Σχολικός Εκφοβισμός: Η συμβολή του σχολείου και της οικογένειας στην αντιμετώπιση του προβλήματος

Transcript

1 Σχολικός Εκφοβισμός: Η συμβολή του σχολείου και της οικογένειας στην αντιμετώπιση του προβλήματος Ιωσήφ Φραγκούλης Επικ. Καθηγητής ΑΣΠΑΙΤΕ

2 Τι είναι αυτοεκτίμηση Αυτοεκτίμηση είναι: Η εκτίμηση για τον εαυτό μας Η συναισθηματική πλευρά της αυτοαντίληψης Η αυτοεκτίμηση δείχνει το βαθμό που αποδέχεται και επιδοκιμάζει κάποιος τον εαυτό του Στηρίζεται στην: Αυτοαποδοχή και τον Αυτοσεβασμό

3 Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης Το οικογενειακό περιβάλλον Το σχολείο Τα βιώματα και οι εμπειρίες που μεταφέρει κάθε παιδί Οι ομάδα των συνομηλίκων Το πολιτισμικό πλαίσιο Το φύλο Η εξωτερική εμφάνιση

4 Χαμηλή Αυτοεκτίμηση Δυσκολεύεται σε κοινωνικές επαφές Υψηλή Αυτοεκτίμηση Χαίρεται τις επαφές με τους άλλους Αίσθημα μοναξιάς Αισθάνεται άνετα σε ατομικές & ομαδικές δραστηριότητες Μιλά αρνητικά για τον εαυτό του Ξέρει και αποδέχεται τα δυνατά σημεία του εαυτού του καθώς και τις αδυναμίες του Δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί την απογοήτευση Είναι ικανό να εκφράσει την δυσαρέσκεια του χωρίς να υποτιμά τον εαυτό του ή τους άλλους Τα παρατά εύκολα Προσπαθεί να βρει λύσεις Υπερβολική ανησυχία μήπως Είναι αυτόνομο κάποιος ενοχλείται εξαιτίας του Εκρήξεις θυμού Δεν δημιουργεί σχέσεις εξάρτησης Δεν δέχεται φιλοφρονήσεις ή την Παίρνει πρωτοβουλίες και ξεπερνά επιβράβευση δυσκολίες Υπερβολική ενασχόληση και Βιώνει σε υψηλό βαθμό το αίσθημα γενικότερη ανησυχία για αυτό που οι της αισιοδοξίας άλλοι σκέπτονται για αυτό

5 Μπορούν οι γονείς να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης των παιδιών τους;

6 Οι γονείς μπορούν αρκεί να:1/3 Αποδέχονται τα παιδιά Προσέχουν τον τρόπο που μιλούν σε αυτά Δίνουν το καλό παράδειγμα στα παιδιά τους Εντοπίζουν και αλλάζουν τις λανθασμένες αντιλήψεις του παιδιού σε σχέση με τον εαυτό του Είναι αυθόρμητοι και τρυφεροί με τα παιδιά τους

7 Οι γονείς μπορούν αρκεί να: 2/3 Διατυπώνουν θετικά, και δίκαια σχόλια. Δημιουργούν ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον. Βοηθούν τα παιδιά ώστε να έχουν εποικοδομητικές εμπειρίες.

8 Οι γονείς μπορούν αρκεί να: 3/3 Διδάσκουν τα όρια Ακούν τα παιδιά προσεχτικά. Αντιστέκονται στις συγκρίσεις. Προσφέρουν στα παιδιά αγάπη και αποδοχή. Προσφέρουν ενθάρρυνση.

9 Τι είναι σχολικός εκφοβισμός; Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια διαρκής και επαναλαμβανόμενη, σκόπιμη και συστηματική επιθετική συμπεριφορά από ένα μαθητή ή ομάδα μαθητών σε άλλο συμμαθητή ή συμμαθητές τους (Quiroz et al,2006).

10 Μορφές Λεκτικός εκφοβισμός Σωματικός εκφοβισμός Συναισθηματικός εκφοβισμός Ηλεκτρονικός εκφοβισμός

11 Υπάρχει Διαφορά Πείραγμα Δίνεται η δυνατότητα στα δυο μέρη να αλλάζουν ρόλους κατά περίσταση. Έχει «αθώα» κίνητρα.. Δεν έχει σκοπό να πληγώσει το άλλο άτομο. Διατηρεί την αξιοπρέπεια των εμπλεκομένων. Εκφοβισμός Βασίζεται στην «ανισορροπία» δύναμης. Είναι μονόπλευρος. Έχει απειλητικά κίνητρα. Έχει σκοπό να πληγώσει το άλλο άτομο. Συμπεριλαμβάνει ταπείνωση, βιαιότητα, υποτιμητικά σχόλια, προσπάθεια να καλυφθεί ως αστείο. Συχνά αποσκοπεί στο να προκαλέσει γέλια των εμπλεκομένων. Διακόπτεται όταν αναστατώνει ή φέρνει σε δύσκολη θέση τα άτομα. Είναι μέρος των δραστηριοτήτων παιδιών που έχουν κάτι κοινό. Ενέχει γέλια εις βάρους του «στόχου». Αποσκοπεί να μειώσει την αίσθηση της αυτοεκτίμησης και της αξίας του θύματος. Προκαλεί φόβο περαιτέρω κοροϊδίας ή μπορεί να προηγηθεί της σωματικής επίθεσης. Συνεχίζεται, ειδικά όταν το θύμα δείχνει να ενοχλείται ή εναντιώνεται.

