ΦΑΚΕΛΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Transcript

1 Με την συμβολή του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ΦΑΚΕΛΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Αθήνα, 30 Ιουνίου 2012

2 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Περιεχόμενα I. Γενικές Πληροφορίες Πρόγραμμα ημερίδας Λίστα Εισηγητών και Προεδρεύοντων Βιογραφικά Σημειώματα Εισηγητών και Προεδρεύοντων II. Υποστηρικτικό Υλικό Εισηγητών Νικόλαος Κλαμαρής Manon Schonewille Bojana Jovin Hrastnik Ιωάννα Αναστασοπούλου Ana Maria Gonçalves Ευάγγελος Ζερβέας Σταύρος Βαρδαλάς Markus Zalewski III. Ενημερωτικό Υλικό Διαμεσολάβηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια Εισαγωγή (Δρ Felix Steffek LLM (Cambridge)) Παρουσίαση της διαμεσολάβησης ως εναλλακτικού τρόπου επίλυσης διαφορών οι εξελίξεις στην Ελλάδα (Ελληνικό Κέντρο Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας)

3 IV. Νομικές Πηγές Ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο 1 Οδηγία 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις 1 2 Ευρωπαϊκός Κώδικας Δεοντολογίας για τους Διαμεσολαβητές 7 3 Πρόταση COM(2011) 793 Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εναλλακτική επίλυση καταναλωτικών διαφορών και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 και της οδηγίας 2009/22/ΕΚ (οδηγία ΕΕΚΔ) 11 4 Πρόταση COM(2011) 794 Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ηλεκτρονική επίλυση καταναλωτικών διαφορών (κανονισμός ΗΕΚΔ) 39 5 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2011 σχετικά με την εφαρμογή στα κράτη μέλη της οδηγίας για τη διαμεσολάβηση, τις συνέπειές της στη διαμεσολάβηση και την έγκρισή της από τα δικαστήρια 83 Εθνικό νομικό πλαίσιο 6 Νόμος υπ αριθ. 3898/2010 Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις 89 7 Προεδρικό Διάταγμα υπ αριθ. 123/2011 Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων αδειοδότησης και λειτουργίας των φορέων κατάρτισης διαμεσολαβητών σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις 93 8 Αριθ. πρωτ.: οικ./ Διαδικασία αναγνώρισης τίτλων διαπίστευσης διαμεσολαβητών - Θέσπιση Κώδικα Δεοντολογίας διαπιστευμένων διαμεσολαβητών και Καθορισμός κυρώσεων για παραβάσεις αυτού 97 Νομολογία 9 Απόφαση του Δικαστηρίου της 18ης Μαρτίου 2010 επί της αιτήσεως εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C- 317/08 έως C-320/08, Rosalba Alassini κ.λπ. κατά Telecom Italia SpA κ.λπ. 103

4 Γενικές Πληροφορίες

5 Με την συμβολή του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο και πρακτική Εναρκτήρια Ημερίδα Αθήνα, 30 Ιουνίου 2012 diamesolavisi.net

6 Διαμεσολάβηση στην Ελλάδα Ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο και πρακτική Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οργανώνει έναν κύκλο εκδηλώσεων για τη διαμεσολάβηση στην Ελλάδα την περίοδο , την διαμόρφωση και πρακτική οργάνωση του οποίου έχει αναλάβει η Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου (ERA). Ο στόχος των εκδηλώσεων είναι η ενημέρωση για το θεσμό όπως ισχύει σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η παρουσίαση του πρόσφατου νομικού πλαισίου στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα καλύπτει τις εξής δραστηριότητες οι οποίες απευθύνονται τόσο στο ευρύτερο κοινό όσο και στους Έλληνες νομικούς: Ηλεκτρονική και ενημερωτική εκστρατεία, στο πλαίσιο της οποίας θα δοθεί συνέντευξη τύπου στις 28 Ιουνίου, με σκοπό την ευαισθητοποίηση για τη διαμεσολάβηση ως εργαλείο και την ενημέρωση για τον κύκλο εκδηλώσεων που θα ακολουθήσουν. Εναρκτήρια Ημερίδα στις 30 Ιουνίου 2012 στην Αθήνα, με εθνικούς και διεθνείς εμπειρογνώμονες που θα συζητήσουν για τη διαμεσολάβηση και την εναλλακτική επίλυση διαφορών και θα ανταλλάξουν εμπειρίες. Τρία περιφερειακά διαδραστικά εργαστήρια από το Νοέμβριο του 2012 έως το Μάρτιο του 2013 με στόχο την πρακτική κατάρτιση δικαστών, δικηγόρων και συμβολαιογράφων στη διαμεσολάβηση. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας: diamesolavisi.net Θα μας βρείτε επίσης σε Facebook και Twitter: Diamesolavisi/

7 Εναρκτήριο μήνυμα - Χαιρετισμοί Viviane Reding, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπος για τη Δικαιοσύνη Εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης Παρασκευή Μίχου, Διευθύντρια, Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες Εισηγητές και Προεδρεύοντες Ιωάννα Αναστασοπούλου, Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕλλΚΔΔ), δικηγόρος και διαμεσολαβήτρια, Αθήνα Απόστολος Άνθιμος, Δικηγόρος, επιστημονικός συνεργάτης στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, Θεσσαλονίκη Σταύρος Βαρδαλάς, Νομικός Σύμβουλος, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ) Αριστοτέλης Γαβριλιάδης, Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες Marcel Cremer, Δικηγόρος και διαμεσολαβητής, Αθήνα Κέλλυ Ευαγγέλου, Δικηγόρος, εκπρόσωπος ΔΣΑ, τακτικό μέλος της Επιτροπής Διαπίστευσης Διαμεσολαβητών, Αθήνα Ευάγγελος Ζερβέας, Συνήγορος του Καταναλωτή, Αθήνα Ana Maria Gonçalves, Διαμεσολαβήτρια, Convirgente Lisboa, Λισαβώνα Bojana Jovin Hrastnik, Νομικός σύμβουλος του κράτους, πρώην πρωτοδίκης, Λιουμπλιάνα Ηλίας Κανελλόπουλος, Πρωτοδίκης, Αθήνα Ομ. Καθ. Νικόλαος Κλαμαρής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ερευνητικό Ινστιτούτο Δικονομικών Μελετών, Αθήνα Σοφία Μουρατίδου, Συμβολαιογράφος, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβολαιογραφικού Ινστιτούτου (I.R.E.N.E.), Θεσσαλονίκη Manon Schonewille, Διαμεσολαβήτρια σε εμπορικές υποθέσεις, ACB Foundation, Άμστερνταμ Γεώργιος Σεργίδης, Πρόεδρος του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας Κερύνειας, Συνεργάτης Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κύπρου Δήμητρα Τριανταφύλλου, Δικηγόρος και διαμεσολαβήτρια, τακτικό μέλος της Επιτροπής Διαπίστευσης Διαμεσολαβητών, Θεσσαλονίκη Ιωάννης Χαμηλοθώρης, Αρεοπαγίτης, Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Εφετείου Αθηνών, Αθήνα Καθ. Βασίλης Χριστιανός, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Διευθυντής του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου (ΚΔΕΟΔ) Diana Wallis, πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Markus Zalewski, Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες

8 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ Σάββατο, 30 Ιουνίου :30 Άφιξη και εγγραφή συνέδρων 10:30 Μήνυμα από την Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπο για τη Δικαιοσύνη Viviane Reding (βιντεοσκοπημένο μήνυμα) Χαιρετισμοί Εκπρόσωπος Υπουργείου Δικαιοσύνης Παρασκευή Μίχου, Διευθύντρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής I. ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ Προεδρία: Ιωάννης Χαμηλοθώρης 11:00 Εισαγωγική παρουσίαση: Eναλλακτικοί τρόποι επίλυσης των διαφορών και ο ρόλος της διαμεσολάβησης Diana Wallis 11:30 Η διαμεσολάβηση στο πλαίσιο της Ελληνικής Πολιτικής Δικονομίας Νικόλαος Κλαμαρής 12:00 Το παρόν νομοθετικό πλαίσιο Δήμητρα Τριανταφύλλου 12:10 Συζήτηση 12:30 Διάλειμμα Προεδρία: Γεώργιος Σεργίδης 13:00 Η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διαμεσολάβηση Αριστοτέλης Γαβριλιάδης 13:30 Ποιός μπορεί να γίνει διαμεσολαβητής; Η διαπίστευση των διαμεσολαβητών και ο Ευρωπαϊκός Κώδικας Δεοντολογίας Manon Schonewille 13:50 Συζήτηση 14:20 Γεύμα

9 II. H ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Προεδρία: Βασίλης Χριστιανός 15:30 Είδη διαμεσολάβησης: Δικαστική, ενταγμένη στο δικαστήριο και εξωδικαστική διαμεσολάβηση Bojana Jovin Hrastnik 15:50 Διασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα του θεσμού: O ρόλος του διαμεσολαβητή, του δικαστή, των δικηγόρων Ιωάννα Αναστασοπούλου 16:10 Οι δεξιότητες που πρέπει να έχει ένας διαμεσολαβητής Ana Maria Gonçalves 16:30 Παράδειγμα από την πράξη: Φιλικός διακανονισμός καταναλωτικών διαφορών Ευάγγελος Ζερβέας 16:50 Συζήτηση 17:10 Διάλειμμα III. ΣΥΖΗΤΗΣΗ 17:45 Διαμεσολάβηση αντί αντιδικίας; 19:00 Συζήτηση Εισαγωγή και προεδρία: Απόστολος Άνθιμος Μέλη του πάνελ: Σταύρος Βαρδαλάς Marcel Cremer Κέλλυ Ευαγγέλου Ηλίας Κανελλόπουλος Σοφία Μουρατίδου 19:30 Συμπεράσματα ημερίδας και λήξη εργασιών Markus Zalewski

10 Περισσότερες πληροφορίες για τις επιμέρους εκδηλώσεις Ενημερωτική εκστρατεία και δημοσιογραφική εκδήλωση στην Αθήνα Ο κύκλος εκδηλώσεων θα ξεκινήσει με μια ενημερωτική εκστρατεία μεγάλης κλίμακας με στόχο την προβολή της διαμεσολάβησης ως εναλλακτικής μεθόδου επίλυσης διαφορών καθώς και την ανακοίνωση των εκδηλώσεων που θα ακολουθήσουν. Η εκστρατεία περιλαμβάνει τη δημιουργία ειδικού ιστότοπου και συνέντευξη τύπου στην Αθήνα για τα ΜΜΕ και τον εξειδικευμένο νομικό τύπο από την Ελλάδα και την Κύπρο. Εναρκτήρια Ημερίδα Η εναρκτήρια ημερίδα θα αναδείξει τη σημασία της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, της σχετικής ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας, βέλτιστες πρακτικές από κράτη μέλη της ΕΕ και θα παρουσιάσει τα πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες που προσφέρει η διαμεσολάβηση. Περιλαμβάνει κυρίως παρουσιάσεις, μία συζήτηση σε πάνελ και χρόνο για συζήτηση με το ακροατήριο. Η συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από διαφορετικούς επαγγελματικούς κλάδους από την Ελλάδα και άλλα κράτη μέλη, θα εξασφαλίσει την ανταλλαγή εμπειριών και την πληρέστερη κατανόηση του θεσμού. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στα ελληνικά και στα αγγλικά με ταυτόχρονη διερμηνεία και στις δύο γλώσσες. Η εναρκτήρια ημερίδα με τίτλο «Διαμεσολάβηση στην Ελλάδα: Ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο και πρακτική», θα λάβει χώρα στις 30 Ιουνίου 2012 στο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Απευθύνεται σε νομικούς, επαγγελματίες διαφόρων κλάδων, εκπροσώπους επαγγελματικών συλλόγων, δημοσιογράφους, και λοιπούς ενδιαφερόμενους και δίκτυα από την Ελλάδα και την Κύπρο. Διαδραστικά εργαστήρια Θα πραγματοποιηθούν τρία εργαστήρια που απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, δικαστικούς υπαλλήλους και συμβολαιογράφους και τα οποία θα παρέχουν πρακτική κατάρτιση στη διαμεσολάβηση. Τα εργαστήρια θα διεξαχθούν στη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και το Ηράκλειο για να δοθεί η ευκαιρία σε ενδιαφερόμενους από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας να συμμετέχουν στην κατάρτιση χωρίς να πρέπει να μετακινηθούν ή να διακόψουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα. Το πρώτο εργαστήριο θα λάβει χώρα το Νοέμβριο του 2012 στη Θεσσαλονίκη και τα δύο επόμενα τον Ιανουάριο και το Μάρτιο του 2013 αντίστοιχα. Και τα τρία εργαστήρια ακολουθούν την ίδια δομή: βασική ενημέρωση για το ευρωπαϊκό και εθνικό νομικό πλαίσιο και, στη συνέχεια, κατάρτιση στις πρακτικές πτυχές της διαμεσολάβησης με ασκήσεις που θα εξοικειώσουν τους συμμετέχοντες με τις σχετικές διαδικασίες. Ο συνδυασμός Ελλήνων και διεθνών εμπειρογνωμόνων προσφέρει μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική προσέγγιση: οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να διευρύνουν τις γνώσεις τους, μαθαίνοντας για τις πρακτικές που ακολουθούνται σε άλλα κράτη μέλη, διατηρώντας παράλληλα την επαφή με το εθνικό νομικό πλαίσιο. Τα εργαστήρια θα διεξαχθούν στα ελληνικά, με διερμηνεία στις συνεδρίες όπου συμμετέχουν διεθνείς εμπειρογνώμονες. Οι ομάδες των συμμετεχόντων θα αποτελούνται από δικηγόρους, δικαστές, δικαστικούς υπαλλήλους και συμβολαιογράφους, προκειμένου να εξασφαλιστεί η επαφή και η αλληλεπίδραση μεταξύ νομικών από διαφορετικούς κλάδους και να κατανοηθεί καλύτερα ο τρόπος ενσωμάτωσης της διαμεσολάβησης στην τρέχουσα δικαστική πρακτική.

11 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Αθήνα 30 Ιουνίου 2012 Λίστα Εισηγητών και Προεδρεύοντων Παρασκευή Μίχου Διευθύντρια, Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες Ομ. Καθ. Νικόλαος Κλαμαρής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ερευνητικό Ινστιτούτο Δικονομικών Μελετών, Αθήνα Ιωάννα Αναστασοπούλου Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕλλΚΔΔ), δικηγόρος και διαμεσολαβήτρια, Αθήνα Απόστολος Άνθιμος Δικηγόρος, επιστημονικός συνεργάτης στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, Θεσσαλονίκη Σταύρος Βαρδαλάς Νομικός Σύμβουλος, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ) Αριστοτέλης Γαβριλιάδης Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες Marcel Cremer Δικηγόρος και διαμεσολαβητής, Αθήνα Κέλλυ Ευαγγέλου Δικηγόρος, εκπρόσωπος ΔΣΑ, τακτικό μέλος της Επιτροπής Διαπίστευσης Διαμεσολαβητών, Αθήνα Ευάγγελος Ζερβέας Συνήγορος του Καταναλωτή, Αθήνα Σοφία Μουρατίδου Συμβολαιογράφος, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβολαιογραφικού Ινστιτούτου (I.R.E.N.E.), Θεσσαλονίκη Manon Schonewille Διαμεσολαβήτρια σε εμπορικές υποθέσεις, ACB Foundation, Άμστερνταμ Γεώργιος Σεργίδης Πρόεδρος του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας Κερύνειας, Συνεργάτης Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κύπρου Δήμητρα Τριανταφύλλου Δικηγόρος και διαμεσολαβήτρια, τακτικό μέλος της Επιτροπής Διαπίστευσης Διαμεσολαβητών, Θεσσαλονίκη Ιωάννης Χαμηλοθώρης Αρεοπαγίτης, Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Εφετείου Αθηνών, Αθήνα Καθ. Βασίλης Χριστιανός Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Διευθυντής του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου (ΚΔΕΟΔ) Ana Maria Gonçalves Διαμεσολαβήτρια, Convirgente Lisboa, Λισαβώνα Bojana Jovin Hrastnik Νομικός σύμβουλος του κράτους, πρώην πρωτοδίκης, Λιουμπλιάνα Diana Wallis πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Markus Zalewski Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Βρυξέλλες Ηλίας Κανελλόπουλος Πρωτοδίκης, Αθήνα

12

13 IOANNA ANASTASSOPOULOU A law graduate in Athens (University of Athens), Ioanna obtained her PhD (Doctorat d Etat) in Paris at the University of Paris 2 on International Private Business Law after having studied European Law at the College of Europe in Bruges (Belgium) under a scholarship of the College, and Trade Mark and Patent Law (DESS de Propriété Industrielle) at the University of Paris 2. Ioanna qualified at the Athens Bar in 1981 and practised in Athens in the family firm until 1991 when she joined V&P Law Firm as a partner. Ioanna practices in the field of shareholder and partnership disputes/corporate governance, EU Law, Mergers & Acquisitions, Distribution & Agency Agreements, Competition Law, Investment Protection, Trademarks & Copyright, General Labour Law, Patents, Intellectual Property Law and General Corporate/Commercial Law. Ioanna wrote numerous articles on her field of activities published in Greece and outside Greece and the chapter on HELLAS CORPORATION AND PARTNERSHIPS in International Encyclopaedia of Laws, ed. Kluwer, 1992 (in English). In the frame of her responsibilities within the Legal Department of the Association of SA and Ltd Companies in Greece, which is a non profit association established in 1922 and operating without interruption since then with offices in Athens, Thessaloniki, Alexandroupoli and Heraklion and about 3,000 members, essentially corporations, Ioanna started the Mediation and Arbitration Centre for business disputes (the Hellenic Mediation and Arbitration Centre ) offering arbitration and mediation services and training. Since its inception, Ioanna organised numerous events in Greece promoting arbitration, and mediation essentially among the legal profession. She organised jointly with the CMAP, the GEMME and the EJTN with EU funding the first four day mediation seminar on Cross Border Mediation in Athens (October 2007). She participated in the ad-hoc Committee of the Ministry of Justice entrusted with the implementation in Greece of the EU Mediation Directive. She also attended the Harvard Negotiation Inside Initiative two weeks course at the Harvard Law School (July 2007). Ioanna is a CEDR accredited mediator (August 2006) and speaks Greek, French and English and understands Italian and German. She is a founding member and member since 1987 and former President ( ) of the European Lawyers Association (Union des Avocats Européens). Ioanna is founding member and sits in the Board of the Hellenic Mediators Association. ia@vplaw.gr / info@hellenic-madiation.gr

14

15 ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Απόστολος Άνθιμος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Είναι πτυχιούχος του τμήματος Νομικής της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στις νομικές σχολές Ανοβέρου και Θεσσαλονίκης, εκπονώντας δύο διπλωματικές εργασίες σχετικά με τη δημόσια τάξη στο δικονομικό διεθνές δίκαιο και την κατανομή του βάρους απόδειξης στις εργατικές διαφορές. Αναγορεύτηκε διδάκτορας στη νομική σχολή Θεσσαλονίκης το Μάιο του 2002, με θέμα την αναγνώριση και εκτέλεση ερήμην αλλοδαπών αποφάσεων. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε η δεύτερη μονογραφία του, με θέμα τη μεταβολή της βάσης της αγωγής στην πολιτική δίκη. Είναι δικηγόρος από το 1995, διαιτητής στο κέντρο επίλυσης διαφορών επί κοινοτικών ονομάτων χώρου [.eu ADR] από το 2006, επιστημονικός συνεργάτης στα περιοδικά Αρμενόπουλος, Επιθεώρηση Πολιτικής Δικονομίας και Συνήγορος, και επιστημονικός συνεργάτης στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας, με γνωστικό αντικείμενο τις μορφές εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Από το 2006 ασχολείται με τα νομικά ζητήματα της διαμεσολάβησης. Στο πλαίσιο αυτό έχει παρουσιάσει τη θεματική σε ημερίδες υπό την αιγίδα της Ένωσης Ελλήνων Δικονομολόγων, και των Δικηγορικών Συλλόγων Θεσσαλονίκης, Ηρακλείου και Χανίων, και έχει δημοσιεύσει σχετικές μελέτες σε διάφορα νομικά περιοδικά. Είναι μέλος της Επιτροπής Διαμεσολάβησης του Δ.Σ.Θ. από το Τέλος, είναι ο εθνικός εισηγητής της Ελλάδας στους υπό έκδοση τόμους EU Mediation Law and Practice, και The EU Mediation Handbook, των εκδόσεων OUP & Kluwer Law International αντίστοιχα.

