ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΛΙ. ΤΟ ΝΕΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΠΑΙΔΙΑ και ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ προτείνουν στο ΣΤΑΘΜΟ»

Transcript

1 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ Βασ. Αλεξάνδρου ΝΑΥΠΛΙΟ Τηλ.: Fax: education@pli.gr ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΛΙ ΤΟ ΝΕΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΠΑΙΔΙΑ και ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ προτείνουν στο ΣΤΑΘΜΟ» Tο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Β. Παπαντωνίου» ιδρύθηκε το 1974 με έδρα το Ναύπλιο και με σκοπό την έρευνα, διάσωση, μελέτη και προβολή του νεότερου ελληνικού πολιτισμού. Το Μουσείο του Ιδρύματος τιμήθηκε το 1981 με το ΕΜΥΑ (European Museum of the Year main Award). Το 1985 παραχωρείται στο ΠΛΙ από το Δήμο Ναυπλιέων η αποθήκη του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο της, για τη δημιουργία του πρώτου Μουσείου Παιδικής Ηλικίας στην Ελλάδα, με την επωνυμία «Σταθμός». Ο «Σταθμός», διατηρώντας εκτός από το όνομα και τα χαρακτηριστικά του χώρου (αποθήκη του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού), εγκαινιάζεται το 1989 και φιλοξενεί μέχρι το 2003 εκθέματα για το παιδί και το παιχνίδι, ενώ το λαϊκό θέατρο αποτέλεσε μια ιδιαίτερη θεματική ενότητα, που πλαισιώθηκε από περιοδικές εκθέσεις και εκπαιδευτικές δραστηριότητες Το Μουσείο Παιδικής Ηλικίας στο Ναύπλιο λειτουργεί παράλληλα και ως χώρος εφαρμογής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΠΛΙ για τα παιδιά της πόλης του Ναυπλίου, αλλά και για τα σχολεία όλης της Ελλάδας. Σήμερα τα εκθέματα του «Σταθμού» έχουν αποσυρθεί στην «αθέατη πλευρά του μουσείου» προκειμένου να συντηρηθούν, και ο χώρος αναζητά πλέον τη νέα του μορφή. Το 1979 το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα ξεκινά την εφαρμογή των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων, που απευθύνονται: α) σε σχολεία και οργανωμένες ομάδες και β) στα παιδιά της Αργολίδας. Το μουσείο, έχοντας δεδομένη τη σιωπηρή παρουσία των εκθεμάτων, χρησιμοποιεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ως μέσο προσέγγισης, με σκοπό την κατάκτηση της γνώσης μέσα από τη «ψυχαγωγία». Το «αντικείμενο» μελέτης ενός μουσείου παράγεται σε ορισμένο χώρο και χρόνο, επί ενός καθορισμένου ιστορικού πλαισίου και επί ενός συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου. Ο μουσειοπαιδαγωγός καλείται να οδηγήσει το παιδί-επισκέπτη στην αναζήτηση της πληροφορίας, με τρόπο παιγνιώδη και δημιουργικό, ενεργοποιώντας αισθήσεις και ενδιαφέροντα. Η μεθοδολογία που ακολουθείται στα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΠΛΙ, σκοπό έχει να μην υποκαταστήσει τη σχολική διδακτική αλλά ν αντιπροτείνει. Το «αντικείμενο» μελέτης του μουσείου αποτελεί γνωστική αφετηρία του παρελθόντος, ως προϊόν συλλογικής μνήμης, που προσβλέπει στο μέλλον.

