ανακαλυψτε τον δικο σασ κλοουν 39

Transcript

1 ανακαλυψτε τον δικο σασ κλοουν 39

2 40

3 Uta Plate Σημειώσεις από το εργαστήριο έγραψε η Μπέττυ Γιαννούλη 1 Michael Stasik δραματουργός, Γερμανία/Πολωνία ο εργαστήριο «Gummo, Gamma, Gimmi -Μόνο ο γρηγορότερος θα επιβιώσει» 1 έγινε στα πλαίσια της 5 ης Καλοκαιρινής Θεατρικής Κατασκήνωσης, που πραγματοποιήθηκε στις Σπέτσες τον Αύγουστο του 2006 και απευθυνόταν σε εκπαιδευτικούς, φοιτητές, θεατρολόγους, ηθοποιούς ή σκηνοθέτες/εμψυχωτές νεανικών ομάδων. Οι εμψυχωτές Uta Plate και Michael Stasik έθεσαν ως βασικό σκοπό τη δημιουργία ενός δρώμενου-παράστασης βασισμένου στην υπόκριση και στην κίνηση, στο οποίο όλοι οι συμμετέχοντες συνέβαλαν με τις απόψεις τους και τις προσωπικές τους εμπειρίες. Θέμα του εργαστηρίου ήταν οι μικρές ιστορίες που συμβαίνουν στις μεγάλες πόλεις. Ιστορίες για την τρέλα της καθημερινής μας ζωής. Ο κόσμος μας καθορίζεται από κανόνες. Η σκηνή είναι ένα πεδίο δράσης, στο οποίο οι ηθοποιοί είναι παίκτες παγιδευμένοι σε διαγωνισμούς επιβίωσης. Όλο και πιο συχνά πρέπει να τρέχουν πάνω κάτω στη σκηνή μέχρι να ανακαλύψουν το πιο ασφαλές της σημείο. Καθένας μπορεί να βασιστεί μόνο στον εαυτό του, γιατί όλοι είναι εναντίον όλων. Όποιος δεν είναι αρκετά προσεχτικός, βγαίνει εκτός. 1. Στην καταγραφή του εργαστηρίου βοήθησαν με στοιχεία η Αργυρώ Γιαλαμπρίνου και η Σμαρώ Κώτσια μονο ο γρηγοροτεροσ θα επιβιωσει 41

4 Αυτό που ξεκινά ως απλός διαπληκτισμός για μια θέση πάρκινγκ εξελίσσεται και φτάνει στην έξωση από ένα διαμέρισμα ή στην απόλυση από τη δουλειά ή παύση μιας άδειας παραμονής στη χώρα. Η πίεση αυξάνει σε τέτοιο βαθμό που να καταρρεύσουν όλοι. Κάποια στιγμή, όμως, οι χαρακτήρες καταργούν τους υπάρχοντες κανόνες και αρχίζουν να απολαμβάνουν έναν απελευθερωμένο νέο κόσμο. Το πεδίο δράσης καθαρίζει, οι χαρακτήρες ανακαλύπτουν νέες κινήσεις και μια καινούργια γλώσσα, δημιουργώντας έτσι μια νέα κοινότητα. Είναι ένας τρόπος για να εκφράσουμε το όραμα μας για έναν διαφορετικό κόσμο. Τι συμβαίνει όταν οι κανόνες διαλύονται; Πόσοι διαφορετικοί κόσμοι μπορεί να υπάρξουν; Οι τρείς αλληλοσυμπληρώμενοι στόχοι-βασικοί άξονες που τέθηκαν καθόρισαν την πορεία του εργαστηρίου. Οι στόχοι ήταν: α) ο αυτοσχεδιασμός, β) η δημιουργία μιας καθαρής δομής για το δρώμενο και γ) η ένταξη της προσωπικής εμπειρίας σε αυτήν τη δομή. Πρώτος στόχος ήταν να αυτοσχεδιάσουμε με θέμα τις μικρές ιστορίες που συμβαίνουν στην καθημερινή ζωή, όπου επικρατεί το δίκαιο του ισχυροτέρου, όπου ο καθένας αντιλαμβάνεται τον άλλον ως ένα εμπόδιο που πρέπει να εκμηδενίσει. Σε μια κοινωνία όπου η αποτίμηση της αξίας του ανθρώπου μετριέται με εξωτερικούς παράγοντες, που έχουν σχέση με το χρήμα, την ομορφιά και την ομοιομορφοποίηση, το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός μονοδιάστατου ανθρώπου 2. Αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα, ανθρώπων που δεν μπορούν να είναι ελεύθεροι και να αυτοκαθορίζονται, αντανακλούσαν οι αυτοσχεδιασμοί, που πραγματοποίησε η ομάδα στο εργαστήριο. Ο αυτοσχεδιασμός, όπως επεσήμανε η Uta, θεωρείται ένα αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς, κυρίως όταν απευθύνεται σε μη επαγγελματίες ηθοποιούς. Οι λόγοι είναι ότι δημιουργεί τις προϋποθέσεις αλληλεπίδρασης ανάμεσα στην προσωπικότητα με τη φαντασία, το στοχασμό, την παρατήρηση, την αίσθηση, το συναίσθημα, την επιθυμία και τις αξίες της και τις χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου. Έτσι, οι συμμετέχοντες μπορούν να ζήσουν μια