16

17 Βαρδαλάς Σταύρος Δικηγόρος παρ Αρείω Πάγω - Οικονομολόγος - Νομικός Σύμβουλος του ΕΒΕΑ. Γεννήθηκε στον Βύρωνα Αττικής, Παντρεύτηκε την Αγάπη Βαγγελάτου (Πολιτικό Μηχανικό) Παιδιά: Νικόλαος, Αργυρώ Ο πατέρας του ήταν Δικαστικός και ο παππούς του, Σταύρος Βαρδαλάς, είχε διατελέσει επί 40 χρόνια Ειρηνοδίκης Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του, σπούδασε Νομικά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποφοιτήσας το 1966, και Οικονομικά στο Οικονομικό Τμήμα του ίδιου Πανεπιστημίου, αποφοιτήσας το Από το 1970 έως το 1974 παρακολούθησε μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά το πέρας των σπουδών του στην Ελλάδα, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Ναυτικό Δίκαιο στο University College London ( ) και στο Ευρωπαϊκό Συγκριτικό Δίκαιο στο Brunel University ( ) (Middlesex, Αγγλία) από όπου έλαβε το πτυχίο Μάστερ ( LL.M. ) με διάκριση (Distinction). Από το 1962 έως το 1968 εργάστηκε ως Διοικητικός Υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος. Το 1970 διορίστηκε δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Αθηνών, και από το 1978 είναι δικηγόρος στον Άρειο Πάγο και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Από το 1979 είναι Νομικός Σύμβουλος σε θέματα Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ), ενώ από το 1

18 1980 έως το 2003 εκπροσωπούσε την Ελλάδα στην Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων του Ευρωεπιμελητηρίου στις Βρυξέλλες. Αποτελεί μόνιμο στέλεχος του καταλόγου διαιτητών του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών για την εξωδικαστική επίλυση εμπορικών διαφορών, έχει δε προεδρεύσει ως επιδιαιτητής σε τουλάχιστον τριάντα (εθνικές και διεθνείς) υποθέσεις διαιτησίας ενώπιον του Διαιτητικού Δικαστηρίου του Επιμελητηρίου. Έχει διατελέσει μέλος διαφόρων Νομοπαρασκευαστικών Επιτροπών των Υπουργείων Ανάπτυξης (για την μεταρρύθμιση του επιμελητηριακού δικαίου), Εσωτερικών (για την μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών) και Δικαιοσύνης (για την σύνταξη του νέου πτωχευτικού κώδικα). Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Σωματείου "ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΘΗΝΩΝ", που ιδρύθηκε το 1978, του οποίου διετέλεσε αιρετός Γενικός Γραμματέας μέχρι το 1991, ενώ την ίδια χρονιά εξελέγη Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου αυτού. Τον Ιούνιο του 1993 ίδρυσε ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ "ΒΥΡΩΝ" με στόχο την εκτεταμένη ενημέρωση επί ευρωπαϊκών θεμάτων της περιφέρειας και την ενίσχυση των ελληνοευρωπαϊκών πολιτιστικών ανταλλαγών. Από την ημερομηνία αυτή παραμένει αιρετός Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. Κατά τις ευρωπαϊκές εκλογές του 1994 (για την ανάδειξη των ευρωβουλευτών) υπέβαλε υποψηφιότητα ευρωβουλευτού σε παράταξη που δημιουργήθηκε από όλα τα ευρωπαϊκά πολιτιστικά σωματεία της Ελλάδος. Επιπλέον, έχει διδάξει Ευρωπαϊκό Εμπορικό Δίκαιο και Δίκαιο του Ανταγωνισμού κατά την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, ως μετακλητός καθηγητής σε διάφορες σχολές του ιδιωτικού τομέα και σε σεμινάρια επιμόρφωσης δημοσίων υπαλλήλων 2

19 Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων στο περιοδικό του ΕΒΕΑ, πάνω σε ευρωπαϊκά θέματα, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές ημερίδες της Ελλάδος και του εξωτερικού ως ομιλητής ή συντονιστής επί ευρωπαϊκών πάντοτε θεμάτων (κυρίως διαιτησίας). Έχει συγγράψει δύο βιβλία με τίτλους: "Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η άμεση εκπροσώπηση του" και "Η κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσεως κατά το ευρωπαϊκό και το αμερικανικό δίκαιο" Τον Οκτώβριο του 2001, εκλέχτηκε μέλος του Δ.Σ. της Διεθνούς Ομοσπονδίας των Σπιτιών της Ευρώπης, μεταξύ 129 εκπροσώπων ισάριθμων σωματείων σε 29 ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, έχει τιμηθεί μεταξύ των άλλων και με το Ευρωπαϊκό Αριστείο Τιμής από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Βελγίου Ομιλεί άπταιστα την αγγλική γλώσσα και πολύ καλά την γαλλική γλώσσα. Είναι μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, του Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων, του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων Μεγάλης Βρετανίας και της Εταιρείας Αποφοίτων Πανεπιστημίου Βrunel που εδρεύει στο Middlesex της Μεγάλης Βρετανίας. Έχει λάβει μέρος σε διάφορα επιστημονικά (νομικά και ιστορικά) συνέδρια του εσωτερικού και του εξωτερικού ως ομιλητής και έχει παρακολουθήσει αντίστοιχα συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό κυρίως επί εμπορικών, νομικών και πολιτιστικών θεμάτων. 3

20

21 MARCEL CREMER Marcel is an Attorney-at-law, admitted to the Athens Bar Association and is a Junior Partner at the law firm Cremer & Associates. He also has a wealth of experience from the London residential and commercial market as he has been profoundly involved in the real estate investments industry through his work as an advisor for leading real estate firms in London, between 2003 and He has studied in the UK (Essex) and holds an LLM in European and International Business Law. He is fluent in English, French, Italian and Greek and has basic communicational skills in Spanish and Russian. His main areas of expertise are property contracts, leases, commercial investments, corporate law, off shore jurisdictions and he advises a variety of local and foreign legal entities conducting business in Greece. Marcel has published several articles about real estate, mediation, and politics, in Greek and English periodicals. He is an accredited Mediator by the Chartered Institute of Arbitrators (CIArb) and a certified mediators trainer from Centre of Effective Dispute Resolution (CEDR). Among other, he has prestigious positions as the deputy treasurer and member of the board of Hellenic Union of Mediators, the chairman of Young Leaders of the Urban Land Institute (ULI) in Greece and Cyprus, the national representative of the International Association of Young Lawyers (AIJA) and a member of Young Entrepreneurs Greece. Furthermore, Marcel offers pro bono work for some of Greece s most renowned charitable institutions such as The Child s Smile and Boroume. Cremer & Associates 51, Tinou st. Athens Telephone: mecremer@cremer-law.com

22

23 Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα ΚΕΛΛΥ Β. ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Δικηγόρος Αθηνών ΣΠΟΥΔΕΣ σήμερα υπ. Διδάκτωρ Πολιτικής Δικονομίας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θέμα διδακτορικής διατριβής: «Αναστολή Εκτελέσεως κατ άρθρο 932 ΚΠολΔ» Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Πολιτικής Δικονομίας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θέμα διπλωματικής εργασίας: «Ο δικονομικός θεσμός της διαμεσολάβησης στο ελληνικό και το ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο» Πτυχίο Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Νομικό Τμήμα) Πτυχίο Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ειδίκευση Φιλοσοφία. ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 11/2012 σήμερα τακτικό Μέλος της Επιτροπής Πιστοποίησης Διαμεσολαβητών του αρ. 6 παρ. 1 του νόμου 3898/ /10/ /04/2012 μέλος της άμισθης Ομάδας Εργασίας με σκοπό τη συγκρότηση Φορέα Κατάρτισης Διαμεσολαβητών από το ΔΣΑ. 06/2011 σήμερα Μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του Νομικού Βήματος. 18/10/2010 σήμερα Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Δικονομολόγων σήμερα Μέλος του Ερευνητικού Προσωπικού του Ερευνητικού Ινστιτούτου Δικονομικών Μελετών. Ασχολείται από το έτος 2005 με τους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφορών (διεθνή και ημεδαπή διαιτησία) και από το έτος 2007 ειδικά με τη διαμεσολάβηση. Συμμετείχε είτε ως εισηγήτρια είτε ως μέλος σε συνέδρια, ημερίδες, σεμινάρια κλπ με θέμα τη διαμεσολάβηση υπό τη διοργάνωση, μεταξύ άλλων, του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Ερευνητικού Ινστιτούτου Δικονομικών Μελετών σε συνεργασία με το Ινστιτούτο αλλοδαπού και διεθνούς ιδιωτικού και οικονομικού δικαίου του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και τον Β Τομέα Ιδιωτικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, του JAMS ADR Center σε συνεργασία με τους Δικηγορικούς Συλλόγους Πειραιά Θεσσαλονίκης, του Ελληνικού Κέντρου Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας σε συνεργασία με το CMAP και το GEMME. Το 2011 συνέβαλε στην συγκρότηση του Φορέα Κατάρτισης Διαμεσολαβητών του ΔΣΑ και επικουρεί το θεσμό της διαμεσολάβησης στην Ελλάδα, κυρίως μέσω της ιδιότητάς της ως Μέλος της Επιτροπής Πιστοποίησης Διαμεσολαβητών του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

24

25 Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα Συνηγόρου του Καταναλωτή, κου Ευάγγελου Ζερβεά Ο κ. Ευάγγελος Ζερβέας γεννήθηκε στη Μάνη το Αποφοίτησε με άριστα από το 1ο Λύκειο Καλαμάτας. Εισήλθε μεταξύ των πρώτων το 1973 στη Νομική Σχολή του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, απ όπου αποφοίτησε το Παρακολούθησε σπουδές Δημοσιογραφίας, Οργάνωσης, Διοίκησης και Επικοινωνίας. Είναι μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ) από το έτος Ως μάχιμος δικηγόρος επί τριάντα έτη απέκτησε πλούσια δικαστηριακή πείρα στους τομείς του αστικού, εμπορικού, ποινικού και διοικητικού δικαίου. Εξελέγη πρώτη φορά Σύμβουλος και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΣΑ για την τριετία έως και επανεξελέγη Σύμβουλος και Μέλος του ΔΣ του ΔΣΑ για την τριετία έως Διετέλεσε μέλος του 1ου Πειθαρχικού Συμβουλίου του ΔΣΑ από το 2005 και συμμετείχε σε Επιτροπές του ΔΣΑ. Διετέλεσε μέλος του ΔΣ του Ταμείου Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων (ΤΑΧΔΙΚ) από τον Ιανουάριο 2007 και Τακτικό Μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.(ΕΕΔΑ) από τον Οκτώβριο 2005 και Προεδρεύων Τμήματός της. Τακτικό Μέλος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδας (ΟΚΕ) από τον Ιανουάριο Άρθρα του δημοσιεύονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε νομικά περιοδικά. Το έτος 2005 συνέγραψε και διένειμε δωρεάν σε όλους τους δικηγόρους μέλη του ΔΣΑ το βιβλίο του «ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΣ ΟΔΗΓΟΣ». Το 2008 συνέγραψε και διένειμε δωρεάν σε όλους τους δικηγόρους μέλη του ΔΣΑ το βιβλίο του «ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΔΙΚΑΙΟ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ». Διετέλεσε Πρόεδρος του ΔΣ του Ταμείου Προνοίας Προσωπικού Εμπορικών και Βιομηχανικών Επαγγελματικών και Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων του Κράτους ( ) και Αναπληρωτής Πρόεδρος του ΔΣ του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Ραδιοφωνίας και Τουρισμού ( ). Γνωρίζει την Αγγλική γλώσσα. Είναι παντρεμένος με τη Σοφία Δημίδη και έχουν αποκτήσει έναν γιο, τον Άγι, δικηγόρο.

26

27 ANA MARIA MAIA GONÇALVES Ana has experience as a lawyer, teacher, mediator and organizational developer. She combines 20 years of experience in business, conflict management, legal advice and coaching. She is a founder of Convirgente, the first Appropriate Dispute Resolution Consulting Company in Portugal. Ana is a graduate from UAL Lisbon and has a Master of Law (2008). She followed Mediation Courses in several institutions in UK, France, Portugal, USA, and Australia. Ana is an Accredited Mediator for ADR group and for the International Mediation Institute, she is listed as an internationally recognized commercial mediator in the Who's Who Legal 2011 survey and is part of the CPR's (International Institute for Conflict Prevention & Resolution) Panels of Distinguished Neutrals and of the Portuguese mediators list of Julgados de Paz. Ana is a lecturer in the major Portuguese Universities on the topics of Alternative Dispute Resolution, Mediation and Negotiation. She is a regular speaker in International Conferences (including ERA Academy of European Law, International Mediation Alliance) and participated as a judge in several Mediation competition of the International Chamber of Commerce (Paris). She is also finalizing her thesis on Commercial Mediation in Portugal. Ana is the President of the recently created ICFML Instituto de Certificação e Formação de Mediadores Lusófonos, a non-profit organization competent to represent the IMI International Mediation Institute for the certification of Portuguese speaking mediators applying for the IMI accreditation and a member of the Portuguese FMC - Federação Nacional de Mediação de Conflitos. Ana Maria Maia Gonçalves co-authored the Portuguese Chapter of the EU Handbook on Mediation Law - Oxford University Press (to be published in 2012). Ana speaks English, French and Portuguese. She works with a wide range of international clients, particularly on cross-border disputes and has mediated a wide variety of disputes including, business, partnership, employment, property, personal injury and family disputes in France, Portugal, Australia and Unites States, countries where she lived. Ana also works inside the organizations world, delivering collaboration management training to several large and medium European organizations and assisting Senior Executives and Lawyers in developing their conflict management and negotiation skills. She also participates regularly in the Leadership Skills Programme for Masters of Science and Undergraduate Business Students at Católica Lisbon School of Business & Economics delivering the workshop Managing Differences. In her prior professional experience she worked as executive manager for several multinational organizations and has been the Customer Service Director of Microsoft France, with a division of more than 100 people, as well as the Director of Critical Support Service Centre of Microsoft Europe receiving, for her services in 1995, the President Award from the WW Board of Directors. She lives in Lisbon with her husband and has 2 children.

28

29 Bojana Jovin Hrastnik Bojana Jovin Hrastnik has worked as a judge in the period , first in the County Court of Ljubljana, Slovenia, and later in the District Court of Ljubljana, which at that time developed the model of court-annexed mediation programme. As a judge, she has been attached to the Ministry of Justice of the Republic of Slovenia in the period and has participated in the work of Council's Civil Law Committee in Brussels, among others on the (Proposal for the) Directive 2008/52/EC on certain aspects of mediation in civil and commercial matters. She has participated in preparing the Slovenian legislation on mediation and is the president of the Slovenian Council for ADR. In February 2012, she has started to work as a State Attorney in the State Attorney's Office in Ljubljana, the European Division.

30

31 ΝΙΚΟΛΑΟΣ Καν. ΚΛΑΜΑΡΗΣ Ομότιμος Καθηγητής της Πολιτικής Δικονομίας στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, Αναπληρωτής Διευθυντής στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Δικονομικών Μελετών Σπουδές 1) Νομική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ( ). Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής το έτος 1966 με βαθμό «Άριστα». 2) Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Τυβίγγης (Tübingen) Γερμανίας, Τίτλος Διατριβής «Das Rechtsmittel der Anschlussberufung («Το ένδικο μέσο της αντεφέσεως»). Επιβλέπων Καθηγητής και εισηγητής Fritz Baur (συνεισηγητής Καθηγητής Wolfgang Münzberg). Διδάκτωρ Νομικής το έτος 1974 με τον ανώτατο βαθμό «summa cum laude». 3) Διατριβή επί υφηγεσία (Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών) στην Πολιτική Δικονομία, με θέμα «Η καταχρηστική άσκησις δικαιώματος εν τω Αστικώ Δικονομικώ Δικαίω». Εισηγητής o Καθηγητής Γ. Μητσόπουλος (1980). Πανεπιστημιακή / Ακαδημαϊκή Σταδιοδρομία και Ανέλιξη 1) Έκτακτος Βοηθός στην Έδρα της Πολιτικής Δικονομίας (στον Καθηγητή Γεώργιο Ράμμο και μετά την αποχώρησή του λόγω ορίου ηλικίας στον αναλαβόντα την εποπτεία της Έδρας Καθηγητή Εμμανουήλ Μιχελάκη). 2) Τακτικός Βοηθός στην έδρα της Πολιτικής Δικονομίας (παραιτήθηκε το 1972 και επανήλθε το 1974) στον Καθηγητή Γεώργιο Μητσόπουλο. 3) Επιμελητής στην έδρα της Πολιτικής Δικονομίας (τα έτη , με πρόσθετη εντολή διδασκαλίας ως εντεταλμένος επιμελητής). 4) Υφηγητής της Πολιτικής Δικονομίας (άμισθος) ) Εντεταλμένος Υφηγητής της Πολιτικής Δικονομίας ) Επίκουρος Καθηγητής της Πολιτικής Δικονομίας ) Αναπληρωτής Καθηγητής της Πολιτικής Δικονομίας ) Καθηγητής της Πολιτικής Δικονομίας ) Ομότιμος Καθηγητής της Πολιτικής Δικονομίας (από ). Τομέας: Β' Τομέας Ιδιωτικού Δικαίου Τηλέφωνο: , ΦΑΞ: Ηλεκτρονική Διεύθυνση: klamaris@law.uoa.gr 1

32 Διδασκαλία Μαθημάτων (Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών) Πολιτική Δικονομία Ι Πολιτική Δικονομία II Εφαρμογές Πολιτικής Δικονομίας Ασφαλιστικά Μέτρα, Εκούσια Δικαιοδοσία, Ειδικές Διαδικασίες Διαιτησία-Ευρωπαικό και Διεθνές Αστικό Δικονομικό Δίκαιο Συγκριτικό αστικό δικονομικό δίκαιο Σεμινάριο Πολιτικής Δικονομίας Πανεπιστημιακό Διοικητικό Έργο Νομοπαρασκευαστικό Έργο Πρόεδρος του Τμήματος Νομικής και Διευθυντής του Β Τομέα Ιδιωτικού Δικαίου του Τμήματος Νομικής τα έτη , , και Μέλος της Γενικής Συνελεύσεως του Τμήματος Νομικής από το 1993 και συνεχώς μέχρι σήμερα. Τα έτη (με απόφαση της Συγκλήτου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών) Αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μέλος του Εθνικού Τμήματος της Διεθνούς Επιτροπής Προσωπικής Καταστάσεως (1990). Μέλος της Επιτροπής Δημοσιευμάτων του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ( ). Μέλος της Επιτροπής (Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων) Κοστολογήσεως Πανεπιστημιακών Συγγραμμάτων ( ). Μέλος της Ειδικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής (Υπουργείο Δικαιοσύνης) για την επεξεργασία διεθνών συμβάσεων αστικού περιεχομένου και την κατάρτιση του σχετικού κυρωτικού νόμου. Μέλος (Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών) της Επιτροπής (για την επαναφορά απολυθέντων ή εξαναγκασθέντων, από τη Δικτατορία, σε παραίτηση υπαλλήλων, αποκαταστάσεων υποβιβασθέντων κλπ.) του άρθρου 4 Ν.Δ. 76/1974 ( ). Μέλος (Υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων) της Επιτροπής (για την επαναφορά απολυθέντων ή εξαναγκασθέντων, από τη Δικτατορία, σε παραίτηση υπαλλήλων, αποκαταστάσεων υποβιβασθέντων κλπ.) του Ν.Δ. 76/1974 ( ), Μέλος της Εφορίας της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος ( ). Μέλος της Εφορείας του Αιγινήτειου Νοσοκομείου ( ). Επίκουρο μέλος του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 100 Συντάγματος ( ). Μέλος της ομάδας εργασίας (Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων) για την καλύτερη αξιοποίηση των κληροδοτημάτων των Α.Ε.Ι. και Ν.Π.Δ.Δ., τα οποία εποπτεύονται από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων ( ). Μέλος του Δ.Σ. και Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, Αναπληρωτής Διευθυντής του Ερευνητικού Ινστιτούτου Δικονομικών Μελετών (από το 1985 μέχρι σήμερα). Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Πινακοθήκης, Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ενώσεως Ελλήνων Δικονομολόγων. Μέλος του Νομικού Συμβουλίου της Τράπεζας της Ελλάδος (από το 2006 μέχρι το 2010). Νομικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού ( ). Μέλος της «Επιτροπής Υποστηρίξεως Νομοθετικής Πολιτικής και Αξιολογήσεως Ποιότητας και Αποτελεσματικότητας Νομοθετικών Ρυθμίσεων» ( ) που είχε ως έργο την παρακολούθηση της εφαρμογής της υπ αριθμ. Υ190/ εγκυκλίου του Πρωθυπουργού «Νομοθετική Πολιτική και αξιολόγηση ποιότητας και αποτελεσματικότητας νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων». Μέλος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ( ). Μέλος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων ( ). Πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ( ). Εταίρος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» (2007). Μέλος της Ειδικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την τελική διαμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ( ). Μέλος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη της Οδηγίας Ε.Ε. για τη Διαμεσολάβηση ( ). Μέλος του Δ.Σ. του Νοσοκομείου Κ. Τσαγκάρης Α.Ε. (κύριος μέτοχος το Πανεπιστήμιο Αθηνών). Διεθνείς Δραστηριότητες και τιμές Απονομή του παρασήμου «Bundesverdienstkreuz» για την προσφορά του στις ελληνογερμανικές 2

33 επιστημονικές σχέσεις από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Γερμανίας κ. Rau (1999). Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Wissenschaftliche Vereinigung für internationales Verfahrensrecht. Μέλος της Association Internationale du droit judiciaire. Μέλος της Gesellschaft für Rechtsvergleichung. Μέλος του Deutscher Juristentag. Επισκέπτης Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Konstanz (Γερμανίας) τα έτη 1986 και Επανειλημμένες προσκλήσεις και διαλέξεις στις Νομικές Σχολές των Πανεπιστημίων Tübingen, Konstanz, Φρανκφούρτης, Freiburg i.br., Βαρσοβίας, Βουδαπέστης, Μίσχολτς, Πράγας, Βιέννης, Βόννης, Μονάχου, Regensburg, Erlangen-Nürnberg, Κολωνίας και Χαϊδελβέργης. Μέλος ( ) της κοινής Ελληνογερμανικής Επιτροπής της Πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Γερμανίας στην Ελλάδα για την επιλογή των ελλήνων υποτρόφων του Deutscher Akademischer Austauschdienst (D.A.A.D.). Συμμετοχή στη Συντακτική Επιτροπή του γερμανικού επιστημονικού περιοδικού Zeitschrift für Zivilprozess International (από την έναρξη της εκδόσεώς του και συνεχώς μέχρι σήμερα).μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του Περιοδικού «Νομικό Βήμα» (εκδότης Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών). Μέλος της Διευθύνσεως του περιοδικού «Επιθεώρηση Πολιτικής Δικονομίας» (ΕΠολΔ). Μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του αυστριακού επιστημονικού νομικού περιοδικού «Zeitschrift für Europarecht int. Privatrecht &Rechtsvergleichung» (ZfRV). Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του περιοδικού «Επιθεώρηση Αθλητικού Δικαίου» που εκδίδεται από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Διδακτική δραστηριότητα εκτός του Πανεπιστημίου Αθηνών : Καθηγητής στη Σχολή Αξιωματικών Αστυνομίας Πόλεων (διδασκαλία του μαθήματος «Πολιτική Δικονομία». 2. Καθηγητής ( ) στην ΑΣΕΑΝ (Ανώτερη Σχολή Επισκεπτριών Αδελφών Νοσοκόμων) του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών (διδασκαλία του μαθήματος «Στοιχεία Δικαίου»). Στη θέση αυτή διαδέχθηκα τον Καθηγητή Γ. Κουμάντο, ο οποίος και με πρότεινε για τη θέση αυτή. 3. Διδασκαλία διεύθυνση των φροντιστηρίων του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (Δ.Σ.Α.) για τους Ασκουμένους Δικηγόρους στο μάθημα της Πολιτικής Δικονομίας. 4. Ομιλίες για θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού σε μαθητές του Λυκείου του Κολλεγίου Αθηνών και του Κολλεγίου Ψυχικού. 5. Ομιλίες για θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού σε μαθητές του Λυκείου της Γερμανικής Σχολής Αθηνών (Deutsche Schule Athen). Τα δημοσιεύματά του (Μονογραφίες, Συγγράμματα, Μελέτες, άρθρα κλπ.) υπερβαίνουν τα διακόσια. 3