12 Ποιοι μαθητές υφίστανται κυρίως σχολικό εκφοβισμό; 1/2 Οι εσωστρεφείς μαθητές. Οι μαθητές με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Οι μαθητές με αποκλίνονται χαρακτηριστικά (πχ. στην εξωτερική εμφάνιση, στη σωματική διάπλαση, στη συμπεριφορά κτλ).

13 Ποιοι μαθητές υφίστανται κυρίως σχολικό εκφοβισμό; 2/2 Οι μαθητές που δεν είναι αποδεκτοί από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι μαθητές που έχουν ελάχιστη ή ανεπαρκή επικοινωνία με την οικογένειά τους.

14 Πως εκδηλώνεται ο σχολικός εκφοβισμός;1/2 Χειρονομίες, σπρωξιές, ξυλόδρομους. Φραστικές επιθέσεις, βρισιές, προσβολές, απειλές. Εκβιασμούς. Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων

15 Πως εκδηλώνεται ο σχολικός εκφοβισμός; 2/2 Κλοπές Σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση Αποκλεισμό και απομόνωση από παρέες, παιχνίδια ή κοινωνικές δραστηριότητες.

16 Οι θύτες είναι άτομα με: ισχυρή αυτοπεποίθηση σωματική δύναμη τάση προς επιθετική συμπεριφορά χαμηλή ενσυναίσθηση χαμηλή ή κακή γονεϊκή εποπτεία Επιπτώσεις τείνουν να αναπτύσσονται ως επιθετικοί ενήλικες Εμφανίζουν σχολική αποτυχία Εμφανίζουν δυσκολίες προσαρμογής (σχέσεις, εργασία, οικογένεια)

17 Τα θύματα είναι άτομα: εσωστρεφή παθητικά έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση έχουν περιορισμένη αποδοχή από τις ομάδες των συνομηλίκων τους τείνουν να μην αντιδρούν αποτελεσματικά όταν δέχονται επιθετικές πράξεις έχουν αποκλίνοντα χαρακτηριστικά (εμφάνιση, σωματική διάπλαση, προβλήματα έκφρασης) Έχουν ανεπαρκή επικοινωνία με την οικογένειά τους Δυο τύποι Α παθητικά θύματα Β. «προκλητικά» θύματα Επιπτώσεις παρουσιάζουν συχνά έντονο φόβο άγχος χαμηλή αυτοεκτίμηση αποφυγή του σχολείου απόσυρση κατάθλιψη

18 Οι παρατηρητές Γνωρίζουν την κατάσταση, την παρακολουθούν και επηρεάζονται και οι ίδιοι από τον εκφοβισμό. Γνωρίζουν τι συμβαίνει και ποιοι εμπλέκονται, αλλά δεν κάνουν τίποτα. Ενδεχομένως φοβούνται μήπως γίνουν νέοι στόχοι. Σπάνια παρεμβαίνουν ενεργά και βοηθούν το θύμα. Με την παθητική τους στάση μπορεί να ενθαρρύνουν τον θύτη.

19

20 Η πρόληψη είναι η καλύτερη αντιμετώπιση 1/2 Διευκολύνουμε την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών Μαθαίνουμε στα παιδιά να εκφράζονται με τα «Δικά τους αυθεντικάμηνύματα» Μαθαίνουμε τα παιδιά να σέβονται τον εαυτό τους Καλλιεργούμε στα παιδιά την «ενσυναίσθηση» Δείχνουμε τρόπους να επιλύουν δύσκολες καταστάσεις. Μιλάμε στα παιδιά για τον σχολικό εκφοβισμό, την επιθετικότητα και τις συνέπειες του

21 Η πρόληψη είναι η καλύτερη αντιμετώπιση 2/2 Επικοινωνούμε με τα παιδιά και έχουμε εικόνα για το πώς περνούν την μέρα τους στο σχολείο Λαμβάνουμε υπόψη μας τις σχέσεις και τους τρόπους συμπεριφοράς στο πλαίσιο της οικογένειας Συνεργαζόμαστε με το σχολείο Συνεργαζόμαστε με τους εκπαιδευτικούς Κάνουμε «ενεργό ακρόαση» στα μηνύματα που εκφράζουν τα παιδιά Βρισκόμαστε διαρκώς δίπλα τους, τα ενθαρρύνουμε και τα υποστηρίζουμε