εμπειρία που να εμπεριέχει τη φαντασία τους και τις αυθόρμητες αντιδράσεις τους και τέλος μέσα από αυτήν να μάθουν την ίδια τη ζωή. Δεύτερος στόχος ήταν να εντάξουμε τον αυτοσχεδιασμό σε ένα καθορισμένο πλαίσιο, ώστε να δημιουργηθεί μια καθαρή δομή. Οι ιστορίες που αφηγηθήκαμε με την κίνηση και τη φωνή έπρεπε να ενταχθούν σε έναν ήδη διαμορφωμένο από τους εμψυχωτές σκελετό, που θα αποτελούσε τη βάση της δημιουργίας του δρώμενου για την παράσταση. Βασικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκε το εργαστήριο ήταν ο καθένας να βρει χώρο για να αυτοσχεδιάσει ελεύθερα και να εκφράσει προσωπικές εμπειρίες που ανταποκρίνονται στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα. Όλοι οι συντελεστές ανασύρουν με την φαντασία τους εικόνες και αντλούν υλικό από τις καταστάσεις, τα βιώματα και τα ακούσματα, που είναι αναπόσπαστο στοιχείο της συμμετοχής τους σε ένα δομημένο σύστημα με συγκεκριμένους κανόνες, δημιουργώντας έτσι αποσπασματικές ιστορίες. Η σκηνή γίνεται ένα δυναμικό πεδίο, όπου κυριαρχεί ο ανταγωνισμός αντανακλώντας αυτήν την πραγματικότητα. Η ζωή εμφανίζεται σαν ένας αγώνας για επιβίωση και το ερώτημα που προσανατολίζει τη δημιουργική δραστηριοποίηση της ομάδας στην πορεία της για ένα σκηνικό αποτέλεσμα είναι: ποιος θα υπερισχύσει; 42 2 Marcuze, Herbert, O Μονοδιάστατος άνθρωπος, Αθήνα, Παπαζήσης, 1971 τεχνικεσ αφηγησησ & θεατρικη δημιουργια

5 Σε κύκλο αναφέρουμε τα ονόματά μας και ομολογούμε τη διάθεση στην οποία βρισκόμαστε εκείνη τη στιγμή, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα, για να την εξηγήσουμε, τον καιρό. Έτσι, άλλοι από εμάς βρίσκονται σε ηλιόλουστη διάθεση, άλλοι σε υγρή, μουντή, ενώ πολλοί νιώθουν ότι είναι καλοκαίρι ή η πρώτη μέρα της άνοιξης, όπου όλα είναι παράξενα και υπάρχει ένας ενθουσιασμός στον αέρα. Τρίτος στόχος ήταν, πέρα από την αφήγηση ιστοριών που αντανακλούν την κουλτούρα της κοινωνίας όπου ζούμε, να μπει στο δρώμενο και με έναν άμεσο τρόπο η προσωπική σφραγίδα των συμμετεχόντων. Το μέσο για την επίτευξη αυτού του στόχου ήταν να φέρει ο καθένας μαζί του στις Σπέτσες ένα μουσικό κομμάτι που τον αντιπροσωπεύει. Στο τελικό δρώμενο, εμφανίζονται αρχικά όλοι οι συμμετέχοντες να χορεύουν ο καθένας με τη δική του μουσική, κάνοντας μια ιδιαίτερη παρουσίαση του εαυτού τους, καθώς οι υπόλοιποι τους μιμούνται σατιρικά, ενώ η μουσική που είχε επιλεγεί από τους εμψυχωτές αποτέλεσε τον μουσικό καμβά που έδενε τις ιστορίες μεταξύ τους σα σύνολο. 1) Η αίσθηση του χώρου: Περπατάμε συγκεντρωμένοι στον εαυτό μας αλλά με ανοιχτό πεδίο, αξιοποιώντας την περιμετρική μας όραση. 2) Έχουμε τον δικό μας ρυθμό που τον αλλάζει ο καθένας όποτε θέλει. Με οδηγία σταματάμε, ξεκινάμε, καταλαμβάνουμε όλο τον χώρο. Μπαίνει μουσική. 3) Η εμψυχώτρια δίνει την οδηγία Στοπ και έναν αριθμό. Με το Στοπ σχηματίζουμε ομάδες ατόμων ανάλογα με τον αριθμό. Όποιος δεν προλάβει να μπει σε ομάδα βγαίνει από το παιχνίδι ή όπως μεταφορικά λέγαμε «τιμωρείται». Με αυτό τον τρόπο σταδιακά δημιουργούνται δύο ομάδες: Η ομάδα δράσης και η ομάδα που παρακολουθεί. Η άποψη που κυριαρχεί και τονίζεται από τους εμψυχωτές είναι ότι το θέατρο υπάρχει μόνο με την παρουσία κοινού. Όπως περιγράφει ο Peter Brook, η παράσταση είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία στο θέατρο. Στο θέατρο το κοινό ολοκληρώνει τα βήματα της δημιουργίας. Όσο δεν υπάρχει κοινό, το δρώμενο που δημιουργείται δεν τελειώνει. «Η ουσία του θεάτρου βρίσκεται μέσα στο μυστήριο που ονομάζεται η «παρούσα στιγμή» 3 η ιστορία και το θέμα που παρουσιάζεται υπάρχει, για να αποτελέσει το πεδίο εκείνο, μέσα στο οποίο κάθε μέλος του κοινού θα μπορέσει να ενωθεί με τον πλησίον του σε μια κοινή εμπειρία» Ο αποκλεισμός από το παιχνίδι η τιμωρία είναι στοιχείο που αξιοποιείται στη συνέχεια στη δημιουργία ιστοριών και του δρώμενου, όπου στον αγώνα για το 3 ΜΠΡΟΥΚ, Πήτερ, Η ανοιχτή πόρτα, Αθήνα, KOAN, 1998, σελ.122, 124 μονο ο γρηγοροτεροσ θα επιβιωσει 43

