ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ «Περιβαλλοντικά Προβλήματα & Δίκαιο» ΜΑΘΗΜΑ 5

Transcript

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ «Περιβαλλοντικά Προβλήματα & Δίκαιο» ΜΑΘΗΜΑ 5

2 Το πρόβλημα ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Η κλιματική αλλαγή είναι το σοβαρότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Τα αποτελέσματα είναι εκτεταμένα τόσο στο περιβάλλον όσο και στην υγεία των ανθρώπων: Ακραία καιρικά φαινόμενα Μεταβολές των συνήθων καιρικών συνθηκών με επιπτώσεις στη γεωργία Παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας Άνοδος της στάθμης της θάλασσας

3 Το πρόβλημα ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Τα αέρια του θερμοκηπίου που ευθύνονται είναι: Διοξείδιο του άνθρακα Μεθανίου Πρωτοξείδιου του αζώτου Υδροφθορανθρακες Υπερφθοριωμένων υδρογονανθράκων Εξαφθοριούχου θείου

4 Κλίμα και Δίκαιο ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Ρίο ντε Τζανέιρο, Βραζιλία, Ιούνιος 1992, υπογράφεται η διεθνής σύμβαση πλαίσιο για τις κλιματικές αλλαγές Βερολίνο Γερμανία, Απρίλιος 1995, συζητούνται κυρίως τεχνικές λεπτομέρειες ώστε η διεθνής σύμβαση πλαίσιο να εξελιχθεί σε ένα κείμενο με χρονοδιάγραμμα και στόχους για τη μείωση των εκπομπών ρύπων Γενεύη Ελβετία, Ιούλιος 1996, δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος

5 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Κλίμα και Δίκαιο Κιότο Ιαπωνία, Δεκέμβριος 1997, υπογράφεται το πρωτόκολλο του Κιότο με το οποίο, οι βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές έξι βλαπτικών αερίων κατά την περίοδο σε ποσοστό 5,2% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 Μπουένος Άϊρες Αργεντινή, Νοέμβριος 1998, συζητούνται τεχνικές λεπτομέρειες του πρωτοκόλλου του Κιότο Βόννη, Γερμανία, Νοέμβριος 1999, τα κράτη επιδιώκουν την επικύρωση του Κιότο από όλες τις κυβερνήσεις ως το 2002

6 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Κλίμα και Δίκαιο Χάγη Ολλανδία, Νοέμβριος 2000, η κάθε προσπάθεια για μείωση των εκπομπών καταρρέει μετά τις αντιρρήσεις της Αυστραλίας, Ιαπωνίας, Καναδά και ΗΠΑ Βόννη Γερμανία, Ιούλιος 2001, οι υπουργοί περιβάλλοντος από 186 χώρες του πλανήτη συμφωνούν να δράσουν από κοινού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ανεξάρτητα από την πολιτική των ΗΠΑ. Αποδοχή της θεωρίας των «νιπτίρων του άνθρακα», δηλαδή οι βιομηχανικές χώρες που διαθέτουν δασικές εκτάσεις μπορούν να συνεχίσουν να ρυπαίνουν

7 Κλίμα και Δίκαιο ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Το περιβαλλοντικό πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής αντιμετωπίζεται με τον ακόλουθο τρόπο: Τα συμβαλλόμενα κράτη θέτουν ως στόχο τη σταθεροποίηση των εκπομπών των βλαπτικών αερίων στην ατμόσφαιρα και την αποφυγή της αύξησης των εκπομπών Τα συμβαλλόμενα κράτη δεσμεύτηκαν για την εκπόνηση και εφαρμογή εθνικών προγραμμάτων για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών Τα συμβαλλόμενα κράτη υποχρεώνονται να απογράφουν τις δραστηριότητες που προκαλούν εκπομπές βλαπτικών αερίων και να τις δημοσιοποιούν

8 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Κλίμα και Δίκαιο Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έχει αναλάβει τη δέσμευση ότι θα μειώσει τις εκπομπές των έξι αερίων που ενοχοποιούνται για την κλιματική αλλαγή στους τομείς των μεταφορών, ενέργειας, βιομηχανίας και γεωργίας. Ο στόχος που έθεσε η Ε.Ε. για το έτος 2000 ήταν η επαναφορά των εκπομπών των αερίων στα επίπεδα του έτος 1990 (δεν πραγματοποιήθηκε). Στη συνέχεια ο στόχος ήταν αυτός του πρωτοκόλλου του Κιότο.

