Ψηφιοποίηση και Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας

Transcript

1 Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Ψηφιοποίηση και Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας Ενότητα 5: Μετά την ψηφιοποίηση τι;;; Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2 Διατήρηση του ψηφιακού περιεχομένου Προβλήματα Τύποι αρχείων που απαρχαιώνονται Προστασία από περιβαλλοντικούς παράγοντες και ανθρώπινες παρεμβάσεις Σημαντική η διατήρηση! Γιατί; Για να μην επαναλαμβάνεται η ψηφιοποίηση που μπορεί να είναι επίπονη για τα αντικείμενα

3 Διατήρηση ψηφιακού περιεχομένου Απόφαση για τους τύπους αρχείων Πρότυπα Ποσοστό χρήσης διεθνώς Όσο λιγότεροι τύποι τόσο το καλύτερο Όχι συμπίεση και κρυπτογράφηση Δυνατότητα μετάβασης σε άλλα Χρήση προτύπων Ευρεία αποδοχή Κατά προτίμηση ανοικτά Στόχος: Διαλειτουργικότητα του ψηφιακού περιεχομένου! Αλλαγή μόνο στο αντίγραφο! Ποτέ στο πρωτότυπο 2

4 Διαφορετικά αντίγραφα Ψηφιακό αντίγραφο Εικόνα για προεπισκόπηση Σμίκρυνση Δεν διακρίνονται λεπτομέρειες Όχι καλή ποιότητα Εικόνα για ανάδειξη/διαδίκτυο/cd Χρησιμοποιείται για ανάδειξη ή προβολή Διαστάσεις μικρότερες από το κανονικό Μέγεθος μικρό ώστε να «φορτώνεται» εύκολα στο διαδίκτυο Αρκετά καλή ποιότητα 3

5 Ψηφιακό αντίγραφο Καλύτερη αναπαράσταση αντικειμένου Όχι συμπιεσμένο Καμία επεξεργασία Πηγαίο αρχείο για όλα τα επεξεργασμένα αντίγραφα «υποκατάστατο» πρωτοτύπου Υψηλή ποιότητα Μεγάλο μέγεθος Χρησιμοποιείται για τη δημιουργία έντυπων αντιγράφων 4

6 Αποθήκευση Επιλογή μέσου (CD, DVD, δίσκοι, δικτυακή αποθήκευση κλπ) Κριτήρια επιλογής: πρόσβαση, ακεραιότητα, μετάβαση σε άλλα μέσα, προστασία Βασικό: Δημιουργία αντιγράφων! 5

7 Μετάβαση Σημαντική παράμετρος για την επιλογή τύπου αρχείων και μέσου αποθήκευσης Σχέδιο μετάβασης γιατί και οι τύποι αρχείων αλλά και τα μέσα αποθήκευσης απαρχαιώνονται γρήγορα! 6

8 Φυσικές καταστροφές Ασφάλεια Περιβαλλοντικούς παράγοντες Ανθρώπινες παρεμβάσεις Μέτρα Αντίγραφα ασφαλείας σε τακτά χρονικά διαστήματα Επιλογή κατάλληλου χώρου αποθήκευσης Τα αντίγραφα ασφαλείας να αποθηκεύονται σε άλλη θέση από τα πρωτότυπα Έλεγχος πρόσβασης στα ψηφιακά αντικείμενα Διαδικασία και πολιτική για αποκατάσταση μετά από πιθανή καταστροφή 7

9 Διατήρηση Επιλογή κατάλληλων τύπων αρχείων Μεταδεδομένα Διαρκής φροντίδα Ανανέωση Μετάβαση αν θεωρηθεί απαραίτητο Διατήρηση της τεχνολογίας Ψηφιακή αρχαιολογία: μέθοδοι και διαδικασίες για τη διάσωση περιεχομένου από κατεστραμμένα συστήματα. Οργανωτικές στρατηγικές 8

10 Ανάδειξη-προβολή Τα αντίγραφα (εικόνα προεπισκόπησης και εικόνα ανάδειξης) χρησιμοποιούνται για την προβολή του αντικειμένου Διαδίκτυο CD Μπορεί να υπάρξει και τρισδιάστατη αναπαράσταση και εικονική πραγματικότητα Προσοχή στα πνευματικά δικαιώματα! 9