34

35 1 P a g e My business is about making, sustaining or ending deals and my passion is to teach others how to do that as well. I support companies in the life cycle of their deals: implementing and designing dispute resolution systems; making a deal as a deal facilitator or deal maker; saving, sustaining or commercially ending a deal as a mediator. Manon Schonewille Manon A. Schonewille is President of the board of ACB Foundation, a conflict management research center that was founded in 1998 by large corporations, law firms and the Dutch Employers Association VNO-NCW; as well as founding partner in Dispute Resolution and Deal Making training & resource center TOOLKIT COMPANY ( TC ). She is an IMI Certified Mediator and a Deal Facilitator at Result ADR Center for Businesses in the Netherlands and a JAMS International Panelist. After graduation of the law faculty of Groningen University in the Netherlands, Manon worked in international marketing and business strategy in several countries for multinational organizations among which Nestlé and Schering. Here the foundation was laid for her interest in international negotiation and conflict management. She completed the Negotiation and Advanced Negotiation courses as part of the Program of Instruction for Lawyers at Harvard Law School (USA). At the National Conflict Resolution Center (NCRC) in San Diego (USA), she gained practical mediation experience in the USA and successfully completed the credentialing program. She has done trainings throughout Europe, the Middle East, Australia and the USA and has advised governments, corporations and leading law firms in the implementation of ADR mechanisms. She trains professionals all over the world in the advanced use of mediation and negotiation techniques, especially in inter-cultural environments, as well as in training other trainers. Besides being a frequently asked speaker and a guest lecturer at various universities she publishes regularly. Her books are published in several languages. As adjunct professor (universitair docent) she teaches business mediation and mediation advocacy at Utrecht University (NL). She co-chairs the International Committee of the Dispute Resolution Section of the American Bar Association (ABA), chairs the Mediation Advocay Task Force of the International Mediation Institute (IMI) and is member of IMI s Independent Standards Commission. Manon can be reached at: manon@toolkitcompany.com Toolkit Co Manon

36

37 Βασίλειος Α. Χριστιανός Σπουδές Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Πανεπιστήμιο Paris II - Διδακτορική Διατριβή (Doctorat d'etat) Ακαδημαϊκή Θέση Καθηγητής Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Τομέας Διεθνών Σπουδών Διοικητικό Έργο Μέλος της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Νομικής ( , , , και ) Μέλος της Επιτροπής προγράμματος σπουδών ( και ) Διευθυντής του Τομέα Διεθνών Σπουδών ( ) Διεθνείς Δραστηριότητες Διευθυντής του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου (Θεσσαλονίκη) Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νίκαιας/Γαλλία ( και ) Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris II ( , , και ) Συγγραφικό Έργο Βιβλία: Ελεύθερη κυκλοφορία των ιατρών στην ΕΟΚ, Αθήνα, Η υποχρέωση παροχής πληροφοριών κατά την πώληση κινητών, Βρυξέλλες, 1987 (στα γαλλικά - διδακτορική διατριβή) Κοινοτικό δίκαιο προστασίας του καταναλωτή, Αθήνα, Oι μεταστροφές της νομολογίας του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Αθήνα Η δυναμική των σχέσεων Δικαστή και Νομοθέτη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, Αθήνα Μετεξελίξεις της προσφυγής λόγω παραβάσεως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Αθήνα 2010 Εισαγωγή στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Αθήνα

38 Πολυάριθμα άρθρα και μελέτες δικαίου της ΕΕ δημοσιευμένα στα εξής περιοδικά: Revue internationale du droit comparé, Dalloz-Sirey Encyclopédie juridique de droit communautaire (et.dalloz 1996) Révue du Marché Commun Διάφορα άρθρα στα ελληνικά: Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου, Νομικό Βήμα, Ελληνική Δικαιοσύνη, Ευρωπαίων Πολιτεία, Εφαρμογές Αστικού Δικαίου, κ.α Κυριότερα πρόσφατα άρθρα: «Ευρωπαϊκές απαντήσεις στις προκλήσεις του Περιβάλλοντος για τον 21ο αιώνα», Ευρωπαίων Πολιτεία, τ. 3/2008 «Ο Δικηγόρος και η απαγόρευση νομιμοποίησης παρανόμως κτηθέντων εσόδων», Νομικό Βήμα, τ. 56, σελ «Le déroulement de la procédure préjudicielle et le rôle de l'avocat», Revue annuelle des avocats au Conseil d' Etat et à la Cour de Cassation, Ed. Dalloz, «Prolégomènes: Entité doctrinale européenne ou auteurs à titre individuel?», ed. Bruylant, 2009 «Κρατικές ενισχύσεις υπό το φως της οικονομικής κρίσης», Ευρωπαίων Πολιτεία, τ. 1/2009 «Η συμμετοχική δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Καταγωγή και νομολογιακή αντιμετώπιση», Ευρωπαίων Πολιτεία, τ. 2/2009 «Η διαφάνεια, τα θεμελιώδη δικαιώματα και το σύστημα ανώνυμων καταγγελιών της OLAF», Ευρωπαίων Πολιτεία, τα, τ. 2/2010 2

39 Diana Wallis Diana was born, grew up and completed her school education in Hertfordshire. She gained a BA in History from University of London and an MA in Local Government from the University of Kent. She then undertook various Law studies; spending time at the Universities of Zurich and Liege and the College of Law in Chester. She qualified as a solicitor in 1983, thereafter spending several years in legal practice in London developing a specialisation in European cross border litigation and private international law. Moving to Yorkshire in 1992 she continued her work as a solicitor also lecturing part time at The University of Hull in Comparative Law and European Business Law. In 1994 she was elected to Humberside County Council for the South Hunsley Division, which she continued to represent on the new East Riding Unitary Council until In June 1999 she was elected to the European Parliament and was re-elected in 2004 and 2009, finally serving five years as Vice President of the European Parliament. She resigned at the half term of the Parliamentary mandate in January As a parliamentarian the main focus of her legislative work and policy interests were Legal Affairs, particularly private international law, contract law and alternative dispute resolution, giving particular attention to mediation. Diana is continuing her interest in these areas as a Fellow of the European Law Institute (ELI) and by becoming a board member of the International Mediation Institute in April She was also the author of a special Report of Enquiry into the collapse of the British insurer, Equitable Life which advocated amongst other recommendations the adoption of a European system of collective redress. In external affairs she developed a close relationship with the EEA countries and Switzerland authoring two publications on this. In turn through her knowledge of Norway and Iceland this lead to a passion for the Arctic region where Diana is much associated with the development of the EU s Arctic policy. She also facilitated what turned out to be a provocative publication on the Spitsbergen Treaty. Diana has also been a life long champion of language learning and the proper recognition of the work professional linguists. For a number of years she was President of the Institute of Translation and Interpreting and during that time became one of the first Fellows of the Chartered Institute of Linguists. Throughout her parliamentary career Diana has had a deep commitment to citizens issues through her membership of the Petitions Committee. She recently authored a publication on the fraught issue cross border property purchase. She was much involved with the development of the Europeans Citizens Initiative and remains a champion of the wider use direct democracy. She was a founder member of the Initiative and Referendum Institute Europe ( IRI Europe ) of which she remains a council member. As a Vice President of Parliament she was responsible for Transparency and played a key role in negotiating with the European Commission the joint Transparency Register for lobbyists and others, she was also central to the team which drafted the new Code of Conduct for MEPs. She continues to write and speak on many of these issues. She also now has some time to devote to her long time passion for history and literature which can be seen at dianawallis@rocketmail.com

40

41 Markus Zalewski Mr Zalewski is a Legislative Officer in the Civil Justice Policy Unit of the European Commission's Directorate-General Justice. Mr Zalewski specialises in matters related to judicial reform, efficiency of justice and family law, including family mediation. He coordinates the work of the Directorate-General Justice on judicial reforms in EU Member States.

42

43 Υποστηρικτικό Υλικό Εισηγητών

44

45 Νικόλαος Κλαμαρής

46

47 Ν ι κ ο λ ά ο υ Κ. Κ λ α μ α ρ ή Καθηγητού της Πολιτικής Δικονομίας στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Αναπληρωτού Διευθυντού στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Δικονομικών Μελετών Η διαμεσολάβηση στο πλαίσιο του συστήματος της ελληνικής δικονομικής έννομης τάξεως ως τρόπος επιλύσεως των ιδιωτικών διαφορών (ΚΠολΔ και Ν. 3898/2010) 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 2. Αντικείμενο διαμεσολαβήσεως και υπαγόμενες διαφορές 3. Ζητήματα νομικής φύσεως τύπου, και συνεπειών της συμφωνίας (ρήτρας) διαμεσολαβήσεως 4. Ζητήματα εννόμων συνεπειών από την προσφυγή σε διαμεσολάβηση 5. Ποιοι διορίζονται διαμεσολαβητές 6. Διαδικασία διαμεσολαβήσεως 7. Ζητήματα εννόμων συνεπειών με βάση το πρακτικό της διαμεσολαβήσεως ************* Το κείμενο που επισυνάπτεται αποτελεί συνοπτική αναφορά στη ρύθμιση της διαμεσολαβήσεως και προέρχεται από το σύγγραμμα των «Ν. Κ. Κλαμαρή Σ. Ν. Κουσούλη - Σ. Σ. Πανταζόπουλου, Πολιτική Δικονομία (Οργανισμός Δικαστηρίων, Διαδικασία στα πρωτοβάθμια δικαστήρια, Απόδειξη), Αθήνα, 2012, Εκδοτικός Οίκος Αντωνίου Ν. Σάκκουλα», σελ

48 [2] Απόσπασμα από το σύγγραμμα των «Ν. Κ. Κλαμαρή Σ. Ν. Κουσούλη - Σ. Σ. Πανταζόπουλου, Πολιτική Δικονομία (Οργανισμός Δικαστηρίων, Διαδικασία στα πρωτοβάθμια δικαστήρια, Απόδειξη), Αθήνα, 2012, σελ «ΙV. Διαμεσολάβηση 1 1. Η Διαμεσολάβηση 2 ρυθμίζεται ήδη ρητά με το Ν. 3898/2010. Όμως η πρώτη ειδική ενασχόληση του έλληνα νομοθέτη για μία συγκεκριμένη γενική ρύθμιση της Διαμεσολαβήσεως και τη με συγκεκριμένη διάταξη γενική εισαγωγή αυτής στο πλαίσιο της ελληνικής έννομης τάξεως ως παράλληλου τρόπου επιλύσεως των ιδιωτικών διαφορών ανάγεται στο έτος 2005, όταν με πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης συγκροτήθηκε η 1 2 Οι παρατηρήσεις που διατυπώνονται εδώ σχετικά με τη Διαμεσολάβηση αποτελούν περιληπτική ανάπτυξη σχετικής υπό δημοσίευση μελέτης του εκ των συγγραφέων Ν. Κλαμαρή. Από πλευράς της ελληνικής νομικής επιστήμης, πρωτοποριακή και καθοριστική ήταν (και εξακολουθεί να είναι) η συμβολή του Ερευνητικού Ινστιτούτου Δικονομικών Μελετών, όσον αφορά την επιστημονική ανάλυση και την πρακτική εφαρμογή του θεσμού της Διαμεσολαβήσεως ως τρόπου επιλύσεως διαφορών. Το επιστημονικό προσωπικό του Ινστιτούτου συνέπραξε από την πρώτη στιγμή στην προαγωγή αυτού του θεσμού, τόσο από πλευράς νομοπαρασκευαστικής προετοιμασίας, όσο και από πλευράς επιστημονικής αναλύσεως. Από πλευράς βιβλιογραφίας βλ. μεταξύ πολλών άλλων και Ν. Κ. Κλαμαρή, Η διαμεσολάβηση, επιστημονική μόδα ή πραγματική λύση; Δικαιόραμα, 2008, σελ. 8-9 τον ίδιο, Η ρύθμιση της διαμεσολαβήσεως στα ελληνικά σχέδια νόμου, ΕΠολΔ 2010, σ. 473 επ. (και με περαιτέρω παραπομπές) τον ίδιο, (Η επιστημονική συζήτηση στη Γερμανία για τη Διαμεσολάβηση ως τρόπου ταχύτερης και ουσιαστικότερης επιλύσεως των διαφορών, Τιμητικός Τόμος Μιχ. Π. Σταθόπουλου, Ι, Αθήναι, 2010, σ (και με περαιτέρω παραπομπές) S. Breidenbach, Aussergerichtliche Streiterledigung Sinn und Zusammenspiel mit den Gerichtsverfahren, στο έργο:aktuelle Entwicklungen des europäischen und internationalen Zivilverfahrensrechts (εκδότης P. Gottwald), Bielefeld, 2002, σ. 117 επ. (και με περαιτέρω πολλές παραπομπές) = Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά συζητήσεων του Διεθνούς Συνεδρίου της Επιστημονικής Ενώσεως για το Διεθνές Αστικό Δικονομικό Δίκαιο στην Αθήνα (23-29 Σεπτεμβρίου 2001), υπό έκδοση, (από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Δικονομικών Μελετών) Αθήνα Georg Orfanidis, Alternative Dispute Resolution Conciliation- Mediation, στο συλλογικό έργο: Aktuelle Entwicklungen des europäischen und internationalen Zivilverfahrensrechts (εκδότης P. Gottwald), Bielefeld, 2002, σ. 61 επ. (και με περαιτέρω πολλές παραπομπές) = Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά συζητήσεων του Διεθνούς Συνεδρίου της Επιστημονικής Ενώσεως για το Διεθνές Αστικό Δικονομικό Δίκαιο στην Αθήνα (23-29 Σεπτεμβρίου 2001), υπό έκδοση, (από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Δικονομικών Μελετών) Αθήνα Κ. Πολυζωγόπουλο, Η διαμεσολάβηση : μύθοι και πραγματικότητα, Δικαιόραμα, 2008, σ Ι. Αναστασοπούλου, Δικηγόροι και διαμεσολάβηση, σχέση αγάπης ή μίσους; Δικαιόραμα 2008, σ

49 [3] «Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας» με σαφή προφορική υπόδειξη μεταξύ των άλλων να προβλέψει και ειδικές προς τούτο διατάξεις που θα ρυθμίζουν τη Διαμεσολάβηση. Στη συνέχεια με αφορμή την Οδηγία 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21 ης Μαΐου 2008 ως προς ορισμένα θέματα της Διαμεσολαβήσεως σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις συγκροτήθηκε επίσης ξεχωριστή Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή, προκειμένου να επεξεργασθεί σχέδιο νόμου για την ένταξη στην ελληνική έννομη τάξη της ως άνω από 21 ης Μαΐου 2008 Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση. Βέβαια με τη διάταξη του άρθρου 214 Α ΚΠολΔ μπορεί να λεχθεί, ότι εισήχθη μία ρύθμιση που υπηρετούσε (και) το σκοπό της Διαμεσολαβήσεως. Πλην όμως είναι πλέον ευρέως γνωστό, ότι η διάταξη του άρθρου 214 Α της οποίας η εισαγωγή είχε προβλεφθεί μεν ήδη από το 1995 (Ν. 2298/1995 (άρθρ. 1 1), αλλά η έναρξη ισχύος της λόγω των τότε αντιδράσεων του συνόλου του Δικηγορικού Σώματος, αναβλήθηκε πολλές φορές μέχρι το 2001, οπότε και εισήχθη με το Ν. 2915/2001 αποδείχθηκε τελικά 3 ως μία τελείως ανεφάρμοστη και αποτυχημένη δικονομική διάταξη (και τούτο ανεξάρτητα από τη νομοτεχνική της γραμματική αρτιότητα). Και για το λόγο αυτό υπείκοντας και στο σχετικό αίτημα του συνόλου του Δικηγορικού Σώματος η διάταξη του άρθρου 214 Α ΚΠολΔ από υποχρεωτικής εφαρμογής προτείνεται ήδη να καταστεί και με το Ν. 3994/2011 προαιρετικής εφαρμογής Βλ. και Ν. Κ. Κλαμαρή, Δικονομικά Κείμενα Ι, Α, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας και Εισαγωγικός Νόμος Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας 3, 2000, άρθρ. 214 Α, σημ. 1 in fine, σ. 86: οι συνεχείς αναβολές της ενάρξεως ισχύος της διατάξεως του άρθρου 214 Α δείχνουν ότι και η νομοθετική εξουσία άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι η προβλεπόμενη ρύθμιση είναι εκτός ελληνικής πραγματικότητας». Βλ. επίσης: Ν.Κ. Κλαμαρή, Οι τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας με τους νόμους 2915/2001 και 3043/2002 στον Τιμητικό Τόμο για τα 150 χρόνια του Αρείου Πάγου, τ. VI, 2007, σ. 186 επ. (190/191): «προφανώς το Υπουργείο Δικαιοσύνης θεώρησε, ότι οι λόγοι αναβολής της ενάρξεως ισχύος του άρθρου 214 Α εξέλειπαν. Ας ελπίσουμε, ότι είναι έτσι και ότι η νέα διαδικασία θα πετύχει τον στόχο της, δηλαδή να απαλλάξει τα δικαστήρια από σοβαρό αριθμό δικών. Πάντως η μέχρι τώρα εμπειρία από πλευράς πραγματικής εφαρμογής της διατάξεως του άρθρου 214 Α και της αντίστοιχης διαδικασίας δεν φαίνεται να είναι θετική, με την έννοια δηλαδή ότι η διαδικασία αυτή δεν φαίνεται να περατώνει στην ουσία κάποιο σοβαρά συζητήσιμο αριθμό υποθέσεων και δικών». Βλ. Σχέδιο Νόμου ΚΠολΔ 2009, Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την τελική διαμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, Σχέδιο Νόμου, 2009, Δημοσιεύματα Ερευνητικού Ινστιτούτου Δικονομικών Μελετών, Τ. 44 σ και 170-

50 [4] 2. Δηλαδή και πριν από το Ν. 3898/2010 η Διαμεσολάβηση προβλεπόταν με συγκεκριμένες διατάξεις σε δύο ελληνικά σχέδια νόμου. Η «Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας» (Επιτροπή Ν. Κλαμαρή), η οποία λειτούργησε από το 2005 έως το 2008, παρέδωσε συνολική αντίστοιχη πρόταση σχεδίου νόμου στο Υπουργείο Δικαιοσύνης στις 18 Απριλίου 2008, η οποία αφορούσε την αναμόρφωση του ΚΠολΔ. Μεταξύ των προτεινομένων νέων ρυθμίσεων περιλαμβανόταν και η ειδική (νέα) ρύθμιση για τη Διαμεσολάβηση. Την ίδια ακριβώς αυτή ρύθμιση υιοθέτησε και το τελικό σχέδιο νόμου που συνέταξε επί τη βάσει της προτάσεως σχεδίου νόμου της άνω Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπή η εν συνεχεία συγκροτηθείσα «Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την τελική διαμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας» (Επιτροπή Ι. Παπανικολάου), η οποία περάτωσε το έργο της τον Αύγουστο Την ίδια εποχή περάτωσε το έργο της και η Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή (Επιτροπή Δ. Λοβέρδου), για την ενσωμάτωση της Οδηγίας της 21.Μαϊου 2008 για τη Διαμεσολάβηση στην Ελληνική έννομη τάξη, η οποία παρέδωσε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης αντίστοιχο σχέδιο νόμου. Ως χαρακτηριστικά βασικά σημεία των τότε προταθεισών ρυθμίσεων για τη Διαμεσολάβηση μπορούν να επισημανθούν τα ακόλουθα: 2.1. Ένα σημαντικό θέμα είναι και μία βασική διάσταση απόψεων υφίσταται ως προς το ζήτημα ποία πρόσωπα (πρέπει να) έχουν την ικανότητα να ενεργούν ως Διαμεσολαβητές. Κατά μία άποψη οι Διαμεσολαβητές δεν (πρέπει να) απαιτείται να είναι δικηγόροι, και μάλιστα κατά μία ειδικότερη άποψη ούτε νομικοί, αρκεί να έχουν μία ειδική εκπαίδευση ως διαμεσολαβητές. Κατ άλλη άποψη οι διαμεσολαβητές πρέπει να είναι δικηγόροι, χωρίς όμως να απαιτείται ως τυπική προϋπόθεση να έχουν και μια ειδική εκπαίδευση ως διαμεσολαβητές. Το σχέδιο νόμου ΚΠολΔ 2009 προέβλεπε, ότι οι διαμεσολαβητές πρέπει απαραίτητα να είναι δικηγόροι (να έχουν δηλαδή τη δικηγορική ιδιότητα). Και το σχέδιο νόμου για την ενσωμάτωση της Οδηγίας προέβλεπε το ίδιο. Κατά την 172.

