ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΤΟΥΣ 2011

Transcript

1 1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΜΑΔΡΙΤΗΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΤΟΥΣ 2011

2 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ 2. ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 3. ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4. ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 5. ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 6. ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΜΕΡΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΟ ΙΣΠΑΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 9. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 10. ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ 11. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

3 3 1. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ(α) ΑΕΠ τρέχουσες τιμές (Ευρώ δισ.) Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (Ευρώ) Δείκτες οικονομικής σύγλισης Ισπανίας/Ευρωζώνης Κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές (β) Διαφορά δείκτη τιμών καταναλωτή ΕΕ/Ισπ Παραγωγικότητα εργασίας (β) * Απασχόληση, μισθοί, τιμές Ανεργία % Μοναδιαίο κόστος εργασίας Πληθωρισμός (ετήσιος μ.ο. %) Συνολική ζήτηση/ προσφορά (γ) Ιδιωτική κατανάλωση Δημόσια κατανάλωση ΑΕΠ (ετήσια αύξηση) Ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Εξαγωγές Εισαγωγές Εξωτερικό εμπόριο Εξαγωγές (Ευρώ δισ.) Εισαγωγές (Ευρώ δισ.) Ογκος εμπορίου (Ευρώ δισ.) Εμπορικό ισοζύγιο (Ευρώ δισ.) Εμπορικό έλλειμμα ως % ΑΕΠ Τρέχουσες συναλλαγές Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (Ευρώ δισ.) Έλλειμμα Ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ως % ΑΕΠ Δείκτης Χρηματιστηρίου Μαδρίτης τέλος έτους Δημόσιο χρέος (Ευρώ δισ.) Έλλειμμα ως % ΑΕΠ Ποσοστό χρέους ως % ΑΕΠ Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας, Κεντρική Τράπεζα της Ισπανίας και Eurostat * Δεν υπάρχουν ακόμη πλήρη στοιχεία α. Έτος υπολογισμού εθνικολογιστικών στοιχείων 2000 β. Ε.Ε(16).= 100 γ. ποσοστά μεταβολής

4 4 2. ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (α) Σύνοψη μακροοικονομικών στοιχείων για το 2010 Κατά την διάρκεια του 2010 σημειώθηκε μία πολύ μικρή υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητος. Η οικονομία δεν φαίνεται να έχει ξεπεράσει την κρίση που ξεκίνησε το 2008 καθώς ο τομέας των κατασκευών εξακολουθεί να υποχωρεί σημαντικά παρασέρνοντας και πολλές άλλες συνδεδεμένες με αυτόν δραστηριότητες στην ύφεση. Οι καταναλωτές αν και αύξησαν λίγο τις δαπάνες τους παραμένουν αρκετά επιφυλακτικοί καθώς οι αρνητικοί παράγοντες που περιορίζουν το διαθέσιμο εισόδημα τους εξακολουθούν να παραμένουν. Οι τράπεζες, στα πλαίσια μίας περισσότερο συνετής διαχείρισης των επιχειρηματικών κινδύνων, εξακολουθούν να εφαρμόζουν περιοριστική πολιτική στην χορήγηση των δανείων, ενώ τα περιφερειακά ταμιευτήρια, λόγω των μεγάλων επισφαλειών που αντιμετωπίζουν, έχουν μειώσει πλέον στο ελάχιστο την πιστωτική τους επέκταση. Κατά αυτόν τον τρόπο μετά από δεκατέσσερα έτη συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης, η ισπανική οικονομία ευρίσκεται μεταξύ στασιμότητος και υφέσεως. Η εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητος κατά την διάρκεια του έτους δίνει ορισμένα σημάδια αισιοδοξίας καθώς το χειρότερο τρίμηνο ήταν το 1 ο και το καλύτερο το τελευταίο όπου η ανάπτυξη έφθασε το 0.6% (πίνακας 1). Στα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη, είχαμε στασιμότητα, χαμηλό πληθωρισμό, σημαντική χειροτέρευση των δημόσιων οικονομικών και μικρότερο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Ο ρυθμός της οικονομικής ύφεσης για ολόκληρο το 2010 έφθασε στο -0.1 %. Το κατά κεφαλή εισόδημα παρέμεινε στα 22600, το δε ακαθάριστο εθνικό προϊόν σε τρέχουσες τιμές έφθασε τα τρισ. Το κατά κεφαλή εισόδημα σε σχέση με εκείνο της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης των 16 υποχώρησε στο 82.6% σημειώνοντας πτώση για 3 ο συνεχόμενο έτος. Η ισχυρή ανάπτυξη της ισπανικής οικονομίας, που έως και το 2007 κυμάνθηκε για αρκετά έτη μεταξύ 3.0% και 3.9%, ήταν αποτέλεσμα της ισχυρής εσωτερικής ζήτησης η οποία όμως από το 2008 παρουσίασε σημαντική υποχώρηση εμφανίζοντας αρνητικό πρόσημο της τάξεως του -0.5%. Το 2009 σημειώθηκε κατακρήμνιση αυτής στα επίπεδα του -6.0% ενώ το 2010 η μείωση της μετριάστηκε στο -1.1%. Η εξασθένιση της εσωτερικής ζήτησης οφείλεται στην μεγάλη μείωση των επενδύσεων κατά -7.6%. Από την άλλη πλευρά η ιδιωτική κατανάλωση ανέκαμψε παρουσιάζοντας μία μικρή αύξηση (1.2 %) ενώ η δημοσία κατανάλωση υποχώρησε για πρώτη φορά μετά από πολλά έτη (-0.7%). Το τελευταίο είναι αποτέλεσμα της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής που άρχισε να εφαρμόζει η κυβέρνηση πιεζόμενη από την απότομη αύξηση των ελλειμμάτων αλλά και την αυξανόμενη δυσπιστία των αγορών για τα δημόσια οικονομικά της Ισπανίας. Αντίθετα με την στασιμότητα της ισπανικής αναπτύχθηκε με 1.7%. οικονομίας η Ευρωζώνη