6 γ) Δίνεται επίσης σημασία στη συνενοχή της ομάδας, τη συνεργασία χωρίς λόγια καθώς οι συνεχόμενες εικόνες αλλάζουν αυθόρμητα όταν κάποιο μέλος της ομάδας που παίρνει την πρωτοβουλία ξεκινάει την επόμενη εικόνα, ενώ τα άλλα μέλη της πρέπει να είναι σε εγρήγορση και αμέσως να ακολουθήσουν. ποιος θα επικρατήσει και ποιος θα περιθωριοποιηθεί, ο χαμένος φεύγει από τη δράση και πηγαίνει στην άκρη του σκηνικού χώρου τη γωνία τιμωρίας με την οδηγία να βρίσκεται σε μια διαρκή σπασμωδική κίνηση που αντιπροσωπεύει αυτό που νιώθει. Δίνουμε προσοχή στη διαφορετική έκφραση που παίρνουν τα πρόσωπα των χαμένων κατά την αποχώρησή τους δημιουργώντας κάποιους τύπους τον αδιάφορο, τον θλιμμένο, τον απογοητευμένο, τον θυμωμένο. Η μια ομάδα ακολούθησε τις οδηγίες με μια μικρή παρέκκλιση συμφώνησε η τελική εικόνα να είναι μια εικόνα που φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Ξάπλωσαν ένας ένας με σταθερό ρυθμό ακουμπώντας ο ένας στον άλλον σε μια μεγάλη αγκαλιά, μέχρι να ξαπλώσει και ο τελευταίος και να δημιουργηθεί μια στιγμή ακινησίας που έκλεινε την παρουσίαση της ομάδας. Η εικόνα αυτή ήταν η πρώτη συμβολή των συμμετεχόντων στη συμπλήρωση του σκελετού της παράστασης και αποτέλεσε μια από τις σκηνές που έκλεισαν το δρώμενο που παρουσιάστηκε στο κλείσιμο των εργασιών της κατασκήνωσης. Μια σημαντική παρατήρηση της εμψυχώτριας στο θέμα της διαδικασίας ήταν να λαμβάνουμε υπόψη μας τη διαφορά επιπέδου εγρήγορσης που έχει ο καθένας και να μην παίρνει πάντα ο ίδιος την πρωτοβουλία αλλά να αφήνεται χώρος δράσης σε όλους. Επαναλαμβάνοντας το παραπάνω παιχνίδι, κινούμαστε στον χώρο και όταν η εμψυχώτρια λέει τον αριθμό 4, μαζευόμαστε ανά 4. Όσοι περισσεύουν προστίθενται σε κάποια ομάδα. Δημιουργούμε τέσσερις ομάδες. Τα μέλη κάθε ομάδας συζητούν μεταξύ τους για να ανακαλύψουν τρία κοινά ενδιαφέροντα που έχει η ομάδα. Αυτά τα ενδιαφέροντα-προτιμήσεις αποτυπώνονται σε δυναμικές εικόνες και παρουσιάζονται. Οι τέσσερις ομάδες ενώνονται σε δύο. Τα μέλη κάθε ομάδας πρέπει τώρα να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν έξι εικόνες με τα κοινά τους σημεία, σε αλληλουχία με μη καθορισμένη εκ των προτέρων σειρά. Κλείσιμο ημέρας, δουλειά για την επομένη Να σκεφτούμε τι περιμένουμε από το σεμινάριο. Να φέρουμε τη μουσική με την οποία ταυτιζόμαστε και μας είχε ήδη ζητηθεί. Να σκεφτούμε μια εικόνα στην οποία υπάρχει ανταγωνισμός για επικράτηση στο χώρο, στη δουλειά στην κοινωνική ζωή, κ.ά Σε αυτή τη φάση δίνονται οι πρώτες σκηνοθετικές οδηγίες: α) Οι εικόνες να είναι δυνατές και ξεκάθαρες π.χ. η εικόνα που παριστάνει την προτίμηση στο καλό φαγητό πρέπει να δείχνει άτομα που απολαμβάνουν έντονα το φαγητό και το ποτό σε ένα κοινό τραπέζι, όπου όλες οι κινήσεις και οι εκφράσεις του προσώπου γίνονται υπερβολικές. β) Να υπολογίζουμε που βρίσκεται το κοινό 44 τεχνικεσ αφηγησησ & θεατρικη δημιουργια