51 [5] άποψη που επικράτησε και στις δύο τότε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, η ιδιότητα του δικηγόρου αποτελεί ουσιαστική εγγύηση για την αποτελεσματική και καρποφόρα διεξαγωγή της Διαμεσολαβήσεως. Προβλεπόταν όμως παράλληλα στο σχέδιο νόμου για την Οδηγία, ότι οι Δικηγορικοί Σύλλογοι, στους οποίους άλλωστε θα έπρεπε να ανατίθεται η γενική αρμοδιότητα για τη «διοίκηση» και την εποπτεία (του θεσμού) της Διαμεσολαβήσεως, θα μπορούσαν να προβλέψουν τη θέσπιση ειδικής υπηρεσίας ή ειδικού οργάνου πιστοποιήσεως των διαμεσολαβητών, ενώ παράλληλα προβλεπόταν με μεταβατικής φύσεως διάταξη η δυνατότητα των Δικηγορικών Συλλόγων να ορίσουν ήδη άμεσα τους όρους και τις προϋποθέσεις που (πρέπει να) προαπαιτούνται, προκειμένου να χορηγηθεί η άδεια σε κάποιον δικηγόρο να αναλαμβάνει και καθήκοντα Διαμεσολαβητού Τόσο στο σχέδιο νόμου ΚΠολΔ 2009, όσο και στο σχέδιο νόμου για την ενσωμάτωση της Οδηγίας οριζόταν, ότι στη διαμεσολάβηση που προβλεπόταν από αυτά τα σχέδια νόμου μπορούσαν να υπαχθούν, με συμφωνία πάντοτε των διαδίκων μόνο διαφορές ιδιωτικού δικαίου, με την προϋπόθεση ταυτόχρονα, ότι τα μέρη αυτά είχαν την εξουσία να διαθέτουν ελεύθερα το αντικείμενο της συγκεκριμένης διαφοράς. Η ως άνω ρύθμιση αντιστοιχεί προς τη σχετική ρύθμιση του ίδιου αυτού ζητήματος και στη διαιτησία (άρθρ. 867 ΚΠολΔ). Τη ρύθμιση αυτή υπαγορεύει και η ίδια η Ευρωπαϊκή Οδηγία και μάλιστα όχι μόνο με τη ρητή γενική διατύπωση, ότι η Οδηγία αυτή δεν ισχύει για τις διαφορές εκείνες, στις οποίες οι διάδικοι σύμφωνα με το συγκεκριμένο κάθε φορά εφαρμοστέο δίκαιο δεν έχουν την εξουσία διαθέσεως, αλλά και με συγκεκριμένη πρόσθετη καταγραφή των συγκεκριμένων διαφορών, στις οποίες δεν ισχύει αυτή η Οδηγία. Ειδικότερα, σύμφωνα δηλαδή με την Οδηγία, δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής αυτής οι φορολογικές και οι τελωνειακές υποθέσεις, οι διοικητικές υποθέσεις, καθώς και οι υποθέσεις οι οποίες αφορούν την ευθύνη του Κράτους για πράξεις ή παραλείψεις στο πεδίο της ασκήσεως δημοσίας εξουσίας. Στην αιτιολογία που προτάσσεται εν είδει εισηγητικού προοιμίου του κειμένου της Οδηγίας αναφέρεται ως παράδειγμα περιπτώσεων, στις οποίες τα μέρη κατά κανόνα δεν έχουν την εξουσία διαθέσεως, οι διαφορές που υπάγονται στο Οικογενειακό

52 [6] Δίκαιο και στο Εργατικό Δίκαιο. Οι περιπτώσεις όμως αυτές δεν αναφέρονται και στο κείμενο των νομικών διατάξεων της Οδηγίας. Από την άλλη πλευρά και οι δύο ελληνικές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές απέφυγαν να ονοματίσουν και να προσδιορίσουν ρητά τις συγκεκριμένες διαφορές, στις οποίες κατά το ελληνικό δίκαιο τα μέρη δεν έχουν εξουσία διαθέσεως, με συνέπεια το ζήτημα αυτό να επαφίεται στο μέλλον από πλευράς αληθούς ερμηνείας και εύστοχης προσεγγίσεως στη θεωρία και στη νομολογία. Πρέπει πάντως να επισημανθεί., ότι με πειστικότητα έχει επίσης υποστηριχθεί η άποψη, ότι ειδικά σε διαφορές οικογενειακού δικαίου και εργατικού δικαίου υπάρχει «εύφορο έδαφος» για την καρποφόρα και ουσιαστική εφαρμογή και χρήση της Διαμεσολαβήσεως. 3. Συγκεκριμένος και ειδικός ορισμός της Διαμεσολαβήσεως εμπεριέχεται τόσο στο κείμενο του Νόμου (Νόμος 3898/2010), όσο και στην Αιτιολογική Έκθεση του ως άνω νόμου. Σύμφωνα με την ως άνω Αιτιολογική Έκθεση, η Διαμεσολάβηση εντάσσεται στους εναλλακτικούς τρόπους των ιδιωτικών διαφορών και ορίζεται «αυθεντικά» ως ακολούθως: «H διαμεσολάβηση είναι η διαδικασία, κατά την οποία τα μέρη, με τη βοήθεια ενός ανεξάρτητου τρίτου προσώπου, του διαμεσολαβητή, προσδιορίζουν τις επιμέρους πτυχές της διαφοράς τους, ερευνούν τις εναλλακτικές λύσεις για την επίλυσή τους και επιχειρούν να καταλήξουν σε συμφωνία που θα ικανοποιεί τα αληθινά συμφέροντά τους». Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 4 εδάφ. β του νόμου 3898/2010, εμπεριέχεται ο ακόλουθος ορισμός της Διαμεσολαβήσεως: «Ως διαμεσολάβηση νοείται διαρθρωμένη διαδικασία ανεξαρτήτως ονομασίας, στην οποία δύο ή περισσότερα μέρη μιας διαφοράς επιχειρούν εκουσίως να επιλύσουν με συμφωνία τη διαφορά αυτή με τη βοήθεια διαμεσολαβητή. Στην έννοια αυτή δεν περιλαμβάνεται η απόπειρα συμβιβασμού που γίνεται από τον ειρηνοδίκη ή το δικαστήριο κατά τη διάρκεια της δίκης, σύμφωνα με τα άρθρα 208 επ. και 233 παράγραφος 2 ΚΠολΔ». 4. Η διαμεσολάβηση, όπως ρυθμίζεται στο Ν. 3898/2010, προβλέπεται ως ιδιωτική διαμεσολάβηση. Τα μέρη μπορούν να συμφωνήσουν να προσφύγουν σε διαδικασία διαμεσολαβήσεως, είτε πριν είτε μετά την έναρξη και καθ όλη τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας. Ο δε διαμεσολαβητής είναι τρίτο, σε σχέση με τους διαδίκους, πρόσωπο (άρθρο 3 1α και άρθρο 4 εδάφ. γ ). Όπως ρητά ορίζεται

53 [7] στην αιτιολογική έκθεση, η «προσφυγή στη διαμεσολάβηση επαφίεται στην πρωτοβουλία των μερών και αποτελεί μία μη δεσμευτική, καθαρά ιδιωτική μέθοδο επίλυσης των διαφορών». Βέβαια προβλέπεται η περίπτωση στο άρθρο 3 του νόμου 3898/2010 είτε το ίδιο το δικαστήριο να καλέσει τα μέρη να προσφύγουν στη διαμεσολάβηση για να επιλύσουν τη διαφορά (άρθρο 3 2 ν. 3898/2010) είτε να διαταχθεί η διαμεσολάβηση από δικαστήριο κάποιου άλλου κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ενώσεως ή να επιβάλλεται η διαμεσολάβηση υποχρεωτικά με νόμο. Πάντως και στις περιπτώσεις αυτές, η διαμεσολάβηση θα γίνει από τρίτο πρόσωπο επιλογής των μελών, με συνέπεια και εδώ να υφίσταται στην πραγματικότητα, περίπτωση της ιδιωτικής διαμεσολαβήσεως. 5. Ο Νόμος 3898/2010, ακολουθώντας εν προκειμένω και την Οδηγία 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21 ης Μαΐου 2008, παρακινεί μεν, με βάση το συνολικό πνεύμα και τη συνολική τελολογία του, τα μέρη να προσφεύγουν στη διαμεσολάβηση, δεν επιβάλλει όμως υποχρεωτικά τη διαμεσολάβηση ως τρόπο επιλύσεως των διαφορών, αλλά τη θεσπίζει ως μία καθαρά εναλλακτική δυνατότητα, η οποία επαφίεται στην πλήρη ευχέρεια και στην ελεύθερη βούληση των μερών, αλλά και των νομικών συμβούλων / δικηγόρων τους. Το άρθρο 2 του νόμου 3898/2010 με πλήρη σαφήνεια κατά το γράμμα του και κατά το πνεύμα του επαφίει τη διαμεσολάβηση στην πλήρη ευχέρεια των μερών: «Διαφορές ιδιωτικού δικαίου μπορούν να υπαχθούν σε διαμεσολάβηση με συμφωνία των μερών, αν αυτά έχουν την εξουσία να διαθέτουν το αντικείμενο της διαφοράς. Η συμφωνία υπαγωγής της διαφοράς στη διαμεσολάβηση αποδεικνύεται με έγγραφο ή από τα πρακτικά του δικαστηρίου στην περίπτωση της παρ. 2 του άρθρου 3 και διέπεται από τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου για τις συμβάσεις». 6. Ειδικότερα όσον αφορά τις συνέπειες της προσφυγής στη διαμεσολάβηση σχετικά με την παραγραφή, με τη διάταξη του άρθρου 11 του νόμου 3898/2010 ρητά ρυθμίζονται τα αποτελέσματα της διαμεσολαβήσεως στην παραγραφή και στις αποσβεστικές προθεσμίες. Όπως επισημαίνεται στην αντίστοιχη αιτιολογική έκθεση η «προστασία και η διαφύλαξη των αξιώσεων των μερών που υπάγονται στη διαδικασία της διαμεσολάβησης απαιτεί έναν ελάχιστο βαθμό συμβατότητας

54 [8] των κανόνων του δικονομικού και ουσιαστικού δικαίου αναφορικά με την παραγραφή των αξιώσεων αυτών και τις αποσβεστικές προθεσμίες, ώστε να μην αποθαρρύνεται και να μην ανακόπτεται η διαμεσολάβηση εξαιτίας του επαπειλούμενου κινδύνου απόσβεσης των εν λόγω αξιώσεων». Σύμφωνα με τη νομική αυτή ρύθμιση, η προσφυγή στη διαμεσολάβηση κατά τις διατάξεις του άρθρου 3 Ν. 3898/2010 διακόπτει την παραγραφή και την αποσβεστική προθεσμία ασκήσεως των αξιώσεων καθ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας της διαμεσολαβήσεως. Δηλαδή σύμφωνα με το νόμο, κρίσιμο πραγματικό στοιχείο και χρονικό σημείο για τη διακοπή της παραγραφής και της αποσβεστικής προθεσμίας είναι η προσφυγή στη διαμεσολάβηση κατά τις διατάξεις του άρθρου 3 του νόμου 3898/2010. Με το άρθρο 3 του νόμου 3898/2010 ρυθμίζονται κατ ακριβολογία οι περιπτώσεις, στις οποίες η διαμεσολάβηση είναι δυνατή και οι οποίες είναι οι ακόλουθες: «α) αν τα μέρη συμφωνούν να προσφύγουν σε διαδικασία διαμεσολάβησης πριν ή κατά τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας, β) αν κληθούν να προσφύγουν στη διαμεσολάβηση σύμφωνα με την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, γ) αν διαταχθεί διαμεσολάβηση από δικαστήριο άλλου κράτους-μέλους ή δ) αν επιβάλλεται υποχρεωτικά διαμεσολάβηση με νόμο. Η προσφυγή στη διαμεσολάβηση αποκλείει προσωρινά και μέχρι περατώσεώς της, τη διαδικασία ενώπιον των δικαστηρίων». 7. H σύναψη της συμφωνίας για την υπαγωγή της διαφοράς στη διαμεσολάβηση, από μόνη της και αυτοτελώς θεωρούμενη, δεν αποκλείει την προσφυγή στα πολιτειακά δικαστήρια. Σύμφωνα με το νόμο (άρθρο 3 1 Ν. 3898/2010) μόνο η πραγματική προσφυγή στη διαμεσολάβηση αποκλείει προσωρινά και μέχρι περατώσεώς της τη διαδικασία ενώπιον των δικαστηρίων. Δηλαδή μόνο στην περίπτωση της πραγματικής προσφυγής σε διαμεσολάβηση «μπλοκάρεται» προσωρινά η έναρξη της δίκης ενώπιον των δικαστηρίων. Ρητά επισημαίνεται στην αντίστοιχη αιτιολογική έκθεση, σχετικά με τις συνέπειες της συμφωνίας για προσφυγή στη διαμεσολάβηση, ότι αντίθετα απ ότι συμβαίνει στη συμφωνία για τη διαιτησία, η συμφωνία για προσφυγή στη διαμεσολάβηση δεν συνεπάγεται δικονομικές συνέπειες, με την έννοια δηλαδή του αποκλεισμού της προσφυγής στα κρατικά δικαστήρια. Στην περίπτωση δε κατά την οποία το

55 [9] δικαστήριο, στο οποίο είναι εκκρεμής μία υπόθεση, καλέσει τα μέρη να προσφύγουν στη διαμεσολάβηση για να επιλύσουν τη διαφορά, τότε και εφόσον τα μέρη συμφωνούν να προσφύγουν στη διαμεσολάβηση, το δικαστήριο αναβάλει υποχρεωτικά τη συζήτηση της υποθέσεως ενώπιόν του σε άλλη δικάσιμο μετά την πάροδο τριμήνου και σε κάθε περίπτωση όχι πέραν του εξαμήνου (άρθρο 3 2 Ν. 3898/ 2010). 8. Σύμφωνα με το άρθρο 9 1 ο διαμεσολαβητής συντάσσει το πρακτικό της διαμεσολαβήσεως. Ο νόμος προβλέπει, ότι πρακτικό συντάσσεται τόσο στην περίπτωση που η διαδικασία της διαμεσολαβήσεως κατέληξε σε συμφωνία όσο και στην περίπτωση κατά την οποία η διαμεσολάβηση κατέληξε σε αποτυχία. Το ίδιο άρθρο 9 ορίζει και το νόμιμο περιεχόμενο του πρακτικού της διαμεσολαβήσεως. Το πρακτικό της διαμεσολαβήσεως με βάση το νόμο πρέπει να περιέχει α) το όνομα και το επώνυμο του διαμεσολαβητού, β) τον τόπο και το χρόνο που έλαβε χώρα η διαμεσολάβηση, γ) τα ονόματα και επώνυμα όλων εκείνων που έλαβαν μέρος στη συμφωνία της διαμεσολαβήσεως, δ) τη συμφωνία για την υπαγωγή της υποθέσεως σε διαμεσολάβηση, με βάση και την οποία διεξήχθη η διαμεσολάβηση και ε) τη συμφωνία, στην οποία κατέληξαν τα μέρη στη διαμεσολάβηση, ενώ σε περίπτωση αποτυχίας της διαμεσολαβήσεως (θα πρέπει) να γίνεται διαπίστωση της αποτυχίας αυτής. Μετά το πέρας της διαδικασίας της διαμεσολαβήσεως, το πρακτικό αυτό υπογράφεται από το διαμεσολαβητή, τα μέρη και τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους. 9. Από την κατάθεση του πρακτικού διαμεσολαβήσεως στη γραμματεία του Μονομελούς Πρωτοδικείου της περιφέρειας, στην οποία διεξήχθη η διαμεσολάβηση, το πρακτικό της διαμεσολαβήσεως, εφόσον περιέχει συμφωνία των μερών για ύπαρξη αξιώσεως, η οποία μπορεί να εκτελεστεί αναγκαστικά, αποτελεί εκτελεστό τίτλο σύμφωνα με το άρθρο εδ. γ ΚΠολΔ. 10. Η διάταξη του άρθρου 10 Ν. 3898/2010θεσπίζει ρητά το απόρρητο της διαμεσολαβήσεως. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 10, η διαμεσολάβηση πρέπει να διεξάγεται κατά τρόπο που να μην παραβιάζει το απόρρητο αυτής, εκτός αν τα μέρη συμφωνήσουν διαφορετικά. Όπως επισημαίνεται και στην αντίστοιχη αιτιολογική έκθεση, για να πετύχει η διαμεσολάβηση, τόσο ο

56 [10] διαμεσολαβητής, όσο και τα μέρη, καθώς και οποιοσδήποτε άλλος συμμετέχει στη διαδικασία της διαμεσολαβήσεως, πρέπει να είναι ελεύθεροι να εξετάσουν και να κατανοήσουν τα πραγματικά περιστατικά και τα αίτια της διαφοράς, όπως άλλωστε και τα ποικίλα νομικά και πρακτικά ζητήματα, που προκύπτουν και τις επιλογές που έχουν για το χειρισμό τους. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 10, πριν από την έναρξη της διαδικασίας, όλοι οι συμμετέχοντες δεσμεύονται εγγράφως να τηρήσουν το απόρρητο της διαδικασίας της διαμεσολαβήσεως. 11. Ο διαμεσολαβητής (άρθρο 8 2 ν. 3898/2010) ορίζεται από τα μέρη ή από τρίτο πρόσωπο της επιλογής τους, ενώ από πλευράς άλλων υποκειμενικής / επαγγελματικής υφής προϋποθέσεων πρέπει να είναι δικηγόρος διαπιστευμένος ως διαμεσολαβητής (σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν. 3898/2010). 12. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 3898/2010, ως διαμεσολαβητής νοείται τρίτο, σε σχέση με τους διαδίκους, πρόσωπο, από το οποίο ζητείται να αναλάβει διαμεσολάβηση με κατάλληλο, αποτελεσματικό και αμερόληπτο τρόπο, ανεξαρτήτως του τρόπου με τον οποίο ορίστηκε ή ανέλαβε να τελέσει την εν λόγω διαμεσολάβηση. 13. Από πλευράς μιας πρώτης αποτιμήσεως / αξιολογήσεως θα μπορούσε να λεχθεί, ότι ο νόμος 3898/2010 στερείται ρυθμιστικής απλότητας. Προβλέπει την έκδοση πολλών εκτελεστικών προεδρικών διαταγμάτων ή υπουργικών αποφάσεων, με συνέπεια η ρύθμιση του νόμου είτε να έχει πολλά κενά είτε να μη μπορεί άμεσα να εφαρμοστεί λόγω της ελλείψεως των συμπληρωματικών νομικών ρυθμίσεων, που πρόκειται να περιληφθούν στα μελλοντικά προεδρικά διατάγματα ή στις μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις. Αρνητικό είναι επίσης το γεγονός, για την άμεση χρησιμοποίηση της διαδικασίας της διαμεσολαβήσεως, το ότι ο νόμος 3898/2010, σε συνδυασμό με τα προβλεπόμενα μελλοντικά προεδρικά διατάγματα και τις μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις, δημιουργεί ένα γραφειοκρατικό καθεστώς της όλης διαδικασίας της διαμεσολαβήσεως, και μάλιστα ένα καθεστώς, που δημιουργεί αναστολές στους διαδίκους και στα μέρη για να προσφύγουν στη διαδικασία της διαμεσολαβήσεως. Δηλαδή πρόκειται για μία ρύθμιση και μία διαδικασία «μη ελκυστική» (λόγω της ως άνω ρυθμίσεως). Για τη γενικότερη κοινωνική αποδοχή της διαμεσολαβήσεως μπορεί να θεωρηθεί

57 [11] ως αρνητικό και το γεγονός, ότι σύμφωνα με το νόμο 3898/ 2010, προβλέπεται ότι οι δικηγόροι δεν μπορούν άνευ ετέρου να είναι και διαμεσολαβητές, παρά μόνο εάν προηγουμένως διαπιστευτούν ως διαμεσολαβητές, ρύθμιση που λειτουργεί ανασταλτικά στην επίδειξη πρωτοβουλίας εκ μέρους των δικηγόρων να συνιστούν στους πελάτες τους τη διαδικασία της διαμεσολαβήσεως. Όταν μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποια επίσημη, είτε διαδικασία εκπαιδεύσεως, είτε ονομασία «διαμεσολαβητής», η αιφνίδια θέσπιση αυτής της προηγούμενης υποχρεωτικής / τυπικής δια- πιστεύσεως, πέραν του ότι δεν είναι ορθή, δημιουργεί και πολλές απορίες και υποψίες για τους λόγους για τους οποίους θεσπίστηκε. 5» 5 Με το Π.Δ. 123/2011 (Δεκέμβριος 2011) ρυθμίζονται θέματα που αφορούν το φορέα καταρτίσεως διαμεσολαβητών, τις προϋποθέσεις που πρέπει να έχει ο εκπαιδευτής διαμεσολαβητών, καθώς και το πρόγραμμα εκπαιδεύσεως και καταρτίσεως των διαμεσολαβητών.

58

59 Manon Schonewille

60

61 Ποιος μπορεί να γίνει διαμεσολαβητής; ιαπίστευση διαμεσολαβητών και Κώδικας εοντολογίας Manon Schonewille 30 Ιουνίου 2012 Αθήνα Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 2 Ο ΠΙΕΣΤΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΖΩ, ΣΑΣ ΤΑ ΒΡΙΣΚΩ, ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 1

62 Ο ΣΙΩΠΗΛΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΕΑΝ ΕΝ ΞΕΡΕΙΣ ΠΩΣ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙΣ ΑΝΑΘΕΣΕ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ: 3 Ο ΚΑΛΟΣ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΜΠΕΛΗΣ, ΗΛΙΘΙΟΣ ΚΑΙ ΑΣΤΕΓΟΣ Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com Ο ΕΙΡΗΝΟΠΟΙΟΣ 4 ΜΗΝ ΕΞΑΠΤΕΣΘΕ ΠΑΡΑΚΑΛΩ, ΝΑ ΕΙΣΑΣΤΕ ΕΥΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΟΙ Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 2

63 Ο ΙΚΑΝΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ 5 Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com Η συνταγή του Αϊνστάιν για την επιτυχία 6 Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com A = Επιτυχία X = ουλειά Y = Παιχνίδι Z = Κρατώ το στόμα μου κλειστό 3

64 ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ 7 Πώς γίνεται κανείς επιτυχημένος διαμεσολαβητής; «Μην προσπαθείς τόσο να πετύχεις όσο να φανείς χρήσιμος» Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com Η Οδηγία της ΕΕ υπογραμμίζει: αποτελεσματικότητα, αμεροληψία και ικανότητα διεύθυνσης της διαμεσολάβησης ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ & ΥΦΑΝΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝ παράγοντας-κλειδί για την επιτυχία 8 Η εμπιστοσύνη μεταξύ των αντίπαλων μερών αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόβλεψης της επιτυχίας της διαμεσολάβησης (συνεργασία & εκατέρωθεν ανταλλαγή πληροφοριών).* Τόσο οι επαγγελματίες διαμεσολαβητές όσο και οι εκπρόσωποι των μερών θεωρούν την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στο πρόσωπο του διαμεσολαβητή ως τον πλέον σημαντικό παράγοντα για την επίτευξη συμβιβασμού στη διαμεσολάβηση.** * Deutsch M. (1958). Εμπιστοσύνη και Καχυποψία. Journal of Conflict Resolution, 2, Ross, W.H. & Wienland, C. (1966). Αποτελέσματα της διαπροσωπικής εμπιστοσύνης και της πίεσης χρόνου στη στρατηγική διαχείρισης της διαμεσολάβησης σε προσομοίωση οργανωτικής διαφοράς. Journal of Applied Psychology, 81, ** Stephen B. Goldberg, Margaret L. Shaw, ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΥ (ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟΥ) ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ, ΣΥΝΕΧΕΙΑ: ΜΕΛΕΤΕΣ ΙΙ & ΙΙΙ. Negotiation Journal, Οκτώβριος 2007, σ Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 4

65 ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ & ΥΦΑΝΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝ παράγοντας-κλειδί για την επιτυχία 2 9 Εμπειρικές έρευνες διαπιστώνουν γραμμική συσχέτιση μεταξύ του βαθμού εμπιστοσύνης στο πρόσωπο του διαμεσολαβητή και της πιθανότητας επίτευξης συμφωνίας.* * Yiu, T.W. Cheung, S.O. & Molk. F.M. (2006). Λογιστική πιθανολογική ανάλυση της έκβασης της διαμεσολάβησης. Journal of Construction Engineering and Management, 132, Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com Ενσυναίσθηση Αντιμετώπιση της έντασης από το διαμεσολαβητή 1 Όταν οι αντίπαλες πλευρές νιώθουν άνετα με το διαμεσολαβητή είναι πιο πιθανό να του δώσουν πληροφορίες. 10 Ένα καλό αποτέλεσμα προϋποθέτει τη διερεύνηση κάθε πιθανής πληροφορίας. Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 5

66 Εδραίωση ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ 11 Έρευνα μεταξύ των μερών: «Τι Κάνει τα Μέρη να Εμπιστευτούν το ιαμεσολαβητή τους;»* Πέντε παράγοντες-κλειδιά: Το κατά πόσο κατέχει τη διαδικασία, Η επεξήγηση της διαδικασίας, Η εγκαρδιότητα και το ενδιαφέρον για τους άλλους, Η χημεία με τις αντίπαλες πλευρές, και, Η απουσία προκαταλήψεων έναντι της μίας ή της άλλης πλευράς. Προσωπικά χαρακτηριστικά όπως η εγκαρδιότητα και το να γίνεται κανείς συμπαθής έχουν κρίσιμη σημασία Η εντύπωση ευνοϊκής προδιάθεσης για τον αντίπαλο μπορεί να αποβεί μοιραία για τη διάθεση της άλλης πλευράς να εμπιστευτεί το διαμεσολαβητή. * ΤιΚάνειταΜέρηναΕμπιστευτούν το Διαμεσολαβητή τους;, Jean Poitras, Πρώτηδημοσίευσηηλεκτρονικά: 9 ΙΟΥΛ 2009, Negotiation Journal Volume 25, Τεύχος 3, σ , Ιούλιος Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com ιαπίστευση των δεξιοτήτων του διαμεσολαβητή 12 Με ποιον τρόπο; Η διαπίστευση των διαμεσολαβητών εναπόκειται στα κράτη-μέλη εν υπάρχει ομοφωνία ως προς τα προσόντα του διαμεσολαβητή: κάθε χώρα θέτει τους δικούς της κανόνες Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 6