5 5 1.6%. Ο δείκτης τιμών καταναλωτού αυξήθηκε κατά 2% ενώ της Ευρωζώνης κατά Επίσης το μοναδιαίο κόστος εργασίας ευρέθηκε επίσης για 2 η τον ευρωπαϊκό μέσο όρο διαμορφούμενο σε ετήσια βάση στο -1.5% φορά κάτω από Η ανεργία συνέχισε να αυξάνεται αν και οι αρνητικοί ρυθμοί της, όπως ήταν επόμενο, μετριάσθηκαν. Τοιουτοτρόπως από το 18.1% του 2009 έφθασε στο 20.1% παραμένοντας πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Τα δημόσια οικονομικά συνέχισαν για 2 ο έτος να χειροτερεύουν καθώς το έλλειμμα του προϋπολογισμού ευρέθη στο 9.2% επί του ΑΕΠ. Ως φυσικό επακόλουθο το δημόσιο χρέος, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, αυξήθηκε στο 60.1% Το ποσοστό του εμπορικού ελλείμματος επί του ΑΕΠ, αν και παρουσίασε μία μικρή αύξηση, εξακολουθεί να ευρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με αυτά που υπήρχαν προ της κρίσεως. Τοιουτοτρόπως διαμορφώθηκε στο 4.9% ενώ το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε στο 4.5%. (β) Ανάλυση Η μείωση του εθνικού προϊόντος (σε 12 μηνη βάση ) παρατηρήθηκε μόνο στο 1 ο τρίμηνο του 2010 με -1.4% ενώ η καλύτερη επίδοση πραγματοποιήθηκε το 4 ο τρίμηνο με 0.6% (πίνακας 1). Είναι πλέον φανερό ότι η οικονομία παρουσιάζει σημάδια μικρής ανάκαμψης μικρότερης πάντως εκείνης της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Κεντρικής Τραπέζης αναμένεται μία σταδιακή βελτίωση της ΠΙΝΑΚΑΣ 1 (Ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές) ΑΕΠ Εσωτερική Ιδιωτική Δημόσια Ζήτηση κατανάλωση κατανάλωση Επενδύσεις Ισπανία Ζώνη του Ευρώ Ισπανία Ζώνη του Ευρώ Ισπανία Ζώνη του Ευρώ Ισπανία Ζώνη του Ευρώ Ισπανία Ζώνη του Ευρώ Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας, Eurostat

6 6 οικονομικής δραστηριότητος. Όμως η μεγάλη κρίση στον τομέα των κατοικιών δεν επιτρέπει προς το παρόν αισιόδοξες προβλέψεις προς την κατεύθυνση μίας ικανοποιητικής οικονομικής ανόδου. Η στασιμότητα της οικονομικής δραστηριότητος που παρατηρήθηκε το 2010 οφείλεται στην εσωτερική ζήτηση που μειώθηκε -1.1%. Ο ρυθμός της πτώσης της ήταν μειούμενος κατά την διάρκεια τους έτους. Μεταξύ των συνθετικών μερών της εσωτερικής ζήτησης η ιδιωτική κατανάλωση κατόρθωσε να ανακτήσει μικρό μέρος του πρότερου δυναμισμού της καθώς αυξήθηκε 1.1% μετά από δύο έτη πτώσης. Πλην του 1 ου τριμήνου οι επιδόσεις για το υπόλοιπο μέρος του 2010 ήταν θετικές. Όμως η συνεχιζόμενη στεγαστική κρίση με την αρνητική επίδραση του μειούμενου πλούτου ( negative wealth effect ) σε συνδυασμό με την μειωμένη ρευστότητα στην οικονομία δεν θα επιτρέψουν, τουλάχιστον σε βραχυχρόνια βάση, πολύ μεγαλύτερη αύξηση στις καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών. Η σταθεροποίηση της ροπής προς αποταμίευση μετά από συνεχείς πτώσεις επί σειρά ετών είναι χαρακτηριστικό του κλίματος επιφυλακτικότητος που υπάρχει μεταξύ των καταναλωτών για την μελλοντική πορεία των εισοδημάτων τους. Επιπλέον η δραματική αύξηση της ανεργίας, εκτός από την αρνητική εισοδηματική επίδραση, έχει δημιουργήσει μεγάλη ανασφάλεια στα νοικοκυριά που έχουν αρχίσει να περικόπτουν πολλές εκ των μη ανελαστικών δαπανών τους. Η δημόσια κατανάλωση για πρώτη φορά μετά πολλά έτη αρχίζει να εμφανίζει αρνητικό πρόσημο καθώς η Ισπανική κυβέρνηση προσπαθεί πλέον να συγκρατήσει τα μεγάλα δημοσιονομικά της ελλείμματα. Η πτωτική πορεία της δημόσιας κατανάλωσης ήταν συνεχής σε όλα τα τρίμηνα του ΠΙΝΑΚΑΣ 2 (Αναλυτική παρουσίαση συνθετικών μερών των επενδύσεων, ετήσια ποσοστά μεταβολής) ΣΥΝΟΛΟ Βιομηχανικός εξοπλισμός Κατασκευές Άλλα προϊόντα Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας Η αποεπένδυση εξακολούθησε να είναι μεγάλη και ακόμη μεγαλύτερη στον τομέα των κατασκευών καθώς έφθασε και πάλι σε διψήφιο αριθμό (-11.1%) (πίνακας 2). Η εν λόγω κακή επίδοση οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην μεγάλη κρίση που έχει πλήξει τον υποτομέα των κατοικιών.

