ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΞΕΝΟΥΣ ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 1

2 ΤΑ ΑΡΘΡΑ Στην Ελληνική γλώσσα έχουμε 2 είδη άρθρων, το οριστικό και το αόριστο. α. Το αόριστο άρθρο συνοδεύει ένα συγκεκριμένο όνομα (βλ. 3) και έχει 3 γένη (ουδέτερο, θηλυκό, αρσενικό) 3 πτώσεις (Ονομαστική, Γενική, Αιτιατική) 2 αριθμούς (Ενικό, Πληθυντικό) Πίνακας α Ενικός αριθμός ουδέτερο θηλυκό αρσενικό Ονομ. το η ο Γεν. του της του Αιτ. το τη(ν) το(ν) Πληθυντικός αριθμός Ονομ. τα οι οι Γεν. των των των Αιτ. τα τις τους Παραδείγματα: 1. Οι πόρτες του σχολείου μας είναι μπλε. 2.Το σχολείο μου είναι στην Αθήνα. 3. Ο δρόμος αυτός είναι μικρός. 4. Η Αθήνα είναι μεγάλη πόλη. β. Το αόριστο άρθρο το χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε για ένα αόριστο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα (γενικά). Το αόριστο άρθρο έχει: Πίνακας β 3 γένη (ουδέτερο, θηλυκό, αρσενικό) 3 πτώσεις (Ονομαστική, Γενική, Αιτιατική) 1 αριθμό (Ενικό) Ενικός αριθμός ουδέτερο θηλυκό αρσενικό Ονομ. ένα μια ένας Γεν. ενός μιας ενός Αιτ. ένα μια ένα(ν) 2

3 Παραδείγματα: 1. Έχω μια φίλη στην Αθήνα. 2. Βλέπω ένα άσπρο αυτοκίνητο. 3. Θέλω έναν καναπέ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το αόριστο άρθρο ένα, μια, ένας δεν έχει πληθυντικό αριθμό. Όταν μιλούμε για πολλά αόριστα ονόματα, αναφέρουμε χωρίς άρθρο. π. χ. Έχω περιοδικά στο γραφείο. Θέλω βιβλία και μολύβια. 3

4 Τ Ο Ν Ι Σ Μ Ο Σ Ο τόνος ( ) είναι το μόνο τονικό σημάδι που χρησιμοποιούμε στην Ελληνική γλώσσα. 1. Τόνο δεν παίρνουν οι λέξεις που έχουν μια συλλαβή. παραδείγματα : το, δεν, που, και, ναι 2. Οι λέξεις που έχουν δύο συλλαβές, (όπως: έ να, έ- χω, τώ- ρα, ό- τι) και οι λέξεις που έχουν περισσότερες από δύο συλλαβες (όπως: ση- μά- δι, ελ- λη- νι- κά, τη- λέ- φω- νο) παίρνουν τόνο στη συλλαβή που τονίζουμε όταν μιλάμε. Παραδείγματα : 1. Το βιβλίο μου [το βιβλίο μου] 2. Έλα εδώ τώρα. [έλα εδώ - τώρα] 3. Πού είναι τα παπούτσια σου; [πού- είναι τα παπούτσια σου] 4. Δώσε μου το γράμμα του. [δώσε μου το γράμμα του] 3. Οι λέξεις που, πως παίρνουν τόνο μόνο όταν ρωτάμε. Παραδείγματα : Πού είναι το βιβλίο σου; Πώς είναι το σπίτι της; Δεν ξέρω πού είναι το σπίτι της. - αι- /ε / - ει- / ι / - οι- /ι / - υι- /ι / 3. ΔΙΦΘΟΓΓΟΙ : α ε + ι/υ ο υ+ ι Παραδείγματα : παίζω /ε / παιδί /ε / είναι /ι / θείος /ι / ομόνοια /ι / καλοί /ι / υιός /ι / 4

5 Οι δίφθογγοι -αυ - (+ κ, π, τ, χ, φ, θ, σ, ξ, ψ) /αφ/ - αυ (+ α, ε, η, ι, ο, υ, ω,/ β, γ, δ, ζ, τζ, μπ, ντ, γκ, λ, μ, ν, ρ) /αβ/ - ευ- (+ κ, π, τ, χ, φ, θ, τ, σ, ξ, ψ) /εφ/ - ευ- (+α, ε, η, ι, ο, υ, ω, /β, γ, δ, ζ, τζ, μπ, ντ,γκ, λ, μ, ν, ρ) /εβ/ - ου- /ου/ Παραδείγματα : αυγό /αβ/ αυτά /αφ/ ευχαριστώ /εφ/ Ευρώπη /εβ/ πιρούνι /ου/ παπούτσια /ου/ Παρατηρήσεις: 1. Όταν ο τόνος πέφτει στο πρώτο γράμμα μιας διφθόγγου, τότε αλλάζει η προφορά. Δηλαδή, διαβάζουμε ένα ένα τα γράμματα της διφθόγγου: - άι - α- ι - έι- ε- ι -οι - ο- ι -ύι - υ- ι -άυ - α- ι - έυ - ε- ι -όυ - ο- ι π. χ. 1. Ο Μάιος είναι μήνας της Άνοιξης. 2. Το κρεβάτι μου είναι δρύινο (από ξύλο βελανιδιάς). 3. Είμαι άυπνος. Δεν κοιμήθηκα καλά εχθές. 2. Πολλές φορές οι δίφθογγοι διαβάζονται χωριστά, αλλά δεν έχουν τόνο στο πρώτο γράμμα τους. (βλ. παραπάνω παραδείγματα) Τότε, σημειώνουμε πάνω από το ι ή το υ της διφθόγγου το σημάδι ( ). Παραδείγματα: 1. Δεν μπορώ να κοιμηθώ. Έχω αϋπνία. 2. Στη Ρωμαϊκή εποχή διοικούσαν οι Καίσαρες. 3. Ο Κώστας είναι εμποροϋπάλληλος. Δουλεύει σε ένα κατάστημα ρούχων. 4. Θα πάω στην Κρήτη στο τέλος του Μαΐου. 5. Ο αϊτός είναι αρπακτικό πουλί. 5