67 Ποιος μπορεί να γίνει διαμεσολαβητής Ένα πολύμορφο τοπίο ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΙΤΑΛΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ ΕΛΛΑ Α13 1. Ποιος μπορεί να γίνει ιαμεσολαβητής Οποιοσδήποτε Οποιοσδήποτε ολοκληρώνει έναν (διαπιστευμένο) κύκλο εκπαίδευσης (>28 ετών) Αξιολόγηση/Εξετάσεις με βάση την επίδοση (πιστοποιημένη) Πρέπει να είναι επαγγελματίας νομικός 2. Πρότυπο διαπίστευσης διαμεσολαβητή Καθορίζεται από την αγορά Καθορίζεται από δημόσιους κανόνες 3. Παρουσία εξωτερικού συνηγόρου εν απαιτείται Υποχρεωτική 4. Ώρες εκπαίδευσης στη διαμεσολάβηση 40 > 60 > 100 > 200 ώρες Υποχρεωτική συνεχής εκπαίδευση Ώρες/υποθέσεις διαμεσολάβησης Οι διαφορετικές εθνικές προσεγγίσεις αντικατοπτρίζουν διαφορετικές κουλτούρες Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com Πώς πρέπει να διαπιστεύονται ή να πιστοποιούνται οι διαμεσολαβητές; 14 Είναι δύσκολο να κριθούν αντικειμενικά τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του διαμεσολαβητή. Υπάρχουν πολλά στυλ & προσεγγίσεις στη διαμεσολάβηση (καθορίζονται από την κουλτούρα). Αντικειμενικά & γενικά κριτήρια Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 7

68 Kώδικας επαγγελματικής δεοντολογίας του ιεθνούς Ινστιτούτου ιαμεσολάβησης (ΙΜΙ) Γνήσια προώθηση υπηρεσιών, εφαρμοζόμενος κώδικας δεοντολογίας, κανόνες, μοντέλο, κλπ, επαγγελματική ασφάλεια αποζημίωσης, κλπ. Επιμέλεια, ανεξαρτησία, ουδετερότητα, αμεροληψία και έλεγχος σύγκρουσης συμφερόντων. ιαδικασία διαμεσολάβησης: επεξήγηση της διαδικασίας, δίκαιος χαρακτήρας και ακεραιότητα της διαδικασίας, εθελοντική διαδικασία (η κάθε πλευρά μπορεί να υπαναχωρήσει), ανατροφοδότηση, αμοιβή (η σαφήνεια δεν συνδέεται με την έκβαση της διαμεσολάβησης). Εχεμύθεια. Θέματα επαγγελματικής συμπεριφοράς => συζήτηση με τον Εξεταστή, ενστάσεις: ιαδικασία αξιολόγησης της επαγγελματικής συμπεριφοράς του ιεθνούς Ινστιτούτου ιαμεσολάβησης. 15 Ο κώδικας αντλεί την έμπνευσή του και βασίζεται στα εξής: 1. Πρότυπος Κανόνας για το ικηγόρο ως Ουδέτερο Τρίτο της Επιτροπής εοντολογίας & Προτύπων για τη Φιλική Επίλυση ιαφορών (2002) του CPR-Georgetown 2. Κώδικας εοντολογίας για ιαμεσολαβητές του Φόρουμ Κέντρων ιαμεσολάβησης της ιεθνούς Ένωσης ικηγόρων (UIA) (2003) 3. Ευρωπαϊκός Κώδικας εοντολογίας για ιαμεσολαβητές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2004) 4. Πρότυπα εοντολογίας για ιαμεσολαβητές (2005) που έχουν υιοθετηθεί από την Αμερικανική Ένωση ιαιτησίας, τον Αμερικανικό Νομικό Σύλλογο και την Ένωση για την Επίλυση Συγκρούσεων 5. Κατευθυντήριες Γραμμές εοντολογίας για ιαμεσολαβητές του Νομικού Συμβουλίου της Αυστραλίας (2006) 6. Κατευθυντήριες Γραμμές εοντολογίας για ιαμεσολαβητές της JAMS. 7. Κατευθυντήριες Γραμμές για το διορισμό ιαμεσολαβητών, την εχεμύθεια και την καταγγελία του Chartered Institute of Arbitrators. 8. Manon Ελβετικός Schonewille Κανόνας TOOLKIT Εμπορικής Company, ιαμεσολάβησης all rights reserved -στο toolkitcompany.com πλαίσιο των Κανόνων και Ρητρών ιαμεσολάβησης. Πιστοποιημένος ιαμεσολαβητής του ιεθνούς Ινστιτούτου ιαμεσολάβησης - ΙΜΙ 16 Η Πιστοποίηση του ΙΜΙ παρέχεται σε έμπειρους διαμεσολαβητές που είναι κάτοχοι πιστοποιητικού από οποιοδήποτε Πρόγραμμα Αξιολόγησης (Qualifying Assessment Program - QAP) που βασίζεται στην ατομική επίδοση και έχει εγκριθεί από την Ανεξάρτητη Επιτροπή Προτύπων του ΙΜΙ. Βασικές προϋποθέσεις Προγραμμάτων Αξιολόγησης (QAP). Όσο αφορά τους διαμεσολαβητές: 1. Μεγάλη εμπειρία στη διαμεσολάβηση («ιαμεσολαβητές χωρίς 200 ώρες ή 20 υποθέσεις διαμεσολάβησης δεν είναι πιθανόν να διαθέτουν επαρκή εμπειρία»). 2. Γνώση της θεωρίας και της πρακτικής της διαμεσολάβησης. 3. ιαμεσολαβητικές δεξιότητες : αποτελεσματικότητα της διαδικασίας και τεχνικές διαμεσολάβησης («Λόγω της μεγάλης ποικιλομορφίας των διαδικασιών και του ύφους διαμεσολάβησης και προκειμένου να εξασφαλιστεί η καινοτομία και η δημιουργικότητα, τα κριτήρια των Προγραμμάτων ποικίλουν και, συνεπώς, η Ανεξάρτητη Επιτροπή Προτύπων δεν θεσπίζει πάγια κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησης»). Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 8

69 Παράδειγμα προγράμματος αξιολόγησης (QAP) 17 I. Ικανότητα διαχείρισης της διαδικασίας: ημιουργία επιλογών, λήψη απόφασης και κλείσιμο της διαδικασίας (όπως ισχύει κατά περίπτωση) II. Ειδικές δεξιότητες, παρεμβάσεις και τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ACB Foundation III. Επαγγελματική στάση IV. Αυτοαξιολόγηση και επαγγελματική εξέλιξη V. Προχωρημένη επιχειρηματική διαμεσολάβηση Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com ACB FOUNDATION ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ 18 Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 9

70 ACB FOUNDATION ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ 19 ΚΡΙΤΗΡΙΑ 0 Απορρίπτεται 1 Ανεπαρκής 2 Ικανοποιητικός 3 Καλός 4 Άριστος Παρατηρήσεις Σχόλια Ι. ιαχείριση της διαδικασίας!!!!!! Αποτελεσματική καθοδήγηση των μερών: κλίμα που επιτρέπει στα μέρη να εκφραστούν, παροχή κινήτρων, κινητοποίηση των μερών, συμμετοχή και έλεγχος, αποτελεσματική έξοδος από το αδιέξοδο (4)!!!!!! ιαχείριση των επικοινωνιακών πτυχών: Εξισορρόπηση άνισης δύναμης, ισότιμη προσοχή, ισορροπία χρόνου ομιλίας, αντιμετώπιση των συναισθημάτων, αντιμετώπιση των διακοπών, επεξεργασία των θεμάτων της σύγκρουσης (4) Οργάνωση της διαδικασίας διαμεσολάβησης: διαχείριση προσδοκιών, διατύπωση θεμάτων προς διαπραγμάτευση, διεύθυνση της διαδικασίας, επεξήγηση της διαδικασίας διαμεσολάβησης και των ρόλων (εισαγωγικά σχόλια), διευθέτηση της αίθουσας, της συνάντησης και της διάταξης των καθισμάτων, καλός συντονισμός χρόνου, μηχανισμός για κατ ιδίαν και κοινές συναντήσεις (4) ιαχείριση θεμάτων ουσίας: οριοθέτηση, διευκρίνιση, επεξεργασία των θεμάτων διαφωνίας και των (υποκείμενων) συμφερόντων, εντοπισμός και ανάδειξη των ατομικών και των κοινών συμφερόντων, διατύπωση των θεμάτων προς διευκόλυνση της συζήτησης (4)!!!!!!!!!!!!!!!!!! Ι. ημιουργία επιλογών, κλείσιμο!!!!!! ημιουργία πολλών εναλλακτικών και κλείσιμο: κατάλληλος καταιονισμός εγκεφάλων, συμμετοχή όλων των πλευρών, δημιουργία επιλογών και πρόσφορη διαδικασία λήψης απόφασης η οποία είναι διακριτή από την επινόηση επιλογών (όπως ισχύει κατά περίπτωση) (4).!!!!!! Σύνολο:!!!!!! Σύνολο!!!!!! Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com ACB FOUNDATION ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ 20 ΚΡΙΤΗΡΙΑ 0 Απορρίπτεται ΙV. Αυτοαξιολόγηση και Επαγγελματική Εξέλιξη 1 Ανεπαρκής 2 Ικανοποιητικός 3 Καλός 4 Άριστος Παρατηρήσεις Σχόλια Η αυτοαξιολόγηση συμφωνεί με τις παρατηρήσεις των αξιολογητών (4) Η συνέντευξη που ακολουθεί το στάδιο της αξιολόγησης είναι ικανοποιητική και επιβεβαιώνει (4) την επαγγελματική στάση ιαχείριση προσδοκιών: η περιγραφή του προσωπικού ύφους και της προσέγγισης και το προφίλ του διαμεσολαβητή συμφωνούν με τις παρατηρήσεις των αξιολογητών (4 χ 2) X 2 = X 2 = X 2 = X 2 = X 2 = Σύνολο ΙV: V. Πτυχές προχωρημένης επιχειρηματικής διαμεσολάβησης Αντιμετώπιση των συμβούλων των μερών και των εκπροσωπούμενων ομάδων συμφερόντων (constituencies): σαφής καταμερισμός ρόλων, καλές σχέσεις με τους συμβούλους των μερών, ισότιμη κατανομή χρόνου και προσοχής μεταξύ των συμβούλων και των μερών, αντιμετώπιση των θεμάτων των εκπροσωπούμενων ομάδων συμφερόντων (4) Αντιμετώπιση πολύπλοκων θεμάτων ουσίας, ιεράρχηση θεμάτων και συμφερόντων, διευκρίνιση (και έλεγχος) περίπλοκων στοιχείων, βοήθεια προς τα μέρη ώστε να παρουσιάσουν τα στοιχεία με σαφήνεια, υπάρχει στρατηγική στην οργάνωση και τη συζήτηση των θεμάτων; (4) Κατάλληλη έξοδος από το αδιέξοδο, αντιμετώπιση προσωπικών επιθέσεων (4) ιαχείριση προσδοκιών: τα σχόλια των πελατών συμφωνούν με τις παρατηρήσεις των αξιολογητών (4 χ 2) X 2 = X 2 = X 2 = X 2 = X 2 = Σύνολο V: ΣΥΝΟΛΟ όλων των κατηγοριών Ι-V: Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 10

71 Συμπέρασμα ποιος μπορεί να γίνει διαμεσολαβητής; 21 Απαιτείται περισσότερη τεκμηριωμένη έρευνα για την προαγωγή του επαγγέλματος του διαμεσολαβητή. Πρότυπα επαγγελματικής κατάρτισης, πτυχίο masters στη διαμεσολάβηση. Να δούμε το χρήστη, τις δικές του ανάγκες και ικανοποίηση, και όχι τους διαμεσολαβητές ή τις οργανώσεις διαμεσολάβησης. Πρέπει να διατηρήσουμε την ευελιξία. Manon Schonewille TOOLKIT Company, all rights reserved - toolkitcompany.com 11

72

73 Bojana Jovin Hrastnik

74

75 Είδη διαμεσολάβησης: Δικαστική, παρά τω δικαστηρίω και εξωδικαστική διαμεσολάβηση Bojana Jovin Hrastnik Σλοβενία 1. Εισαγωγή Σε πολλά νομικά συστήματα η διαμεσολάβηση διαδραματίζει σήμερα κρίσιμο ρόλο στο πεδίο της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Όσον αφορά στη διαμεσολάβηση, οι διαφορές μεταξύ των νομικών συστημάτων, μέχρις ενός σημείου, εξαλείφονται. Υπάρχει ένα κοινό σύνολο βασικών αρχών και κανόνων διαμεσολάβησης σε πολλά διαφορετικά συστήματα. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για παράδειγμα, τα μέρη της διαμεσολαβητικής διαδικασίας μπορούν να βασίζονται σε ένα προβλέψιμο νομικό πλαίσιο, εφόσον τα Κράτη Μέλη ήταν υποχρεωμένα να συμμορφωθούν με τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ 1. Η οδηγία αυτή, η οποία υιοθετήθηκε το 2008, ενθαρρύνει την προσφυγή σε διαμεσολάβηση, διασφαλίζοντας ταυτοχρόνως μια ισόρροπη σχέση μεταξύ διαμεσολάβησης και δικαστικής διαδικασίας. Η οδηγία περιλαμβάνει μόνο 14 άρθρα, αλλά έχει ασκήσει σημαντική επιρροή στη νομοθεσία των Κρατών Μελών. Γενικά, η ανάπτυξη της νομοθεσίας για τη διαμεσολάβηση αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό των ευρωπαϊκών κρατών τα πρόσφατα έτη. Η νομοθεσία τους βασίζεται στις αρχές οι οποίες κατοχυρώνονται στην οδηγία. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές διαφορές στις λεπτομέρειες. Στην πράξη, έχει αναπτυχθεί μεγάλη ποικιλία μοντέλων διαμεσολάβησης και η ταξινόμηση όλων αυτών των μοντέλων αποτελεί δύσκολο εγχείρημα. Ένας από τους τρόπους παρουσίασής τους θα μπορούσε να είναι η εξέταση της σχέσης τους με τα δικαστήρια. 2. Διάφορα είδη διαμεσολάβησης Πολλές διεθνείς νομικές συνθήκες συστήνουν στις κυβερνήσεις την εισαγωγή και προαγωγή της διαμεσολάβησης. Το Συμβούλιο της Ευρώπης, για παράδειγμα, έχει αναγνωρίσει τα πλεονεκτήματα της διαμεσολάβησης σε πολλές περιπτώσεις. Σύμφωνα με τις διακηρύξεις του, τα Κράτη έχουν τη διακριτική ευχέρεια να οργανώσουν και να ρυθμίσουν τη διαμεσολάβηση με τον πιο πρόσφορο τρόπο είτε μέσω του δημόσιου είτε μέσω του ιδιωτικού τομέα. Οφείλουν, εντούτοις, να ακολουθήσουν συγκεκριμένες βασικές αρχές, όπως παρουσιάζονται στις Συστάσεις 1 Οδηγία 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις.

76 την Επιτροπής των Υπουργών. Η διαμεσολάβηση μπορεί να διεξάγεται εντός ή εκτός του πλαισίου της δικαστικής διαδικασίας 2. Προγράμματα διαμεσολάβησης στα δικαστήρια α. Διαμεσολάβηση από διαμεσολαβητές δικαστές Η Συμβουλευτική Επιτροπή των Ευρωπαίων Δικαστών, η οποία εργάζεται στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, ορίζει στην υπ' αριθμόν 6 (2004) γνωμοδότησή της ότι: "οι δικαστές έχουν τη δυνατότητα να ασκούν οι ίδιοι καθήκοντα διαμεσολαβητή. Με τον τρόπο αυτό η δικαστική τεχνογνωσία τίθεται στη διάθεση του κοινού. Εντούτοις, έχει ουσιώδη σημασία να διαφυλαχθεί η αμεροληψία τους, ιδίως εξασφαλίζοντας ότι δεν ασκούν τέτοια καθήκοντα σε υποθέσεις που εκδικάζουν και κρίνουν οι ίδιοι " 3. Η οδηγία 2008/52/ΕΚ 4 ορίζει ότι ο όρος "διαμεσολάβηση" περιλαμβάνει "τη διαμεσολάβηση εκ μέρους δικαστή που δεν έχει επιληφθεί τυχόν δικαστικών διαδικασιών σχετικών με την εν λόγω διαφορά". Στην πράξη, πολλοί δικαστές ασκούν καθήκοντα διαμεσολαβητή σε προγράμματα διαμεσολάβησης. Τον Οκτώβριο του 2009 μερικές εκατοντάδες δικαστές από όλο τον κόσμο παρακολούθησαν το πρώτο συνέδριο για τη δικαστική διαμεσολάβηση στο Παρίσι. Παρουσίασαν διάφορα δοκιμαστικά προγράμματα, πολλά από τα οποία είχαν αναπτυχθεί στην Ευρώπη 5. Λέγεται ότι τα μοντέλα δικαστικής διαμεσολάβησης είναι ιδιαιτέρως δημοφιλή στην Ευρώπη 6. Σε μερικές περιπτώσεις, η διαμεσολάβηση παρά τω δικαστηρίω παρέχεται μόνο από διαμεσολαβητές δικαστές. Στην Κροατία, για παράδειγμα, υπηρεσίες διαμεσολάβησης παρέχονται σε όλα τα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δικαστήρια, αλλά στα προγράμματα αυτά καθήκοντα διαμεσολαβητή ασκούν αποκλειστικά οι δικαστές 7. Από την άλλη πλευρά, οι διάδικοι έχουν ανά πάσα στιγμή τη δυνατότητα να προσφύγουν σε εξωδικαστική διαμεσολάβηση. Στη Γερμανία έχουν υλοποιηθεί αρκετά πιλοτικά προγράμματα παροχής διαμεσολάβησης από δικαστές 8. Στη Σλοβενία το πρώτο πιλοτικό πρόγραμμα 2 Σύσταση Αρ. R (98)1 της Επιτροπής των Υπουργών προς τα Κράτη Μέλη για τις Οικογενειακές Υποθέσεις, Σύσταση REC (2002)10 της Επιτροπής των Υπουργών προς τα Κράτη Μέλη για τη Διαμεσολάβηση σε Αστικές Υποθέσεις. 3 Σημείο 161 της υπ' αριθμόν 6 (2004) Γνωμοδότησης της Συμβουλευτικής Επιτροπής Ευρωπαίων Δικαστών προς την Επιτροπή των Υπουργών για μια δίκαιη δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και το ρόλο του δικαστή στη δίκη συνεκτιμώντας εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφορών. 4 Άρθρο 3 της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. 5 Το τρίτο συνέδριο πρόκειται να οργανωθεί τον Ιούλιο Πληροφορίες για τα συνέδρια: kluwermediationblog.com/2011/12/09/judges-mediate-and-do-other-things-%e2%80%93- whether-we-like-it-or-not/ Για παράδειγμα, το δοκιμαστικό πρόγραμμα σε οκτώ δικαστήρια στη Βαυαρία πριν από λίγα χρόνια. Πληροφορίες για ένα από τα συμμετέχοντα δικαστήρια:

77 διαμεσολάβησης παρά τω δικαστηρίω συμπεριελάμβανε (αρχικά) μόνο διαμεσολαβητές δικαστές. Οι δικαστές ασκούν καθήκοντα διαμεσολαβητή και σε πολλές άλλες χώρες, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά παγκοσμίως. Σε μερικές περιπτώσεις, τα μοντέλα διαμεσολάβησης είναι συγκεντρωτικά ή συντονίζονται κεντρικά, τουλάχιστον σε κάποιον βαθμό. Σε άλλες περιπτώσεις τα μοντέλα διαμεσολάβησης είναι λίγο έως πολύ αποκεντρωμένα. Σε αυτά τα συστήματα κάθε δικαστήριο καταρτίζει το δικό του πρόγραμμα και εφαρμόζει τις δικές του διαδικασίες. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλά διαφορετικά μοντέλα προγραμμάτων διαμεσολάβησης στα δικαστήρια των Η.Π.Α. Τα πρώτα προγράμματα διαμεσολάβησης στα δικαστήρια των Η.Π.Α. ανάγονται στη δεκαετία του '70 9. Η νομοθεσία η οποία υιοθετήθηκε τη δεκαετία του '90 10 κατοχύρωσε διευρυμένες αρμοδιότητες εφαρμογής της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Κάθε περιφερειακό δικαστήριο (district court) των Η.Π.Α. όφειλε να εφαρμόσει το δικό του πρόγραμμα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Οι δικαστές έχουν τη δυνατότητα να ασκούν καθήκοντα διαμεσολαβητή στα προγράμματα αυτά. Τα δικαστήρια έχουν αρμοδιότητα να καταρτίζουν προγράμματα και να ορίζουν τα κριτήρια επιλογής των διαμεσολαβητών, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων 11. β. Διαμεσολάβηση από άλλους διαμεσολαβητές (διαμεσολαβητές και οργανισμούς παροχής υπηρεσιών διαμεσολάβησης) Σε πολλά μοντέλα διαμεσολάβησης παρά τω δικαστηρίω οι διάδικοι της δικαστικής διαδικασίας παραπέμπονται σε διαμεσολάβηση η οποία διεξάγεται από διαμεσολαβητές οι οποίοι δεν είναι δικαστές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ίδια τα δικαστήρια διαχειρίζονται τους καταλόγους των διαμεσολαβητών. Για παράδειγμα, στη Σλοβενία η διαμεσολάβηση σε προγράμματα παρά τω δικαστηρίω παρέχεται από διαμεσολαβητές οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι σε καταλόγους των δικαστηρίων. Στους καταλόγους αυτούς μπορούν σήμερα να εγγραφούν τόσο δικαστές όσο και άλλοι διαμεσολαβητές. Στην Ολλανδία τα δικαστήρια έχουν τη δυνατότητα να παραπέμψουν μια υπόθεση σε διαμεσολάβηση η οποία διεξάγεται από διαμεσολαβητές εγγεγραμμένους στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Διαμεσολάβησης 12. Η Ιταλία πρόσφατα εισήγαγε νομοθεσία σύμφωνα με την οποία η διαμεσολάβηση αποτελεί προϋπόθεση για το παραδεκτό της δικαστικής διαδικασίας σε ορισμένα είδη διαφορών. Οι διάδικοι έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στο δικαστήριο hinweise_zum_g_terricherverfahren_gerichtsinterne_mediation_.pdf. Πληροφορίες για το σύνολο του προγράμματος (και της μελέτης): 9 Plapinger E., Stienstra D., 1996: ADR and Settlement in the Federal District Court, a sourcebook for judges and lawyers. A joint project of the Federal Judicial Center and the CPR Institute for Dispute Resolution. 10 Νόμος για την Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών (1998). 11 Niemic R., Stienstra D., 1996, Ravitz Randall E., 2001: Guide to Judicial Management of Cases in ADR. Federal Judicial Center. 12 Περισσότερες πληροφορίες: Customized conflict resolution: Court-connected Mediation in The Netherlands (υλικό συνεδρίου).