7 7 Αντιθέτως στον τομέα της μεταποίησης υπήρξε μία μικρή αύξηση. Στο σύνολο των επενδύσεων το χειρότερο τρίμηνο ήταν και πάλι το 1 ο όπου ο ρυθμός μείωσης των επενδύσεων έφθασε το -10.5%! Ο εξωτερικός τομέας της Ισπανικής οικονομίας (πίνακες 3 α και 3β ) συνέχισε να παρουσιάζει βελτίωση σε σχέση με το 2009 αν και το ποσοστό του εμπορικού ελλείμματος επί του ΑΕΠ αυξήθηκε από 4.8% για το 2009 στο 4.9% για το 2010 λόγω της μεγαλύτερης αυξήσεως των εισαγωγών σε σχέση με εκείνη των εξαγωγών. Όμως το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε από 5.1% στο 4.5% καθώς παρουσίασαν βελτίωση τα άλλα ισοζύγια, ήτοι των υπηρεσιών, των εισοδημάτων και των μεταβιβάσεων. Η εξέλιξη αυτή είχε θετικότερη επίδραση στην ενεργό ζήτηση σε σχέση με το ΠΙΝΑΚΑΣ 3 α (δις. ευρώ) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 1 Γενικό Ισοζύγιο 2 1= Ισοζύγιο 2=3-4 Αγαθά Υπηρεσίες Εισοδήματα 3 Εξαγωγές 3 Εισαγωγές 4 Ισοζύγιο 5=6-7 Εισπρά ξεις 6 Πληρωμές 7 Ισοζύγιο 8=9-10 Εισπράξεις 9 Πληρωμές ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας Οι εξαγωγές σημείωσαν αύξηση της τάξεως του 16.3% σε σχέση με το 2009 που λογίζεται ως μία πολύ καλή επίδοση. Με την σειρά τους οι εισαγωγές αυξήθηκαν λίγο περισσότερο σε απόλυτους αριθμούς ή 15.4%. Το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε από 42.2 σε 48 δις. Το τελευταίο καταλαμβάνει πλέον το 98.5% του ελλείμματος των τρεχουσών συναλλαγών. 1 Σύμφωνα με την νέα παρουσίαση των στοιχείων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το ισοζύγιο μεταβιβάσεων χωρίζεται σε δύο μέρη: το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων που εντάσσεται στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων το οποίο αποτελεί ξεχωριστή ενότητα. 2 Το γενικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αποτελείται από το εμπορικό ισοζύγιο, το ισοζύγιο υπηρεσιών, το ισοζύγιο εισοδημάτων και το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων (πίνακας 3β). 3 Εισπράξεις: αμοιβές, μισθοί, τόκοι, μερίσματα, κέρδη. Πληρωμές: ίδιες κατηγορίες 4 εκ των οποίων τα 39.6 προέρχονται από τον τουρισμό

8 8 ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας ΠΙΝΑΚΑΣ 3 β ( δις. ευρώ) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων Από την πλευρά της προσφοράς (πίνακας 4) η συρρίκνωση που παρατηρήθηκε το 2010 ήταν εμφανής κατά κύριο λόγο στον κλάδο των κατασκευών και δευτερευόντως στην γεωργία. Αντιθέτως οι άλλοι κλάδοι είχαν θετικό πρόσημο με καλύτερο εκείνο της ενέργειας που σημείωσε αύξηση της οικονομικής δραστηριότητος κατά 3.0%. ΠΙΝΑΚΑΣ 4 (Προσφορά, Παραγωγικοί τομείς, ετήσια ποσοστά μεταβολής) Γεωργικός τομέας 6 Βιομηχανία Ενέργεια Κατασκευές Υπηρεσίες Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας Η βελτίωση είναι εμφανής σε όλους τους κλάδους με την πάροδο του χρόνου το δε 4 ο τρίμηνο παρουσιάζει την καλύτερη συνολική απόδοση. Από τους επιμέρους κλάδους της μεταποίησης την χειρότερη επίδοση εμφάνισε εκείνος των κεφαλαιουχικών αγαθών με πτώση της τάξεως του -3.3%, σαφώς όμως 5 Περιλαμβάνει και στα δύό σκέλη (των εισπράξεων και των πληρωμών): μεταβιβάσεις από και προς Ε.Ε., μεταναστευτικά εμβάσματα κλπ. 6 Συμπεριλαμβάνεται και η αλιεία