6 ΟΝΟΜΑΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Στην ελληνική γλώσσα πολλές λέξεις που μας χρειάζονται για να ονομάσουμε αυτά που βλέπουμε γύρω μας και κάτι που κάνουμε η νιώθουμε λέγονται ονόματα. Τα ονόματα έχουν : γένος αριθμό και πτώσεις α. Τα ονόματα που έχουν ουδέτερο άρθρο είναι ουδέτερα. Τα ονόματα που έχουν θηλυκό άρθρο είναι θηλυκά, και τα ονόματα που έχουν αρσενικό είναι αρσενικά ανεξάρτητα από τη σημασία τους (βλέπε 1). Παραδείγματα: 1. Το βιβλίο είναι μπλε. 2. Η καρέκλα είναι παλιά. 3. Ο δρόμος είναι στενός. β. Τα ονόματα έχουν 2 αριθμούς : Ενικό αριθμό ( όταν μιλούμε για ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα) και Πληθυντικό αριθμό (όταν μιλούμε για 2 ή περισσότερα). Παραδείγματα: 1. Το μολύβι είναι στο γραφείο. Τα μολύβια είναι στο γραφείο. 2. Η φούστα μου είναι κοντή. Οι φούστες μου είναι κοντές. 3. Ο δρόμος είναι στενός. Οι δρόμοι είναι στενοί. γ. Τα ονόματα έχουν 4 πτώσεις: Ονομαστική Γενική Αιτιατική Κλητική π. χ. Ενικός αριθμός Ονομαστική το κουτί η πόρτα ο δρόμος Γενική του κουτιού της πόρτας του δρόμου Αιτιατική το κουτί την πόρτα το(ν) δρόμο Κλητική κουτί πόρτα δρόμο Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική το κουτιά οι πόρτες οι δρόμοι Γενική των κουτιών των πορτών των δρόμων Αιτιατική τα κουτιά τις πόρτες τους δρόμους Κλητική κουτιά πόρτες δρόμοι 6

7 ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΟΝΟΜΑΤΑ Τα ουδέτερατα γνωρίζουμε από το άρθρο τους το. Τα ουδέτερα τελειώνουν σε : -ο, -ι, -μα, -ως, -ας, -σιμο, -ος, -ον, -αν, -εν. (βλέπε πίνακα 1) Πίνακας 1 Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός -ο -α -ι -ια -μα -ματα -ως -ώτα το -ας -ατα τα -ιμο -ίματα -ος -η/ -ότα -ον -οντα -αν -αντα -εν -εντα Παραδείγματα : το βιβλίο το παιδί το όνομα το φως το κρέας το δέσιμο το μέρος το γεγονός το προїόν το σύμπαν το φωνήεν (τα βιβλία) (τα παιδιά) (τα ονόματα) (τα φώτα) (τα κρέατα) (τα δεσίματα) (τα μέρη) (τα γεγονότα) (τα προїόντα) (τα σύμπαντα) (τα φωνέντα) 7

8 Πίνακας 2 : Ουδέτερα ονόματα Ενικός αριθμός Ονομ. το βουνό το πεύκο το παιδί το όνομα Γεν. του βουνού του πεύκου του παιδιού του ονόματος Αιτ. το βουνό το πεύκο το παιδί το όνομα Κλητ. βουνό πεύκο παιδί όνομα Πληθυντικός αριθμός Ονομ. τα βουνά τα πεύκα τα παιδιά τα ονόματα Γεν. των βουνών των πεύκων των παιδιών των ονομάτων Αιτ. τα βουνά τα πεύκα τα παιδιά τα ονόματα Κλητ. βουνά πεύκα παιδιά ονόματα Ενικός αριθμός Ονομ. το κρέας το φως το δέσιμο το μέρος Γεν. του κρέατος του φωτός του δεσίματος του μέρους Αιτ. το κρέας το φως το δέσιμο το μέρος Κλητ. κρέας φως δέσιμο μέρος Πληθυντικός αριθμός Ονομ. τα κρέατα τα φώτα τα δεσίματα τα μέρη Γεν. των κρεάτων των φώτων των δεσιμάτων των μερών Αιτ. τα κρέατα τα φώτα τα δεσίματα τα μέρη Κλητ. κρέατα φώτα δεσίματα μέρη Ενικός αριθμός Ονομ. το γεγονός το προϊόν το σύμπαν το φωνήεν Γεν. του γεγονότος του προϊόντος του σύμπαντος του φωνήεντος Αιτ. το γεγονός το προϊόν το σύμπαν το φωνήεν Κλητ. γεγονός προϊόν σύμπαν φωνήεν Πληθυντικός αριθμός Ονομ. τα γεγονότα τα προϊόντα τα σύμπαντα τα φωνήεντα Γεν. των γεγονότων των προϊόντων των συμπάντων των φωνηέντων Αιτ. τα γεγονότα τα προϊόντα τα σύμπαντα τα φωνήεντα Κλητ. γεγονότα προϊόντα σύμπαντα φωνήεντα Παρατηρήσεις 1. Όλα τα ουδέτερα στην ονομαστική του πληθυντικού τελειώνουν σε α. 2. Όλα τα ουδέτερα στη γενική του πληθυντικού τελειώνουν σε ων (π. χ. βουν- ών, πεύκ- ων, φώτ- ων). 3. Όλα τα ουδέτερα έχουν σε κάθε αριθμό 3 πτώσεις ίδιες (ονομαστική, αιτιατική και κλητική). (βλ. πίνακα 2). 4. Τα ουδέτερα που στην ονομαστική του ενικού τελειώνουν σε -ι, στην γενική του ενικού και του πληθυντικού έχουν τον τόνο στη τελευταία συλλαβή. π. χ. (το σπίτι) του σπιτιού, των σπιτιών 8

9 (το παιδί) του παιδιού, των παιδιών (το κρασί) του κρασιού, των κρασιών 5. Τα ουδέτερα σε -ο (εκτός από μερικά) σε όλες τις πτώσεις τους έχουν τον τόνο τους όπου και στην ονομαστική: π.χ. Ενικός Πληθυντικός (το βουνό) του βουνού των βουνών ( το σχολείο) του σχολείου των σχολείων ( το σίδερο) του σίδερου των σιδέρων αλλά: Ενικός Πληθυντικός (το άλογο) του αλόγου των αλόγων (το θέατρο) του θεάτρου των θεάτρων (το έπιπλο) του επίπλου των επίπλων 6. Τα ουδέτερα που τελειώνουν σε -ας σχηματίζουν την γενική του ενικού σε -ους π. χ. το μέρος το έδαφος το λάθος αλλά: το γεγονός του μέρους του εδάφους του λάθους του γεγονότος 7. Τα ουδέτερα που τελειώνουν σε -ως, -ας, -μα, -ιμο στη γενική του ενικού και σε όλο τον πληθυντικό αριθμό παίρνουν μια συλλαβή ακόμα: π. χ. Ενικός Πληθυντικός το φως (του φωτός) τα φώτα (των φώτων) το κρέας (του κρέατος) τα κρέατα (των κρεάτων) το όνομα (του ονόματος) τα ονόματα (των ονομάτων) το γράψιμο (του γραψίματος) τα γραψίματα (των γραψιμάτων) Παρατήρηση: Τα ουδέτερα σε - σιμο, -ψιμο, σπάνια σχηματίζουν τη γενική του πληθυντικού. 9