78 πριν από την έναρξη της διαμεσολάβησης, αλλά στη συνέχεια της διαδικασίας η διαμεσολάβηση είναι υποχρεωτική. Η διαμεσολάβηση σε αυτές τις διαφορές παρέχεται από οργανισμούς διαμεσολάβησης (δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς) οι οποίοι είναι καταχωρημένοι στο Υπουργείο Δικαιοσύνης 13. Υπάρχουν, φυσικά, πολλές διαφορές μεταξύ των μοντέλων διαμεσολάβησης ως προς τη διαχείριση και τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων, τη διασφάλιση της ποιότητάς τους, την επιλογή των διαμεσολαβητών κ.λ.π. Εξωδικαστική διαμεσολάβηση Όπως και η οργάνωση προγραμμάτων διαμεσολάβησης παρά τω δικαστηρίω, η οργάνωση της εξωδικαστικής διαμεσολάβησης εξαρτάται από την ισχύουσα νομοθεσία. Η νομοθεσία ορίζει τις προϋποθέσεις σύμφωνα με τις οποίες παρέχουν υπηρεσίες διαμεσολάβησης οι διαμεσολαβητές και οι οργανισμοί διαμεσολάβησης. Σε αυτόν τον τομέα είναι ακόμη δυσκολότερο να γίνει οποιαδήποτε σύγκριση. Όπως φαίνεται και από την ονομασία της, η εξωδικαστική διαμεσολάβηση παρέχεται στα μέρη ανεξάρτητα από τη δικαστική διαδικασία. Δεν οργανώνεται από τα δικαστήρια. Μπορεί να παρέχεται στα μέρη πριν, κατά τη διάρκεια ή ακόμη και μετά τη δικαστική διαδικασία. Οι διαμεσολαβητές και οι οργανισμοί διαμεσολάβησης παρέχουν διαμεσολάβηση σε διάφορες κατηγορίες διαφορών. Ο αυξανόμενος αριθμός των εθνικών και διεθνών ενώσεων διαμεσολαβητών και οργανισμών διαμεσολάβησης είναι ενδεικτικός της αυξανόμενης δημοφιλίας του θεσμού της διαμεσολάβησης. 3.Είδη διαμεσολάβησης ένα παράδειγμα: το σλοβενικό μοντέλο διαμεσολάβησης παρά τω δικαστηρίω Στη Σλοβενία το πρώτο πρόγραμμα διαμεσολάβησης παρά τω δικαστηρίω εισήχθη το 2001 στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος. Αναπτύχθηκε στο Περιφερειακό Δικαστήριο της Λιουμπλιάνα, το μεγαλύτερο από τα επτά σλοβενικά Περιφερειακά Δικαστήρια. Τα επόμενα έτη, το πιλοτικό πρόγραμμα μετατράπηκε σε τακτικό πρόγραμμα του δικαστηρίου και ορισμένα άλλα περιφερειακά και τοπικά δικαστήρια εισήγαγαν παρόμοια προγράμματα. Το 2005, το πρόγραμμα αυτό ήταν μεταξύ των τριών τελικών υποψηφίων για την απονομή του βραβείου Crystal Scales of Justice 14, και έτσι αναγνωρίστηκε ως παράδειγμα ορθής πρακτικής. Την εποχή εκείνη άρχισε να αναπτύσσεται και η εξωδικαστική διαμεσολάβηση στη Σλοβενία. Πριν από το 2009 η εισαγωγή προγραμμάτων διαμεσολάβησης στα δικαστήρια επαφίετο αποκλειστικά στους προέδρους των δικαστηρίων και στις απόψεις τους για τη διαμεσολάβηση. Οι αρχές δεν είχαν εμπλακεί στην ανάπτυξη της διαδικασίας παρά τω δικαστηρίω. Η ανάπτυξη, επομένως, δεν ήταν ισόρροπη. Ούτε υποστηρίχτηκε ούτε παρεμποδίστηκε από τις αρχές. Πριν από το 2008 δεν υπήρχε γενικό ρυθμιστικό 13 Augusta Iannini, La legislatione Italiana in meteria de mediazione, σημείωμα (2011), στην ιστοσελίδα: N&file= Το σημείωμα προετοιμάστηκε για το Εργαστήριο για την Εφαρμογή της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ. Σημειώματα για την κατάσταση σε αρκετά άλλα μέλη της ΕΕ υπάρχουν στις ίδιες ιστοσελίδες. 14 Ο διαγωνισμός αυτός διοργανώνεται από το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

79 πλαίσιο για τη διαμεσολάβηση στη Σλοβενία 15 και, επομένως, τα προγράμματα διαμεσολάβησης των δικαστηρίων συμπεριελάμβαναν ορισμένες βασικές αρχές και κανόνες για τη διαδικασία διαμεσολάβησης. Σύμφωνα με το Νόμο για την Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών σε Δικαστικές Υποθέσεις, που υιοθετήθηκε το Νοέμβριο 2009, όλα τα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δικαστήρια έχουν πλέον την υποχρέωση να εφαρμόζουν προγράμματα διαμεσολάβησης 16. Τα βασικά χαρακτηριστικά του σλοβενικού μοντέλου διαμεσολάβησης παρά τω δικαστηρίω είναι τα εξής: - Όλα τα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δικαστήρια έχουν υιοθετήσει προγράμματα διαμεσολάβησης και έχουν τη δυνατότητα εισαγωγής και άλλων μορφών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. - Η διαμεσολάβηση παρέχεται σε διαφορές που ανακύπτουν από εμπορικές, εργασιακές, οικογενειακές και άλλες σχέσεις αστικού δικαίου και αφορούν απαιτήσεις επί των οποίων τα μέρη έχουν δικαίωμα διάθεσης και οι οποίες υπόκεινται στη συμφωνία των μερών. - Το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να υιοθετεί και να εφαρμόζει το πρόγραμμα είτε το ίδιο απευθείας ή συνάπτοντας σύμβαση με κατάλληλο πάροχο υπηρεσιών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Στην πράξη, όλα τα δικαστήρια έχουν αποφασίσει να οργανώσουν προγράμματα απευθείας διαμεσολάβησης παρά τω δικαστηρίω. Τα προγράμματα διαχειρίζεται τμήμα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών εντός των δικαστηρίων. - Τα δικαστήρια έχουν επίσης τη δυνατότητα να συνεργάζονται μεταξύ τους κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων (τα περιφερειακά δικαστήρια έχουν τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών διαμεσολάβησης στα τοπικά δικαστήρια της περιοχής δικαιοδοσίας τους, ενώ τα τοπικά δικαστήρια έχουν τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών διαμεσολάβησης σε άλλα τοπικά δικαστήρια της ίδιας δικαστικής περιφέρειας). - Η διαμεσολάβηση παρά τω δικαστηρίω διεξάγεται από διαμεσολαβητές εγγεγραμμένους στους καταλόγους των δικαστηρίων. Τα κριτήρια εγγραφής των διαμεσολαβητών στους καταλόγους ορίζονται από το Νόμο για την Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών σε Δικαστικές Υποθέσεις. Οι πρόεδροι των δικαστηρίων επιλέγουν τους διαμεσολαβητές για τους καταλόγους. Ο αριθμός των διαμεσολαβητών στους καταλόγους των δικαστηρίων είναι περιορισμένος. Ο διαμεσολαβητής οφείλει να παρακολουθήσει εισαγωγική κατάρτιση και μετεκπαίδευση, σύμφωνα με το πρόγραμμα του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Οι δικαστές μπορούν να εγγράφονται ως διαμεσολαβητές στους καταλόγους των δικαστηρίων. Ωστόσο, ο υποψήφιος δεν είναι απαραίτητο να είναι νομικός. 15 Ο Νόμος για τη Διαμεσολάβηση σε Αστικές και Εμπορικές Υποθέσεις υιοθετήθηκε το Περιλαμβάνει μόνο βασικές αρχές και κανόνες διαμεσολάβησης και αφήνει τα υπόλοιπα στην αυτορρύθμιση. Αποτελεί μεταφορά της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ στην εθνική νομοθεσία. 16 Πρόκειται για 59 πρωτοβάθμια και 5 δευτεροβάθμια δικαστήρια. Τα δικαστήρια στη Σλοβενία υποδιαιρούνται σε δικαστήρια γενικής και δικαστήρια ειδικής δικαιοδοσίας. Δικαστήρια γενικής δικαιοδοσίας είναι τα 44 τοπικά δικαστήρια, τα 11 περιφερειακά δικαστήρια, τα 4 εφετεία και το Ανώτατο Δικαστήριο της Δημοκρατίας της Σλοβενίας. Δικαστήρια με ειδική δικαιοδοσία είναι τα 4 πρωτοβάθμια εργατοδικεία, το Ανώτερο Δικαστήριο Εργατικών και Κοινωνικών Υποθέσεων και το Διοικητικό Δικαστήριο (με καθεστώς Εφετείου).

80 Πολλοί εγγεγραμμένοι διαμεσολαβητές είναι όντως νομικοί, αλλά υπάρχουν και μερικοί ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, οικονομολόγοι, μηχανικοί, κ.λ.π. - Ο προϋπολογισμός των δικαστηρίων προβλέπει κονδύλια για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων τα οποία παρέχονται από τα δικαστήρια. Η διαμεσολάβηση σε διαφορές μεταξύ γονέων και τέκνων και σε εργασιακές διαφορές λόγω καταγγελίας σύμβασης εργασίας παρέχεται δωρεάν στα μέρη. Για τις άλλες διαφορές παρέχονται δωρεάν οι πρώτες τρεις ώρες διαμεσολάβησης. Μόνη εξαίρεση αποτελεί η διαμεσολάβηση σε εμπορικές διαφορές, για τις οποίες τα μέρη αναλαμβάνουν το κόστος. Στις διαδικασίες διαμεσολάβησης μπορεί να αναγνωριστεί στα μέρη το ευεργέτημα της πενίας. - Τα μέρη μπορεί να παραπεμφθούν σε διαμεσολάβηση με δυο διαφορετικούς τρόπους: 1. Παραπομπή μετά από συμφωνία των μερών: τα μέρη έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το πρόγραμμα του δικαστηρίου ή οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα. 2. Παραπομπή μετά από ενημερωτική συνάντηση: μετά τη συμμετοχή τους σε ειδική ενημερωτική συνάντηση για τη διαμεσολάβηση τα μέρη μπορεί να υπαχθούν στο πρόγραμμα διαμεσολάβησης του δικαστηρίου. Τα μέρη έχουν επίσης τη δυνατότητα να αρνηθούν σε αυτή την περίπτωση, δεν κινείται η διαδικασία διαμεσολάβησης. Υπάρχει, ωστόσο, δυνατότητα καταδίκης στην καταβολή των εξόδων. Το δικαστήριο, μετά από αίτηση του ενός μέρους, έχει τη δυνατότητα να διατάξει το άλλο μέρος που αρνείται καταχρηστικά την υπαγωγή σε διαμεσολάβηση να καταβάλλει στο πρώτο μέρος το σύνολο ή μέρος των εξόδων στα οποία υποβλήθηκε για τη διαδικασία και τα οποία προέκυψαν από την καταχρηστική άρνηση. - Με την έναρξη της διαδικασίας διαμεσολάβησης η δικαστική διαδικασία αναστέλλεται για 3 μήνες. - Σε όλες τις δικαστικές διαφορές όπου είναι διάδικος η Δημοκρατία της Σλοβενίας ο Γενικός Εισαγγελέας συναινεί στη διαδικασία διαμεσολάβησης, εφόσον η απόφαση αυτή είναι πρόσφορη, λαμβάνοντας υπόψη τις περιστάσεις της υπόθεσης. - Εφόσον τα μέρη καταλήξουν σε συμφωνία μετά από διαμεσολάβηση, έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν να περιβληθεί τον τύπο δικαστικού συμβιβασμού (προκειμένου να διαθέτουν εκτελεστό τίτλο).

81 Ιωάννα Αναστασοπούλου

82

83 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΗΣΙΑΣ Αναστασοπούλου Ι. Βλαχοπούλου Μ. Γιαννακούλιας Απ. Γραβιάς Γ. Θανασούλη Θ. Θεοχάρης Δημ. Κατσαούνη Αδ. Κατσιγιάννης Κ. Κωτσάκη Αικ. Μεϊδάνης Χαρ. Μπαλάδη Νικ. Παπαβασιλείου Μπ. Πατουλιώτης Π. Πουρνάρα-Βαρδαβίλια Τζ. Χριστοδούλου Κυρ. Σύνδεσμος ΑΕ και ΕΠΕ ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο και πρακτική Αθήνα, 30 Ιουνίου 2012 Διασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα του θεσμού: O ρόλος του διαμεσολαβητή, του δικαστή, των δικηγόρων Ιωάννας Αναστασοπούλου, Δ.Ν. Δικηγόρου Πιστοποιημένης Διαμεσολαβήτριας Προέδρου του ΕλλΚΔΔ Δ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Ο Μ Ι Λ Ι Α Σ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τι είναι το ΕλλΚΔΔ; Το 2007 άρχισε να λειτουργεί ως υπηρεσία του Συνδέσμου Ανωνύμων Εταιρειών και ΕΠΕ. Από το 2010 λειτουργεί ως αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία μεταξύ του Συνδέσμου και 15 Δικηγόρων Διαμεσολαβητών. Διαθέτει Κανονισμό Λειτουργίας και Κώδικα Δεοντολογίας που διατυπώθηκε από Επιτροπή με επικεφαλής τον κ. Κωνσταντίνο Ρίζο, Πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίοιυ επί τιμή, και μέλη τους Καθηγητές, κ.νικόλαο Κλαμαρή και κα Πελαγία Γέσιου-Φαλτσή. Δράσεις του ΕλλΚΔΔ Μεγάλη σειρά ομιλιών για την γνωριμία τόσο του νομικού όσο και του επιχειρηματικού κόσμου με το θεσμό σε όλη την Ελλάδα με προεξάχουσα την εκδήλωση της 30 Μαρτίου 2007 στη Παλαιά Βουλή και κύριο ομιλητή τον τότε Πρόεδρο του Γερμανικού Ακυρωτικού κ. Guenter Hirsch. Tηλ , , Φαξ: , , info@hellenic-mediation.gr Διεύθυνση: Πανεπιστημίου 42, Αθήνα, ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΦΜ

84 Διεθνές σεμινάριο το 2007 με χρηματοδότηση τη ΕΕ και σε συνεργασία με το CMAP (Centre de Médiation et d Arbitrage de Paris) και το GEMME (Groupement Européen des Magistrats pour la Médiation). Οργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων από το Chartered Institute of Arbitrators CiArb) και το Centre for Effective Dispute Resolution (CEDR) στη Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα αρχικά με τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Ανάπτυξης Ειδική Γραμματεία για την Ανταγωνιστικότητα - και στη συνέχεια με αυτοχρηματοδότηση. Συμμετοχή με εκπρόσωπό του στη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την εισαγωγή της σχετικής Οδηγίας στην ελληνική έννομη τάξη. Δημοσίευση του πρώτου βιβλίου για τη Διαμεσολάβηση. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ Καθορίζει και κατευθύνει τη διαδικασία / είναι υπεύθυνος γι αυτήν Ενημερώνεται για την υπόθεση / προετοιμάζεται πολύ καλά / έρχεται σε επαφή με τα μέρη και τους δικηγόρους τους. Φροντίζει ώστε το πρόβλημα και η λύση του να ανήκουν στους ενδιαφερόμενους / η λύση θα προκύψει από εκείνους / αποφεύγει να αναφέρει τις απόψεις του για πιθανή λύση. Διασφαλίζει ώστε η διαμεσολάβηση να γίνεται σε ουδέτερο τόπο / φροντίζει για τις φυσικές ανάγκες των συμμετεχόντων / καθορίζει πως θα κάθονται οι συμμετέχοντες / ποιος θα μιλήσει πρώτος Αντιμετωπίζει με ψυχραιμία πιθανές εκρήξεις αρνητικών συναισθημάτων / αντιμετωπίζει τις συναισθηματικές αντιστάσεις στην επικοινωνία / επαναφέρει το κλίμα σε πλαίσια συνεργασίας. Δημιουργεί την επικοινωνία ανάμεσα στις πλευρές / δημιουργεί σχέση εμπιστοσύνης με τα μέρη / δημιουργεί λειτουργικές για τις ανάγκες της διαμεσολάβησης σχέσεις μεταξύ των μερών. Διασφαλίζει ότι τα μέρη έχουν αντιληφθεί τη διαδικασία και ότι έρχονται σε αυτήν εκουσίως. Tηλ , , Φαξ: , , info@hellenic-mediation.gr Διεύθυνση: Πανεπιστημίου 42, Αθήνα, ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΦΜ

85 Διασφαλίζει την ουδετερότητα / αμεροληψία θα αναφέρει λόγους που πιθανόν δημιουργούν πρόβλημα στην ουδετερότητα. Καταγράφει τα σημεία επί των οποίων η διένεξη και η διαμεσολάβηση. Αντιμετωπίζει τα αδιέξοδα / διατηρεί την αισιοδοξία του / έχει υπομονή και επιμονή / γνωρίζει το εξειδικευμένο αντικείμενο της διαφοράς; / γνωρίζει να χρησιμοποιεί τη σιωπή. Σταματά τη διαδικασία αν διαπιστώνει ότι η χρήση της είναι καταχρηστική / αν παραβιάζεται ο νόμος / τηρεί τον Κώδικα Δεοντολογίας / εξασφαλίζει την εμπιστευτικότητα των πληροφοριών που ανταλλάσσονται. Εξασφαλίζει τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων στη διαδικασία / τους βοηθά να κατανοήσουν τα πραγματικά τους συμφέρονται και να καθορίσουν το BATNA, WATNA, RATNA και ZOPA αν δεν το έχουν ήδη καθορίσει με τους δικηγόρους τους / επικεντρώνεται στα πρόσωπα και όχι στο πρόβλημα / στα συμφέροντα και όχι στις θέσεις / παρατηρεί τη γλώσσα του σώματος / αποφεύγει να κρατήσει σημειώσεις. Βοηθά στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων / έχει και χρησιμοποιεί δημιουργική σκέψη / διεύρυνση της πίτας. Σε περίπτωση συμφωνίας ο διαμεσολαβητής σε συνεργασία με τους δικηγόρους τους εξασφαλίζει ότι τα μέρη έχουν αντιληφθεί το περιεχόμενό της. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗ Κατανοεί τη διαφορά και αποφασίζει αν η διαμεσολάβηση θα ήταν η ενδεδειγμένη λύση. Παραπέμπει τη διαφορά στη διαμεσολάβηση Διαμεσολαβεί; Ρύθμιση της δικαστικής μεσολάβησης από τον ν. 4055/2012 (άρθρο 7 που προσθέτει άρθρο 214 Β στον ΚΠολΔ) Αποκλειστικά δικαστές Πριν την άσκηση αγωγής / κατά την εκκρεμοδικία Tηλ , , Φαξ: , , info@hellenic-mediation.gr Διεύθυνση: Πανεπιστημίου 42, Αθήνα, ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΦΜ

86 Το δικαστήριο μπορεί να καλεί τα μέρη να προσφύγουν στη δικαστική μεσολάβηση (άρθρο 214Β, παράγρ. 4) εφόσον τα μέρη συμφωνήσουν, αναβολή για ένα εξάμηνο κατ ανώτατο. Δεν προβλέπεται ειδική αμοιβή. Εκπαίδευση; Κώδικας Δεοντολογίας των δικαστών μεσολαβητών; Κίνδυνος στρεψοδικίας; Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ Κατανοεί τη διαδικασία. Βοηθά τους πελάτες στην επιλογή του κατάλληλου διαμεσολαβητή / αποτελεί τη βασική επαφή μεταξύ διαμεσολαβητή πελάτη. Προτείνει τη διαμεσολάβηση στους πελάτες του / γνωρίζει πότε είναι καλύτερα να προτείνει τη διαμεσολάβηση ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται η υπόθεση των πελατών του / προσπαθεί να τους πείσει. Προετοιμάζει τους πελάτες για να παραστούν στη διαδικασία της διαμεσολάβησης / βοηθά στην επιλογή της ομάδας εκπροσώπησης / προετοιμάζει τα διαπραγματευτικά σημεία / προσδιορίζει τις αδυναμίες και τον επιδιωκόμενο στόχο / υπολογίζει το σχετικό κόστος. Ετοιμάζει το πληροφοριακό σημείωμα για τον διαμεσολαβητή / αποφασίζει σε συνεργασία με τον πελάτη τα έγγραφα που θα χρησιμοποιηθούν / ποια θα θεωρηθούν εμπιστευτικά. Μεγιστοποιεί το όφελος από τη χρήση της διαμεσολάβησης κατά την εναρκτήρια συνάντηση. Υποστηρίζει τον πελάτη στη διαδικασία / χειρίζεται τις διαπραγματεύσεις. Χειρίζεται τους πιθανούς πραγματογνώμονες, ασφαλιστές και άλλους επαγγελματίες που ενδέχεται να εμπλακούν στη διαδικασία. Εντοπίζει τα νομικά θέματα και συμβουλεύει τον πελάτη επ αυτών. Συντάσσει το συμφωνητικό / βοηθά στη σύνταξη του συμφωνητικού στο οποίο κατέληξαν τα μέρη. Tηλ , , Φαξ: , , info@hellenic-mediation.gr Διεύθυνση: Πανεπιστημίου 42, Αθήνα, ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΦΜ

87 Ana Maria Gonçalves

88

89 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Βασικές ικανότητες του διαμεσολαβητή Ana Maria Maia Gonçalves Αθήνα 30 Ιουνίου 2012 Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 1 Βασικές ικανότητες του διαμεσολαβητή Αυτό που χρειάζονται τα μέρη από τους επιλυτές είναι κάτι παραπάνω από μια διαδικασία: χρειάζονται κατανόηση, συμμετοχή, δημιουργικότητα, δύναμη, σοφία, στρατηγική σκέψη, αντιμετώπιση των θεμάτων, υπομονή, ενθάρρυνση, χιούμορ, θάρρος και ένα σωρό άλλες ιδιότητες που δεν αφορούν μόνο στη διαδικασία ή στην ουσία. (Mayer 2004, σ.146, BS Beyond neutrality: confronting the crisis in conflict resolution, Jossey-Bass, San Francisco) Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 2 1