22 Ο ρόλος του σχολείου 1/2 Ανάγκη για υποστήριξη (μαθησιακή αλλά και συναισθηματική) όλων των μαθητών Ανάγκη να αναδειχθούν όλοι οι μαθητές σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους Να συνθέσουν τις πληροφορίες και να ανακαλύψουν τη γνώση Να βιώσουν αίσθημα ένταξης στη σχολική ομάδα

23 Ο ρόλος του σχολείου 2/2 Θεμελιώδης ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην οργάνωση και λειτουργία της σχολικής μονάδας Ριζική αναθεώρηση του τρόπου λειτουργίας της σχολικής τάξης Ο εκπαιδευτικός πρέπει να παροτρύνει το μαθητή στη μάθηση Να τον κάνει να συμμετέχει ενεργά στη σχολική ζωή

24 Τι μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός; Να δημιουργήσει μια ανοικτή κοινότητα με ασφάλεια (ψυχική, σωματική) Να εντάξει όλους τους μαθητές ισότιμα σε αυτή Να βοηθήσει τους μαθητές ώστε να βρουν τους ρόλους που τους ταιριάζουν σε αυτή Να τους υποστηρίξει μαθησιακά Να τους δώσει πρότυπα συμπεριφοράς Να συμβάλλει προς την κατεύθυνση της εσωτερικής μεταρρύθμισης της σχολικής μονάδας

25 Η οικογένεια απαραίτητο είναι να: υποστηρίζει τον μαθητή μαθησιακά, ψυχολογικά και συναισθηματικά σταθεί δίπλα στον εκπαιδευτικό και να τον υποστηρίξει συνεργατικά έχει τακτική και ειλικρινή επαφή τόσο με το παιδί- μαθητή όσο και με τους εκπαιδευτκούς της σχολικής μονάδας

26 Η συνεργασία μεταξύ σχολείου- οικογένειας προϋποθέτει: ειλικρινή και τακτικό διάλογο μεταξύ εκπαιδευτικών γονέων γνώση των «κανόνων» του διαλόγου κατανόηση των θέσεων του άλλου διακριτικότητα προστασία της προσωπικότητας του μαθητή και της οικογένειάς του

27 Η συνεργασία μεταξύ σχολείου- οικογένειας Προϋποθέτει την ύπαρξη : χώρου υποδοχής γονέων στα σχολεία χώρου συνεργασίας εκτός γραφείου διδασκόντων δικτύων επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών (όχι μόνο μέσω του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων) συνεχούς ροής ενημέρωσης από και προς το σπίτι Συν-εργασία, συν-ευθύνη

28

29

30 Όταν γνωρίσουμε και εκτιμήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας θα μπορέσουμε να νικήσουμε τους φόβους και τα πάθη μας Woody Alen (Αμερικανός Ηθοποιός & Σκηνοθέτης)

31 Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας

32 Aναφορές American Academy of Pediatrics (2006). Bullying It s not OK. Tελευταία ανάκτηση 10/6/2012 στο Batsche, G. M., & Knoff, H. M. (1994). Bullies and their victims: Understanding a pervasive problem in the schools. School Psychology Review 23(2), Bulling. We Can All Help Stop It. A Guide for Parents of Elementary and Secondary School Students (2011) Tελευταία ανάκτηση 4/6/2012 στο Coloroso, B. (2009). The Bully, The Bullied, and the Bystander. Tελευταία ανάκτηση 4/6/2012 στο Coloroso, B. (2002) Bully Handout for Teens. Tελευταία ανάκτηση 1/6/2012 στο Huston, J., (2008). Children and Bullying: A Guide for Parents. Montana State University. Tελευταία ανάκτηση 4/6/2012 στο Massachusetts Medical Society. Bullying It s not O.K. When Your Child is the Victim, the Bully, or a Bystander. Tελευταία ανάκτηση 10/6/2012 στο cfm&contentid=7359 Pennsylvania Bullying Prevention Toolkit (2012). Tελευταία ανάκτηση 4/6/2012 στο

33 Quiroz, H. C., Arnette, J. L., & Stephens, R. D. (2006). Bullying in schools: Fighting the bullying battle. Tελευταία ανάκτηση 1/6/2012 στο Safe from Bullying in youth Activities (2009). Tελευταία ανάκτηση 4/6/2012 στο Sassu, K., A., Elinoff, M. J., Bray, M., A., & Kehle, T. J. (2004). Behavior Problems. Bullies and Victims. Tελευταία ανάκτηση 4/6/2012 στο The Pennsylvania State University (2002). Bullying. What Parents Can Do About It. Tελευταία ανάκτηση 8/6/2012 στο Tucker, S., I., (2004). No Bullies No Victims. Parent Handouts. Tελευταία ανάκτηση 8/6/2012 στο Ε. Ψ. Υ. Π.Ε. (2010). Δραστηριότητες στην Τάξη για την Πρόληψη του Εκφοβισμού και της Βίας Μεταξύ των Μαθητών. Tελευταία ανάκτηση 4/6/2012 στο