7 α) Ο ένας είναι να δώσει το στίγμα καθενός στην ομάδα. Τι μουσική προτιμά, ποια κίνηση θα κάνει και πώς θα τον ακολουθήσουμε εμείς στην επιλογή του. β) Ο δεύτερος τρόπος, με τον οποίο αξιοποιείται η μου σική, είναι ως συστατικό στοιχείο της παράστασης και μάλιστα στο ξεκίνημά της, όπου ο καθένας παρουσιάζεται κάνοντας ζέσταμα υπό τη συνοδεία της δικής του μουσικής. Ζέσταμα που θα χρειαστεί αμέσως μετά στον αγώνα για επικράτηση που θα ακολουθήσει. Ζέσταμα Κυνηγητό, ασκήσεις σε χέρια και πόδια Περπατάμε στον χώρο Πιάνουμε όλο τον χώρο Αλλάζουμε κατεύθυνση, κοιταζόμαστε στα μάτια λέγοντας «καλημέρα» Λυγίζουμε γόνατα, σέρνουμε τα πόδια, περπατάμε στις μύτες, πέφτουμε στο πάτωμα και κυλιόμαστε. Η ομάδα σε κύκλο. Η Uta θέτει το ερώτημα αν η διάθεσή μας ήταν ένα χρώμα τι χρώμα θα ήταν. Κόκκινο! Γαλάζιο! Μαύρο! Πίσω από κάθε χρώμα αναδύεται ένα συναίσθημα. Συζήτηση για τους στόχους: Το υπόλοιπο πρωινό της Δευτέρας κυλά με συζήτηση για τις προσδοκίες κάθε μέλους της ομάδας από το σεμινάριο και η Uta εξηγεί τους στόχους και τη δομή του εργαστηρίου. Τονίζει ότι σκοπός είναι σταδιακά και προγραμματισμένα να δημιουργηθεί μια παράσταση. Ενημερώνει την ομάδα ότι ο σκελετός έχει ήδη δημιουργηθεί από την ίδια και τον Μιchael και ότι η ομάδα μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς της θα τον γεμίσει. Δουλειά για το απόγευμα Να σκεφτούμε ένα ποδοσφαιρικό σύνθημα ή ένα παιδικό τραγούδι που να έχει το στοιχείο του αποκλεισμού κάποιου από την ομάδα. (Στην πορεία, βέβαια, τα ποδοσφαιρικά συνθήματα που σκεφτόταν η ομάδα λόγω της βωμολοχίας δεν μπόρεσαν να αξιοποιηθούν ως συστατικό στοιχείο της παράστασης) Ζέσταμα Γίνεται με μουσική, ώστε να προετοιμαστούμε για την προσωπική διεκδίκηση της ζωής μας, το δικό μας μαραθώνιο. Είναι η πρώτη φορά που θα δουλέψουμε με τα μουσικά κομμάτια της επιλογής μας. Παρουσιάζονται 5 διαφορετικά κομμάτια και η διαδικασία ακολουθεί τρεις φάσεις: 1) Ο συμμετέχων βγαίνει μπροστά από τους άλλους κοιτώντας την υπόλοιπη ομάδα. Ακούει για λίγο τη μουσική του σε απόλυτη ακινησία. 2) Ξεκινάει να κάνει κινήσεις όχι τόσο με τη μορφή χορού όσο ως ζέσταμα. 3) Ακολουθεί η υπόλοιπη ομάδα είτε μιμούμενη τις κινήσεις του είτε με κινήσεις εκ διαμέτρου αντίθετες. Παρατήρηση: Το εργαστήριο αυτό έχοντας ως στόχο να παρουσιάσει τη ζωή ως έναν αγώνα για την επικράτηση του ισχυρότερου, με μια ειρωνεία που σκοπεύει να προκαλέσει το θεατή, αξιοποιεί αυτό το στοιχείο με δύο τρόπους: Ακολουθούν οι πρώτοι αυτοσχεδιασμοί ανά δύο που σχετίζονται με ανταγωνισμό, αδικία, σύγκρουση. Στην ιστορία που παρουσιάζεται ο ένας πρέπει να είναι ο νικητής. Παρουσίαση των αυτοσχεδιασμών. Μας ζητείται να φέρουμε την επομένη ένα αντικείμενο που θα το αξιοποιήσουμε στη δράση. μονο ο γρηγοροτεροσ θα επιβιωσει 45

8 Ζέσταμα Μουσική Μετά συνεχίζουμε τη διαδικασία των CD με τα αγαπημένα κομμάτια από άλλα 5 μέλη της ομάδας. Στη συνέχεια, δίνεται η οδηγία να επιλέξουμε ένα αντικείμενο, στο οποίο θα δώσουμε πέντε διαφορετικές χρήσεις ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Χρησιμοποιούμε το αντικείμενο που έχουμε φέρει μαζί μας, όπως μας είχαν ζητήσει οι εμψυχωτές. Οι πιο αφηρημένοι, που είχαν ξεχάσει να φέρουν κάτι, γίνονται ιδιαίτερα ευρηματικοί αξιοποιώντας αντικείμενα που βρίσκουν μπροστά τους, όπως το φίλτρο από μια καφετιέρα, μια βέργα, μαντήλια, καπέλα κ.λπ. Με οδηγίες της εμψυχώτριας κινούμαστε σε πέντε διαφορετικές χρονικές περιόδους, πρωί, μεσημέρι, απόγευμα, βράδυ και νύχτα χρησιμοποιώντας το αντικείμενό μας συμβολικά. Μπαίνει ένας από μας σε κάθε πεδίο. Η οδηγία είναι ότι βρισκόμαστε σε έναν ιδιωτικό χώρο, σπίτι, γραφείο κ.