90 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Τι είναι ικανότητα; Ικανότητα Στάση δέσμευση & διάθεση να επιτευχθεί το αποτέλεσμα C = S + E + K + A Competence Skills Experience Knowledge Attitude Ικανότητα εξιότητες Εμπειρία Γνώση Στάση Μια δέσμη αλληλένδετων ικανοτήτων, δεσμεύσεων, γνώσεων και δεξιοτήτων που επιτρέπουν σε κάποιον να ενεργεί αποτελεσματικά σε μια δουλειά ή κατάσταση Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 3 Ικανότητα Τι είναι ικανότητα; Στάση δέσμευση & διάθεση να επιτευχθεί το αποτέλεσμα C = S + E + K + A Competence Skills Experience Knowledge Attitude Ικανότητα εξιότητες Εμπειρία Γνώση Στάση ιαχείριση διαδικασίας Θεωρία και πρακτική της διαμεσολάβησης ιαχείριση τεχνικών Πολιτισμικά πλαίσια ιαχείριση σχέσεων Πολυπολιτισμικές προοπτικές ιαχείριση περιεχομένου Για τον εαυτό σου; Αυτοεπίγνωση Προετοιμασία & Σχεδιασμός Για το πώς λειτουργούν ο άνθρωποι; Οργάνωση Ενεργητική ακρόαση Θέση ερωτήσεων Ρύθμιση των συναισθημάτων RPD competence management IMI QAP Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 4 2

91 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ο κύκλος της μάθησης Επίγνωση ιερεύνηση & Φιλτράρισμα Μοιράζομαι & Στοχάζομαι Μάθηση Προσωπική & Επαγγελματική Επίδοση Βήμα 1: Επίγνωση Βήμα 2: Ενέργεια με βάση αυτήν την επίγνωση Marra, R. M., Howland, J., Wedman, J. & Diggs, L. (2003) Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 5 Βασικές ικανότητες του διαμεσολαβητή: 1) Επίγνωση Επίγνωση Ανθρώπινες Ανάγκες Πολιτισμικές Ανάγκες Ατομικές Ανάγκες Ανάγκες της διαδικασίας ιαμεσολαβητής Μέρη Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 6 3

92 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Επίγνωση των ανθρώπινων αναγκών Ανθρώπινες Ανάγκες Πώς μπορώ εγώ ως διαμεσολαβητής να μεγιστοποιήσω τη χρήση των γνωστικών ικανοτήτων των μερών της διαμεσολάβησης (από νευροβιολογική άποψη) του εαυτού μου συμπεριλαμβανομένου; Τροφή Ανάπαυση Φροντίδα Αυτο επίγνωση Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 7 Επίγνωση των πολιτισμικών αναγκών Τι γνωρίζω για τις πολιτισμικές θεωρίες και πλαίσια; Πολιτισμικές Ανάγκες Ποια πολιτισμικά θέματα θα εξετάσω; Γνώση Πλαισίων ιαφορετικές Προοπτικές Προσωπική κουλτούρα (του ιαμεσολαβητή και των Μερών) Ποιες πτυχές της προσωπικής μου κουλτούρας θα προσέξω σε αυτήν τη διαμεσολάβηση; Εμπνευσμένο από τα Κριτήρια Έγκρισης των Προγραμμάτων ιαπίστευσης για ιαπολιτισμικούς ιαμεσολαβητές του ιεθνούς Ινστιτούτου ιαμεσολάβησης Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 8 4

93 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Επίγνωση των ατομικών αναγκών Ποια είναι η κοινωνική κουλτούρα των συμμετεχόντων; Ατομικές Ανάγκες Πώς θα επιδιώξω αμοιβαία κατανόηση; Πώς θα εμπνεύσω εμπιστοσύνη στη συγκεκριμένη περίπτωση; Υπάρχει κάτι που με αγχώνει; Έχω συναίσθηση κάποιων άκαμπτων δικών μου απόψεων; Τι άλλο; Ανοιχτό πνεύμα Συστολή Εξω στρέφεια Ευχάρι στος χαρα κτήρας Νευρω τισμός Συναι σθημα τική σταθερό τητα Άλλες ανάγκες; Τα Πέντε Μεγάλα είναι καίρια προσωπικά χαρακτηριστικά που έχουν ανακαλυφθεί από εκτεταμένες έρευνες: Buss, 1991; Digman, 1990; Goldberg, 1992, 1993; McCrae & Costa, 1987; McCrae & John, 1992) Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 9 Επίγνωση των αναγκών της διαδικασίας Επίγνωση των αναγκών της διαδικασίας Επιλογή της ιαδικασίας Προετοιμασία Πλάνο Εκπροσώπησης Στρατηγική ιαχείρισης της διαμεσολάβησης Συμμετέχοντες; Γλώσσα; Τόπος; Φαγητό; Εκδηλώσεις/ είπνο; Προηγούμενες προτάσεις/ ισχυρισμοί; Επιλογή διαμεσολαβητή Προκαταρκτικές Συναντήσεις Προκαταρκτικές προτάσεις/ισχυρισμοί Εναρκτήριες τοποθετήσεις Κοινές συναντήσεις Κατ ιδίαν συναντήσεις Πιθανή ημερήσια διάταξη; Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 10 5

94 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Βασικές ικανότητες του διαμεσολαβητή Μοιράζομαι & Στοχάζομαι Επίγνωση Προσωπική & Επαγγελματική Προσπάθεια ιευρεύνηση & Φιλτράρισμα Μάθηση Ικανότητα Στάση C = S + E + K + A Competence Skills Experience Knowledge Αttitude Ικανότητα εξιότητες Εμπειρία Γνώση Στάση ιαχείριση διαδικασίας Θεωρία και πρακτική της διαμεσολάβησης ιαχείριση τεχνικών Πολιτισμικά πλαίσια ιαχείριση σχέσεων Πολυπολιτισμικές προοπτικές ιαχείριση περιεχομένου Πολιτιστική νοημοσύνη Προετοιμασία & Για τον εαυτό μου; Σχεδιασμός Αυτοεπίγνωση Οργάνωση Για το πώς λειτουργούν οι άνθρωποι; - Ενεργητική ακρόαση - Θέση ερωτήσεων - Ρύθμιση των συναισθημάτων Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 11 Βασικές ικανότητες του διαμεσολαβητή ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ ΑΥΤΟΕΠΙΓΝΩΣΗ 1 Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 12 6

95 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Γνωρίζω την προσωπικότητά μου και πώς συμπεριφέρομαι σε καταστάσεις σύγκρουσης και στρες. Ξέρω να εξετάζω τον εαυτό μου χωρίς επικρίσεις Αυτοεπίγνωση Γνωρίζω την κουλτούρα μου και μπορώ να τοποθετηθώ απέναντι σε άλλες κουλτούρες, αντιλήψεις, μοντέλα, νοοτροπίες, κλπ. Είναι χρήσιμο να ξέρουμε πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος («neuroawareness») Χρησιμοποιήστε το! Είμαι και παραμένω στο εδώ και τώρα. Εντοπίζω και διαχειρίζομαι την πηγή του στρες. Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 13 Αυτοεπίγνωση Η Προσωπικότητά μου Η Συμπεριφορά μου Η Κουλτούρα μου Έχω την ικανότητα να εξετάζω τον εαυτό μου Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 14 7

96 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Αυτοεπίγνωση Αυθεντικότητα Εάν ξέρουμε ποιοι είμαστε, τότε το να ξεφύγουμε από το εγώ μας και να περάσουμε σε μια θέση αυθεντικότητας, σύμπλευσης και συμπόνιας, επηρεάζει διαφορετικά τους άλλους (Gold 2003, p. 190) Παρουσία Όταν κανείς καταφέρνει να είναι παρών στην οργή του, στο πόνο ή στο φόβο του, τότε μπορεί να είναι παρών και στο βαθύτερο πόνο του άλλου. Όταν κανείς μπορεί να είναι παρών στις δικές του συγκρούσεις, τότε μπορεί να είναι παρών και στις συγκρούσεις του άλλου (Bowling 2003, p. 270) Ενσυναίσθηση, Έλεγχος Συναισθημάτων, Ουδετερότητα, ιαίσθηση Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 15 Μια αντιληπτή «προκατάληψη» Τι βλέπετε σ αυτήν την εικόνα; Αντίληψη και πραγματικότητα Μια λιγότερο αντιληπτή «προκατάληψη» Προς ποια κατεύθυνση στριφογυρίζει η γυναίκα; ,00.html Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 16 8

97 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Αυτοεπίγνωση Συνειδητοποιώ ότι βλέπω αυτό που μπορώ να δω Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 17 ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ Βασικές Ικανότητες του ιαμεσολαβητή ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ 1 Αυτοεπίγνωση 2 Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 18 9

98 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ο κίνδυνος: τα στερεότυπα Το στερεότυπο είναι μια υπεραπλουστευτική αλλά διαδεδομένη άποψη για μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων ή κάποιο χαρακτηριστικό της. Επειδή είναι τόσο απλουστευτικό, και συχνά προξενεί πόνο, το να σκέφτεται κανείς με βάση τα στερεότυπα μπορεί να οδηγήσει σε παραδοχές αλλά και σε προκαταλήψεις. Η προκατάληψη είναι μια προκατασκευασμένη γνώμη που δεν βασίζεται στην πραγματική εμπειρία ή βασίζεται σε περιορισμένη εμπειρία. Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 19 Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 20 10

99 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Οι άνθρωποι λειτουργούν υποσυνείδητα σε τρία επίπεδα σε όλες τις κουλτούρες Πηγή: J. Kalowski - Σχεδίαση Sheila Coghill ΜΟΝΑ ΙΚΟ προτιμήσεις προσαρμογή εικόνα του εαυτού τρόπος ζωής σχέσεις αξίες γούστα οικονομική κατάσταση κίνητρα Οι διαμεσολαβητές χτίζουν την κατανόηση σε αυτά τα επίπεδα ΑΤΟΜΙΚΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ Η προσοχή μας επικεντρώνεται πρώτα σε αυτό το επίπεδο σε αυτό που βλέπουμε Ρούχα γλώσσες θρησκείες φαγητά οικογενειακά μοντέλα σύμβολα γοήτρου στάσεις απέναντι στο χρήμα μοντέλα σεβασμού μοντέλα εργασίας ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ Ι ΙΟ Μια ισχυρή πηγή σύνδεσης που παραβλέπουμε συχνά φαγητό στέγη ασφάλεια ταυτότητα σκοπός στη ζωή ικανοποίηση της αίσθησης του ανήκειν αυτοσεβασμός αυτοεκπλήρωση (Maslow) ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 21 Ορισμός της κουλτούρας «Η κουλτούρα είναι ο συλλογικός προγραμματισμός της ανθρώπινης διάνοιας που διακρίνει τα μέλη μιας ανθρώπινης ομάδας από τις άλλες. Υπό αυτήν την έννοια, η κουλτούρα είναι ένα σύστημα συλλογικών αξιών» (Hofstede) Εκπαίδευση Αξίες Οικογένεια «Η κουλτούρα είναι το βαθύτερο επίπεδο των κοινών βασικών παραδοχών και πεποιθήσεων των μελών μιας οργάνωσης που λειτουργούν ασυνείδητα και προσδιορίζουν με έναν τρόπο που «εκλαμβάνεται ως δεδομένος» τον τρόπο που οργανισμός βλέπει τον εαυτό του και το περιβάλλον του» (Schein) «Ο κοινός ιστός ερμηνευτικών κριτηρίων στον οποίο πιάνονται οι άνθρωποι» (Geert) Οργανισμός Γονίδια Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 22 11

100 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ο ιδιαίτερος ρόλος του διαμεσολαβητή στα πολυπολιτισμικά συμφραζόμενα Η διαμεσολάβηση δημιουργεί μια κουλτούρα σύνθεσης στην οποία μπορούν να συμμετέχουν όλοι ελεύθερα Αποφυγή των στερεότυπων: η γνώση είναι παράγοντας-κλειδί αλλά όχι θέσφατο Χάραξη Στρατηγικής Ενεργός ράση: ελαχιστοποίηση και διαχείριση του πόνου και της δυστοκίας Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 23 Πιστοποίηση για διαπολιτισμικούς διαμεσολαβητές από το ιεθνές Ινστιτούτο ιαμεσολάβησης (ΙΜΙ) Τομείς προσοχής αναφορικά με την κουλτούρα (QFAs) 1. Ύφος του σχετίζεσθαι και της επικοινωνίας Πολιτιστικό/ά πλαίσιο/α Πολιτισμική αυτοεπίγνωση 2. Νοοτροπία απέναντι στη σύγκρουση 3. ιαδικασία διαμεσολάβησης 4. Προσανατολισμός προς την ανταλλαγή πληροφοριών Πολυπολυτισμικές Προοπτικές 5. Προσανατολισμός χρόνου 6. Προσέγγιση λήψης αποφάσεων Εμπνευσμένο από τα Κριτήρια Έγκρισης των Προγραμμάτων ιαπίστευσης για ιαπολιτισμικούς ιαμεσολαβητλες του ιεθνούς Ινστιτούτου ιαμεσολάβησης (ΙΜΙ) Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 24 12

101 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Πολιτισμική Νοημοσύνη Μαθαίνω πώς να «ξεμαθαίνω» Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 25 Βασικές ικανότητες Του ιαμεσολαβητή 1 Αυτοεπίγνωση 2 Πολιτισμική Επίγνωση ΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΣΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 3 Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 26 13

102 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ενεργητική ακρόαση «Μπορείς να πάψεις να λες «μμμμ»! Έχω σταματήσει να σου μιλάω εδώ και μία ώρα!» Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 27 Στοιχεία ενεργητικής ακρόασης είχνω ενδιαφέρον Θέτω ερωτήσεις σχετικά με την κατάσταση Ελέγχω κατά πόσο είναι κατανοητή η κατάσταση Είμαι παρών ρω ως καθρέφτης 3 θέσεις - Η δική μου άποψη - Η άλλη άποψη - Είμαι παρατηρητής Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 28 14

103 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Θέτω ερωτήσεις για τα βασικά Ερωτήσεις ως προς τα γεγονότα Πώς φτάσατε στη διαμεσολάβηση; Ερωτήσεις ως προς τις σχέσεις Πόσο καιρό γνωρίζετε τα άτομα αυτά/την εταιρεία αυτή; Ερωτήσεις ως προς τα συμφέροντα Τι ελπίζετε/στοχεύετε ερχόμενος/οι σε αυτή τη διαμεσολάβηση; Ερωτήσεις ως προς τη δομή Μπορείτε να περιγράψετε τη διάδραση με την άλλη πλευρά; Σε κοινωνικό επίπεδο; Επαγγελματικά; Ερωτήσεις ως προς τις αξίες Από όλα όσα είπατε, μπορείτε να μου δώσετε μια ιδέα για το τι είναι πιο σημαντικό για σας; Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 29 Ερωτήσεις στη διαμεσολάβηση: κοινές συναντήσεις Γιατί κάνει ερωτήσεις ο διαμεσολαβητής; Για να συγκεντρώσει πληροφορίες Για να ανοίξει την πόρτα στην επικοινωνία μεταξύ των μερών Για να διασαφηνίσει τις προσδοκίες και τις ανάγκες των μερών Για να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μερών Για να διασφαλίσει ότι τα μέρη κατανοούν τις πληροφορίες Για να βοηθήσει τα μέρη να σκεφτούν εποικοδομητικά Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 30 15

104 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ερωτήσεις στη διαμεσολάβηση: κατ ιδίαν συναντήσεις Γιατί θέτει ερωτήσεις ο διαμεσολαβητής; Για να βοηθήσει τα μέρη να κατανοήσουν τα κοινά συμφέροντα και τις ανάγκες Για να μάθει τυχόν συμφέροντα που δεν εκφράστηκαν στην κοινή συνάντηση Για να ελέγξει τις πραγματικές προσδοκίες των μερών Για να βοηθήσει τα μέρη να εντοπίσουν την καλύτερη και τη χειρότερη εκδοχή της υπό διαπραγμάτευση συμφωνίας Για να προετοιμάσει τη διαπραγμάτευση σε κοινή συνάντηση Σημείωση: Αυτό μπορεί να γίνει και στην κοινή συνάντηση ο κάθε διαμεσολαβητής αποφασίζει το καλύτερο για τη συγκεκριμένη διαμεσολάβηση Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 31 Το τεστ της πραγματικότητας Πηγή: Sous Chef or Sue Chef? με τον Sir Paul Lawrence LEADR 1997 Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 32 16

105 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ερωτήσεις στη διαμεσολάβηση: Τελικό Στάδιο Γιατί κάνει ερωτήσεις ο διαμεσολαβητής; Για να εστιάσει την προσοχή των μερών στην επιλογή λύσης Για να βοηθήσει τα μέρη να κάνουν δικαιολογημένες και ρεαλιστικές επιλογές Το τεστ της πραγματικότητας σχετικά με τις επιλογές και τη συμφωνία Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 33 Βασικές ικανότητες του ιαμεσολαβητή - Αυτοεπίγνωση - Πολιτισμική επίγνωση - Ενεργητική ακρόαση και θέση ερωτήσεων 4 εξιότητες Ρύθμιση των Συναισθημάτων Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 34 17

106 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ζωτική Αρχή: Κίνδυνος έναντι Αμοιβής Οι βιολογικοί μας μηχανισμοί επιβίωσης που διέπονται από αναμνήσεις ερεθισμάτων μάς κάνουν να συμπεριφερόμαστε ασυνείδητα (π.χ. αυτόματα/αντανακλαστικά): Αποφεύγουμε τον πόνο και τον κίνδυνο = «Αντανακλαστικό Αποφυγής» Επιζητούμε την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση = «Αντανακλαστικό Επιδίωξης» Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 35 Ο κίνδυνος/φόβος υπερισχύει της ανταμοιβής/ευχαρίστησης Απειλή/Πόνος Ανταμοιβή Πιο γρήγορη αντίδραση Πιο έντονη Μεγαλύτερης διάρκειας Εντείνονται οι ικανότητες αντιπαλότητας Πιο βραδεία αντίδραση Πιο ήπια Μικρότερης διάρκειας Εντείνονται οι γνωστικές ικανότητες (π.χ. προμετωπιαίος λοβός - λήψη αποφάσεων) Μειώνονται οι γνωστικές ικανότητες Αυξημένες πιθανότητες Μειωμένες πιθανότητες François Bogacz & Jeremy Lack 2011 Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 36 18

107 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Θα προβλέψεις μια αίσθηση βεβαιότητας εν μορπύοσα να κλάβαταω τι δβάιαζα. Χηρσπιομώτνας την αετσυίτπη δνύμη του αθώπρινονυ νου, σφωμνύα με την έυρενυα, δεν πίζαει ρλόο σε πιοα σιερά εανίι τα γμαάρμτα μαις λξέης, το μνόο που έεχι σίμσηα εανίι Το πτώρο και τλετυείαο γάρμμα να εανίι στη στσωή θσέη. François Bogacz & Jeremy 37 Lack 2011 Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος Πηγή: D. Radecki Neuroleadership Institute Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 37 Ρύθμιση συναισθημάτων Αναγνώριση των εκφράσεων του προσώπου Φόβος Ευτυχία Έκπληξη Αηδία Λύπη Οργή Ποιο συναίσθημα αντικατοπτρίζεται εδώ; Και εδώ; Πηγή: Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 38 19

108 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Στρατηγικές Ρύθμισης των Συναισθημάτων Τι μπορούμε να κάνουμε όταν νιώθουμε ένα συναίσθημα; - Τίποτε, να το εκφράσουμε - Τίποτε, να το εκφράσουμε και ταυτόχρονα να εκφράσουμε και τους λόγους Φωνάζω γιατί έχω θυμώσει και σιχαίνομαι αυτό που έκανες! - Να το καταπνίξουμε! εν μπορώ να αντιδράσω γιατί θα απολυθώ! - Να προσπαθήσουμε να το διαχειριστούμε από γνωστική άποψη Να βρούμε κάτι άλλο καλύτερο Να βελτιώσουμε την κατάσταση Επιλεκτική προσοχή Επανεκτίμηση Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 39 Στρατηγικές Ρύθμισης των Συναισθημάτων Κατάσταση Προσοχή Εκτίμηση Ανταπόκριση Επιλογή Κατάστασης Τροποποίηση Κατάστασης Ανάπτυξη Προσοχής Γνωστική Αλλαγή Ρύθμιση Ανταπόκρισης Βρίσκω καλύτερη Βελτιώνω την Επιλεκτική προσοχή Επανεκτίμηση Μείωση ή λύση κατάσταση Καταστολή - εν πάω για -Μειώνω το χρόνο -Μελετώ το σχεδιασμό - Ερμηνεύω των ψώνια με τον Α που πάμε για ψώνια των καταστημάτων εκ νέου αρνητικών -Πείθω τον Α να -Εναλλάσσω τα ψώνια τους άλλους καταναλωτές, -Εντοπίζω/ εκφράσεων ψωνίσει στο με διαλείμματα, τι νέο υπάρχει, τι άλλαξε αποδέχομαι διαδίκτυο με ή χωρίς τον Α κλπ. το άγχος/την πλήξη -Προτείνω άλλο -Ονειροπολώ, κοιτάζω -Αποστασιοποιούμαι κοινό χόμπι το iphone του, Ενίσχυση -Επικεντρώνομαι στα των συναισθήματα θετικών εκφράσεων Προσαρμοσμένο από το Gross, J.J., Richards, J.M. & John, O.P., Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 40 20

109 Βασικές δεξιότητες ενός διαμεσολαβητή Ρύθμιση των Συναισθημάτων «Ο συναισθηματικά επαρκής διαμεσολαβητής είναι ικανός να επιλέξει τον τρόπο που θα ανταποκριθεί σε μια κατάσταση αντί να αντιδράσει. Ο συναισθηματικά ανεπαρκής διαμεσολαβητής είναι πιθανόν να χάσει τον έλεγχο και να αντιδράσει απρόσφορα» (Johnson, Levine & Richard 2003) Convirgente - Υπο την επιφύλαξη παντός δικαιώματος 41 21