10 ΘΗΛΥΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ Τα θηλυκά ονόματα τα γνωρίζουμε από το άρθρο τους, που είναι η (στον ενικό αριθμό) και οι (στον πληθυντικό). Ακόμη, από τις καταλήξεις τους, που είναι : -α, -η, -ος, -ου. Παραδείγματα : Η καρέκλα είναι στο τραπέζι. Θέλεις ζάχαρη στον καφέ σου; Πού είναι η είσοδος της πολυκατοικίας; Η αλεπού είναι πονηρό ζώο. Τα θηλυκά ονόματα, όπως και τα ουδέτερα, έχουν 2 αριθμούς (ενικό πληθυντικό) και 4 πτώσεις (ονομαστική, γενική, αιτιατική, κλητική) Πίνακας θηλυκών ονομάτων: Ενικός αριθμός Ονομ. η γυναίκα η αλλαγή η λέξη η σύζυγος η αλεπού Γεν. της γυναίκας της αλλαγής της λέξη της συζύγου της αλεπούς Αιτ. τη γυναίκα την αλλαγή τη λέξη τη σύζυγο την αλεπού Κλητ. γυναίκα αλλαγή λέξη σύζυγο αλεπού Πληθυντικός αριθμός Ονομ. οι γυναίκες οι αλλαγές οι λέξεις οι σύζυγοι οι αλεπούδες Γεν. των γυναικών των αλλαγών των λέξεων των συζύγων των αλεπούδων Αιτ. τις γυναίκες τις αλλαγές τις λέξεις τις συζύγους τις αλεπούδες Κλητ. γυναίκες αλλαγές λέξεις σύζυγοι αλεπούδες Παρατηρήσεις: 1/ Όλα τα θηλυκά, εκτός από όσα τελειώνουν σε -ος, έχουν σε κάθε αριθμό 3 πτώσεις ίδιες: την ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική. 2 / Δεν πρέπει να μπερδεύουμε το άρθρο της γενικής του ενικού της με το άρθρο της αιτιατικής του πληθυντικού τις. 3 / Τα πιο πολλά θηλυκά ονόματα που τελειώνουν σε -α και -η στην γενική πτώση του πληθυντικού αριθμού τονίζονται στην τελευταία συλλαβή τους. Παραδείγματα : (η γλώσσα) οι γλώσσες - των γλωσσών ( η καρδιά) οι καρδιές - των καρδιών (η τιμή) οι τιμές - των τιμών ( η φήμη) οι φήμες - των φημών 4 / Τα θηλυκά ονόματα με κατάληξη -η που σχηματίζουν την ονομαστική του πληθυντικού σε -ει στη γενική του πληθυντικού έχουν την κατάληξη εων. Παραδείγματα : ( η λέξη) οι λέξεις των λέξεων ( η πόλη) οι πόλεις των πόλεων ( η δύναμη) οι δυνάμεις των δυνάμεων (η είδηση) οι ειδήσεις των ειδήσεων 10

11 ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ Τα αρσενικά ονόματα τα γνωρίζουμε από το άρθρο τους, που είναι ο στον ενικό αριθμό και οι στον πληθυντικο. Επίσης από τις καταλήξεις τους είναι: - ας π.χ. ο ταμίας, ο ψαράς, ο φύλακας, ο αέρας - ης ο μαθητής, ο εργάτης, ο ναύτης, ο βιβλιοπώλης, ο ταξιτζής -ος οδρόμος, ο αδελφός, ο γιατρός, ο δάσκαλος - ές ο καφές, ο καναπές, ο μενεξές -ους ο παππούς, ο νους -έας ο γραμματέας, ο συγγραφέας Πίνακας 1 Ενικός Ονομ. ο ταμίας ο μαθητής ο δρόμος ο καφές ο παππούς Γεν. του ταμία του μαθητή του δρόμου του καφέ του παππού Αιτ. τον ταμία το μαθητή το δρόμο τον καφέ τον παππού Κλητ. ταμία μαθητή δρόμο καφέ παππού Πληθυντικός Ονομ. οι ταμίες οι μαθητές οι δρόμοι οι καφέδες οι παππούδες Γεν. των ταμιών των μαθητών των δρόμων των καφέδων των παππούδων Αιτ. τους ταμίες τους μαθητές τους δρόμους τους καφέδες τους παππούδες Κλητ. ταμία μαθητές δρόμοι καφέδες παππούδες Ενικός Ονομ. ο ταξιτζής ο ψαράς ο συγγραφέας Γεν. του ταξιτζή του ψαρά του συγγραφέα Αιτ. τον ταξιτζή τον ψαρά το συγγραφέα Κλητ. ταξιτζή ψαρά συγγραφέα Πληθυντικός Ονομ. οι ταξιτζήδες οι ψαράδες οι συγγραφείς Γεν. των ταξιτζήδων των ψαράδων των συγγραφέων Αιτ. τους ταξιτζήδες τους ψαράδες τους συγγραφείς Κλητ. ταξιτζήδες ψαράδες συγγραφείς Παρατηρήσεις : 1 / Όλα τα αρσενικά τελειώνουν σε -ς στην ονομαστική του ενικού αριθμού. 2 / Η γενική του πληθυντικού αριθμού όλων των αρσενικών ονομάτων τελειώνει -ων. 3 / Όλα τα αρσενικά (εκτός από αυτά που τελειώνουν σε -ος) σχηματίζουν όλες τις πτώσεις του ενικού όμοια με την ονομαστική χωρίς το ς. 4 / Όλα τα αρσενικά (εκτός από αυτά που τελειώνουν σε -ος) έχουν στον πληθυντικό 3 πτώσεις ίδιες : την ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική (βλ. πίνακα). 5 / Τα αρσενικά σε -ος έχουν μερικά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην κλίση τους: 11