λπ. (ό,τι φαντάζεται ο καθένας μας). Στο χέρι μας κρατάμε το αντικείμενο που έχουμε επιλέξει. Χωρίζουμε την ημέρα σε 5 διαφορετικές χρονικές περιόδους. Πρωί, μεσημέρι, απόγευμα, βράδυ, νύχτα. Καθώς ακούμε μουσική, αντιδρούμε με αρμονικές κινήσεις χρησιμοποιώντας το αντικείμενό μας και αλλάζοντας τη χρήση του σε κάθε διαφορετική χρονική περίοδο όταν ακούσουμε την οδηγία της εμψυχώτριας. Μόλις σταματήσει η μουσική, στο κεντρικό πεδίο (που είναι και το πιο μεγάλο) παίρνει θέση ένα ζευγάρι και παρουσιάζει τη σκηνή του (όπως προέκυψε από τη δουλειά της Δευτέρας). Σε κάθε ιστορία που παρουσιάζεται διαδοχικά, αλλάζει και η χρονική περίοδος της ημέρας. Στο τέλος της σκηνής, ο ηττημένος απομακρύνεται από το κέντρο της σκηνής, ενώ όλοι οι άλλοι ενώνονται σαν συμμορία εναντίον του λέγοντας ένα σύνθημα, ένα τραγούδι εντείνοντας τη στιγμή της ήττας και ακολουθώντας τον σε μια γωνία, όπου ο ίδιος κινείται με μεγάλη ένταση σαν να έχει υποστεί ηλεκτροσόκ. (Επαναλαμβάνουμε μέχρι να παρουσιάσουν όλοι τις μικρές σκηνές που είχαν δημιουργήσει). Παράδειγμα: Στην περίπτωση της σκηνής κυρίας αλλοδαπής υπηρέτριας, η κυρία διώχνει από το σπίτι την υπηρέτρια. Η υπόλοιπη ομάδα εν χορώ τραγουδάει με χαιρέκακο τρόπο ένα τραγούδι αποκλεισμού, που η ομάδα επιλέγει ειρωνικά να είναι το γνωστό παιδικό τραγούδι «ήταν ένα μικρό καράβι...» Η υπηρέτρια απομακρύνεται σιγά-σιγά κάνοντας κινήσεις έντονες και σπασμωδικές. Η ομάδα σε κύκλο. Με μια φράση ο καθένας κατονομάζουμε μια περίπτωση κοινωνικής αδικίας ή ανισότητας. Μοιραζόμαστε αυτή την ιστορία με τους άλλους στην ομάδα σε ένα σύντομο διάλογο. Σχεδιάζονται με κιμωλία 5 λωρίδες στο πάτωμα: είναι 5 διαφορετικά πεδία που οριοθετούν τον σκηνικό χώρο. 46 τεχνικεσ αφηγησησ & θεατρικη δημιουργια

9 Η σκηνή αυτή είναι μια σκηνή έντονης έκρηξης ενός από τους δύο που παρουσιάζουν τον αυτοσχεδιασμό τους. Μπορεί να εκφράζει αηδία, απελπισία ή να περιέχει σπασμωδικές κινήσεις κ.λπ. Χαρακτηριστικό της είναι ότι ο χρόνος στη συγκεκριμένη δράση παγώνει: ο συν-παίκτης δεν ακούει και δεν βλέπει την αντίδραση. Μόλις σταματά το Freak out η σκηνή συνεχίζεται κανονικά. Περπατάμε στο χώρο και όταν σταματά η μουσική σχηματίζουμε ομάδες ανάλογα με ένα νούμερο που ακούγεται από τους εμψυχωτές και δηλώνει πόσα άτομα πρέπει να είναι στην ομάδα. Περπατάμε στο χώρο και όταν ακούμε έναν αριθμό αλλάζουμε κίνηση. Η Uta έχει δώσει οδηγία, σύμφωνα με την οποία κάθε αριθμός δηλώνει μια συγκεκριμένη κίνηση. Για παράδειγμα: 1=ηλεκτροσόκ, 2=τρελή κότα, 3= τρελός χορός, 4= βγάζω από την κοιλιά μου έναν εξωγήινο, 5= αποκάλυψη: βλέπω ένα υπέρτατο όν Οδηγία: Στην ομάδα υπάρχει ένας σαμποτέρ, ο οποίος όταν δίνεται εντολή με έναν αριθμό προσπαθεί να μας παραπλανήσει και να κάνει άλλη κίνηση. Η παραπλάνηση αυτή αποτελεί ένα από τα στοιχεία που θέλει να δείξει η ιστορία που θα διηγηθούμε και αντανακλά αδικίες της καθημερινότητάς μας είτε αφορούν προσωπικά βιώματα είτε το ευρύτερο πολιτισμικό μας περιβάλλον, Κάθε ζευγάρι παρουσιάζει τον αυτοσχεδιασμό του και γίνονται σχόλια και διορθώσεις που βελτιώνουν τη σκηνή, κυρίως όσον αφορά το πόσο ξεκάθαρη ήταν η δράση ως προς το μήνυμα που ήθελε να δώσει και πόσο απαραίτητο ήταν το freak out τη στιγμή που έμπαινε στη δράση. Η δουλειά της ημέρας αυτής προσέθεσε πολλά στοιχεία στην παράσταση του τέλους. Τα στοιχεία αυτά ήταν: α) Η χρήση ενός αντικειμένου που λειτουργούσε ως συμβολικό αντικείμενο. β) Η δημιουργία μικρών πεδίων-σκηνικών χώρων, που εντάχτηκαν στη δομή της παράστασης και όπου διαδραματίζονταν σταδιακά