2 Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος αναπτύσσονται με άξονα τη θεωρητική, βιωματική και εμπειρική προσέγγιση του θέματος, η οποία επιτυγχάνεται: με την εφαρμογή ενός εκπαιδευτικού προγράμματος στο μουσειακό χώρο μέσα από τη χρήση του εποπτικού υλικού (αντίγραφα εκθεμάτων, εκπαιδευτικοί φάκελοι, μουσειοσκευές, οπτικοακουστικά μέσα) και με το εργαστήρι δημιουργικής εφαρμογής. Το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΠΛΙ από το 1983 καθιερώνει τη συνεργασία του με ειδικούς επιστήμονες για την εφαρμογή των προγραμμάτων του, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα στο παιδί να δεχτεί, συμμετοχικά και δημιουργικά, την εξειδικευμένη πληροφορία. Το 1995 ξεκινά η συνεργασία του μουσείου με τα εκπαιδευτικά τμήματα άλλων μουσείων, στο πλαίσιο των μουσειακών συνεργασιών και ανταλλαγών, ενώ το 1997 συμμετέχει στο πρόγραμμα «ΜΕΛΙΝΑ-Εκπαίδευση και Πολιτισμός» για την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, με αποδέκτες τα σχολεία της ελληνικής επικράτειας. Το 2003 το ΠΛΙ δημιουργεί τον πιλοτικό εκπαιδευτικό φάκελο «Μια πόλη! Μια εποχή! Χανιά, αρχές 20ου αιώνα - Η ευρωπαϊκή επίδραση στο ένδυμα και στην κατοικία», συμμετέχοντας έτσι στη γενίκευση του προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ» στο Νομό Χανίων. Παράλληλα συνεργάζεται με τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για το Νεότερο Ελληνικό Πολιτισμό. Το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα το έτος 1981 καθορίζει τη θεματική των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων με άξονες : α) το Νεότερο Ελληνικό Πολιτισμό (ιστορία, εθνολογία, κοινωνική και οικονομική ζωή, πνευματικός βίος), β) τη Μουσειολογία ( οργάνωση και λειτουργία του μουσείου, εκθέματα, το μουσείο ως μέσο εκπαίδευσης και πολιτισμού) και γ) τον Τόπο ( Νομός Αργολίδας, Ναύπλιο). Στόχος των θεματικών ενοτήτων είναι να γνωρίσει το παιδί, που παρακολουθεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το «αντικείμενο» μελέτης του μουσείου, μέσα από το ιστορικό και εθνολογικό περιβάλλον της εποχής, αξιοποιώντας το γνωστικό υλικό που του προσφέρεται (εκθέματα, αντικείμενα των συλλογών, αποτελέσματα έρευνας, βιβλιογραφία κ.ά). Η εκπαίδευση στο μουσείο προσπαθεί να προσφέρει στο νεανικό κοινό την ψυχαγωγία, όπως ορίζεται από το καταστατικό του Διεθνούς Οργανισμού Μουσείων (ICOM), ως μέσo δηλαδή παιδείας και ψυχικής αγωγής. Σήμερα η μουσειακή αγωγή αποτελεί πλέον θεσμό για τους ανθρώπους του πολιτισμού αλλά και για τον εκπαιδευτικό κόσμο, ενώ το Μουσείο του 21 ου αιώνα προτάσσει πλέον καθαρά τον εκπαιδευτικό του ρόλο. Η πρόταση της προέδρου του ΠΛΙ για τη δημιουργία στο «Σταθμό» μιας πρωτότυπης εγκατάστασης στο χώρο, η οποία θα παρέχει τη δυνατότητα στο παιδί να κατακτήσει το μαγικό κόσμο του παιχνιδιού, δεν υλοποιήθηκε για οικονομικούς λόγους. Όμως ο «Σταθμός» φέρει πλέον έντονα τα σημάδια του χρόνου, και κατά συνέπεια η ανανέωσή του γίνεται επιτακτική. Παραδίδεται λοιπόν σε παιδιά και εικαστικούς, με σκοπό η συνεργασία αυτή να επιφέρει την πρώτη αναμόρφωσή του.