11 Μέσα και διαδικασίες πνευματικών δικαιωμάτων Εικόνες μεγάλης ανάλυσης μόνο σε εξουσιοδοτημένους χρήστες Ορατό υδατόσημα ή σήμα πνευματικής ιδιοκτησίας σε κάθε εικόνα. Μειονέκτημα αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά μικρών τμημάτων της εικόνας. Αόρατο υδατόσημα, το οποίο αξιοποιείται κυρίως για την πιστοποίηση της ιδιοκτησίας μιας αντιγραμμένης εικόνας ή τον εντοπισμό χρήσης της στο Διαδίκτυο. 10

12 Μέσα και διαδικασίες πνευματικών δικαιωμάτων Κρυπτογράφηση των εικόνων και δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές μόνο από εξουσιοδοτημένους χρήστες με τη βοήθεια του κατάλληλου κλειδιού. Μειονέκτημα περιορισμένο κοινό. Προβολή αντιγράφων σε πολύ χαμηλή ανάλυση (π.χ. 75 ως 150 dpi). Μειονέκτημα αδύνατη η αξιοποίηση των ψηφιακών αντικειμένων για άλλες χρήσεις, όπως σε εκδόσεις. Προβολή μόνο τμημάτων της εικόνας. 11

13 Προβολή μέσω ιστοτόπου Οργάνωση σε θεματικές ενότητες (βάσει της άποψης του τελικού χρήστη) Θέμα, χρόνος, είδος κλπ Απλή και εύκολη πλοήγηση Αρχές Επικοινωνίας Ανθρώπου υπολογιστή π.χ. σε εμφανές σημείο σύνδεσμοι προς την αρχική σελίδα και προς την κύρια μπάρα πλοήγησης του δικτυακού τόπου. Ομοιογένεια στη σχεδίαση του δικτυακού τόπου Ύπαρξη λειτουργίας αναζήτησης 12

14 Προβολή μέσω ιστοτόπου Σαφήνεια δήλωσης ταυτότητας και στόχου Να μην χρησιμοποιείται ευρέως η μπάρα κύλισης Μικρός όγκος εικόνων ώστε να φορτώνονται γρήγορα (σε καλύτερη ανάλυση μέσω υπερσύνδεσης) Με μέτρο εφέ κίνησης και συναφείς τεχνολογίες Υποστήριξη και άλλων γλωσσών Πίνακας περιεχομένων Έλεγχος συνδέσμων Δυνατότητα εύκολης αλλαγής δεδομένων κλπ 13

15 Γενικά χαρακτηριστικά ιστοτόπου Το περιεχόμενο του ιστότοπου πρέπει να είναι: κατάλληλα επιλεγμένο και σχετικό με την φυσιογνωμία και την αποστολή του οργανισμού, έγκυρο και σωστό, συνοδευόμενο από επιστημονική τεκμηρίωση καλά παρουσιασμένο. 14

16 Παραδείγματα ιστοτόπων

17 Μουσείο Μπενάκη 16

18 17

19 18

20 19

21 20

22 Πνευματικά δικαιώματα

23 Στόχος να γίνει εφικτή η ελεύθερη παροχή της πρόσβασης στα πολιτισμικά αντικείμενα χωρίς να χαθεί ο έλεγχος τους Λύσεις-Τεχνολογίες Κρυπτογράφηση: κωδικοποίηση πληροφορίας και προσπέλαση μόνο μέσω ειδικού κλειδιού Υδατογράφημα: διαδικασία απόκρυψης πληροφορίας εντός του ψηφιακού αντικειμένου Λογισμικό διαχείριση δικαιωμάτων (διαχείριση δικαιωμάτων εκτύπωση, λεπτομερειών,αριθρμός προσβάσεων, χρόνος πρόσβασης κλπ) 22

24 Κρυπτογράφηση Ειδικές μέθοδοι για κρυπτογράφηση Η αποκρυπτογράφηση εξαιρετικά επίπονη διαδικασία 23

25 Σύστημα διαχείρισης και αξιοποίησης πνευματικών δικαιωμάτων Rights Expression Language (REL), πέµπτο τµήµα του πρότυπου MPEG21 (ISO/IEC :2004) δυνατότητα δηµιουργίας και κατανόησης αξιόπιστων αδειών/εξουσιοδοτήσεων (license), οι οποίες θα περιγράφουν τους περιορισµούς στη χρήση ενός ψηφιακού αντικειµένου διαλειτουργικότητας και να πληροί τους περιορισµούς, τους κανόνες και τις προδιαγραφές που ορίζονται από την MPEG-21 REL (Rights Expression Language). 24