12 α / Η γενική του ενικού τελειώνει σε -ου : π. χ. ο θεός - του θεού ο κήπος - του κήπου β / Η ονομαστική του πληθυντικού τελειώνει σε -οι : π. χ. οι δρόμοι, οι έμποροι, οι άνεμοι γ / Η κλητική του ενικού συνήθως τελειώνει σε -ε (εκτός από μερικά που την σχηματίζουν σε -ο, όπως: Γιώργο, Αλέκο, Σπύρο). δ / Μερικά αρσενικά ονόματα σε -ος, όπως τα: ο άγγελος, ο έμπορος, ο δάσκαλος, ο κύριος, ο κίνδυνος, και άλλα (που έχουν τον τόνο τους στην αρχή τους ) συνήθως κατεβάζουν τον τόνο τους στη γενική του ενικού και του πληθυντικού και στην αιτιατική του πληθυντικού : π. χ. Ενικός ονομαστική ο άγγελος ο άνθρωπος ο δάσκαλος γενική του αγγέλου του ανθρώπου του δασκάλου Πληθυντικός ονομαστική οι άγγελοι οι άνθρωποι οι δάσκαλοι γενική των αγγέλων των ανθρώπων των δασκάλων αιτιατική τους αγγέλους τους ανθρώπους τους δασκάλους 12

13 ΡΗΜΑΤΑ Παραδείγματα 1. Ο Πέτρος πλένει τα πιάτα. 2. Τα παλιά σπίτια γρεμίζονται από τους σεισμούς. 3. Η γάτα κοιμάται στον καναπέ. Όπως βλέπουμε στα παραδείγματα, η λέξη πλένει μας δείχνει πως κάποιος (οπέτρος) κάνει κάτι. Η λέξη γκρεμίζονται μας δείχνει πως κάτι ( τα παλιά σπίτια) έπαθε κάτι. Η λεξη κοιμάται μας δείχνει πως κάτι( η γάτα) είναι σε μια κατάσταση. Αυτές οι λέξεις ( πλένει, γκρεμίζονται, κοιμάται) λέγονται ρήματα. Το ρήμα έχει διαφορετική κατάληξη για κάθε πρόσωπο. Παραδείγματα: α. Κάθε μέρα η μαμά πλέν -ει τα πιάτα. Σήμερα όμως πλέν ω εγώ τα πιάτα. β. Όταν ο μπαμπάς διαβάζ ει την εφημερίδα του, εμείς βλέπ ουμε τηλεόραση. γ. Τα παιδιά μου πηγαίν ουν στο σχολείο με το λεωφορείο. Εσύ πώς πηγαίν εις; Δηλαδή, αν εξετάσουμε το ρήμα ΑΓΟΡΆΖΩ, έχει τις καταλήξεις: Ενικός αριθμός αγοράζ -ω (εγώ) αγοράζ -εις (εσύ) αγοράζ -ει (ο Κώστας / η Μαρία / το παιδί) Πληθυντικός αριθμός αγοράζ -ουμε (εμείς) αγοράζ -ετε (εσείς) αγοράζ -ουν ( τα παιδιά / ο Κώστας και η γυναίκα του) Αυτές οι λέξεις στην παρένθεση (εγώ, εσύ, εμείς, η Μαρία κ. λπ.) μας δείχνουν ποιος κάνει κάτι (ποιος αγοράζει) και λέγονται Υποκείμενο του ρήματος Παραδείγματα : Υ Ρ α. Κάθε μέρα ο καθηγητής γράφει στον πίνακα. Ρ β. Τώρα διαβάζουμε το μάθημα. (ποιος; = εμείς = Υ) Ρ γ. Πόσα τσιγάρα καπνίζεις; (ποιος; = εσύ = Υ) Παρατήρηση: Συχνά το Υποκείμενο δε λέγεται, γιατί είναι εύκολο να το καταλάβουμε από την κατάληξη του ρήματος. Δηλαδή όταν λέμε: πίνω, το Υποκείμενο είναι εγώ και όχι εσύ, εμείς κ. λπ. Όταν λεμε: γράφεις, το Υποκείμενο είναι εσύ και όχι εγώ, ο Κώστας, εσείς κ. λπ. 13

14 ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΩΝ 1 παίρν ω παίζω κάνω βλέπω παίρν εις παίζεις κάνεις βλέπεις παίρν ει παίζει κάνει βλέπει παίρν ουμε παίζουμε κάνουμε βλέπουμε παίρν ετε παίζετε κάνετε βλέπετε παίρν ουν (ε) παίζουν (ε) κάνουν (ε) βλέπουν (ε) Άλλα παραδείγματα : πληρώνω δίνω κοστίζω ανεβαίνω δουλεύω μαθαίνω ανοίγω ετοιμάζω ξέρω κλείνω έχω παίρνω βάζω θέλω περιμένω βγάζω καθαρίζω ταξιδεύω γυρίζω τηγανίζω καταλαβαίνω δείχνω κοιτάζω φεύγω 14

15 ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ Τα ρήματα έχουν διαφορετικούς τύπους που μας δείχνουν πότε (σήμερα, αύριο, χθες, το Σάββατο, το 1982, το 1989, σε λίγη ώρα κ. λπ.) γίνεται κάτι. Αυτοί οι τύποι του Ρήματος λέγονται χρόνοι και είναι 8. Το ρήμα σε κάθε χρόνο παίρνει διαφορετικές χαρακτηριστικές καταλήξεις. Α. Ενεστώτας (τώρα, σήμερα, κάθε μέρα) Παραδείγματα : Κάθε μεσημέρι πλένω τα πιάτα στις 2:00. Τώρα είναι 2:00 το μεσημέρι. Είμαι στην κουζίνα και πλένω τα πιάτα. [κάθε μεσημέρι] πλένω 2:00 2:00 2: 00 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 [τώρα] πλένω 2:00 Βλέπουμε στο παράδειγμα και στο σχήμα ότι ο τύπος του ρήματος πλένω δείχνει ότι κάτι γίνεται κάθε μεσημέρι (επαναλαμβάνεται κάθε μέρα, συχνά, πάντα, κάθε φορά, κ. λπ.) ή ότι γίνεται τώρα που μιλάω. 15