9 9 βελτιωμένη από εκείνη του 2009 που είχε παρουσιάσει πτώση 22.5%. Η καλύτερη επίδοση σημειώθηκε στην εξορυκτική βιομηχανία με άνοδο 4.4%. Αν και η πρόοδος των εργασιών των δημοσίων έργων εξακολούθησε να είναι ικανοποιητική, η μεγάλη μείωση που παρατηρήθηκε στις νέες κατοικίες ( η μείωση των αδειών για ανέγερση νέων κατοικιών έφθασε το -29% που αποτελεί μεγάλης τάξεως πτώση καθώς υπολογίζεται επί των μεγεθών του 2009 που είχαν μειωθεί κατά 43.4%) και τα επαγγελματικά κτίρια επέδρασε αποφασιστικά στην μεγάλη μείωση που παρατηρήθηκε συνολικά για το εξεταζόμενο έτος στις κατασκευές (-6.3%). Ένα χαρακτηριστικό στατιστικό στοιχείο που δείχνει το μέγεθος του προβλήματος είναι η κατανάλωση τσιμέντου. Η τελευταία σημείωσε διαδοχικές πτώσεις τα τελευταία τρία έτη της τάξεως των 23.8%, 32.9% και 15%. Αντίθετα ο τομέας της ενέργειας παρουσίασε άνοδο της τάξεως του 3%. Το 2009 ο δείκτης τιμών καταναλωτού αυξήθηκε 2% (πίνακας 5). Τους δύο πρώτους μήνες ήταν μικρότερος του 1% και στην συνέχεια έως και τον Οκτώβριο σημείωσε τιμές αρκετά μεγαλύτερες. Μάλιστα τους τελευταίους τέσσερις μήνες ήταν σταθερά μεταξύ 2% και 3%. αντανακλώντας την βελτίωση της εσωτερικής ζήτησης και την άνοδο των τιμών της ενέργειας. ΠΙΝΑΚΑΣ 5 (πληθωρισμός, Ετήσια ποσοστά μεταβολής) Γενικός Δείκτης Ισπανία Ευρωζώνη Ιαν Φεβ Μαρτ Απρ ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας, Eurostat * τα ποσοστά των τριμήνων υπολογίζονται σε 12μηνη βάση Ο κυριότερος λόγος της αναζωπυρώσεως των πληθωριστικών πιέσεων ανευρίσκεται στον τομέα της ενέργειας όπου ο δείκτης ανέβηκε 12.5%. Αντίθετα οι αυξήσεις τιμών στα καταναλωτικά και τα κεφαλαιουχικά βιομηχανικά προϊόντα ήταν 0.2% ενώ στα ενδιάμεσα ο δείκτης αυξήθηκε 2.9%. Στο σύνολο της βιομηχανίας ο πληθωρισμός ήταν 3.5%, αρκετά υψηλότερος εκείνου της ζώνης του Ευρώ (2.2%).

10 10 Αντίθετα ο πληθωρισμός στις υπηρεσίες και στην γεωργία ήταν αρκετά ηπιότερος καθώς διαμορφώθηκε και στους δύο τομείς στο 1.1% (πίνακας 6). Στον τομέα της γεωργίας οι τιμές, των μη μεταποιημένων αυξήθηκαν 0.7% ενώ οι τιμές των μεταποιημένων σημείωσαν μεγαλύτερη άνοδο της τάξεως του 1.4% Στον οικονομικό χώρο της Ευρωζώνης η αύξηση των τιμών των αγροτικών προϊόντων ήταν του ιδίου μεγέθους. Ο μέσος πληθωρισμός των χωρών της Ευρωζώνης (με την εξαίρεση του 2009) ήταν και πάλι μικρότερος αυτού της Ισπανίας διαμορφούμενος στο1.6%. Τους πρώτους τέσσερις μήνες του τρέχοντος έτους παρατηρείται περαιτέρω αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων (μεταξύ 3% και 3.5% ) που οφείλεται κυρίως και πάλι στις ανοδικές τάσεις των τιμών της ενέργειας. Συγχρόνως παρατηρείται και μία άνοδος τιμών των μεταποιημένων αγροτικών ο μέσος όρος των οποίων έχει φθάσει, για τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2011, στο 4.3% ΠΙΝΑΚΑΣ 6 ( Πληθωρισμός, ετήσια ποσοστά μεταβολής) Γεωργικά προϊόντα Μεταποιητικά προϊόντα Σύνολο Μεταποιημένα Μη μεταποιημένα Σύνολο Βιομηχανικά Ενεργειακά Ισπ. Ε.Ε.* Ισπ. Ε.Ε Ισπ. Ε.Ε Ισπ. Ε.Ε Ισπ. Ε.Ε Ισπ. Ε.Ε Ιαν. 11 Φεβ. 11 Μαρτ. 11 Απρ ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας, Eurostat *Περιλαμβάνονται μόνον οι χώρες της Ευρωζώνης Αντίθετα στην μεταποίηση (εκτός ενεργειακού τομέα) οι πληθωριστικές πιέσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Οι ανοδικές πληθωριστικές κινήσεις στην Ευρωζώνη ακολουθούν αντίστοιχη συμπεριφορά αν και οι μεταβολές δεν είναι τόσο απότομες. Ο προϋπολογισμός παρουσίασε και πάλι μεγάλο έλλειμμα της τάξεως του 9.2% επί του ΑΕΠ. Το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης από 9.4% το 2009 έπεσε στο 5% όμως το ισοζύγιο των Αυτονομιών από -2% έφθασε το -3.4%. Το τελευταίο σε συνδυασμό με την σημαντική αύξηση του κόστους για την κοινωνική πρόνοια (το 2009 είχε πλεόνασμα 0.8% ενώ το 2010 έλλειμμα 0.2%) συνέτειναν στην δημιουργία του