26 Σύστημα διαχείρισης και αξιοποίησης πνευματικών δικαιωμάτων Rights Data Dictionary (RDD), έκτο τµήµα του πρότυπου MPEG21 (ISO/IEC :2004) Λειτουργεί επικουρικά στην MPEG-REL κατά τη δηµιουργία των αδειών/εξουσιοδοτήσεων. Περιγράφει τη µεθοδολογία και ορίζει έναν κατάλογο όρων, κατάλληλων για την περιγραφή των δικαιωµάτων XrML version 2.0 (Extensive Rights Markup Language) Αποτελεί την τεχνολογική πλατφόρµα στην οποία στηρίζεται η MPEG-21 REL Παρέχει ένα σύνολο από λειτουργίες και υπηρεσίες κατάλληλες για τη διαχείριση των δικαιωµάτων. 25

27 Σύστημα διαχείρισης και αξιοποίησης πνευματικών δικαιωμάτων Σύστηµα µοναδικής αναγνώρισης DOI (Digital Object Identifier) του διεθνούς οργανισµού IDF (International DOI Foundation) παρέχει ένα σύνολο από λειτουργίες και πολιτικές διαχείρισης που σχετίζονται µε τον κύκλο ζωής του αντικειµένου στο διαδίκτυο. μονοσήµαντη διασύνδεση ενός ψηφιακού αντικειµένου µε το σύνολο των µεταδεδοµένων του και των περιορισµών που απορρέουν από αυτά. 26

28 Copyright 27

29 Ρητή δέσμευση δικαιωμάτων Copyright 2016 Οργανισμός All rights Reserved. Image Usage Policy κλπ 28

30 Μεταδεδομένα για προστασία πνευματικών δικαιωμάτων Ονόματα (Original Work Author, Digitizer, Rights Holder) Περιγραφή (Copyright) Ημερομηνίες (Original Work Creation Date, Digitization Date, Last Modified Date) Εκμετάλλευση (Protection, Use Restriction, Obligation) Στοιχεία Επικοινωνίας (απαραίτητα στοιχεία επικοινωνίας) 29

31 Προστασία πνευματικών δικαιωμάτων με τεχνολογικά μέσα

32 Προβολή Ψηφιακού Υλικού σε Χαμηλή Ανάλυση Απλή και οικονομική λύση Διαδίκτυο 31

33 Απόκρυψη μηνυμάτων στο ψηφιακό περιεχόμενο Εξειδικευμένοι μηχανισμοί Ενημέρωση για τους χρήστες του ψηφιακού περιεχομένου («παρακολούθηση») 32

34 Ψηφιακό Υδατογράφημα Δεν θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό από το ανθρώπινο σύστηµα όρασης. Εξαιρετικά δύσκολη και ουσιαστικά αδύνατη η αφαίρεση του υδατογραφήµατος χωρίς τη σοβαρή αλλοίωση του ψηφιακού αρχείου. Δυνατότητα κωδικοποίησης ενός αριθµού στο ψηφιακό περιεχόµενο της εικόνας που θα λειτουργεί ως µοναδικό αναγνωριστικό του ψηφιακού αντικειµένου. Δυνατότητα μετατροπής αναλογικού-ψηφιακού και αντιστρόφως 33

35 Ορατό υδατογράφημα 34

36 Ψηφιακά αποτυπώματα Τεχνική απόκρυψης πληροφορίας ειδικού σκοπού Εντοπισμός αρχείων που διακινούνται σε peer-to-peer εφαρμογές 35

37 Webcasting Αναμετάδοση μέσω διαδικτύου Συνεχής ροή πληροφορίας 36

38 Πηγές Οδηγός Καλών Πρακτικών για την Ψηφιοποίηση και τη Μακροπρόθεσμη Διατήρηση Πολιτιστικού Περιεχομένου. Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων Υψηλών Επιδόσεων Πανεπιστήμιο Πατρών «Οδηγός-Εγχειρίδιο για την προστασία και τη διαχείριση των πνευµατικών δικαιωµάτων ψηφιακού πολιτιστικού περιεχοµένου Τεκµηριωµένο Κείµενο (2004) Εργαστήριο Ψηφιακών Συστηµάτων και Επεξεργασίας Ψηφιακών Μέσων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου Πρακτικός οδηγός-εγχειρίδιο για την προστασία και διαχείριση των Πνευματικών Δικαιωμάτων του ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου και σύστημα διαχείρισης δικαιωμάτων με την αξιοποίηση διεθνών προτύπων μεταδεδομένων. Εργαστήριο Ψηφιακών Συστηµάτων και Επεξεργασίας Ψηφιακών Μέσων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου 37

39 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

40 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

41 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

42 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.