110

111 Ευάγγελος Ζερβέας

112

113 Παράδειγμα από την πράξη: Φιλικός διακανονισμός των καταναλωτικών διαφορών Ομιλία Συνηγόρου του Καταναλωτή, κου Ευάγγελου Ζερβέα, στην Ημερίδα που διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου, με θέμα: Η Διαμεσολάβηση στην Ελλάδα: Το Ευρωπαϊκό & Εθνικό Θεσμικό Πλαίσιο και Πρακτική 30 Ιουνίου Γενικό νομικό πλαίσιο και πλεονεκτήματα της φιλικής επίλυσης των καταναλωτικών διαφορών Τα τελευταία περίπου είκοσι (20) χρόνια σημειώνεται μεγάλη κινητικότητα και παρατηρείται η παραγωγή πληθώρας νομικών κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη λειτουργία συστημάτων διαμεσολάβησης για την εξωδικαστική αντιμετώπιση των καταναλωτικών διαφορών και τις αρχές διαφάνειας που πρέπει να διέπουν τα αρμόδια όργανα. Εσχάτως, πριν από λίγους μόλις μήνες, εγκρίθηκε δέσμη νομοθετικών προτάσεων του αρμόδιου για θέματα υγείας και καταναλωτών Ευρωπαίου Επιτρόπου, ως βάση για την Κοινοτική Οδηγία που πρόκειται να εκδοθεί εντός του 2012 και θα αφορά την υποχρεωτική συγκρότηση φορέων εξωδικαστικής επίλυσης των καταναλωτικών διαφορών σε όλα τα κράτη-μέλη. Είναι σαφές ότι η εναλλακτική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών βρίσκεται σε περίοπτη θέση ανάμεσα στις στρατηγικές της Ευρώπης για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων πολιτών. Μια τέτοια επιλογή είναι το προϊόν έγκυρων εκτιμήσεων σχετικά με το τεράστιο οικονομικό όφελος που θα προκύψει για καταναλωτές και προμηθευτές, εάν μπορούν να βασίζονται σε αμερόληπτες και ποιοτικές υπηρεσίες εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών τους, αντί της προσφυγής στη Δικαιοσύνη. Το όφελος αυτό υπολογίζεται ετησίως σε 25 δισ. ευρώ. Βέβαια, η δίκαιη και ταχεία επίλυση των καταναλωτικών διαφορών αξιοποιώντας 1

114 εξωδικαστικά μέσα συνιστά καταλυτική δυνατότητα, με ευρύτερα πλεονεκτήματα για όλους τους εμπλεκόμενους. Από τη μία πλευρά, οι καταναλωτές αποκτούν ισχυρή καταναλωτική συνείδηση και ενθαρρύνονται να διεκδικούν τα δικαιώματά τους ακόμα και σε περιπτώσεις καταναλωτικών διαφορών, όπου εξαιτίας του χαμηλού οικονομικού διακυβεύματος, θα έπαιρναν πολύ δύσκολα την απόφαση να εμπλακούν σε μια χρονοβόρα και κοστοβόρα δικαστική διαμάχη. Από την άλλη πλευρά, η καθιέρωση της πρόσβασης σε θεσμοθετημένους φορείς εναλλακτικής επίλυσης των καταναλωτικών διαφορών βοηθά και τις επιχειρήσεις να διαχειρίζονται σωστά τις σχέσεις τους με τους καταναλωτές και να βελτιώνουν την υπόληψή τους στην αγορά. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο Θεσμός του φιλικού διακανονισμού συμβάλλει στην καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης και αμοιβαίας καλής πίστης ανάμεσα σε καταναλωτές και προμηθευτές, αυξάνει την ικανότητά τους να εκμεταλλεύονται πλήρως τις δυνατότητες που τους προσφέρει η αγορά, αναδεικνύει τα χρηστά συναλλακτικά ήθη και εδραιώνει τη θεμελιώδη αρχή του ηθικώς επιχειρείν. 2. Γενική αποτίμηση της εφαρμογής του Θεσμού της φιλικής επίλυσης των καταναλωτικών διαφορών στην Ελλάδα Εδώ και χρόνια, με τη θεσμοθέτηση της Ανεξάρτητης Αρχής του Συνηγόρου του Καταναλωτή, η Ελλάδα είναι χώρα πολύπειρη και πρωτοπόρα στην εξωδικαστική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών. Η δημιουργία του νέου Οργάνου το 2004 αποτέλεσε έμπρακτη απόδειξη της βούλησης της Ελληνικής Πολιτείας να επισπεύσει τη μεθόδευση της σύγκλισης των διοικητικών της δομών στη βάση των Ευρωπαϊκών νομικών κειμένων της τελευταίας εικοσαετίας. Πρωτίστως, όμως, ήρθε να πλαισιώσει αποτελεσματικά ένα από τα, κατά γενική ομολογία, ισχυρότερα και πληρέστερα νομοθετικά συστήματα που ισχύουν αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την προστασία του καταναλωτή. 2

115 Κατά τα πρώτα πέντε χρόνια πλήρους επιχειρησιακής λειτουργίας του, ο Συνήγορος του Καταναλωτή έχει διαχειριστεί πάνω από έγγραφες αναφορές καταναλωτών. Ποσοστό 82% εξ αυτών καταλήγουν σε φιλική διευθέτηση εντός ενός σύντομου σχετικά χρονικού διαστήματος, που δεν ξεπερνά κατά μέσο όρο τις 88 ημέρες ανά υπόθεση. Πάνω απ' όλα, είναι αξιοσημείωτο ότι ένας φορέας με διαμεσολαβητικό ρόλο στη φιλική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών μπορεί να λειτουργεί επωφελώς και για το κράτος, υπό την έννοια ότι εξασφαλίζοντας την επιστροφή τεράστιων χρηματικών ποσών στους καταναλωτές, μπορεί να αντισταθμίζει και με το παραπάνω τη δημόσια χρηματοδότηση που λαμβάνει. Πράγματι, το χρηματικό όφελος για τους καταναλωτές χάρη στην ικανοποίηση των αιτημάτων τους με τη διαμεσολάβηση της Αρχής ανέρχεται συνολικά μέχρι σήμερα σε πάνω από 30 εκατ. ευρώ. Από δημοσιονομικής άποψης, το ποσόν αυτό είναι σχεδόν κατά τέσσερις (4) φορές πολλαπλάσιο των δημόσιων δαπανών που έχουν απαιτηθεί για τη λειτουργία του Συνηγόρου του Καταναλωτή όλα τα χρόνια από τη στιγμή της σύστασής του. Ένα επιπρόσθετο οικονομικό όφελος ύψους περίπου 500 εκατ. ευρώ έχει προκύψει από σειρά σημαντικών αυτεπάγγελτων παρεμβάσεων του Συνηγόρου του Καταναλωτή σε διάφορους κλάδους της αγοράς (κυρίως τον τραπεζικό, τον ασφαλιστικό και τις τηλεπικοινωνίες), με τις οποίες ανορθώθηκε η ζημία που υπέστη μεγάλος αριθμός καταναλωτών εξαιτίας ευρέως χρησιμοποιούμενων αθέμιτων επιχειρηματικών πρακτικών. 3. Λειτουργία της διαδικασίας του φιλικού διακανονισμού στην πράξη Η ενεργοποίηση του διαμεσολαβητικού ρόλου του Συνηγόρου του Καταναλωτή σε μια υπόθεση με στόχο την επίλυσή της γίνεται με την υποβολή έγγραφης και ενυπόγραφης αναφοράς. Οι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές υποχρεούνται να υποβάλλουν τις αναφορές τους εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος από τη στιγμή που γεννήθηκε η διαφορά τους με έναν 3

116 προμηθευτή, ώστε να μην θεωρηθεί εκπρόθεσμη. Οι υποθέσεις που επιλαμβάνεται ο Συνήγορος του Καταναλωτή δεν θα πρέπει να εκκρεμούν ενώπιον των δικαστικών Αρχών, προκειμένου να αποφεύγεται ενδεχόμενη σύγκρουση εξουσιών, καθώς και η πιθανότητα έκδοσης αντικρουομένων αποφάσεων για τις ίδιες υποθέσεις. Με τη λήψη μιας αναφοράς, γίνεται αξιολόγηση της βασιμότητας των αιτημάτων των καταναλωτών, προκειμένου να διακριβωθεί εάν τυχόν το δικαίωμα της προσφυγής τους ασκείται καταχρηστικά ή κατά παράβαση της αρχής της καλής πίστης. Κατ' αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται η αμεροληψία της διαμεσολάβησης και, ταυτόχρονα, προστατεύονται όσοι προμηθευτές έχουν ίσως αδίκως κατηγορηθεί. Βασικές αρχές που διέπουν την εξέταση των αναφορών είναι η διαφάνεια και η εκατέρωθεν ακρόαση. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή παρέχει τη δυνατότητα σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και σε όλα τα στάδια της διερευνητικής διαδικασίας να κοινοποιούν τις απόψεις τους και να ενημερώνονται για τα επιχειρήματα και τα γεγονότα που ισχυρίζεται το άλλο μέρος. Στόχος είναι να καλλιεργείται κλίμα καλόπιστης και ειλικρινούς επικοινωνίας, ώστε να αποκαθίσταται η καλή σχέση καταναλωτή-προμηθευτή και να διευκολύνεται η επίλυση μιας διαφοράς με τη βοήθεια του διαλόγου και της ανταλλαγής επιχειρημάτων. Η επικοινωνία με τις εμπλεκόμενες σε μια υπόθεση πλευρές δεν γίνεται μόνο εξ αποστάσεως, αλλά και με συναντήσεις στα γραφεία της Αρχής, όπου δίνεται η ευκαιρία της προσωπικής γνωριμίας και της αναλυτικότερης διατύπωσης απόψεων μέσα από μια φιλική συζήτηση. Εάν, παρ' όλα αυτά, μετά την εξάντληση όλων των μέσων διαλόγου δεν επιτευχθεί συμβιβασμός, ο Συνήγορος του Καταναλωτή προβαίνει στη διατύπωση έγγραφου Πορίσματος γύρω από τα γεγονότα μιας υπόθεσης, στο οποίο υποδεικνύει προς τα μέρη και τον ενδεδειγμένο κατά την κρίση του τρόπο διευθέτησης του προβλήματός τους. Ύστατο μέτρο άσκησης πίεσης για την επίλυση μιας διαφοράς στη διάθεση του 4

117 Συνηγόρου του Καταναλωτή αποτελεί η δυνατότητα της δημοσιοποίησης των Πορισμάτων του. Απώτεροι στόχοι από την εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου είναι ο συνετισμός των προμηθευτών για την αποφυγή έγερσης καταναλωτικών διαφορών στο μέλλον, καθώς επίσης η ενημέρωση της κοινής γνώμης γύρω από μια διαπιστωμένη αθέμιτη επιχειρηματική πρακτική και η ενίσχυση του βαθμού αυτοπροστασίας των καταναλωτών. 4. Συμπέρασμα Η κατανάλωση αγαθών είναι μια καθημερινή πραγματικότητα, που -όπως συμβαίνει με όλων των ειδών τις συναλλαγές- αναπόφευκτα κάποια στιγμή οδηγεί και στην έγερση διαφορών με τους προμηθευτές. Η αδυναμία επίλυσης τέτοιων διαφορών δημιουργεί κλίμα γενικευμένης δυσπιστίας και επιφέρει αρνητικές συνέπειες στην αγορά, οι οποίες μάλιστα μπορεί να είναι κατά περίπτωση δυσανάλογα σοβαρότερες εν συγκρίσει με την αρχική αιτία που τις γέννησε. Αντιθέτως, η μεθόδευση ενός ευέλικτου και εύκολα προσβάσιμου μηχανισμού αποκατάστασης των καταναλωτικών διαφορών με αμεροληψία και δικαιοσύνη είναι, από κάθε άποψη, μια συμφέρουσα επιλογή για όλους: Τους καταναλωτές, τους προμηθευτές, αλλά και την Πολιτεία. 5

118

119 Σταύρος Βαρδαλάς

120

121 ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ Ν. ΒΑΡΔΑΛΑΣ (LL.M. LONDON ) ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΤΗΛ ΦΑΞ ΚΙΝ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ, ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/52/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 21ης ΜΑΪΟΥ 2008 Δεν θα επιχειρήσω να καινοτομήσω εισάγοντας νέες ιδέες και νέες προτάσεις για ένα θεσμό, που είναι ήδη γνωστός στον νομικό μας κόσμο. Απλά, προτίθεμαι να δανεισθώ πολλά χρήσιμα και σημαντικά αποσπάσματα από το ενημερωτικό σημείωμα, που κυκλοφόρησε όταν το σχέδιο νόμου για την διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις κυκλοφορούσε και με τον τρόπο αυτό προετοιμαζόταν η ψήφιση του Νόμου 3898/ «Κάθε σύγχρονη έννομη τάξη πρέπει να προσφέρει στους πολίτες της περισσότερους τρόπους επίλυσης των διαφορών τους. Έτσι, διευκολύνεται η επιλογή εκείνου που προσήκει στην εκάστοτε περίπτωση. Πράγματι, όλες οι διαφορές δεν είναι δεκτικές επίλυσης με ένα μόνο μέσο. Υφίστανται λ.χ. διαφορές που έχουν αναχθεί από τα μέρη σε θέμα αρχής, ώστε η δικαστική απόφαση να αποτελεί τον κατάλληλο τρόπο για την αυθεντική επίλυσή της. Υφίστανται από την άλλη πλευρά διαφορές, ως προς τις οποίες η σχετικότητα της ορθής λύσης, η ύπαρξη επαγγελματικών σχέσεων, οι σχέσεις γειτονίας κλπ. αναδεικνύουν την από κοινού διευθέτηση ως το πρέπον μέσο. Εξάλλου, ο μεγάλος φόρτος των δικαστηρίων, η συχνή κατάχρηση δικονομικών δυνατοτήτων, ελλείψεις και δυσλειτουργίες στην Ακαδημίας 7, Αθήνα, Τηλ: 1506, , , Fax: , Website: www. acci.gr, info@acci.gr Ε/O.ΓΔ /1

122 υλικοτεχνική υποδομή, επηρέασαν την αποτελεσματική παροχή δικαστικής προστασίας, με συνέπεια τις τελευταίες δεκαετίες να έχουν αναπτυχθεί σε πολλές χώρες διαδικασίες εναλλακτικές προς τη δικαστική διαδικασία, εν γένει και ιδίως προς τη δίκη, που περατούται με την έκδοση δικαστικής απόφασης. Στους εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών περιλαμβάνεται και η διαμεσολάβηση». Πρόκειται λοιπόν για ένα νέο θεσμό στον χώρο της απονομής της Δικαιοσύνης, θεσμό που έχει ανδρωθεί και παίζει σημαντικό και αποφασιστικό ρόλο στην απονομή της Δικαιοσύνης, χωρίς τούτο να αποτελεί μονοπώλιο στον χώρο της και χωρίς να συνιστά αναγκαστικό μέσο καθοδήγησης της επίλυσης των διαφορών, αφού στηρίζεται στην ελεύθερη βούληση των εμπλεκόμενων μερών. «Με τη διαμεσολάβηση τα μέρη επιδιώκουν, με τη βοήθεια ενός ανεξάρτητου τρίτου προσώπου, του διαμεσολαβητή, να προσδιορίζουν τα θέματα της διαφοράς τους, να ερευνήσουν τις εναλλακτικές λύσεις για την επίλυσή τους και να επιχειρήσουν να καταλήξουν σε συμφωνία που θα ικανοποιεί τα αληθινά συμφέροντά τους. Η προσφυγή σε αυτήν αφήνεται στην πρωτοβουλία των μερών και αποτελεί μία μη δεσμευτική, καθαρά ιδιωτική, μέθοδο επίλυσης των διαφορών. Ο τρίτος, ο διαμεσολαβητής, απαγορεύεται να επηρεάσει τα μέρη, δεν υποδεικνύει σε αυτά δικής του έμπνευσης λύσεις, ούτε βεβαίως εκδίδει απόφαση για τη διαφορά. Αντιθέτως, υποβοηθεί τα μέρη με τις κατάλληλες διαπραγματευτικές τεχνικές να συνειδητοποιήσουν τα συμφέροντά τους, να αναδείξουν κοινά αποδεκτές λύσεις και να επιλέξουν εκείνες που θεωρούν ότι πρέπει να διέπουν τις σχέσεις τους. Τα χαρακτηριστικά αυτά λείπουν, κατ αρχήν, από την συμβιβαστική παρέμβαση του δικαστηρίου. Για το λόγο αυτό, δεν είναι Ακαδημίας 7, Αθήνα, Τηλ: 1506, , , Fax: , Website: www. acci.gr, Ε/O.ΓΔ /1

123 ορθό να γίνεται λόγος για εναλλακτικό τρόπο απονομής δικαιοσύνης ή για «εναλλακτική δικαιοσύνη». Και ναι μεν η διαμεσολάβηση δεν αποτελεί τρόπο απονομής της Δικαιοσύνης, τα θεσμοθετημένα όργανα της οποίας δεν αναπληρώνει, κατά την τυπική θεώρηση του θέματος, όμως στην ουσία είναι ένας τρόπος απονομής της Δικαιοσύνης, αφού επιλύει μια διαφορά, τερματίζει μια διένεξη και ειρηνοποιεί τους διαδίκους, τους οποίους κατευθύνει προς την δίκαιη λύση της διαφωνίας τους, ή έστω έχει την φιλοδοξία να κάμει όλα αυτά. «Η διαμεσολάβηση, ως θεσμός, συνδέεται με ορισμένα πλεονεκτήματα, τα οποία η πολιτική δίκη δεν μπορεί να εγγυηθεί στον ίδιο βαθμό. Εξελίσσεται χωρίς δημοσιότητα, κάτι που διασφαλίζει τυχόν εμπιστευτικές πληροφορίες των μερών, έχει το πλεονέκτημα της ελαστικότητας της διαδικασίας και αφήνονται τα μέρη ελεύθερα να αποφασίσουν, με ποιο τρόπο θα επιλύσουν την διαφορά τους. Η ενδεχόμενη συμφωνία θα προκύψει μετά από την ανάδειξη και τη συνεκτίμηση όλων των στοιχείων και των μη νομικών, που εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Αυτό δεν είναι δυνατόν στα πλαίσια της δίκης. Επειδή η αποδέσμευση από νομικά στοιχεία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της διαμεσολάβησης, οι λύσεις είναι προσανατολισμένες στα συμφέροντα των μερών». Εδώ έγκεινται τα σημαντικά πλεονεκτήματα της διαμεσολάβησης ως εναλλακτικού τρόπου επίλυσης των αστικών και κυρίως των εμπορικών διαφορών. Δεν θα τα απαριθμήσω και πάλι, η μνεία τους στο ενημερωτικό σημείωμα του σχεδίου νόμου για την διαμεσολάβηση πριν την ψήφιση του Νόμου 3898/2010 είναι ικανοποιητική. Απλά, στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω την σπουδαιότητά τους και την αποτελεσματικότητα που έχουν όσον αφορά τον στόχο, που επιδιώκουν. Ακαδημίας 7, Αθήνα, Τηλ: 1506, , , Fax: , Website: www. acci.gr, Ε/O.ΓΔ /1

124 «Ιδιαίτερη, τέλος, σημασία πρέπει να αποδοθεί στη διαφύλαξη της κοινωνικής ειρήνης με τη διευθέτηση της διαφοράς. Το αποτέλεσμα της διαμεσολαβητικής προσπάθειας είναι καθαρά αποτέλεσμα της σύμμετρης και φιλικής ικανοποίησης των, κατ ιδίαν, συμφερόντων των μερών και της διάθεσής τους να συνεχίσουν την επιχειρηματική ή άλλη συνεργασία τους προς όφελος των ιδίων και του ευρύτερου επαγγελματικού ή κοινωνικού τους χώρου». Εδώ πρέπει να αντιληφθούμε τον ηθικό χαρακτήρα του θεσμού αυτού, ο οποίος, πέραν της νομικής του υπόστασης, διαθέτει και ισχυρό υπόβαθρο ερειδόμενο στην κοινωνική ειρήνη και ασφάλεια. Και τούτο είναι το ευγενές του χαρακτηριστικό, που διατίθεται από τον θεσμό αυτό άμεσα, ανέξοδα και αποτελεσματικά. «Με το σχέδιο νόμου ενσωματώνεται στην έννομη τάξη μας η Οδηγία 2008/52/ΕΚ «για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις» και εισάγεται στη χώρα μας ο θεσμός. Στις ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου αντιμετωπίζονται όλα τα βασικά ζητήματα ενός θεσμού εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, δηλαδή η οριοθέτηση της διαμεσολάβησης από τις λοιπές αναγνωρισμένες δικαστικές ή εξώδικες διαδικασίες επίλυσης διαφορών, η επίδρασή της στην παραγραφή και τις αποσβεστικές προθεσμίες, η εκτελεστότητα των συμφωνιών που προκύπτουν, η διαφύλαξη του απορρήτου της διαδικασίας, και, τέλος, τα προσόντα, η εκπαίδευση και η πιστοποίηση των διαμεσολαβητών». Αποτελεί ευτυχή συγκυρία ότι ο θεσμός αυτός εισήχθη στην χώρα μας σε μια περίοδο κατά την οποία καταβάλλεται μια απέλπιδα προσπάθεια ενίσχυσης των ρυθμών απονομής της τακτικής δικαιοσύνης, χωρίς μέχρι τώρα να αναμένονται τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Οι εγγενείς δυσχέρειες στην απονομή της τακτικής δικαιοσύνης, οφειλόμενες στην Ακαδημίας 7, Αθήνα, Τηλ: 1506, , , Fax: , Website: www. acci.gr, Ε/O.ΓΔ /1

125 εξαιρετικά άνετη και εύκολη πρόσβαση σ αυτήν, αποτέλεσμα ερμηνείας του σχετικού άρθρου του Συντάγματός μας, στον τρομακτικό όγκο των υποθέσεων και στον αντιστρόφως ανάλογο αριθμό των δικαστικών λειτουργών που απεγνωσμένα προσπαθούν κατά την συντριπτική τους πλειοψηφία να τηρήσουν κάποιους κανόνες ταχείας απονομής της δικαιοσύνης, αλλά και στην απουσία εξειδικευμένων δικαστηρίων για εξειδικευμένες υποθέσεις, καθιστούν απόλυτα και εξαιρετικά επιτακτική την λειτουργία του θεσμού της διαμεσολάβησης ως ενός σύγχρονου τρόπου καλά οργανωμένου για την ταχύτατη και ανέξοδη ως ένα σημείο πρόταση επίλυσης των αστικών και εμπορικών διαφορών. Οι παραγωγικές τάξεις, κατάλληλα ενημερωμένες από τους αρμόδιους φορείς, είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν τον νέο θεσμό και να στηρίξουν την λειτουργία του, αφού είναι αυτονόητο ότι από την στήριξη και λειτουργία αυτή θα αποκομίσουν πολλαπλά οφέλη στους τομείς του χρόνου και των δαπανών, της σταθερότητας και ασφάλειας των συναλλαγών, τα οποία η τακτική δικαιοσύνη, ως εκ του χρόνου της απονομής της και των δαπανών της, δεν είναι δυνατό να τα παράσχει. Ο νέος θεσμός συνεπώς είναι ασμένως αποδεκτός ως ένα επίκαιρο και ορθό για την εποχή μας όργανο επίλυσης των αστικών και κυρίως των εμπορικών διαφορών, απομένει για το μέλλον η αξιοποίησή του και η κατάλληλη προσήλωση στις αρχές του, ώστε να φανεί στη πράξη ότι πράγματι εξυπηρετεί τους στόχους, για τους οποίους θεσπίσθηκε. Αθήνα, 30 Ιουνίου 2012 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΑΡΔΑΛΑΣ Ακαδημίας 7, Αθήνα, Τηλ: 1506, , , Fax: , Website: www. acci.gr, Ε/O.ΓΔ /1