16 Β. Μέλλοντας α (αύριο, σε λίγη ώρα, του χρόνου, αύριο το βράδυ) Παραδείγματα Σήμερα είναι Τετάρτη. Είμαι στο σπίτι μου. Αύριο θα πάω στα καταστήματα και θα αγοράσω καινούρια παπούτσια. Μετά θα τηλεφωνήσω στον Κώστα. Σήμερα [Τετάρτη] Αύριο [Πέμπτη] θα πάω θα αγοράσω θα τηλεφωνήσω Βλέπουμε στο παράδειγμα ότι τα ρήματα (θα πάω, θα αγοράσω, θα τηλεφωνήσω) μας δείχνουν τι θα κάνω αύριο (στο μέλλον). Γ. Αόριστος (χθες, πέρσι, το 1975) Παράδειγμα: Σήμερα είναι Παρασκευή. Χθες ήταν Πέμπτη. Χθες το απόγευμα πήγα στα καταστήματα και αγόρασα καινούρια παπούτσια. Μετά τηλεφώνησα στον Κώστα και πήγα σπίτι του. χθες [Πέμπτη] πήγα αγόρασα τηλεφώνησα Σήμερα [Παρασκευή] αύριο Βλέπουμε στο παράδειγμα ότι τα ρήματα (πήγα, αγόρασα, τηλεφώνησα) μας δείχνουν κάτι που έγινε χθες (στο παρελθόν). 16

17 Ενεστώτας ( τώρα, σήμερα, κάθε μέρα) ΣΥΣΤΗΜΑ 1 -ω Κατηγορία Α : πληρώνω αγοράζω χαρίζω πληρώνεις αγοράζεις χαρίζεις πληρώνει αγοράζει χαρίζει πληρώνουμε αγοράζουμε χαρίζουμε πληρώνετε αγοράζετε χαρίζετε πληρώνουν αγοράζουν χαρίζουν Όμοια κλίνονται τα ρ ή μ α τ α : εξαργυρώνω, οργανώνω, σηκώνω, σημειώνω, συμπληρώνω, διαβάζω, εξετάζω, ετοιμάζω, ζυγίζω, καθαρίζω, κοστίζω, κουβεντιάζω, μυρίζω, παρουσιάζω, κ.λ.π. Κατηγορία Α 1 : ανοίγω προσέχω διδάσκω ανοίγεις προσέχεις διδάσκεις ανοίγει προσέχει διδάσκει ανοίγουμε προσέχουμε διδάσκουμε ανοίγετε προσέχετε διδάσκετε ανοίγουν προσέχουν διδάσκουν Όμοια κλίνονται τα ρ ή μ α τ α : πλέκω, πνίγω, παίζω, βρέχει, υπάρχει, διαλέγω, τρέχω, δείχνω, ρίχνω, σπρώχνω κ. λπ. Κατηγορία Α 2 : ανάβω γράφω λείπω ανάβεις γράφεις λείπεις ανάβει γράφει λείπει ανάβουμε γράφουμε λείπουμε ανάβετε γράφετε λείπετε ανάβουν γράφουν λείπουν Όμοια κλίνονται τα ρ ή μ α τ α: κόβω, ράβω, σκάβω, βάφω, καλύπτω, περιγράφω, στρίβω, μαγειρεύω κ. λπ. Κατηγορία Β (ανώμαλα) Είναι τα ρήματα που δεν σχηματίζουν τους άλλους χρόνους τους σύμφωνα με τους κανόνες, π.χ. λέω θα πω είπα κλαίω θα κλάψω έκλαψα βλέπω θα δω - είδα Άλλα ανώμαλα ρήματα είναι: βάζω, βγάζω, δίνω, έχω, θέλω, μαθαίνω, μένω, μπαίνω, ξέρω, παίρνω, πέφτω, πηγαίνω, πίνω, πλένω, τρώω, φέρνω, φεύγω, φθάνω, κάνω, περιμένω κ. λπ. 17

18 ΣΥΣΤΗΜΑ 2 Κατηγορία Α: -άω (ω) ρωτάω (ώ) ρωτάς ρωτάει ρωτάμε ρωτάτε ρωτάν (ε) Όμοια κλίνονται τα ρ ή μ α τ α: απαντάω(ώ), κυνηγάω(ώ), τρυπάω(ώ), χτυπάω(ώ), χαιρετάω(ώ), κρατάω(ώ), βοηθάω(ώ), πουλάω(ώ), ζητάω(ώ), κολυμπάω(ώ). Κατηγορία Α1: προσπαθώ προσπαθείς προσπαθεί προσπαθούμε προσπαθείτε προσπαθούν (ε) Όμοια κλίνονται τα ρ ή μ α τ α: ζω, τηλεφωνώ, εξηγώ, εξυπηρετώ, κατοικώ, ενοχλώ, πληροφορώ, συμπαθώ, συμφωνώ, τοποθετώ, υποχωρώ. Κατηγορία Α2 (ανώμαλα): κλαίω κλαις κλαίει κλαίμε κλαίτε κλαίν(ε) Όμοια κλίνονται τα ρήματα: καίω, φταίω, λέω, ακούω, τρώω. καίω φταίω λέω ακούω τρώω καις φταις λες ακούς τρως καίει φταίει λέει ακούει τρώει καίμε φταίμε λέμε ακούμε τρώμε καίνε φταίνε λένε ακούνε τρώνε καίν(ε) φταίν(ε) λέν(ε) ακούν(ε) τρών(ε) Κατηγορία Β: γελάω (ώ) γελάς γελάει γελάμε γελάτε γελάν (ε) Όμοια κλίνονται τα ρ ή μ α τ α: πεινάω(ώ), ξεχνάω(ώ), διψάω(ώ), κρεμάω(ώ), χαλάω(ώ). Κατηγορία Γ: φοράω (ώ) μπορώ φοράς μπορείς φοράει μπορεί φοράμε μπορούμε φοράτε μπορείτε φοράν (ε) μπορούν Όμοια κλίνονται τα ρ ή μ α τ α: αφαιρώ, καλώ, πονάω(ώ), συγχωρώ, παρακαλάω (ώ) 18

19 ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ α (αύριο, μεθαύριο,σε λίγη ώρα,αργότερα) ΣΎΣΤΗΜΑ 1 -ω Κατηγορία Α (Ενεστώτας) (πληρώνω) (αγοράζω) (χαρίζω) Κατηγορία Α 1 (Ενεστώτας) (ανοίγω) (προσέχω) (διδάσκω) (παίζω) Κατηγορία Α 2 (Ενεστώτας) (ανάβω) (γράφω) (λείπω) Μέλλοντας θα πληρώσω θα αγοράσω θα χαρίσω Μέλλοντας θα ανοίξω θα προσέξω θα διδάξω θα παίξω Μέλλοντας θα ανάψω θα γράψω θα λείψω Κατηγορία Β (ανώμαλα) (Ενεστώτας) Μέλλοντας (λέω) θα πω (βλέπω) θα δω (τρώω) θα φάω (πίνω) θα πιω (παίρνω) θα πάρω ( δίνω) θα δώσω (βάζω) θα βάλω (βγάζω) θα βγάλω (θέλω) θα θελήσω (μαθαίνω) θα μάθω (μένω) θα μείνω (μπαίνω) θα μπω (ξέρω) θα ξέρω (πλένω) θα πλύνω (φέρνω) θα φέρω (φεύγω) θα φύγω (φθάνω) θα φθάσω (κάνω) θα κάνω 19