οι σκηνές ανταγωνισμού και επικράτησης του ισχυρότερου. γ) Η αξιοποίηση της ομάδας στο τέλος κάθε δράσης, που σαν χορός αρχαίας τραγωδίας επέτεινε το δράμα του «αδυνάτου», ο οποίος απομακρυνόταν και πήγαινε σε μια γωνία στα όρια της σκηνής. δ) Η σκηνή Freak out, η οποία στηρίχτηκε στην άσκηση με τους αριθμούς που δήλωναν μια συγκεκριμένη κίνηση, αξιοποιήθηκε στην παράσταση στις πιο έντονες από τις σκηνές αδικίας που παίχτηκαν. ε) Γενικότερα δημιουργήθηκαν πολλές σκηνές που θα γεμίσουν το σκελετό για την παράσταση και θα δουλευτούν στη συνέχεια στις πρόβες, για να πάρουν την τελική τους μορφή. Χωριζόμαστε σε ζευγάρια και αποφασίζουμε ποια περίπτωση κοινωνικής αδικίας θέλουμε να παρουσιάσουμε με αυτοσχεδιασμό. Η δομή που πρέπει να ακολουθηθεί σε αυτή την παρουσίαση είναι: α) αξιοποιούμε τρείς κινήσεις. π.πχ. κάθομαι, ξαπλώνω, περπατώ β) χρησιμοποιούμε τρείς φράσεις γ) κάθε αυτοσχεδιασμός πρέπει να περιέχει μια σκηνή Freak out. μονο ο γρηγοροτεροσ θα επιβιωσει 47

10 Έναρξη Από το σημείο εκκίνησης με τη μουσική ξεκινά ο πρώτος γύρος του αγώνα δρόμου. Με το τέλος της μουσικής παίρνουμε θέσεις στις λωρίδες-πλαίσια. Μόλις ακούγεται το πρώτο μουσικό κομμάτι μπαίνει ο πρώτος «παίκτης» για το ζέσταμα. Ακολουθεί το επόμενο κομμάτι και σταδιακά μπαίνουμε όλοι ένας ένας με το κομμάτι που μας χαρακτηρίζει. Κάθε ένας που μπαίνει δίνει το στίγμα του με τις κινήσεις που επιλέγει, στους υπόλοιπους. Ακολουθεί ένας γύρος τρέξιμο. Εφόσον είχαν δημιουργηθεί οι βασικές ιστορίες που ενσωματώθηκαν στη δομή τον σκελετό της παράστασης που είχε προσχεδιαστεί από τους εμψυχωτές οι 2 επόμενες μέρες αφιερώθηκαν στις πρόβες για τη βελτίωση του τελικού «προϊόντος». Ιδιαίτερα βοηθητική για τον συγχρονισμό των μελών της ομάδας ήταν η μουσική σε κάθε εναλλαγή σκηνής. Ο Michael, ο δεύτερος εμψυχωτής, βοήθησε ιδιαίτερα σε αυτό το κομμάτι αφενός προτείνοντας μουσικά κομμάτια σε όσους είχαν αμελήσει να φέρουν και αφετέρου δένοντας τις σκηνές μεταξύ τους και δίνοντας την κατάλληλη στιγμή το σήμα για δράση με μουσική. Η παράσταση πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 24 Αυγούστου σε γήπεδο μπάσκετ της Αναργυρείου σχολής. Ο χώρος χωρίστηκε ως εξής: 1) Το 1/3 του γηπέδου οριοθετήθηκε με χαρτοταινία. Ήταν το όριο του αγώνα δρόμου, που καλούμασταν να τρέξουμε κατά διαστήματα στην παράσταση. 2) Αυτό το όριο επιμερίστηκε με χαρτοταινία σε 18 επιμέρους λωρίδες-πλαίσια, που έπαιξαν το ρόλο του προσωπικού χώρου. Στο χώρο αυτό έγινε το ζέσταμα καθενός με μουσική και κινούμασταν με το προσωπικό μας αντικείμενο ανάλογα με την ώρα της ημέρας τη στιγμή που στο κεντρικό πεδίο παιζόταν διαδοχικά από μια ιστορία. 3) Στα δύο πίσω άκρα της «σκηνής» ήταν οι γωνίες της τιμωρίας, όπου ο αδικημένος μετά την εκδίωξή του από την ομάδα έπαιρνε θέση μακριά από τους υπόλοιπους κάνοντας σπασμωδικές κινήσεις που εξέφραζαν την προσωπική του αγωνία. Στο Σπίτι Ομαδική εικόνα Μπαίνουμε στις λωρίδες-πλαίσια κρατώντας το προσωπικό μας αντικείμενο. Ξεκινάμε όλοι μαζί μια δράση. Ανακαίνιση, φροντίδα σπιτιού, δακτυλογράφηση... Ακολουθεί ένας γύρος τρέξιμο. Στο Σπίτι Σκηνές ανά δύο Όλοι κρατάμε το προσωπικό μας αντικείμενο και είμαστε μέσα στο σκηνικό χώρο-σπίτι. Διαδραματίζονται στη σειρά τέσσερις σκηνές (η υπόλοιπη ομάδα που δεν παίζει κινείται στο πεδίο της διακριτικά αναπαριστώντας κινήσεις από μια ώρα της ημέρας πρωί, μεσημέρι, απόγευμα,νύχτα). Σκηνή 1 η Παρτίδα σκάκι ανάμεσα σε δυο φίλους Ο ένας από τους φίλους κλέβει τον άλλο. Πίσω από απλές φράσεις που ανταλλάσσουν οι δύο φίλοι κρύβεται συσσωρευμένη η απογοήτευση. Στη σκηνή αντιπαράθεσης αυτός που κλέβει συμβιβάζεται: 48 τεχνικεσ αφηγησησ & θεατρικη δημιουργια