3 Προτείνονται εικαστικές εγκαταστάσεις, που αντλούν τη θεματική τους από τη μουσειολογία, τις συλλογές του ΠΛΙ αλλά και τα τρένα, τους σταθμούς και τους επιβάτες, για να μην ξεχνάμε και την παλαιότερη χρήση του χώρου. Έξι εικαστικοί θα συνεργαστούν με τα παιδιά στην τρεις πρώτες φάσεις του προγράμματος, και μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις και διαφορετικά υλικά, θα διαμορφώσουν εσωτερικά και εξωτερικά το «Σταθμό». Το πρόγραμμα ξεκινά το μήνα Νοέμβριο του 2005 και ολοκληρώνεται τον Ιούνιο του Πρώτος συνεργάτης του προγράμματος, ο δάσκαλος θεατρικού παιχνιδιού, Ηλίας Πίτσικας, που θα χρησιμοποιήσει το ανθρώπινο σώμα και την κίνηση, για να οδηγήσει το παιδί στην αρχιτεκτονική ανάγνωση του κενού χώρου. Η κατανόηση της χωρητικότητας είναι ο στόχος του και το θεατρικό παιχνίδι το εργαλείο για την επίτευξή του. Ακολουθεί η εικαστικός Μαριγώ Κάσση, που εκθέτει στο ΠΛΙ τα χάρτινα ενδύματά της, με θέμα : «ΚΟΠΤΙΚΗ- ΡΑΠΤΙΚΗ», ενώ έργα της καλλιτέχνιδας παρουσιάζονται στα παράθυρά του «the art shop»- χώρος τέχνης στην παλιά πόλη του Ναυπλίου. Η Μαριγώ Κάσση δουλεύει πέντε Σάββατα, στο Μουσείο Παιδικής Ηλικίας. Κόβει και ράβει με τα παιδιά χάρτινα ενδύματα, εμπνευσμένα από τα patron των λαϊκών φορεσιών, τα οποία επέλεξαν από τις συλλογές του μουσείου, αλλά και από την έκθεση «ΚΟΠΤΙΚΗ- ΡΑΠΤΙΚΗ». Παράλληλα με το εργαστήρι τα παιδιά γνώρισαν τον αποθηκευτικό χώρο του μουσείου, καθώς και τη χρήση του ηλεκτρονικού αρχείου καταγραφής των μουσειακών αντικειμένων. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με την πρώτη εικαστική εγκατάσταση στο χώρο του Σταθμού, ενώ τα παιδιά φορώντας ρούχα από χαρτί περιφέρονται για ένα απόγευμα, στην παλιά πόλη του Ναυπλίου, διαφημίζοντας το πρόγραμμα μέσα από τις ιδιότητες του υλικού. Ο καλλιτέχνης που έρχεται στο «Σταθμό» το Φεβρουάριο είναι ο Σωτήρης Στέλιος, με θέμα τη μάσκα. Η μάσκα σε σχέση με τον εθιμικό κύκλο των Απόκρεω. Η μάσκα ως προσωπείο, αλλά και ως βασικό στοιχείο μεταμφίεσης. Στοιχείο που προσέφερε στο παρελθόν την απόλυτη ελευθερία του λόγου αλλά και μια περιρέουσα ελευθεριάζουσα κατάσταση. Τα παιδιά, φορώντας τις μάσκες που κατασκεύασαν, συμμετέχουν το τελευταίο Σάββατο των Απόκρεω στο δρώμενο του ΠΛΙ: «Βενετσιάνικο Ναύπλιο» ενώ ο καλλιτέχνης παρεμβαίνει με δημιουργίες του στους χώρους του μουσείου και στη βιτρίνα του «the art shop». Με αφετηρία την Εθνική Επέτειο της 25 ης Μαρτίου και με άξονα τη μνήμη, ο Περικλής Γουλάκος στήνει στο «Σταθμό» το δικό του δημιουργικό εργαστήρι. Τα παιδιά φτιάχνουν το σκίτσο του παππού ή της γιαγιάς,του οποίου φέρουν το όνομα, ως το πρόσωπο που τους συνδέει με το παρελθόν. Δημιουργείται έτσι μία σημαία μνήμης, η οποία αποδίδει με ευρηματικό και ξεκάθαρο τρόπο η μετατροπή της ατομικής σε συλλογική μνήμη. Η σημαία μνήμης των παιδιών τοποθετείται σε μια από τις προθήκες του Μουσείου Παιδικής Ηλικίας, με τον τίτλο: «η μνήμη - Μάιος 2006 ΣΤΑΘΜΟΣ». Ο Περικλής Γουλάκος εκθέτει με το ίδιο θέμα στο Μουσείο και στο χώρο τέχνης «the art shop». Το «Μουσείο» είναι το θέμα του Μανόλη Ζαχαριουδάκη,που φτάνει στο Μουσείο Παιδικής Ηλικίας τον Απρίλιο.

4 Ο καλλιτέχνης συνεργάζεται με τα παιδιά στην κατασκευή ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού, μέσα από το οποίο οι παίκτες προσεγγίζουν το «Μουσείο» και τους τομείς του. Το «Μουσείο» είναι έρευνα, είναι εκθέματα, είναι μνήμη, είναι πηγή πληροφορίας, αλλά παράλληλα είναι και χώρος δύσκολος, με λίγο φως, σιωπηρό περιβάλλον και απαγορευτικά σήματα για το παιδί- επισκέπτη. Ένα παιχνίδι που δημιουργείται από τους ίδιους τους μικρούς επισκέπτες, μπορεί να μας προβληματίσει για τα στερεότυπα που αναπτύσσονται σχετικά με το μουσειακό χώρο. Ο καλλιτέχνης εκθέτει και στους δύο γνώριμους πλέον χώρους. Ο μήνας Ιούνιος θα φέρει παιδιά και καλλιτέχνες στον εξωτερικό χώρου του Μουσείου Παιδικής Ηλικίας, όπου ο σκηνογράφος Γιώργος Ασημακόπουλος δημιουργεί ένα ελεύθερο ανοιχτό εργαστήρι για τα παιδιά που παίζουν στο πάρκο του παλιού σταθμού, με κατασκευές που αντλούν τη θεματική τους από το φυσικό περιβάλλοντα χώρο. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε κατά την ανάπτυξη του προγράμματος «ΠΑΙΔΙΑ και ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ προτείνουν στο ΣΤΑΘΜΟ» επεδίωξε, μέσα από την παρατήρηση και τη χρήση εποπτικού υλικού, τη θεματική προσέγγιση του προγράμματος, συνδέοντας το «μουσείο» με το «εικαστικό εργαστήρι». Στόχος του προγράμματος είναι το 2008 τα παιδιά και οι καλλιτέχνες να έχουν ολοκληρώσει την πρότασή τους για το νέο Μουσείο Παιδικής Ηλικίας στο Ναύπλιο. Πόπη Ζάχου- Καλκούνου Υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων ΠΛΙ

5

6

7

8