20 ΣΥΣΤΗΜΑ 2 -άω (-ώ) Κατηγορία Α (Ενεστώτας) (ρωτάω(ώ)) (απαντάω(ώ)) (τρυπάω(ώ)) (βοηθάω(ώ)) (κρατάω(ώ)) (πουλάω(ώ)) Κατηγορία Α1 (Ενεστώτας) (προσπαθώ) (ζω) (τηλεφωνώ) Μέλλοντας θα ρωτήσω θα απαντήσω θα τρυπήσω θα βοηθήσω θα κρατήσω θα πουλήσω Μέλλοντας θα προσπαθήσω θα ζήσω θα τηλεφωνήσω Κατηγορία Α2: Έχουν ανώμαλο σχηματισμό (Ενεστώτας) Μέλλοντας (κλάιω) θα κλάψω (καίω) θα κάψω (φταίω) θα φταίξω (λέω) θα πω (ακούω) θα ακούσω (τρώω) θα φάω Κατηγορία Β (Ενεστώτας) (γελάω(ώ)) (διψάω(ώ)) (πεινάω(ώ)) (χαλάω(ώ)) Κατηγορία Γ (Ενεστώτας) (φοράω(ώ)) (μπορώ) (καλώ) (πονάω(ώ)) Μέλλοντας θα γελάσω θα διψάσω θα πεινάσω θα χαλάσω Μέλλοντας θα φορέσω θα μπορέσω θα καλέσω θα πονέσω 20

21 ΑΟΡΙΣΤΟΣ (χθες, προχθές, πέρσι, το 1970) ΣΥΣΤΗΜΑ 1 -ω Κατηγορία Α (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (πληρώνω) (θα πληρώσω) πλήρωσα (αγοράζω) (θα αγοράσω) αγόρασα (χαρίζω) (θα χαρίσω) χάρισα Κατηγορία Α 1 (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (ανοίγω) (θα ανοίξω) άνοιξα (προσέχω) (θα προσέχω) πρόσεξα (διδάσκω) (θα διδάξω) δίδαξα (παίζω) (θα παίξω) έπαιξα Κατηγορία Α 2 (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (ανάβω) (θα ανάψω) άναψα (γράφω) (θα γράψω) έγραψα (λείπω) (θα λείπω) έλειψα (μαγειρεύω) (θα μαγειρέψω) μαγείρεψα Κατηγορία Β (ανώμαλα) (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (λέω) (θα πω) είπα (βλέπω) (θα δω) είδα (τρώω) (θα φάω) έφαγα (πίνω) (θα πιω) ήπια (παίρνω) (θα πάρω) πήρα (δίνω) (θα δώσω) έδωσα (βάζω) (θα βάλω) έβαλα (βγάζω) (θα βγάλω) έβγαλα (θέλω) (θα θελήσω) θέλησα (μαθαίνω) (θα μάθω) έμαθα (μένω) (θα μείνω) έμεινα (μπαίνω) (θα μπω) μπήκα (ξέρω) (θα ξέρω) ήξερα (πλένω) (θα πλύνω) έπλυνα (φέρνω) (θα φέρω) έφερα (φεύγω) (θα φύγω) έφυγα (φθάνω) (θα φθάσω) έφτασα (κάνω) (θα κάνω) έκανα 21

22 ΣΥΣΤΗΜΑ 2 -άω (-ώ) Κατηγορία Α (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (ρωτάω(ώ)) (θα ρωτήσω) ρώτησα (απαντάω(ώ)) (θα απαντήσω) απάντησα (τρυπάω(ώ)) (θα τρυπήσω) τρύπησα (βοηθάω(ώ)) (θα βοηθήσω) βοήθησα (κρατάω(ώ)) (θα κρατήσω) κράτησα (πουλάω(ώ)) (θα πουλήσω) πούλησα Κατηγορία Α 1 (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (προσπαθώ) (θα προσπαθήσω) προσπάθησα (ζω) (θα ζήσω) έζησα (τηλεφωνώ) (θα τηλεφωνήσω) τηλεφώνησα Κατηγορία Α2: Έχουν ανώμαλο σχηματισμό (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (κλαίω) (θα κλάψω) έκλαψα (καίω) (θα κάψω) έκαψα (φταίω) (θα φταίξω) έφταιξα (λέω) (θα πω) είπα (ακούω) (θα ακούσω) άκουσα (τρώω) (θα φάω) έφαγα Κατηγορία Β (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (γελάω(ώ)) (θα γελάσω) γέλασα (διψάω(ώ)) (θα διψάσω) δίψασα (πεινάω(ώ)) (θα πεινάσω) πείνασα (χαλάω(ώ)) (θα χαλάσω) χάλασα Κατηγορία Γ (Ενεστώτας) (Μέλλοντας) Αόριστος (φοράω(ώ)) (θα φορέσω) φόρεσα (μπορώ) (θα μπορέσω) μπόρεσα (καλώ) (θα καλέσω) κάλεσα (πονάω(ώ)) (θα πονέσω) πόνεσα 22

23 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ω Κατηγορία Α Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας πληρώνω πλήρωσα θα πληρώσω αγοράζω αγόρασα θα αγοράσω χαρίζω χάρισα θα χαρίσω Κατηγορία Α 1 Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας ανοίγω άνοιξα θα ανοίξω προσέχω πρόσεξα θα προσέξω διδάσκω δίδαξα θα διδάξω Κατηγορία Α 2 Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας ανάβω άναψα θα ανάψω γράφω έγραψω θα γράψω λείπω έλειψα θα λείψω Κατηγορία Β (ανώμαλα) Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας βλέπω είδα θα δω τρώω έφαγα θα φάω μαθαίνω έμαθα θα μάθω ΣΥΣΤΗΜΑ 2 -άω (-ώ) Κατηγορία Α Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας ρωτάω(ώ) ρώτησα θα ρωτήσω βοηθάω(ώ) βοήθησα θα βοηθήσω Κατηγορία Α1 Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας προσπαθώ προσπάθησα θα προσπαθήσω ζω έζησα θα ζήσω Κατηγορία Α2 (ανώμαλα) Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας καίω έκαψα θα κάψω Κατηγορία Β Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας γελάω(ώ) γέλασα θα γελάσω πεινάω(ώ) πείνασα θα πεινάσω Κατηγορία Γ Ενεστώτας Αόριστος Μέλλοντας φοράω(ώ) φόρεσα θα φορέσω μπορώ μπόρεσα θα μπορέσω 23