11 11 συνολικού ελλείμματος στο 9.2%. Το δημόσιο χρέος από 53.2% επί του ΑΕΠ έφθασε στο 60.1% (πίνακας 7). Βεβαίως η επιτυχής επί σειρά ετών εφαρμογή των σταθεροποιητικών προγραμμάτων των Ισπανικών κυβερνήσεων είχε μειώσει το Δημόσιο χρέος αρκετά κάτω από τα επίπεδα ασφαλείας που έχει θέσει το σχετικό κριτήριο του Maastricht και γι αυτό προς το παρόν η διόγκωση αυτού ευρίσκεται σε αποδεκτά επίπεδα. Όμως εάν τα υψηλά ελλείμματα και η στασιμότητα της οικονομίας διατηρηθούν για ολίγο ακόμη, τότε το ποσοστό του χρέους επί του ΑΕΠ θα αγγίξει ανησυχητικά επίπεδα. Η Κεντρική Τράπεζα της Ισπανίας θεωρεί ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης για τον περιορισμό των δημοσίων δαπανών κινούνται προς την σωστή κατεύθυνση, εξακολουθεί όμως να θεωρεί ότι είναι πολύ σημαντικό για την περαιτέρω συγκράτηση του ελλείμματος (σε μεσοπρόθεσμη βάση) η γρήγορη και αποτελεσματική εφαρμογή των νέων μέτρων για τις δημόσιες συντάξεις. Η Κ.Τ. θεωρεί ότι, στο τέλος του 2013, το χρέος θα έχει φθάσει στα επίπεδα του 70% επί του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος στο βαθμό όμως που η εφαρμογή του προγράμματος σταθερότητος της περιόδου αποδειχθεί επιτυχής. ΠΙΝΑΚΑΣ 7 Έτη Έλλειμμα επί του ΑΕΠ % Χρέος επί του ΑΕΠ % Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Ισπανίας Το μοναδιαίο κόστος εργασίας μειώθηκε για 1 η φορά μετά πολλά έτη κατά 1.5%. Μάλιστα η μείωση του ήταν μεγαλύτερη εκείνης της Ευρωζώνης (πίνακας 8). Το εύρος της διαφοράς υπέρ του μέσου όρου των χωρών της νομισματικής ένωσης κυμαινόταν τα τελευταία έτη μεταξύ 0.2% έως 2.4%

12 12 Μοναδιαίο κόστος εργασίας Σύνολο οικονομίας ΠΙΝΑΚΑΣ 8 ( ετήσια ποσοστά μεταβολής) Παραγωγικότητα Ισπανία Ευρωζώνη Ισπανία Ευρωζώνη ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας, Η παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 2.3% ποσοστό παραπλήσιο εκείνου που σημειώθηκε στις χώρες της Ευρωζώνης. Η άνοδος του εργατικού κόστους (ανά εργάτη και ώρα) ήταν πολύ μικρότερη των προηγουμένων ετών. Αντίστοιχη εξέλιξη είχαμε και στο μισθολογικό κόστος (πίνακας 9). Αντίθετα με το παρελθόν οι μικρότερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στον κλάδο των κατασκευών που ήταν αποτέλεσμα της βαθιάς του κρίσης. Εργατικό κόστος Ανά εργάτη και μήνα ΠΙΝΑΚΑΣ 9 ( ετήσια ποσοστά μεταβολής) Μισθολογικό κόστος Ανά εργάτη και μήνα Σύνολο Μεταποίηση Κατασκευές Υπηρεσίες Σύνολο Μεταποίηση Κατασκευές Υπηρεσίες ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ισπανίας

13 13 3. ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι έχοντες δυνατότητα παροχής εργασίας στο 4 ο τρίμηνο του 2010 ανήλθαν στα 38.5 εκ. (> 16 ετών) εκ των οποίων το οικονομικά ενεργό ποσοστό κατείχε το 60.0% που μεταφράζεται περίπου σε 23.1 εκ. Για το σύνολο του 2010 η κατάσταση παραμένει αδιαφοροποίητη. Τα δύο τελευταία έτη παρατηρείται μία μείωση στους αυξητικούς ρυθμούς του πληθυσμού του έχοντος δικαίωμα για εργασία. Μάλιστα η αύξηση το περασμένο έτος ήταν σχεδόν μηδενική φθάνοντας το 0.1%. Αυτό αποδίδεται στην μείωση του μεταναστευτικού ρεύματος λόγω της οικονομικής ύφεσης. Το ίδιο φαινόμενο ισχύει και για τον ενεργό πληθυσμό. Μάλιστα στο 4 ο τρίμηνο του 2010 παρατηρήθηκε, για πρώτη φορά μετά από πολλά έτη, μείωση (σε 12μηνη βάση) κατά 0.4% (πίνακας 10). ΠΙΝΑΚΑΣ 10 Πληθυσμός άνω των 16 ετών Ετήσιες % ετησίων αλλαγές, μεταβολών (χιλ. άτομα) Άτομα (Χιλιάδες) % ενεργού πληθυσμού Ενεργός πληθυσμός Άτομα (Χιλιάδες) % ετησίων μεταβολών Ι ΙV Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας Η μεγάλη οικονομική ύφεση έπληξε καίρια την απασχόληση. Η Ισπανία παρουσιάζει όχι μόνο το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρωζώνη αλλά και το μεγαλύτερο ποσοστό αυξήσεως αυτής. Οι απασχολούμενοι για το 2010 μειώθηκαν περαιτέρω κατά 2.3% φθάνοντας τα 18.4 εκ. εκ των οποίων τα 15.3 εκ. ήταν μισθωτοί εξαρτημένης εργασίας ( το 83.1% του συνόλου) και τα 3.1 εκ. αυτοαπασχολούμενοι (πίνακας 11 ). Η μείωση του αριθμού των αυτοαπασχολουμένων έφθασε το -3% για όλο το 2009 ενώ των μισθωτών το αντίστοιχο ποσοστό ήταν -2.1%. Το ποσοστό μειώσεως της απασχόλησης για το σύνολο του 2010 ήταν - 2.3%. Η πτώση του ποσοστού μεταβολής μεγιστοποιήθηκε στο 1 ο τρίμηνο του 2010 φθάνοντας στο -3.6%.