11 Σκηνή 2 η Συνάντηση παλιών φίλων Ο ένας μόλις βγήκε από τη φυλακή. «Ψάχνω για δουλειά». «Θα δω τι μπορώ να κάνω». Η έκφραση του προσώπου και η λέξη «τον καημένο», που ακούγεται στο τέλος, δείχνει τις πραγματικές προθέσεις για βοήθεια. Η ομάδα παγώνει. «Εντάξει. έλα να παίξουμε με τους κανόνες». Ο αδικημένος γυρίζει την πλάτη: «Όχι. Λες συνέχεια το ίδιο πράγμα» Σκηνή 2 η Χωρισμός ζευγαριού Η απάθεια και η αδιαφορία σε αντίθεση με τον πόνο. «Λες ψέματα. Είσαι αλλού.» «Παράτα με». Ο επίλογος: «Φεύγω» Σκηνή 3 η Ασυμφωνία ζευγαριού Το ζευγάρι τσακώνεται για το τι θα παρακολουθήσει στην τηλεόραση. Μια καθημερινή σκηνή που καταλήγει στην ομολογία: «Σε βαρέθηκα» Σκηνή 3 η Ο φασισμός της ομορφιάς 4. Μια άλλη μορφή «ρατσισμού», που υπαγορεύεται από τις στερεοτυπικές επιταγές της μόδας και γενικότερα της εποχής και σχετίζεται με το τι θεωρείται «ωραίο», αντανακλάται σε αυτή τη σκηνή και αφήνει το «θύμα» με αίσθημα βαθιάς απογοήτευσης. Καθένας από την υπόλοιπη ομάδα στις λωρίδες-πλαίσια ψωνίζει σε κατάστημα. Σκηνή 4 η Γραφείο δημόσιας υπηρεσίας. Νεαρή γυναίκα «ξένη» ζητά διευκρινίσεις, για να συμπληρώσει μια αίτηση για επίδομα. Η υπάλληλος είναι αφοσιωμένη στη δακτυλογράφηση αλλά και στο τηλεφώνημά της, ευγενής βέβαια, αλλά με καμία διάθεση να εξυπηρετήσει. «Γράφει τις οδηγίες η αίτηση». Ο επίλογος της υπαλλήλου μετά από αλλεπάλληλες προσπάθειες της νεαρής γυναίκας είναι: «Κλείνουμε τώρα. Περάστε αύριο!» Στο φόντο της σκηνής η υπόλοιπη ομάδα δακτυλογραφεί! Σκηνή 4 η Σύγκρουση μητέρας κόρης Η απάντηση στην κόρη που φωνάζει «Άσε με να πάρω τη ζωή μου στα χέρια μου» είναι «Να φύγεις από το σπίτι»! Η ομάδα συσπειρώνεται επαναλαμβάνοντας ρυθμικά το σύνθημα «Καλό ταξίδι!». Η κόρη πηγαίνει στην γωνία τιμωρίας 1 και χτυπιέται σπασμωδικά. Ακολουθεί ένας κουραστικός γύρος τρέξιμο... Σε δημόσιο χώρο Σκηνές ανά δύο στο κέντρο Μία μία σκηνή διαδραματίζεται στο κέντρο μπροστά στο κοινό. Σκηνή 1 η Τσακωμός στην ουρά της Τράπεζας Η σκηνή αποτυπώνει την αλήθεια που αντιμετωπίζουμε στις καθημερινές συναλλαγές και σχέσεις. Συμβολικά η μια «παίχτρια» μετά την λεκτική αντιπαράθεση ξαπλώνει και η άλλη πατάει πάνω της και την προσπερνά. Η ομάδα χωρισμένη στα δύο πίσω από αυτούς που τσακώνονται μονο ο γρηγοροτεροσ θα επιβιωσει Σκηνή 5 η Απόλυση Υπηρέτριας. Η σχέση εξουσίας εμφανής στη σκηνή. Στα παρακάλια της υπηρέτριας που μιλά σπαστά Ελληνικά η απάντηση είναι απλή και κοφτή. «Τελείωσε. Έφυγες» Η σκηνή κλείνει με την ομάδα να ενώνεται τραγουδώντας το «ήταν ένα μικρό καράβι», καθώς οδηγεί την υπηρέτρια στην άλλη γωνία τιμωρίας (εντωμεταξύ η κόρη βγαίνει από τη γωνία τιμωρίας). Ακολουθεί άλλος ένας μακρύς γύρος τρέξιμο. Κάθε γύρος είναι όλο και πιο αργός δείχνοντας την αυξανόμενη κούραση στον αγώνα αυτό της ζωής. 4 Ενδεικτικά αναφέρεται ο διάλογος: Πωλήτρια: Πάντως αν χάσετε 2 κιλάκια θα σας είναι τέλειο το φόρεμα. Πελάτισσα: Από αύριο αρχίζω Γυμναστήριο. Πωλ.: Κι αν βάζατε ένα τακουνάκι, το οκτάποντο θα σας έδινε ύψος. Πελ.: Οπωσδήποτε! Πωλήτρια σε σκηνή Freak out- Πάγωμα-Συνέχεια διαλόγου... Πωλ.: Κι αν ξανθαίνατε και λίγο το μαλλί να φωτίσει το πρόσωπό σας... Πελάτισσα σε σκηνή Freak out -Πάγωμα- Συνέχεια διαλόγου.. Πελ.: Αύριο θα κλείσω ραντεβού στο κομμωτήριο! 49