24 Γιατί έχουμε τις πτώσεις στα Ελληνικά. Ενικός Πληθυντικός Ονομαστική το μωρό τα μωρά ΓΕΝΙΚΗ του μωρού των μωρών Αιτιατική το μωρό τα μωρά Κλητική μωρό μωρά Παραδείγματα: α. Τομωρό θέλει το γάλα του. Ποιος θέλει το γάλα του;) β. Τα παιδιά διαβάζουν. Ποιος διαβάζει;) γ. Το κορίτσι πάει στο μπάνιο. (Ποιος πάει στο μπάνιο;) Στα παραδείγματα α, β, γ βλέπουμε ότι σε κάθε ότι σε κάθε περίπτωση η λέξη με υπογράμμιση απαντά στην ερώτηση ποιός; Αυτή η λέξη (το μωρό, τα παιδιά, το κορίτσι) λέγεται ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ της πρότασης και μας δείχνει ποιος κάνει κάτι. Το υποκείμενο μιας πρότασης είναι πάντα στον τύπο της γραμματικής που λέγεται ονομαστική πτώση. Ενικός Πληθυντικός Ονομαστική το μωρό τα μωρά ΓΕΝΙΚΗ του μωρού των μωρών Αιτιατική το μωρό τα μωρά Κλητική μωρό μωρά Παραδείγματα: δ.τα παιδιά θέλουν τα βιβλία τους. (Τι θέλουν τα παιδιά;) ε. Ο Κώστας θέλει το περιοδικό του. (Τι θέλει ο Κώστας;) ζ. Η μαμά βάζει το παιδί στο κρεβάτι του. (Ποιον βάζει η μαμά στο κρεβάτι του;) Στα παραδείγματα δ, ε, ζ βλέπουμε ότι η λέξη με υπογράμμιση (τα βιβλία, το περιοδικό, το παιδί) απαντά στην ερώτηση στην ερώτηση τι; ποιον; Η λέξη αυτή λέγεται ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ της πρότασης και μας δείχνει τι κάνει κάποιος. Το αντικείμενο μιας πρότασης είναι συνήθως στον τύπο της γραμματικής που λέγεται αιτιατική πτώση. Εκτός από την ονομαστική και την αιτιατική πτώση, τα ουσιαστικά έχουν άλλες δύο πτώσεις: τη γενική και την κλητική. Ενικός Πληθυντικός Ονομαστική το μωρό τα μωρά Γενική του μωρού των μωρών Αιτιατική το μωρό τα μωρά ΚΛΗΤΙΚΗ μωρό μωρά 24

25 Η γενική πτώση μας δείχνει σε ποιον ανήκει κάτι, δηλαδή ποιανού είναι κάτι. Παραδείγματα: 1. (Το παιδί έχει βιβλία. Τα βιβλία είναι στο θρανίο.) Τα βιβλία του παιδιού είναι στο θρανία. 2. (Ο Νίκος έχει αυτοκίνητο. Το αυτοκίνητο είναι στο γκαράζ.) Το αυτοκίνητο του Νίκου είναι στο γκαράζ. 3. (Το κορίτσι έχει μολύβια. Τα μολύβια είναι στο θρανίο.) Τα μολύβια του κοριτσιού είναι στο θρανίο. Ακόμα, η γενική πτώση δείχνει τη σχέση ενός ονόματος (προσώπου, ζώου, πράγματος) με ένα άλλο. Δηλαδή δείχνει: την καταγωγή του : τα παιδί του κυρίου Πέτρου. τη δημιουργία του : οερμής του Πραξιτέλους την προέλευσή του : ο χυμός του λεμονιού την αξία του : ένα γραμματόσημο των 25 δραχμών το χρόνο του :οι διακοπές του η τέχνη του αιώνα μας τον τόπο του :τα μνημεία της Ακρόπολης τα σπίτια του χωριού Ενικός Πληθυντικός Ονομαστική το μωρό τα μωρά Γενική του μωρού των μωρών Αιτιατική το μωρό τα μωρά ΚΛΗΤΙΚΗ μωρό μωρά Η κλητική πτώση μας βοηθά να (καλούμε) φωνάζουμε κάποιον ή απλά να του τραβήξουμε την προσοχή. Παραδείγματα: 1. Κώστα, έλα εδώ, σε παρακαλώ. 2. Άννα, πάμε για καφέ; 3. Σπίτι μου, σπιτάκι μου!!! 4. Θεέ μου, βοήθησέ με! ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα ονόματα σε κλητική πτώση δεν έχουν άρθρο. 25

26 ΕΠΙΘΕΤΑ Επίθετα είναι οι λέξεις που δείχνουν ένα χαρακτηριστικό του ονόματος που συνοδεύουν. Παράδειγμα: 1. Ο Γιάννης είναι καλό παιδί. 2. Έχω ένα όμορφο ποδήλατο. 3. Ποιο είναι εκείνο το ψηλό βουνό; Παρατηρήσεις: 1. Κάθε επίθετο έχει 3 γένη (ουδέτερο, θηλυκό, αρσενικό): το καλό, ηκαλή, ο καλός το όμορφο, η όμορφη, ο όμορφος 2. Όπως τα ουσιαστικά, έτσι και τα επίθετα σχηματίζουν 4 πτώσεις (ονομαστική, γενική, αιτιατική, κλητική) και 2 αρθμούς (ενικό, πληθυντικό). 3. Μέσα στην πρόταση τα επίθετα είναι στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση με το όνομα που χαρακτηρίζουν. Παραδείγματα: 1. Τα μαύρα παπούτσια σου είναι μέσα στο μικρό ντουλάπι. 2. Η Ελληνική γλώσσα έχει μεγάλη ιστορία. 26