9 Κλίμα και Δίκαιο ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Μεταξύ των κοινοτικών κειμένων αξίζει να αναφερθεί η οδηγία 2003/87/ΕΚ σχετικά με τη θέσπιση συστήματος για την εμπορία των δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το σύστημα αυτό έχει στόχο τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με οικονομικά αποδεκτό τρόπο, στο μέτρο που όπως υπολογίζεται, η εμπορία εκπομπών αναμένεται ότι θα μειώσει κατά σχεδόν ένα πέμπτο τις δαπάνες για τη συμμόρφωση προς το πρωτόκολλο του Κιότο

10 Κλίμα και Δίκαιο ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Το κοινοτικό σύστημα ανταλλαγής δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από 1/1/2005. Οι εμπορικές συναλλαγές εκπομπών αποτελούν ένα σύστημα κατανομής μεριδίων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε επιχειρήσεις με βάση την αρχή της αντιστάθμισης. Το σύστημα χαρακτηρίζεται από ευελιξία και υπόσχεται πριμοδότηση των νέων τεχνολογιών.

11 Κλίμα και Δίκαιο ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Η Ελλάδα προκειμένου να συμμετάσχει στην επίτευξη του συνολικού στόχου της Ε.Ε., έχει δεσμευτεί ότι θα περιορίσει την αύξηση των εκπομπών αερίων. Η χώρα μας θα συνεχίσει να ρυπαίνει με ελεγχόμενους αυξητικούς ρυθμούς. Ο διαφοροποιημένος στόχος τέθηκε γιατί η χώρα μας έχει μικρή συμμετοχή στις συνολικές εκπομπές αερίων και γιατί υπάρχουν αναγκαιότητες οικονομικής ανάπτυξης στην Ελλάδα.

12 Κλίμα και Δίκαιο ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Ένα άλλο περιβαλλοντικό πρόβλημα που συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή είναι η μείωση της στοιβάδας του όζοντος γιατί έχει αποδειχθεί ότι η μείωση της στοιβάδας του όζοντος συμβάλει στη δημιουργία του προβλήματος των κλιματικών αλλαγών. Η μείωση της στοιβάδας του όζοντος προκαλείται από την εκπομπή στην ατμόσφαιρα χημικών ουσιών, όπως π.χ. οι υδροφθοράνθρακες

13 Κλίμα και Δίκαιο ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Για τον έλεγχο των ουσιών για τη μείωση της στοιβάδας του όζοντος έχει υπογραφεί η διεθνής σύμβαση στη Βιέννη το 1985 Επίσης υπογράφηκαν τα πρωτόκολλα για τη μείωση των εκπομπών των ουσιών που καταστρέφουν τη στοιβάδα του όζοντος στο Μόντρεαλ 1987, στο Λονδίνο το 1990, στη Κοπεγχάγη το 1992, στο Μόντρεαλ το 1998 και στο Πεκίνο το 1999.

14 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Κλιματική Αλλαγή (Μεταβολή Διεθνής Σύμβαση Πλαίσιο για τις κλιματικές μεταβολές, Ρίο 1992 (κυρώθηκε με το ν.2205/1994) Μείωση της στοιβάδας του όζοντος Διεθνής Σύμβαση για την προστασία της στοιβάδας του όζοντος, Βιέννη 1985 (κυρώθηκε με το ν. 1818/ 1988) Αρμόδια εθνική αρχή ΥΠΕΧΩΔΕ (Υπουργείο Περιβάλλοντος)

15 ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ Απερήμωση είναι η φυσική διαδικασία με την οποία η γόνιμη γη υποβαθμίζεται και σταδιακά εξαφανίζεται. Η γη χάνει την παραγωγικότητα. Οι κλιματικές διακυμάνσεις και οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι οι αιτίες που προκαλούν απερήμωση. Περίπου 1900 εκατομμύρια εκτάρια γης έχουν υποστεί παγκοσμίως κάποιας μορφής υποβάθμιση με το μεγαλύτερο πρόβλημα στην Αφρική

16 ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ Η Μεσόγειος πλήττεται από απερήμωση λόγω του: Μεσογειακού κλίματος με τις έντονες διακυμάνσεις Μεσογειακού περιβάλλοντος