14 14 ΠΙΝΑΚΑΣ 11 Απασχολούμενοι Σύνολο Μισθωτοί Αυτοαπασχολούμενοι. Άτομα (Χιλιάδες) % μεταβολής Άτομα (Χιλιάδες) % μεταβολής Άτομα (Χιλιάδες) % μεταβολής Ι ΙV Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας Η ανεργία με την σειρά της συνέχισε την ανοδική της πορεία σε σχέση με το 2009 φθάνοντας το 20.1%. Αν και το ποσοστό της φαινόταν να σταθεροποιείται πέριξ του 20% στα πρώτα δύο τρίμηνα με μία μικρή κάθοδο στο 3 ο, εν τούτοις το 4 ο τρίμηνο παρουσίασε και πάλι άνοδο φθάνοντας το 20.3% ( πίνακας 12 ). Τα ποσοστά αυτά ήταν αρκετά υψηλότερα εκείνων που είχε προβλέψει η Κεντρική Τράπεζα της Ισπανίας. Μάλιστα το 1 ο τρίμηνο παρουσίασε νέα σημαντική άνοδο στο 21.3% που μεταφράζεται σε σχεδόν πέντε εκατ. ανέργους. Χαρακτηριστικό του μεγέθους του προβλήματος είναι ότι ο αριθμός των απασχολουμένων μειώθηκε στα επίπεδα του Οι προβλέψεις του Ισπανικού Συνδέσμου Βιομηχανιών για το 2011κατατείνουν στο ότι η ανεργία, παρόλο την ευεργετική επίδραση του τουρισμού που λαμβάνει χώρα κυρίως στο 2 ο τρίμηνο, θα εξακολουθήσει να ευρίσκεται πέριξ και πάνω από το 20%. ΠΙΝΑΚΑΣ 12 Άνεργοι ΙΣΠΑΝΙΑ Ζώνη του Ευρώ Άτομα ετήσια μεταβολή (Χιλιάδες) (χιλ. Άτομα) % ανεργίας % ανεργίας Ι ΙV Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας, Eurostat 7 ετήσια μεταβολή μεταξύ τριμήνων

15 15 Το ποσοστό ανεργίας στην Ισπανία ήταν παραδοσιακά μεγαλύτερο εκείνου της Ευρωζώνης αν και στα έτη προ της οικονομικής κρίσεως φαινόταν να συγκλίνει. Όμως οι πρόσφατες εξελίξεις αναδεικνύουν και πάλι την ανεργία ως την κυριότερη μακροοικονομική αδυναμία της χώρας και την καθιστούν ως το σοβαρότερο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα της. Το ποσοστό των μακροχρόνιων ανέργων (πλέον του ενός έτους) ενώ έως και το 2007 είχε μειούμενη τάση, το 2008 την αντέστρεψε φθάνοντας το 2.4% για όλο το έτος και 3.0% στο τέλος αυτού. Το 2009 η συγκεκριμένη κατηγορία ανέργων κατείχε πλέον το 5.2% του συνόλου. Μάλιστα το συγκεκριμένο ποσοστό έφθασε στο 4 ο τρίμηνο του 2009 το 6.5%. Για δε το 2010 το ποσοστό σκαρφάλωσε στο 8.5% ενώ στο 4 ο τρίμηνο του ιδίου έτος ξεπέρασε το 9.4%.Το ανησυχητικό είναι ότι η ποσοστιαία αύξηση των ανέργων πλέον του έτους ήταν 67%! Μάλιστα αυτή η αύξηση σημειώθηκε μετά από μία πρωτοφανή άνοδο της τάξεως του 114% που είχε πραγματοποιηθεί το προηγούμενο έτος. Ο τομέας των υπηρεσιών 8 είναι εκείνος που κατά κύριο λόγο μετρίασε την πτώση της απασχόλησης τα προηγούμενα δύο έτη καθώς η μείωση της οικονομικής δραστηριότητος σ αυτόν ήταν σαφώς ηπιότερη εκείνης στον τομέα της μεταποίησης και των κατασκευών (πίνακας 13). Όμως αυτό δεν συνέβη το 2010 όπου μόνο ο τομέας της γεωργίας παρουσίασε θετικό πρόσημο. Θα πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι ο γεωργικός τομέας είχε να παρουσιάσει θετικό πρόσημο από το Η μείωση της απασχόλησης στις κατασκευές ήταν και πάλι πολύ μεγάλη (-12.6%) αντανακλώντας στην ουσία την κατάρρευση του τομέα των κατοικιών. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο συγκεκριμένος τομέας είχε και τα μεγαλύτερα μέσα ποσοστά αυξήσεων την περίοδο προ της κρίσης. απασχόληση ΠΙΝΑΚΑΣ 13 (ετήσια ποσοστά μεταβολής) Γεωργία Μεταποίηση Κατασκευές Υπηρεσίες % μερικής εργασίας 9 απασχόληση % μερικής εργασίας απασχόληση % μερικής εργασίας απασχόληση % μερικής εργασίας Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Ισπανίας 8 ο τομέας των υπηρεσιών απασχολεί το 63% του συνόλου των εργαζομένων 9 επί του συνόλου της απασχόλησης για κάθε εξεταζόμενο κλάδο

16 16 Στον μεταποιητικό τομέα η πτώση της απασχόλησης έφθασε στο 5.9% το 2 ο χειρότερο ποσοστό μετά εκείνο το πρωτοφανές για τα δεδομένα του τομέα που σημειώθηκε το Τα ποσοστά της μερικής απασχόλησης είναι ιδιαιτέρως υψηλά στον γεωργικό τομέα (εποχικότητα πραγματοποιούμενων εργασιών ) και στις κατασκευές ( μη αντιστοίχηση και εξάρτηση μεταξύ των διαφόρων εκτελούμενων έργων) ενώ αντιθέτως στον τομέα των υπηρεσιών, παρόλο την εποχικότητα του τουρισμού αυτά κυμαίνονται κάτω του 30%. Αντίστοιχα χαμηλά ποσοστά εμφανίζει παραδοσιακά και η μεταποίηση. Είναι φυσικό στην παρούσα οικονομική συγκυρία να πλήττονται κυρίως οι εργαζόμενοι που έχουν συμβόλαια μερικής απασχόλησης ή ορισμένου χρόνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις κατασκευές το ποσοστό των απασχολουμένων με μερική εργασία μειώθηκε από 54.3% το 2007 σε 41.6% το Αντίστοιχου μεγέθους μείωση παρατηρείται και στον τομέα της μεταποίησης.