27 Α / ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΕΠΙΘΕΤΑ Τα ουδέτερα επίθετα συνοδεύουν ουδέτερα ονόματα. Στην ονομαστική του ενικού έχουν τις καταλήξεις: -ο καλό, ωραίο, όμορφο, φτηνό, ψηλό, -ύ παχύ, μακρύ, φαρδύ, -ί σταχτί, καφετί,μενεξεδί -ικο γκρινιάρικο, ζημιάρικο -ες διεθνές, συνεχές, διαρκές Πίνακας 1 Ενικός ονομ. το καλό το βαθύ το σταχτί το γκρινιάρικο το διεθνές γεν. του καλού του βαθιού του σταχτιού του γκρινιάρικου του διεθνούς αιτ. το καλό το βαθύ το σταχτί το γκρινιάρικο το διεθνές κλητ. καλό βαθύ σταχτί γκρινιάρικο διεθνές Πληθυντικός ονομ. τα καλά τα βαθιά τα σταχτιά τα γκρινιάρικα τα διεθνή γεν. των καλών των βαθιών των σταχτιών των γκρινιάρικων των διεθνών αιτ. τα καλά τα βαθιά τα σταχτιά τα γκρινιάρικα τα διεθνή κλητ. καλά βαθιά σταχτιά γκρινιάρικα διεθνή Σημείωση: 1. Τα ουδέτερα επίθετα που τελειώνουν σε -υ σπάνια χρησιμοποιούνται στη γενική του ενικού (του βαθιού). 2. Το -υ της κατάληξης των ουδετέρων επιθέτων γίνεται -ι στη γενική του ενικού και σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού. π. χ. Ενικός Πληθυντικός το παχύ (του παχιού) / τα παχιά των παχιών το φαρδύ (του φαρδιού) / τα φαρδιά των φαρδιών 27

28 Β/ ΘΗΛΥΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ Τα θηλυκά επίθετα χαρακτηρίζουν θηλυκά ονόματα. Κλίνονται όπως τα θηλυκά ονόματα που έχουν τις ίδιες καταλήξεις. Έχουμε θηλυκά επίθετα που τελειώνουν σε: - α : νέα, ωραία, γκρινιάρα, ζηλιάρα - ια : παλιά, θαλασσιά, μακριά, πλατιά - η : καλή, όμορφη, φτηνή, ψηλή - ης : διεθνής, συνεχής, διαρκής Πίνακας 2 Ενικός ονμ. η καλή η βαθιά η σταχτιά η γκρινιάρα γεν. της καλής της βαθιάς της σταχτιάς της γκρινιάρας αιτ. τη(ν) καλή τη(ν) βαθιά τη(ν) σταχτιά τη(ν) γκρινιάρα κλητ. καλή βαθιά σταχτιά γκρινιάρα ονομ. η διεθνής η νέα γεν. της διεθνούς της νέας αιτ. τη(ν) διεθνή τη(ν) νέα κλητ. διεθνή νέα Πληθυντικός ονμ. οι καλές οι βαθιές οι σταχτιές οι γκρινιάρηδες γεν. των καλών των βαθιών των σταχτιών των γκρινιάρηδων αιτ. τις καλές τις βαθιές τις σταχτιές τις γκρινιάρες κλητ. καλές βαθιές σταχτιές γκρινιάρες ονμ. οι διεθνείς οι νέοι γεν. των διεθνών των νέων αιτ. τις διεθνείς τις νέες κλητ. διεθνείς νέες 28

29 Παρατηρήσεις 1/ Τα θηλυκά επίθετα σε -ιά σχηματίζουν τον πληθυντικό χωρίς το ι, όταν το ουδέτερό τους λήγει σε --ο. π. χ. Ενικός Πληθυντικός η γλυκιά (το γλυκό) οι γλυκές η φτωχιά (το φτωχό) οι φτωχές η φρέσκια (το φρέσκο) οι φρέσκιες αλλά: η βαθιά (το βαθύ) η μακριά (το μακρύ) η σταχτιά (το σταχτύ) οι βαθιές οι μακριές οι σταχτιές 2 / Τα θηλυκά επίθετα που κλίνονται όπως η ζηλιάρα (δηλαδή όσα το ουδέτερό τους τελειώνει σε -ικο) δεν σχηματίζουν γενική πληθυντικού. 29

30 Γ / ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ Τα αρσενικά επίθετα συνοδεύουν αρσενικά ονόματα. Τα αρσενικά επίθετα έχουν στην ονομαστική του ενικού τις καταλήξεις: - ος καλός, ωραίος, όμορφος, γλυκός - ής γκρινιάρης, σταχτής, διαρκής, συνεχής - ύς παχύς, βαρύς, μακρύς, πλατύς Πίνακας 3 Ενικός ονομ. ο καλός ο βαθύς ο σταχτής γεν. του καλού του βαθύ/ -ιού του σταχτή/ -ιού αιτ. το (ν)καλό το(ν) βαθύ το(ν) σταχτή κλητ. καλέ βαθύ σταχτή ονμ. ο γκρινιάρης ο διεθνής ο νέος γεν. του γκρινιάρή του διεθνούς του νέου αιτ. το(ν) γκρινιάρη το(ν) διεθνή το(ν) νέο κλητ. γκρινιάρη διεθνή νέο Πληθυντικός ονομ. οι καλοί οι βαθιοί οι σταχτιοί γεν. των καλών των βαθιών των σταχτιών αιτ. τους καλούς τους βαθμούς τους σταχτιούς κλητ. καλοί βαθμοί σταχτιοί ονμ. οι γκρινιάρηδες οι διεθνείς οι νέοι γεν. των γκρινιάρηδων των διεθνών των νέων αιτ. τους γκρινιάρηδες τους διεθνείς τους νέους κλητ. γκρινιάρηδες διεθνείς νέοι Παρατηρήσεις 1/ Τα αρσενικά, όπως όλα τα επίθετα, κατά την κλίση τους τονίζονται όπου και στην ονομαστική του ενικού. 2/ Τα αρσενικά σε -ύς σπάνια χρησιμοποιούνται στη γενική του ενικού. Όταν τη σχηματίζουν, αλλάζουν το -υ σε -ι. Το ίδιο συμβαίνει και σε όλο τον πληθυντικό αριθμό. 3/ Τα αρσενικά σε -ης χωρίζονται σε 3 κατηγορίες. 1. Όσα επίθετα σημαίνουν χρώμα, κλίνονται κατά το σταχτής (βλ. πίνακα). π. χ. ο καφετής ο θαλασσής ο χρυσαφής ο μενεξεδής Όλα αυτά τα επίθετα στον πληθυντικό αριθμό αλλάζουν το -η σε -ι: π. χ. οι σταχτιοί 30