη λειτουργίας). Από την άλλη πλευρά, είναι σαφές ότι οι λοιπές λειτουργίες που επιτελούν οι ενιαίες θυρίδες για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις ( 44 ), όπως η προγύμναση, η κατάρτιση, η παροχή χρηματοοικονομικών συμβουλών και η καθοδήγηση σχετικά με το επιχειρηματικό σχέδιο, υπερβαίνουν τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στην οδηγία για τις υπηρεσίες. Η υλοποίηση του στόχου της ενιαίας θυρίδας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συμβάλει στην υλοποίηση των «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης». Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι τα κράτη μέλη δεν είναι ανάγκη να προβλέψουν δύο χωριστά δίκτυα και ότι μπορούν να βασιστούν σε υπάρχουσες πρωτοβουλίες για να εκπληρώσουν τη νόμιμη υποχρέωση που τους επιβάλλει η οδηγία για τις υπηρεσίες Η δημιουργία «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» Κάθε κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει ελεύθερα πώς θα οργανώσει τα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης», αλλά πρέπει να εξασφαλίσει ότι θα υπάρχουν τέτοια κέντρα για όλους τους παρόχους υπηρεσιών που επωφελούνται από την οδηγία με σκοπό τη διεκπεραίωση όλων των διαδικασιών και διατυπώσεων που σχετίζονται με υπηρεσίες και θέματα υπαγόμενα στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Η έννοια των «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» δεν συνεπάγεται ότι τα κράτη μέλη πρέπει να δημιουργήσουν έναν και μοναδικό κεντρικό φορέα στο έδαφός τους. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να διατηρούν πλείονα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» στο έδαφός τους. Ωστόσο, το «κέντρο ενιαίας εξυπηρέτησης» πρέπει να είναι ενιαίο από τη σκοπιά του μεμονωμένου παρόχου (δηλαδή, ο πάροχος υπηρεσιών πρέπει να μπορεί να διεκπεραιώσει όλες τις διαδικασίες απευθυνόμενος σε ένα μόνο τέτοιο κέντρο). Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν να διατηρούν διαφορετικά «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» για τους διάφορους τομείς, όπως «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» για τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα και «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» για εμπορικές δραστηριότητες όπως το λιανικό εμπόριο κ.λπ. Ως εκ τούτου, εφόσον τα κράτη μέλη αποφασίσουν να δημιουργήσουν «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» για τους επιμέρους τομείς, θα πρέπει να δημιουργήσουν (πρόσθετα) «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» αρμόδια για όλες τις υπηρεσίες που μπορεί να μην καλύπτονται από τα εξειδικευμένα ανά τομέα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης». Σε κάθε περίπτωση, αν ένα κράτος μέλος αποφασίσει να δημιουργήσει διαφορετικά «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης», οι διαφορές ως προς την κάλυψη πρέπει να γίνονται εύκολα αντιληπτές στους παρόχους υπηρεσιών. Προς τούτο πιθανόν να χρειαστεί μια κεντρική ιστοσελίδα που θα επιτρέπει στους παρόχους υπηρεσιών να εντοπίσουν εύκολα και να έλθουν σε επαφή με το «κέντρο ενιαίας εξυπηρέτησης» στο οποίο υπάγονται σε ένα κράτος μέλος. Επίσης, αν υπάρχουν διαφορετικά «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης», όταν ένας πάροχος υπηρεσιών έρχεται σε επαφή με ένα «κέντρο ενιαίας εξυπηρέτησης» που δεν είναι αρμόδιο για τις δραστηριότητες του παρόχου, το κέντρο αυτό πρέπει να βοηθά τον πάροχο υπηρεσιών να βρει το αρμόδιο για την περίπτωσή του «κέντρο ενιαίας εξυπηρέτησης». Η δημιουργία διαφορετικών «κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης» για τους αλλοδαπούς και τους ημεδαπούς παρόχους υπηρεσιών μπορεί να οδηγήσει σε εισαγωγή διακρίσεων. Διακρίσεις μπορεί επίσης να προκύψουν αν τα κράτη μέλη δημιουργήσουν άλλα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» για θέματα σχετικά με την εγκατάσταση και άλλα για θέματα σχετικά με την παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών. Συνεπώς, αυτού του είδους οι διαφορές πρέπει να αποφεύγονται. ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ( 43 ) Ο στόχος της δημιουργίας ενιαίων θυρίδων για τους επιχειρηματίες μέχρι το τέλος του 2007 περιλήφθηκε στις «ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη και την απασχόληση » (κατευθυντήρια γραμμή αριθ. 15), που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο τον Ιούνιο 2005 σύσταση του Συμβουλίου της 12ης Ιουλίου 2005 σχετικά με τις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για τις οικονομικές πολιτικές των κρατών μελών και της Κοινότητας ( ) (2005/601/ΕΚ). ( 44 ) Βλέπε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής: Assessing Business Start-up Procedures in the context of the renewed Lisbon strategy for growth and jobs [SEC(2007) 129]. 20