17 17 4. ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Παραγωγή, τιμές και εισοδήματα Στην ισπανική γεωργία παραδοσιακά οι σπουδαιότερες κατηγορίες είναι αυτές των λαχανικών, των φρούτων, των δημητριακών και του χοιρινού κρέατος. Οι τέσσερις αυτές κατηγορίες κατείχαν το 2010 το 58.8% της αξίας του συνόλου της αγροτικής παραγωγής (πίνακες 14, 15). Η σημασία των φρούτων και των λαχανικών σε σχέση με το μέγεθος αλλά και την αξία της φυτικής παραγωγής ήταν πάντοτε πολύ σημαντική. Σε επίπεδο αξίας το ποσοστό τους κυμαινόταν μεταξύ 60% και 50%. Μάλιστα για το 2010 το ποσοστό τους ξεπέρασε κάθε προηγούμενο φθάνοντας το 62.5%. Το ίδιο ισχύει και για την συνεισφορά τους στις αγροτικές εξαγωγές παρόλο που πλέον οι εξαγωγικές τους επιδόσεις φαίνονται πεπερασμένες. Η ελαιοπαραγωγή και η οινοπαραγωγή έχουν την δική τους αξία λόγω χρήσης μεγάλου μεγέθους καλλιεργήσιμης γης, μεγάλου ποσοστού των απασχολούμενου εργατικού δυναμικού και πραγματοποιούμενων εξαγωγών. Το ποσοστό που καταλαμβάνουν στο σύνολο της αξίας της φυτικής παραγωγής ανέρχεται για το 2010 σε 5% και 2.9% αντιστοίχως. Το αγροτικό εισόδημα σε τρέχουσες τιμές έφθασε το 2010 τα 22.9 δις αυξημένο κατά 6.5% σε σχέση με το Εάν συνυπολογίσουμε την αύξηση του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού που ήταν 0.9% (για πρώτη φορά μετά από πολλά έτη), τότε το κατά κεφαλή εισόδημα παρουσίασε μία άνοδο της τάξεως περίπου του 5.6 %. Το 2010 σημειώθηκε αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας 2.9% λόγω της μεγαλύτερης αύξησης της αξίας της παραγωγής από το κόστος των εισροών. Πιο συγκεκριμένα το μεν κόστος των εισροών αυξήθηκε κατά 5.1% ενώ η αξία της αγροτικής παραγωγής κατά %. Λόγω όμως του μεγαλύτερου μεγέθους της τελευταίας η προστιθέμενη αξία ήταν τελικώς μειωμένη. Η άνοδος της αξίας του συνόλου της παραγωγής κατά 3.8% οφείλεται περισσότερο στις τιμές (+2.5%) και λιγότερο στον όγκο της παραγωγής (+1.3%). Η άνοδος του κόστους των εισροών αποδίδεται αποκλειστικά στις τιμές που ανήλθαν 5.1%. Αντιθέτως η ποσότητα των χρησιμοποιούμενων ποσοτήτων μειώθηκε κατά 0.3%.. Στις επιμέρους κατηγορίες η μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών σημειώθηκαν στα προϊόντα ενέργειας με 16.7% %, ενώ οι μεγαλύτερες μειώσεις στους σπόρους και τα φυτώρια με 7.4% και στα λιπάσματα με 12.3%. Όσον αφορά την φυτική παραγωγή οι μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών σημειώθηκαν στις πατάτες με 68.4%, στα φρούτα με 12.6%, και στα δημητριακά με 12.4%.

18 18 Αντιθέτως οι μεγαλύτερες μειώσεις παρατηρήθηκαν στις ζωοτροφές με 15.7% και το ελαιόλαδο με 7.9%. Όσον αφορά τις παραγόμενες ποσότητες σημειώθηκαν μεγάλες αυξήσεις στο ελαιόλαδο με 31.1%, στα προϊόντα για βιομηχανική χρήση με 17.2%, στις ζωοτροφές με 10.6% και στα δημητριακά με 9.4%. Αντιθέτως η μοναδική άξια λόγου μείωση σημειώθηκε στα φρούτα με -5.5%. Συνολικά ο όγκος της αγροτικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 1.3% οι τιμές παραγωγού κατά 2.5% (μέσος ετήσιος όρος ) και κατ επέκταση η αξία της παραγωγής κατά 3.8 %. ΠΙΝΑΚΑΣ 14 Εξέλιξη μακρο-μεγεθών αγροτικού τομέα (τρέχουσες τιμές σε εκατ. Ευρώ) Διαφορά % 2010/ Ποσότητα Τιμή Αξία % Α. Παραγωγή αγροτικού , ,6 τομέα Φυτική παραγωγή , , Δημητριακά 2.887, ,9 9.1 Λαχανικά , , Φρούτα , , Ελαιόλαδο 1.620, ,1 5.0 Κτηνοτροφική παραγωγή , , Βοοειδή 2.050, ,2 4.9 Χοιρινό 4.265, , Γάλα 2.399, ,1 6.1 Υπηρεσίες 420, ,9 1.1 Παραγωγή υπολοίπων προϊόντων 1.203, ,7 3.1 Β. Εισροές συντελεστών παραγωγής , , Γ=A-B ακαθάριστη προστιθέμενη αξία , , Δ. Αποσβέσεις 4.862, , Ε. Επιδοτήσεις , , Ζ. Φόροι 232, ,6 0.7 Η=Γ-Δ+E-Ζ Καθαρό αγροτικό εισόδημα , , Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων 10 Εκτιμήσεις σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα 11 Περιλαμβάνονται λουλούδια και φυτά καλλωπισμού 12 Εσπεριδοειδή, τροπικά φρούτα, σταφύλια και ελιές 13 επιδοτήσεις άλλες εκείνων που αναφέρονται στο προϊόν