12 Η ομάδα στις λωρίδες-πλαίσια ως μαθητές στο σχολείο. Σκηνή 1 η Η ηλικιωμένη γραμματέας απολύεται «Βρήκαμε αντικαταστάτη με περισσότερα προσόντα» τραγουδά. Όλοι είναι χαρούμενοι και χαλαροί. Η ομάδα είναι ενωμένη σε κύκλο και η μουσική ζεσταίνει τις καρδιές. Ο χορός μας απογειώνει. Η ανατροπή ολοκληρώνεται με μια ομαδική φωτογραφία της παρέας. Οι φωτογράφοι εναλλάσσονται για να βρούμε όλοι τη θέση μας μέσα στη φωτογραφία, οι γνωστές προτροπές «χαμογελάστε» ακούγονται και τέλος η σκηνή παγώνει. Ένας ένας τελετουργικά ξαπλώνει. Διαδοχικά όλοι ακολουθούν αργά, ακουμπώντας ο ένας πάνω στον άλλον. Πολλοί από το κοινό ακολουθούν, σχεδόν όλοι. Έτσι, δημιουργείται μια μεγάλη αγκαλιά που μας χωράει όλους. Η εικόνα αυτή κλείνει αντιφατικά το εργαστήριο με τίτλο «ο γρηγορότερος (ή μάλλον ο ισχυρότερος) θα επιβιώσει», καταλήγοντας σε μια ένωση, ένα σύμπλεγμα σωμάτων που «προκαλεί» τη σύγκρουση και την αδικία, όπως είχε αναπαρασταθεί για μια ώρα μπροστά στο κοινό. Σκηνή 2 η Μαθητής καθηγητής σε σύγκρουση Ο μαθητής οδηγείται στη γωνία τιμωρίας με το τραγούδι: «Γύρω γύρω όλοι, στη μέση ο Μανώλης...» Ακολουθεί άλλος ένας μακρύς γύρος τρέξιμο. Σκηνή 3 η Γιατρός ασθενής Η ομάδα σε αίθουσα αναμονής, ενώ ο ασθενής σε σκηνή Freak out σχετική με την άσκηση τρελό κοτόπουλο, που είχαμε δουλέψει τις προηγούμενες μέρες. Σκηνή 4 η Η έγκυος υπάλληλος «Λυπάμαι πρέπει να σας απολύσω.» «Μα γιατί;;» «Δεν έχετε πλέον τα προσόντα για τη δουλειά.» Σκηνή 5 η Προαγωγός αλλοδαπή Δυνατή βίαια σκηνή που κορυφώνει την αδικία, την αλλοτρίωση, τη σύγκρουση που ήταν ορατές σε όλες τις προηγούμενες σκηνές. Τελευταίος γύρος τρέξιμο με μεγάλη κούραση. Ένας ένας χάνουμε τις δυνάμεις μας και καταλήγουμε όλοι στο έδαφος να σερνόμαστε μέχρι να τελειώσει η μουσική. Μια ξαφνική μεταμόρφωση ανατρέπει την κατάσταση. Ένας ένας, δειλά δειλά στην αρχή, και έντονα όλοι μαζί στη συνέχεια, ξεκολλάμε με θυμό από το έδαφος τις ταινίες που αποτελούσαν τα όρια, όπου κινιόταν η ομάδα. Το τοπίο αλλάζει σε ένα ξέφρενο πανηγύρι απελευθέρωσης. Δεν υπάρχουν πια όρια και περιορισμοί. Ακολουθεί η «ελληνική ουτοπία»: τραπέζι, γλέντι και παρέα. Σε συμφιλίωση όλοι μαζί καθισμένοι στο πάτωμα, αποτελούμε μια παρέα που με κέφι μοιράζεται το φαγητό και το ποτό, τσουγκρίζει τα ποτήρια της και 50 Το εργαστήριο έκλεισε κερδίζοντας το στοίχημα για μια παράσταση με μια καθαρή δομή όπου προσωπικές εμπειρίες ενσωματώθηκαν στο δρώμενο. Μαζί δημιουργήσαμε ένα ιδιαίτερο έργο, που μιλούσε, άμεσα ή έμμεσα, για τη δική μας ζωή και τις απόψεις μας. Το κλείσιμο μιας δημιουργικής πορείας με μια παράσταση μπροστά στο κοινό είναι πράγματι λυτρωτικό ακόμα και αν θυσιάζονται εξαιτίας της, λόγω του περιορισμένου χρόνου που είχε η ομάδα στη διάθεσή της, στοιχεία από τη διαδικασία. Μιλήσαμε για τις μικρές ιστορίες που συμβαίνουν στις μεγάλες πόλεις, γίναμε οι παίκτες ένας σκληρού παιχνιδιού επιβίωσης. Και ενώ η ένταση αυξανόταν σε όλη τη διάρκεια της παρουσίασης μέχρι να καταρρεύσουν όλοι, ξαφνικά έγινε το πέρασμα στην απελευθέρωση με συμβολικό σπάσιμο των δεσμών και με τους κανόνες να ανατρέπονται προς όφελος των καταπιεσμένων, σε μια ένωση μεγάλων μικρών, ισχυρών-αδυνάτων, όπου όλοι απολαμβάνουν με ίσους όρους τη ζωή. Ήταν μια μεταστροφή που πραγματοποιήθηκε λίγο απότομα και παρότι ήταν σχεδιασμένη στο σκελετό που πρότειναν οι εμψυχωτές, εξέφρασε και μια εσωτερική ανάγκη των συμμετεχόντων έχοντας ως αποτέλεσμα το όραμα για έναν διαφορετικό, καλύτερο κόσμο να υπερισχύσει και να αποτυπωθεί στη συλλογική προσπάθεια της ομάδας. τεχνικεσ αφηγησησ & θεατρικη δημιουργια