17 ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ Απερήμωση και Δίκαιο Για την αντιμετώπιση της απερήμωσης τα κράτη υπέγραψαν τη διεθνή σύμβαση για τη καταπολέμηση της απερήμωσης στο Παρίσι το Η χώρα μας είναι ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη και η Ελληνικής Βουλή κύρωσε τη σύμβαση με το ν. 2468/1997 (ΦΕΚ 32/Α)

18 ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ Απερήμωση και Δίκαιο Μεταξύ των υποχρεώσεων από τη διεθνή σύμβαση είναι: Η προστασία της παραγωγικής γης Η ανάκτηση των εδαφών από την απερήμωση Η σύνταξη και η εφαρμογή προγραμμάτων δράσης στις άνυδρες, ημι-άνυδρες, ξηρές και ημι-υγρές περιοχές Η μεταβίβαση γνώσης και τεχνολογίας από τις αναπτυγμένες στις λιγότερο αναπτυγμένες Η ενθάρρυνση συμμετοχής των ντόπιων πληθυσμών σε προγράμματα δράσης

19 ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ Απερήμωση και Δίκαιο Η οικονομική δραστηριότητα που συνδέεται με την απερήμωση είναι η γεωργία Ο Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι ο κυριότερος παράγοντας που έχει καθορίσει πως ασκείται η γεωργία στη χώρα μας Από το 1992, η ΚΑΠ έχει αλλάξει και υιοθέτησε κανονισμούς με αγροπεριβαλλοντικό περιεχόμενο που βοηθούν τους γεωργούς για φιλικές με το περιβάλλον καλλιέργειες

20 ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ Απερήμωση και Δίκαιο Η ΚΑΠ ενθαρρύνει τη: Μείωση χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων Βιολογική καλλιέργεια Εκτατικοποίηση της καλλιέργειας Εκτατικοποίηση της ζωικής παραγωγής Μεθόδους καλλιέργειας φιλικές προς το περιβάλλον Μακροπρόθεσμη παύση της καλλιέργειας και την αντικατάσταση με τα δάση

21 Απερήμωση Αρμόδια εθνική αρχή ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ Διεθνής σύμβαση για την καταπολέμηση της απερήμωσης, Παρίσι 1994 (κυρώθηκε ν.2468/1994) Γεωργία και Περιβάλλον Κανονισμός 92/2078/ΕΟΚ για τις μεθόδους αγροτικής παραγωγής συμβατών με το περιβάλλον και δάσωση γεωργικών γαιών Κανονισμός 99/1257/ΕΚ για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο ΥΠΑΑΤ, Δ/νσεις Γεωργίας των ΝΑ

22 ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ Η τοποθέτηση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στο χώρο, δηλαδή η χωροθέτηση, είναι μια εξαιρετική δύσκολη υπόθεση. Αυτό γιατί η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων χαρακτηρίζεται από ένταση και οι χρήσεις γης από ανταγωνιστικότητα. Τα σχέδια που καθορίζουν τη τοποθέτηση των διαφόρων δραστηριοτήτων οικιστικών, βιομηχανικών, αγροτικών, κ.α στο χώρο ονομάζονται χωροταξικά σχέδια

23 ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ Η οργάνωση και η κατανομή των ποικίλων ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στο χώρο με βάση κάποιο σχέδιο, δηλαδή η χωροταξία, είναι απαραίτητη προϋπόθεση 1) για να αντιμετωπιστούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα και 2) για να υπάρχει ισορροπία στην ικανοποίηση των αναγκών όλων των πολιτών

24 Χωροταξία και Δίκαιο ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ Ο Ν. 360/1976 για τη χωροταξία ψηφίστηκε για να εφαρμοστεί ο κανόνας δικαίου της παρ.2 του άρθρου 24 του συντάγματος «Η χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικισμών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του κράτους, με σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης. Η σύνταξη εθνικού κτηματολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους

25 Χωροταξία και Δίκαιο Ο Ν. 2742/1999: ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ Καθορίζει τα όργανα του κράτους που ασχολούνται με τη χωροταξία Προβλέπει τη σύνταξη και εφαρμογή χωροταξικών σχεδίων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο

26 ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ Χωροταξία Ν.360/1976 για τη χωροταξία και το περιβάλλον Ν.2742/1999 χωροταξικός σχεδιασμός και αειφορική ανάπτυξη Αρμόδια εθνική αρχή ΥΠΕΧΩΔΕ

27 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

28 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

29 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

30 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.