19 19 Η φυτική παραγωγή παρουσίασε μία αύξηση κατά 1.9% το 2010 σε σχέση με το προηγούμενο έτος ενώ μικρότερης εκτάσεως ήταν η αύξηση που παρατηρήθηκε στην κτηνοτροφική παραγωγή 0.4%). Η αξία της φυτικής παραγωγής ήταν υψηλότερη κατά 7.6% ενώ αντιθέτως η αξία της κτηνοτροφικής παραγωγής υποχώρησε κατά 2.3%. Αναλυτικότερα για τις μεταβολές που σημειώθηκαν (πίνακας 15) στα μεγέθη του όγκου της παραγωγής το 2010 μπορούμε να ξεχωρίσουμε τις αυξήσεις στο μαλακό σιτάρι, στο κριθάρι και στο σύνολο των λαχανικών και αντιστοίχως τις μειώσεις στο σκληρό σιτάρι και στα προϊόντα για βιομηχανική χρήση. ΠΙΝΑΚΑΣ 15 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ (χιλιάδες τόνους) Προϊόν Σιτάρι μαλακό Σιτάρι σκληρό Σύνολο Σιταριού Κριθάρι Βρώμη Δημητριακά Φθινοπώρου-Χειμώνα Καλαμπόκι Ρύζι Όσπρια Πατάτες Τεύτλα Ηλιέλαιο Σύνολο προϊόντων για βιομηχανική χρήση Ζωοτροφές Ντομάτες Σύνολο λαχανικων Εσπεριδοειδή Μήλα Αχλάδια Ροδάκινα Σύνολο φρούτων Οίνος και μούστος Λάδι Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων 14 για ορισμένα προϊόντα οι εκτιμήσεις του Υπουργείου αναπροσαρμόζονται περισσότερο κυρίως λόγω της χρονικής συγκυρίας που λαμβάνονται τα στοιχεία παραγωγής

20 20 Η κτηνοτροφία κατέλαβε το 2010 το 32.5% του συνόλου της παραγόμενης αξίας του αγροτικού προϊόντος, ποσοστό ελαφρά μειωμένο σε σχέση με το αντίστοιχο του Ο μέσος όρος τιμών εμφανίζεται μειωμένος κατά 2.7% ενώ το ύψος της παραγωγής παρουσιάζει μικρή αύξηση 0.4%. Το χοιρινό καταλαμβάνει την 1η θέση με 11.4% στο σύνολο της αξίας της αγροτικής παραγωγής, το βόειο κρέας το 4.9% και τα γαλακτοκομικά το 6.1%. Οι μεγαλύτερες μειώσεις τιμών σημειώθηκαν στα αμνοερίφια με 21.2% και στα αυγά με 17.7%. Αντιθέτως δεν υπήρξαν άξιες λόγου αυξήσεις τιμών σε κανένα κλάδο. Εξωτερικό εμπόριο Ενώ στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο το ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές για το 2010 διαμορφώθηκε στο 78%, στον γεωργικό τομέα η κάλυψη ήταν 112.2% (πίνακας 16). Το ποσοστό αυτό είναι βελτιωμένο εκείνου του 2009 που ήταν 108%. Σε απόλυτους αριθμούς οι εξαγωγές αγροτικών και μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων 15 ανήλθαν το 2010 στα 28.8 δις που αντιπροσωπεύουν το 15.5% του συνόλου των εξαγωγών. Αντίστοιχα οι εισαγωγές αντιπροσωπεύουν το 10.8% του συνόλου. Οι τομείς που παρουσιάζουν τις καλύτερες εξαγωγικές επιδόσεις και καταγράφουν εμπορικά πλεονάσματα είναι κα αρχάς των φρούτων και λαχανικών των οποίων οι εξαγωγές τους κατέχουν το 32.7% των συνολικών εξαγωγών του αγροτικού τομέα ευρίσκονται δε στην 4 η θέση μεταξύ των κυριοτέρων εξαγώγιμων προϊόντων της Ισπανίας. Εάν ξεχωρίσουμε τις δύο κατηγορίες τότε τα φρούτα (κυρίως λόγω εσπεριδοειδών) κατέχουν την 8 η θέση και τα λαχανικά την 10 η. Για την εν λόγω κατηγορία το ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές φθάνει το 392.5%. Στην συνέχεια τα κρέατα των οποίων οι εξαγωγές καλύπτουν το 10% των αγροτικών εξαγωγών το δε ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών φθάνει το 265%. Επίσης τα ποτά με 9.5% και ποσοστό κάλυψης 160%. Τέλος τα λίπη και έλαια με 8.5% και 196% αντιστοίχως. Από την άλλη πλευρά τα μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα παρατηρούνται στα γαλακτοκομικά με ποσοστό κάλυψης εισαγωγών με 55%, στους σπόρους και ελαιώδεις καρπούς με 22%, στα δημητριακά με 20.6%, στις ζωοτροφές με 41.7% και στα θαλασσινά με 45%. 15 συμπεριλαμβάνονται και τα θαλασσινά